Niedokrwistość mikrocytarna (anemia mikrocytarna)

Anemia, nazywana również niedokrwistością to stan patologiczny, w którym liczba czerwonych krwinek (erytrocytów) lub ilość zawartej w nich hemoglobiny nie wystarczają do właściwego utlenowania tkanek.

Grupami najbardziej narażonymi na niedokrwistość są kobiety w wieku rozrodczym, w tym w ciąży, osoby starsze i przewlekle chore. Niektóre typy anemii są dziedziczne. Wyodrębniono wiele typów niedokrwistości, które różnią się przyczynami i metodami terapii.

Najczęściej występuje – stosunkowo łatwa do leczenia – anemia spowodowana niedoborem żelaza.

Spis treści: 

Anemia co to jest?

Anemia (niedokrwistość) jest najczęstszym zaburzeniem krwi. Rozwija się z powodu zbyt małej liczby czerwonych krwinek (erytrocytów) lub niedostatecznej ilości zawartej w nich hemoglobiny.

Hemoglobina to białko, które wchodzi w skład czerwonych krwinek. Jej rolą jest m.in. wiązanie tlenu w płucach i przekazywanie go do tkanek w całym ciele. Tak więc, jeśli mamy za mało erytrocytów lub zawierają one zbyt mało hemoglobiny, nasze narządy nie otrzymują tlenu w ilości potrzebnej do prawidłowego funkcjonowania.

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niedokrwistość to stężenie hemoglobiny poniżej:

• 11 g/dl u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6 lat
• 12 g/dl u dzieci 6–14-letnich
• 13 g/dl u mężczyzn
• 12 g/dl u kobiet
• 11 g/dl u kobiet w ciąży.

Jakie mogą być przyczyny anemii?

Produkcja czerwonych krwinek odbywa się w szpiku kostnym.

Pod wpływem wielu różnych czynników (deficyt żelaza czy witamin krwiotwórczych, choroba, obciążenie dziedziczne i inne) może dochodzić do nieprawidłowości w tym procesie, np.

niedobór żelaza w organizmie sprawia, że w szpiku kostnym wytwarzana jest zbyt mała liczba czerwonych krwinek, mają one zbyt mały rozmiar i zawierają za mało hemoglobiny.

Kto jest narażony na anemię?

Jedną z grup najbardziej narażonych na niedokrwistość są kobiety w wieku rozrodczym. Przyczyną anemii może być bowiem nadmierna utrata krwi związana z intensywnymi miesiączkami. Anemia często występuje również podczas ciąży.

Kolejnymi grupami ryzyka są osoby starsze oraz chorujące przewlekle, np. na reumatoidalne zapalenie stawów lub inne schorzenia autoimmunologiczne (takie, w których układ odpornościowy atakuje własne komórki i tkanki), choroby nerek, wątroby czy tarczycy, nieswoiste zapalenie jelit oraz na nowotwory. Niektóre typy anemii mogą być dziedziczne.

Anemia objawy

• łatwe męczenie się,
• utrata energii,
• osłabienie,
• szybkie bicie serca, zwłaszcza przy wysiłku fizycznym,
• duszności,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• trudności z koncentracją i uwagą,
• bladość skóry,
• kurcze nóg,
• uczucie zimna,
• podatność na infekcje.

Inne objawy są związane z poszczególnymi typami niedokrwistości. I tak np. konsekwencją anemii spowodowanej niedoborem żelaza może być wypadanie włosów, suchość skóry, pojawienie się podłużnych rowków i prążków na paznokciach oraz – częste u dzieci – tzw. łaknienie spaczone, czyli apetyt na niejadalne produkty, np.

krochmal, glinę, lód, kredę czy surowy ryż.

Objawy anemii mogą być różne. Zależą m.in. od jej rodzaju, ciężkości czy leżącego u jej podłoża problemu zdrowotnego. Istnieją jednak pewne objawy, które są wspólne dla wielu typów niedokrwistości.

Anemia diagnoza

Diagnoza anemii polega na wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym oraz badaniach diagnostycznych. Mogą to być m.in.:

• morfologia krwi, która określa m.in. liczbę i wielkość erytrocytów oraz zawartość hemoglobiny w czerwonych krwinkach (w części przypadków wyniki morfologii i wywiadu z pacjentem wystarczają lekarzowi do postawienia diagnozy);
• OB (odczyn opadania czerwonych krwinek);
• stężenie żelaza we krwi i poziom ferrytyny w surowicy (badania stanu gospodarki żelazem);
• stężenie witaminy B12 i kwasu foliowego, które są niezbędne do produkcji czerwonych krwinek;
• liczba retikulocytów, bilirubina i inne testy krwi oraz moczu, które pozwalają na określenie jak szybko tworzą się i rozpadają czerwone krwinki;
• inne badania krwi pozwalające na wykrycie rzadszych przyczyn niedokrwistości;
• badanie kału na krew utajoną.

