Depresja lękowa – przyczyny, objawy, test i leczenie

Fotografia: Shutterstock

Depresja lękowa, fachowo nazywana depresją agitowaną czy neurotyczną, dotyka osoby w różnym wieku, jednak szczególnie często cierpią na nią osoby starsze. Nasilenie objawów tego typu depresji prowadzić może nawet do prób samobójczych, tym ważniejsze jest jak najszybsze wprowadzenie leczenia. Jak ono wygląda?

Zobacz także: Dieta w depresji. Które produkty poprawiają nastrój?

Depresja lękowa – na czym polega?

Badania pokazują, że aż w 95% przypadków osób chorych na depresje występuje minimum jedno zaburzenie o charakterze lękowym.

Depresja lękowa łączy w sobie typowe objawy depresji z zaburzeniami lękowymi. Do rozwinięcia się tej choroby prowadzić mogą błędne schematy myślowe, które wyklarowały się na przestrzeni życia oraz ukształtowane mechanizmy obronne, które z czasem zaczynają utrudniać życie.

W depresji lękowej dominuje paniczny lęk, obniżony nastrój, a nawet myśli samobójcze. Kiedy choroba ta ma charakter przewlekły, skutkować może wycofaniem z życia społecznego.

Spośród zaburzeń lękowych wyróżnia się:

Niestety, często zdarza się także, że osoby cierpiące na zaburzenia lękowe walczyć muszą także z zaburzeniami odżywiania. Szczególnie niebezpieczna jest anoreksja, bulimia oraz kompulsywne objadanie.

Depresja lękowa – przyczyny

Na zaburzenia lękowe najczęściej zapadają osoby, których proces myślowy jest bardzo sztywny i prostolinijny. Trzymają się oni z góry utartych schematów myślowych oraz mają głęboko zakorzenione poczucie obowiązku i odpowiedzialności za innych. Osoby te często nie są gotowe na kompromis, a ich konflikt wewnętrzny skutkuje bardzo poważnym stosunkiem do życia.

Obawa przed utratą swojej pozycji czy pogorszeniem swojego obrazu w oczach innych osób powoduje stale narastające poczucie lęku. Ten rodzaj depresji najczęściej dotyka także osoby, które tłumią swoje emocje i nie okazują ich na zewnątrz.

Na chorobę tą zapadają osoby przejawiające skrajne emocje. Potrafią oni cieszyć się ze swoich sukcesów, jednak każde, drobne nawet niepowodzenie traktują jako swoją życiową porażkę. Jeden popełniony błąd w ich umyśle rzutować może na całe życie i przesłaniać wszystkie pozostałe sukcesy.

W umyśle takiej osoby stopniowo ukształtowane zostały patologiczne wzorce myślenia. Skutkiem tego wydarzeniom, których ona nie przewidziała towarzyszy silny, paniczny wręcz lęk.

Dużą rolę w rozwoju depresji lękowej odgrywa także brak możliwości oraz umiejętności wyrażania uczuć, a to z kolei prowadzi do konfliktu wewnętrznego, który kosztuje chorego wiele nerwów. Może się to nawet przyczynić do zaburzenia pracy neuroprzekaźnikowej i hormonalnej.

Zobacz także: Jak wygląda pierwsza wizyta u psychiatry? Sprawdź, czego się spodziewać!

Depresja lękowa – objawy

Depresja lękowa jest zaburzeniem szczególnie trudnym w przebiegu. O ile same zaburzenia depresyjne bądź lękowe są stosunkowo proste do zdiagnozowania, o tyle spektrum symptomów depresji lękowej jest znacznie szersze, skutkiem czego postawienie trafnej diagnozy może zająć specjaliście więcej czasu.

Osoby cierpiące na depresję lękową są znacznie bardziej upośledzone zarówno zawodowo, jak i społecznie i rodzinnie. Z tego powodu pojawiają się u nich objawy depresji i lęku. Są one bardziej odporne na leczenie i bardziej narażone na nawroty choroby. Pacjenci ci równie często uzależnieni są od alkoholu czy innych używek. Sięgają po nie zazwyczaj po to, aby zniwelować lęk.

Czynnikiem, który ma kluczowy wpływ na rozwój tej choroby, jest stres, kłopoty finansowe bądź osobiste.

Najbardziej charakterystycznym objawem depresji neurotycznej jest stale odczuwany, wolno płynący lęk. Jest on ściśle związany z głęboko zakorzenionym w danej osobie poczuciem zagrożenia. Osoba chora stale się boi, jednak sama nie wie, czego.

Depresja lękowa – leczenie

Walka z depresją lękową i jej objawami czy schorzeniami towarzyszącymi nie jest ani szybka, ani prosta.

Osoby cierpiące na to schorzenie często zgłaszają się chociażby do internistów po leki uspokajające bądź nasenne. Substancje te są pomocne, jednak na dłuższą metę nie dają wyleczenia.

Osobie chorej podawać należy antydepresanty przeciwlękowe, które dodatkowo pomogą unormować sen, nastrój oraz zmniejszą objawy lękowe.

W celu naprawy patologicznych procesów myślowych skuteczna okaże się psychoterapia prowadzona pod okiem specjalisty. W przypadku tego zaburzenia zazwyczaj stosuje się terapię poznawczo-behawioralną. Polega ona na rozkładaniu przekonań pacjenta na czynniki pierwsze oraz wspólne dojście do bardziej rozwojowych stylów myślenia.

Zobacz także: Depresja a psycholog, psychoterapeuta i psychiatra. Do kogo zwrócić się o pomoc?

Depresja – objawy, leczenie i przyczyny

Depresja jest stanem chorobowym, który objawia się długotrwałym złym samopoczuciem, zniechęceniem, brakiem energii życiowej, przygnębieniem, smutkiem, apatią, a w ciężkich stanach pojawieniem się nawet myśli samobójczych. Definiowana jest jako zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych. Depresja wg WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) jest czwartym najpoważniejszym problemem zdrowotnym na świecie. Szacuje się, że około 10% populacji cierpi na depresję. 25% epizodów tej choroby trwa krócej niż jeden miesiąc. 50% ustępuje przed upływem trzech miesięcy. Depresja ma skłonność do nawrotów. Na depresję częściej chorują kobiety niż mężczyźni.

