Nadczynność tarczycy a serce

Nadczynność tarczycy, czyli hipertyreoza (łac. hyperthyreosis) to schorzenie endokrynologiczne, którego przyczyną jest nadmiar hormonów tarczycowych w organizmie (tyroksyny, kalcytoniny, trijodotyroniny).

Objawia się przyspieszeniem działania organizmu, dlatego początkowo może być postrzegane jako poprawa zdrowia – osoba z hipertyreozą będzie czuła nieskończoną energię, a także ubędzie jej kilogramów.

Niestety zbagatelizowanie objawów choroby może wiązać się z wieloma powikłaniami, z których najgroźniejszym jest przełom tarczycowy, mogący doprowadzić nawet do zapaści krążeniowej, a następnie do śmierci – na szczęście występuje niezwykle rzadko.

Nieleczona hipertyreoza znacznie częściej prowadzi natomiast do istotnych problemów z sercem, mięśniami, kośćmi, płodnością czy cyklem miesiączkowym, dlatego nie należy jej lekceważyć. Sprawdź najczęstsze objawy towarzyszące nadczynności tarczycy i dowiedz się, jak ją skutecznie leczyć!

Jak rozpoznać nadczynność tarczycy?

Hormony wytwarzane przez tarczycę wpływają na działanie praktycznie każdego organu naszego ciała, nawet na sposób bicia serca, dlatego objawy nadczynności tarczycy często można pomylić z chorobami serca, chorobami przewodu pokarmowego czy z nerwicą. Charakterystyczne jest jednak to, że symptomy hipertyreozy wynikają głównie z przyspieszenia pracy organizmu. 

• Do najczęstszych objawów nadmiaru hormonów tarczycowych należy zaliczyć takie dolegliwości jak:
• – niekontrolowane chudnięcie pomimo apetytu,
• – nadmierna potliwość i nadwrażliwość na ciepło,
• – wzmożone pragnienie,
• – drażliwość, nerwowość, niepokój, lęk,
• – drżenie rąk, palców, języka bądź gałek ocznych,
• – problemy z koncentracją i skupieniem uwagi,
• – bezsenność,
• – kołatanie serca, przyspieszenie czynności serca,
• – osłabienie siły mięśniowej, zwłaszcza mięśni nóg, problemy z wchodzeniem po schodach bądź wstaniem z fotela,
• – duszność pojawiająca się nawet przy niewielkim wysiłku fizycznym,
• – problemy skórne (czerwone, swędzące plamy na podudziach  i stopach),
• – pogorszenie kondycji włosów i paznokci (włosy rzadkie i cienkie, paznokcie łamliwe),
• – częstsze oddawanie stolca, biegunki bądź zaparcia,
• – zaburzenia miesiączkowania u kobiet (miesiączki skąpe bądź brak miesiączki),
• – osłabienie libido i zaburzenia wzwodu u mężczyzn.
• Nadczynność tarczycy – kto choruje?

W Polsce problem nadczynności tarczycy dotyczy około 1-2 procent dorosłych, przy czym kobiety chorują około 5 razy częściej niż mężczyźni, u których schorzenie rozpoznawane jest bardzo rzadko.

Ryzyko wystąpienia hipertyreozy jest większe u osób zmagających się z anemią złośliwą (niedobór witaminy B12), cukrzycą typu 1, czy pierwotną niewydolnością nadnerczy (choroba Addisona). Większym ryzykiem obarczone są ponadto osoby po 60.

roku życia, spożywające dietę bogatą w jod bądź leki zawierające jod, a także te, które posiadają w najbliższej rodzinie chorego na nadczynność tarczycy.

Nadczynność tarczycy – przyczyny

Nadmierna produkcja hormonów tarczycowych może wynikać z wielu różnych przyczyn.

Do najczęstszych zalicza się autoimmunologiczną chorobę Gravesa-Basedowa, wole guzkowe toksyczne pojawiające się w wyniku niedoboru jodu w organizmie, nadczynność guzków tarczycy (guzki są zazwyczaj łagodne, czyli nie są nowotworowe) czy choroby zapalne tarczycy takie jak przykładowo przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy będące początkową fazą choroby Hashimoto.