Rodzaje anemii

Wyróżnia się ponad 400 rodzajów anemii. Biorąc pod uwagę przyczyny, można wydzielić następujące rodzaje niedokrwistości:

• anemia spowodowana utratą krwi: do nadmiernej utraty krwi może dojść nagle (np. w wyniku wypadku) lub stopniowo (np. w wyniku obfitego miesiączkowania lub krwawienia spowodowanego chorobami żołądka i jelit czy długotrwałym stosowaniem leków z grupy tzw. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak kwas acetylosalicylowy lub ibuprofen);
• anemia spowodowana obniżoną produkcją erytrocytów lub produkcją nieprawidłowych czerwonych krwinek: do niedokrwistości tego typu może dochodzić w wyniku niedoborów żelaza, kwasu foliowego czy witaminy B12, w przypadku niewydolności szpiku oraz w przebiegu chorób innych tkanek i narządów, które pośrednio wpływają na proces powstawania czerwonych krwinek (np. cukrzyca, choroba nerek, niedoczynność tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń);
• anemia spowodowana zwiększonym rozpadem czerwonych krwinek: ta tzw. anemia hemolityczna najczęściej związana jest z wadami budowy erytrocytów, w tym uwarunkowanymi genetycznie (np. anemia sierpowata czy talasemia) i nabytymi.

Anemia mikrocytarna

Anemia mikrocytarna to typ niedokrwistości, w którym w organizmie jest za mała liczba erytrocytów i są one mniejsze niż u osób zdrowych. Najczęstszą przyczyną niedokrwistości mikrocytarnej jest niedobór żelaza. Do deficytów tego pierwiastka w organizmie może prowadzić kilka różnych czynników, m.in.

• niedostatek żelaza w diecie, 
• nadmierna utrata żelaza wraz krwią (w wyniku np. obfitych krwawień miesięcznych czy występujących w związku z chorobami żołądka i jelit), 
• zbyt niskie wchłanianie tego pierwiastka (np. z powodu celiakii czy infekcji bakterią Helicobacter pylori), 
• ciąża.

Objawy anemii mikrocytarnej

• zmęczenie 
• osłabienie, 
• zmniejszenie apetytu, 
• bóle głowy, 
• spadek formy fizycznej i intelektualnej, 
• trudności z koncentracją, 
• bladość skóry, 
• uczucie zimna 
• wypadanie włosów.

W terapii anemii mikrocytarnej wykorzystuje się suplementy żelaza, jak również leki na chorobę, która doprowadziła do niedoboru (jeśli taka istnieje). Znaczenie ma także stosowanie diety bogatej w ten pierwiastek.

Dieta przy anemii mikrocytarnej

Do produktów o wysokiej zawartości żelaza należą: mięso, ryby, owoce morza, jajka, kasza jaglana, pestki dyni, orzechy, nasiona roślin strączkowych, natka pietruszki i zielone warzywa liściaste.

Wprowadzając do diety produkty z żelazem, trzeba jednak pamiętać, że ten pierwiastek jest jednym z najsłabiej wchłanianych przez nasz organizm. Przeciętnie zdrowy człowiek jest w stanie przyswoić 10-15 proc. spożywanego żelaza. Lepiej wchłania się tzw.

żelazo hemowe, zawarte w produktach pochodzenia zwierzęcego, a gorzej – tzw. niehemowe z produktów roślinnych.

Aby zwiększyć absorpcję tego drugiego, należy spożywać go w połączeniu z produktami bogatymi w witaminę C, czyli np. z papryką, cytrusami, truskawkami, brokułami, pomidorami czy ziemniakami. Natomiast czerwone wino, mleko, kawa, herbata i otręby zmniejszają przyswajanie żelaza.

Stosując powyższe zasady dietetyczne, części przypadków anemii mikrocytarnej można zapobiec.

Anemia megaloblastyczna

W anemii megaloblastycznej w szpiku kostnym wytwarzane są nieprawidłowo zbudowane erytrocyty (zazwyczaj dużo większe niż te u osób zdrowych). Ten typ niedokrwistości jest spowodowany niedoborem witaminy B12 (kobalaminy) i/lub kwasu foliowego. Anemia megaloblastyczna najczęściej występuje u osób starszych, ale narażeni są na nią także weganie czy osoby nadużywające alkoholu.

Jak objawia się anemia megaloblastyczna? Symptomy są zarówno podobne do tych, które występują przy innych rodzajach anemii (np.

zmęczenie, zawroty głowy, szybkie lub nieregularne bicie serca, ból lub osłabienie mięśni, problemy z oddychaniem), jaki i charakterystyczne dla tego konkretnego rodzaju anemii – cytrynowe zabarwienie skóry, utrata czucia smaku, zaburzenia oddawania moczu, mrowienia i drętwienia kończyn, niestabilny chód czy zaburzenia nastroju.

Niedobór kwasu foliowego u obu płci może objawiać się bezpłodnością, a u kobiet w ciąży – może prowadzić do wystąpienia wrodzonych wad układu nerwowego (tzw. wad cewy nerwowej).

W leczeniu anemii megaloblastycznej stosuje się dietę oraz suplementację witaminy B12 i kwasu foliowego,  w wielu przypadkach suplementacja musi być prowadzona do końca życia. Jeżeli deficyt tych witamin wynika z choroby, konieczna jest również jej terapia.

Anemia aplastyczna

Anemia aplastyczna charakteryzuje się niewydolnością szpiku (nazywaną aplazją). Oznacza to, że komórki wytwarzające szpik (komórki macierzyste) są uszkodzone i nie mogą wyprodukować wystarczającej ilości nowych erytrocytów. Anemia aplastyczna może być wrodzona lub (częściej) nabyta. Ten drugi rodzaj anemii aplastycznej w części przypadków może być tymczasowy.

