Dermatofity – co to jest, przyczyny zakażenia, rodzaje, badania, leczenie dermatofitozy

Nazwą dermatofitozy określa się zakażenia skóry i jej wytworów (włosów, pazurów) przez grzyby określane jako dermatofity. Zwierzęta atakowane są przez około 30 gatunków dermatofitów.

Za najważniejsze dla zwierząt towarzyszących uważa się grzyby należące do rodzaju Microsporum (szczególnie M. canis, rzadziej M. gypseum) rzadziej przyczyną choroby są grzyby z rodzaju  Trichophyton (jak T.

mentagrophytes).     

Dermatofitozy należą do chorób szeroko rozpowszechnionych na świecie, a najczęściej notowane są w krajach o gorącym i wilgotnym klimacie.

Grzybice powierzchowne chociaż należą do chorób powszechnie znanych, nie są jednak najpowszechniejszymi chorobami skóry  i stanowią według literatury światowej jedynie 0,71 do 3,6 % wszystkich przypadków dermatologicznych.

Informacje dotyczące tych zakażeń  w Polsce oceniają częstotliwość występowania choroby na 4% u psów i ponad 11% w przypadku kotów (spośród wszystkich przypadków dermatologicznych).

Do zakażenia dermatofitami dochodzi poprzez kontakt bezpośredni z osobnikami chorymi (poprzez artrospory). Kontakt z zanieczyszczonym zarodnikami środowiskiem wydaje się mieć mniejsze znaczenie.

Istotnym elementem w patogenezie choroby jest status immunologiczny gospodarza. Czynnikami predysponującym do rozwoju choroby jest immunosupresja (szczególnie w przypadkach postaci guzowatych jak kerion i pseudomycetoma). Istotne znaczenie w rozwoju zakażenia  ma  obecność mikrourazów ułatwiających wnikanie zarodników.

Pewne rasy wydają się być predysponowane do choroby, u kotów są to koty perskie natomiast w przypadku psów Yorkshire teriery.

  Dermatofitozy częściej występują również u psów ras pracujących i polujących jak labradory, foxterriery, jack russel teriery, beagle, owczarki niemieckie,  niemieckie teriery myśliwskie, psy rasy Groenendael, wyżły niemieckie krótkowłose.

Predyspozycja ta prawdopodobnie związana jest z częstsza obecnością mikrourazów, jak również z możliwością kontaktów z założonymi zwierzętami dzikimi.

Dermatofitozy należą do chorób o jednych z najbardziej zróżnicowanych obrazów klinicznych. Najczęściej występującymi objawami, które można by określić mianem klasycznych są  okrągłe lub owale wyłysienia i przerzedzenia włosa.

W miejscach występowania wyłysień skóra jest czerwona, występuje tam nadmierne rogowacenie (łuski), niekiedy grudki i strupy.

Do okolic ciała, gdzie zmiany notowane są najczęściej należą: okołooczodołowa, małżowiny uszne, twarz, rzadziej są to kończyny czy brzuch.

Dermatofity mogą atakować również pazury prowadząc do różnego typu zaburzeń ich wzrostu i deformacji (onychogryfozy).

Wyjątkowo spotykana jest postać krostkowa przypominająca w swoim obrazie klinicznym pęcherzyce liściastą

Całkowicie odmiany w obrazie klinicznym mają postacie guzowate dermatofitoz – kerion i pseudomycetoma. W przypadkach tych form powstają zmiany rozrostowe w postaci guzów i guzków.

W przypadku postaci kerion  guzy i guzki  zwykle nie są pokryty włosem, często widoczny jest tam wyraźny rumień.

Wielkość guzka może wahać się od 1 do nawet 5 cm, obecne są przetoki, z których po  uciśnięciu  wydobywa się serowaty wysięk. Guzy te mogą  ulegać rozpadowi, co z kolei prowadzi do powstania nadżerek i owrzodzeń.

Zwykle powstają pojedyncze  wykwity. Miejscem typowym dla rozwoju zmian jest głowa oraz kończyny.

Pseudomycetoma to również postać w której występują guzki i guzy,  zwykle o wielkości od 0,5 cm do nawet 8 cm.

Wykwity obecne są najczęściej  na grzbiecie  oraz w okolicy podstawy ogona, niekiedy również na kończynach.

Guzki te, mogą ulegać owrzodzeniem, mogą też powstawać przetoki z których wypływa  serowato-ropny lub krwisty wysięk, notowano również przypadki zajęcia  mięśni, a nawet ściany jamy otrzewnowej.

U kotów dermatofitozy mogą powodować pokrzywkę barwnikową. Do tej postaci predysponowane są koty ras Sfinks i  Devon Rex. Typowe objawy to liczne plamki rumieniowe i barwnikowe na całym ciele zwierzęcia przede wszystkim na brzuchu, klatce piersiowej, bokach ciała.

Jak wiele czynników, u kotów dermatofitozy mogą być powodem rozwoju zespołu eozynofilowego (ziarniniaka liniowego, wrzodu eozynofilowego lub płyki eozynofilowej).

Ryc.1. Typowa postać dermatofitozy w postaci okrągłych i owalnych wyłysień na twarzy psa. Ryc.2. Okrągła zmiana w postaci rumienia w przypadku zakażenia dermatofitem. Ryc.3. Guzowata postać dermatofitozy na nosie u psa. Ryc.4. Inny przypadek grzybicy u psa, widoczna okrągła zmiana w postaci wyłysienia rumienia u psa. Ryc.5. Kerion u psa, widoczny guz na twarzy zwierzęcia. Ryc. 6. Pseudomycetoma u psa widoczna guzki oraz owrzodzenie. Ryc. 7. Grzybica u kota, wyłysienie oraz nadmierne rogowacenie na głowie zwierzęcia. Ryc. 8. Zakażenie dermatofitem u kota w postaci symetrycznych wyłysień małżowin usznych.

Rozpoznanie

Rozpoznanie choroby wymaga wykonania badań dodatkowych, ponieważ objawy mogą jedynie sugerować chorobę, ale nie są bezwzględnie typowe. Jak nadmieniono powyżej, grzybice powierzchowne mogą przybierać ponadto bardzo różnicowany obraz kliniczny.

Jako badanie przesiewowe można wykorzystać obecność fluorescencji w świetle lampy Wooda. Fluorescencję w świetle ultrafioletowym wykazują dermatofity z rodzaju Microsporum oraz  T. schoenleini.

Metoda nie jest w stanie wykluczyć wszystkich przypadków infekcji, ponieważ fluorescencja  nie jest widoczna we wczesnych fazach zakażenia. Pojawia się nie wcześniej niż około 5 do 7 dnia od zakażenia. Nawet w  przypadku M.

canis fluorescencji nie stwierdza się we wszystkich przypadkach – występuje ona u około 30 do nieco ponad 50% izolowanych grzybów.

Barwa fluorescencji zakażonych włosów określana jest jako „zielonego jabłuszka”, możliwa jest jednak fluorescencja o barwie żółto zielonej, matowo zielonej lub niebiesko zielonej. W przypadkach postaci guzowatych nie stwierdza się fluorescencji, stąd badanie lampą Wooda w takich przypadkach jest  nieprzydatne.

Badanie wideodermatoskopowe powszechnie stosowane w diagnostyce choroby  u ludzi, u zwierząt stosowane jest jak dotychczas jedynie w badaniach naukowych.

Przeszkodą w jej rozpowszechnieniu jest wysoki koszt wideodermatoskopów.

Technika ta w medycynie weterynaryjnej używa jest od niedawna, typowa jest obecność lekko zakrzywionych włosów określanych jako “włosy o kształcie przecinka”.

Najważniejszą i najczęściej stosowną techniką diagnostyczną jest badanie mikroskopowe włosa. Podstawową jej zaletą jest bardzo szybki wynik.

W przypadku zakażenia widoczne są zarodniki (artrokonidia) grzybów otaczających włos. We wnętrzu włosa mogą być natomiast widoczne strzępki dermatofitów.

Włosy z podejrzeniem dermatofitoz oglądamy pod powiększeniem 100x. Metoda ta nie sprawdza się w przypadku postaci guzowatych choroby.

Ponadto w rozpoznaniu można wykorzystać badanie zeskrobiny, której czułość jest zbliżona do badania mikroskopowego włosa.

Badanie hodowlane należy do najczulszych metod służących  do rozpoznawania zakażeń dermatofitami. Podstawową zaletą metody jest możliwość identyfikacji gatunkowej dermatofita co może ułatwić leczenie. Wadą natomiast jest długi czas oczekiwania na uzyskanie wyniku. Dermatofity hodowane są na podłożu Sabourauda lub tez podłożu DTM (Dermatophyte Test Medium).

Badanie PCR w diagnostyce dermatofitoz stosowane jest od niedawna. Technika ta przydatna jest również w diagnostyce postaci guzowatych. DNA dermatofitów wykrywane jest w wycinkach skóry pobranych metodą biopsji.

Postacie guzowate są rozpoznawane  poprzez badanie histopatologiczne. W przypadku podejrzenia  zmian  grzybiczych wykorzystujemy  barwienie  histochemiczne metodą PAS oraz Gomoriego w modyfikacji Grocotta).

Ryc. 9. Fluorescencja o barwie zielonej u kota zakażonego Microsporum. Ryc. 10 Badanie mikroskopowe włosa, widoczne zarodniki dermatofitów. Ryc.11. Badanie mikroskopowe włosa, widoczne zarodniki dermatofitów. Ryc.12. Wzrost dermatofita na podłożu Sabourauda.

Pobierz algorytm rozpoznawania grzybic powierzchownych (dermatofitoz)

Leczenie

Leczenie grzybic powierzchownych może być prowadzone poprzez leczenie miejscowe, leczenie ogólnoustrojowe oraz szczepienia metafilaktyczne. Metody te mogą być również łączone ze sobą.

Leczenie miejscowe, stosowane jest u psów, ponieważ u kotów w związku z ich behawiorem preparaty podawane miejscowo są szybko usuwane ze skóry.  Dużą skuteczność w leczeniu ma wielosiarczek wapnia (ciecz kalifornijska).

Zalecanym roztworem do stosowania u zwierząt jest rozcieńczenie 1:33, (zwykle preparat rozcieńcza się 15 do 60 ml/l).  Stosuje się go raz lub dwa razy w tygodniu, czas leczenia wynosi około miesiąca.

Wielosiarczek wapnia posiada dodatkowo właściwości keratolityczne co może być użyteczne w przypadkach gdy występuje nadmierne rogowacenie w miejscach występowania zmian.

Miejscowo można stosować enilkonazol w stężeniu 0,2%. Zwykle  używa się go jeden do dwóch razy w tygodniu (lepsze efekty daje częstsze stosowanie). Do wyleczenia dochodzi po około miesiącu jego stosowania.

Ponadto miejscowo można stosować połączenie mikonazolu, ketokonazolu lub terbinafiny  z  chlorcheksydyną.

W przypadku występowania zmian ogniskowych u psów, można stosować leki w postaci maści lub kremów zawierających w swoim składzie clotrimazol, mikonazol,  itrakonazol, terbinafinę, enilkonazol.

W leczeniu ogólnoustrojowym można zastosować itrakonazol. Lek stosowany  jest doustnie w dawkach od 5-10 mg/kg m.c. Istnieją różne protokoły jego podawania: podawanie codziennie przez 21 lub 28 dni a następnie  w naprzemienne tygodnie. Czas leczenie jest zwykle długi, nawet do czterech miesięcy.

Kolejnym lekiem stosowanym ogólnoustrojowo jest ketokonazol. Zalecane dawkowanie leku to 10 mg/kg m.c. dziennie przez czas kilku tygodni (zwykle co najmniej 3, zadaniem autorów lek powinien być podawany przez co najmniej miesiąc). Flukonazol podawany jest w dawce 10 mg/kg m.c jeden raz dziennie.

Terbinafina w przypadku dermatofitoz stosowana jest w dawkach od 5 do 40 mg/kg m.c. Leczenie trwa od 35 do 158 dni.

Szczepionki zawierajcie w swoim składzie antygeny dermatofitów mogą być stosowane zarówno w zapobieganiu chorobie jak i w leczeniu jako szczepienia metafilaktyczne (w tym drugim przypadku wskazane jest przed szczepieniem wykonanie identyfikacji gatunkowe grzyba, chociaż w przypadku dermatofitów istniej duże pokrewieństwo antygenowe i szczepionki  zawierające antygeny dermatofitów z rodzaju Microsporum powinny być skuteczne w przypadku wszystkich gatunków tego rodzaju). Wymagane jest podanie 2 a niekiedy 3 dawek szczepionki w odstępie 2-3 tygodni

Szczepionki, poza leczeniem, w przypadku już obecnych objawów choroby, stosowane są również jako element profilaktyki.

Sporo dermatofitów może długo zachowywać zakaźność w środowisku. Wskazane jest odpowiednie postępowanie w celu jego dezynfekcji. Do dezynfekcji można zastosować podchloryn sodu, enilkonazol, monosiarczan potasu oraz nadtlenek wodoru o przyśpieszonym uwalniania.

Należy również wspomnieć o aspekcie zootycznym choroby, ponieważ istniej możliwość zakażania się właścicieli od chorych zwierząt.

Autor:dr hab. Marcin [email protected]

Zdjęcia: Z zasobów autora

Zalecane piśmiennictwo

1. Abramo, F., Vercelli, A., & Mancianti, F. Two cases of dermatophytic pseudomycetoma in the dog: an immunohistochemical study. Dermatol. 2001, 12, 203–7.
2. Asawanonda P, Taylor C. R.,  Wood’s light in dermatology J. of Dermatol. 1999, 38, 801–807
3. Bergman RL, Medleau L, Hnilica K et al. Dermatophyte granulomas caused by Trichophyton mentagrophytes in a dog. Vet Dermatol 2002; 13: 51–
4. Black SS, Abemethy TE, Tyler JW et al. Intra-abdominal dermatophytic pseudomycetoma in a Persian cat. J Vet Intern Med 2001; 15: 245–
5. Bond R, Pocknell A, Toze C. Pseudomycetoma caused by Microsporum canis in a Persian cat: lack of response to oral terbinafine. J Small Anim Pract 2001; 42: 557–
6. Carlotti DN, Guinot P, Meissonnier E et al. Eradication of feline dermatophytosis in a shelter: a field study. Vet Dermatol 2010; 21: 259–
7. Chang SC, Liao JW, Shyu CL, Hsu WL, Wong ML. Dermatophytic pseudomycetomas in four cats. Vet Dermatol. 2011, 22, 181-7.
8. Chansiripornchai P, Suanpairintr N. Treatment of Microsporumcanis infection in a cat using a fungal vaccine. Thai J Vet Med 2015; 45: 645–
9. Colombo S, Cornegliani L, Vercelli A. Efficacy of itraconazole as a combined continuous/pulse therapy in feline dermatophytosis: preliminary results in nine cases. Vet Dermatol 2001; 12: 347–

Grzybice – plaga naszych czasów

Są paskudne: swędzą, łuszczą się, zaogniają, bolą i wyglądają nieestetycznie – zmiany wywołane przez grzybice skóry i paznokci. Walka z nimi to prawdziwy test cierpliwości dla pacjenta, ponieważ:

• zmiany utrzymują się długo,
• diagnostyka i identyfikacja grzyba może zająć do 6 tygodni (przy hodowli mykologicznej),
• leczenie trwa nawet kilka miesięcy.

Szacuje się, że ok. 25% ludzi na świecie cierpi z powodu infekcji skóry, włosów czy paznokci wywołanej przez grzyby chorobotwórcze, co czyni dermatomykozy jedną z najczęstszych chorób zakaźnych.

Zakażenia rozprzestrzeniają się nie tylko przez bezpośredni kontakt, ale również poprzez skażone ubrania, buty, prysznice, podłogi, dywany itp. Ryzyko onychomykozy (grzybica paznokci) zwiększają: cukrzyca, choroby tętnic i żył, polineuropatie o różnej etiologii, immunosupresja, nowotwory, HIV/AIDS.

Aby rozpocząć skuteczną terapię i zmniejszyć dolegliwości pacjenta, dermatolog musi wiedzieć, z jakim konkretnie przeciwnikiem się mierzy.

Główne przyczyny dermatomykoz to zakażenie dermatofitami, a w dalszej kolejności także grzybami z rodzaju Candida czy pleśniami. Dermatofity obejmują grzyby z rodzajów: Trichophyton, Epidermophyton, Nannizzia, Paraphyton, Lophophyton, Microsporum i Arthroderma. W zależności od rodzaju gospodarza i źródła infekcji dermatofity można podzielić na:

• antropofilne (przenoszone przez człowieka),
• zoofilne (przenoszone przez zwierzęta),
• geofilne (przenoszone w wyniku kontaktu ze skażoną glebą).

Blisko 70% onychomykoz u ludzi wywołują dermatofity antropofilne, w szczególności Trichophyton rubrum.

W obrębie rąk dość często dochodzi do stanów zapalnych wałów paznokciowych, za które odpowiedzialne są grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida.

Mogą one także odpowiadać za zakażenia błon śluzowych jamy ustnej i narządów płciowych. Owłosioną skórę głowy nierzadko atakuje zaś Microsporum canis, dermatofit zoofilny.

DIAGNOSTYKA INFEKCJI GRZYBICZYCH

Na współczesną diagnostykę mykologiczną składają się proste badania dostępne w gabinecie dermatologicznym: ocena fluorescencji zmian chorobowych w świetle lampy Wooda czy oglądanie paznokci pod dermoskopem.

W laboratoriach mykologicznych natomiast wykonuje się badania mikroskopowe preparatów wykonanych z pobranego materiału oraz klasyczne hodowle.

Znacznie rzadziej wykonywane są analizy właściwości enzymatycznej grzybów czy badania histopatologiczne wycinków pobranych ze skóry i paznokci.

Wymienione opcje diagnostyczne są pracochłonne, wymagają czasu i sporego doświadczenia, a mimo to nie gwarantują pewnego wyniku. W szczególności w przypadku infekcji mieszanych, w których wolno rosnące gatunki grzybów zostaną przerośnięte przez inne, bardziej ekspansywne gatunki i tym samym przeoczone.

Koinfekcja bakteryjna, wdrożone przed diagnostyką laboratoryjną leczenie preparatami zawierającymi kortykosteroidy czy alergia kontaktowa mogą dodatkowo utrudniać rozpoznanie grzybicy skóry i paznokci.

Z tego powodu coraz szersze zastosowanie w diagnostyce dermatomykoz mają badania genetyczne.

Nowy test genetyczny EUROArray Dermatomykozy (EUROIMMUN AG) opiera się na multipleksowej reakcji PCR (łańcuchowa reakcja polimerazy, z ang. Polymerase Chain Reaction) z detekcją jej produktów na mikromacierzy DNA.

W pojedynczej reakcji PCR w sumie analizowanych jest 50 dermatofitów, a dokładna identyfikacja podawana jest dla 23 gatunków dermatofitów oraz 6 gatunków drożdżaków/pleśni. Próbkę wyjściową do badania stanowi DNA wyizolowane z zeskrobin skórnych, skrawków paznokci, włosów (konieczna cebulka) czy materiału z hodowli mykologicznej.

Takie czynniki, jak mieszana infekcja czy już rozpoczęte leczenie przeciwgrzybicze, nie wpływają na wynik testu EUROArray Dermatomykozy.

*nowa nomenklatura za: Hoog et al., Mycopathologia: 2017 Feb; 182 (1–2): 5–31

Molekularna diagnostyka grzybic znacząco skraca czas potrzebny na postawienie diagnozy: z kilku tygodni do nawet kilku godzin. Dodatkowo podnosi czułość i specyficzność analiz mykologicznych, doskonale wypełniając lukę między klasycznymi badaniami mykologicznymi a nowoczesną diagnostyką medyczną.

Szybkie i jednoznaczne wyniki testu genetycznego w kierunku dermatomykoz stanowią doskonałe narzędzie diagnostyczne dla dermatologa. Umożliwiają wybranie i zastosowanie celowanej dla danego gatunku grzyba terapii, która gwarantuje najwyższą skuteczność i końcowy sukces kuracji przeciwgrzybiczej.

Autor: Dorota MusiałEUROIMMUN POLSKA Sp. z o.o.

www.euroimmun.plwww.euroimmundna.pl

Grzybica – objawy, przyczyny, leczenie, diagnostyka choroby

Grzybica u człowieka może mieć różną postać i jest wywoływana przez wiele rodzajów grzybów.

Rodzaje grzybów wywołujących grzybicę:

• dermatofity, które wywołują grzybice właściwe dotyczące naskórka, włosów i paznokci
• drożdżaki i grzyby drożdżopodobne odpowiedzialne za drożdżycę błon śluzowych, skóry i paznokci.

Dermatofitozy, czyli grzybice wywoływane przez dermatofity, mogą dotyczyć:

• skóry owłosionej
• skóry gładkiej (w tym stóp)
• paznokci.

OBJAWY GRZYBICY

Objawy grzybicy skóry owłosionej (strzygąca):

• miejsce zmienione chorobowo jest zaczerwienione, a zajęta skóra ulega złuszczaniu
• ogniska są niewielkie, lecz liczne
• włosy są nierówno ułamane, szare
• występują czarne punkciki (pieńki włosów tkwiące w skórze), co sprawia wrażenie włosów przystrzyżonych

Objawy grzybicy skóry owłosionej (drobno zarodnikowa):

• występuje zaczerwienienie oraz złuszczanie się
• proces chorobowy zajmuje większe obszary skóry owłosionej
• włosy są ułamane równo, na wysokości kilku milimetrów ponad powierzchnią skóry i otoczone białoszarą pochewką
• występuje w postaci epidemii u dzieci

Objawy grzybicy skóry owłosionej (woszczynowa):

• obecność tzw. tarczek, czyli żółtych strupów, będących kolonią grzyba; tarczki mogą mieć różną wielkość, dochodzącą do 1-2 cm
• włosy są matowe, szorstkie oraz suche
• strupy i wyłysienie po usunięciu tarczek

Objawy grzybicy skóry gładkiej:

• obecność ognisk
• ogniska mają postać zaczerwienionych, łuszczących się plam, na obwodzie których często występują pęcherzyki oraz grudki i krostki
• zmiany chorobowe dotyczą skóry odkrytej – tułowia, twarzy, szyi, pachwin, stóp oraz rąk

Objawy grzybicy stóp:

• obecność ognisk zlokalizowanych w przestrzeniach między palcowych, najczęściej pomiędzy IV a V palcem i pomiędzy III a IV palcem
• w zaawansowanej grzybicy zmiany mogą dotyczyć innych przestrzeni między palcowych i całych stóp
• zmiany skórne mają charakter ognisk z maceracją naskórka

Objawy grzybicy paznokci:

• postępuje od wolnego brzegu płytki paznokciowy lub od strony wału paznokciowego
• może dotyczyć paznokci palców rąk i stóp
• paznokcie mogą stać się zielonkawe, żółte lufa żółtobrunatne
• paznokcie ulegają pogrubieniu, mogą rozwarstwiać się, stają się kruche i łamliwe, mogą być również pokryte podłużnymi bruzdami

Zakażenia drożdżakowe (kandydoza):

• kandydoza błon śluzowych przebiega pod postacią białawych plam, o konsystencji przypominającej zsiadłe mleko, nałożonych na błony śluzowe, pojawiający się stan zapalny wywołuje pieczenie oraz ból
• upławy w przypadku kandydozy sromu i pochwy
• kandydoza kątów ust, zwana zajadami, przebiega pod postacią pęknięć i nadżerek w kątach ust (lokalizacja jest najczęściej obustronna), czynnikami sprzyjającymi są niedobór witamin z grupy B oraz cukrzyca

PRZYCZYNY GRZYBICY

Choroba powstaje w następstwie zakażenia różnymi grzybami, zarówno swoistymi dla człowieka, jak i grzybami odzwierzęcymi. Do zakażenia grzybicą może dojść podczas bezpośredniego kontaktu z osobą chorą, jak i pośrednio poprzez kontakt z wilgotnymi przedmiotami (ręczniki, buty).

Możliwe jest przeniesienie zakażenia ze zwierząt na człowieka. Powstawaniu grzybic, szczególnie wywoływanych przez drożdżaki, sprzyja częste stosowanie leków, m.in.

antybiotyków i kortykosteroidów, stany zaburzonego funkcjonowania układu odporności, cukrzyca i inne choroby przewlekłe, a także skłonności osobnicze.

Wśród grzybic najczęstsza jest grzybica stóp, która jest powszechna m.in. u sportowców.

DIAGNOSTYKA GRZYBICY

W diagnostyce choroby, poza wywiadem lekarskim, analizą stwierdzonych objawów i badaniem lekarskim, kluczowe znaczenie mają badania mikologiczne. których celem jest stwierdzenie w pobranym od chorego materiale obecności grzyba wywołującego chorobę.

W tym celu przeprowadza się:

• badania mikroskopowe włosów
• posiewy materiału inne badania.

LECZENIE GRZYBICY

Leczenie opiera się w głównej mierze na:

• podaniu doustnych leków
• stosowaniu środków grzybobójczych w postaci roztworów lub kremów.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

• zasięgnąć porady lekarza
• dbać o higienę
• powstrzymać się od kontaktów seksualnych w przypadku, gdy partner jest zarażony
• unikać pracy w warunkach wilgotnych i ciepłych
• dbać o szczególne osuszanie nóg, przede wszystkim przestrzeni między palcowych po każdym ich zamoczeniu
• nosić przewiewne buty
• nosić skarpety z naturalnych włókien
• każdorazowo używać klapek podczas wizyt na basenie i w łaźni
• używać pudrów kosmetycznych pochłaniających wilgoć
• spożywać czosnek i cebulę, które mają właściwości odkażające.

✓ NIE NALEŻY:

• narażać się na zakażenie ze strony osób chorych na grzybicę
• nosić gumowego obuwia
• nosić codziennie tego samego obuwia
• długo pracować w wilgotnych i ciepłych pomieszczeniach.

Grzybice skóry

ICD-10B35B35.0Grzybica owłosionej skóry głowy i brodyB35.1Grzybica paznokciB35.2Grzybica rąkB35.3Grzybica stópB35.4Grzybica ciałaB35.5Grzybica łuskowata [tinea imbricata]B35.6Grzybica goleniB35.8Inne grzybiceB35.9Grzybica skóry, nie określona

Grzybice, mikozy − grupa wysoce zaraźliwych chorób zakaźnych zwierząt, w tym również człowieka wywoływana przez mikroskopijne grzyby (około 200 gat. z 250 000 opisanych). Wśród nich wyróżnia się dermatofity – ludzkie, odzwierzęce i rzadziej glebowe – powodujące dermatofitozę, drożdże będące przyczyną drożdżycy (głównie kandydoz wywołanych przez drożdże z rodzaju Candida albicans) oraz (sporadycznie) grzyby pleśniowe (zwane potocznie pleśniami) skutkujące pleśnicami[1]. Generalnie zakażenia grzybiczne dotyczą ok. 40% populacji świata, a ich najczęstszą lokalizacją jest skóra i jej przydatki[2].Procesy chorobowe zaliczane dzisiaj do grzybic znane były od dawna. Pierwsze opisy grzybic u ludzi pojawiły się w V w. p.n.e.[3], a termin tinea na określenie tej choroby skóry wprowadził przypuszczalnie V w. n.e. Cassius Felix[3]. Podstawy współczesnej mikologii lekarskiej powstały w XIX w. z chwilą odkrycia przez Roberta Remaka i Łukasza Schoenleina woszczynowca – pierwszego grzyba uznanego za chorobotwórczy dla człowieka[3]. Pod koniec XIX w. odkryto większość obecnie znanych dermatofitów. Nagromadzoną w ciągu przeszło pół wieku wiedzę mikologiczną opracował i uporządkował na przełomie XIX i XX w. Raymond Sabouraud, co stanowi podstawę obecnego stanu wiedzy o grzybicach skóry (i innych) w dermatologii[4].

Źródła zakażenia

Do zakażenia się grzybicą może dojść przy kontakcie z chorym człowiekiem lub zwierzęciem, a także przez kontakt z przedmiotami, których używał chory (np. odzież, buty, ręcznik itp.). Dodatkowo wszelkie uszkodzenia skóry ułatwiają zakażenie.

Rodzaje grzybic skórnych i ich objawy

Łupież pstry

Występuje u osób mających szczególnie potliwą skórę. Objawia się drobnymi plamami lekko różowymi, żółtobrunatnymi lub ciemnobrunatnymi, które mogą się zlewać. Pod wpływem nasłonecznienia plamy odbarwiają się. Leczenie polega na stosowaniu środków złuszczających i przeciwgrzybicznych (siarczek selenu, tiosiarczan sodu).

Grzybice skóry gładkiej

Jedna z najpowszechniejszych odmian grzybicy. Występuje w każdym wieku. Pojawia się na skórze szyi, twarzy, dłoni (głównie na odsłoniętych częściach ciała). Objawia się okrągłą lub owalną plamą rumieniową z towarzyszącymi jej pęcherzykami, które zamieniają się w strupki.

Ponadto zmianom skórnym towarzyszy świąd. W braku leczenia zmiany skórne powiększają się. Tego rodzaju choroba skóry charakteryzuje się szybkim przebiegiem i ustępowaniem bez pozostawiania blizn. Leczenie polega na stosowaniu okładów.

Stosuje się także zieleń brylantową i 1-5% nalewkę jodową.

Grzybica stóp i dłoni

Grzybica stóp

Skóra jest zaczerwieniona, pojawiają się wykwity w postaci grudek i pęcherzyków ze strupkami występującymi na bocznych powierzchniach dłoni i palców rąk, na stopach umiejscawia się na ich spodniej stronie w części przyśrodkowej brzegów podeszwowych oraz w trzeciej i czwartej szparze międzypalcowej. W tej odmianie grzybicy dochodzi do złuszczania się naskórka, któremu towarzyszy uciążliwy świąd. Do zakażenia tą odmianą grzybicy dochodzi najczęściej w publicznych łaźniach, kąpieliskach oraz przy używaniu cudzego obuwia. Istnieje też odmiana potnicowa grzybicy stóp z pęcherzykami, które mają tendencję do zlewania się w ogniska wysiękowe. Pęcherze pękają, zasychają, a następnie złuszczają się, przekształcając się w rozległe, sączące się powierzchnie ze złuszczeniem na obwodzie. Zmiany następują na sklepieniu stóp, stopniowo mogą zajmować pozostałe jej części. Leczenie jest długotrwałe (leki antyseptyczne, przeciwwysiękowe i keratolityczne – głównie kwas borowy, kwas salicylowy i kwas octowy, kwas taninowy) i wymaga częstej zmiany skarpet (bawełnianych i przewiewnych) lub rajstop. Konieczna jest także zmiana obuwia. Należy także przestrzegać podstawowych zasad higieny aby nie doprowadzić do zakażenia innych osób (odkażanie miednic, wanien, brodzików, dywaników, częste pranie ręczników).

Grzybica obrębna pachwin

Pojawia się w okolicach pachwinowych, fałdach międzypośladkowych oraz na górnych częściach ud. Objawia się czerwonobrunatnymi plamami o uniesionych brzegach w stosunku do reszty skóry. Ponadto występują pęcherzyki, grudki i świąd.

Źródłem zakażenia może być przede wszystkim inny chory, ale też współistniejąca grzybica stóp[5]. Natomiast czynnikami usposabiającymi jest wzmożona wilgotność, pocenie się i drażnienie mechaniczne okolic pachwin.

Schorzenie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety, sporadycznie dzieci.

Grzybice skóry owłosionej głowy

Chorobę cechującą się wysoką zakaźnością wywołują głównie grzyby odzwierzęce. Najczęściej chorują dzieci, które zarażają się od bezdomnych zwierząt[6]. Grzybice skóry owłosionej leczy się za pomocą doustnie przyjmowanych: ketokonazolu, i gryzeofulwiny o właściwościach przeciwgrzybicznych. Ponadto ręcznie usuwa się zmienione włosy.

Grzybica woszczynowa (strupień woszczynowy)

Zajmuje całą głowę (oprócz wąskiego pasa włosów). Charakterystycznym objawem są tzw. tarczki woszczynowe – szarożółte strupy wrośnięte w skórę o średnicy do 1 cm (przez tarczki przechodzą włosy).

Ponadto dochodzi do zniekształceń włosów (matowość, szorstkość, włosy są kruche i łamliwe). Z ognisk chorobowych wydobywa się nieprzyjemny zapach. Choroba pozostawia po sobie rozległe blizny.

Może towarzyszyć jej też łysienie.

Grzybica strzygąca

Pojawia się u mężczyzn (na brodzie) i u dzieci (skóra owłosiona głowy). Objawia się występowaniem drobnych, ograniczonych i złuszczających się ognisk. Włosy w ogniskach zapalnych są ułamane na nierównej wysokości, a skóra głowy jest usłana czarnymi punkcikami (pieńki włosów tkwiące w skórze). Sprawia to wrażenie włosów przystrzyżonych (stąd choroba bierze swoją nazwę).

Grzybica drobnozarodnikowa

Cechuje się bardzo dużą zakażalnością. Występuje głównie u dzieci i w dużych zbiorowiskach ludzkich. Objawami przypomina grzybice strzygącą (na skórze owłosionej), nigdy nie zajmuje paznokci, rzadko obejmuje skórę gładką.

Grzybica paznokci

 Osobny artykuł: Grzybica paznokci.

Najczęstsza z grzybic, dotykająca 40% populacji[7]. Może towarzyszyć innym rodzajom grzybic. Zakażony paznokieć traci różowe zabarwienie, ulega pobruzdkowaniu i kruszy się.

Naskórek wokół zmienionej chorobowo płytki rogowacieje. Zmiany zwykle zaczynają się od paznokci uciskanych przez obuwie, potem obejmują wszystkie palce dłoni i stóp.

Stosuje się leczenie lekami przeciwgrzybicznymi (gryzeofulwina) lub zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu paznokcia.

Doustnie najczęściej podaje się terbinafinę (w zależności od zapotrzebowania – w okresie od 6 tygodni do 6 miesięcy) lub itrakonazol przez kilkanaście tygodni. Zaś grzybica paznokci leczona miejscowo wymaga nakładania na oczyszczoną płytkę maści, kremów i lakierów zawierających substancje zwalczające objawy.

Zapobieganie

Podstawą jest higiena osobista, tj. dokładne wycieranie fałdów między palcami (a także pod pachami, biustem i w okolicach pachwin) po zajęciach na basenie. Zaleca się także noszenie klapek w tego typu miejscach (publiczne prysznice, sauny, hotele, kluby fitness), używanie własnego ręcznika oraz higienę ubrań. W przypadku grzybicy pachwin, pośrednie znaczenie ma także otyłość.

Należy również wzmacniać odporność organizmu, wzbogacić dietę w składniki bogate w cynk, żelazo i witaminy z grupy B. Natomiast pacjentom po przebytej chorobie sugeruje się zmianę obuwia i odzieży bezpośrednio przylegającej do ciała – które były noszone podczas choroby – i zaopatrzenie się w nowe.

W przypadku grzybicy stóp istotną rolę odgrywa posiadanie przewiewnego obuwia[potrzebny przypis].

Przypisy

1. ↑ R. Śpiewak, Zakażenia grzybicze skóry i jej przydatków – ważny problem na pograniczu medycyny rodzinnej i dermatologii. Medycyna Ogólna 1997, nr 3,4, s. 356-360.
2. ↑ M. Hasse-Cieślińska, T. Miroszewska-Sobańska, Współczesne zagrożenia grzybicami skóry. Przewodnik Lekarza 2003, nr 6,9, s. 35-41.
3. ↑ a b c H.

   Prochacki, Podstawy mikrologii lekarskiej. Warszawa 1975, s. 147-254.

4. ↑ D. Trzmiel, A. Lis-Święty, B. Bergler-Czop, Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2011, t. 17, nr 4, s. 2012-213.

5. ↑ Grzybica pachwin [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 84.
6. ↑ Grzybica owłosionej skóry głowy (tinea capitis) [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 42.

7. ↑ Grzybica paznokci [w:] Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009, s. 37.

