Ból głowy i oczu – co oznacza ból oczu i głowy?

​Na co może wskazywać pulsujący, uporczywy lub często powracający ból głowy z lewej strony? W zależności od przyczyny może to być ból klasterowy, bóle migrenowy lub napięciowy. Powodem może być zarówno brak snu i przemęczenie, jak i rzadkie schorzenia neurologiczne, takie jak zespół Sjaastada, neuralgia Arnolda, neuralgia nerwu trójdzielnego.

Ból głowy po lewej stronie zaliczany jest do objawów niespecyficznych, co oznacza, że objaw ten nie jest charakterystyczny dla konkretnej choroby. Nie można jednak bagatelizować tego typu objawu – przyczyną bólu głowy z lewej strony może być zarówno napięcie lub przeciążenie lewego barku, jak i migrena lub choroby neurologiczne.

Jednostronny ból głowy może mieć również związek z wyrzynającą się ósemką, stanem zapalnym w jamie ustnej lub uchu.

W diagnostyce jednostronnego bólu głowy bardzo ważny jest wywiad lekarski i określenie innych objawów towarzyszących bólowi – np.

jeśli poza bólem głowy z lewej strony dodatkowo występuje nadwrażliwość na światło i dźwięki, to przyczyną jest najczęściej migrena.

Ból głowy z lewej strony – przyczyny

• nadciśnienie tętnicze
• choroby laryngologiczne
• choroby reumatyczne
• migrena
• zwyrodnienie kręgosłupa
• nerwobóle
• wyrzynająca się ósemka
• przeciążenie barku
• choroby neurologiczne
• choroby oczu
• półpasiec
• zapalenie opon mózgowych
• guz mózgu

Najczęstsze przyczyny bólu głowy to stres, zmęczenie i brak snu. Nie oznacza to jednak, że powracające i silne bóle głowy nie wymagają konsultacji z lekarzem. O ile napięciowy ból głowy może nie mieć wyraźnej przyczyny i nie wiązać się z konkretną dolegliwością, o tyle ból głowy rano, impulsy bólu, a dodatkowo ból oka lub silny ból skroni – mogą wskazywać na chorobę.

Rodzaje bólu głowy

Najczęściej diagnozuje się trzy rodzaje bólu głowy: napięciowy, klasterowy, migrenowy

Ból lewego oka i ból głowy z lewej strony a wada wzroku

Jeśli głowa boli z jednej strony, a dodatkowo pojawia się ból oka – przyczyną może być nadmierne napięcie gałki ocznej. Może pojawić się wówczas ból w okolicy czoła – po lewej lub po prawej stronie.

Poważne wady wzroku również mogą objawiać się jednostronnie występującymi dolegliwościami bólowymi. Ból oka dodatkowo może wskazywać na atak jaskry lub migrenę oczną z aurą.

Ból głowy z lewej strony – wyrzynająca się ósemka

Zarówno choroby dziąseł, jak i wyrzynające się ósemki mogą skutkować jednostronnym bólem głowy. Przy takich dolegliwościach dodatkowo mogą pojawić się: krwawienie z dziąseł i zaczerwienienie dziąseł. wyrzynająca się ósemka może dawać trudne do zdiagnozowania bóle głowy – w tym bóle głowy z lewej strony.

Ból głowy z lewej strony – zapalenie ucha

W tym przypadku poza bólem z lewej strony głowy mogą wystąpić bardzo charakterystyczne objawy zapalenia ucha, czyli: gorączka lub stan podgorączkowy, wycieki z ucha, sztywność karku.

Czytaj więcej: Ból głowy za uchem

Klasterowy ból głowy z lewej strony – zespół Hortona

Przyczyną bólu głowy z lewej strony może być zespół bólu głowy Hortona, inaczej zespół Raedera lub histaminowy ból głowy. Klasterowy ból głowy zaliczany jest do najbardziej intensywnych. To ból pierwotny – jego przyczyną nie jest więc żadna konkretna choroba.

Objawy zespołu Hortona to rozdzierający, bardzo intensywny ból głowy – zwykle jednostronny, nagłe napady bólu, zwykle ból głowy pojawia się w nocy, ból nie przemieszcza się – często pojawia się w tym samym miejscu.

dodatkowo mogą pojawić się obrzęki powiek, wycieki z nosa i uczucie zatkanego nosa.

Ból głowy z lewej strony – neuralgia nerwu trójdzielnego

Ból głowy z lewej strony może wynikać z neuralgii nerwu trójdzielnego (nerwoból). Zapalenie nerwu trójdzielnego (inaczej: rwa twarzowa) może objawiać się jednostronnym, krótkim, przeszywającym bólem. Dodatkowo mogą pojawić się: skurcze twarzy, łzawienie oczu, zaczerwienienie skóry.

Ból po lewej stronie – z tyłu głowy

Jeśli ból głowy występuje przede wszystkim jednostronnie z tyłu głowy, to często taki objaw wskazuje na nadciśnienie tętnicze.

Czytaj też: Ból głowy z przodu

Dowiedz się więcej Sprawdź Jesteś w obszarze ryzyka? Wejdź i sprawdź

Co oznacza ból głowy i oczu jednocześnie? – Laboratorium RH+

Silnemu bólowi głowy może niekiedy towarzyszyć ból w okolicach oczu. Przewlekłe dolegliwości bólowe tych obszarów mają prawo wzbudzić nasze zaniepokojenie, ponieważ mogą być objawem poważnych schorzeń, np. migreny. Co jeszcze może oznaczać występujący jednocześnie ból głowy i oczu?

Jeśli odczuwamy nawracające bóle w okolicach oczu oraz głowy, warto zgłosić się do lekarza, ponieważ może to świadczyć o występowaniu chorób o podłożu neurologicznym, okulistycznym lub laryngologicznym.

Ból głowy przy poruszaniu oczami może sygnalizować występowanie migreny ocznej, zwanej też siatkówkową (jej objawem, prócz bólu, może być także tymczasowa częściowa lub całkowita utrata widzenia w jednym oku), napad jaskry czy ostre zapalenie zatok przynosowych.