Mniej częste przyczyny hipertyreozy to m.in.

podostre zapalenie tarczycy wywołane przebytą infekcją wirusową, zapalenie tarczycy poporodowe, tyreotoksykaza ciężarnych pojawiająca się zazwyczaj pod koniec I trymestru ciąży i wynikająca z nadmiaru stężenia hormonu hCG pobudzającego tarczycę do nadmiernej aktywności, przedawkowanie hormonów tarczycy, spożywanie nadmiernej ilości jodu, a także gruczolak przysadki.

Jak zbadać nadczynność tarczycy?

W razie pojawienia się objawów nadczynności tarczycy pierwsze kroki najlepiej skierować do lekarza rodzinnego, który przeprowadzi szczegółowy wywiad i zdecyduje o dalszym postępowaniu.

Lekarz zazwyczaj zleca badania poziomu TSH we krwi, a także stężenie innych hormonów: trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4).

W przypadku zdiagnozowania nadczynności tarczycy wykonywane są dodatkowe badania mające na celu dobranie odpowiedniego leczenia: badanie USG tarczycy, badanie przciwciał przeciwtarczycowych we krwi, biopsję aspiracyjną cienkoigłową czy też, w niektórych przypadkach, scyntygrafię tarczycy.

1. Nadczynność tarczycy – leczenie
2. W leczeniu nadczynności tarczycy wykorzystuje się:
3. – leki przeciwtarczycowe (tyreostatyki) – zmniejszające wydzielanie hormonów oraz beta-blokery pomagające złagodzić objawy choroby,
4. – jod radioaktywny – zazwyczaj wówczas, gdy przyczyną schorzenia jest choroba Gravesa-Basedowa bądź wole guzkowe toksyczne,

– zabieg chirurgiczny – polegający na wycięciu tarczycy (strumektomia, tyreoidektomia) – gdy przyczyną nadczynności jest rak tarczycy bądź duże wole uciskające tarczycę. Po usunięciu tarczycy występuje niedoczynność tarczycy, która wymaga dożywotniego leczenia preparatami tyroksyny.

Jak leczyć nadczynność tarczycy naturalnie?

Konwencjonalne leczenie nadczynności tarczycy warto wspomóc naturalnymi metodami, do których w głównej mierze zalicza się odpowiednia dieta.

Lecząc hipertyreozę unikaj produktów obciążających przewód pokarmowy: kapusty, grochu, kaszy gruboziarnistej, soji, orzechów, migdałów czy brukselki.

Warto ponadto zrezygnować z ostrych przypraw w rodzaju pieprzu, papryki bądź chili zastępując je łagodnymi zamiennikami: kminkiem, wanilią, majerankiem, lubczykiem czy cynamonem.

Rozważ też przyjmowanie produktów uzupełniających poziom składników odżywczych takich jak magnez, selen, wapń oraz witamina D. Konwencjonalne leczenie nadczynności tarczycy można także naturalnie wspomóc, pijąc herbaty z melisy i serdecznika, które hamują TSH i zmniejszają nadprodukcję hormonu tarczycy.

Czytaj więcej Nieodpowiednia dieta w czasie ciąży to jeden z czynników, które tworzą dziecku niekorzystne środowisko do rozwoju. W przyszłości może to „zaowocować“ m.in. cukrzycą czy chorobami serca. Sprawdź, które składniki powinna przyjmować przyszła mama, by zadbać o prawidłowy rozwój… czytaj dalej Czytaj więcej Jak ważnym tematem są niemowlęce kupki, wie każdy rodzic. Prawidłowe wypróżnianie u maluszka jest wyznacznikiem jego zdrowia, świadczy o właściwym tolerowaniu podawanego pokarmu, a to często przekłada się na dobre samopoczucie u dziecka. A jak wiadomo zadowolone dziecko, to szczęśliwi… czytaj dalej Czytaj więcej Kąpiel to podstawowy i ważny element prawidłowej pielęgnacji niemowląt, dlatego rodzicom noworodków – zwłaszcza przed pierwszą kąpielą – często towarzyszy wiele obaw i wątpliwości. Czytaj więcej Nadwrażliwość zębów to dolegliwość wyjątkowo dokuczliwa, zwłaszcza latem, gdy chętniesięgamy po lody i zimne napoje gazowane. Co zrobić, żeby jej zapobiec? Czytaj więcej Żyworódka pierzasta to roślina wyróżniająca się mnóstwem właściwości leczniczych, m.in. wspiera naturalną odporność. Jakie inne korzyści dla zdrowia przyniesie ci stosowanie soku z żyworódki? Sprawdź! Czytaj więcej Zawiera trzydziestokrotnie więcej witaminy C niż cytryna, a obecne w niej antyoksydanty wspierają wzrok, pracę serca, opóźniają starzenie i działają antynowotworowo. Na co jeszcze pomaga acerola? Sprawdź! Czytaj więcej Chroni przed nowotworami i chorobami serca oraz zawiera więcej witaminy C niż pomarańcze. Jarmuż to zdecydowanie jedno z najzdrowszych warzyw. Jakie jeszcze posiada właściwości zdrowotne? Sprawdź! Czytaj więcej Wspomaga odchudzanie, reguluje poziom glukozy we krwi, a także sprzyja utrzymaniu właściwego poziomu cholesterolu. Jakie jeszcze właściwości zdrowotne posiada ocet jabłkowy i jak go stosować? Sprawdź! Czytaj więcej Zarówno grypa, jak i COVID-19 należą do chorób wirusowych. We wczesnym stadium mają też podobne objawy. Jak zatem można rozróżnić te choroby? Czytaj więcej Nadczynność tarczycy to choroba podstępna. Początkowe objawy postrzegane są jako poprawa zdrowia, jednak nieleczone schorzenie może prowadzić do groźnych powikłań. Jak je rozpoznać i leczyć? Sprawdź! Czytaj więcej Depresja to choroba powszechna: w Polsce choruje na nią około 1,5 miliona osób. Z tego względu łatwo można pomylić ją ze zwykłym spadkiem nastroju. Jak rozpoznać depresję i jak ją leczyć? Sprawdź! Czytaj więcej Gęste i zdrowe włosy to kluczowy element atrakcyjności u obu płci. Niestety istnieje wiele przyczyn ich wypadania – od stresu po zmiany hormonalne. Sprawdź nasze sposoby na odzyskanie bujnej czupryny! Czytaj więcej Suplementy diety w Polsce cieszą się dużym zainteresowaniem. Mało kto wie jednak, że preparaty tego typu są słabo nadzorowane i w wielu przypadkach nieskuteczne. Które suplementy diety warto stosować? Czytaj więcej Półpasiec to ostra choroba zakaźna, która może pojawić się u każdego, kto przebył ospę wietrzną. Najczęściej pojawia się u osób po 50. roku życia i z obniżoną odpornością. Jak ją rozpoznać i wyleczyć? Czytaj więcej Zdrowe i białe zęby wzbudzają zaufanie i ułatwiają kontakty towarzyskie. Aby olśniewać uśmiechem, nie wystarczy jednak sama higiena jamy ustnej. Niezwykle ważna jest także odpowiednia dieta. Czytaj więcej Dziurawiec posiada wiele udowodnionych badaniami naukowymi właściwości. Pomaga w leczeniu depresji, reguluje pracę żołądka, a nawet działa przeciwnowotworowo! Sprawdź wszystkie zastosowania dziurawca. Czytaj więcej W sklepach znajdziemy szeroki wybór preparatów chemicznych i urządzeń odstraszających komary. Nie każdy wie jednak, że naturalne metody są równie skuteczne. Poznaj najlepsze domowe sposoby na komary! Czytaj więcej Dokucza ci piekący ból za mostkiem, ale nie masz pod ręką tabletek na zgagę? To żaden problem! Istnieją naturalne sposoby na walkę z tym palącym problemem. Sprawdź, które naprawdę przynoszą ulgę! Czytaj więcej Czołowa przypadłość cywilizacyjna XXI wieku, która dotyka nawet połowę Polaków. Nazywana chorobą krajów wysokorozwiniętych i dobrobytu. Zobacz, czym jest alergia, jak się objawia oraz czy istnieją skuteczne leki, które pozwolą Ci z nią wygrać! Czytaj więcej Opryszczka jest wirusem, który może prowadzić do ciężkich chorób. Aż 90% ludzi dorosłych jest jego nosicielem. Odpowiednio pobudzony przez organizm sprawia, że jego objawy są nieprzyjemne widoczne na skórze. Zobacz, jak walczyć z opryszczką? Czytaj więcej Jaskółcze ziele słynie z silnych właściwości leczniczych. Przykładowo zwalcza kurzajki i pomaga na problemy z trawieniem. Używane w nadmiarze może jednak zaszkodzić. Jak je stosować, by się nie zatruć? Czytaj więcej Chinina zyskała uznanie w świecie medycznym jako pierwszy skuteczny lek na malarię. Obecnie wykorzystywana jest m.in. jako składnik szamponów oraz toników. Jakie jeszcze ma zastosowania? Sprawdź! Czytaj więcej Suplementy na odchudzanie dostępne są wszędzie, nie tylko w aptekach i sklepach zielarskich, ale nawet w supermarketach czy na stacjach benzynowych. Sprawdź, które preparaty omijać szerokim łukiem! Czytaj więcej Jod pobudza tarczycę do produkcji ważnych hormonów które regulują przemiany metaboliczne zachodzące we wszystkich komórkach. Te hormony przyśpieszają spalanie glukozy, syntezę białek i tłuszczów, a także regulują zamianę składników odżywczych w energię. Czytaj więcej Nadczynność tarczycy to choroba podstępna. Początkowe objawy postrzegane są jako poprawa zdrowia, jednak nieleczone schorzenie może prowadzić do groźnych powikłań. Jak je rozpoznać i leczyć? Sprawdź! Czytaj więcej Niedoczynność tarczycy, znana też jako hypothyerosis, jest chorobą powodowaną przez niedostateczną produkcję hormonów tarczycy. Dowiedz się, jakie są jej przyczyny oraz jak rozpoznawać ją i leczyć. Czytaj więcej CBD przypisuje się coraz więcej korzystnych dla zdrowia właściwości. Jedną z nich jest wspieranie odporności. Czy popularne suplementy faktycznie wpływają na siły obronne organizmu? Sprawdź! Czytaj więcej Nieodpowiednia dieta w czasie ciąży to jeden z czynników, które tworzą dziecku niekorzystne środowisko do rozwoju. W przyszłości może to „zaowocować“ m.in. cukrzycą czy chorobami serca. Sprawdź, które składniki powinna przyjmować przyszła mama, by zadbać o prawidłowy rozwój… czytaj dalej Czytaj więcej Jednym z elementów leczenia atopowego zapalenia skóry jest stosowanie kosmetyków naturalnych . Madame Justine to firma ,której kosmetyki skierowane są do pacjentów właśnie z takimi problemami. zdrowie, homeopatia, odporność, włosy, skóra, dziecko, ciąża, tarczyca, paznokcie, wypadanie, odchudzanie, grzybica, menopauza, , gardło, zęby

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy to stan wynikający z nadmiaru hormonów tarczycy we krwi. Nadczynność może być pierwotna, to znaczy ze wynika z procesu chorobowego umiejscowionego w samej tarczycy, lub wtórna.

Najczęstszą przyczyną wtórnej nadczynności jest hormonalnie czynny gruczolak przysadki mózgowej. Rzadszą przyczyną jest guz zwany potworniakiem, który może zawierać tkankę tarczycy.

W Polsce przyczyną pierwotnej nadczynności tarczycy nadczynności są najczęściej zmiany łagodne guzkowe (pojedyncze lub mnogie). Częsta jest również choroba Gravesa-Basedova.

Nadczynność tarczycy przejawia się utratą masy ciała, nadmierna potliwością, nadmiernym pobudzeniem, drażliwością. Niekiedy może występować duszność, zaburzenia libido, bezsenność.

W zależności od przyczyny, w leczeniu nadczynności tarczycy sięga się po farmakoterapię, metody chirurgiczne (całkowite lub częściowe usunięcie tarczycy) lub po techniki medycyny nuklearnej (radiojod).

Nadczynność tarczycy a choroby serca

Z punktu widzenia kardiologi istotne są zaburzenia rytmu serca i nadciśnienie tętnicze.

Zaburzenia rytmu mają charakter częstoskurczu nadkomorowego, skurczów dodatkowych, często występuje napadowe migotanie przedsionków. Arytmie te ustępują przy prawidło prowadzonym leczeniu nadczynności tarczycy.

W skrajnych przypadkach może dojść do przełomu tarczycowego, w przebiegu którego pojawiają się zaburzenia rytmu serca, gorączka, pobudzenie psychoruchowe i skoki ciśnienia. Przełom jest stanem zagrożenia życia.

Prawidłowy rytm serca to rytm zatokowy, podczas którego węzeł zatokowo-przedsionkowy (SA) działa jak naturalny rozrusznik z…

Migotanie przedsionków jest najczęstszym zaburzeniem rytmu, występującym u ludzi dorosłych. Cechą charakterystyczną migotania…

Arytmia serca to stan, w którym prawidłowa praca serca jest zaburzona. U podłoża tego typu patologii leżą nieprawidłowości w…

Ekstrasystolia to inaczej dodatkowy skurcz, wynik przewiedzenia do komór dodatkowego impulsu elektrycznego. Prawidłowy rytm serca…

Niedoczynność tarczycy to stan wywołany za mała produkują hormonów (T3 oraz T4) tarczycy w stosunku do zapotrzebowania organizmu….

L-tyroksyna to analog tyroksyny, jednego z hormonów tarczycy. L-tyroksyna jest stosowana we wszystkich chorobach przebiegających…

Mikrogruczolak to termin odnoszący się do guza przysadki mózgowej, zawierający informację na temat jego wielkości….

Przytarczyce są drobnymi gruczołami wewnątrzwydzielniczymi, występują najczęściej w liczbie 4 i zwykle są zlokalizowane w okolicy…

Skoki wartości ciśnienia tętniczego mogą być bardzo dokuczliwym objawem. Mogą również stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i…

Choroba Hashimoto to przewlekłe zapalnie tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. Organizm chorego, z przyczyn dotychczas…

T3 i T4 to skróty od nazw hormonów tarczycy, odpowiednio trijodotyronina oraz tyroksyna. W toku diagnostyki chorób…

Standardowo biopsja tarczycy jest wykonywana techniką BAC (aspiracyjna biopsja cienkoigłowa). Pod kontrolą sondy USG lekarz…

O częstoskurczu mówimy, gdy częstość pracy serca u człowieka dorosłego przekracza 100 uderzeń na minutę. Inne normy odnoszą się…

Akromegalia to zespół zamian występujących na skutek nadmiernego wydzielania hormonu wzrostu przez guza przysadki. Bardzo…

Masz problem z rozszyfrowaniem wyników tarczycy po odebraniu badań? Zastanawiasz się czy Twoje dolegliwości mogą sugerować problemy z tarczycą? Zapytaj innych użytkowników oraz…

Guzki na ciele mogą powstawać na skutek rozmaitych procesów i świadczyć o różnych schorzeniach. Porozmawiaj o niepokojących Cię zgrubieniach na ciele i dowiedz się jak to było z…

Choroba tarczycy – jak skuteczniej chronić serca pacjentów z cukrzycą typu 2

• Diabetologia , Otwarty dostęp
• 28 maja 2020
• NR 22 (Maj 2020)

Dominika Rokicka , Marta Wróbel , Aleksandra Szymborska-Kajanek , Krzysztof Strojek

Cukrzyca jest schorzeniem przewlekłym, w którym powikłania makronaczyniowe stanowią główną przyczynę zgonów.

Współistnienie nadczynności lub niedoczynności tarczycy w tej grupie pacjentów dodatkowo pogarsza przebieg chorób układu sercowo-naczyniowego.

Znajomość profilaktyki oraz leczenia zaburzeń funkcji tarczycy może uchronić osoby chore na cukrzycę i z chorobami sercowo-naczyniowymi przed groźnymi powikłaniami i zgonem.

Cukrzyca jest wciąż rosnącym problemem na całym świecie. W związku z lawinowym narastaniem liczby pacjentów jest to choroba społeczna, stanowiąca wyzwanie dla współczesnej medycyny.

Mimo wysiłków służby zdrowia w wielu krajach znaczny odsetek chorych nie uzyskuje prawidłowego wyrównania metabolicznego, co skutkuje rozwojem późnych powikłań, w tym makronaczyniowych.

Chory na cukrzycę z obecnością powikłań naczyniowych (przebyty zawał serca, ostry incydent wieńcowy, rewaskularyzacje naczyń wieńcowych i inne procedury rewaskularyzacyjne, udar mózgu, przejściowy atak niedokrwienny, tętniak aorty i choroba naczyń obwodowych) lub obecnymi innymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, tj.

albuminurią, nadciśnieniem tętniczym, hipercholesterolemią, palący tytoń czy z rodzinnym występowaniem chorób sercowo-naczyniowych traktowany jest jako pacjent bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego. W przypadku braku przewlekłych powikłań cukrzycy i innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego ryzyko to określane jest jako wysokie [1].

Jeżeli do wszystkich wymienionych czynników ryzyka dołączy się schorzenie zaburzające metabolizm glukozy oraz wpływające na funkcję serca, takie jak niedoczynność lub nadczynność tarczycy, rokowanie chorego na cukrzycę znacznie się pogarsza.

Fizjologicznie hormony tarczycy poprzez pobudzenie swoistych receptorów jądrowych wpływają na metabolizm komórek obwodowych. Głównym hormonem gruczołu tarczowego działającym na narządy docelowe jest T3 (trójjodotyronina). Tyroksyna (T4) jest prohormonem, który ulega dejodynacji w tkankach obwodowych i w większości ulega zamianie w T3.

Hormony T3 i T4 wpływają na przemianę węglowodanów, wzmagając wchłanianie glukozy i galaktozy z jelit, przyspieszają rozpad glikogenu w wątrobie, ale jednocześnie zwiększają zużycie glukozy przez tkanki obwodowe. Dodatkowo zwiększają lipolizę, co wpływa na zwiększenie stężenia kwasów tłuszczowych.

Działają synergistycznie do amin katecholowych i glikokortykosteroidów zarówno na metabolizm węglowodanów, jak i przemianę tłuszczową. Zmniejszenie stężenia hormonów tarczycy prowadzi do upośledzenia metabolizmu lipidów, zwiększenia stężenia cholesterolu, fosfolipidów i trójglicerydów, które wpływają na wzrost ryzyka rozwoju miażdżycy, w tym choroby wieńcowej. Zmniejszona ilość hormonów tarczycy doprowadza do pogłębiania długu tlenowego wskutek ujemnego działania chrono- i inotropowego [2, 3].

Nadmierna ilość hormonów tarczycy wywołuje zwiększenie podstawowej przemiany materii, nawet o 60–100% powyżej wartości prawidłowych, a efektem jest wzmożone zużycie tlenu i wzrost wytwarzania energii.

Klinicznie objawem nadmiaru hormonów tarczycy jest tachykardia, zwiększenie objętości wyrzutowej serca, skrócenie okresu wyrzutu, wzrost ciśnienia skurczowego krwi oraz rozszerzenie naczyń obwodowych, co skutkuje obniżeniem ciśnienia rozkurczowego [2–4].

Zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy zaburzają funkcję skurczową i rozkurczową serca, generują występowanie zaburzeń rytmu serca, zaburzają prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi, negatywnie wpływają na wyrównanie metaboliczne cukrzycy. 

Niewydolność serca i zaburzenia rytmu serca w nadczynności i niedoczynności tarczycy

Dotychczas analizując przyczyny niewydolności serca i zaburzeń rytmu serca, w większości przypadków skupiano się na poszukiwaniu zmian organicznych w obrębie serca, na diagnostyce choroby wieńcowej. Obecnie do pełnej diagnostyki kardiologicznej należy dołączyć ocenę zaburzeń funkcji tarczycy.

Nadmiar hormonów tarczycy w sposób bezpośredni wpływa na nadmierną ekspresję genów kodujących białka wchodzące w skład włókien kurczliwych kardiomiocytów. Działa on także pośrednio na układ sercowo-naczyniowy, wpływając na stężenie wapnia i innych jonów w przestrzeni wewnątrzkomórkowej oraz nadmiernie aktywując układ współczulny.

Niedoczynność tarczycy nasila rozwój zmian miażdżycowych, a to z kolei wpływa na pojawienie się bądź zaostrzenie objawów niewydolności układu sercowo-naczyniowego.

Niewydolność serca i zaburzenia rytmu występujące w czasie tyreotoksykozy lub hipotyreozy wymagają zatem leczenia nie tylko kardiologicznego, lecz przede wszystkim ustabilizowania metabolizmu tarczycy [4].

O ile jawna, pełnoobjawowa nadczynność tarczycy jest wskazaniem do włączenia leczenia farmakologicznego, najczęściej tiamazolem w dawce 10–30 mg/dobę, o tyle leczenie subklinicznej nadczynności tarczycy nadal wzbudza kontrowersje. Leczenie tyreostatykiem zaleca się chorym po 65.

roku życia, u których stężenie TSH jest mniejsze niż 0,1 mIU/l lub u pacjentów młodszych z TSH < 0,1 mIU/l, u których występują: choroba sercowo-naczyniowa, osteoporoza, menopauza lub objawy nadczynności tarczycy. Leczenie rozważa się również u chorych po 65.

roku życia z TSH w zakresie 0,1–0,39 mIU/l, gdy współistnieje choroba sercowo-naczyniowa lub u młodszych pacjentów z objawami nadczynności tarczycy lub poważną chorobą serca [6, 7]. U chorych z zaburzeniami rytmu serca, niewydolnością serca kluczowa, obok leczenia przyczynowego, jest terapia schorzeń współistniejących, takich jak cukrzyca czy choroby tarczycy, ponieważ ich optymalne wyrównanie korzystnie wpływa na zmniejszenie występowania napadowych arytmii, ich nawrotu lub zaostrzenia niewydolności serca. 

Poamiodaronowe zaburzenia równowagi hormonalnej tarczycy

Wielu chorych na cukrzycę oraz z zaburzeniami rytmu serca wymaga stosowania leków antyarytmicznych. Jednym z częściej stosowanych jest amiodaron – lek zawierający 75 mg jodu organicznego w 1 tabletce. Taka ilość jodu wielokrotnie przekracza dobowe zapotrzebowanie na ten pierwiastek, które prawidłowo wynosi 150–200 μg.

Dodatkowo lek ten kumuluje się w tkankach i narządach, między innymi wątrobie, płucach, tkance tłuszczowej [8]. Okres półtrwania amiodaronu jest zmienny osobniczo i wynosi 20–100 dni [9]. Zatem zastosowanie 1 tabletki leku powoduje nadmierną podaż jodu do komórek tarczycy przez wiele miesięcy po jej zastosowaniu.

W przypadku gdy gruczoł tarczowy prawidłowo odpowiada na nadmiar jodu w organizmie, czyli zaprzestaje syntezy hormonów tarczycy (efekt Wolffa-Chaikoffa), a następnie w mechanizmie ucieczki od efektu Wolffa-Chaikoffa produkuje odpowiednią ilość T3 i T4, równowaga hormonalna tarczycy zostaje zachowana [10].

Niestety u niektórych osób produkcja hormonów tarczycy zostaje zaburzona w sytuacji gdy przez wiele dni lub miesięcy podaż jodu jest zbyt duża. Nadmiar jodu może być także odpowiedzialny za toksyczne uszkodzenie komórek tarczycowych, podobnie jak sama cząsteczka amiodaronu, która ma bezpośredni toksyczny wpływ na tyreocyty [5, 11].

Dodatkowo budowa cząsteczki amiodaronu jest podobna do struktury T3, zatem efekt działania może wynikać z bezpośredniego łączenia się leku z receptorem dla hormonów tarczycy [12].  Wszystkie te mechanizmy doprowadzają do rozwoju nadczynności gruczołu tarczowego u około 15–20% pacjentów leczonych amiodaronem lub jego niedoczynności u 25,8–30,8% [8].

Dlatego przed włączeniem tego preparatu konieczna jest kontrola stężenia hormonów tarczycy, TSH, przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO i anty-TG, a u osób ze zmniejszonym stężeniem TSH – dodatkowo przeciwciał przeciw receptorowi dla TSH (TRAb) oraz scyntygrafii tarczycy [15].

W przypadku subklinicznej lub pełnoobjawowej nadczynności tarczycy należy rozważyć usunięcie gruczołu tarczowego lub leczenie I-131 przed zastosowaniem amiodaronu. Zaburzenia funkcji tarczycy mogą pojawić się w dowolnym momencie podczas leczenia amiodaronem oraz wiele miesięcy po jego zakończeniu.

Zaleca się kontrolę hormonów tarczycy i TSH miesiąc i 3 miesiące po włączeniu leczenia, następnie co 3–6 miesięcy w trakcie leczenia, a także do 6–12 miesięcy po zakończonym leczeniu [8]. W chwili stwierdzenia nadczynności tarczycy indukowanej amiodaronem należy podjąć decyzję o dalszym stosowaniu tego leku oraz włączyć odpowiednie leczenie tyreostatyczne.

Nie ma jednoznacznego konsensusu dotyczącego kontynuowania lub zaprzestania stosowania amiodaronu. Odstawienie leku może skutkować zaostrzeniem objawów sercowych oraz nasileniem objawów nadczynności tarczycy w tym zaburzeń rytmu serca [5, 13]. Leczenie nadczynności tarczycy należy wdrożyć natychmiast po jej stwierdzeniu.

Sposób leczenia zależy od typu nadczynności tarczycy indukowanej amiodaronem (amiodarone-induced thyrotoxicosis – AIT). Zwykle u osób z wcześniejszą patologią tarczycy występuje typ 1, w którym nadczynność tarczycy wynika z nadmiernej produkcji hormonów przez tyreocyty. W tym przypadku podstawowymi lekami są tionamidy.

Jeśli rozpoznany zostanie typ 2 AIT, w którym dochodzi do destrukcji tyreocytów i uwolnienia hormonów tarczycy z rozpadających się komórek, leczeniem z wyboru są glikokortykosteroidy. Niejednokrotnie trudno jest jednoznacznie rozpoznać konkretny typ AIT. W mieszanych/nieokreślonych postaciach nadczynności tarczycy należy wdrożyć leczenie farmakologiczne obejmujące zarówno tyreostatyki, jak i glikokortykosteroidy [5, 8].

Niedoczynność tarczycy indukowana amiodaronem (amiodarone-induced hypothyroidism – AIH) nie wymaga zaprzestania stosowania amiodaronu, a decyzja dotycząca włączenia lewotyroksyny musi być podjęta indywidualnie u każdego pacjenta, szczególnie w sytuacji subklinicznej niedoczynności tarczycy.

Zbyt duże dawki lewotyroksyny u chorych z ciężkimi chorobami serca mogą doprowadzić do powikłań sercowo-naczyniowych.

Należy również pamiętać, że po odstawieniu amiodaronu może wystąpić spontaniczna remisja niedoczynności tarczycy po 2–4 miesiącach, a zatem rozpoczęcie leczenia lewotyroksyną może zostać opóźnione [8, 14].

Wpływ środków cieniujących zawierających jod na funkcję tarczycy

Wielu chorych na cukrzycę jest hospitalizowanych na oddziałach kardiologii zarówno z powodu ostrych zespołów wieńcowych, jak i w celu przeprowadzenia diagnostyki inwazyjnej choroby niedokrwiennej serca.

W czasie wykonywania koronarografii czy angiografii tętnic wieńcowych podanie środka cieniującego zawierającego jod znacznie przekracza fizjologiczne dobowe zapotrzebowanie na ten pierwiastek (radiologiczne środki cieniujące zawierają 140–400 mg jodu w 1 ml).

Podobnie jak w przypadku zastosowania amiodaronu, u niektórych chorych istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia nadczynności lub niedoczynności tarczycy [15, 16].

Mechanizm nadczynności tarczycy w tym przypadku jest taki sam jak po zastosowaniu amiodaronu (jod służy jako substrat do produkcji hormonów tarczycy lub prowadzi do uszkodzenia tyreocytów i wydostawania się nadmiernej ilości hormonów tarczycy do krwiobiegu).

Prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń funkcji tarczycy po podaniu środka cieniującego zawierającego jod wzrasta u chorych z wcześniej rozpoznanymi chorobami tarczycy. Dlatego u tych pacjentów wskazane jest wykonanie badań hormonalnych tarczycy przed podaniem środka kontrastowego [15, 17].

U chorych z jawną nadczynnością tarczycy planowe podanie środka cieniującego zawierającego jod jest przeciwwskazane – należy odroczyć badania obrazowe z kontrastem do czasu normalizacji funkcji tarczycy [15].

U pacjentów z subkliniczną nadczynnością tarczycy najskuteczniejsze wydaje się zastosowanie 20 mg tiamazolu doustnie oraz 900 mg/dobę nadchloranu sodu (3 razy dziennie po 300 mg) dzień przed badaniem oraz kontynuowanie obu leków 14 dni po podaniu środka kontrastowego. Jednocześnie u wszystkich chorych należy monitorować FT4 i FT3 co 2–4 tygodnie przez 1–3 miesięcy [15, 18]. Jawna lub subkliniczna niedoczynność tarczycy nie jest przeciwwskazaniem do zastosowania jodowego środka cieniującego. Istnieje jednak możliwość pogorszenia niedoczynności tarczycy, dlatego konieczne jest monitorowanie funkcji tarczycy po podaniu środka kontrastowego [15].