Niestety tak. Czas pojawienia się cukrzycy w oczach zależy od tego ile lat trwa cukrzyca i czy poziomy cukru u danej osoby były bardzo duże.
Zwykle pierwsze objawy można znaleźć w oczach już po 5 latach od zachorowania na cukrzycę. Początkowe zmiany zwykle nie dają pogorszenia widzenia.
Jednak gdy cukrzyca trwa 15–20 lat, zmiany w oczach występują zwykle u każdego i są nasilone. Takie zmiany zagrażają widzeniu.
Jakie mogą być zmiany w oczach wywołane cukrzycą?
Cukrzyca wywołuje różne zmiany w oczach. Na początku zwykle pojawiają się objawy suchego oka (pieczenie, szczypanie oczu). Mogą rozwijać się często gradówki lub jęczmienie, ponieważ wysoki cukier we krwi sprzyja zakażeniom.
U osób chorych na cukrzycę okresowo występują pogorszenia widzenia, wtedy gdy cukier we krwi jest za duży albo za mały. Wcześniej u tych osób pojawia się też zaćma, czyli zmętnienie soczewki, które musi być operowane.
Gdy cukrzyca trwa długo na dnie oka – czyli głęboko tam, gdzie powstaje obraz w oku – pojawiają się wylewy. Jak jest ich mało nie są groźne. Jeżeli na tym etapie zmiany cukrzycowe nie będą leczone rozwija się spuchnięcie centralnej części siatkówki.
Stan taki nazywa się makulopatią cukrzycową. Widzenie wtedy pogarsza się. Im dłużej stan ten trwa tym bardziej pogarsza się widzenie.
Zdjęcie dna oka po wykonaniu fotokoagulacji laserowej
Zmiany najbardziej zaawansowane pojawiają się zwykle po 15–20 latach źle leczonej cukrzycy. Oko tworzy wtedy nowe naczynia, bo chce poprawić sobie ukrwienie. Ale takie naczynia nie są prawidłowe i powodują tylko problemy.
Jednym z nich jest wylew krwi do środka do oka. Oko z naczyniami trzeba laserować, w przeciwnym razie straci widzenie. W wyniku rozrostu naczyń w środku, w oku może dojść również do jaskry tak zwanej neowaskularnej.
Oko wtedy przestaje widzieć w ogóle i bardzo boli.
Co zrobić żeby ograniczyć zmiany cukrzycowe w oczach?
Aby ograniczyć pojawienie się zmian cukrzycowych w oczach najlepiej jest nie mieć cukrzycy! Nie jest to możliwe w przypadku cukrzycy typu I.
W cukrzycy typu II, która praktycznie w 100% zależna jest od stylu życia, możliwe jest wyleczenie całkowite, ale tylko pod warunkiem zmiany sposobu życia (dieta, redukcja masy ciała, sport).
Większość pacjentów nie jest jednak w stanie zmienić sposobu życia. W związku z tym wymagają leczenia okulistycznego.
Aby zmiany cukrzycowe w oczach były jak najmniejsze należy postarać się aby poziom cukru był stabilny i nie wyższy niż 150mg %. Ciśnienie tętnicze nie może być skaczące. Unormowany musi być poziom cholesterolu i trójglicerydów.
Dlaczego zmiany wywołane cukrzycą w oczach są tak niebezpieczne?
Przede wszystkim dlatego, że nie bolą i postępują najpierw powoli. Ponieważ choroba w oczach nie boli, pacjent nie ma świadomości tego, że choruje.
Nawet jeżeli leczy się u lekarza internisty, czy rodzinnego, nie zawsze jest informowany o tym, że musi badać oczy. Pacjent sam z siebie rzadko chodzi na kontrole do okulisty, jeżeli nie ma dolegliwości.
Jeżeli z leczeniem czeka się zbyt długo nie ma możliwości cofnięcia zmian i wyleczenia oczu w 100%.
Kiedy przyjść na kontrolę do okulisty?
Jeżeli pacjent ma cukrzycę to obowiązuje go kontrola oczu u okulisty przynajmniej raz w roku. Nawet jeżeli lekarz diabetolog czy lekarz rodzinny nie przypomni o kontroli u okulisty należy pójść na kontrolę i zbadać oczy, najlepiej u okulisty specjalizującego się w chorobach siatkówki.
Jak leczyć cukrzycę w oczach?
Przede wszystkim należy leczyć samą cukrzycę.
Bez unormowania poziomu cukru, cholesterolu, trójglicerydów i ciśnienia tętniczego nie ma mowy o wyleczeniu oczu i wszystkie wysiłki spełzną na niczym a widzenie będzie się pogarszać.
Dlatego bez współpracy dobrego diabetologa i dobrego okulisty nie można leczyć cukrzycy w oczach. Leczenie musi być wspólne: okulisty i lekarza leczącego cukrzycę.
Najważniejszą sprawą w przypadku cukrzycy jest to, aby pacjent zrozumiał, że sam jest odpowiedzialny za swoje zdrowie, ponieważ żaden diabetolog nie wyleczy cukrzycy, jeżeli pacjent nie będzie stosował diety i żaden okulista nie wyleczy oczu, jak poziom cukru będzie wysoki.
Jakie badania diagnostyczne powinno się wykonać w cukrzycy w oczach?