Ból związany z zapaleniem zatok, zwany zatokowym bólem głowy, odbierany bywa przez chorych jako wyjątkowo nieprzyjemny, pulsujący i rozpierający ucisk, nasilający się przy pochylaniu. Ze względu na tętniący charakter może być odczuwany jako ból oka, nosa, szczęki czy zębów.

Również wady wzroku predysponują do występowania bólu głowy i oczu. Nieleczone wady refrakcji (krótkowzroczność bądź dalekowzroczność) pogłębiają się z czasem i mogą doprowadzić do zmian w siatkówce, jej odwarstwienia, a nawet do jaskry.

Jednocześnie występujący ból głowy i oczu wskazywać może także na klasterowy ból głowy (napadowy, zazwyczaj bardzo silny ból, występujący w oczodole lub jego okolicy) lub być objawem pierwotnego kłującego bólu głowy (zwanego inaczej oftalmodynią).

Ból głowy i oczu może być związany z innymi, poważniejszymi schorzeniami, jak guzy wewnątrzczaszkowe, półpasiec, udar niedokrwienny czy wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Dlatego objawowe bóle głowy w połączeniu z dolegliwościami odczuwanymi w obrębie gałki ocznej powinny być diagnozowane przy pomocy specjalistycznych badań.

W procesie poszukiwania przyczyn bólu głowy i oczu lekarze w pierwszej kolejności przeprowadzą wywiad dotyczący trybu życia pacjenta, jego nałogów oraz przebytych chorób.

Podstawowych informacji o stanie zdrowia pacjenta dostarczają wyniki morfologii i badań biochemicznych krwi, które pozwolą ocenić funkcjonowanie poszczególnych układów w organizmie.

Dają one ważne wskazówki co do stanu, w jakim jest organizm pacjenta, i pozwalają wykluczyć wiele z możliwych przyczyn występowania bólu głowy i oczu.

Badanie ciśnienia tętniczego i pulsu pozwoli natomiast zweryfikować występowanie nadciśnienia tętniczego, które często daje objawy w postaci bólu głowy przy poruszaniu oczami. W przypadku podejrzenia, że dolegliwości bólowe mogą mieć podłoże neurologiczne, prowadzący leczenie zalecają wykonanie tomografii komputerowej, również z opcją angio, czyli badanie naczyń wewnątrzmózgowych.

W niektórych przypadkach bólu głowy i oczu pacjenci mogą zostać skierowani na konsultację psychiatryczną, ponieważ ból ten może być objawem depresji, zaburzeń snu czy też zaburzeń emocjonalnych wskutek przeżytego stresu bądź traumy. Także ubytki stomatologiczne mogą powodować u chorych odczuwanie bólu głowy, który promieniuje w kierunku narządu wzroku. W związku z tym warto zweryfikować stan uzębienia w celu wyeliminowania tej przyczyny bólu.

Sprawdź więcej dolegliwości oczu, których obecność powinna skłonić do wykonania badania.

Co to jest klasterowy ból głowy?

Klasterowy ból głowy zwany również „bólem głowy Hortona” należy do samoistnych, pierwotnych bólów głowy, nie jest on symptomem innej dolegliwości. Nazwa pochodzi od angielskiego słowa cluster, które oznacza m.in. zgrupowanie, skupisko. Choroba ta charakteryzuje się bowiem występowaniem ataków bólowych w określonym czasie w sposób zgrupowany.

‘Klasterowy ból głowy charakteryzuje się napadowym charakterem oraz jednostronną lokalizacją.’

Ból, zazwyczaj bardzo silny, umiejscawia się w oczodole lub jego okolicy, może także obejmować skroń. Ból klasterowy promieniuje do okolicy skroniowej, policzka, zębów, żuchwy. Pojawia się nagle, bez zwiastunów, zwykle podczas snu lub drzemki, choć może wystąpić też w trakcie czuwania.

Napady klasterowego bólu głowy trwają od około 15 do 80 minut, oraz występują z częstością od 1 do 8 razy dziennie. Dodatkowo mogą występować objawy towarzyszące, które pojawiają się po stronie bólu i związane są z tzw. układem autonomicznym. Układ autonomiczny stanowi część układu nerwowego sterującego procesami niezależnymi od naszej woli. 

Do objawów ze strony układu autonomicznego związanych z klasterowym bólem głowy należą:

• łzawienie, przekrwienie spojówek,
• wyciek z nosa lub uczucie zatkanego nosa, 
• opadnięcie powieki lub jej obrzęk, 
• zwężenie źrenicy, osłabienie odruchu rogówkowego,
• jednostronne pocenie się i zaczerwienienie twarzy.

Dodatkowo częstymi objawami towarzyszącymi są:

• przyspieszenie lub zwolnienie pracy serca,
• nudności i wymioty.
• chorzy najczęściej są jednak pobudzeni psychoruchowo. 

Etiologia klasterowego bólu głowy nie jest znana. Ból ten występuje znacznie rzadziej niż migrena i szacuje się, że dotyczy ok. 0,1% populacji ogólnej.

Co ważne mężczyźni od 4-7 razy częściej chorują na tą przypadłość, nie potwierdzono skłonności genetycznej. Klasterowy ból głowy najczęściej pojawia się u osób w wieku od 20. do 40.

lat, aczkolwiek opisano występowanie tego rodzaju bólu głowy zarówno u dzieci jak i osób w podeszłym wieku.

Określenie „klasterowy ból głowy” pochodzi od schematu występowania bólu głowy. Napady występują w grupach (tzw. klaster), co może trwać tygodnie lub miesiące. Pomiędzy napadami mogą występować okresy remisji, w których pacjent czuje się dobrze i nie ma żadnych dolegliwości.

Okresy remisji klaserowego bólu głowy mogą utrzymywać się miesiące lub nawet lata. U około 1 na 10 pacjentów z klasterowym bólem głowy mamy do czynienia z przewlekłą postacią choroby, gdzie nie obserwujemy okresów przerwy (remisji), ale dolegliwości mogą utrzymywać się codziennie.

Ból głowy pojawia się nagle, narasta i po około 20 minutach osiąga swoje maksimum. Czas trwania bólu głowy może wahać się od kilku do kilkudziesięciu minut, choć zazwyczaj zanika całkowicie w ciągu dwóch godzin. Typową cechą klasterowego bólu głowy jest to, że jest on ostry, kłujący lub pulsujący.