• Symptomy depresji emocjonalne: obniżony nastrój – smutek i towarzyszący mu lęk, płacz, utrata radości życia, czasem dysforia.
• Symptomy depresji poznawcze: negatywny obraz siebie, obniżona samoocena, samooskarżenia, samookaleczenie, pesymizm i rezygnacja, a w skrajnych wypadkach mogą pojawić się także urojenia depresyjne.
• Symptomy depresji motywacyjne: problemy z mobilizacją do wszelkiego działania, które mogą przyjąć wręcz formę spowolnienia psychoruchowego; trudności z podejmowaniem decyzji.
• Symptomy depresji somatyczne: zaburzenie rytmów dobowych m.in. zaburzenia rytmu snu i czuwania, utrata apetytu, osłabienie i zmęczenie, utrata zainteresowania seksem, czasem skargi na bóle i złe samopoczucie fizyczne.

Według modelu neurochemicznego przyczyną depresji może być niedobór pewnych amin biogenicznych (substancji neurochemicznych wspomagających przekazywanie impulsów nerwowych w synapsach między neuronami w układzie nerwowym). Hipotezy na temat neurochemicznego podłoża depresji dotyczą głównie spadku poziomu norepinefryny (hipoteza katecholaminowa) oraz serotoniny (hipoteza serotoninowa).

Obniżenie poziomu tych amin biogenicznych powoduje pojawienie się deficytów motywacyjnych. Norepinefryna (bądź serotonina) wyprodukowana w jednej komórce nerwowej jest uwalniana do synapsy, gdzie stymuluje drugą komórkę. Aby powstrzymać tę stymulację, norepinefryna (bądź serotonina) musi zostać zdeaktywowana przez reabsorpcję do neuronu presynaptycznego, albo przez jej zniszczenie.

Przyczyny depresji – model psychodynamiczny

W modelu psychodynamicznym uważa się, że przyczyną deprasji są nierozwiązane konflikty z przeszłości. Freud uważał, że przyczyną depresji jest skierowanie całej agresji do wewnątrz, w efekcie czego dochodzi do obniżenia samooceny, samooskarżeń, czy wręcz samobójstwa.

Osoba depresyjna w dzieciństwie skierowała swoją miłość na drugą osobę i doznała rozczarowania. W efekcie identyfikuje się z utraconym obiektem, „włącza” go w obszar swojego ego. Złość odczuwana pierwotnie wobec utraconego obiektu zostaje skierowana na samego siebie. Kolejne doświadczenia tj.

straty i odrzucenia reaktywują uczucia związane z utratą pierwotnego obiektu.

Za punkt wyjścia teorie psychodynamiczne uznawały utratę ważnego obiektu, więc i ewoluowały w kierunku spostrzegania ogólnego braku podstaw dobrego funkcjonowania i samopoczucia – czyli słabości ego, czemu często towarzyszy nadmiernie krytyczne, niestabilne superego. Terapia psychodynamiczna depresji odwołuje się do typowych dla psychoanalizy czynników leczniczych, gdzie podstawowym mechanizmem zmiany jest wgląd.

Przyczyny depresji – model poznawczo-behawioralny

Teorie poznawczo-behawioralne depresji zakładają, że osoba depresyjna przyswoiła sobie nieadaptacyjny wzór reagowania, który można zmienić w procesie uczenia się nowych umiejętności.

Celem leczenia jest modyfikacja specyficznych zachowań i myśli, w których upatruje się przyczynę depresji. Zdecydowanie najsłabszym punktem poznawczych teorii jest wyjaśnianie somatycznych symptomów depresji. Szczególną popularnością cieszy się model zaproponowany przez Aarona T. Becka.

Jego zdaniem zachowanie jednostki zależy od typu informacji, jakie docierają do niej z zewnątrz oraz sposobu, w jaki ona te informacje przekształca i interpretuje.

U podłoża depresji zdaniem Becka leżą nieracjonalne schematy poznawcze, które mają źródło w dzieciństwie i są rezultatem traumatycznych wydarzeń, powtarzanych negatywnych osądów oraz przez naśladowanie depresyjnych modeli.

Podstawowy schemat poznawczy, czyli symptomy depresji to tzw. triada poznawcza: negatywne myśli o sobie, o świecie i o przyszłości. Takie poglądy są przyczyną niskiej samooceny oraz emocjonalnych i fizycznych objawów charakterystycznych dla depresji.

Drugim mechanizmem depresji są systematycznie dokonywane błędy logiczne w procesie wnioskowania, które sprzyjają pogorszeniu się samopoczucia i uniemożliwiają obiektywną ocenę sytuacji przez jednostkę.

Terapia zgodna z ujęciem Becka jest krótkoterminowa, dyrektywna i ukierunkowana przede wszystkim na przekształcenie schematów poznawczych. Korzysta się w niej z technik behawioralnych, przede wszystkim zaś z tzw. eksperymentów behawioralnych.

Badania dowodzą, że prawidłowo stosowana terapia poznawczo-behawioralna prowadzi do korzystnych zmian w metabolizmie kory mózgowej.

Żaden z powyższych modeli nie wyjaśnia wszystkich zjawisk związanych z przyczynami depresji.

Objawy depresji a inne choroby

Zespół depresyjny nazywany depresją prostą lub niektóre z jego objawów mogą być symptomem innych – organicznych – schorzeń w organizmie. Obniżenie nastroju obserwuje się w przebiegu takich chorób jak:

• przewlekłe zapalenie wątroby,
• marskość wątroby,
• zespoły przewlekłego uszkodzenia nerek,
• zaburzenia hormonalne (zwłaszcza związane z tarczycą),
• niektóre choroby nowotworowe,
• niedożywienie,
• braki witamin,
• wybrane zaburzenia metaboliczne,
• stany związane z nadmiernym wydzielaniem kortyzolu (np. Zespół Cushinga),
• przewlekłe choroby somatyczne powodujące niepełnosprawność i inwalidztwo jak: cukrzyca,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• stwardnienie rozsiane,
• schizofrenia.