Zawsze należy wykonać podstawowe badanie okulistyczne oraz badanie po rozszerzeniu źrenic. Aby dokładniej ocenić rodzaj zmian cukrzycowych na dnie oka potrzebna jest często angiografia fluoresceinowa – czyli badanie, które polega na podaniu kontrastu do żyły i robieniu serii zdjęć oka, tak aby znaleźć uszkodzone cukrzycą miejsca. Miejsca te potem laseruje się.
Kolejnym badaniem jest tomografia siatkówki czyli OCT, które pokazuje czy siatkówka w plamce jest spuchnięta czy nie.
Leczenie
Jakie metody stosuje się w leczeniu retinopatii cukrzycowej?
Narzędzia leczenia cukrzycy w oczach to:
- laser konwencjonalny,
- laser mikropulsowy,
- zastrzyki z różnych leków,
- oraz operacja – witrektomia.
W zależności od tego, jaki jest stan oka, okulista dobiera sposób leczenia. Dlatego tak ważne jest, aby leczyć się w ośrodku, który dysponuje możliwością zastosowania wszystkich technik. Najlepsze wyniki uzyskuje się zawsze mieszając te techniki ze sobą.
Jak leczy się cukrzycowy obrzęk plamki?
Cukrzycowy obrzęk plamki najczęściej leczy się zastrzykami ze specjalnych leków. Zastrzyki te podawane są do środka do oka. Najpopularniejsze są leki anty-VEGF: AVASTIN, LUCENTIS i EYLEA. Mają one jedna podstawową wadę.
Muszą być podawane systematycznie, najczęściej co miesiąc do obu oczu. Ponieważ w Polsce brak jest programu lekowego refundowanego przez NFZ dedykowanego dla pacjentów z cukrzycą, leki te często podawane muszą być komercyjnie.
W cukrzycy bardzo skuteczne są leki strydowe podawane do oka. Mają one tę przewagę, że starczają na 4 do 6 miesięcy i nie trzeba powtarzać zastrzyków często.
Najlepszym jednak sposobem leczenia jest połączenie lasera i zastrzyków. Leczenie takie pozwala zredukować ilość zastrzyków do minimum. Pacjent ponosi mniejsze koszty leczenia i nie musi mieć tak częstych wizyt.
Widzenie osoby zdrowej
Widzenie osoby ze zmianami cukrzycowymi w oku
Ile zastrzyków trzeba wziąć?
Nie ma takiej ustalonej ilości. Zastrzyki z leków anty-VEGF działają 4 tygodnie, więc po 4 tygodniach oko nie jest już leczone. Niekiedy udaje się podawać leki co 2–3 miesiące, ale musi to być indywidualnie dobrane do pacjenta. Jedynie leki sterydowe takie jak OZURDEX, TRIAMCYNOLON działają dłużej w oku, od 4 do 6 miesięcy.
Co to są mikropulsy i kiedy się je stosuje?
Mikropulsy inaczej laser mikropulsowy to najnowsze osiągnięcie nauki i techniki w laseroterapii. Używa się tego sposobu do leczenia obrzęku plamki.
Laser mikropulsowy to bardzo delikatne bodźce stosowane na siatkówkę, tak aby pobudzić komórki siatkówki, żeby zwalczały same obrzęk. Dobrze jest połączyć stosowanie leków anty-VEGF i mikropulsów. Po zastosowaniu lasera mikropulsowego można liczyć na poprawę wzroku.
Jak działa laser?
Laser konwencjonalny działa w ten sposób,że powoduje niszczenie siatkówki. Dlatego można go zastosować tylko tam, gdzie jest to bezpieczne i w takiej ilości, jaka jest bezpieczna. Ważne jest również jaki typ lasera jest używany i jakie doświadczenie ma osoba przeprowadzająca zabieg.
Laser konwencjonalny nie poprawia widzenia! Często pacjenci oczekują tego. Niestety tak się nie stanie. Po zabiegu laserowym czasem widzenie może być trochę gorsze przez kilka dni. Laser stosuje się w zaawansowanych stanach, kiedy istnieje poważne zagrożenie widzenia.
Czy wylew do oka na prawdę trzeba operować? Nie można poczekać?
Wylew krwi do oka zawsze jest poważnym stanem. Wylew w cukrzycy najczęściej znaczy tyle, że w oku powstały nieprawidłowe naczynia, czyli choroba jest bardzo zaawansowana.
Jeżeli po 6 tygodniach wylew się nie wchłania i nie ma znacznej poprawy widzenia, należy wykonać witrektomię.
Strach przed witrektomią bierze się chyba stąd, że okuliści w Poradniach Rejonowych nie mają często do czynienia z tą procedurą.
Podczas zabiegu nie tylko usuwa się krew z oka i uzyskuje szybką poprawę widzenia. Można też wykonać wszystkie dodatkowe zabiegi jak laser, podanie leku itd. W związku z tym, zamiast nic nie widzieć miesiącami i ryzykować utratę widzenia na zawsze, można zrobić jeden zabieg, po którym szanse na zachowanie widzenia są znacznie większe.
Obejrzyj film
Tracisz wzrok z powodu cukrzycy? Może pomóc witamina A
Cukrzyca – typ I i typ IIMedycynaChorobyBadaniaLekiInnowacje i farmacja 
Badanie wzroku / Źródło: Fotolia / max dallocco Osoby chore na cukrzycę mogą tracić wzrok w wyniku retinopatii cukrzycowej. Naukowcy odkryli niedawno, że myszy z cukrzycą, które otrzymały leczenie analogiem witaminy A, znacznie poprawiły wzrok.