‘Bardzo charakterystyczne jest

zachowanie chorego w czasie napadu bólu. Pacjent jest niespokojny, pobudzony, hałaśliwy, nadmiernie ruchliwy, czasami nawet agresywny.’ Zdarza się, że może grozić popełnieniem samobójstwa. W przeciwieństwie do chorych z migreną, którzy w trakcie ataku bólu ukojenie znajdują jedynie po położeniu się do łóżka i odseparowaniu od czynników pogarszających ich samopoczucie (jak np. dźwięki i światło), pacjent z napadem klasterowego bólu głowy nie położy się do łóżka ani nawet nie usiądzie, a wręcz przeciwnie – będzie chodził. 

Wyodrębniono kilka postaci klasterowego bólu głowy, należą do nich:

• epizodyczny klasterowy ból głowy , 
• przewlekły klasterowy ból głowy, 
• klasterowy ból głowy o nieokreślonej periodyczności, 
• przewlekły klasterowy ból głowy bez remisji od początku choroby, 
• klasterowy ból głowy przewlekły rozwinięty z postaci epizodycznej. 

Na podstawie badań naukowych i obserwacji chorych cierpiących na klasterowe bóle głowy udało się wyodrębnić czynniki, które być może mają wpływ na występowanie kolejnych napadów klasterowego bólu głowy. Do czynników tych należą min:

• alkohol, 
• przebywanie w wysokich temperaturach (np. sauna), 
• przebywanie na dużych wysokościach, 
• substancje o wyrazistym zapachu jak np. rozpuszczalniki, benzyna, perfumy,
• środki rozszerzające naczynia (nitraty) zawarte w pokarmach i lekach oraz sen,

Około 1/3 pacjentów budzi się na skutek napadu o określonej porze w nocy, w fazie snu zwanej REM (faza tzw. szybkich ruchów gałek ocznych – właśnie wtedy pojawiają się sny).

‘Napady klasterowego bólu głowy mogą pojawiać się także wczesnym rankiem, wieczorem lub po poobiedniej drzemce.’ U większości chorych, w ciągu dwudziestu czterech godzin dochodzi do 1-3 ataków bólu. U niektórych pacjentów występowanie może mieć związek z porami roku. U osób żyjących na półkuli północnej ataki pojawiają się zazwyczaj jesienią oraz początkowych miesiącach roku. W przypadku osób zamieszkujących półkulę południową napady pojawiają się w okresie wiosny oraz w trakcie ostatnich miesięcy roku.

Leczenie klasterowego bólu głowy odbywa się w dwojaki sposób. Po pierwsze, należy doprowadzić do jak najszybszego przerwania napadu, po drugie, z pomocą farmakologii dąży się do zmniejszenia ilości klasterów i wydłużenia okresu remisji.

Diagnostyka lekarza specjalisty pozwala na dobór odpowiedniej metody leczenia.

Należy pamiętać, że skuteczna profilaktyka klasterowych bólów głowy to przede wszystkim dokładna obserwacja symptomów choroby i leczenie pod ścisłą kontrolą lekarza, który dobierze skuteczne leki.

Powody bólu głowy. Które możesz zignorować a które – nie?

Bóle głowy stanowią jedną z najpowszechniejszych, nawet codziennych dolegliwości. Leczenie uzależnione jest od lokalizacji, charakteru i natężenia, a przy tym prawidłowego rozpoznania przyczyny bólu głowy.

Warto je znać, ponieważ ból głowy może mieć nie tylko postać niegroźnej migreny, ale może również być przyczyną występowania niebezpiecznej choroby o podłożu neuronalnym.

Dowiedz się, które bóle głowy można zignorować, a z którymi lepiej wybrać się do specjalisty.

Jakie są przyczyny bólu głowy?

Ból głowy ma wiele przyczyn, stąd ciężko jest jednoznacznie określić z jakim bólem mamy do czynienia. Wskazówek diagnostycznych należy dopatrywać się przede wszystkim w lokalizacji objawów, częstotliwości, charakterze i natężeniu. Pewien trop może dać również wiek i płeć pacjenta oraz rzetelnie przeprowadzony wywiad lekarski.

Rodzaje bólów głowy

• Migrena: dotyczy częściej kobiet niż mężczyzn. Związana jest również z występowaniem tzw. aury. Wtedy pojawia się łzawienie z oczu, wyciek surowiczy z nosa, albo ból głowy i mdłości, a nawet wymioty. Migrena cechuje się pulsującym bólem głowy, zlokalizowanym najczęściej jednostronnie, czyli albo z lewej, albo z prawej strony głowy.
• Klasterowy ból głowy: ból tego rodzaju występuje natomiast częściej u mężczyzn, niż u kobiet. W związku z brakiem charakterystycznych objawów często bywa mylony z migreną lub z nerwobólem. Pacjenci skarżą się na ciągły i nieustający ból głowy lub nawroty dolegliwości nawet kilka razy dziennie. Charakterystyczny jest kłujący ból głowy, który bywa bardzo uciążliwy, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu inne objawy, jak obrzęk gałki ocznej, ból oczodołu, łzawienie i inne.
• Ciśnieniowe bóle głowy: dotyczą pacjentów nieskutecznie leczonych z powodu nadciśnienia lub nagłego wzrostu ciśnienie krwi powyżej wartości prawidłowych oraz trudności z jego unormowaniem. Przewlekły ból głowy tego rodzaju jest trudny do leczenia i ustępuje po wyrównaniu nadciśnienia.
• Zatokowy ból głowy: występuje najczęściej w wypadku przeziębienia lub jego nieprawidłowego leczenia. Ból tego rodzaju pojawia się z przodu i promieniuje do twarzy, a także często dotyczy zatoki czołowej. Może nasilać się przy kaszlu.
• Napięciowy ból głowy: występuje najczęściej jako ból w skroniach. Przyczyny bólu głowy to najczęściej napięcie związane z życiem codziennym, zmartwieniami lub stale występującym stresem. Napięciowy ból głowy może być jednostronny lub dotyczyć obu stron, pojawia się o niskim natężeniu.
• Ból głowy od kręgosłupa: pojawia się w przypadku choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa w odcinku szyjnym. Przyczyną bólu głowy tego rodzaju jest długotrwałe przebywanie w niewygodnej pozycji. Przeważnie objawy nie są charakterystyczne, pojawia się ból głowy w skroniach, ból z tyłu głowy po prawej lub po lewej stronie albo ból potylicy.