Leczenie depresji

Leczenie depresji powinno odbywać się pod okiem specjalisty psychiatry, czasem może to być specjalista neurolog. Najważniejsze jest zapewnienie bezpieczeństwa chorego, w tym zapobieżenie ewentualnej próbie samobójczej.

Niektóre leki, działając silniej aktywizująco (na napęd) mogą spowodować odhamowanie chorego przed wyrównaniem nastroju i poważne ryzyko targnięcia się chorego na własne życie.

Zatem w wielu przypadkach depresji zalecana jest hospitalizacja, często nie dłuższa niż kilkanaście dni, która pomaga też w doborze leków i wielkości dawki.

Obecnie stosuje się: leki przeciwdepresyjne (również roślinne), psychoterapia, leki przeciwpadaczkowe, fototerapia, wybrane leki neuroleptyczne, elektrowstrząsy, deprywacja snu. Wśród roślin leczniczych szczególne miejsce w terapii depresji zajmuje dziurawiec zwyczajny. W przypadku bezsenności wynikającej z depresji terapię można wspomóc surowcami ułatwiającymi zasypianie tj. melisa lekarska, kozłek lekarski czy lawenda lekarska.

Dziurawiec zwyczajny pomocny w leczeniu depresji

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.), dziurawiec pospolity, świętojańskie ziele, ruta polna to gatunek byliny należący do rodziny dziurawcowatych. Występuje w Europie, zachodniej Azji i północnej Afryce. Zawleczony do Ameryki Północnej. W Polsce pospolity. Osiąga wysokość 30-80 cm.

Z rozrośniętego kłącza wyrastają pędy kwiatonośne i płonne. Łodyga jest prosto wzniesiona, rozgałęziona w górnej części, u dołu drewniejąca. Posiada dwie podłużne, wystające listwy. Liście są ułożone naprzeciwlegle, siedzące, nagie, eliptyczne do równowąskich, długości ok. 3 cm.

Blaszka liściowa jest prześwitująco kropkowana, z gruczołkami na brzegu. W prześwitujących kropkach znajdują się zbiorniki olejków eterycznych. Kwiaty  są szypułkowe, średnicy do 3 cm, liczne, zebrane w gęste baldachogrono, osadzone w kątach naprzeciwległych przysadek. Działki kielicha są lancetowate.

Korona jest pięciopłatkowa, żółta, płatki czarno kropkowane, a pręciki liczne. Owoc to wielonasienna torebka pokryta gruczołkami. Nasiona są czarne, drobno kropkowane.

Ma zastosowanie jako roślina lecznicza. Surowcem  zielarskim jest  ziele dziurawca (Herba Hyperici). Zawiera czerwony barwnik hyperycynę, pseudohypericynę, flawonoidy (rutyna, kwercetyna), hiperozyd, bakteriobójcze garbniki, witaminy A i C oraz olejek eteryczny. Zmniejsza objawy łagodnej formy depresji.

Hamuje rozkład neurotransmiterów w mózgu. Hamuje również monoaminooksydazę (MAO) i działa jako inhibitor zwrotnego wychwytu serotoniny. Pomaga przy lekkiej bezsenności, a także przy migrenie.

Ma działanie żółciopędne, żółciotwórcze, pobudzające trawienie, przeciwzapalne i dezynfekcyjne (może być stosowany zewnętrznie na rany i do płukania gardła). Musi być stosowany ostrożnie, gdyż zwiększa wrażliwość skóry na słońce (hiperycyna może spowodować reakcje fototoksyczne).

Zdecydowanie nie zalecany dla osób o jasnej karnacji skóry lub ze zmianami skórnymi. Dziurawiec wchodzi w skład licznych mieszanek ziołowych i preparatów złożonych.

• według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na depresję cierpi aż 10% populacji świata;
• objawy depresji to m.in.: smutek, lęk, płacz, utrata radości życia, negatywny obraz siebie, obniżona samoocena, samooskarżenia, pesymizm i rezygnacja, problemy z mobilizacją do wszelkiego działania, trudności z podejmowaniem decyzji, zaburzenia rytmu snu i czuwania, utrata apetytu, osłabienie i zmęczenie, utrata zainteresowania seksem, czasem skargi na bóle i złe samopoczucie fizyczne, samookaleczenie;
• jednym ze źródeł depresji może być nierozwiązany konflikt z przeszłości;
• jednym ze sposobów leczenia jest modyfikacja specyficznych zachowań i myśli, w których upatruje się przyczynę depresji;
• depresja może być także objawem innych schorzeń, takich jak: przewlekłe zapalenie wątroby, marskość wątroby, zespoły przewlekłego uszkodzenia nerek, zaburzenia hormonalne (zwłaszcza związane z tarczycą), niektóre choroby nowotworowe, niedożywienie, braki witamin, wybrane zaburzenia metaboliczne, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, schizofrenia;
• leczenie wymaga kilkunastodniowej hospitalizacji, podczas której stosuje się leki przeciwdepresyjne (również roślinne), psychoterapię, leki przeciwpadaczkowe, fototerapię, wybrane leki neuroleptyczne, elektrowstrząsy, deprywację snu;
• dziurawiec zwyczajny, występujący pospolicie w Europie i Azji jest rośliną o zastosowaniu leczniczym, stosowaną także w leczeniu depresji.

Lęk, zaburzenia lękowe – objawy, przyczyny, leczenie

Lęk jest jednym z najczęściej występujących objawów psychopatologicznych. Można go określić, jako nastrój, w którym dominuje odczucie silnego zagrożenia lub zatrważającej zmiany wywodzącej się z nieznanego, nierealnego źródła. Lęk jest odpowiedzią organizmu na irracjonalne zagrożenie. Zaburzenia lękowe to nie to samo, co strach.

Każdy z nas kiedyś się czegoś bał, jest to całkiem naturalne. Strach bowiem pełni bardzo ważną funkcję – chroni nasze zdrowie i życie. To właśnie dzięki niemu nie wejdziemy pod nadjeżdżające auto czy nie skoczymy do wody w miejscu niedozwolonym. Strach jest więc reakcją organizmu na realne zagrożenie.

Inaczej wygląda sytuacja w odniesieniu do lęku.

W literaturze naukowej zaburzenia lękowe stanowią obszerną grupę i zostały ujęte w dziale o nazwie zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną (somatoform). Wyróżniono w nim m.in.:

• Zaburzenia lękowe w postaci fobii.
• Inne zaburzenia lękowe, w skład, których wchodzą m.in. zaburzenia lękowe z napadami lęku oraz zaburzenia lękowe uogólnione. W tej grupie głównym objawem jest lęk, którego symptomy nie są ograniczone do konkretnej sytuacji, w grupie tych zaburzeń mogą występować też objawy depresji czy natręctwa.
• Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw), których cechą są nawracające myśli natrętne lub czynności przymusowe.
• Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, gdzie mamy do czynienia z zaburzeniami występującymi na skutek silnego stresu, zdarzenia traumatycznego, itp.
• Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne), kiedy to następuje ‘częściowa lub całkowita utrata prawidłowej integracji między wspomnieniami przeszłości, poczuciem własnej tożsamości, bezpośrednimi wrażeniami i kontrolą dowolnych ruchów ciała’.
• Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatoform disorders), gdzie cechą charakterystyczną są skargi na objawy somatyczne oraz domaganie się kolejnych badań.

Szacuje się, że na zaburzenia lękowe cierpi od 15 do 20% populacji, a największa zachorowalność przypada na wiek między 24 a 44 rokiem życia.

W niniejszym artykule skupiono się na omówieniu:

• zaburzeń lękowych w postaci fobii,
• zaburzeń lękowych z napadami lęku,
• zaburzeń lękowych uogólnionych, gdzie dwa ostatnie należą do grupy innych zaburzeń lękowych.

Fobia

Określenie fobia pochodzi z języka greckiego i oznacza obawę, strach lub przerażenie. Jej dokładna nazwa, polegająca na dodaniu odpowiedniego przedrostka, zależy od tego, czego, jakiego przedmiotu bądź sytuacji zaburzenie dotyczy. Czynniki te mają, więc charakter zewnętrzny w stosunku do osoby i nie są obiektywnie niebezpieczne.

Trudno określić rozpowszechnienie fobii w populacji ogólnej, gdyż zwykle szacunki dotyczą konkretnej jej odmiany. Fobia społeczna na przykład występuje u około 2-3% ogółu społeczeństwa, a fobie specyficzne u około 1% .

Wyróżniamy 5 klas fobii specyficznych. Te które dotyczą:

• Zwierząt (zoofobie), to np.:
  • arachnofobia, czyli lęk przed pająkami,
  • ichtiofobia, czyli lęk przed rybami, czy
  • apiofobia, czyli lęk przed pszczołami, przed użądleniem przez nie.
• Środowiska naturalnego, to np.:
  • nyktofobia, czyli lęk przed ciemnością,
  • brontofobia, czyli lęk przed burzą,
  • akrofobię, czyli lęk przed wysokością, czy
  • ankraofobia, czyli lęk przed wiatrem
• Sytuacji życia codziennego (sytuacyjne), to np.:
  • klaustrofobia, czyli lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami,
  • agorafobia, czyli lęk przed otwartymi przestrzeniami,
  • awiofobia, czyli lęk przed lataniem samolotem,  
  • androfobia, czyli lęk przed mężczyznami
  • gynefobia, czyli lęk przed kobietami.
• Stanu zdrowia, to np.:
  • trypanofobia, czyli lęk przed zastrzykami,
  • nozofobia, czyli lęk przed chorobą
• Inne fobie, np.:
  • amatofobia – czyli lęk przed kurzem.

Istotną cechą zaburzenia lękowego z napadami lęku (lęku panicznego) jest lęk nawracający w postaci paniki, która nie ogranicza się do konkretnej sytuacji. Zazwyczaj napady paniki trwają kilkanaście minut a potem stopniowo ustępują.

Zaburzenie to występuje u około 1-2% populacji. Aby je zdiagnozować, w okresie około 1 miesiąca m.in. musi wystąpić kilka ciężkich napadów lęku z objawami autonomicznymi. Objawy autonomiczne są związane z działaniem funkcji niezależnych od woli człowieka np. połykania, oddychania, bicia serca, pocenia się itp.:

• W okolicznościach, w których brak obiektywnego zagrożenia.
• W okolicznościach, które pojawiają się bez związku ze znaną czy przewidywalną sytuacją.
• Pomiędzy napadami paniki następuje względne uwolnienie się od objawów lęku (chociaż pospolity jest lęk oczekiwania).

Szacuje się, że w ciągu swojego życia u około 9% osób spośród całej populacji, przynajmniej raz wystąpił napad lęku.

Lęk uogólniony

W przypadku zaburzeń lękowych uogólnionych charakterystyczny jest fakt, iż lęk jest tu wolno płynący i występuje niezależnie od zaistniałej sytuacji. Co ważne, objawy muszą dominować „przez większość dni w okresie, co najmniej kilku tygodni, a zazwyczaj kilku miesięcy”.

Jeżeli chodzi o rozpowszechnienie lęku uogólnionego, to jest on najczęściej występującym w swojej grupie i obejmuje 4-6% populacji. Co więcej, częściej występuje u kobiet.  Zaburzenia lękowe uogólnione rzadko występują samodzielnie. Zwykle współistnieją z depresją, innymi zaburzeniami lękowymi oraz np. z nadużywaniem alkoholu. 

Objawy zaburzeń lękowych

Jeżeli chodzi o objawy zaburzeń lękowych, to wykazują one dość dużą zmienność osobniczą. To znaczy, że u każdego człowieka objawy zaburzeń lękowych mogą być inne. Są jednak pewne wspólne symptomy najczęściej występujące u osób cierpiących na róże rodzaje zaburzeń lękowych:

Objawy w przypadku fobii to np.:

• unikanie miejsc lub przedmiotów, które wywołują napięcie,
• przyspieszone bicie serca,
• uczucie omdlewania,
• zimne poty,
• wtórny lęk przed śmiercią.

Objawy w przypadku lęku napadowego (panicznego) są to np.:

• przyspieszone bicie serca,
• ból w klatce piersiowej,
• duszność,
• zawroty głowy,
• niepokój,
• wtórny strach przed śmiercią (umieraniem),
• strach przed utratą kontroli nad sobą,
• strach przed chorobą psychiczną.

Objawy w przypadku lęku uogólnionego są to m.in.:

• stałe uczucie zdenerwowania,
• drżenie,
• napięcie mięśniowe,
• pocenie się,
• zawroty głowy,
• przyspieszone bicie serca,
• bezradność,
• spodziewanie się czegoś negatywnego, nieokreślonego.

Charakterystycznym dla tego zaburzenia jest również fakt, iż pacjenci wyrażają obawy o swoje zdrowie lub o zdrowie bliskich osób.

Przyczyny zaburzeń lękowych

Lęk może powstać na skutek różnorakich czynników. Począwszy od problemów powstałych w dzieciństwie, występujących w okresie dorastania, po kwestie związane z dorosłym życiem. Zaburzenia mogę pojawić się, jako rekcja na niestabilną sytuację rodzinną, zawodową czy finansową. Może to być również odpowiedź organizmu na obawę przed różnymi zmianami w życiu.

Dodatkowo m.in. w przypadku lęku napadowego wskazuje się na czynniki genetyczne. Jeśli chodzi o lęk uogólniony, udowodniono, co prawda częstsze jego występowanie u dzieci, których rodzice cierpieli na zaburzenia lękowe, jednak wyklucza się tu czynniki genetyczne, skłaniając się ku środowiskowym.

Rozpoznanie zaburzeń lękowych

Rozpoznania zaburzeń lękowych dokonuje lekarz internista, psychiatra bądź psycholog na podstawie wywiadu oraz odpowiednich testów. Jeżeli zauważamy u siebie wyżej wymienione objawy bądź choćby podejrzewamy, że cierpimy na któreś z zaburzeń lękowych, konieczna jest wizyta u specjalisty celem postawienia diagnozy.

Warto również zaznaczyć, że opisywane zaburzenia lękowe mogą ze sobą współwystępować. 

Leczenie zaburzeń lękowych

Skuteczną metodą leczenia zaburzeń lękowych jest psychoterapia. Zwykle odbywa się ona w nurcie poznawczo – behawioralnym, opierającym się na przeświadczeniu, że negatywne zachowania wynikają z reakcji, których nauczyliśmy się w ciągu trwania życia. Terapia polega na dotarciu do przyczyn lęku i zmianie wyuczonych zachowań.

W przypadku fobii stosuje się m.in. ekspozycję, która polega na stopniowym zbliżaniu pacjenta do stresogennego bodźca lub pozostawianiu chorego w sytuacji stresogennej przez coraz dłuższy czas.

Dodatkową metodą leczenia może być również farmakoterapia z wykorzystaniem leków przeciwlękowych i przeciwdepresyjnych.

Rokowania i powikłania zaburzeń lękowych

Skuteczność leczenia zaburzeń lękowych zależy od wielu czynników. Można tu wymienić stopień zaawansowania dysfunkcji czy nastawianie samego pacjenta. Rokowania więc są trudne do określenia, sytuacja każdego pacjenta wymaga indywidualnego podejścia i dopiero po poznaniu problemu danej osoby możliwe jest przewidywanie w jaki sposób potoczy się proces terapii.

Ze względu na swój charakter zaburzenia lękowe mogą powodować powikłania. Do najczęściej występujących powikłań zaburzeń lękowych należą:

• depresja,
• problemy z radzeniem sobie ze stresem,
• infekcje,
• zaburzenia snu,
• problemy z układem pokarmowym,
• zgrzytanie zębami (bruksizm),
• zaburzenia odżywiania,
• alkoholizm,
• narkomania,
• poczucie bezradności,
• uczucie osamotnienia, co może prowadzić do samobójstwa.

Zapobieganie występowaniu zaburzeń lękowych

Najprostszym i zarazem, najważniejszym sposobem na zapobieganie zaburzeniom lękowym jest umiejętność używania właściwych metod radzenia sobie ze stresem. To bowiem on w znacznej mierze przyczynia się do rozwoju opisywanych dysfunkcji.

Zażywajmy więc regularnie ruchu, stosujmy głębokie oddychanie czy rozwijajmy nasze hobby. Pamiętajmy o codziennym relaksie. Nawet niezbyt długi wypoczynek sprawia, że nasz organizm ma więcej sił do zmagania się ż sytuacjami życia codziennego.

1. Stosuj metody radzenia sobie ze stresem
2. Wypoczywaj aktywnie
3. Wysypiaj się
4. Wierz we własne siły
5. Zachowaj równowagę między pracą a czasem wolnym
6. Mów o swoich obawach, problemach

Źródła:

• a.umed.pl 
• Bilikiewicz A. (red.) Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa 2007;
• Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. „Vesalius”, Kraków, Warszawa 2000;
• psychologia.edu.pl
• J. Rybakowski, Współczesne poglądy na patogenezę i leczenie zaburzeń lękowych. Przewodnik Lekarza 2001.
• online.synapsis.pl
• Seligman M.E.P., Walker E.F., Rosenhan D.L. Psychopatologia. Zyski i S-ka, Poznań 2003;
• psychiatria.pl  
• healthline.com

Załóż konto aby odkryć pełnię możliwości portalu!

Nerwica depresyjna – objawy, test, przyczyny i leczenie

Nerwica depresyjna to stan lękowy z wyraźnym udziałem komponentu depresyjnego. Zobacz, jakie są objawy psychiczne i fizyczne nerwicy depresyjnej, który test wybrać w celu jej zdiagnozowania, a także – na czym polega jej leczenie.

Nerwica depresyjna

Nerwica depresyjna jest pojęciem na wpół potocznym, używanym na określenie zaburzeń lękowych współwystępujących ze stanami depresyjnymi. Tego typu stany są w praktyce klinicznej odnotowywane nagminne. Z różnych danych wynika, że objawy depresji występują nawet u 60 procent pacjentów cierpiących na zaburzenia lękowe.

W szczególności dotyczy to osób dotkniętych tzw. zespołem lęku uogólnionego, który jest zaburzeniem chronicznym.

W jego przebiegu pacjenci doświadczają stałego uczucia niepokoju o niewyjaśnionym podłożu, a towarzyszyć temu mogą objawy psychosomatyczne, psychotyczne oraz zaburzenia afektywne, w tym depresja właśnie.

Co niezwykle istotne, mówiąc o nerwicy depresyjnej, należy przeprowadzić wyraźne różnicowanie z depresją nerwicową.

Termin ten określa inne zaburzenie, dziś częściej funkcjonujące w naukowej nomenklaturze pod nazwą dystymii. Jest to stan obniżonego nastroju, współwystępujący z innymi objawami, w tym lękiem, w niewielkim nasileniu, ale w długiej perspektywie czasowej (minimum 2 lata).

Objawy nerwicy depresyjnej

Typowe objawy nerwicy depresyjnej, to:

• uczucie niepokoju, zagrożenia, chęć ucieczki, wyzwolenia się z nieznośnej sytuacji. Doświadczenia te nie mają żadnej racjonalnej przyczyny, czego pacjent zazwyczaj ma świadomość, nie potrafiąc jednakże negatywnych emocji się wyzbyć;
• fobie, myśli obsesyjne i hipochondryczne, nadmierne skupienie na swoim stanie zdrowia i domniemanych zagrożeniach (np. lęk przed chorobą, upadkiem, wypadkiem itd.);
• rozdrażnienie, obrażanie się, zmienność nastroju z dominacją stanów depresyjnych;
• uczucie zmęczenia i znużenia, brak energii do działania;
• anhedonia – niezdolność do odczuwania przyjemności;
• spadek zainteresowania seksualnością.

Objawy fizyczne nerwicy depresyjnej

Dodatkowo należy wspomnieć o występowaniu objawów fizycznych nerwicy depresyjnej, zwanych też somatycznymi. Należą do nich:

• wzmożone napięcie mięśniowe; drżenie kończyn,
• bóle kostno-mięśniowe, zwłaszcza w okolicach kręgosłupa,
• bóle brzucha, głowy i w obrębie klatki piersiowej,
• obniżenie popędu seksualnego, zaburzenie funkcji seksualnych.

Problemy te utożsamiane są przez pacjentów z innego typu schorzeniami – przykładowo, drobne nawet ukłucia w klatce piersiowej przywodzą na myśl zawał serca.

Zrodzony w wyniku tego lęk powoduje wyrzut adrenaliny, czyli hormonu walki, czego konsekwencją może być dalsze wzmożenie objawów somatycznych, np. bólu odczuwanego w okolicy serca.

Nakręca to spiralę lęku, a dodatkowo zwiększa nasilenie stanów depresyjnych.

Przyczyny nerwicy depresyjnej

Przyczyny nerwicy depresyjnej są zróżnicowane. Tego typu stany lękowe mogą wystąpić jako powikłanie lub schorzenie współwystępujące z klasyczną depresją. Wśród innych czynników etiologicznych wymienia się też:

• predyspozycje genetyczne – ryzyko dziedziczenia skłonności do depresji i stanów lękowych plasuje się w przedziale 30-50 procent;
• określone cechy osobowości, w tym zaniżona samoocena, nadmierny samokrytycyzm, negatywny styl poznawczy, hipochondria;
• czynniki środowiskowe, w tym traumatyczne wydarzenia i doświadczenia (śmierć bliskiej osoby, wypadek, choroba, molestowanie seksualne, przemoc fizyczna i psychiczna, upokorzenie, zawód miłosny);
• determinanty biologiczne, w tym zaburzenia pracy układu limbicznego, (zwłaszcza jądra migdałowatego), układu hormonalnego, a także wzgórza, podwzgórza i kory czołowej.

Test na nerwicę depresyjną

Wiele osób na własną rękę poszukuje w Internecie narzędzia diagnostycznego, jakim jest test na nerwicę depresyjną. Jako że pojęcie to nie funkcjonuje w nomenklaturze naukowej, nie istnieją też testy pozwalające precyzyjnie wykryć taki akurat typ zaburzenia.

Są jednak narzędzia, które można wykorzystać w celu oszacowania i wstępnego zdiagnozowania ogólnych zaburzeń o charakterze nerwicowym oraz depresyjnym. Należą do nich:

• test DASS – skala depresji, lęku i stresu;
• skala depresji Becka;
• skala depresji Hamiltona.

Spośród powyższych najbardziej adekwatnym w ocenie zaburzeń lękowych, przy jednoczesnym występowaniu objawów depresyjnych, jest test DASS. Pacjent, mając na uwadze doświadczenia ostatniego tygodnia, ma zadanie odnieść się twierdząco lub przecząco do 21 lub 42 sformułowań, w tym między innymi:

• trudno było mi się odprężyć,
• odczuwałem/am suchość w ustach,
• trudno było mi znaleźć w sobie siłę do działania,
• byłam/-em przestraszony/a, że mogę spanikować lub ośmieszyć się,
• czułam/-em, że nic mnie już nie czeka w życiu,
• czułam/-em się smutna/-y i przygnębiona/-y,
• czułam/-em, że jestem niewiele warta/-y,
• odczuwałem pracę serca mimo braku wysiłku fizycznego (przyspieszone bicie, zanik bicia),
• czułam/-em się przestraszona/-y bez określonego powodu.

Leczenie nerwicy depresyjnej

Leczenie nerwicy depresyjnej uzależnione jest od patogenezy zaburzenia, nasilenia objawów, typu osobowości i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Najczęstszym oddziaływaniem jest psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym, mająca za zadanie odkrycie głęboko skrywanych źródeł lęku i depresji, a następnie wypracowanie nowych wzorców reakcji.

W przypadkach, gdy zaburzenie osiąga duże nasilenie lub gdy pacjent nie reaguje na działania psychoterapeutyczne, możliwe jest wdrożenie środków farmakologicznych.

Ich dobór w dużej mierze zależy od profilu zaburzenia i konkretnie występujących w jego przebiegu objawów. Ważna jest między innymi relacja między komponentami lękowymi i depresyjnymi.

Z dostępnych leków na nerwicę depresyjną wymienić można między innymi:

Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

O nerwicy lękowej możemy mówić, gdy pojawiają się zaburzenia emocjonalne, natrętne myśli, a także zaburzenia działania narządów lub objawy psychosomatyczne.

Nerwicę charakteryzuje to, że chorzy zdają sobie sprawę, że ich objawy mają podłoże psychiczne, co nie zmienia faktu, że odczuwają silny lęk z nimi związany.

Ponadto, występuje tu dodatnie sprzężenie zwrotne, ponieważ lęk wywołuje kolejne objawy somatyczne, które same w sobie wywołują strach.

U podłoża nerwicy lękowej często leży trauma bądź brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych w dzieciństwie. Równie często zaburzenie wykształca się na skutek wewnętrznego konfliktu między naturalnymi tendencjami czy możliwościami pacjenta, a presją otoczenia.

Nerwica lękowa może być połączona z innymi zaburzeniami psychicznymi, dlatego czasami trudno jest jednoznacznie określić, które symptomy wynikają z konkretnego zaburzenia.

Osoby cierpiące na nerwicę lękową mogą być egocentryczne. Oprócz tego niekiedy charakteryzuje je perfekcjonizm. Nierzadko występują też różne formy uzależnień.

Nerwica lękowa może objawiać się w bardzo różny sposób. U chorych mogą pojawiać się symptomy somatyczne, zaburzenia funkcji poznawczych oraz problemy emocjonalne. U każdego chorego przebieg nerwicy jest bardzo indywidualny i objawy mogą, ale nie muszą występować razem.

Objawy somatyczne mogą polegać na zaburzeniach zmysłów – na przykład problemach z widzeniem czy słuchem, ale również na zmienionym lub stępionym smaku, a także braku czucia. Dość częste są bóle o różnej lokalizacji.

Nerwica może się również uwidocznić w postaci niedowładów, problemów z mówieniem, czy napadów padaczkowych.

Wreszcie – w rzadkich przypadkach dochodzi nawet do nieprawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych lub stanów tak poważnych jak ciąża urojona.

Ze strony funkcji poznawczych u osób z nerwicą lękową najczęściej pojawiają się natrętne myśli oraz różnego rodzaju natręctwa ruchowe – na przykład kompulsywne mycie rąk. Równie częste są problemy z koncentracją oraz amnezje.

Wreszcie, w przebiegu nerwicy lękowej mogą pojawić się zaburzenia emocjonalne. To przede wszystkim ukierunkowany lub nieokreślony lęk. Obiektem fobii mogą być przedmioty, zwierzęta, a także czynności (np. strach przed podróżowaniem komunikacją publiczną).

Do tego niekiedy występują nieuzasadnione napady paniki. U niektórych chorych występuje spadek nastroju, niezdolność do odczuwania przyjemności, a nawet depresja. U jednych pojawia się podirytowanie i nadpobudliwość, a u innych, wręcz przeciwnie, apatia.

Witamina odkryta przez Polaka pomaga Islandczykom zachować zdrowe nerwy

Leczenie nerwicy lękowej polega przede wszystkim na odpowiedniej psychoterapii wspomaganej okresowo leczeniem farmakologicznym. Pacjent w czasie psychoterapii musi nauczyć się rozpoznawać objawy, które wywołują u niego lęk i wypracować mechanizm, by sobie z nim radzić.

Przeczytaj także:

Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.

Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.

Potrzebujesz konsultacji lekarskiej lub e-recepty? Wejdź na halodoctor.pl, gdzie uzyskasz pomoc online – szybko, bezpiecznie i bez wychodzenia z domu.

• Stany lękowe Stany lękowe to zaburzenia związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego. Mogą objawiać się fobiami, lękiem społecznym czy nawet chorobą natręctw….
• Delirium – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie [WYJAŚNIAMY] Delirium najczęściej kojarzone jest z pacjentami, którzy po długim czasie nadużywania alkoholu, zdecydowali się na jego nagłe odstawienie. Jak się jednak okazuje…
• Zaburzenia dysocjacyjne – rodzaje, przyczyny, objawy. Jak leczyć zaburzenia dysocjacyjne? Zaburzenia dysocjacyjne nazywane również zaburzeniami konwersyjnymi polegają na dezintegracji tożsamości, odczuć, a nawet utraty kontroli nad własnym ciałem….
• Zespół stresu pourazowego (PTSD) – przyczyny, objawy, leczenie [WYJAŚNIAMY] Czy zdarzyło Ci się kiedyś jakieś traumatyczne przeżycie, uczestniczyłeś w wypadku samochodowym, zostałeś ofiarą napaści? A może byłeś świadkiem katastrofy?… Matylda Mazur | Redakcja Medonet
• Spektrum autyzmu Autyzm to potoczna nazwa określająca szereg możliwych zaburzeń zaliczanych do spektrum autyzmu. Poszczególne zaburzenia składające się na spektrum autyzmu różnią…
• Zespół lęku uogólnionego Zespół lęku uogólnionego (GAD, inaczej – lęk uogólniony) polega na ciągłym i nadmiernym zamartwianiu się i odczuwaniu lęku bez żadnej uchwytnej przyczyny. Dzieci… Matylda Mazur | Redakcja Medonet
• Zaburzenia pamięci i intelektu Zaburzenia pamięci i intelektu to niewielkie upośledzenie pamięci, wyrażające się zapominaniem pewnych stosunkowo niedawnych faktów, takich jak wydarzenia sprzed… Paweł Szermer | Redakcja Medonet
• Syndrom Otella – na czym polega, jak się przejawia, jakie są jego przyczyny i jak go leczyć Syndrom Otella jest zaburzeniem psychotycznym polegającym na odczuwaniu patologicznej zazdrości o partnerkę seksualną. Syndrom Otella nazywany jest również…
• Synestezja Synestezja to choroba, w której dochodzi do nietypowego odbioru rzeczywistości za pośrednictwem zmysłów – np. dana osoba może widzieć dźwięki lub czuć kolory. Te…
• Czy sport może zwalczyć objawy depresji? Jak wynika z najnowszego raportu przygotowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia, na depresję cierpi niemal 3 proc. Polaków. I chociaż w porównaniu z innymi… Aleksandra Zabiełło | Medonet_redakcja

Zaburzenia lękowe – przyczyny, objawy, lęk a depresja, leczenie

Lęk jest normalnym uczuciem, którego doświadcza każdy z nas. Wiele osób odczuwa lęk w związku z problemami w pracy, egzaminami lub podejmowaniem ważnych decyzji. Zaburzenia lękowe to jednak coś zupełnie innego.

Powodują one tak silny lęk, że dana osoba nie jest w stanie normalnie funkcjonować. Zaburzenia lękowe to poważna choroba psychiczna, której nie wolno lekceważyć.

Podjęcie leczenia jest konieczne, by odzyskać kontrolę nad swoim życiem i radzić sobie z codziennymi obowiązkami.

1. Przyczyny zaburzeń lękowych

Konkretna przyczyna zaburzeń lękowych jest nieznana, ale z całą pewnością na ich wystąpienie nie mają wpływu słaby charakter lub złe wychowanie.

Kolejne badania sugerują, że wiele zaburzeń psychicznych jest spowodowanych kilkoma czynnikami, między innymi zmianami w mózgu i stresem.

Podobnie jak cukrzyca, zaburzenia lękowe mogą być wywołane przez brak równowagi chemicznej w ciele człowieka.

Badania wykazały, że ostry lub długotrwały stres może zmienić równowagę substancji chemicznych odpowiedzialnych za kontrolowanie nastroju.

Inne analizy dowiodły, że u osób dotkniętych zaburzeniami lękowymi występują zmiany w konkretnych strukturach mózgu, które kontrolują pamięć i nastrój.

Przeprowadzone badania pomogły ustalić, że silny lęk może być dziedziczny, tak jak kolor włosów lub oczu. Również przeżyty szok lub trudne doświadczenie mogą wywołać zaburzenia lękowe u osób, które są podatne na problemy psychiczne.

W większości przypadków zaburzenia lękowe zaczynają się w dzieciństwie, podczas pokwitania lub tuż po nim. **Na zaburzenia lękowe bardziej narażone są kobiety.

2. Objawy lęku uogólnionego

Lęk uogólniony może być objawem zaburzenia depresyjnego. Ujawnia się bez szczególnej przyczyny, z niewiadomych powodów. Atakuje w sytuacjach, które normalnie go nie wywołują.

Chorzy na zaburzenia lękowe zaczynają odczuwać dziwne napięcie, niepokój. Najczęściej wskazują, że dolegliwości lokalizują się w nadbrzuszu lub w klatce piersiowej.

Chory zaczyna być nadpobudliwy, jego ruchy są bardziej gwałtowne, szybkie.

Osoby chorujące na zaburzenia lękowe boją się nie tego co się dzieje, ale tego co ma się stać za chwile. Cierpią na bezsenność. Kiedy już zapadną w sen, to jest on niespokojny i przerywany. Zaburzenia lękowe powodują zaburzenia koncentracji.

Pojawiają się myśli samobójcze. Jeśli lęk i pobudzenie są duże, wówczas istnieje duże prawdopodobieństwo, że dojdzie do próby samobójczej. Lęk jako tzw. maska depresji – chory nie odczuwa smutku i obniżonej aktywności.

Najczęściej odczuwa napady lękowe i uogólniony lęk.

3. Lęk a depresja

Depresja może napędzać zaburzenia lękowe, a zaburzenia lękowe mogą prowadzić do depresji.

Nerwicowe objawy somatyczne, napady paniki, długotrwały lęk mogą przerodzić się w apatię, zniechęcenie oraz prowadzić do pogorszenia nastroju.

Depresja, która ujawnia się poprzez zaburzenia lękowe nazywana jest dystymią. Jej cecha charakterystyczna są wahania nastroju. Depresja jest przewlekła, ale niezbyt nasilona.

4. Jak leczyć zaburzenia lękowe?

W ciągu ostatnich dwudziestu lat dokonał się znaczny postęp w dziedzinie zaburzeń lękowych. Leczenie jest uzależnione od rodzaju zaburzenia. Zwykle stosowane są leki łagodzące objawy lękowe.

Są to antydepresanty oraz leki uspokajające, na przykład produkt firmy PAMPA − Nerwonal. Doustne krople Nerwonal są dostępne bez recepty, mogą stosować je osoby dorosłe oraz dzieci powyżej 12. roku życia. Lek należy rozpuścić w wodzie lub cukrze.

Jednorazowa dawka to 30-40 kropli. Krople Nerwonal w łagodny sposób uspokajają i koją nerwy.

Osoby cierpiące na zaburzenia lękowe powinny skorzystać również z psychoterapii, która pomaga poradzić sobie z chorobą. Rozmowy ze specjalistą pomagają lepiej zrozumieć zaburzenia lękowe i uporać się z nimi.

Pacjenci mogą wziąć udział także w terapii poznawczo-behawioralnej. Za jej pomocą można rozpoznać i zmienić pewne wzorce zachowań, które przyczyniają się do stanów lękowych. Korzystne dla chorych mogą się okazać również zmiany w diecie i trybie życia, a także terapia relaksacyjna.