Nowe badania wykazały, że pojedyncza dawka chromoforu 9- cis- retinal, która jest analogiem witaminy A, może znacznie poprawić zmniejszoną funkcję wzrokową u myszy z cukrzycą. Badania, które pojawiają się w The American Journal of Pathology, mogą pomóc naukowcom w opracowaniu skutecznych metod leczenia utraty wzroku związanej z wczesną retinopatią cukrzycową.
Czym jest retinopatia cukrzycowa?
Według National Eye Institute retinopatia cukrzycowa jest chorobą oczu, która może powodować utratę wzroku u osób chorych na cukrzycę. W środkowej lub późnej fazie stan występuje z powodu uszkodzenia naczyń krwionośnych w siatkówce.
Osoby z cukrzycą są narażone na zbyt dużą zawartość cukru we krwi. Cukier może powodować blokowanie naczyń krwionośnych, powodując krwawienie. Oko ma szansę rozwijać nowe naczynia krwionośne, ale zwykle nie działają one dobrze i mogą łatwo krwawić.
Leczenie może mieć formę zastrzyków, leczenia laserowego lub operacji oka, w zależności od okoliczności danej osoby.
Chociaż retinopatia cukrzycowa w późniejszych stadiach charakteryzuje się uszkodzeniem naczyń krwionośnych siatkówki, ostatnie badania sugerują, że we wczesnych stadiach osoba nadal może doświadczać utraty wzroku bez widocznego uszkodzenia naczyń krwionośnych.
Znaczenie witaminy A w cukrzycy
Witamina A ma kluczowe znaczenie dla normalnego funkcjonowania wzroku. Według Office of Dietary Supplements pomaga w opracowaniu białka, które umożliwia siatkówce wchłanianie światła.
Autorzy nowego badania zauważają, że istnieją dowody sugerujące, że cukrzyca może prowadzić do niedoborów witaminy A i że 11- cis- retinal jest niższy u szczurów z cukrzycą.
Z tego powodu naukowcy postawili hipotezę, że może istnieć związek między cukrzycą, niedoborem witaminy A i wczesną utratą wzroku charakterystyczną dla niektórych przypadków retinopatii cukrzycowej.
Dr Gennadiy Moiseyev z Centrum Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Oklahomy powiedział: „We wcześniejszych badaniach stwierdziliśmy, że cukrzyca powoduje niedobór witaminy A w siatkówce, co skutkuje pogorszeniem widzenia. To odkrycie doprowadziło do założenia, że wczesne zmiany widzenia w cukrzycy są prawdopodobnie spowodowane niedoborem witaminy A w siatkówce”.
Czytaj także:Czy osoby z cukrzycą mogą jeść daktyle?
Źródło: Medical News Today
- Partner serwisu
-
Informacje zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej, a stosowanie ich w praktyce powinno za każdym razem być konsultowane na indywidualnej wizycie lekarskiej z lekarzem specjalistą.
Centrum Medyczne MAVIT
Cukrzyca obecnie uważana jest za jedną z chorób cywilizacyjnych. Liczba chorych na cukrzycę w Polsce i na świecie dynamicznie rośnie. W Polsce obecnie choruje ok. 3 mln osób, ponadto szacuje się, że ok. 750 tys. pacjentów w ogóle nie jest świadoma swojej choroby*.
Zdarza się, że to lekarz okulista jako pierwszy sygnalizuje podejrzenie cukrzycy – na podstawie badania dna oka.
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, w przebiegu której utrzymuje się podwyższone stężenie glukozy we krwi. Stan ten wynika z zaburzenia wydzielania lub działania insuliny (hormonu produkowanego przez trzustkę, którego zadaniem jest regulowanie stężenia glukozy).
Wyróżniamy 2 główne typy cukrzycy:
- typu 1 – choroba dotyka najczęściej ludzi młodych. Dysfunkcja polega na tym, że organizm z nieznanych przyczyn zaczyna niszczyć własne komórki – te odpowiedzialne za produkcję insuliny. Ten typ cukrzycy dotyka 15-20% chorych i jedyny sposobem leczenia jest podawanie insuliny. Terapię można wspomóc, stosując zbilansowaną dietę oraz regularny wysiłek fizyczny.
- typu 2 – dotyka najczęściej osób starszy. Ten typ cukrzycy dotyczy 80-85% pacjentów. Przyczyną schorzenia jest nieprawidłowe działanie lub wydzielanie insuliny w organizmie. Leczenie cukrzycy typu 2 opiera się na stosowaniu odpowiedniej diety, wysiłku fizycznego oraz doustnych leków przeciwcukrzycowych.
Cukrzyca, nawet odpowiednio leczona, może prowadzić do zaburzenia czynności narządów lub ich uszkodzenia – zwłaszcza nerek, serca i naczyń krwionośnych oraz oczu.
Osoby chore na cukrzycę są niemal 25-30-krotnie bardziej narażone na patologie dotyczące narządu wzroku. Powikłania związane z cukrzycą dotyczą prawie wszystkich struktur w układzie wzrokowym.
Najczęściej występują: retinopatia cukrzycowa (DR, diabetic retinopathy) i związany z nią cukrzycowy obrzęk plamki (DME, diabetic macular edema) – traktowany jako powikłanie DR.
Te schorzenia nieleczone prowadzą nawet do nieodwracalnej utraty wzroku.
Czynnikami ryzyka rozwoju i progresji retinopatii cukrzycowej są m.in.:
- czas trwania cukrzycy
- niewyrównanie metaboliczne cukrzycy
- nadciśnienie tętnicze
- zaburzenia gospodarki lipidowej.