Przyczyny bólu głowy

Do najczęstszych przyczyn bólów głowy należą:

• Zmęczenie,
• Problemy z krążeniem mózgowym,
• Wyczerpanie psychiczne,
• Zmiany naczyniowe,
• Zaburzona przemiana materii,
• Schorzenia innych narządów organizmu w obrębie czaszki lub w jej sąsiedztwie.

Przyczyny bólu głowy: samoistne

Bóle samoistne stanowią istotę choroby. Należą do nich: migrena, klasterowy i napięciowy ból głowy. Podstawą terapii są środki przeciwbólowe.

Jeśli objawy nie są uciążliwe, na ból głowy stosuje się ogólnodostępne leki zawierające w swoim składzie paracetamol, ibuprofen, nurofen, kwas acetylosalicylowy i wiele innych. Do domowych sposobów na ból głowy zalicza się przede wszystkim wypoczynek.

Ulgę przynoszą również zimne okłady na czoło wykonane np. z wilgotnego ręcznika. Należy unikać narażenia na silne bodźce, zwłaszcza te potęgujące nieprzyjemne doznania. Dotyczy to w szczególności pacjentów, skarżących się na migrenę.

Powinniśmy odpoczywać w warunkach, które nie nasilają bólu, dlatego ważne jest, aby wyeliminować dopływ silnego światła, dźwięki, a nawet zapachy, które mogą powodować wymioty.

Przyczyny bólu głowy: objawowe

Bóle tego rodzaju spowodowane są przez jakieś schorzenie, ból głowy jest najczęściej jego oznaką. Po ustaleniu przyczyny dolegliwości stosuje się odpowiednie leczenie dla danego schorzenia. Bardzo ważna jest zatem odpowiednia konsultacja lekarska, a także prawidłowa diagnostyka przed podjęciem leczenia.

Kiedy bóle głowy wymagają wizyty u lekarza?

W wypadku występowania poniższych objawów towarzyszących bólowi głowy, należy natychmiastowo skonsultować się ze specjalistą:

• Sztywność karku – pacjent nie jest w stanie dotknąć brodą klatki piersiowej
• Objawy towarzyszące: niedowład kończyn, zaburzenia równowagi i świadomości
• Wysoka gorączka lub ból oka
• Szybkie i gwałtowne narastanie bólów
• Zmiana intensywności i rodzaju bólów, pojawiających się od lat
• Brak skutków samodzielnego leczenia

Podsumowanie

Bóle głowy mogą mieć różnorodny charakter i natężenie. W celu określenia przyczyny niepokojących bólów głowy niezbędna jest wizyta u lekarza – neurologa. Może to być bowiem objaw poważnej choroby, której nie należy bagatelizować.

Przyczyny bólu głowy i oczu: choroby oczu, zatok, migrena czy ból klasterowy

Czasem ból głowy jest tak silny, że aż promieniuje do twarzy, zazwyczaj dzieje się tak w bólu klasterowym i ostrej migrenie. Jednak jednoczesny ból głowy i oczu może wynikać z chorób narządu wzroku, w tym jaskry. Oczy i głowa bolą jednocześnie również w ostrych infekcjach zatok.

Jaskra powoduje ból głowy i oczu

W wyniku nagłego wzrostu ciśnienia w oku pojawia się bardzo silny ból głowy i oczu. Ostry napad jaskry można rozpoznać po tym, że ból jest świdrujący i towarzyszą mu zaburzenia widzenia.

Podczas ataku widać tęczowe koła, a oczy stają się nadwrażliwe na światło i łzawią. Spojówki są przekrwione i mają czerwony kolor, a źrenice mocno się rozszerzają. Bardzo szybko postępuje utrata widzenia.

Z kolei w przewlekłej jaskrze również pojawia się ból głowy i oczu, ale jest on niezbyt mocny. Najczęściej występuje rano.

Stany zapalne błony naczyniowej wywołują ból głowy i oczu

Ból głowy i oczu jest częsty w przypadku zapalenia tęczówki albo ciałka rzęskowego. Przeważnie ból promieniuje od oka do skroni i czoła. Symptomem zapalenia tęczówki jest też łzawienie. Choroba ta powoduje również zaburzenia ostrości wzroku, a niekiedy zmianę koloru tęczówki i kształtu źrenicy.

Wady wzroku mogą przyczyniać się do bólu głowy i oczu

Nieleczona lub nieprawidłowo leczona wada wzroku, także z powodu niewykrycia, prowadzi do uczucia ciężkości głowy i powoduje ból głowy i oczu. Odczuwalne jest też pieczenie oczu i zmęczenie ciągłym napięciem. Charakterystyczne dla bólu z powodu wad wzroku jest to, że występuje on regularnie, przeważnie na koniec dnia.

Chore zatoki sprawiają ból głowy i zatok

Podczas zapalenia zatok szczękowych odczuwa się ból głowy i oczu, a nasila się on przy unoszeniu głowy.

Ból rozlewa się od oka, a dokładnie okolic oczodołu, na policzek i skronie, odczuwalny jest też bolesny ucisk w okolicach oczu.

Natomiast stan zapalny zatok klinowych nasila się w pozycji leżącej na plecach i podczas schylania się. Ból promieniuje nawet od potylicy, poprzez czoło, skronie i do oczodołu.

Klasterowy ból głowy i oczu

Nie są znane przyczyny klasterowego bólu głowy, a jego objawy można pomylić niekiedy z migreną bądź nerwobólami. Napady bólu powtarzają się nawet kilka razy dziennie i trwają od kilku do kilkudziesięciu minut dziennie.