Przyczyny anemii aplastycznej nabytej to m.in.:

• choroby autoimmunologiczne, np. toczeń czy reumatoidalne zapalenie stawów,
• narażenie na chemikalia, takie jak pestycydy, arsen i benzen,
• zakażenia, w tym zakażenie wirusem zapalenia wątroby, Epsteina-Barr i HIV,
• stosowanie niektórych leków,
• radioterapia i chemioterapia.

Objawy anemii aplastycznej to duszności, zawroty i bóle głowy, bladość skóry, ból w klatce piersiowej, przyspieszone bicie serca (tachykardia) oraz zimne dłonie i stopy.

Jednym ze sposobów leczenia niedokrwistości aplastycznej jest przeszczep szpiku.

Anemia hemolityczna

Hemolityczna anemia ma miejsce, gdy rozpad czerwonych krwinek następuje szybciej niż szpik kostny jest w stanie wytworzyć nowe. Anemię hemolityczną dzieli się na wrodzoną i nabytą. Nabyta niedokrwistość hemolityczna rozwija się na kilka sposobów, np.

gdy śledziona zatrzymuje i niszczy zdrowe czerwone krwinki lub gdy pojawia się reakcja autoimmunologiczna (układ odpornościowy atakuje własne komórki i tkanki).

Może również wynikać ze zbyt szybkiego rozpadu krwinek czerwonych z powodu infekcji, białaczki, chłoniaka czy skutków ubocznych leków.

Objawy niedokrwistości hemolitycznej są w części podobne do symptomów innych typów anemii (zmęczenie, bladość skóry, osłabienie), ponadto może wystąpić ciemny mocz, zażółcenie skóry i białek oczu, przyspieszone tętno, powiększona śledziona i wątroba.

Leczenie niedokrwistości hemolitycznej różni się w zależności od jej przyczyny, nasilenia choroby, wieku pacjenta, stanu zdrowia i tolerancji na niektóre leki. Dostępne metody terapii to m.in. transfuzja krwi, stosowanie leków immunosupresyjnych i kortykosteroidów oraz operacje chirurgiczne (w tym usunięcie śledziony).

Anemia w ciąży

Jak już wspomniano, anemia często występuje u kobiet ciężarnych. Dlaczego? W czasie ciąży organizm przyszłej mamy musi wyprodukować 20–30 proc. więcej krwi, by wspomóc wzrost dziecka.

W związku z tym zwiększa się jej zapotrzebowanie na żelazo, witaminę B12 oraz kwas foliowy.

W przypadku ich niedoborów, może wystąpić anemia (w ciąży najczęściej mamy do czynienia z anemią z niedoboru żelaza, która rozwija się u ok. 40 proc. przyszłych mam).

Łagodna niedokrwistość w drugim i trzecim trymestrze ciąży jest bardzo częsta i zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju. Jednak w cięższych, nieleczonych przypadkach anemia u ciężarnej może prowadzić do powikłań, w tym do przedwczesnego porodu czy urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową. Trzeba zatem zgłaszać lekarzowi objawy, które mogą wskazywać na anemię, czyli:

• uczucie zmęczenia lub osłabienia,
• bladość skóry,
• szybkie bicie serca,
• zadyszkę,
• problemy z koncentracją.

Ponieważ w początkowej fazie anemia może przebiegać bezobjawowo, należy również wykonywać wszystkie zalecone przez lekarza badania krwi. 

Leczenie anemii w ciąży

Jak wygląda leczenie anemii w ciąży? Najczęściej lekarz zaleca stosowanie suplementu żelaza, kwasu foliowego czy witaminy B12 oraz dodanie do diety większej liczby pokarmów bogatych w te składniki.

Wielu przypadkom anemii w ciąży można zapobiec. Sposobem na to może być dieta bogata w żelazo, którą warto stosować już w trakcie starań o poczęcie.

Do produktów bogatych w ten pierwiastek zaliczają się m.in.

ciemnozielone warzywa liściaste, natka pietruszki, kasza jaglana, nasiona roślin strączkowych, orzechy, pestki dyni, czerwone mięso, jajka czy suszone owoce. Ważna jest również suplementacja.

Udowodniono, że przyjmowanie kwasu foliowego, które należy rozpocząć jeszcze przed zajściem w ciążę, zapobiega wystąpieniu wrodzonych wad cewy nerwowej (np. rozszczepu kręgosłupa). O suplementację żelaza i witaminy B12 przed poczęciem powinny zadbać zwłaszcza wegetarianki i weganki, u których częściej dochodzi do ich niedoborów.

Anemia leczenie

Leczenie anemii jest bardzo zróżnicowana i zależy od jej przyczyny oraz ciężkości. Niedokrwistość z niedoboru żelaza leczona jest dietą i suplementacją tego pierwiastka. Jeżeli powodem anemii jest niedobór witaminy B12 czy kwasu foliowego, konieczna jest ich suplementacja.

Gdy przyczyną anemii jest jakaś choroba, w terapii niedokrwistości stosowane są leki na tę podstawową chorobę. I tak np. jeśli niedokrwistość jest spowodowana przewlekłą chorobą nerek, może być konieczne przyjmowanie hormonu zwanego erytropoetyną, a przy zaburzeniach autoimmunologicznych – leków z grupy kortykosteroidów.