Uważa się, że u ok. 5% pacjentów retinopatia cukrzycowa występuje już w momencie rozpoznania cukrzycy. Po 20 latach trwania cukrzycy retinopatię (często prowadzącą do DME) stwierdza się u 60% chorych na cukrzycę typu 2 i u 99% chorych na cukrzycę typu 1.
Częstość występowania DME zależy od czasu trwania i typu cukrzycy.
U pacjentów z cukrzycą typu 2 w ciągu 10 lat choroby DME rozwija się u 14-25% chorych, po 20 latach pojawia się on u 30% pacjentów.
W przypadku pacjentów z cukrzycą typu 1 ten wskaźnik przekracza 20% w ciągu 10 lat trwania choroby.
Cukrzycowy obrzęk plamki
Cukrzycowy obrzęk plamki jest jedną z najczęstszych przyczyn trwałego, poważnego upośledzenia wzroku u osób w wieku 20-64 lata – młodych i aktywnych zawodowo.
Cukrzycowy obrzęk plamki (DME) spowodowany jest nagromadzeniem się płynu w centralnej części siatkówki, czyli plamce.
Obecność płynu jest efektem jego przenikania z uszkodzonych przez cukrzycę drobnych naczyń siatkówki i naczyniówki.
U chorych na cukrzycę, z powodu niedotlenienia komórek, produkowany jest w nadmiarze specjalny czynnik – VEGF – który powoduje m.in. wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych. Zgromadzony płyn powoduje obrzęk, czyli uniesienie siatkówki, prowadząc do zamazania widzenia i znacznego spadku ostrości wzroku.
Objawy cukrzycowego obrzęku plamki
Objawy bywają niezauważone przez chorego – zwłaszcza gdy schorzenie dotyczy jednego oka (przy pełnej sprawności drugiego oka). Czasami traktowane są jako coś przejściowego lub wynik zbyt słabej korekcji okularowej. Jednak przy uszkodzeniu siatkówki, zwłaszcza plamki żółtej, zmiana okularów nie pomoże w odzyskaniu dobrego widzenia. Odwlekanie wizyty u specjalisty opóźnia zastosowanie odpowiedniego leczenia i czasami uniemożliwia uzyskanie zadowalającej poprawy widzenia.
DME obejmuje centralną część siatkówki, upośledzając widzenie centralne do bliży. Taki stan znacznie utrudnia wykonywanie codziennych czynności , takich jak: czytanie, sprawdzenie godziny na zegarku, prowadzenie samochodu, obsługa podstawowych urządzeń, itp.
Pierwszymi objawami cukrzycowego obrzęku plamki mogą być:
- obniżenie ostrości wzroku, szczególnie przy patrzeniu „na wprost”
- falowanie, łamanie się linii prostych (jak w przypadku AMD)
- zamglony, rozmazany obraz
- zniekształcone zarysy przedmiotów
- w późniejszej fazie DME – czarna plama przed okiem widziana na stałe.
* Cukrzyca. Ukryta pandemia. Sytuacja w Polsce. Edycja 2014; Warszawa 2014.
Retinopatia cukrzycowa: przyczyny, objawy, leczenie
2017-04-18 8:54 Anna Jarosz Monika Majewska
Retinopatia cukrzycowa to powikłanie cukrzycy, które może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku.
Jeśli więc lekarz stwierdził u ciebie cukrzycę, trzymaj cukier w ryzach i regularnie badaj wzrok, bo diabetycy są bardziej niż osoby zdrowe narażeni również na inne choroby oczu, takie jak jaskra czy zaćma.
Jakie są przyczyny i objawy retinopatii cukrzycowej? Na czym polega diagnostyka i leczenie?
Retinopatia cukrzycowa to najczęstsze powikłanie cukrzycy – po 20 latach zmagania się z tą chorobą retinopatia występuje u wszystkich chorych na cukrzycę typu 1 i u 60 proc.
cierpiących na cukrzycę typu 2. Wzrok traci 86 procent osób z cukrzycą typu 1 oraz 33 procent z typem 2. Niestety, to jeszcze nie koniec złych wiadomości.
U chorych na cukrzycę zaćma pojawia się średnio o 10 lat wcześniej niż u osób zdrowych.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że na cukrzycę cierpi 4 procent populacji, czyli około 135 mln ludzi. Pod koniec 2025 r. chorych będzie już 300 mln, z czego retinopatię cukrzycową będzie miało 100 mln osób. Dla porównania – problemy z nerkami wystąpią u 44 mln. Cukrzyca wciąż jest główną przyczyną utraty wzroku.
Retinopatia cukrzycowa – przyczyny
Przyczyną retinopatii cukrzycowej jest mikroangiopatia, czyli uszkodzenie drobnych naczyń krwionośnych siatkówki, co prowadzi do uszkodzenia samej siatkówki.
Jaki jest mechanizm tego schorzenia? Wskutek podwyższonego poziomu cukru obumierają komórki (pericyty) odpowiedzialne za utrzymanie właściwego kształtu naczynia. Pod wpływem glukozy jego ściana staje się wiotka, wybrzusza się, tworząc mikrotętniaki.
Przez osłabioną ścianę naczynia przecieka krew i dochodzi do mikrowylewów. U chorych na cukrzycę krew jest gęsta i bardziej lepka niż u osób zdrowych. Uszkodzenie naczyń i zwiększona gęstość krwi doprowadzają do niedotlenienia siatkówki.