Ból głowy i oczu jest bardzo silny i występuje przeważnie po jednej stronie głowy – w okolicy oczodołu. Osoby cierpiące na tę przypadłość mówią o bólu świdrującym czy kłującym. Czasem oprócz bólu pojawiają się takie dolegliwości jak m.in.

: łzawienie, zaczerwienienie spojówek, opadanie powieki i zwężenie źrenicy po stronie występowania bólu.

Ból głowy i oczu w migrenie

Klasyczna migrena różni się od klasterowego bólu głowy tym, że ból jest pulsujący, a podczas ataku występują zaburzenia wzroku – spada ostrość widzenia, a nawet pojawia się przemijająca ślepota. Objawami towarzyszącymi są nudności i wymioty. Te dwie choroby mają też cechy wspólne. To przede wszystkim miejsce występowania bólu – po jednej stornie głowy w okolicy oczodołu.

Bóle głowy

W przypadku pacjenta z bólem głowy oraz oka lub okolicy oczodołu okulista powinien przeprowadzić celowany wywiad, wyszukać specyficzne okulistyczne objawy różnicujące i w razie potrzeby zlecić badania uzupełniające lub konsultację u innych specjalistów.

Okulista może być pierwszym specjalistą, do którego zgłasza się pacjent cierpiący na bóle głowy, może też zostać poproszony o konsultację w trakcie rozpoczętego już procesu diagnostycznego.

 W pierwszym przypadku musi czasem zdecydować, czy i w jakim trybie (pilnym lub planowym) skierować chorego na dodatkowe konsultacje. W drugim pomaga postawić diagnozę.

Mamy nadzieję, że – nawiązując do tematu – poniższy artykuł pomoże okulistom uniknąć bólu głowy w obu tych sytuacjach.

Jeśli neurolog osobie z bólem głowy poświęca 30 minut, to 29 z tych 30 minut powinien zająć wywiad.1 W części szczegółowej przedstawiającej konkretne jednostki chorobowe przeanalizujemy więc podpunkty schematu prowadzenia wywiadu (tab. 1).

Tabela 1. Wywiad w przypadku bólu głowy oraz oka lub okolicy oczodołu

Dla ułatwienia analizy objawów pacjent może prowadzić dziennik, w którym zapisuje informacje dotyczące bólu głowy.

W artykule omówione zostaną:

• bóle głowy i oczu w chorobach narządu wzroku (np. niewyrównana wada wzroku i bóle okolicy czołowej po czytaniu) i chorobach ogólnoustrojowych
• objawy okulistyczne pojawiające się w przebiegu bólów głowy, nawet jeśli źródłem choroby nie jest narząd wzroku (np. mroczki fortyfikacyjne w przebiegu migreny klasycznej z aurą wzrokową).

Ból oczu i głowy wywołany zaburzeniami akomodacji

Bóle oczu i głowy w przebiegu wad wzroku (tab. 2) nigdy nie występują tuż po przebudzeniu.1

Tabela 2. Bóle głowy i oczu w chorobach narządu wzroku

Pojawiają się w ciągu dnia w postaci tępego bólu o słabym lub średnim nasileniu, nawracają zwłaszcza po pracy wzrokowej i najczęściej są odczuwane nad oczodołami, w okolicy czołowej. Pacjent może poczuć pewną ulgę prawie natychmiast po spojrzeniu w dal i zdjęciu okularów.

Wyjątkiem jest zespół RAM (relative anterior microphthalmos – względne przednie małoocze), w którym u osób z wysoką lub średnią nadwzrocznością w czasie akomodacji i zwiększenia przednio-tylnego wymiaru soczewki zostaje zablokowany odpływ cieczy wodnistej i następuje wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Ustępowanie bólu w takim przypadku trwa dłużej, pomaga w tym zaprzestanie czytania.

 W diagnostyce tego zespołu pomocne może być zmierzenie ciśnienia oka przed czytaniem i po około 30-minutowej lekturze.

Ból oczu i głowy wywołany zaburzeniami forii/konwergencji

W egzoforii lub egzotropii ból okolicy oczu i głowy ma charakter tępy, raczej o małym niż średnim nasileniu. Pojawia się w ciągu dnia i nasila wskutek zmęczenia. Okresowo towarzyszy mu dwojenie, jeśli foria nasila się do tropii.

Ból oczu i głowy wywołany przez inne choroby oczu

Bóle oczu i głowy w przypadku uszkodzenia rogówki lub zapalenia błony naczyniowej (tab.

2) mają duże nasilenie, są jednak dość łatwe do rozpoznania, jako że występują nagle i towarzyszą im objawy okulistyczne: zaczerwienienie oka, pogorszenie widzenia i typowe zmiany w przednim odcinku oka.

Ulgę przynosi aplikacja tropikamidu lub homatropiny znoszących skurcz akomodacji (bezwzględnie należy prowadzić także leczenie przyczynowe). W tym przypadku nie w pełni skuteczne są tradycyjne leki przeciwbólowe (chorzy sięgają nawet po ketoprofen i tramadol).

Nieraz pomimo wykonania podstawowych badań okulistycznych, łącznie z oceną wady wzroku i ciśnienia wewnątrzgałkowego, nie udaje się znaleźć przyczyny bólu głowy i oka.

Jeśli ból pojawia się nagle i ma charakter stały, piekący, jest zlokalizowany w okolicy oczodołu, skóry twarzy, w obszarze unerwionym przez pierwszą gałąź nerwu trójdzielnego i towarzyszy mu przeczulica skóry, należy wyznaczyć wizytę kontrolną najpóźniej za około 7 dni i polecić pacjentowi obserwację, czy nie pojawią się pęcherzykowate zmiany skórne, typowe dla półpaśca ocznego.1 W przypadku silnego bólu oka i głowy po tej samej stronie i podejrzenia zapalenia twardówki o rozpoznaniu decyduje ultrasonografia oczodołu z oceną ewentualnego występowania płynu tworzącego pozagałkowo literę T. Jeśli natomiast dolegliwości nawracają i nie są związane z czytaniem oraz towarzyszy im powstawanie otoczek halo wokół źródeł światła, koniecznie należy wykonać gonioskopię w celu wykluczenia jaskry wąskiego kąta z jego okresowym zamykaniem albo polecić choremu, aby udał się na ostry dyżur w czasie wystąpienia dolegliwości w celu pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Wydaje się, że ostre zamknięcie kąta łatwo rozpoznać. Z własnych obserwacji mogę podać co najmniej parę przykładów błędnych rozpoznań u pacjentów z wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym (80 mmHg). Były to m.in. podejrzenie zatrucia pokarmowego i podejrzenie krwiaka wewnątrzczaszkowego.

Czasem pacjenta z ostrym zamknięciem kąta bardziej boli głowa niż oko, a ponadto ma nudności i wymioty, które powodują przekrwienie obojga oczu. Źrenica po stronie oka z wysokim ciśnieniem jest szersza (anizokoria!). Jeśli wysokie ciśnienie występuje w obojgu oczach, lokalizacja bólu może być względnie symetryczna.

Ból jest silny, tępy, pacjent siedzi zgięty wpół, izoluje się od otoczenia.

W zespole Tolosy-Hunta, rzadko występującym rodzaju zapalenia zatoki jamistej, szczytu oczodołu i szczeliny oczodołowej górnej, bólowi za gałką oczną towarzyszą porażenie nerwu III, IV i VI oraz zaburzenia czucia twarzy.2

Ból głowy i oczu oraz światłowstręt? To może być migrena!

Zniszczy ważne momenty w życiu. Odbierze radość z dnia codziennego. Pozbawi chęci do działania, upokorzy w najmniej oczekiwanej chwili. Migrena- koszmar, który powraca i czyni człowieka całkowicie bezradnym.

Objawia się bólem głowy i oczu, zawrotami głowy, nudnościami, światłowstrętem i dźwiękowstrętem. Co powoduje pojawienie się migreny i jakimi metodami można ją leczyć? O odpowiedź poprosiliśmy neurolog Monikę Czerską.

Migrena to choroba nerwowo-naczyniowa, która dotyczy ok. 6-15% dorosłych mężczyzn, 14-35% dorosłych kobiet oraz 4-5 proc. dzieci poniżej 12 roku życia.  Migrena należy do chorób dziedzicznych.

Jeśli jedno z rodziców chorowało na tę uciążliwą przypadłość to ryzyko, że dotyczyć będzie ona dziecka wynosi 50%, zaś w przypadku, gdy migrenikami byli obydwoje rodzice wzrasta ono do 70%. Zdarza się, że już dzieci w wieku szkolnym (9-12 lat) mają ataki migreny, które towarzyszą im z różnym nasileniem do końca życia.

O koszmarze migreny, który prześladował przez całe dzieciństwo i teraz, gdy jest dorosła na jednym z for dzieli się internautka Mmp: 

– Pierwszą migrenę dostałam w wieku 10 lat. Odziedziczyłam to po tacie. Było to wydarzenie, które zapamiętam na długo. Zabrała mnie karetka, było dość poważnie. W szpitalu diagnoza, ale nikt nie zaproponował nic lepszego poza doraźnymi lekami. Początkowo miałam ją średnio 2 razy na tydzień.

Bałam się wyjść z domu, bo co jak mnie to dopadnie gdziekolwiek? Co ja zrobię. Przecież zwykle poza bólem głowy mam kłopoty z przypomnieniem sobie słów, wszystko mi drętwieje, mroczki przed oczami i wstręt na światło hałas czy zapachy. Nie zawsze występują wszystkie objawy na raz.

Czułam jakby to był wyrok a otoczenie zupełnie nie rozumiało mojego problemu, wręcz kpiło z „migreny”. Odwiedziłam wielu lekarzy. Słyszałam tylko jak skończysz 16 lat to damy Ci mocniejsze leki – wyznaje Mmp już, jako dorosła kobieta.

– Jedyna korzyść z tak szybko zdiagnozowanej choroby to szybsze możliwości leczenia i zminimalizowania objawów w dorosłym życiu. 

Mało kto wierzy, że ból głowy może uniemożliwić normalnie funkcjonowanie. Tymczasem atak migreny sprawia, że traci się kontakt z rzeczywistością. Paraliżujący strach, bo napad migreny może przyjść w każdej chwili obezwładnia, a jednocześnie doprowadza do szału. Migrena dotyka coraz częściej osoby młode, aktywne fizycznie, niekiedy nawet kilkuletnie dzieci. 

-Wyszłam na spotkanie. Wszystko było w najlepszym porządku. Świetnie się bawiliśmy. Tyle, że kiedy wracałam do domu zaczęła się migrena. Ból zaczął się nasilać, zrobiło mi się niedobrze i zasłabłam.

  Ponieważ jechałam tramwajem ktoś mnie wyprowadził, położyłam się na ławce i zemdlałam. Jak przyjechało pogotowie zawieźli mnie do szpitala i podano mi kroplówkę z ketonalu. Napad na chwilę trochę złagodniał, ale po godzinie wrócił ze zdwojoną siłą.

Cały czas mam odruch wymiotny, ale nie mogę zwymiotować – opisuje na forum meg22. 

-Jedną z neurologicznych przyczyn migreny jest nadwrażliwość na bodźce, które zbyt silnie pobudzają obszary w pniu mózgu i podwzgórzu powodując silną reakcję bólową. Nie można tych bodźców zahamować, co prowadzi do nadreaktywności mózgu – wyjaśnia neurolog Monika Czerska – To wszystko sprawia, że migrenik odbiera ze zdwojoną siłą otoczenie i niejako pada jego ofiarą. 

Wśród czynników prowokujących napady migreny wymienia się: 

• zmiany hormonalne – miesiączkę, stosowanie środków antykoncepcyjnych, 
• sen – za długi lub zbyt krótki, 
• zmęczenie i wysiłek fizyczny, 
• gwałtowne zmiany pogody, 
• pobyt na dużych wysokościach, 
• jasne lub migoczące światło, 
• stres i odprężenie po stresie, 
• pokarmy– w szczególności: czekolada, nabiał, kakao, alkohol, owoce, potrawy tłuste, dodatki do żywności: glutaminian sodu, aspartam, azotany i azotyny, potrawy zawierające tyraminę, fenyloalaninę, histaminę.  