• Osoby z cięższymi postaciami niedokrwistości mogą wymagać transfuzji krwi, przeszczepu szpiku kostnego, plazmaferezy (zabiegu polegającego na wymianie osocza krwi) lub nawet usunięcia śledziony. 
• 

Skutki anemii

Niedokrwistość może mieć wiele skutków zdrowotnych. Są wśród nich zarówno te łagodne, jak np. zmęczenie, bóle głowy czy spadek formy, ale także i ciężkie – choćby niewydolność serca. Chociaż skutki anemii mogą być poważne, większość przypadków udaje się z powodzeniem wyleczyć.

Prognozy zależą od przyczyny, ciężkości anemii i wieku pacjenta.

Na przykład, jeśli niedokrwistość jest spowodowana niedoborem pokarmowym, zmiana diety i kilkumiesięczne stosowanie suplementów rozwiąże ten problem (choć w anemii megaloblastycznej suplementacja może być konieczna do końca życia).

Podobnie dzieje się w wypadku, gdy przyczyną anemii jest inna choroba – skuteczne leczenie anemii prowadzi do ustąpienia niedokrwistości. Prognozy związane z leczeniem anemii są zazwyczaj lepsze u osób młodych.

Na koniec warto jeszcze raz podkreślić, że anemia nie musi nas spotkać. Części można jej zapobiec dzięki zdrowemu stylowi życia oraz diecie bogatej w żelazo i witaminy krwiotwórcze.

Pokarmy, które należy uwzględnić w diecie obejmują te o wysokiej zawartości żelaza (ciemnozielone warzywa liściaste, suszone owoce i orzechy), witaminy B12 (mięso, ryby, owoce morza, nabiał i jajka) oraz kwasu foliowego (cytrusy, kasza gryczana, ciemnozielone warzywa liściaste, rośliny strączkowe i wzbogacone produkty zbożowe).

W zapobieganiu anemii związanej z niedoborami pokarmowymi pomogą również farmaceutyki. Przed sięgnięciem po suplementy, warto jednak skonsultować się z lekarzem.

Dowiedz się więcej:

“Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości”https://nadcisnienietetnicze.pl/content/download/3812/38969/file/4.pdf

“Niedokrwistość chorób przewlekłych”http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2015/01/pnm_2014_10b_033_036.pdf

“Prevention of young pigs anemy using Anemin-powder and Anemin-suspension”https://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=RO8400791

Kiedy niedokrwistość może być objawem alarmującym

Niedokrwistość to stan charakteryzujący się zmniejszeniem stężenia hemoglobiny i spadkiem hematokrytu we krwi o dwa odchylenia standardowe, prowadzący do niedotlenienia tkanek. Według Światowej Organizacji Zdrowia, niedokrwistość u ludzi dorosłych można rozpoznać wówczas, gdy wartość hemoglobiny spada poniżej 13 g/dl u mężczyzn oraz 12 g/dl u kobiet.

Rodzaje niedokrwistości

Istnieje wiele podziałów niedokrwistości, głównie w zależności od wywołującego je patomechanizmu, przy czym najczęściej występującymi niedokrwistościami są: niedokrwistości niedoborowe spowodowane deficytem żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego.

W zależności od objętości krwinki czerwonej (MCV – mean corpuscular volume) niedokrwistości dzielimy na: mikrocytarne, normocytarne i makrocytarne, przy czym niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego mają charakter makrocytarny, a niedokrwistość z niedoboru żelaza jest mikrocytarna.

Niedokrwistość ze względu na stopnień nasilenia możemy uznawać za łagodną, umiarkowaną lub ciężką. Stopień nasilenia niedokrwistości, bazujący na stężeniu hemoglobiny przedstawia tabela 1.

Już sam wywiad zebrany od pacjenta w czasie wizyty oraz badanie fizykalne mogą być bardzo pomocne w ustaleniu przyczyn niedokrwistości.

Towarzyszące niedokrwistości objawy kliniczne mogą dostarczyć informacji na temat czasu jej trwania, ale też uzależnione są od takich czynników jak wiek, choroby współistniejące i stan ogólny chorego.

Diagnostyka różnicowa niedokrwistości może dostarczać wielu trudności, z uwagi na złożoność mechanizmów ją wywołujących.

Niedokrwistość mikrocytowa

Do najczęściej spotykanych należą niedokrwistości spowodowane niedoborami substancji niezbędnych do wytwarzania hemoglobiny, wśród których pierwsze miejsce zajmuje niedobór żelaza. Jest to tzw. niedokrwistość mikrocytowa. W tym przypadku najbardziej istotne wydaje się zróżnicowanie przyczyny niedoborowej od niedokrwistości chorób przewlekłych (ACD).

Ocena podstawowych wyników badań, takich jak morfologia krwi z rozmazem, żelazo i ferrytyna, odzwierciedlająca stany magazynowe żelaza w organizmie, powinny w większości przypadków rozstrzygnąć o przyczynie niedokrwistości mikrocytarnej. Należy pamiętać, iż nie można jedynie poprzestać na stwierdzeniu niedoboru żelaza, ale zawsze ustalić przyczynę jego obniżonego poziomu w organizmie.

Jeśli stężenie żelaza w surowicy jest niskie, a parametry charakteryzujące stany magazynowe wskazują na prawidłowe zasoby, należy myśleć o niedokrwistości związanej z chorobami przewlekłymi (ACD).