Gdy jest ono znaczne, organizm tworzy nowe naczynia krwionośne. Niestety, są one słabe i nieprawidłowo zbudowane, przez co łatwo pękają i powodują wylewy krwi do środka oka.
Retinopatia cukrzycowa – objawy
Objawy, które mogą świadczyć o retinopatii cukrzycowej:
– Bardzo często pacjenci chorzy na cukrzycę nie odczuwając w początkowej fazie problemów z widzeniem, nie zdają sobie sprawy z postępującej retinopatii cukrzycowej. Tymczasem cukrzycowe zmiany na dnie oka można już stwierdzić po 3 latach od wykrycia cukrzycy u 12% chorych.
W przypadku chorych na cukrzycę typu I retinopatia rozwija się wprost proporcjonalnie do przebiegu cukrzycy. Wystarczy 15 lat jej trwania, by doszło do powikłań w siatkówce oka. Inaczej natomiast sytuacja wygląda u chorych z cukrzycą typu II.
Tu retinopatia cukrzycowa rozwija się wcześnie, nawet 7 lat przed ustaleniem rozpoznania. Bez względu na rodzaj cukrzycy, każdy pacjent cierpiący na tę chorobę powinien systematyczne raz w roku przeprowadzać badania kontrolne dna oka, nawet jeśli nie odczuwa problemów z widzeniem.
– mówi prof. Krystyna Czechowicz-Janicka.
Retinopatia cukrzycowa – diagnostyka. 3 stopnie retinopatii cukrzycowej
Obecnie okuliści mają możliwość korzystania z najnowocześniejszych metod diagnostycznych i terapeutycznych.
Poza badaniem dna oka oraz ostrości widzenia, dodatkowymi specjalistycznymi badaniami obrazującymi szczegółowo stan siatkówki w przebiegu retinopatii cukrzycowej jest optyczna koherencyjna tomografia OCT oraz angiografia fluoresceinowa, pozwalająca na dokładne zlokalizowanie miejsc przecieku chorobowo zmienionych naczyń. W zależności od rodzaju zmian wyróżnia się 3 stopnie retinopatii cukrzycowej:
- Nieproliferacyjna prosta – rozwija się, gdy ściana naczynia krwionośnego traci elastyczność. Łatwo wtedy ulega deformacji. W niektórych miejscach nadmiernie się rozciąga i tu powstają mikrotętniaki. Ten rodzaj retinopatii nie prowadzi jeszcze do utraty wzroku, ale do jego pogorszenia, bo postrzegane obrazy stają się coraz bardziej rozmazane.
- Przedproliferacyjna – na dnie oka oprócz mikrotetniaków widać martwe obszary siatkówki, bo nie dopływała do nich krew. W obu przypadkach ratowanie ostrości widzenia polega na laserowaniu siatkówki, czyli niszczeniu światłem lasera uszkodzonych naczyń krwionośnych. Pozwala to zachować równowagę między zapotrzebowaniem oka na tlen a możliwościami naczyń krwionośnych.
- Proliferacyjna – jest najgroźniejszą postacią dolegliwości. Duże naczynia krwionośne zamykają się, co pobudza wzrost naczyń włosowatych pojawiających się nad siatkówką oka, a nawet ich wrastanie w ciało szkliste. Ten proces nazywa się nowotworzeniem, czyli powstawaniem nowych naczyń, które mają dostarczać krew do niedotlenionych fragmentów oka. Problem w tym, że nowe naczynia są nieprawidłowo zbudowane, mają tylko jedną warstwę komórek, co sprzyja wylewom krwi do środka oka, czyli ciała szklistego. Częste wylewy są odpowiedzialne za tworzenie się zrostów pomiędzy siatkówka a ciałem szklistym. Z czasem ciało szkliste obkurcza się i ciągnie siatkówkę, co powoduje jej odwarstwienie.
prof. Krystyna Czechowicz-Janicka, okulista
Jak ustrzec się retinopatii?
Chorzy z rozpoznaną retinopatią cukrzycową w zależności od stopnia zaawansowania zmian cukrzycowych w oku powinni odwiedzać lekarza okulistę częściej, minimum 2 razy w roku, a w przypadku retinopatii zaawansowanej – co 3 miesiące.
Również kobiety w ciąży i połogu chorujące na cukrzycę powinny być pod kontrolą lekarza okulisty i regularnie (przynajmniej raz w miesiącu) badać swój wzrok.
Im wcześniej wykryjemy zmiany w siatkówce oka, tym większa jest szansa na ich skuteczne leczenie.
Retinopatia cukrzycowa – leczenie
Przy zaawansowanej retinopatii proliferacyjnej jedynym ratunkiem jest witrektomia, czyli operacja polegająca na usunięciu ciała szklistego razem z wylewem, oddzieleniu zrostów pomiędzy ciałem szklistym a siatkówką, a następnie oblaserowaniu całej siatkówki.
Jeśli lekarz podejrzewa, że po operacji mogą wystąpić krwawienia, oko wypełnia się olejem silikonowym, który hamuje krwawienia do wnętrza. Widzenie zależy od stopnia uszkodzenia siatkówki. Jeśli zmiany w siatkówce były niewielkie, po zabiegu widzenie jest bardzo dobre.
Przy większych uszkodzeniach ogranicza się do rozpoznawania dużych przedmiotów.