Na forach można spotkać się z wypowiedziami kobiet, które stosując metodę eliminacyjną zrezygnowały z kawy, mąki pszennej, słodyczy, nabiału czy glutenu. Najnowsze badania podają, że u około 9% chorujących na migrenę ataki powoduje spożywanie glutenu. Wiele kobiet poddaje się specjalnym dietom, aby tylko pozbyć się koszmaru migreny. 

 ,, Jestem taką osobą, która po wielu latach zmagania się z migreną odziedziczoną po przodkach dowiedziała się o związku jedzenia glutenu z napadami migreny. Po włączeniu bardzo restrykcyjnej diety bezglutenowej napady całkowicie mnie opuściły.

Miewam aurę wzrokową raz na jakiś czas (3-4 razy w roku), po której nie ma żadnego bólu, mija i już. Czasami przez pomyłkę zjem coś, co zawiera gluten (tego nie da się uniknąć) ból głowy pojawia się na drugi lub trzeci dzień, ale to już nie są te napady, co dawniej. Jestem od 2000r.

na tej diecie i uważam, że jestem zdrowa, już prawie zapomniałam jak może dokuczyć migrena. Raz na jakiś czas zaboli mnie głowa, ale „jak każdego człowieka” krótko i po byle aspirynie mija. Polecam dietę bezglutenową, warto poświęcić pszenne ciasteczka dla cudownego życia bez bólu głowy.

” -zachęca swoim przykładem Malaherba. 

W licznych wpisach na forach internautki używają terminu migrena weekendowa, co oznacza, że napady występują tylko w dni wolne od pracy. Czym jest to spowodowane, wyjaśnia Asia pisząc: 

– Ataki początkowo następowały pod koniec tygodnia, gdy stres całego tygodnia pracy odpuszczał i trwało to przez cały weekend lub dłużej. A później nie było reguły- mogły trwać cały tydzień lub nawet dłużej, parę razy wylądowałam w szpitalu by dostać zastrzyk, który złagodził mi, jako tako objawy. 

Zdarzają się przypadki, gdzie migrena powodowana jest przez zęby, a konkretnie przez problemy z nimi. Stan uzębienia, wady zgryzu, chory ząb, mogą być przyczyną powstawania migreny, która potrafi odejść w zapomnienie wraz z wizytą u stomatologa, co opisuje Mała Nefi: 

-Moja koleżanka od dzieciństwa cierpiała na koszmarne migreny (bóle głowy, światłowstręt, wymioty). Dopiero teraz zaradziła temu… dentystka. Okazało się, że koleżanka stresuje się w szkole/pracy i odreagowuje to dopiero w nocy poprzez zaciskanie szczęk.

Dentystka zrobiła jej mięciutka „nakładkę” na zęby do zakładania na noc. Kumpela była zdziwiona, ale jak tylko zaczęła to stosować, migreny minęły jak ręka odjął! Wcześniej ta kumpela szukała ratunku u różnych specjalistów.

A dentystka o migrenach dowiedziała się przypadkowo. 

Ból migrenowy najczęściej umiejscowiony jest w okolicach skroni i czoła. Jest pulsujący, nasila się przy pochylaniu czy ruszaniu głową. Bardzo często objawy przepowiadające nadejście migreny mogą być mylnie utożsamiane ze zmęczeniem lub uczuciem nadchodzącego omdlenia.

W pierwszej kolejności pojawia się lekki ból głowy, do zniesienia bez jakichkolwiek tabletek przeciwbólowych. Kiedy ból narasta pojawia się nadwrażliwość na światło, słyszane dotąd dźwięki drażnią, świdrują w głowie. To, z czym dotychczas obcowaliśmy zaczyna być uciążliwie w odbiorze, niemożliwe do zniesienia.

Bólowi głowy mogą towarzyszyć mdłości (nudności), bóle brzucha i wymioty.

Ponad 40% osób chorujących na migrenę ma osmofobię, czyli nadwrażliwość na zapachy, co odróżnia migrenę od napięciowego bólu głowy. Ponadto w napięciowym bólu głowy, zazwyczaj o małym nasileniu, nie występują objawy zwiastujące. Ten rodzaju bólu głowy ustępuje po zażyciu tabletki przeciwbólowej. Migrena zaś jest powodem zmuszającym chorego do pozostania w łóżku. 

– Cechą wspólną migrenowych bólów głowy jest zespół dolegliwości pojawiający się po ustąpieniu bólu – osłabienie ogólne, przemęczenie, nadmierna senność, zaburzenia koncentracji, brak apetytu, nadwrażliwość skory w miejscu bólu, obniżony nastrój, poczucie lęku i bezsilności- opisuje neurolożka. 

Ból dosłownie ścina z nóg, czym dzielą się forumowiczki, pisząc: ,, Ja z migreną walkę toczę od 6 lat. Zawroty głowy, nudności, ból oczu jakby mi z orbit miały wyskoczyć, światłowstręt, dźwiękowstręt, wszystkowstręt i ten paskudny ból, podczas którego mogłabym gryźć ściany. Kiedyś miałam przez 3 tygodnie non stop z różnym nasileniem….masakra”– zwierza się Schilla. 

W starciu z atakiem migreny najczęściej jesteśmy na przegranej pozycji. Mimo, ze ból rozwija się powoli, to zazwyczaj symptomy nadchodzącego ataku całkowicie wyłączają nas z dotychczas wykonywanej czynności.  Uznawana za najgorszy rodzaj migreny- migrena z aurą daje kilka sygnałów swojego przyjścia. 

– Pacjenci podają różną charakterystykę dolegliwości migrenowych w zależności, na jaki typ migreny cierpią. Jeśli z aurą- są to objawy niepokoju, bezsenności, zaburzeń widzenia np. pod postacią mroczków przed oczami czy osłabienia ostrości wzroku, bólów brzucha, nudności, zawrotów głowy.- podaje dr Czerska. 

Zdarzyć się mogą również objawy nietypowe, czego dowodzi wpis Gosi: 

-Moje migreny poprzedza drętwienie połowy twarzy, nosa, języka, ale potem następują zaburzenia świadomości, np. nie mogę powiedzieć, jak się nazywam, ani co się ze mną dzieje. Naprawdę trudno to opisać. To jest przerażające i leczę się sama biorąc połówkę Xanaxu na uspokojenie, bo lęk, jaki mi towarzyszy jest okropny”– przyznaje się forumowiczka. 

Migrena częściej dotyczy kobiet, co zdaniem neurologów, ma związek z hormonami. Wiele kobiet w ciąży zauważa, że ataki migreny łagodnieją w tym okresie. Swoje spostrzeżenia opisują w internecie:

–  Obecnie jestem w ciąży i nie mam żadnych ataków migrenowych poza małymi bólami głowy. Niestety obawiam się, że one powrócą po urodzeniu dziecka.

Mogę potwierdzić teraz, że przy bólach migrenowych może być ważna terapia hormonalna, która w moim przypadku nastąpiła sama, a w przypadku mojej mamy zmieniły to zastrzyki hormonalne ok. 45 roku życia.

Tymczasem cieszę się szczęściem w dwojaki sposób”– podaje Joanna. 

Kobiety przechodzące menopauzę również znacznie rzadziej cierpią na ataki migreny.

Dzieje się tak za sprawą estrogenów, które działają przeciwbólowo, a ich poziom obniża się przed miesiączką, w trakcie ciąży oraz po menopauzie.

Stosowanie antykoncepcji hormonalnej to kolejna przyczyna migreny. Wiele kobiet woli zrezygnować z tabletek antykoncepcyjnych  na rzecz ustąpienia napadów bólu migrenowego. 

Głównym celem leczenia migreny jest zniesienie bólu i objawów towarzyszących, zwłaszcza nudności i wymiotów oraz zapobieganie ewentualnym nawrotom choroby. Ustalenie właściwej ścieżki leczenia jest uzależnione od częstości występowania napadów, natężenia bólu, czynników prowokujących, czasu trwania, objawów towarzyszących oraz reakcji organizmu na leczenie.

– W przypadku napadów o łagodnym nasileniu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, zazwyczaj w postaci musującej, które przyjmuje się jak najszybciej po wystąpieniu napadu. Będą to produkty na bazie kwasu acetylosalicylowego, diklofenaku, naproksenu, jak również metamizol. Zwykle przez dłuższy czas pacjenci radzą sobie bez lekarza.- tłumaczy neurolog.

U chorych na migrenę z aurą skuteczniejsze na mdłości i wymioty są czopki i spray donosowy.

Gdy jednak napady są silne, uniemożliwiające funkcjonowanie, wdrażane są leki z grupy tryptanów oraz leki zawierające ergotaminę.

 Tryptany uznane są za najskuteczniejsze w leczeniu migreny i mogą być podawane podskórnie. Mimo ich wysokiej skuteczności nie są w stanie pomóc wszystkim chorym.

Wśród metod niekonwencjonalnych wymienia się akupresurę, masaż ołówkowy czy modną w ostatnim czasie toksynę botulinową. Zadaniem ostatniej jest zniwelowanie nadmiernego rozszerzenia naczyń krwionośnych.

– Toksyna wykorzystywana jest u pacjentów z przewlekłą migreną po przeanalizowaniu dzienniczka prowadzonego przez chorego, w którym zaznacza przeważającą ilość dni z bólem w skali całego miesiąca oraz brak reakcji na stosowane dotychczas leczenie. Kluczowym aspektem terapii jest regularne stosowanie leku w odstępach 12 tygodniowych ( zwykle 3 cykle) do momentu powrotu migreny przewlekłej do postaci epizodycznej lub całkowitego ustąpienia dolegliwości.- wyjaśnia dr Monika Czerska. 

W sieci duże grono migreników poleca właśnie wybranie tej metody, kiedy inne nie przyniosły upragnionego pożegnania się z migreną: 

,, Jestem już po czterech latach systematycznego ostrzykiwania botoxem, regularnie, co 3 miesiące od 2014 roku. Poprawę lekką odczułam dopiero po 4- tym czy 5 ostrzyknięciu. Teraz, po tych czterech latach zdecydowanie odczuwam poprawę. Co prawda migreny mam dalej, ale ból jest znacznie, naprawdę bardzo znacznie, mniejszy. Cała procedura trwa 5 lat.

Zatem trzeba cierpliwości i kasy (…) Przede mną jeszcze rok ostrzykiwania i nie zamierzam rezygnować. I zacytuję mojego Profesora: „pani Klaudyno zanim pojawił się botox nie było w ogóle tego, czym leczyć”- tu profesor miał na myśli mój typ migreny, która jest chroniczna (więcej niż 15 dni w miesiącu) i całkowicie lekooporna. A próbowałam wszystkiego.

”- zachęca Klaudyna108. 

Migrena wciąż uważana jest za chorobę wstydliwą. Osoby, które zmagają się z bólem i napadami migrenowymi nie chcą mówić o swojej przypadłości w obawie przed lekceważeniem i brakiem zrozumienia. Może to doprowadzić do większych problemów zdrowotnych takich jak zaburzenia odżywiania czy depresja.

Człowiek zmagający się z migreną izoluje się od innych ludzi, ponieważ nie może przewidzieć, kiedy choroba zaatakuje. Na to nakłada się zwykle wspólna dla migreny i depresji dysfunkcja układu serotoninergicznego oraz dopaminergicznego, co sprawia, że te jednostki chorobowe często nakładają się na siebie i wymagają wspólnego leczenia.

W obu też chorobach pojawiają się różne postaci lęku i fobii.

Migreny nie da się całkowicie wyleczyć, ale można coraz skuteczniej leczyć ataki – zmniejszać nasilenie i częstość ich występowania. Ogromną rolę odgrywa identyfikacja czynników prowokujących wystąpienie napadu, o ile uda się je poznać. Ich unikanie pozwala zredukować lub odstawić leki. 

Bibliografia:

[1] Jd Bartleson and Fred Michael Cutrer, “Migraine update. Diagnosis and treatment”, Minn. Med., vol. 93, no. 5, pp. 36–41, 2010.

[2] H. Wójcik-Drączkowska, M. Bilińska, and W. Nyka, “Migrena — rozpoznanie i leczenie”, Forum Med. Rodz., 2007.

Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.