Gazy jelitowe – jak się ich pozbyć i dlaczego powstają?

Każda osoba, która doświadczyła problemu jakim są wzdęcia i nadmierne gazy, wie jak czasami jest to kłopotliwe. Intensywność gazów zależna jest od gospodarki jelitowej i znajdujących się tam bakterii oraz gromadzeniu związków siarki.

8 sposobów jak pozbyć się wzdęć i gazów

Poniżej przedstawiamy osiem sposobów, które mogą pomóc zidentyfikować problem, wskazać co powoduje dyskomfort trawienny oraz jak sobie z tym radzić.

1. Jedz powoli i dokładnie przeżuwaj

Szybkie jedzenie, bez dokładnego przeżuwania może podrażniać układ trawienny, co będzie powodowało powstawanie gazów. Uważne i spokojne jedzenie nie tylko sprawia, że jest się bardziej zrelaksowanym i zapewnia się zdrowe trawienie, ale również:

• ogranicza połykanie powietrza;
• zwiększa początkowy etap trawienia już w jamie ustnej poprzez wydzieliny z gruczołów ślinowych, enzymów potrzebnych do metabolizowania pożywienia;
• dochodzi do rozkładu składników pokarmowych poprzez mechanizm żucia.

2. Pij więcej wody między posiłkami

Bardzo ważne jest zapewnienie właściwego przepływu pokarmu w przewodzie pokarmowym poprzez odpowiednie nawodnienie między posiłkami czystą wodą. Nawodnienie to również klucz do usuwania toksyn z organizmu, czyli tzw. naturalny detoks.

Chociaż dostarczanie dużej ilości wody do organizmu w ciągu dnia jest niezbędne, to spróbuj powstrzymać się od picia w trakcie posiłku. W połączeniu z jedzeniem, woda będzie rozcieńczyć soki trawienne wydzielane do metabolizowania jedzenia, a to może przyczynić się do powstania problemów.

3. Dieta oczyszczająca

Dieta oczyszczająca może pomóc uzyskać odpowiedź jakie produkty przyczyniają się do powstania nadmiernej ilości gazów. Wykonaj pięć kroków, aby wiedzieć czego unikać. Proces ten będzie polegał na usuwaniu czynników ze swojej diety, które powodują gazy, a następnie ich ponowne wprowadzanie do wykrywania objawów.

Jedne z najczęstszych czynników wywołujących nadmierne gazy to:

• oligosacharydy fermentujące, dwucukry, cukry proste i poliole – są to produkty takie jak czosnek, rośliny strączkowe, pszenica, cebula
• warzywa zawierające siarkę m.in. kapusta, brukselka, brokuły
• fasola
• nabiał
• produkty bogate w skrobię takie jak ziemniaki i kukurydza
• produkty o wysokiej zawartości tłuszczu, sztuczna i przetworzona żywność

5 kroków w diecie eliminacyjnej:

1. Unikaj produktów z substancjami drażniącymi układ pokarmowy.
2. Czytaj etykiet na opakowaniach.
3. Zapisuj w notatniku co spożywasz.
4. Zacznij dodawać produkty z powrotem, stopniowo, pojedynczo.
5. Obserwuj objawy i zachodzące zmiany w organizmie.

4. Wspieraj swój kwas żołądkowy

Kwas żołądkowy jest niezbędny na różnych etapach trawienia. Odpowiada za:

• sterylizację żywności
• aktywację enzymów trawiennych
• otwiera zwieracz odźwiernika
• zamyka zwieracza przełyku
• aktywuje wydzielanie żółci
• rozbija białka

Bez odpowiedniego poziomu kwasu żołądkowego nie jesteśmy w stanie wysterylizować naszej żywności, zabić niechciane mikroorganizmy i trawić, a także skutecznie przyswajać pokarm.

Proces ten wywołuje powstawanie większego stresu dla układu pokarmowego i prowadzi do fermentacji mikroorganizmów. Naturalnym produktem ubocznym fermentacji mikrobiologicznej jest gaz.

Kiedy nie jesteśmy w stanie skutecznie metabolizować siarkę, otrzymujemy naprawdę śmierdzące gazy.

5. Stosuj enzymy trawienne

Enzymy trawienne pomagają w prawidłowy sposób rozkładać składniki znajdujące się w żywności, które karmią bakterie i przyczyniają się do powstawania gazów. Enzymy te znaleźć można w naturalnych suplementach. Są one również obecne w wielu produktach i żywności, a także w fermentowanych napojach takich jak np. ocet jabłkowy.

Enzymy trawienne rozłożą cukry, kwasy nukleinowe, aminokwasy i kwasy tłuszczowe tak, że będą one łatwiej przyswojone w organizmie. Dla przykładu, gaz i wzdęcia – symptomy niedoboru enzymów trzustkowych, mogą być “obsługiwane” za pomocą enzymów trawiennych, takich jak lipazy, amylazy i proteazy.

6. Używaj probiotyki

Ponad 500 różnych gatunków bakterii znajduje się w jelitach. Probiotyki są bardzo przydatne w uzupełnieniu stężenia zdrowych bakterii, które tam się rozwijają. Naturalne źródła probiotyków znaleźć można w wodzie kokosowej, mleku kokosowym, kefirze, jogurcie i fermentowanych warzywach takich jak np. kapusta kiszona.

Poprawa równowagi mikroflory jelitowej ma krytyczne znaczenie dla zmniejszenia ilości szkodliwych bakterii, które mogą prowadzić do nadmiernego nagromadzenia się gazu.

7. Stosuj wiatropędne zioła

Wiatropędne zioła były tradycyjnie używane przez wieki na całym świecie w praktyce medycyny ajurwedyjskiej. Są to m.in.:

Te wiatropędne zioła redukują wzdęcia, co zmniejsza ucisk w jelitach. Dodatkowo wspierają zdrowa motorykę przewodu pokarmowego i zwiększają wchłanianie się składników pokarmowych. Wiatropędne zioła mają właściwości lecznicze, można je uzyskać pijając herbatę z własnej mieszanki ziół lub włączyć je do posiłków.

8. Magnez poprawia funkcjonowanie jelit

Magnez może być jednym z najczęściej pomijanych składników mineralnych, które są konieczne, aby poprawić trawienie i zmniejszyć gazy. National Institutes of Health donosi, że pierwiastek ten jest niezbędny we wspieraniu ponad 300 procesów enzymatycznych oraz służy jako środek zwiotczający mięśnie wzdłuż przewodu pokarmowego.

Ponad 80% społeczeństwa cierpi na niedobór magnezu, który odgrywa ważną rolę w zdrowej perystaltyce jelit.

Probiotyki Probiotyki od bioalgi zawierają aż 150 milionów wyselekcjonowanych, naturalnych i żywych szczepów bakterii. Uzupełniają dietę w składniki probiotyczne i roślinne takie jak Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, …

Zobacz tutaj …

Jak skutecznie pozbyć się wzdęć i gazów?

Doznajesz nieprzyjemnego uczucie rozpierania, pełności i „bulgotania” w brzuchu? Mogą to być wzdęcia — dolegliwość, która bardzo często wynika ze złych nawyków żywieniowych.

Przyczyną wzdęć jest nadmierna ilość gazów zalegających w jelitach powstałych w wyniku trawienia, połykania powietrza podczas jedzenia oraz dyfuzji krwi. Wypełniają one brzuch, sprawiając, że staje się nabrzmiały, pojawia się przy tym nieprzyjemne uczucie dyskomfortu.

Oprócz uczucia wzdęcia i wewnętrznego rozpierania, często występuje również problem z potrzebą wydalania gazów oraz uczucie ucisku w lewym lub prawym podżebrzu. To prowadzi z kolei do napadowych skurczów jelit, „przelewania się” w jamie brzusznej, a nawet bolesnością w klatce piersiowej.

Domowe sposoby na wzdęcia

Wzdęcia to nieprzyjemna dolegliwość, jednak w większości przypadków można poradzić sobie z nią samodzielnie domowymi sposobami.

• Pij ziołowe herbatki. Nie każdy je lubi, ale herbaty i napary z ziół wykazują świetne działanie w przypadku problemów z trawieniem. Zwykle stosowane są doraźnie, w momencie pojawiających się wzdęć, jednak najlepsze efekty przynosi regularne picie ziołowych herbatek.
• Spaceruj po posiłkach. Po obfitym obiedzie lub kolacji zamiast na fotel – udaj się na spacer. Piętnaście minut spaceru korzystnie wpływa na przemianę materii, przywracaprawidłowy pasaż jelitowy, a jednocześnie ułatwia „odpowietrzenie” jelit i łagodzi dolegliwości związane ze wzdęciami.
• Pij wodę. Picie wody oraz innych płynów, przynajmniej 2 l dziennie, pomoże ci nie tylko uniknąć problemów ze wzdęciami, ale również wpłynie pozytywnie na inne procesy związane z trawieniem.
• Pij jogurty, maślanki, kefiry. Niekiedy wzdęcia pojawiają się, gdy zaburzona zostaje równowaga bakteryjna jelit (np. przez stosowanie terapii antybiotykowej). Wówczas najlepiej sięgnąć po naturalne probiotyki, takie jak właśnie produkty mleczne: jogurty, maślanki, zsiadłe mleko czy kefir.
• Żuj plasterek imbiru lub liść mięty po posiłku. To „stary” i sprawdzony sposób na wzdęcia, który jednocześnie może ograniczyć powstawanie gazów po obfitych posiłkach.

Domowe sposoby na wzdęcia i gazy

Przy wzdęciach bardzo często pojawiają się gazy. Jak pozbyć się tego niezbyt przyjemnego i często krępującego problemu? Można próbować rozwiązać go, stosując kilka sprawdzonych, domowych sposobów.

• Masowanie brzucha. Gdy czujesz, że „nadciągają” problemy, rozmasuj okolice pępka, wykonując dłonią koła zgodnie z ruchem wskazówek zegara, zmieniając nacisk – od delikatnego po nieco mocniejszy. W ten sposób pobudzisz swoje jelita do działania.
• Wyeliminuj z diety produkty, po których masz gazy. To oczywiście będzie wymagać dokładnej obserwacji organizmu. Bardzo często okazuje się jednak, że problemy pojawiają się wyłącznie po określonej grupie produktów spożywczych, które wystarczy zastąpić innymi, by skutecznie pozbyć się kłopotów. Do produktów wiatropędnych zaliczamy m.in.: kapustę, brukselkę, kalafiora, cebulę itp.
• Miód zamiast cukru. Niestety cukier może wzmagać dolegliwości. Warto więc zastąpić go naturalnym miodem.
• Jedz produkty z błonnikiem. Błonnik przyspiesza proces trawienia i ułatwia wypróżnianie. Ma również wpływ na eliminację gazów oraz wzdęć. Warto zatem codziennie wzbogacać pokarmy w błonnik.

Zioła na wzdęcia

Zioła o właściwościach wiatropędnych i rozkurczowych mogą skutecznie złagodzić dolegliwości towarzyszące wzdęciom. Najczęściej stosowane są w postaci herbat, naparów, czy jako przyprawy do potraw.

Oto kilka ziół, których stosowanie zaleca się w przypadku problemów ze wzdęciami:

• kminek – powszechnie znane są jego właściwości łagodzące wzdęcia. Działa również rozkurczowo. Dla uśmierzenia dolegliwości warto wykonać napar z łyżeczki mielonego kminku i 250 ml wrzątku. Po 15 minutach parzenia pod przykryciem wystarczy odcedzić i wypić. Zaleca się picie ok. trzy razy dziennie tak przyrządzonego naparu. Jeśli nie lubimy pić ziołowych naparów, można zjeść łyżeczkę mielonego kminku wymieszanego z majerankiem i popić wodą. Efekty są podobne. Zaleca się również dodawanie kminku jako przyprawy do potraw z grochem, kapustą, fasolą, zup, sałatek czy pieczywa.  
• szałwia – pomaga w leczeniu wzdęć i niestrawności, przeciwdziałając nadmiernej fermentacji w jelitach. Wykazuje również działanie rozkurczowe. Napar z szałwii przygotowuje się z 1 łyżki suszonych liści zalanych szklanką wrzącej wody i parzonych przez ok. 15 minut. Dziennie należy wypijać 3 szklanki takiego naparu. Warto dodawać tymianek również jako przyprawę do potraw z grochem lub fasolą.
• kardamon – bardzo często jest stosowany w preparatach na wzdęcia czy niestrawność. Wykazuje korzystne działanie podczas problemów trawiennych. Z jego właściwości można skorzystać, stosując kardamon jako przyprawę do potraw czy deserów.
• cynamon – doskonała przyprawa, szczególnie do deserów czy kaw, która jednocześnie wykazuje właściwości łagodzące wzdęcia i wspomagające trawienie.
• bazylia, oregano, bergamotka, majeranek – stosowane jako przyprawy do codziennych posiłków.
• arcydzięgiel lekarski – wykazuje bardzo korzystny wpływ na organizm podczas wzdęć. Dodatkowo likwiduje stany skurczowe jelit i żołądka oraz reguluje wypróżnianie. Arcydzięgiel można stosować w postaci naparu, przygotowanego z łyżki ziela parzonego w półtorej szklanki wrzątku przez 20 minut pod przykryciem. Po przecedzeniu naparu przez sitko należy wypijać po pół szklanki trzy razy dziennie przed posiłkami.
• gorczyca biała – stosowanie gorczycy zaleca się w przypadku wzdęć i niestrawności. Jak przygotować wyciąg wodny z gorczycy białej na wzdęcia? Dwie łyżeczki rozgniecionych nasion gorczycy należy zalać szklanką wody i odstawić na noc w ciepłym miejscu. Podczas dolegliwości zaleca się picie ćwierć szklanki wyciągu trzy razy dziennie.
• tymianek – tymianek zapobiega wzdęciom i gazom oraz poprawia trawienie. Wystarczy stosować go jako przyprawę wzbogacającą smak potraw.

Zioła na wzdęcia i gazy

Wzdęciom bardzo często towarzyszą inne, niezwykle kłopotliwe w codziennym życiu dolegliwości, związane z koniecznością „oddawania” gazów jelitowych w postaci wiatrów czy częstego odbijania się.

Dodatkowo wstrzymywanie gazów może wzmagać uczucie napięcia w brzuchu, co często prowadzi nawet do uciążliwego bólu.

Warto zatem sięgnąć po zioła, by skutecznie i bezpiecznie przeciwdziałać tego rodzaju dolegliwościom.

Po jakie zioła sięgnąć w przypadku wzdęć i gazów?

• anyż – działa rozkurczowo i zmniejsza powstawanie gazów, pomagając w ich wydalaniu. Najlepiej sprawdza się napar pity 2-3 razy dziennie po pół szklanki. Przygotowujemy go, zalewając pół łyżki sproszkowanego owocu wrzątkiem i parząc pod przykryciem przez ok. 10-15 minut.
• mięta – działa wiatropędnie, a jednocześnie usprawnia pracę jelit. Najlepiej jest stosować świeżą miętę, ale sprawdzą się również suszone liście. Napar przygotowujemy z 1 łyżki liści, zalanych ok. 250 ml wrzątku. Po 10-15 minutach jest gotowy do spożycia. Dla uzyskania oczekiwanych efektów zaleca się picie naparu 3 razy dziennie.
• kolendra siewna – wykazuje właściwości wiatropędne i rozkurczowe, a również wspomaga trawienie. Owoc kolendry dostępny jest w sklepach zielarskich oraz aptekach. Napar przygotowuje się z połowy łyżeczki rozdrobnionego owocu (rozdrabniać należy np. w moździerzu bezpośrednio przed spożyciem) zalanego ok. 150 ml wrzątku. Po 10-15 minutach parzenia trzeba przecedzić i wypijać 2-3 razy dziennie pół godziny po posiłku.

Zioła na wzdęcia dla dzieci

Wzdęcia to nie tylko problem dorosłych osób. Borykają się z nim również dzieci, a nawet niemowlaki.

W tym przypadku najlepiej jest sięgnąć po zioła, ponieważ ich delikatne i bezpieczne działanie nie tylko pozwoli skutecznie uśmierzyć dolegliwości, lecz również zapobiegać ich występowaniu.

Najlepsze jest podawanie ziół w postaci naparów lub herbatek. Dla lepszego smaku można dosłodzić je miodem.

Jakie zioła zalecane są na wzdęcia u dzieci?

• kwiat rumianku – likwiduje wzdęcia, a jednocześnie jest niezwykle łagodny i bezpieczny dla dzieci. Jego stosunkowo neutralny smak sprawia, że dzieci powinny raczej bez większych obiekcji wypić napar z kwiatu rumianku. Przygotowujemy go zalewając 1 łyżeczkę ziół wrzątkiem i parząc przez ok. 10 minut.
• kwiat lawendy – pomaga w przypadku wzdęć oraz ogólnych problemów trawiennych. Dodatkowo również działa delikatnie usypiająco i uspokajająco. Napar przygotowujemy zalewając 2 łyżeczki zioła wrzątkiem.
• owoc kminku – świetny sposób na wzdęcia, skurcze żołądka i jelit oraz dolegliwości trawienne. 1 łyżeczkę należy zalać wrzątkiem, by po ok. 5 minutach móc podać napar dziecku.
• liść rozmarynu – pomaga przy wzdęciach u dzieci, a także skurczach żołądka i jelit. Wystarczy 1 łyżeczkę rozmarynu zalać wrzątkiem, parzyć przez ok. 10 minut, po czym podać przed posiłkiem.

Zioła na wzdęcia – rumianek

Rumianek to bardzo delikatne zioło, które ma wiele zdrowotnych właściwości. Należy do nich m.in. działanie rozkurczowe, co doskonale sprzyja likwidacji wzdęć, gazów, skurczów żołądka czy jelit. Może być stosowany nawet przez kobiety w ciąży czy niemowlaki.

Zaleca się przede wszystkim spożywanie herbaty rumiankowej lub naparów z rumianku nawet do trzech razy dziennie przed posiłkami. W przypadku dzieci nie należy podawać więcej niż pół szklanki dziennie.

Można również stosować kwiaty rumianku jako dodatek do zup. Ich smak jest bardzo neutralny, dlatego też nie odczujesz wielkiej różnicy, a jednocześnie skorzystasz z dobroczynnych właściwości tego zioła.

Zalecane zioła na wzdęcia w ciąży

Wzdęcia to jedna z bardzo częstych dolegliwości, na którą skarżą się kobiety w ciąży. Zazwyczaj nie są groźne ani dla mamy, ani dla dziecka, jednak mogą powodować dyskomfort oraz złe samopoczucie.

Standardowe przyczyny, związane z reakcjami chemicznymi zachodzącymi w jelitach, wzmagane są przez wzmożoną produkcję progesteronu, co skutkuje spowolnieniem procesu trawienia.

Dodatkowo rosnąca macica może uciskać na jelita, potęgując uczucie wzdęć.

Wzdęcia w ciąży można uśmierzyć, sięgając po zioła, np.

• koper włoski – ma właściwości wiatropędne. Można go spożywać np. w postaci naparu lub herbaty. Jest zalecany na wzdęcia zarówno w czasie ciąży, jak i w okresie karmienia, ponieważ dodatkowo wspomaga laktację oraz może działać łagodząco na kolkę u niemowlaka. Uwaga: koper włoski powinien być stosowany od III trymestru ciąży, gdyż wykazuje działanie rozkurczowe, co we wcześniejszym okresie może stwarzać ryzyko poronienia.
• mięta pieprzowa – napar z mięty pieprzowej pomoże uśmierzyć dolegliwości związane ze wzdęciami, a także innymi problemami trawiennymi.
• siemię lniane – skutecznie pomaga przy wzdętym brzuchu, a dodatkowo zapobiega powstawaniu zaparć. Można stosować m.in. sproszkowane siemię, które należy zalać ciepłą wodą i odczekać kilka minut, aż powstanie śluzowata konsystencja. Następnie dodajemy ją np. do płatków śniadaniowych lub jogurtu.
• imbir i majeranek – również mogą skutecznie przeciwdziałać wzdęciom. Można je dodawać do codziennie przygotowywanych potraw jako przyprawę.
• dziurawiec, melisa, ziele macierzanki, owoc anyżku – doskonale sprawdzą się jako ziołowe herbatki, zalecane do picia zarówno podczas objawiających się dolegliwości, jak i profilaktycznie.

Sposób na wzdęcia? Zmień styl życia i sposób jedzenia

W przypadku wzdęć i problemów z gazami ważne jest nie tylko to, co jemy, lecz również sposób, w jaki to robimy. Warto więc zadbać również o warunki, w jakich spożywamy codzienne posiłki:

• jedz mało, a częściej
• nie mów podczas jedzenia
• jedz powoli i dokładnie przeżuwaj każdy kęs
• spożywaj posiłki na siedząco
• po posiłku sięgnij po herbatkę ziołową
• unikaj stresujących sytuacji w czasie, gdy zamierzasz zjeść posiłek

Niebagatelne znaczenie w przypadku problemów trawiennych związanych ze wzdęciami i gazami ma aktywność fizyczna. Ćwicz, ruszaj się, biegaj, tańcz! Im częściej, tym lepiej.

Nadmierne gazy – kiedy ich produkcja jest patologią?

W jelitach znajduje się zazwyczaj stała objętość gazów (około 200 ml) i jest to sytuacja całkowicie normalna pod względem fizjologicznym w przypadku każdej zdrowej osoby.

Gazy do jelit są dostarczane przez jamę ustną wraz z powietrzem (azot i tlen) lub produkowane przez florę bakteryjną (głównie dwutlenek węgla, wodór, metan), a po przejściu przez cały przewód pokarmowy są z niego wydalane w postaci tzw. wiatrów nawet do 25 razy w ciągu doby, co również jest całkowicie normalne.

Ewentualnie występujący nieprzyjemny zapach gazów zależeć będzie od spożytego pożywienia – w wyniku fermentacji bakteryjnej niektórych produktów wydzielane są gazy o specyficznej woni takie jak pochodne siarkowe, amoniak, lotne kwasy tłuszczowe, indol i skatol.

Nadmierne gazy w postaci wzdęć, nasilonych wiatrów czy odbijania mogą świadczyć o różnych nieprawidłowościach w zakresie składu diety czy stanu zdrowia.

Do zwiększenia ilości gazów w przewodzie pokarmowym może dojść w wyniku aerofagii, czyli nadmiernego połykania powietrza, i nadmiernej fermentacji przez bakterie jelitowe, do czego dochodzi w takich przypadkach jak nietolerancje pokarmowe, zaburzenia wchłaniania, spowolnienie perystaltyki jelit lub niewłaściwy skład bakterii jelitowych.

Jeżeli powyższym objawom towarzyszą również chudnięcie, krwawienia z przewodu pokarmowego, anemia czy też obecność chorób w rodzinie, tym prędzej należy udać się po pomoc medyczną.

Sprawdź badania mikroflory jelitowej ❱

Nadmierne gazy z naturalnych przyczyn

Ciąża jest specyficznym stanem, w którym procesy fizjologiczne ulegają pewnym zmianom, aby ułatwić rozwój płodu. Organizm matki produkuje w ciałku żółtym i później łożysku znaczne ilości progesteronu. Jego celem jest umożliwienie zagnieżdżenia zarodka w macicy, a następnie utrzymanie ciąży.

Hormon ten zatrzymuje wodę i spowalnia perystaltykę jelit, co ma zwiększyć dostarczanie wody i składników odżywczych. Jednak skutkuje to również licznymi dolegliwościami, wśród których są żylaki, obrzęki, zaparcia i wzdęcia.

W większości przypadków obecność nadmiernych gazów u kobiety ciężarnej nie będzie więc świadczyć o stanach chorobowych, a zastosowanie lekkostrawnego pożywienia powinno znacznie pomóc.

U niektórych osób stosujących nasiona babki płesznik lub laktulozę w celach przeczyszczających może wystąpić nasilone wydalanie gazów. Jest to naturalny skutek odblokowania gazów w jelitach po defekacji.

Nadmierne gazy obserwuje się także przy spożywaniu dużej ilości błonnika lub niektórych warzyw i owoców (np. rośliny strączkowe, kapustne, gruszki, śliwki), które to zawierają węglowodany będące pokarmem dla bakterii jelitowych. Aby uniknąć nasilonych objawów, należy powoli przyzwyczajać swój organizm do tych zdrowych pokarmów.

Nadmierne gazy odpowiedzią na nietolerowane pokarmy

O problemy nadmiernych gazów najczęściej mówi się w kwestii nietolerancji laktozy, która jest niezwykle powszechna – dotyczy co trzeciego Polaka. Brak lub niedobór u tych osób laktazy prowadzi do zwiększonej fermentacji laktozy przez bakterie jelita grubego, czego konsekwencją będą nudności, biegunki, bóle brzucha, wzdęcia i gazy.

Większość osób cierpiących na nietolerancją laktozy ma polimorfizm genu LCT, czyli mają tzw. hipolaktazję pierwotną, w której przebiegu ilość produkowanej w jelitach laktazy stale maleje wraz z wiekiem – po raz pierwszy objawy zwykle pojawiają się u nastolatków lub dorosłych.

W rzadszych przypadkach występuje alaktazja (całkowity brak enzymu laktazy od urodzenia) i wtórna nietolerancja laktozy, która jest wynikiem niektórych chorób dotykających przewód pokarmowy. Aby poradzić sobie z nietolerancją laktozy i jej objawami, wystarczy ograniczyć w swojej diecie ten cukier mleczny do poziomu swojej tolerancji.

Ogranicza się więc lub eliminuje mleko i jego przetwory, liczne słodycze, a czasem też niektóre pieczywo i produkty lecznicze.

Innym genetycznym zaburzeniem, który odpowiada za nadmierne gazy w jelitach, jest celiakia – trwała nietolerancja glutenu o podłożu autoimmunologicznym.

Spożywanie glutenu wraz pokarmem (jest to białko pszenicy, żyta i jęczmienia) powoduje, że organizm sam zaczyna niszczyć swoje własne tkanki, w tym wypadku są to kosmki jelitowe. Ich uszkodzenie uniemożliwia wchłanianie składników odżywczych – będą one ulegać fermentacji, co wywoła ból brzucha, gazy, wzdęcia oraz biegunki.

Cały ten proces chorobowy przyczyni się również do postępującego niedożywienia, chudnięcia, niedoborów pokarmowych (np. anemii) i zaburzeń na terenie całego organizmu. Jako że celiakia ma podłoże genetyczne, występuje jedynie u osób, które posiadają polimorfizm genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8.

Diagnostyka dodatkowo powinna być poszerzona o badania serologiczne i histopatologiczne. Zastosowanie później restrykcyjnej diety bezglutenowej pozwoli na pozbycie się nieprzyjemnych problemów takich jak nadmierne gazy.

Wśród przyczyn powstawania nadmiernych gazów wymienić można także nietolerancje pokarmowe związane z nadprodukcją przeciwciał IgG przez układ immunologiczny jako reakcję na obecność alergenu pokarmowego.

Nietolerancje pokarmowe IgG-zależne są przyczyną różnorodnych objawów, które występują przewlekle, a swój początek mogą mieć nawet na 24-48 godzin od spożycia i mogą obejmować nieregularne wypróżnianie, zaburzenia snu, wahania nastroju, uczucie osłabienia, migreny czy zmiany skórne.

Diagnostyka tego typu nietolerancji wiąże się z analizą próbki krwi pod kątem stężenia przeciwciał IgG, które są swoiste dla określonych produktów spożywczych. W tym celu można wykorzystać badanie IMMUNOdiagDIETA, które obejmuje swoim zakresem 28, 44, 88 lub aż 280 składników znajdujących się w diecie.

Wynik testu określa, które pokarmy można bezpiecznie spożywać, a które należy ograniczyć lub wykluczyć na pewien czas, aby zredukować objawy.

Dolegliwości takie jak wzdęcia i bóle brzucha, biegunki, przewlekłe zmęczenie czy migreny często występują w przebiegu nietolerancji pokarmowych. Jeżeli więc obserwujesz takie objawy u siebie, wykonaj badanie w kierunku nietolerancji najpowszechniejszych produktów spożywczych.

Dostępne testy na nietolerancje pokarmowe to:

IMMUNOdiagDIETA – 44 alergeny IgG

IMMUNOdiagDIETA – 88 alergenów IgG

IMMUNOdiagDIETA – 280 alergenów IgG

Dowiedz się więcej

Nadmierne gazy objawem chorób przewodu pokarmowego

Nadmierne gazy są produkowane, jeżeli trawienie lub perystaltyka jelit zostały upośledzone, występują tzw. zespoły złego wchłaniania albo procesy gnilne w wyniku dysbiozy jelitowej.

Upośledzone trawienie i zespół złego wchłaniania są typowe dla nieswoistych chorób zapalnych jelit, czyli choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a także popromiennego zapalenia błony śluzowej jelit (skutek uboczny radioterapii w obrębie jamy brzusznej).

W wyniku chorób zapalnych jelit dochodzi do niedożywienia organizmu, a takie objawy jak wzdęcia, nadmierne gazy i biegunki znacznie pogarszają jakość życia pacjentów.

Leczenie opiera się tu głównie na farmakoterapii, diecie oraz często zabiegach chirurgicznych z resekcją fragmentów jelita włącznie.

Choroby trzustki dość często upośledzają wydzielanie enzymów, które są produkowane przez trzustkę, a których zadaniem jest trawienie białek, węglowodanów i tłuszczów w świetle jelita cienkiego.

Ich niedobór prowadzi do zmniejszonej absorpcji składników odżywczych, a w konsekwencji znacznej fermentacji na terenie jelita grubego. Produkowane są więc nadmierne gazy, pojawiają się wzdęcia oraz tłuszczowe biegunki. Pacjenci mogą być niedożywieni.

Do takich chorób należą przewlekłe zapalenie trzustki, mukowiscydoza oraz czynnościowa niewydolność trzustki, a w ramach ich leczenia należy przyjmować podczas posiłków enzymy trzustkowe.

Wzdęcia i nadmierne gazy oraz biegunki lub zaparcia są bardzo często wynikiem tzw. zespołu jelita drażliwego. Choroba ta polega na zaburzonej perystaltyce jelit, a jej przyczyn wyszukuje się głównie w stresie i nieprawidłowych nawykach żywieniowych.

U osób z tym zespołem zazwyczaj wszystkie wyniki badań laboratoryjnych, obrazowych i endoskopowych są prawidłowe, zaś objawy często ustępują po oddaniu gazów lub defekacji.

Terapia osób z zespołem jelita drażliwego opiera się na opanowaniu technik radzenia sobie ze stresem, a także specjalnie zaprojektowanej dla chorych na IBS diecie ograniczającej fermentujące węglowodany, zwanej dietą low-FODMAP.

Nadmierna produkcja gazów jelitowych jest również charakterystyczna dla zespołu SIBO, czyli przerostu bakteryjnego flory jelita cienkiego.

Jelito cienkie w prawidłowych warunkach nie powinno być skolonizowane bakteriami – jest niemal jałowe, jednak w przypadku stosowania antybiotyków, zaburzeń perystaltyki lub wydzielania enzymów, w niedożywieniu oraz niedoborach odporności mogą się do niego przedostać liczne szczepy bakterii.

SIBO objawia się wzdęciami i gazami, bólami brzucha, obrzękami, chudnięciem, biegunkami oraz niedoborami (witamina A, D i B12). Leczenie obejmuje tu zastosowanie antybiotyków wraz z probiotykami, uzupełnieniem niedoborów pokarmowych i tymczasowej diecie ubogolaktozowej.

Aktualizacja: 2018-12-13

Wzdęcia brzucha i gazy jelitowe: przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Konsultacja merytoryczna Prof. dr hab. n. med. Piotr Albrecht

Wzdęcia to druga co do częstości występowania dolegliwość żołądkowo-jelitowa w Polsce. Cierpi na nią 43% populacji z czego aż 38% osób doświadcza wzdęć przynajmniej raz w miesiącu. Częściej dotyka kobiet ok. 49% i osób w wieku 25-39 lat ok. 48%.

Wzdęcia nie są zjawiskiem łatwym do zdefiniowania. Pacjenci opisują ten stan jako powiększenie obwodu brzucha, spowodowane zwiększoną ilością gazów w przewodzie pokarmowym.

Trzeba jednak stwierdzić, że wzdęcia to najczęściej subiektywne odczucie, nie znajdujące obiektywnego potwierdzenia w ocenie objętości gazów jelitowych czy też obwodu brzucha.

Problem tkwi w zaburzeniu czucia trzewnego i motoryki jelit, czyli nadmiernej, osobniczej, nadwrażliwości na to co u większości zdrowych ludzi nie wywołuje nieprzyjemnych odczuć i jest dobrze tolerowane – jest to sfera tzw. zaburzeń czynnościowych.

Gazy są naturalnie obecne w świetle jelita.

Pochodzą po pierwsze z powietrza połykanego podczas spożywania posiłków lub mówienia, a po drugie z fermentacji resztek pokarmowych zachodzącej w jelitach pod wpływem bakterii (głównie w jelicie grubym – fizjologicznie największym rezerwuarem bakterii w przewodzie pokarmowym).

W połykanym powietrzu znajdują się głównie azot i tlen. Gazy pochodzące z metabolizmu bakteryjnego mają bardziej zróżnicowany skład. Są to, bezwonne, dwutlenek węgla, metan i wodór, czy – nadające specyficzną woń – siarkowodór oraz inne pochodne siarkowe.

Ilość i rodzaj gazów pochodzących z fermentacji zależą od rodzaju spożywanych pokarmów, składu mikrobioty jelitowej (liczby i różnorodności gatunków i szczepów bakterii bytujących w jelitach) oraz sprawności pasażu jelitowego. Część gazów jelitowych wchłania się do krwi i jest wydalana z powietrzem oddechowym a reszta oddawana w postaci tzw. wiatrów.

Objętość gazu w jelitach wynosi zwykle ok. 200 ml, a łączna dobowa objętość wydalanych gazów dochodzi do 600 ml. Zdrowy człowiek oddaje gazy od kilkunastu do 25 razy na dobę.

Zwiększenie ilości gazów jelitowych może być spowodowane:

• zwiększonym połykaniem powietrza, np. podczas palenia papierosów, czy żucia gumy, mówienia podczas jedzenia,
• spożywaniem pokarmów uznawanych za gazotwórcze (fasola i inne rośliny strączkowe),
• piciem napojów gazowanych,
• niemożnością odbijania połkniętego powietrza przez osoby po operacyjnym leczeniu choroby refluksowej przełyku (tzw. fundoplikacja),
• upośledzeniem trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim, powodującym zwiększenie ilości substancji i resztek pokarmowych docierających do jelita grubego i podlegających tam fermentacji (przykładem może być np. niedobór laktazy, zaburzenie wchłaniania fruktozy),
• zwolnieniem czasu pasażu jelitowego – polekowym lub czynnościowym,
• przerostem bakteryjnym dotyczącym jelita cienkiego (jest ono w stosunku do jelita grubego względnie jałowe).

1.1  Z czym mogę pomylić wzdęcia?

Jeśli po posiłku, dość szybko powiększa się obwód brzucha i następnego dnia rano lub nawet nieco szybciej brzuch jest już poprzedniej wielkości, a masa ciała pozostaje bez zmian, najprawdopodobniej mamy do czynienia ze wzdęciem. Niepokojące i wymagające konsultacji lekarskiej są następujące objawy towarzyszące wzdęciom:

• osłabienie,
• utrata łaknienia,
• niezamierzony spadek masy ciała,
• gorączka,
• pojawienie się krwi w stolcach.

Poważną przyczyną stałego powiększenia obwodu brzucha może być także:

• szybki przyrost masy ciała (czyli tzw. otyłość brzuszna),
• wodobrzusze (nadmierna ilość płynu w jamie otrzewnowej – najczęściej pojawia się w przypadku marskości wątroby lub nowotworów),
• powiększenie objętości narządów wewnętrznych w jamie brzusznej, takich jak wątroba, śledziona czy nerki lub pojawienie się innych tworów guzowatych w brzuchu.

1.2  Jak się diagnozuje wzdęcia?

Samych wzdęć z reguły nie diagnozuje się, gdyż brak jest precyzyjnych metod oceny tego zjawiska. Ta sama ilość gazów u jednych nie wywołuje żadnych objawów a inni odczuwają je jako znaczny dyskomfort. Bardzo często wzdęcia są elementem tzw. czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego, takich jak zespół jelita nadwrażliwego lub dyspepsja czynnościowa.

Trzeba jednak pamiętać, że wzdęcia powstają najczęściej z zupełnie prozaicznych przyczyn wymienionych częściowo wyżej, a mianowicie zbyt szybkiego i łapczywego jedzenia, mówienia podczas jedzenia, żucia gumy, spożywania potraw sprzyjających wzdęciom, czyli tzw. gazotwórczych, jak: fasola, kapusta, brukselka, cebula, chleb, makarony, produkty zbożowe, jabłka, gruszki, brzoskwinie, śliwki, kukurydza, owies, ziemniaki, mleko, lody, sery pleśniowe, otręby oczyszczone.

1.3  Jakie są najczęstsze przyczyny wzdęć?

Chyba najczęstszą i z reguły nieuświadamianą przyczyną wzdęć jest połykanie nadmiernych ilości powietrza i często nieumiejętność odbijania, czyli pozbywania się tego połkniętego powietrza z żołądka. Naukowo nazywa się to aerofagia.

Naturalnym procesem gazotwórczym jest także powstawanie gazów w jelicie grubym w wyniku fermentacji (głównie węglowodanów, ale nie tylko) prowadzonej przez żyjące tam bakterie.

Produkcja tych gazów może się nasilać, gdy do jelita trafiają trudne do strawienia i źle wchłaniane węglowodany zawarte m.in.

w roślinach strączkowych (groch, fasola, bób), kapustnych (kapusta, brukselka, brokuły) oraz cebuli.

Nadmiernej fermentacji sprzyja nietolerancja laktozy (cukier mleczny), fruktozy (najwięcej jest jej w owocach, sokach owocowych, miodzie), nadmierne spożycie sorbitolu, nierozpuszczalnych frakcji błonnika pokarmowego itp.

Wzdęcia brzucha mogą być także spowodowane tzw. czynnościowymi zaburzeniami funkcji przewodu pokarmowego. Zaliczamy do nich:

Rzadszymi przyczynami które należy brać pod uwagę są:

• niedobór enzymów trzustkowych,
• choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, mikroskopowe zapalenie jelita grubego),
• celiakia.

Z wzdęciami może sobie pacjent często poradzić sam, bez konsultacji lekarskiej.

• należy unikać szybkiego jedzenia, rozmawiania podczas jedzenia, picia napojów gazowanych, żucia gumy itp.,
• należy także unikać pokarmów wzdymających wymienionych wyżej lub tych, które pacjentowi wydają się wzdymające,
• pokarmami o mniejszej zdolności  wywoływania wzdęć są: biały ryż, banany, owoce cytrusowe, winogrona, sery żółte, mięso, jaja, napoje niegazowane, słodziki, jogurt, otręby nieoczyszczone,
• bezpiecznym i niekiedy skutecznym lekiem na wzdęcia jest simetikon (dimetikon),
• ulgę przynieść może także stosowanie niektórych preparatów ziołowych. Rośliny lecznicze posiadające właściwości przeciwwzdęciowe, wiatropędne to m.in. kminek, melisa, czy mięta,
• unikanie stresów lub nauczenie się radzenia sobie ze stresem także odgrywa niepoślednią rolę,
• można także dokonać samodzielnej próby zastosowania diety bezlaktozowej i ok. 1-2 tygodniowej obserwacji objawów (gdy ustąpią można powrócić do diety laktozowej i jeśli wtedy objawy znów nawrócą to znaczy, że to laktoza była przyczyną wzdęć),
• niektóre probiotyki także przynoszą efekty w walce ze wzdęciami,
• wysiłek fizyczny i ruch zdecydowanie poprawiają sytuacje u pacjentów cierpiących na wzdęcia.

Po konsultacji lekarskiej i powzięciu przez lekarza podejrzenia przerostu bakteryjnego jelit może on próbnie zlecić antybiotykoterapię antybiotykiem niewchłaniającym się z przewodu pokarmowego np. rifaksyminą.

O co zapyta lekarz?

W przypadku wzdęć lekarz najczęściej zapyta o wiele czynników wymienionych powyżej m.in. o dietę, a także zada pytania o tzw. objawy alarmowe, czyli objawy mogące sugerować poważniejsze, nie czynnościowe zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego.

Często zapyta także czy w rodzinie nie miał ktoś choroby wrzodowej, nieswoistego zapalenia jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub choroba Leśniowskiego-Crohna), celiakii, nietolerancji laktozy, gdyż te schorzenia mają tendencję do rodzinnego występowania.

Jakie badania może zlecić lekarz?

Przy towarzyszących wzdęciom tzw.

objawach alarmowych, czyli objawach sugerujących poważniejsze przyczyny organiczne takich jak: nocne bóle brzucha, przewlekający się ból w górnym prawym lub prawym dolnym kwadrancie brzucha, dysfagia, przewlekające się wymioty, krwawienie z przewodu pokarmowego, biegunka w nocy, zapalenie stawów, zmiany okołoodbytowe (np. przetoki), niezamierzony ubytek masy ciała lekarz może zlecić pewne badania pomocnicze, takie jak:

• badanie kału (pasożyty, krew utajona, kalprotektyna),
• wodorowy lub wodorowo-metanowy test oddechowy (oceniający nietolerancję laktozy, fruktozy – ok. 30% dorosłych Polaków nie toleruje laktozy),
• badanie przesiewowe w kierunku celiakii (genetycznie uwarunkowanej nietolerancji glutenu zawartego w podstawowych zbożach) – oznaczenie we krwi przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej, przeciwciał przeciwendomyzjalnych, przeciw deamidowanej gliadynie,
• czasem zdjęcie radiologiczne i/lub USG jamy brzusznej, gastroskopię, kolonoskopię.

Ogólnie wzdęcia są bardziej męczącą i czasem uporczywą dolegliwością niż poważną chorobą, niemniej bardzo nasilone, rzeczywiste wzdęcie przebiegające ze znacznym powiększeniem obwodu brzucha może sprzyjać innym dolegliwościom jak zgaga, odbijanie, krępujące wiatry.

W przypadku wzdęć fundamentalne znacznie ma zarówno dieta, jak również styl życia. To w jaki sposób spożywamy posiłki oraz co jemy może nasilać wzdęcia i powodować większe gromadzenie się gazów w przewodzie pokarmowym.

Najwięcej gazów powodują zawarte w pokarmach pewne węglowodany złożone oraz cukry. Tłuszcz i białka są mniej gazotwórcze. Do produktów spożywczych, które mogą nasilać powstawanie nadmiernych gazów zaliczamy:

• rośliny strączkowe np. fasola, groch, bób,
• warzywa kapustne np. kapusta, brukselka, kalafior, brokuły,
• warzywa, takie jak:  cebula, rzodkiewka, karczochy, szparagi, ogórki, zielona papryka, seler, marchew,
• owoce takie jak jabłka, brzoskwinie, rodzynki, banany, morele, gruszki, śliwki,
• miód,
• ciemne pieczywo,
• makarony,
• kukurydzę,
• ziemniaki,
• dużą zawartość w diecie pełnych ziaren i otrębów,
• mleko, sery pleśniowe oraz lody,
• napoje gazowane,
• produkty spożywcze zawierające sorbitol (słodzik), najczęściej są to produkty tzw. sugar free oraz produkty dietetyczne typu fit.

Warto również zwrócić uwagę na sposób jedzenia i styl życia. Powstawaniu wzdęć i gazów sprzyja zwiększone połykanie powietrza np. podczas:

• jedzenia w pośpiechu,
• mówienia podczas jedzenia,
• palenia papierosów,
• żucia gumy.

W przypadku wzdęć i gazów warto budować dietę w oparciu o produkty spożywcze które nie powodują nadmiernego wytwarzania gazów. Do takich pokarmów zaliczamy:

• mięso, drób, ryby,
• jajka,
• warzywa, takie jak sałata, pomidory, cukinia,
• owoce takie jak winogrona, jagody, wiśnie, awokado,
• oliwki,
• ryż,
• jogurty, kefir, maślanka.

Spożywaj świeże, nieprzetworzone pokarmy, bez sztucznych dodatków – barwników, konserwantów. Zmiany w diecie wprowadzaj stopniowo obserwując reakcje organizmu tak aby móc wykluczyć produkty nasilające dolegliwości.