Retinopatia cukrzycowa często występuje też w niezwykle niebezpiecznej formie cukrzycowego obrzęku plamki DME (Diabetic Macular Edema), czyli tzw.
makulopatii cukrzycowej, która nieleczona lub zbyt późno zdiagnozowana może = doprowadzić do trwałej utraty widzenia. Forma ta rozwija się u ok.
14%-25% chorych na cukrzycę typu II i spowodowana jest obecnością płynu w centralnej części siatkówki, czyli w plamce żółtej.
Jaskra i zaćma – choroby, które mogą prowadzić do utraty wzroku
U wielu diabetyków powstaje jaskra. Ryzyko zachorowania jest związane z wiekiem i czasem trwania choroby. Jaskra rozwija się, gdy w gałce ocznej wzrasta ciśnienie.
Jeśli jest wysokie, zamykają się naczynia krwionośne odżywiające siatkówkę i nerw wzrokowy, co powoduje ich obumieranie, a zatem także stopniową utratę wzroku. Stosując leki, postęp jaskry można zatrzymać. Pozanaczyniowym powikłaniem cukrzycy jest zaćma.
Choroba polega na zmętnieniu soczewki. Na szczęście można temu zaradzić, operacyjnie usuwając zniszczoną soczewkę i wszczepiając w jej miejsce sztuczną. Oczy chorych na cukrzycę wydzielają za mało łez, przez co gałka oczna jest stale podrażniona.
Oczy są obolałe, szczypią, chory ma wrażenie, że coś tkwi pod powieką. Wystarczy wtedy uzupełnić ilość łez kroplami nawilżającymi.
Terapia laserowa – skuteczna metoda leczenia cukrzycowych problemów ze wzrokiem
Jedynym skutecznym narzędziem w ręku okulisty jest laser. Fotokoagulacje laserowa, bo tak nazywa się te metodę, powinno się stosować w każdym okresie rozwoju choroby. Leczenie prowadzi się przez specjalne soczewki kontaktowe, które ograniczają działanie lasera tylko do wybranej części oka.
Soczewki zakłada się na rogówkę po miejscowym jej znieczuleniu. W czasie zabiegu trzeba siedzieć spokojnie i nie ruszać głowa, by światło lasera nie uszkodziło zdrowych części siatkówki oka.
Przykrym doznaniem podczas zabiegu są dla pacjenta oślepiające błyski światła, czasem ukłucia, a niekiedy również ból.
Powikłania cukrzycy [wideo]
Powikłania cukrzycy są związane m. in. z funkcjonowaniem układu krążenia: mogą prowadzić do udaru mózgu, zawału serca i niedokrwienia kończyn dolnych. Jakie są inne możliwe powikłania cukrzycy? Na to pytanie odpowiada prof. dr. hab. n. med. Grzegorz Dzida z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
W artykule wykorzystano materiały Instytutu Oka.
miesięcznik ‘Zdrowie’
Czy artykuł był przydatny?
Więcej z działu Cukrzyca
Powikłania okulistyczne w cukrzycy
Wzrok jest szczególnie narażony na powikłania wynikające z postępującej cukrzycy. Układ wzrokowy jest również najczęściej jednym z pierwszych, w którym lekarz może u nas stwierdzić zmiany chorobowe, będące rezultatem cukrzycy, często zupełnie przypadkowo, np. przy badaniu dna oka.
Wynika to z tego, że często cukrzyca (zwłaszcza typu 2) przez wiele lat pozostaje nierozpoznana i w związku z tym nieleczona. Rozwija się nieujawniona i dlatego w momencie diagnozy jej powikłania okulistyczne często są już obecne.
O tym, jak poważne mogą być skutki cukrzycy w obrębie narządu wzroku, niech świadczy fakt, że to właśnie późne powikłania okulistyczne tej choroby stanowią obecnie główną przyczynę ślepoty w populacji ludzi w wieku produkcyjnym (20.–65. rok życia) w krajach rozwiniętych.
Co niszczy cukrzyca w oku?
Wiele osób może nie zdawać sobie sprawy z tego, że choruje na cukrzycę, ponieważ w początkowej fazie może ona nie dawać wyraźnych objawów.
Warto poddawać się regularnym badaniom poziomu cukru we krwi, gdyż nieleczona cukrzyca jest przyczyną uszkodzeń, zaburzeń czynności i niewydolności wielu kluczowych narządów, takich jak: nerki, serce, naczynia krwionośne, a także narządu wzroku.
W obrębie oka na skutki cukrzycy szczególnie narażona jest siatkówka, odpowiedzialna za odbiór i przetwarzanie bodźców.
Jak wiadomo, mamy do czynienia z dwoma typami cukrzycy: 1 i 2. Powikłania cukrzycy w obrębie narządu wzroku dotyczą obu jej typów. U chorych z cukrzycą typu 1, szczególnie młodych, których ona często dotyczy, problemy ze wzrokiem mogą wystąpić już w ciągu kilku lat od jej pojawienia się.
Szacuje się, że po 15 latach choroby 98% pacjentów cierpi już na retinopatię, czyli najczęstsze powikłanie cukrzycy, dotyczące naczyń siatkówki. W przypadku cukrzycy typu 2 zmiany chorobowe w obrębie narządu wzroku pojawiają po 10–15 latach od wystąpienia choroby.
Niemniej, już od początku choruje na nią ponad 20% osób i zdarza się, że to lekarz okulista jest pierwszym, który diagnozuje cukrzycę. Najczęściej ma to miejsce przy okazji badania dna oka, wykonywanego np. przed dobraniem odpowiednich okularów.