Najczęściej jednak u podłoża niedokrwistości z niedoboru żelaza leży zaburzone wchłanianie, co możemy łatwo potwierdzić testem jego wchłaniania lub jego utrata z przewodu pokarmowego (krwawienia z górnego i/lub dolnego odcinka), krwawienia z dróg rodnych czy też z dróg moczowych.

Podstawowymi testami diagnostycznymi potwierdzającymi powyższe stany są: badanie na obecność krwi utajonej w stolcu, obecność krwinek czerwonych w badaniu moczu lub nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych. W każdym przypadku należy dokładnie wyjaśnić przyczynę istniejących krwawień, gdyż u ich podłoża może leżeć choroba nowotworowa.

Niedokrwistość normocytowa

Niedokrwistości normocytowe mogą występować w przebiegu chorób narządowych oraz patologii szpiku kostnego. Ważne jest znalezienie przyczyn tego stanu. Najczęściej w chorobach przewlekłych może dochodzić do ACD, którą – poza niedokrwistością normocytową – cechuje niski odsetek retikulocytów.

Niedokrwistość normocytowa zawsze powinna być alarmująca i należy szukać przyczyny jej wystąpienia. Może do niej dochodzić także w poważnych schorzeniach szpiku, takich jak aplazja czysto czerwonokrwinkowa, nacieczenie szpiku przez komórki nowotworowe, przerzuty do szpiku nowotworów litych, osteomielofibroza lub też rzadziej w tzw.

zespołach mielodysplastycznych.

Niedokrwistość makrocytarna

Kolejnym rodzajem niedokrwistości jest anemia makrocytarna. Makrocytoza o niewielkim nasileniu może występować dość często i ustalenie jej przyczyny może być trudne. Najczęstszym powodem makrocytozy jest niedobór witaminy B12 i/lub kwasu foliowego.

Niedobór witaminy B12

Niedobór witaminy B12 jest częstym problemem zwłaszcza u ludzi starszych, a częstość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem. Badania wykazały występowanie niedoboru witaminy B12 u 12% starszych ludzi żyjących zakładach opiekuńczych.

Inne badania analizujące wyżej wymienione społeczności wykazały, że u około 30-40% podopiecznych tych ośrodków występuje niedobór witaminy B12. Związany jest w dużym stopniu ze zmianą współczesnych nawyków, takich jak rzucanie palenia czy walka z otyłością, gdzie często dochodzi do eliminacji z pożywienia produktów mięsnych.

W niedokrwistościach spowodowanych niedoborem witaminy B12 dochodzi do upośledzenia syntezy kwasu deoksyrybonukleinowego przy zachowanej prawidłowej syntezie kwasu rybonukleinowego i białek, co prowadzi do zaburzenia procesu dojrzewania komórek krwi.

Wynikiem jest obecność w szpiku kostnym komórek olbrzymich makrocytów (MCV > 100 fl) z cechami nadbarwliwości (MCHC > 34 g/dl, MCHC – mean corpuscularhemoglobin concentration).

Należy pamiętać, że w przypadku niedokrwistości Addisona-Biermera u podłoża tej choroby leży brak wchłaniania witaminy B12 z powodu obecności przeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym lub czynnikowi wewnętrznemu. Ta choroba często współistnieje z innymi chorobami autoimmunologicznymi, na przykład z chorobą Hashimoto.

Diagnostyka

Przyczyn niedokrwistości makrocytarnej może być wiele, między innymi nadużywanie alkoholu, uszkodzenie wątroby, zmiany związane ze stosowaniem niektórych leków czy zakażenia pasożytnicze (np. zakażenie bruzdogłowcem szerokim).

Jedną z patologii, związaną z niedokrwistością makrocytarną, a będącym często diagnozą z wykluczenia, jest tzw. dysplazja szpiku (zespół mielodysplastyczny, MDS). Rozpoznanie zespołu mielodysplastycznego stawia się często po wykluczeniu innych chorób, które mogłyby dawać podobne zmiany w szpiku.

Dotyczy to szczególnie chorych, u których jedyną zmianą w morfologii jest niedokrwistość. Diagnostyka takiego pacjenta jest długa i żmudna. Do rzadkości należą sytuacje, kiedy rozpoznanie jest oczywiste.

Stąd tak ważne jest, aby nawet lekarz podstawowej opieki zdrowotnej miał świadomość takiej jednostki chorobowej i przynajmniej skierował pacjenta z jego podejrzeniem do specjalisty hematologa.

Zespół mielodysplastyczny jest chorobą nowotworową układu krwiotwórczego, polegającą na nieefektywnej hematopoezie (charakteryzującą się występowaniem cytopenii krwi obwodowej z towarzyszącymi cechami dysplazji w przynajmniej jednej linii krwiotwórczej, a często we wszystkich trzech liniach: erytrocytarnej, granulocytarnej i płytkowej). Dodatkowo MDS cechują się zwiększoną częstością transformacji do ostrej białaczki.

Objawy choroby nie są charakterystyczne i mogą wynikać z: niedokrwistości (często jako jedynej manifestacji MDS), neutropenii (nawracające infekcje o etiologii bakteryjnej lub grzybiczej) oraz małopłytkowości (krwawienia, wybroczyny na skórze).

Większość chorych na zespoły mielodysplastyczne staje się z czasem transfuzjozależna i wymaga częstych przetoczeń masy erytrocytarnej. Do rozpoznania choroby niezbędne jest wykonanie biopsji aspiracyjnej i trepanobiopsji szpiku.

Obecnie rutynowo wykonujemy także badania cytogenetyczne szpiku.

Do kryteriów rozpoznania choroby należą: •    cytopenia w badaniu morfologii krwi (przynajmniej jednego rodzaju), która utrzymuje się przez okres kilku miesięcy, •    wykluczenie innych stanów i chorób, które mogłyby być przyczyną zmian w morfologii,

•    stwierdzenie co najmniej jednego z następujących czynników: obecności typowych cech dysplazji w badaniu szpiku, obecności typowych zmian cytogenetycznych lub obecności 5-19% młodych komórek (blastów) w szpiku kostnym.

Obecnie wyróżnia się następujące rodzaje zespołów mielodysplastycznych (MDS) (tabela 2.)

Na osobne omówienie zasługuje MDS z izolowaną delecją 5q-, chorują bowiem głównie starsze kobiety, u których stwierdza się niedokrwistość makrocytarną, prawidłową lub nieco zmniejszoną liczbę granulocytów, prawidłową lub zwiększoną liczbę trombocytów, w szpiku: duże „jednopłatowe” megakariocyty z ekscentrycznie położonym jądrem, liczba blastów jest poniżej 5%, a podstawą rozpoznania jest obecność izolowana delecji 5q w szpiku. Chorzy ci rzadko transformują w ostrą białaczkę (10%) i mają dość długie przeżycie (śr. 107 miesięcy).

Leczenie

Chory z nawracającą głęboką niedokrwistością, często wymagający także transfuzji masy erytrocytarnej, może być wyzwaniem w codziennej praktyce lekarskiej.

Po wykluczeniu przyczyn niedoborowych, wykonaniu badań diagnostycznych z zakresu endoskopii przewodu pokarmowego, podstawowych badań obrazowych i wykluczeniu chorób przewlekłych lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może nadal borykać się z problemem postawienia prawidłowego rozpoznania.

Dlatego warto w takich sytuacjach skierować pacjenta do specjalisty hematologa. Do niedawna leczenie MDS polegało jedynie na leczeniu wspomagającym (substytucja preparatów krwiopochodnych, antybiotykoterapia).

Wprowadzenie do terapii nowych leków (leczenie hypometylujące oraz immunomodulujące) znacząco zmieniło podejście praktyczne do tych chorób, pozwalając na uzyskanie dobrych odpowiedzi na leczenie, z normalizacją parametrów morfologicznych i uniezależnieniem od transfuzji.

Z uwagi na zwiększone ryzyko transformacji do ostrej białaczki u chorych z MDS, a także aktualne możliwości terapeutyczne w tych chorobach, wczesna i trafna diagnoza może przełożyć się na znaczącą poprawę jakości życia codziennego oraz wydłużenie przeżycia chorych z zespołami mielodysplastycznymi.

Niedokrwistość z towarzyszącymi (lub nie) innymi zaburzeniami morfologii krwi jest zawsze stanem, w którym należy zachować wzmożoną czujność.

Wykluczenie zwykłych niedoborów i leczenie suplementacyjne nie powinny być ostatnim elementem diagnostyki i terapii.

Należy pamiętać, że niedokrwistość może być jedynie manifestacją znacznie poważniejszych schorzeń, których wczesne rozpoznanie daje szanse na skuteczną terapię.

ŚWIAT LEKARZA 3D

Co jest przyczyną niedokrwistości mikrocytarnej i jak ją leczyć?

Witam serdecznie.

Chciałabym zapytać lekarza, co jest przyczyną niedokrwistości mikrocytarnej i jak ją leczyć? Nigdy wcześniej nie miałam problemów ze zdrowiem, ale ostatnio rutynowe badania wykazały u mnie anemię z niedoboru żelaza. Bardzo się zdziwiłam, bo nie zmieniałam niczego w swojej diecie, a jednak stan zdrowia się pogorszył. Czy coś innego, oprócz diety, może być przyczyną niedokrwistości mikrocytarnej?

Nie wiem zupełnie, jak mogło się u mnie pojawić takie schorzenie, a być może robię coś źle i mogłabym to jakoś poprawić.

Chciałabym też dopytać, jak wygląda leczenie niedokrwistości mikrocytarnej? Czy będę musiała przyjmować jakieś leki albo suplementy na anemię? A może jest jakaś dieta w niedokrwistości mikrocytarnej, którą mogłabym wprowadzić u siebie? Martwię się swoim stanem zdrowia i bardzo chciałabym coś z tym zrobić, a niekoniecznie od razu przyjmować jakieś poważniejsze leki. Byłabym też wdzięczna za informację, czy niedokrwistość mikrocytarna może mieć jakiś negatywny wpływ na moje zdrowie? Czy powinnam zwrócić na coś szczególnego uwagi?

Niedokrwistość definiowana jest jako zmniejszenie stężenia hemoglobiny, hematokrytu i liczby erytrocytów we krwi o >2 odchylenia standardowe od wartości prawidłowych.

Charakterystyka wielkości erytrocytów pozwala na wstępne zróżnicowanie przyczyn powstania nieprawidłowości. Najczęstszą postacią niedokrwistości jest ta spowodowana niedoborem żelaza wskutek zbyt małej ilości tego pierwiastka w ustroju.

W efekcie dochodzi do upośledzenia syntezy hemu i powstania mniejszych erytrocytów niż prawidłowe – mikrocytarnych.

Schorzenie objawia się ogólnymi objawami niedokrwistości takimi jak osłabienie, łatwa męczliwość, upośledzenie koncentracji i uwagi, ból i zawroty głowy, przyspieszone bicie serca, duszność bladość skóry i błon śluzowych.

Dodatkowo charakterystyczne objawy dla niedokrwistości z niedoboru żelaza obejmują spaczony, wybiórczy apetyt np. glinę, kredę, ból, pieczenie i wygładzenie powierzchni języka.

Występuje sucha skóra, bolesne pęknięcia kącików ust, blade, kruche paznokcie, słabe i łamliwe włosy.

Choroba występuje częściej u kobiet z uwagi na fakt zwiększonego zapotrzebowania na żelazo u kobiet miesiączkujących. U tych kobiet zapotrzebowanie to wynosi – 2mg/d, w okresie ciąży i laktacji – 3mg/d, u kobiet po menopauzie i u mężczyzn – 1mg/d.

Wiele stanów może prowadzić do niedokrwistości z niedobory żelaza. Do głównych przyczyn zaliczamy utratę krwi, zwiększone zapotrzebowanie, upośledzenie wchłaniania z przewodu pokarmowego, niedobór w diecie, niedokrwistość z niedoboru żelaza oporna na leczenie żelazem.

Leczenie w zależności od przyczyny powstania schorzenia obejmuje jej usunięcie oraz uzupełnienie niedoboru żelaza w organizmie. Niekiedy zachodzi potrzeba przetoczenia preparatów krwi. Przeważnie leczenie wymaga suplementacji odpowiednich dawek żelaza.

Można jednak wspomóc leczenie stosując dietę bogatą w ten pierwiastek.

Do produktów bogatych w żelazo zaliczamy mięso, podroby mięsne, ryby szczególnie sardynki, kurze jaja, produkty zbożowe, warzywa szczególnie boćwina, bób, burak, szpinak, pietruszka, owoce szczególnie porzeczki, poziomki, maliny, awokado, a także suszone owoce.

– Lek. Anna Mitschke

Redakcja poleca:

Dlaczego warto jeść śledzie? 4 powody

Przez długi czas nie mogłeś znaleźć przyczyny swoich dolegliwości lub wciąż jej szukasz? Chcesz nam opowiedzieć swoją historię lub zwrócić uwagę na powszechny problem zdrowotny? Napisz na adres [email protected] #RazemMożemyWięcej

Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.

Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.

• niedokrwistość
• leczenie
• anemia
• profilaktyka niedokrwistości

• Schorzenia charakterystyczne dla pracy zdalnej. Co nam zagraża, jak zapobiegać i leczyć? W dobie pandemii praca zdalna stała się codziennością dla wielu pracowników biurowych. Choć niektórzy doceniają fakt, iż nie muszą regularnie dojeżdżać do biura,… Olga Szymkowiak
• Czym jest bezdech senny i jak go leczyć? Bezdech senny to przypadłość, która dotyczy najczęściej mężczyzn. Kobiety stosunkowo rzadko zapadają na tę dolegliwość.
• Ataksja – czym jest, jakie są mechanizmy jej działania i jak ją leczyć? Chwiejny krok, problem z utrzymaniem równowagi czy niewyraźna mowa najczęściej kojarzą się nam z działaniem po spożyciu zbyt dużej ilości alkoholu lub innych…
• Ból zatok. O czym świadczy i jak go leczyć? Pojawia się nagle i promieniuje na całą twarz – ból zatok to trudny przeciwnik, który atakuje niezależnie od wieku. Jego pojawienie się może mieć różne przyczyny…. Anna Tylec
• Czym jest Zespół Polanda i jak go leczyć? Na czym polega Zespół Polanda? W jaki sposób leczy się zespół Polanda? Czy Zespół Polanda jest zagrożeniem dla życia? Jak wygląda przebieg choroby? Czy można… Lek. Katarzyna Darecka | Onet.
• Czy wypadający odbyt można leczyć? W jaki sposób można leczyć wypadający odbyt? Co może pomóc osobie z taką przypadłością? Czy zmiana diety może pomóc? Czy choroba może nawracać? Czy antybiotyki… Lek. Anna Mitschke | Onet.
• Czy gronkowiec w nosie można leczyć? Czy można leczyć zakażenie nosa gronkowcem? Co oznacza obecność gronkowca w wymazie z nosa? Jak wygląda leczenie i jak duża jest jego skuteczność? Czy choroba…
• Konfabulacja – na czym polega i czy można ją leczyć? Konfabulacja (wspomnienie rzekome) to opowiadanie przeżyć, przywoływanie wspomnień, które nie miały miejsca w rzeczywistości. Wiąże się to ze stanem uszkodzenia… Ewelina Hen | Materiał prasowy
• Choroby jelit – jak je rozpoznać i jak leczyć? Choroby jelit występują najczęściej spośród wszystkich chorób układu pokarmowego. Jelita są bardzo ważnym narządem organizmu człowieka, a równocześnie bardzo… Ewelina Hen
• Guzki Heberdena- jak się objawiają? Jak leczyć? Guzki Heberdena są dokuczliwą zmianą zwyrodnieniową, stawów palców rąk. Pojawiają się na palcu serdecznym lub wskazującym. Z chorób reumatycznych są najmniej… Magdalena Chamerska

Anemia (niedokrwistość) – rodzaje, objawy, leczenie | Poradnik NN.pl

Niedokrwistość jest zaburzeniem, które dotyczy krwi. Dochodzi do niego, gdy w organizmie zmniejsza się stężenie hemoglobiny i czerwonych krwinek. Charakterystyczne objawy to między innymi: zmęczenie, zawroty głowy, bladość skóry, trudności z koncentracją. Inna nazwa niedokrwistości to anemia.

Hemoglobina jest białkiem, które znajduje się w czerwonych krwinkach. Nadaje im barwę, a także jest odpowiedzialna za transport tlenu po wszystkich tkankach.

Gdy jest jej za mało, organizm nie może funkcjonować prawidłowo. Pojawiają się też charakterystyczne dolegliwości, a u danej osoby rozpoznawana jest anemia.

Poziom hemoglobiny możesz sprawdzić podczas podstawowych badań krwi (morfologia krwi).

Co to jest anemia?

Anemia (niedokrwistość) jest zaburzeniem, które charakteryzuje się spadkiem poziomu hemoglobiny i czerwonych krwinek. Prowadzi to do zaburzeń funkcjonowania organizmu. Ze względu na nasilenie objawów, niedokrwistość dzieli się na: łagodną, umiarkowaną, ciężką oraz zagrażającą życiu. Anemia może wystąpić u dzieci i dorosłych w każdym wieku.

Wyróżnia się kilka rodzajów anemii:

• niedokrwistość z niedoboru (żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego, miedzi),
• niedokrwistość aplastyczna (uszkodzenie szpiku przez substancje toksyczne),
• niedokrwistość hemolityczna,
• niedokrwistość megaloblastyczna,
• niedokrwistość syderoblastyczna (związana z upośledzonym wchłanianiem żelaza),
• niedokrwistość pokrwotoczna,
• anemia sierpowata.

Jakie są przyczyny anemii?

Przyczyny anemii mogą być różne. Wyróżnia się:

• niedokrwistości spowodowane utratą krwi,
• niedokrwistości spowodowane skróconym czasem życia krwinek czerwonych,
• niedokrwistości związane z nieprawidłowym wytwarzaniem czerwonych krwinek.

Skrócony czas życia czerwonych krwinek wynika najczęściej z wad w ich budowie, które są uwarunkowane genetycznie (np. anemia sierpowata). Natomiast ich nieprawidłowe wytwarzanie może być efektem błędów dietetycznych, które prowadzą do niedoborów (niedokrwistość mikrocytarna). Niekiedy anemia jest spowodowana innymi chorobami przewlekłymi.

Zdarza się także anemia w ciąży, która spowodowana jest zwiększeniem objętości krwi krążącej, a tym samym zmniejszeniem liczby czerwonych krwinek. Zaburzenie to jest niebezpieczne dla kobiety i jej dziecka w każdym trymestrze ciąży.

Objawy anemii

Objawy anemii w dużej mierze zależą od tego, jaki jest jej rodzaj i przyczyna. Wspólne dolegliwości dla wszystkich typów niedokrwistości to:

• osłabienie,
• łatwa męczliwość,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• problemy z koncentracją i uwagą,
• kołatanie serca,
• blady odcień skóry (a także blade śluzówki i spojówki).

Inne objawy anemii to: zajady w kącikach ust, pogorszenie kondycji włosów, pieczenie w jamie ustnej, wygładzenie języka oraz duszność. Gdy przyczyną niedokrwistości jest niedobór żelaza, może pojawić się tzw. pica, czyli spaczony apetyt. Osoba chora może wykazywać chęć na zjedzenie kredy lub kostek lodu. Zdarza się, że ten objaw występuje przed wszystkimi innymi dolegliwościami.

Zobacz też: Niedobór witamin w organizmie – jakie są objawy niedoboru?

Jak leczyć anemię?

Anemia zawsze wymaga leczenia, jednak sposób terapii zależy od rodzaju zaburzeń i stopnia ich nasilenia.

W przypadku niedoborów konieczne jest ich uzupełnienie poprzez suplementację brakującego składnika, iniekcje domięśniowe (głównie witamina B12) oraz dietę. Ciężka niedokrwistość wymaga przetoczenia krwi lub przeszczepu szpiku kostnego.

U osób, które cierpią na schorzenia przewlekłe wywołujące niedokrwistość, wymagane jest odpowiednie leczenie choroby podstawowej.

Leczenie anemii w większości przypadków prowadzone jest w warunkach ambulatoryjnych, ale może także wymagać pobytu w szpitalu. Hospitalizacja z kolei wiąże się ze stresem, a także zmniejszeniem wynagrodzenia.

Warto więc, abyś pomyślał o zabezpieczeniu swoich finansów i sięgnął po ubezpieczenie na wypadek pobytu w szpitalu, które zapewnia wypłatę dodatkowych środków i wsparcie assistance, gdy konieczne będzie leczenie szpitalne.
 

Tagi:
#choroby cywilizacyjne
#zdrowie
#zdrowie dzieci