Skoro na blogu często poruszam tematy związane z dziecięcym snem, nie sposób nie napisać kilku słów o zagadnieniu, które dosłownie spędza sen z powiek wielu rodzicom. Nie śpią, bo zmieniają prześcieradła i piżamy lub wysadzają na toaletę wpółśpiące dziecko.
Gdy przedszkolak czy uczeń pierwszych klas moczy się w nocy, wiele mam denerwuje się i zastanawia, co z tym faktem zrobić.
Dlatego, posiłkując się wytycznymi ekspertów oraz danymi z badań naukowych, ale również odnosząc się do swojej wiedzy psychologicznej, przygotowałam odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania (FAQ) o moczenie nocne. Zapraszam do lektury!
Do kiedy siusianie w nocy jest normą?
Jeśli dziecko nigdy nie miało minimum 6 miesięcy suchych nocy, to za normalne uznaje się mimowolne oddawanie moczu w nocy do 5 r.ż.
Jeśli dziecko było już w nocy suche / wybudzało się samodzielnie, by oddać mocz, przez co najmniej 6 miesięcy, a teraz znów przestało – warto odwiedzić pediatrę, nawet jeśli ma mniej niż 5 lat.
Ile dzieci ma problem z moczeniem nocnym?
Moczenie nocne występuje na całym świecie w podobnym nasileniu, co potwierdzają badania prowadzone w różnych kulturach (m.in. Nigeria, Południowa Afryka, Korea, Turcja, Iran, Stany Zjednoczone). Szacuje się, że moczenie dotyczy ok. 20% pięciolatków, 7% siedmiolatków, 5% dziesięciolatków i 2% nastolatków (oraz od 0,5 do 2% dorosłych).
Występuje niemal dwukrotnie częściej u chłopców niż u dziewczynek.
Czym się różni moczenie nocne pierwotne od wtórnego?
Jeśli maluch od urodzenia siusia w nocy przynajmniej 3 razy w tygodniu, to mówimy o moczeniu nocnym pierwotnym.
Jeśli natomiast dziecko kontrolowało już pęcherz w nocy przez przynajmniej 6 miesięcy i ponownie zaczęło siusiać przez sen, to mowa o moczeniu wtórnym.
Jakie są przyczyny moczenia nocnego?
Wśród przyczyn moczenia nocnego pierwotnego za najważniejsze uznaje się:
- czynniki genetyczne (to najważniejszy czynnik – należy szczerze porozmawiać z drugim rodzicem i jego oraz własną rodziną, czy wśród bliskich występowało siusianie w nocy i do jakiego wieku się utrzymywało);
- opóźnienie dojrzewania układu nerwowego w zakresie kontroli pęcherza (może, ale nie musi towarzyszyć mu nieznaczne opóźnienie psychoruchowe);
- zbyt małą produkcję wazopresyny, czyli hormonu zagęszczającego mocz (moczu jest zbyt dużo, by pęcherz pomieścił go przez całą noc);
- zbyt małą pojemność pęcherza moczowego (względem danego wieku lub wynikającą z nieprawidłowej pracy mięśni, przewlekłych zaparć itp.).
Moczenie nocne wtórne wiąże się z:
- chorobami / zakażeniami układu moczowego;
- chorobami układu nerwowego (tzw. pęcherz neurogenny);
- uporczywymi zaparciami (wypełnione jelito grube zmniejsza pojemność pęcherza);
- obturacyjnym bezdechem sennym (np. przy przeroście migdałków) – więcej na ten temat napisałam TUTAJ;
- alergiami pokarmowymi;
- niewyrównaną cukrzycą;
- stresem.
W jaki sposób leczy się moczenie nocne?
Zdecydowana większość przypadków moczenia w nocy przez dzieci młodsze niż pięcioletnie jest moczeniem pierwotnym (nigdy nie było min. 6 miesięcy suchych nocy) i wynika z niedojrzałości układu nerwowego i moczowego, a więc po wykluczeniu problemów zdrowotnych, zwykle czeka się na tę dojrzałość.
Dzieci starsze niż pięcioletnie powinny być pod opieką lekarza urologa lub nefrologa, który na podstawie wywiadu, badań fizykalnych, laboratoryjnych, USG i innych ustali sposób dalszego postępowania. O tym, jakie dokładnie badania się rekomenduje, przeczytasz TUTAJ.
Jeśli siusianie w nocy jest objawem chorób układu moczowego, nerwowego, cukrzycy czy innych zaburzeń, to je należy leczyć w pierwszej kolejności.
Leczenie moczenia nocnego pierwotnego
Psychologowie behawioralni proponują proste techniki – ale mam do nich pewne uwagi:
- wysadzanie dziecka na toaletę w nocy (u niektórych dzieci siłowe rozbudzanie może prowadzić do problemów z ponownym zaśnięciem i pogorszenie jakości snu, natomiast oddawanie moczu przez śpiące dziecko nie zmniejsza liczby epizodów moczenia się);
- trening pojemności pęcherza (wstrzymywanie moczu za dnia – choć brak zgodności co do skuteczności tej metody wśród specjalistów);
- samodzielne zmienianie przez dziecko mokrej pościeli (co może mieć, według mnie, charakter kary i nieść ze sobą duży negatywny ładunek emocjonalny dla dziecka. Negatywnie wpływa też np. na śpiące w tym samym pomieszczeniu rodzeństwo);
- nagradzanie suchych nocy (skuteczność jest nie większa niż placebo; ponadto moim zdaniem dają one rodzinie fałszywe poczucie, że panowanie nad pęcherzem jest kwestią dobrej woli dziecka, podczas gdy nie podlega świadomej kontroli, nie jest zależne od dziecka, ponieważ wydarza się podczas snu, zwykle głębszych jego faz).