Wówczas okulista kieruje chorego do diabetologa na badania pod kątem cukrzycy.
Wszyscy, u których stwierdzono cukrzycę, powinni być pod stałą kontrolą okulistyczną, ponieważ, niestety, zmiany, jakie następują w obrębie narządu wzroku pod wpływem cukrzycy, mają charakter postępujący i wymagają leczenia. W związku ze skalą zagrożenia późnymi powikłaniami cukrzycy, wizyty u specjalisty chorób oczu powinny odbywać się minimum raz w roku (o ile diabetolog lub okulista nie zaleci inaczej).
Niestety, często zdarza się, że, skupieni na walce o utrzymanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi, zapominamy o konsultacji okulistycznej.
Natomiast, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, jeśli chory na cukrzycę nie ma zmian w dnie oka (zmiany te nie zawsze bowiem występują przy cukrzycy), to badania okulistyczne powinny być wykonywane raz do roku.
Jeśli zaś problemy ze wzrokiem wynikające z cukrzycy już występują, niezbędne są częstsze wizyty u specjalisty chorób oczu.
Rodzaje powikłań ze wzrokiem w cukrzycy
Jeśli zdarzyło się nam, że dzień po zakupie nowych okularów zgłaszaliśmy się z powrotem do zakładu optycznego z ich reklamacją, ponieważ wydawało się nam, że zostały one źle dobrane, może to oznaczać, iż mamy problem związany z cukrzycą.
Cukrzyca
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, w której chorzy często doświadczają zbyt dużych wahań poziomu cukru we krwi. Ma wpływ na niemal cały organizm człowieka, włącznie z narządem wzroku.
Do prawidłowej regulacji poziomu cukru we krwi niezbędna jest insulina. Jest to hormon wydzielany przez trzustkę, dzięki któremu komórki ciała mogą pobierać cukier pozyskiwany z pokarmu w procesie trawienia.
Cukier trafia do komórek jako zapasowe źródło energii i jest uwalniany do krwiobiegu w razie jego niedoboru. W cukrzycy organizm wytwarza zbyt mało insuliny albo nie produkuje jej wcale, a komórki często są mniej wrażliwe na działanie tego hormonu (insulinooporności).
W efekcie w krwi utrzymują się trwale wysokie stężenia cukru, co uszkadza komórki i wywołuje zmiany w naczyniach krwionośnych. O wysokim poziomie cukru we krwi może świadczyć między innymi częste oddawanie moczu i silne pragnienie.
Szkody wywołane przez cukrzycę są trwałe i prowadzą do ciężkich powikłań w obrębie narządów i tkanek.
Nasilenie powikłań cukrzycy zależy od wyrównania poziomu cukru we krwi oraz długości choroby.
Retinopatia cukrzycowa to poważne zmiany rogówki
Retinopatia cukrzycowa, choroba rozwijająca się w wyniku uszkodzenia rogówki, jest jedną z najczęstszych przyczyn utraty wzroku u osób w wieku od 20 do 65 lat.
Wysokie poziomy cukru we krwi są szczególnie szkodliwe dla drobnych naczyń krwionośnych, czyli naczyń włosowatych (mikroangiopatia). Zmiany zachodzące w przebiegu cukrzycy mają różny wpływ na narząd wzroku.
Powodują niedrożność naczyń włosowatych, które nie zaopatrują rogówki w odpowiednią ilość tlenu i składników odżywczych. Ściany naczyń krwionośnych stają się mniej szczelne, co sprawia, że do sąsiednich tkanek wycieka płyn i/lub krew. W rogówce występuje obrzęk i/lub krwawienia.
Nieleczona retinopatia cukrzycowa może prowadzić do odwarstwienia rogówki i późniejszej utraty wzroku. Z cukrzycą wiąże się też ryzyko rozwoju zespołu suchego oka, co wpływa na znaczne pogorszenie jakości życia pacjentów.
Cukrzyca jako częsta przyczyna zespołu suchego oka
W wyniku upośledzenia ukrwienia tkanek może dojść do uszkodzenia nerwów narządu wzroku, a to z kolei może wpłynąć na czynność gruczołów łzowych.
W efekcie dochodzi do zaburzenia wytwarzania łez, gruczoły łzowe produkują zbyt mało cieczy łzowej, a oczy nie są wystarczająco nawilżone.
Z powodu cukrzycy narząd wzroku jest bardziej podatny na zakażenia, takie jak zapalenie spojówki lub zapalenie brzegów powieki. Również te choroby mogą sprzyjać rozwojowi zespołu suchego oka.
Regularne badania wzroku to konieczność
Cukrzyca wymaga regularnych badań wzroku. Odpowiednia profilaktyka może zatrzymać proces chorobowy poprzez wczesne włączenie leczenia i uniknięcie poważnych powikłań. Ważna jest także kontrola poziomu cukru we krwi, na przykład poprzez stosowanie terapii insulinowej, która jest jedynym sposobem na uniknięcie powikłań cukrzycy.
Problemy z oczami w przebiegu cukrzycy należy koniecznie skonsultować z okulistą, gdyż w dłuższej perspektywie mogą one znacznie pogorszyć jakość życia prowadząc nawet do uszkodzenia wrażliwej rogówki. Objawy można złagodzić, stosując nawilżające krople do oczu lub odżywczą maść do oczu.
Sztuczne łzy otulają podrażnioną powierzchnię oka warstwą ochronną, łagodząc uczucie pieczenia i swędzenia.