Bibliografia

• Baran E. Zarys mikologii lekarskiej, Volumed – Wrocław 1998
• Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, red. S. Jabłońska, S. Majewski, Warszawa 2005. ​ISBN 83-200-3051-X​.
• Dermatologia w praktyce, red. M. Błaszczyk-Kostanecka, H. Wolska, Warszawa 2009. ​ISBN 83-200-2955-4​.
• R. Śpiewak, Zakażenia grzybicze skóry i jej przydatków – ważny problem na pograniczu medycyny rodzinnej i dermatologii. Medycyna Ogólna 1997, nr 3,4, s. 356-368.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grzybice_skóry&oldid=58591246”

Grzybica skóry u psów i jak ją leczyć?

Grzybica u psów jest przez wiele gatunków. Grzybicę powierzchownej warstwy skóry wywołują najczęściej dermatofity lub grzyby drożdżopodobne. Te drugie wikłają zazwyczaj zapalenia uszu u psów lub podeszwy. Rzadziej dochodzi do zakażenia skóry grzybami pleśniowymi.

Jak dochodzi do zarażenia? Czy człowiek może się zarazić?

Do zarażenia najczęściej dochodzi poprzez kontakt bezpośredni ze zwierzęciem chorym bądź zwierzęciem, które nie wykazuje objawów choroby, a mimo wszystko jest jej nosicielem.

Prawdopodobieństwo zarażenia wzrasta jeśli grzyb dostanie się w miejsce uszkodzonej skóry lub zwierzę narażone na chorobę cierpi na immunosupresję czyli na spadek odporności. Spadek odporności może być chwilowy np.

 związany z silnym stresem czy z cieczką lub długotrwały jeśli zwierzę cierpi na inne choroby lub otrzymuje leki immunosupresyjne.

Ważne jest aby każdy właściciel miał świadomość, że jest to zoonoza czyli choroba, która może przenieść się na ludzi. W przypadku stwierdzenia grzybicy skóry u psa należy zachować szczególną higienę po kontakcie z psem.

Jak rozpoznać grzybicę skóry? Jakie są jej objawy?

Dermatofity zazwyczaj powodują pojawienie się łysiejących „placków” na skórze zwierzęcia.

Owe „placki” charakteryzują się zwiększonym wypadaniem (a właściwie łamliwością) włosów, a skóra w tym miejscu często się łuszczy.

Grzybica rzadko wywołuje świąd czy zaczerwienienie skóry, jednakże grzybicę często wikłają bakterie (lub odwrotnie), a takie mieszane zakażenie jak najbardziej może objawiać się swędzeniem i zaczerwienieniem.

Nie tylko łysiejące „placki” są objawem tej choroby. Nierzadko zdarza się uogólniona grzybica, której objawem może być łupież.

Do zakażeń grzybami drożdżopodobnymi dochodzi najczęściej w kanale słuchowym zwierzęcia lub w okolicy stopy.

Wiedzieć trzeba, że grzyby drożdżopodobne występują fizjologicznie na skórze zwierzęcia i w przypadku zdrowych zwierząt nie wywołują choroby.

Nadmierny wztost tych grzybów i wywoływane przez nie zapalenie pojawia się najczęściej w skutek innych chorób zwierzęcia np. w przypadku alergii. By wyleczyc psa z drożdżycy należy najpierw zdiagnozować i leczyć pierwotną przyczynę chroroby.

W diagnostyce dermatofitozy często wykorzystuje się światło ultrafioletowe. Niektóre rodzaje dermatofitów pod wpływem światła ultrafioletowego świecą. Jeśli grzyb „zaświeci” lekarz weterynarii będzie wiedział z jakim dermatofitem ma do czynienia.

Głównym jednak badaniem diagnostycznym przy podejrzeniu dermatofitozy jest zeskrobina i trichogram czyli mikroskopowe badanie włosa i naskórka ze zmienionej okolicy.

Z materiału pobranego ze zmienionej okolicy można również wykonać badanie mikrobiologiczne czyli hodowlę grzyba na odpowiedniej pożywce w celu jego identyfikacji.

Leczenie grzybicy skóry u psów

Leczenie, w zależności od nasilenia objawów, można prowadzić miejscowo lub ogólnie. W trakcie leczenia ogólnego leki podawane są doustnie, najczęściej w postaci tabletek.

Leki przeciwgrzybicze często mają działąnie nefro lub hepatotoksyczne czyli toksyczne działanie na nerki i wątrobę lub inne narządy.

Przed leczeniem ogólnym, w jego trakcie i po jego zakończeniu warto wykonywać kontrolne badanie krwi by wiedzieć czy nie dochodzi do uszkodzenia narządów.

Drugi sposób leczenia to leczenie miejscowe. Możliwe do zastosowania gdy grzybica ma tylko miejscowy charakter. W przypadku leczenia miejscowego stosuje się szampony, spray’e lub maście.

Niekiedy konieczne jest zarówno leczenie miejscowe jak i ogólne. Decyzję o sposobie leczenia powinien podjąć lekarz weterynarii wraz z właścicielem zwierzęcia.

Profilaktyka grzybicy

By zapobiegac grzybicy u psów należy psy utrzymywać w higienicznych warunkach i w małym zagęszczeniu.

Psy odpowiednio żywione, regularnie odwiedzające gabinety weterynaryjne i będące w dobrej kondycji fizycznej rzadziej chorują na grzybicę. Grzyby rzadko bywają pierwotną przyczyną choroby.

Gdy już stwierdzona zostanie grzybica u psa należy ustalić dlaczego u tego zwierzęcia doszło do zakażenia. Być może cierpi on na inną chorobę, która obniżyła jego odporność.