Osobną propozycją są alarmy wybudzeniowe, czyli czujniki umieszczane na bieliźnie dziecka, które głośnym dźwiękiem budzą dziecko, gdy zaczyna siusiać. Ich działanie polega na warunkowaniu klasycznym – na dźwięk alarmu dziecko nieświadomie zaciska zwieracze i kończy oddawać mocz już w toalecie, a z czasem kojarzy uczucie pełnego pęcherza z dzwonkiem alarmu i wstrzymaniem siusiania. Urządzenia te są skuteczne w około 2/3 przypadków, z czego u połowy dzieci następuje nawrót moczenia.
Moim zdaniem można zastanowić się nad ich użyciem w przypadku starszych dzieci, co do których terapia farmakologiczna ma skutki uboczne lub nie odnosi sukcesu i to tylko w przypadku akceptacji przez całą rodzinę procesu leczenia. Biorąc pod uwagę, że dzieci cierpiące na moczenie nocne mają sen mocniejszy niż przeciętny, może okazać się, że alarm zrywa na nogi cały dom poza zainteresowanym.
Czy karanie jest skuteczne?
Stosowanie kar nie jest efektywną metodą leczenia moczenia nocnego! (a ponieważ brak nagrody – słoneczka, uśmiechu, gwiazdki na tablicy motywacyjnej – jest odbierany przez dziecko jako kara, jestem sceptyczna wobec skuteczności również nagradzania za suche noce).
Nie komentuj, nie zawstydzaj, nie porównuj z innymi – dziecko nie siusia w łóżko, by zrobić Ci na złość, nie ma nad tym kontroli! Nie omawiaj problemu z innymi w obecności malucha.
Prawdopodobnie przeżywa dużo trudnych emocji związanych ze swoją przypadłością i potrzebuje dużo miłości, bliskości i zrozumienia. Może wydaje mu się, że jest jedynym na świecie „tak dużym dzieckiem”, które moczy łóżko – warto zapewnić je, że to nie taka rzadka sprawa i np.
w prawie każdej klasie pierwszej SP jest jeden chłopiec lub dziewczynka, która również ma ten problem.
Czy nie lepiej zacząć od psychoterapii?
Dzieci moczące się w nocy przeżywają więcej lęku i mają niższe poczucie własnej wartości, ale jest to raczej skutkiem moczenia się niż jego przyczyną. Dlatego zaleca się najpierw wykluczenie lub leczenie zaburzeń natury medycznej, zanim rozpocznie się terapię psychologiczną.
Czy powinnam nakładać dziecku pieluchę na noc? Czy to nie sprawi, że nigdy nie nauczy się budzić na siku?
Istnieją dowody na to, że moczące się dzieci śpią lepiej, jeśli mają założone pieluchomajtki. Nie wpływa to na czas trwania leczenia samego moczenia ani na jego skuteczność, może natomiast mieć pozytywny wpływ na stan emocjonalny dziecka.
Co jeszcze mogę zrobić, jeśli moje dziecko siusia w nocy?
- Jeśli ma więcej niż 5 lat – współpracuj z lekarzem specjalistą nefrologiem lub urologiem;
- Jeśli miało już 6 miesięcy suchych nocy, ale znów zaczęło się moczyć – udaj się do pediatry, nawet jeśli dziecko ma mniej niż 5 lat;
- Dbaj o regularny, spokojny rytm dnia, unikaj wieczorami pobudzających filmów, gier;
- Poproś dziecko, by wysiusiało się przed położeniem do łóżka;
- Przy łóżku malucha połóż latarkę lub łatwo dostępną słabą lampkę, tak by maluch nie bał się samodzielnie pójść do łazienki, gdy obudzi się w nocy;
- Jeśli dziecko nie chce spać w pieluszce, zaściel łóżko podwójnie – na materac połóż nieprzemakający ochraniacz, na to prześcieradło, kolejny ochraniacz i drugie prześcieradło. W razie wpadki możesz szybko zdjąć górną warstwę, ew. wymienić kołdrę i dół piżamy na nową;
- Dbaj o swój odpoczynek i dobry stan psychiczny – sytuacja jest trudna dla całej rodziny, a troszczenie się o siebie, swój sen i relaks pozwoli Ci z uważnością odnosić się do potrzeb wszystkich domowników!
- Kurs online o odpieluchowaniu.
Więcej o kursie przeczytasz TUTAJ: 
- Kurs online dla rodziców „Zaparcia nawykowe i trudności w odpieluchowaniu”:
Caldwell P.H., Nankivell G., Sureshkumar P., Simple behavioural interventions for nocturnal enuresis in children. Cochrane Database Syst Rev., 2013, 7; CD003637.
Esezobor C. I., Balogun M. R., Ladapo T. A., Prevalence and predictors of childhood enuresis in southwest Nigeria: Findings from a cross-sectional population study. J Pediatr Urol. 2015, 11 (6); 338.e1-6.
Ferrara P. et al., Possible impact of comorbid conditions on the persistence of nocturnal enuresis: results of a long-term follow-up study. Urol J, 2014, 11 (4); 1777-1782.
Fockema M. W. et al., Enuresis in South African children: prevalence, associated factors and parental perception of treatment. BJU Int., 2012, 110 (11 Pt C); E1114-1120.
Gadomska-Prokop K., Moczenie nocne u dzieci. Przegląd Urologiczny, 2007, 1 (41); 55-62.
Glazener C. M. A., Evans J. H. C., Peto R. E., Alarm interventions for nocturnal enuresis in children. Cochrane Database Syst Rev, 2005, 2; CD002911.
Grupa ekspertów Polskiego Towarzystwa Urologii Dziecięcej oraz Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej, Wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego z dzieckiem moczącym się w nocy. Warszawa, 2016. Dostępne online na stronie www.mz.gov.pl
Gunes A. et al., The epidemiology and factors associated with nocturnal enuresis among boarding and daytime school children in southeast of Turkey: a cross sectional study. BMC Public Health, 2009, 22, 9; 357.
Kushnir J., Cohen-Zrubavel V., Kushnir B., Night diapers use and sleep in children with enuresis. Sleep Med. 2013, 14(10); 1013-1016.
National Clinical Guideline Centre at The Royal College of Physicians, Nocturnal enuresis: The management of bedwetting in children and young people. London, 2010.
Ozgür B. C. et al., The efficacy of an enuresis alarm in monosymptomatic nocturnal enuresis. Singapore Med J, 2009, 50(9); 879-880.
Sa C. A. et al., Increased Risk of Physical Punishment among Enuretic Children with Family History of Enuresis. J Urol. 2016, 195 (4 Pt 2); 1227-1230.
Shreeram S. et al., Prevalence of enuresis and its association with attention-deficit/hyperactivity disorder among U.S. children: results from a nationally representative study. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 2009, 48 (1); 35-41.
Jak sobie radzić z moczeniem nocnym u dorosłych?
© Monkey Business/Fotolia.com
Moczenie nocne u dorosłych znacznie obniża jakość życia chorych. Powody tej dolegliwości mogą być różne, najczęściej podłoże schorzenia jest wieloczynnikowe. Pomocne jest zarówno leczenie farmakologiczne, jak i zmiana trybu życia i wsparcie psychologiczne.
Moczenie nocne u dorosłych znacznie obniża jakość życia chorych. Powody tej dolegliwości mogą być różne, najczęściej podłoże schorzenia jest wieloczynnikowe. Pomocne jest zarówno leczenie farmakologiczne, jak i zmiana trybu życia i wsparcie psychologiczne.
Moczenie nocne to niezależne od woli oddawanie moczu w trakcie snu u tych, którzy osiągnęli już zdolność świadomego kontrolowania tej czynności. Pełna kontrola nad czynnościami pęcherza moczowego osiągana jest w wieku 5 lat.
Jakie są przyczyny moczenia nocnego u dorosłych?
Istnieje wiele możliwych przyczyn moczenia nocnego u dorosłych. Może świadczyć o zaburzeniach czynności pęcherza moczowego, zakażeniach dróg moczowych, sromu lub pochwy, cukrzycy, chorobach nerek, chorób układu nerwowego, napadów padaczkowych.
Wpływ na występowanie moczenia nocnego ma także genetyka – jeśli rodzice mieli problem moczenia nocnego, to istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że problem będzie również dotyczył ich dzieci. Przyczyną może być także głęboki sen, podczas którego nie odczuwa się potrzeby oddawania moczu.
Wpływ na tę dolegliwość mogą mieć również czynniki psychogenne.
Jak leczyć moczenie nocne u dorosłych?
Przy wystąpieniu moczenia nocnego należy udać się na konsultację do lekarza rodzinnego, który wykryje źródło problemu i pacjenta na badania specjalistyczne.
Gdy występuje ten problem, warto zmierzyć poziom cukru, kreatyniny, elektrolitów we krwi, wykonać ogólne badanie moczu z posiewem i USG jamy brzusznej. Lekarz pierwszego kontaktu zwykle skieruje pacjenta do poradni urologicznej.
Metoda leczenia zależna jest od przyczyny moczenia nocnego.
Aby samodzielnie zminimalizować ryzyko moczenia nocnego, warto zmienić styl życia – unikać picia dużej ilości płynów przed snem, a także odstawić napoje słodkie, gazowane oraz zawierające kofeinę.
Chory powinien dbać o regularne opróżnianie pęcherza moczowego i o to, aby noc zaczynać z pustym pęcherzem.
Ważne jest zapewnienie odpowiedniej higieny – częste podmywanie się, ewentualnie korzystanie z pieluchomajtek.
Pomocne w leczeniu moczenia nocnego może okazać się również ćwiczenie mięśni brzucha oraz mięśni Kegla, stosowane przy nietrzymaniu moczu.
Ćwiczenia polegają na zatrzymaniu strumienia moczu i rozluźnienie po kilku sekundach.
Inne ćwiczenie polega na wprowadzeniu palca do pochwy na głębokość kilku centymetrów i obkurczeniu mięśni, jakby chciało się zgnieść palec. Pomocne mogą okazać się wszelkie ćwiczenia wzmacniające mięśnie krocza.
Moczenie nocne u dzieci – co może być jego przyczyną?
Niekontrolowane oddawanie moczu podczas snu występuje u 5-15% dzieci w wieku 6-7 lat i częściej dotyczy chłopców.
Jeżeli zaburzenie to pojawia się po czasowym (co najmniej 6-miesięcznym) okresie kontroli nad mikcją, mówimy o moczeniu wtórnym.
Natomiast dzieci, które w odpowiednim wieku nie uzyskały kontroli nad oddawaniem moczu (moczą się od urodzenia), cierpią na moczenie pierwotne. Jakie są przyczyny moczenia u dzieci? Kiedy należy się z tym problemem zgłosić do lekarza?
Mikcja (oddawanie moczu) jest wynikiem skurczu mięśnia wypieracza oraz relaksacji zwieraczy cewki moczowej w odpowiedzi na rozciąganie ścian pęcherza moczowego. U dzieci początkowo proces ten ma charakter automatyczny (odruchowy).
Następnie dochodzi do rozwoju połączeń nerwowych umożliwiających kontrolowanie mikcji. W warunkach prawidłowych kontrola ta rozwija się do 3-5 roku życia dziecka.
Ponadto, w miarę wzrostu, zwiększa się pojemność pęcherza moczowego, co wpływa na zmniejszenie częstości oddawania moczu.
Pierwotne moczenie nocne izolowane jest najczęstszym rodzajem moczenia u dzieci. Występuje bez współistniejących chorób i dodatkowych objawów. Jest uwarunkowane genetycznie i może występować rodzinnie.
Jego główne przyczyny to zwiększona produkcja moczu w nocy lub/i zmniejszona pojemność pęcherza. Pierwotne izolowane moczenie nocne ustępuje samoistnie w 15% przypadków w ciągu roku od wystąpienia objawów.
Należy jednak pamiętać, że moczenie może być też związane z innymi chorobami, takimi jak:
- zakażenia i wady układu moczowego,
- kamica układu moczowego,
- zaburzenia funkcji pęcherza,
- cukrzyca,
- padaczka,
- uporczywe zaparcia,
- zaburzenia elektrolitowe,
- zespół bezdechu sennego,
- zaburzenia psychiczne.
Najczęściej towarzyszą mu wówczas inne objawy, wymagające szerszej diagnostyki oraz leczenia przyczynowego. Lekarz w trakcie wizyty rozmawia z opiekunem i dzieckiem oraz dokładnie je bada, a w przypadku podejrzenia współistniejących chorób zleca dodatkowe badania laboratoryjne i obrazowe.
Pierwotne izolowane moczenie nocne – leczenie
Sposób leczenia zależny jest od wieku dziecka, prawdopodobnej przyczyny, a także dotychczasowych nawyków. Zwykle terapię rozpoczyna się od edukacji dziecka, modyfikacji zachowań i wprowadzenia kilku zasad:
- Ograniczenie przyjmowania płynów na 2 godziny przed zaśnięciem i nabiału na 4 godziny przed zaśnięciem.
- Oddawanie moczu przed pójściem spać.
- Rezygnacja z pieluch.
- Udział dziecka w prowadzeniu dzienniczka obserwacji (notowanie nocy suchych i mokrych).
Kolejnym elementem terapii jest trening wybudzania. Polega on na conocnym budzeniu dziecka o ustalonej godzinie w celu pójścia do toalety. U dzieci powyżej 7. roku życia stosuje się również budzenie sygnałem dźwiękowym w odpowiedzi na rozpoczęcie mikcji.
Jeśli metody te nie przyniosły pożądanych efektów, u niektórych dzieci można rozpocząć leczenie farmakologiczne. Stosowane leki to:
- desmopresyna (analog naturalnego hormonu wazopresyny) – skutkiem jej działania jest zagęszczenie, a co za tym idzie – zmniejszenie produkcji moczu;
- oksybutynina (lek cholinolityczny) – powoduje zwiększenie pojemności pęcherza moczowego poprzez zmniejszenie napięcia mięśnia wypieracza.
Moczenie nocne wiąże się z pogorszeniem nastroju i podwyższeniem poziomu stresu zarówno u dziecka, jak i u reszty rodziny.
Zaburzenia emocjonalne dawniej były uznawane za jedną z głównych przyczyn moczenia nocnego. Obecnie uważa się jednak, że częściej są one skutkiem tej, powodującej duży dyskomfort psychiczny, dolegliwości.
Ważne jest dokładne wytłumaczenie dziecku, na czym polega jego problem, motywowanie go do zmiany zachowań oraz niekaranie za niepowodzenia.
Źródła:
- Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red. nauk.), Pediatria, 1, wyd. I, 8 dodr., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016,
- Gomez Rincon M., Leslie S.W., Waheed A., Nocturnal Enuresis, StatPearls Publishing, 2019,
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545181/ (dostęp 28.10.2019).
Odpowiedzi na pytania naszych czytelników
Moczenie nocne: przyczyną nie jest psychika
- POLEĆ
- TWEETNIJ
- UDOSTĘPNIJ
- Pobierz
Fot. PAP/K. Kamiński
Zwykło się uważać, że jak dziecko się moczy w nocy, to wynika to z tego, że przeżywa jakieś problemy emocjonalne.
To podejście sprzed 20-30 lat. Wtedy rzeczywiście uważano, że moczenie nocne ma podłoże psychogenne. Teraz wiemy, że to nie psychika wpływa na to, że dziecko moczy się w nocy. To na przykład zbyt mała pojemność pęcherza moczowego czy za duża ilość moczu produkowanego w nocy.
Oznacza to, że dziecko w momencie urodzenia nie ma dojrzałego układu moczowego, czyli układ ten rozwija się przez lata, tak jak na przykład mózg?
To jest dokładnie tak jak z mówieniem, chodzeniem, kompetencjami na różnych polach. Umiejętność kontrolowania oddawania moczu w nocy dziecko powinno osiągnąć do końca piątego roku życia. Jeśli jej nie posiada, oznacza to chorobę.
To wbrew pozorom spory problem, bo ok. 5-10 proc. dzieci siedmioletnich moczy się w nocy. Przekładając ten odsetek na polską populację, problem ma około 300 tys. dzieci. Ten odsetek spada wraz z wiekiem, ale nadal – ok. 1 proc.
dorosłych ma ten problem.
Kiedy rodzice powinni zgłosić się do lekarza?
Jeśli dziecko ukończyło piąty rok życia i nadal moczy się – w dzień bądź w nocy…
Przepraszam, czy wystarczy, że raz na tydzień moczy łóżko?
Tak, wtedy warto zgłosić się wtedy do lekarza. Jeśli zdarza się to raz na miesiąc, można zastanowić się nad tym, czy dziecko z tego po prostu nie wyrośnie.
Jakie mogą być przyczyny?
Najczęściej są one organiczne. Często dochodzi u tych dzieci do zwiększonej produkcji moczu w nocy. Prawidłowo produkujemy w ciągu dnia około 80 proc. Dobowego moczu w dzień, a w nocy tylko 20 proc. Wtedy jesteśmy w stanie bez problemu przespać noc. Do takiej proporcji w produkcji moczu powinno dojść u dziecka do końca 5. roku życia.
Zdarza się jednak, że część dzieci produkuje tyle samo moczu w dzień i w nocy. W związku z tym nie są w stanie „zmieścić” tej ilości moczu w pęcherzu, a do tego dochodzą problemy z wybudzaniem się w nocy. Te dwa czynniki razem powodują, że nie wstają w nocy, tylko moczą łóżko.
Ta „nadprodukcja” moczu w nocy to przyczyna moczenia nocnego u 40 proc.
dzieci mających ten problem. Dzieci te – upraszczając – nie mają przycisku: „zwolnij produkcję moczu”, a dzieje się tak z powodu hormonu o nazwie wazopresyna, którego wydzielanie jest nieprawidłowe. Drugą istotną przyczyną moczenia nocnego jest zmniejszona objętość pęcherza.
Skoro jest za mały, to nawet jeśli produkcja moczu jest prawidłowa, dziecko nie jest w stanie utrzymać tej ilości moczu przez całą noc w za małym „zbiorniku”.
Czy dziecko można z moczenia nocnego wyleczyć?
Można. Trzeba wdrożyć specjalne zasady co do picia. To na przykład: nie pij na noc, pij właściwe ilości płynu w ciągu dnia, regularnie oddawaj mocz, oddaj mocz przed snem.
Co oznacza: „pij właściwe ilości w ciągu dnia”? Czy to oznacza, że dzieci, które się moczą, powinny ograniczyć ilość wypijanych płynów?
Absolutnie nie. To z gruntu złe podejście, dlatego że jeśli jako dziecko mało pijesz, twój pęcherz nie rozwija się prawidłowo, nie osiąga właściwej objętości. Druga sprawa, nie mniej ważna, to że fizjologicznie, do normalnej pracy organizmu, potrzebujemy określonej ilości płynów. Jeżeli dziecko nie będzie piło odpowiednich ilości płynu w ciągu dnia, wieczorem będzie piło dużo.
Mechanizm pragnienia i uzupełniania wody jest na tyle silny, że dziecko będzie się starać uzupełnić płyny przed snem. A dzieci, które w nocy się moczą, większość płynów powinny wypijać w ciągu dnia. Ilość przyjmowanych płynów to od 1,2 litra wszystkich płynów dla dzieci w wieku około 5-6 lat, do 1,5 – 2 litrów u nastolatków.
To są minimalne ilości, które dzieci powinny wypijać w ciągu dnia w różnej formie.
Regularność też jest istotna. Nasz pęcherz musi być regularnie wypełniany i opróżniany. Jeśli długo przetrzymuje się mocz, to potem dochodzi do zaburzeń jego czynności.
Wróćmy zatem do kolejnego etapu postępowania po tym, jak już rodzice i dziecko zapoznają się i wdrożą odpowiedni dla pęcherza sposób postępowania.
W przypadku moczenia nocnego dziecka trzeba się zgłosić do lekarza. Na początku należy wykluczyć rzadkie choroby, które mogą być przyczyną moczenia nocnego, np. przewlekła choroba nerek czy cukrzyca typu 1.
To są poważne choroby i trzeba się nimi jak najszybciej zająć. Jednak u ponad 90 proc. dzieci trzeba następnie sprawdzić, czy mają za mały pęcherz, czy też czy produkują za dużo moczu w nocy.
Zależnie od diagnozy wprowadza się odpowiednie leczenie.
Dziecko, które moczy się w nocy, chyba odczuwa duży dyskomfort?
Bardzo duży, są badania brytyjskie, które pokazują, że stres związany z moczeniem się, kiedy świadkami są rówieśnicy, jest porównywalny ze stresem po śmierci jednego z rodziców.
Nawet jeśli nie ma rówieśniczych świadków moczenia się w nocy, dziecko bardzo przeżywa swoją chorobę i ten stres ma olbrzymi wpływ na jego życie. Te dzieci mają przede wszystkim gorszą samoocenę, gorzej funkcjonują w szkole co ma wpływ na oceny.
Te gorsze wyniki w szkole dzieci, które się moczą, także stwierdzono w badaniach. Powszechnie się sądzi, że najpierw pojawiają się problemy psychologiczne, a ich efektem jest moczenie się w nocy.
Jest odwrotnie – to moczenie powoduje duże problemy psychologiczne dla dziecka. Okazuje się, że po wyleczeniu moczenia nocnego dzieci „wracają” z wynikami szkolnymi do normy populacyjnej.
Jak pomóc dziecku, gdy się moczy?
Nie wolno obarczać go winą, bo to, że się moczy, nie wynika ze złej woli dziecka. Nie wolno mieć do dziecka pretensji o moczenie.
Gdyby dziecko było w stanie, z pewnością całe noce przesypiałoby na sucho. Niestety, wciąż spotyka się takie postawy rodziców: „on jest leniwy”, „robi nam to na złość”. To nieprawda.
Moczenie się nie jest zależne od woli dziecka, ono nie jest w stanie tego kontrolować.
Jak pan rozmawia z dzieckiem, które się do pana zgłasza z rodzicami po raz pierwszy, co pan mu mówi?
Przede wszystkim tłumaczę, że to nie jest jego wina, że to problem taki jak kaszel, złamana ręka czy ból brzucha. I podkreślam, że można to wyleczyć, jeśli dziecko będzie robiło to, co mu powiem.
Wierzą panu dzieci?
Chyba tak, bo wracają. Dobra wiadomość jest też taka, że i diagnostyka, i leczenie nie są traumatyzujące dla dzieci. Diagnostyka polega m.in. na tym, że trzeba prowadzić dzienniczek, w którym zapisuje się, ile się pije, kiedy siusia, ile jest mokrych nocy, czasami trzeba zważyć pieluchę. Nie jest to zatem bolesna czy inwazyjna diagnostyka, natomiast wymaga pewnej regularności.
Rozmawiała Justyna Wojteczek (zdrowie.pap.pl)
Moczenie nocne – przyczyny i leczenie
Nocne moczenie jest problemem diagnozowanym u dzieci, nastolatków, ale także u około 1% dorosłych. Powody tego stanu rzeczy są różne, zwykle wieloczynnikowe.
Mogą być tak prozaiczne jak nietrzymanie moczu przy zażywaniu środków nasennych, ale także poważniejsze, jak wady układu nerwowego. Dlatego nawet jeśli epizody nie są nagminne, nie powinny być bagatelizowane.
W tym tekście skupimy się na przyczynach nietrzymania moczu w nocy u osób dorosłych, a także na sposobach leczenia tego schorzenia oraz radzenia sobie z nim w sposób doraźny.
Czym jest moczenie nocne?
Moczenie nocne to bezwiedne epizody popuszczania moczu w nocy. Może objawiać się jedynie kropelkowym nietrzymaniem moczu bądź całkowitym opróżnianiem pęcherza.
U osób dorosłych, które osiągnęły już pełną kontrolę nad pęcherzem, moczenie nocne oznacza schorzenie o charakterze wtórnym, a zatem prawdopodobnie będące następstwem innych chorób czy infekcji, przerostu gruczołu krokowego bądź innych zmian dróg moczowych.
Nawet jeśli zdarza się incydentalnie, warto zwrócić uwagę na jego podłoże i udać się do lekarza.
Moczenie nocne u dorosłych – przyczyny
Przyczyny moczenia nocnego mogą być niezwykle błahe bądź poważne, dlatego nie powinno się bagatelizować tego problemu. Powodami popuszczania moczu w nocy może być na przykład wypicie zbyt dużej ilości alkoholu bądź zażycie środków nasennych.
Obie substancje utrudniają obudzenie się w nocy w celu oddania moczu, co przy zapełnionym pęcherzu może skończyć się bezwiedną mikcją lub choćby wydaleniem niewielkiej ilości moczu. Dodatkowo alkohol rozluźnia mięśnie, którym trudniej jest zapanować nad zwieraczem cewki.
To dwie przyczyny, które bardzo łatwo wyeliminować samodzielnie poprzez zmianę stylu życia.
Moczenie nocne może wskazywać także na patologie układu moczowego, takie jak infekcje czy kamice nerkowe. Nierzadko powodują one naglące parcia, które odczuwane są także w nocy, nawet przy niewielkim wypełnieniu pęcherza.
Nietrzymanie moczu w nocy jest także objawem NTM z przepełnienia – nierzadko spowodowanego przeszkodą podpęcherzową, która utrudnia normalną mikcję. Zbyt duże ilości moczu zbierającego się w pęcherzu zaczynają zatem wyciekać, także w nocy.
Powodem może być niewielki przerost prostaty bądź zmiany nowotworowe. W takich przypadkach jednak popuszczanie ma miejsce także w dzień.
Moczenie nocne wskazuje również na tak zwaną nocną poliurię, spowodowaną zmniejszoną produkcją wazopresyny, która odpowiada za zmniejszenie wydzielania moczu w godzinach nocnych. Może być również objawem wad układu nerwowego oraz przewlekłych chorób, takich jak niewydolność nerek czy demencja starcza.
Nietrzymanie moczu w nocy – leczenie
Leczenie moczenia nocnego jest zależne od przyczyny powstania tego schorzenia. Można się jednak spodziewać, iż po wizycie w gabinecie lekarza pierwszego kontaktu przeprowadzony zostanie dokładny wywiad, badania ogólne moczu, posiew moczu i USG jamy brzusznej.
W zależności od podłoża choroby konieczne może być wprowadzenie leczenia farmakologicznego bądź operacyjnego. Pierwsze dotyczy osób, u których występuje niskie stężenie wazopresyny. Syntetyczny analog podaje się od 3 do 6 miesięcy. Operacyjna interwencja może być konieczna w sytuacji, w której za moczenie nocne odpowiada przerost stercza.
W innych przypadkach wprowadza się przede wszystkim metodę leczenia zachowawczego. To głównie zmiana stylu życia – rezygnacja z alkoholu, substancji moczopędnych, wypijania dużych ilości płynów tuż przed snem. Wskazane jest także rozpoczęcie ćwiczeń mających na celu zwiększenie kontroli opróżniania pęcherza moczowego.
Trening umożliwia świadome przyzwyczajenie pęcherza do oddawania moczu w konkretnych godzinach bądź do „przetrzymywania” naglących parć. Pomocne może być także prowadzenie dzienniczka mikcji.
Jak chronić się przed wilgocią?
Nietrzymanie moczu w nocy to problematyczna przypadłość, która potrafi wywołać nie tylko dyskomfort fizyczny, ale także psychiczny. Mokra bielizna i materac sprzyjają powstawaniu infekcji intymnych, podrażnień i odparzeń.
To także ogromny cios dla psychiki dorosłego człowiek, który czuje wstyd i zażenowanie. Może także mieć opory przed spaniem z drugą osobą, co powoduje zwiększenie dystansu między partnerami bądź małżonkami. Dlatego tak istotne jest dbanie o higienę i chronienie się przed wilgocią.
W tym celu warto korzystać z wyrobów chłonnych, wiążących mocz i neutralizujących nieprzyjemny zapach amoniaku. Przy kropelkowym, lekkim i średnim nietrzymaniu moczu odpowiednim wyrobem będą wkładki urologiczne – bardzo dyskretne i niekrępujące ruchów.
Odrobinę większą chłonnością choć równą dyskrecją charakteryzują się majtki chłonne, zakładane jak zwykła bielizna. Te dwa typy wyrobów polecane są przede wszystkim osobom aktywnym.
Natomiast osoby leżące bądź częściowo mobilne, potrzebujące pomocy opiekuna, mogą korzystać z pieluchomajtek dla dorosłych bądź pieluch anatomicznych, które stanowią wyjątkowo chłonną barierę chroniącą przed moczem, podrażnieniami i odparzeniami.
Moczenie nocne dotyczy nie tylko dzieci – to również problem osób dorosłych, które borykają się z różnymi schorzeniami, jak chociażby infekcje układu moczowego, kamica czy przerost stercza. Dlatego nawet przy sporadycznym popuszczaniu moczu w nocy warto udać się do lekarza.
Jak leczyć moczenie nocne u dorosłych?
Częste oddawanie moczu w nocy dla każdego jest bardzo męczące i zaburza spokojny sen.
Jednak u niektórych osób występuje problem niekontrolowanego moczenia się, a po przebudzeniu zastają mokrą bieliznę i pościel.
Jakie mogą być tego powody? Jeżeli przydarza Ci się nocne moczenie, koniecznie zgłoś się do lekarza, aby znaleźć przyczynę, bo to od niej zależy sposób leczenia.
Okazjonalne oddawanie moczu przez sen może mieć prozaiczny powód, jak wypicie dużej ilości płynów przed snem. Jeżeli sen był głęboki, tym bardziej wspomagany środkiem nasennym, wówczas parcie na pęcherz jest nieuświadomione.
Podobnie może się przydarzyć po spożyciu dużej dawki alkoholu lub środków ograniczających świadomość. Gdy jednak takie sytuacje przytrafiają się częściej, wówczas wymagają specjalistycznej pomocy.
Być może w Twoim przypadku lekarz postawi diagnozę nietrzymania moczu z naglącym parciem (jeśli przyczyna nie jest znana, wówczas diagnozowany jest zespół nadreaktywnego pęcherza) lub moczenia nocnego. Jednak powody tej przypadłości mogą być różnorakie.
Nadmierna produkcja moczu przez nerki, choroba prostaty u mężczyzn, niektóre leki, schorzenie neurologiczne, infekcja dróg moczowych lub kamienie w drogach moczowych, to niektóre z możliwych przyczyn.
Nocne nietrzymanie moczu– jak je leczyć?
Nocne moczenie u dorosłych to przypadłość, której na pewno nie można ignorować.
Podczas wizyty u lekarza postaraj się przekazać mu jak najwięcej informacji: czy nietrzymanie moczu występuje też w dzień, czy wyciek jest obfity, jak często Ci się przytrafia, co jesz i co pijesz przed snem, czy przyjmujesz jakieś leki lub suplementy, czy oprócz nocnego moczenia masz inne niepokojące objawy. Po wykonaniu dodatkowych badań specjalista będzie mógł wdrożyć odpowiednią terapię. Moczenie się w nocy u dorosłych można leczyć na kilka sposobów:
- zmiany w stylu życia – unikanie alkoholu, kofeiny oraz wypijania dużej ilości napojów przed snem może Ci pomóc w ograniczeniu problemu;
- zmniejszenie masy ciała (jeżeli jest nadmierna), gdyż nadprogramowe kilogramy zwiększają ryzyko nietrzymania moczu,
- ćwiczenia pęcherza i mięśni dna miednicy, zalecone przez lekarza,
- farmakoterapia – istnieją środki (w tym leki antymuskarynowe, adrenergiczne), które z powodzeniem wykorzystuje się w leczeniu nietrzymania moczu u dorosłych, jednak zawsze należy przyjmować je pod kontrolą lekarza i nie zapominać o wymienionych wyżej modyfikacjach stylu życia, diety oraz systematycznych ćwiczeniach.
Gdy moczenie nocne u dorosłych spowodowane jest chorobą, np. infekcją układu moczowego, schorzeniem prostaty lub nerek, wówczas leczenie podstawowej choroby powinno przynieść poprawę.
Nocne moczenie się-środki ochronne
Moczenie nocne wiąże się z problemami natury estetycznej i higienicznej. Mokry materac, pościel, bielizna nocna, a ponadto, podrażniona i wilgotna skóra, to nieprzyjemne efekty braku kontroli nad pęcherzem. Dlatego zanim wdrożona terapia da rezultaty, warto sięgnąć po sprawdzoną ochronę.
Szeroki asortyment środków dla osób obarczonych nietrzymaniem moczu oferuje TENA. Pieluchy i pieluchomajtki dla dorosłych o anatomicznym kształcie sprawdzą się w tym przypadku najlepiej. Mają wysoki stopień chłonności i są wykonane z oddychających i przyjaznych dla skóry materiałów.
Dzięki temu prostemu rozwiązaniu zredukujesz dyskomfort związany z wilgocią i troską o zabrudzenia. Wszystko po to, aby zapewnić sobie zdrowy i spokojny sen.
Moczenie nocne – przyczyny, objawy, leczenie
Moczenie się w nocy to problem dotykający nie tylko dziecko, lecz także całą rodzinę ze względu na konieczność usuwania skutków „mokrych nocy” i czuwania nad maluchem.
Kłopoty z utrzymaniem moczu we śnie występują u maluchów, które umieją już kontrolować swoje potrzeby w ciągu dnia. Moczenie nocne nie jest zwykle uznawane za problem medyczny u dzieci poniżej 5. roku życia.
Dotyczy ono szczególnie małych alergików, którzy mają już za sobą jakieś schorzenie wywołane uczuleniem.
Rodzaje moczenia nocnego
Moczenie nocne u dzieci urolodzy dzielą na dwa typy: moczenie pierwotne i moczenie wtórne. Pierwszy rodzaj, zwany też moczeniem izolowanym lub niepowikłanym, występuje najczęściej. Nie towarzyszą mu żadne inne objawy chorobowe, dlatego też nie uznaje się go w ogóle za chorobę.
Moczenie izolowane definiuje się jako dolegliwość, która ustępuje wraz z wiekiem dziecka. Ten typ częściej występuje u chłopców. Analogicznie, moczenie wtórne (wieloobjawowe, powikłane) to takie, przy którym stwierdza się współistnienie objawów ze strony układu moczowego. Występuje ono u dzieci, które przez co najmniej kilka miesięcy kontrolowały nocne siusianie.
Moczenie wieloobjawowe częściej diagnozuje się u dziewczynek.
Przyczyny moczenia nocnego
Moczenie nocne – przyczyny tego zaburzenia należy podzielić na te, które skutkują występowaniem moczenia pierwotnego, i te, które wywołują moczenie wtórne. Do czynników wpływających na moczenie izolowane należą:
- nadmierne spożywanie płynów w godzinach wieczornych,
- nieprawidłowy rytm wydzielania wazopresyny (hormonu odpowiedzialnego za zagęszczanie moczu),
- opóźnione dojrzewanie kontroli nad czynnością pęcherza,
- zbyt mała pojemność pęcherza,
- niestabilność mięśnia wypieracza,
- trudności z wybudzaniem się ze snu,
- opóźnione wdrażanie nawyków higienicznych,
- zaburzenia emocjonalne.
Te przyczyny da się zazwyczaj wyeliminować bez użycia środków farmakologicznych. O wiele poważniejsze okazują się czynniki wywołujące moczenie wieloobjawowe. Można wśród nich wyróżnić:
- nadwrażliwość mięśnia wypieracza (pierwotna lub wtórna, będąca skutkiem infekcji),
- zespół Hinmana (zaburzenie pracy mięśni pęcherza),
- wady układu moczowego,
- wielomocz,
- nawracające infekcje układu moczowego,
- kamicę moczową,
- zaparcia,
- zespół bezdechu nocnego,
- alergię pokarmową,
- padaczkę.
Urolodzy uważają, że gdy chodzi o moczenie nocne u dzieci, przyczyny psychologiczne można wykluczyć jako czynniki wywołujące to zaburzenie.
Moczenie nocne – objawy
Rozpoznanie rodzaju moczenia nocnego jest kluczowe, aby podjąć odpowiednie kroki mające na celu wyeliminowanie tego przykrego problemu. Na szczęście objawy tych dwóch typów różnią się od siebie. Moczenie izolowanemożna rozpoznać po tym, że dziecko:
- moczy się od urodzenia,
- zdarza mu się to co najmniej 3 razy w tygodniu,
- nie popuszcza moczu w ciągu dnia,
- obficie moczy łóżko, nawet kilka razy w ciągu jednej nocy.
Do symptomów moczenia wtórnego można z kolei zaliczyć:
- moczenie dzienne,
- naglące parcie,
- trudności z rozpoczęciem siusiania,
- częste infekcje układu moczowego,
- krew w moczu,
- nadmierne pragnienie,
- wyciekanie moczu kropelkami,
- objaw kucania,
- chrapanie,
- wielomocz,
- drgawki i inne objawy neurologiczne.
Diagnozowanie moczenia nocnego
Rodzice dziecka cierpiącego na moczenie nocne powinni udać się do lekarza, który zleci niezbędne badania i postawi diagnozę. Ważnym elementem procesu diagnozowania jest wywiad rodzinny, dzięki któremu łatwiej będzie ustalić, jakie jest podłoże problemu.
Lekarz na pewno będzie chciał wiedzieć, czy zaburzenia występują tylko w nocy, czy dziecku zdarza się też zsiusiać w dzień. Może zapytać o to, czy moczenie nocne pojawiło się po dłuższym okresie „suchych nocy”, czy towarzyszy maluchowi od urodzenia.
Warto zaobserwować, jak często pociecha musi korzystać z toalety i czy przy siusianiu zgłasza jakieś dolegliwości. Rodzice powinni zwrócić uwagę na to, czy dziecko w ciągu dnia próbuje wstrzymywać mocz poprzez kucanie lub krzyżowanie nóg.
Dobrze jest też przygotować się do odpowiedzi na pytanie o intensywność moczenia.
Specjalista zleci wykonanie odpowiednich badań, takich jak posiew moczu, badanie krwi czy USG brzucha. Może też zalecić prowadzenie dziennika, w którym zaznacza się wizyty w toalecie.
Leczenie moczenia nocnego
Jeśli u dziecka zdiagnozowano moczenie nocne, porady udzieli lekarz. Specjalista może zalecić terapię niefarmakologiczną lub farmakologiczną. Pierwszy typ leczenia moczenia nocnego polega na nauczeniu dziecka kontroli nad pęcherzem.
Terapia trwa kilka lub kilkanaście tygodni i obejmuje działania takie, jak ograniczenie napojów wieczorem, opróżnianie pęcherza przed snem czy budzenie w celu oddania moczu.
Leczenie farmakologiczne dobiera się na podstawie ustalonych wcześniej przyczyn problemu. Zwykle trwa ono kilka miesięcy i polega na doprowadzeniu do zmniejszenia objętości moczu produkowanego w nocy lub zwiększenia pojemności pęcherza.
Celem terapii może być też spłycenie snu dziecka, aby było w stanie obudzić się i pójść do toalety, kiedy będzie potrzebowało.
W leczeniu najważniejsza jest motywacja i wsparcie – „suche” noce należy nagradzać, ale nie wolno karać za „mokre”.
W niwelowaniu zabrudzeń, jakie powoduje moczenie nocne, pieluchy powinny stanowić wystarczającą pomoc.
Warto je stosować i unikać denerwowania się na dziecko, które wskutek moczenia się może już i tak mieć problemy emocjonalne. W takim wypadku warto skorzystać z pomocy terapeuty.