Choroby cywilizacyjne a wzrok
Choroby cywilizacyjne to globalnie występujące, powszechne choroby, do których wystąpienia lub rozprzestrzenienia przyczynił się postęp współczesnej cywilizacji. Coraz większe uprzemysłowienie, urbanizacja, degradacja środowiska oraz prowadzony tryb życia wywołuje negatywne skutki dla zdrowia i życia. Głównymi przyczynami występowania chorób cywilizacyjnych są:
- nieprawidłowe odżywianie,
- mała aktywność fizyczna,
- palenie papierosów,
- nadmierne tempo życia, (będące podłożem stanów nerwicowych i zaburzeń neurowegetatywnych).
Choroby cywilizacyjne to nie tylko powszechnie występujące schorzenia. To także przyczyny ponad 80% wszystkich zgonów. Do grupy chorób cywilizacyjnych zalicza się m.in.:
- cukrzyca,
- choroby sercowo-naczyniowe (nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroba wieńcowa, zawał serca),
- choroby układu oddechowego,
- otyłość,
- nowotwory,
- osteoporoza,
- choroby przewodu pokarmowego,
- alergie,
- problemy psychologiczne,
- choroby zakaźne.
Konsekwencją nieprawidłowego odżywiania i małej aktywności fizycznej jest otyłość, która dwukrotnie zwiększa ryzyko utraty wzroku związane z zaćmą lub degeneracją plamki żółtej. Otyłość to zaburzenie przemiany materii prowadzące do nadmiernego odkładania się tłuszczu, głównie w tkance podskórnej, niekiedy też otłuszczenie serca, jelit i innych narządów.
Z nadmierną wagą związane jest częste występowanie schorzeń mających duży wpływ na nasz wzrok. Należą do nich:
- cukrzyca– 80-90% pacjentów stanowią osoby otyłe.
- nadciśnienie tętnicze – wzrost masy ciała o 20% ośmiokrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia.
Spis treści:
Cukrzyca a wzrok
Cukrzyca to grupa chorób, charakteryzująca się zaburzeniem przemiany węglowodanowej, spowodowanym względnym lub bezwzględnym niedoborem insuliny.
Insulina jest hormonem wydzielanym przez trzustkę, którego działanie polega na: obniżaniu poziomu glukozy we krwi poprzez: jej przemianę w tkankach, magazynowaniu glukozy w postaci glikogenu w wątrobie i mięśniach, zwiększeniu syntezy tłuszczów z węglowodanów.
Niedobór insuliny powoduje, że u chorych na cukrzycę przewlekłe utrzymuje się podwyższone stężenie glukozy we krwi, dochodzi do zaburzenia przemiany tłuszczowo-białkowej, a także nadmiernego wydalania glukozy z moczem.
Objawy i rodzaje cukrzycy
Objawami nieleczonej cukrzycy odczuwanymi przez pacjenta są:
- silne pragnienie,
- częste oddawanie moczu,
- swędzenie skóry i jej zmiany zapalne,
- chudnięcie przy zwiększonym apetycie,
- ogólne osłabienie,
- pogorszenie ostrości wzroku.
Prawidłowe stężenie glukozy we krwi na czczo wynosi od 60 do 100 mg/dl. Stan przedcukrzycowy dotyczy stężenia glukozy w przedziale od 100 do 125 mg/dl. Gdy stężenie glukozy na czczo przekracza wartości 125 mg/dl, mamy do czynienia z cukrzycą.
Cukrzycę możemy zdiagnozować na podstawie tzw. testu obciążenia glukozą (jeżeli po 2 godzinach od wypicia 75 g glukozy jej stężenie we krwi przekracza 200 mg/dl).
Na ogół cukrzyca jest genetycznie uwarunkowanym zaburzeniem przemiany węglowodanowej, dlatego nazywa się ją cukrzycą pierwotną lub dziedziczną i dzieli na:
- cukrzycę typu 1. (insulinozależna lub młodzieńcza),
- cukrzycę typu 2. (insulinozależna, zaczynająca się zwykle po 40. roku życia).
Najczęściej występuje cukrzyca typu 2. (około 80–90% przypadków cukrzycy.
) Oprócz cukrzycy genetycznie uwarunkowanej występuje cukrzyca niedziedziczna, czyli wtórna, mogąca być następstwem innych chorób, jak np.
: zapalenie trzustki, zniszczenie trzustki przez postępującą chorobę nowotworową, a także stosowania leków (np. sterydowych). Szczególną postacią cukrzycy jest cukrzyca w przebiegu ciąży.
Leczenie cukrzycy
W procesie leczenia tej choroby cywilizacyjnej najważniejsze są:
- wyrównanie zaburzeń metabolicznych (głównie poziomu glukozy, za pomocą insuliny lub doustnych leków przeciwcukrzycowych oraz odpowiedniej diety),
- utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- zapobieganie lub opóźnienie wystąpienia powikłań towarzyszących cukrzycy.
W cukrzycy typu 1. jedyną skuteczną metodą leczenia jest terapia insuliną. W cukrzycy typu 2. stosuje się leki doustne, chociaż bywa też, że sama dieta, aktywność fizyczna i redukcja masy ciała pozwala na odpowiednie obniżenie poziomu glukozy. Spadek wagi – nawet o 5-10% prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi i pozwala zmniejszyć dawki leków przeciwcukrzycowych, w tym insuliny.
Cukrzyca – powikłania
Do najczęstszych powikłań nieleczonej lub leczonej nieskutecznie cukrzycy zalicza się: