Dokucza Ci ból brzucha? Masz podwyższoną temperaturę? Mdłości? Zaczynasz się martwić i w pośpiechu wpisujesz w Google: „Wyrostek robaczkowy gdzie boli?” Już sam nie wiesz czy powinien niepokoić cię ból po prawej, czy lewej stronie, więc pada pytanie: „Wyrostek gdzie jest?”. Zachowaj spokój. W niniejszym artykule rzeczowo odpowiadamy: jak objawia się zapalenie wyrostka robaczkowego, kiedy zgłosić się do lekarza, a także jakie są skuteczne metody leczenia zapalenia wyrostka robaczkowego.
Wyrostek robaczkowy: do czego służy?
Wyrostek robaczkowy (łac.
appendix vermiformis) to część przewodu pokarmowego, ma postać ślepo zakończonej cewki, odchodzącej od kątnicy, która jest segmentem jelita grubego – stąd jego potoczna nazwa „ślepa kiszka”.
Zwykle ma długość 8 do 10 cm, ale zdarza się (rzadko), że nawet 20 cm. Jest bardzo wąski – jego średnica ma zwykle około 3-7 mm, co niestety sprzyja zaleganiu mas kałowych, a tym samym stanom zapalnym.
Wyrostek robaczkowy gdzie jest umiejscowiony?
Na ogół zlokalizowany jest w prawym dole biodrowym, ale stanowi to sztywnej reguły.
Warto mieć na uwadze, że nie u wszystkich osób wyrostek robaczkowy położony jest dokładnie w tym samym miejscu, stąd częste problemy z jednoznacznym zdiagnozowaniem stanu zapalnego.
Zdarza się, że wyrostek robaczkowy układa się między pętlami jelitowymi, może być schowany za kątnicą czy pęcherzem moczowym.
Otóż rola wyrostka robaczkowego nie jest do końca znana. Choć stanowi on część układu pokarmowego, wnętrze wyrostka robaczkowego gęsto pokryte jest tkaną limfatyczną, stąd hipoteza, że wspomaga on funkcjonowanie układu odpornościowego. Z racji, iż wycięcie wyrostka, nie przynosi istotnych skutków dla pacjenta, uważa się, że odgrywa on istotną rolę wyłącznie na etapie życia płodowego.
Jakie są przyczyny ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego?
Jest wiele czynników, które mogą powodować ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Ze względu na jego specyficzną budowę, stosunkowo łatwo może dojść do zatkania jego światła, a tym samym rozwoju stanu zapalnego. Do najczęstszych przyczyn zapalenia wyrostka należą:
- zalegające masy kałowe;
- guzy;
- owrzodzenie;
- obecność pasożytów.
Warto podkreślić, że zapalenie wyrostka to schorzenie dość częste. Szacuje się, że rocznie na 100 000 osób zachoruje aż 10.
Zachorować może każdy, choć statystyki wskazują, że problemy z wyrostkiem robaczkowym dotykają najczęściej pacjentów w wieku 5 do 40 lat.
A wyrostek robaczkowy u dzieci? Tak, dzieci też mogą zmagać się z ostrym zapaleniem wyrostka, jednak rzadko dotyka ono dzieci poniżej 2 roku życia.
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
Zastanawiasz się jak boli wyrostek robaczkowy? Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego mogą być bardzo różne, często nietypowe. Zwykle jako pierwszy pojawia się ból brzucha – w okolicy pępka lub podbrzusza, który nasila się w trakcie kaszlu. Ból wyrostka trudno precyzyjnie zlokalizować – boli cały brzuch.
Wraz z nasilaniem się objawów, ból zwykle lokalizuje się nad dołem pachwinowym po prawej stronie. Zwykle ból nieco ustępuje, gdy pacjent położy się na lewym boku i podkurczy nogi. Mogą pojawić się nudności, brak apetytu, wymioty, a także biegunka lub zaparcia. Zwykle temperatura ciała wzrasta do 37,5–38,5°C.
Jak sam pewnie zauważyłeś wyrostek robaczkowy objawy daje podobne do wielu schorzeń, stanów zapalnych czy chorób wirusowych, niemniej jednak dolegliwości nie należy lekceważyć.
Niezdiagnozowane bądź zbyt późno rozpoznane zapalenie wyrostka, może zakończyć się pęknięciem wyrostka i rozlaniem jego treści po jamie brzusznej, a tym samym zapaleniem otrzewnej i stanem bezpośrednio zagrażającym życiu.
Rozpoznałeś u siebie, któryś z powyższych objawów? Nie panikuj, ale udaj się do lekarza tak szybko, jak to możliwe. Lekarz dokona badania palpacyjnego – co oznacza, że rękoma zbada Twój brzuch i sprawdzi czy wykazujesz symptomy zapalenia wyrostka.
Zlecone zapewne zostanie badanie krwi – sprawdzony poziom białka CRP, którego podwyższone stężenie świadczy o toczącym się w organizmie stanie zapalnym. Lekarz może także zalecić badanie obrazowe – usg bądź tomografię komputerową.
Pamiętaj, że mogą pojawić się także nieoczywiste dolegliwości. Niedrożny wyrostek robaczkowy – objawy nietypowe, które powinny cię zaniepokoić to, np.
: uczucie nacisku na pęcherz, częste oddawanie moczu – mogą pojawić się, gdy wyrostek usytuowany jest za pęcherzem; naprzemiennie pojawiający się i ustępujący ból brzucha wraz ze wzrostem i spadkiem temperatury – to również powód od niepokoju.
Leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego
Leczenie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego polega na jego usunięciu. Niestety nie ma innej skutecznej metody zwalczenia stanu zapalnego ślepej kiszki.
Wyrostek robaczkowy usuwa się podczas tradycyjnej operacji przecięcia powłok brzusznych (laparotomii) bądź mniej inwazyjnej laparoskopii – wówczas pacjent szybciej dochodzi do zdrowia.
Zwykle stosowana jest mniej inwazyjna metoda, jednak w przypadku, gdy dojdzie do perforacji wyrostka bądź jest on położony zakątniczo, może okazać się konieczne wykonanie tradycyjnej laparotomii.
A co w sytuacji, gdy dokuczy nam wyrostek robaczkowy w ciąży? Niestety, jeśli dojdzie do stanu zapalnego konieczne jest usunięcie wyrostka bez względu na stopień zaawansowania ciąży. Brak interwencji chirurgicznej wiąże się ze zbyt dużym ryzykiem zarówno dla kobiety, jak i dizecka.
Czy da się wyleczyć zapalenie wyrostka robaczkowego?
Antybiotykoterapia? Odpowiednia dieta? Tak, to wszystko ma znaczenie, ale po operacji. Niestety, ani antybiotyk, ani głodówki nie pomogą nam wyleczyć zapalenia wyrostka. Jedyną skuteczną metodą jest operacyjne usunięcie wyrostka.
Usunięto ci wyrostek robaczkowy – dieta jest obowiązkowa! Jaką dietę stosować po usunięciu wyrostka robaczkowego? Lekkostrawną – chude wędliny, gotowane i duszone mięso, ryż, gotowane warzywa, pieczone owoce.
Należy wystrzegać się produktów, które mogą powodować wzdęcia, smażonych, a także surowych warzyw i owoców. Lekkostrawne menu należy stosować przez minimum 3 tygodnie.
Zobacz także:
- Ból po prawej stronie brzucha
- Ból jelit po jedzeniu
Wyrostek robaczkowy – jak rozpoznać ostre zapalenie wyrostka robaczkowego?
Czym właściwie jest wyrostek robaczkowy (łac. appendix vermiformis)? Ma postać ślepo zakończonej cewki, odchodzącej od kątnicy (segmentu jelita grubego). Stąd tez jego dawna nazwa – “ślepa kiszka“. Zwykle ma długość od 8 do 10 cm i uznawany jest za narząd szczątkowy.
Na ogół zlokalizowany jest w prawym dole biodrowym, ale stanowi to sztywnej reguły. Może układać się między pętlami jelitowymi, blisko talerza kości biodrowej, w przestrzeni zaotrzewnowej za kątnicą, ku górze (w kierunku wątroby) lub swobodnie zwisać do miednicy mniejszej.
Budowa ścian wyrostka podobna jest do innych części jelita, lecz pod nabłonkiem kryją się liczne tkanki limfatyczne w postaci grudek chłonnych.
Rola wyrostka robaczkowego nie jest do końca poznana.
Niektóre badania wskazują, że może on wspomagać funkcjonowanie układu odpornościowego i regulować brzuszne mechanizmy odpornościowe, dlatego też bywa nazywany migdałkiem jelitowym (wewnątrz wyrostka znajdują się duże skupiska tkanki limfatycznej). Jednak po jego usunięciu pacjenci nie odczuwają pogorszenia stanu zdrowia, trudno zatem jednoznacznie stwierdzić, że jest nam do czegoś potrzebny.
ZOBACZ TEŻ: Jakie są objawy chorej wątroby?
Przyczyny zapalenia wyrostka robaczkowego (OZWR)
Rozwój stanu zapalnego w obrębie wyrostka może być spowodowany przez różne czynniki. Z uwagi na jego specyficzna budowę najczęstszą przyczyną zapalenia wyrostka jest obecność kamieni kałowych, które zatykają ujście wyrostka.
Zamknięcie światła wyrostka mogą spowodować również zmiany guzowate i owrzodzenia, pasożyty bytujące w jelitach (m.in. glista ludzka, owsiki), rozrost tkanki limfatycznej, czy obecność ciała obcego (np. niestrawione fragmenty pokarmu).
Czynnikiem ryzyka są też schorzenia układu oddechowego i przewodu pokarmowego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), w których przebiegu dochodzi do przerostu tkanki chłonnej.
Gdy odpływ śluzu z wyrostka zostaje zablokowany, powoduje to wzrost ciśnienia w jego świetle i ucisk na okoliczne naczynia krwionośne, czego konsekwencją jest martwica ściany wyrostka. W takiej sytuacji z łatwością może dojść do przedziurawienia wyrostka i wydostania się zakażonej treści do jamy otrzewnej.
Niezależnie od przyczyny stanu zapalnego, jego przebieg i towarzyszące mu objawy są do siebie zbliżone. Zapalenie wyrostka występuje niezależnie od płci i wieku, choć przeważnie dotyka osoby w wieku od 10. do 30. roku życia.
Zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci przebiega tak samo, jak u osób dorosłych i w tej grupie pacjentów jest dominującą przypadłością brzusznną wymagającą interwencji chirurgicznej.
W przebiegu OZWR dziecko skarży się na silny ból brzucha (po prawej stronie jamy brzusznej, kolkowy, nasilający się w trakcie ruchu i kaszlu), nie chce jeść, wymiotuje i ma podwyższoną temperaturę ciała.
Objawów tych nie wolno lekceważyć, gdyż szybko może dość do groźnych powikłań, dlatego konieczna jest pilna konsultacja lekarska.
ZOBACZ TEŻ: Zespół jelita drażliwego – objawy i leczenie
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
W przypadku ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego dominującym objawem jest uporczywy ból brzucha o charakterze narastającym. Z początku trudno jest określić jego dokładną lokalizację, chory ma wrażenie, że boli go cały brzuch.
Z czasem ból staje się bardziej odczuwalny w okolicy prawego dołu biodrowego, powyżej pachwiny.
Dolegliwościom bólowym mogą towarzyszyć także nudności i wymioty, utrata apetytu, przyspieszone tętno oraz podwyższona temperatura ciała w granicach 37-38°C.
Jeśli ból utrzymuje się przez kilka godzin, należy niezwłocznie udać się do szpitala. Jeżeli wraz z silnym bólem występują zaparcia, w żadnym wypadku nie należy podawać choremu środków przeczyszczających, gdyż może to doprowadzić do perforacji wyrostka.
W przypadku braku interwencji lekarskiej ból może się nasilić i rozlać na całą jamę brzuszną. Atak wyrostka może przejść w stan zapalny otrzewnej, który jest stanem zagrażającym życiu.
Niekiedy przytacza się tak zwane przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego, w którego przebiegu ma dochodzić do występowania i samoistnego zanikania objawów ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego na przestrzeni nawet kilku miesięcy.
Specjaliści są jednak zgodni, że powodem tych symptomów są inne schorzenia. Jeżeli pacjent obserwuje u siebie podobne objawy, powinien skonsultować się z lekarzem, który skieruje go na badania diagnostyczne i postawi właściwą diagnozę.
ZOBACZ TEŻ: Jakie są symptomy nietolerancji laktozy?
Rozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego – trudna diagnoza
Osoba chora nie jest wystarczająco kompetentna, by z całą pewnością stwierdzić, że odczuwane objawy świadczą o ataku wyrostka robaczkowego.
Symptomy często są tak nieoczywiste, że nawet lekarz z początku może mieć problemy ze zdiagnozowaniem choroby. Ostry ból brzucha może być bowiem spowodowany zaburzoną pracą innego narządu, jak np.
kamica nerkowa i moczowodowa, zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie dróg moczowych, zapalenie przydatków, endometrioza, przedziurawienie wrzodu trawiennego, czy ciąża pozamaciczna.
Po zgłoszeniu się do specjalisty, lekarz przeprowadza dokładny wywiad z chorym, a następnie przystępuje do badania brzucha pacjenta, w celu umiejscowienia bólu i określenia jego natężenia.
Wiąże się to z uciskaniem brzucha, które dla chorego jest wyjątkowo nieprzyjemne i bolesne. Jeżeli podczas gwałtownego zwolnienia ucisku chory odczuwa ostry ból, oznacza to, że rozwinęło się już zapalenie otrzewnej (tzw. objaw Blumberga).
Podczas rozpoznania lekarz może zlecić wykonanie niezbędnych badań laboratoryjnych, a także wykonać badanie USG jamy brzusznej w celu wykluczenia innych dolegliwości.
Tomografię komputerową wykonuje się w ciężkich przypadkach, gdy występują nietypowe objawy, a postawienie ostatecznej diagnozy jest utrudnione.
Oba te badania pomagają ustalić rozległość stanu zapalnego oraz jego lokalizację, co ułatwia zaplanowanie leczenia operacyjnego.
Zwlekanie z wizytą u lekarza może się skończyć pęknięciem wyrostka robaczkowego, czego konsekwencją jest powstanie ropnia okołowyrostkowego lub rozlanego zapalenia otrzewnej
ZOBACZ TEŻ: Które suplementy najlepiej wspomagają odchudzanie?
Metody leczenia zapalenia wyrostka robaczkowego
OZWR leczy się operacyjnie w dwojaki sposób – z otwarciem jamy brzusznej lub laparoskopowo. Zabieg chirurgiczny wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym.
Chirurg wycina zmieniony zapalnie wyrostek robaczkowy oraz usuwa skutki procesu zapalnego w jamie brzusznej. Plusem metody laparoskopowej jest krótsza rekonwalescencja po zabiegu.
Po usunięciu wyrostka często stosuje się antybiotykoterapię.
Jeżeli u chorego wystąpi tak zwany naciek okołowyrostkowy, leczenie polega na podawaniu antybiotyków oraz środków przeciwzapalnych, a także trzymaniu ścisłej diety i nawadnianiu dożylnym. W tym wypadku zabieg usunięcia wyrostka robaczkowego może nie być konieczny. Po wyleczeniu stanu zapalnego właściwie nie ma żadnych specjalnych zaleceń dla pacjenta.
Niestety nie odkryto jeszcze żadnej metody zabezpieczenia się przed atakiem wyrostka robaczkowego. Aby uniknąć jakichkolwiek powikłań, w przypadku ostrego bólu brzucha należy czym niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
ZOBACZ TEŻ: Celiakia i nietolerancja glutenu. Jakie są objawy, jak dbać o dietę?
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.
Zabiegi korekcji wzroku – leczenie jaskry i zaćmy | Okulus Kalisz
Wyrostek robaczkowy przyjmuje formę cienkiego uwypuklenia jelita krętego (ślepego) z grudkami limfatycznymi.
Osiąga długość 8-10 cm (niekiedy nawet do 20 cm) a wyglądem przypomina cewkę. Przeważnie jest umiejscowiony w prawym dole biodrowym.
Dokładna funkcja wyrostka nie jest znana, a jego obecność nie wpływa na funkcjonowanie układu pokarmowego.
Anatomiczne położenie wyrostka robaczkowego
Przyczyny ostrego zapalenia wyrostka:Zapalenie to wynik zaczopowania ujścia wyrostka do światła kątnicy jelita grubego, z takich przyczyn jak:
- kamień kałowy,
- powiększenie grudek chłonnych ściany wyrostka,
- obecność pasożytów – owsików, tasiemca i in.,
- guzy, nowotwory,
- owrzodzenia,
- objawy choroby Leśniowskiego-Crohna.
Po czym rozpoznać zapalenie wyrostka?Stanowi zapalnemu wyrostka towarzyszy gorączka oraz ogólne zaburzenia układu pokarmowego, w tym bóle brzucha, utrata apetytu, wymioty, biegunki i zaparcia. Do najbardziej charakterystycznych objawów zaliczają się bóle w okolicy okołopępkowej, promieniujące do prawego dołu biodrowego.
Diagnostyka schorzeniaPodstawę diagnostyczną stanowią badania laboratoryjne (OB/CRP/poziom leukocytów), USG/TK jamy brzusznej oraz badanie palpacyjne brzucha. Lekarz-gastrolog dokonuje szczegółowego wywiadu, zwracając uwagę na tak znamienne symptomy chorobowe, jak:
- objaw Jaworskiego – odczucie bólu, w wyniku równoczesnego opuszczania przez leżącego Pacjenta prawej kończyny dolnej (wyprostowanej w stawie kolanowym) oraz ucisku okolic wyrostka,
- objaw Rovsinga – silny ból w prawym podbrzuszu, powstały z ucisku okolic okrężnicy oraz wzrostu ciśnienia gazów jelitowych, oddziałujących na ściany wyrostka.
W sytuacji rozwoju zapalenia otrzewnej, lekarz badający Pacjenta może też stwierdzić:
- obronę mięśniową – napięcie mięśni brzucha,
- dodatni objaw Blumberga – ból w momencie nagłego zwolnienia przez osobę badającą ucisku powłok brzusznych.
Metody leczeniaChory wyrostek podlega całkowitemu usunięciu w wyniku zabiegu chirurgicznego.
AppendektomiaAppendektomia to zabieg usunięcia wyrostka robaczkowego, wykonywany przy wystąpieniu ostrych stanów zapalnych, perforacji wyrostka oraz jako leczenie uzupełniające po przebytym nacieku okołowyrostkowym. Operowanie może przebiegać w oparciu o trzy różne metody – klasyczną (laparotomia), laparoskopową oraz wyłonienie wyrostka przez pępek.
Zabieg trwa ok. 1,5 godziny i jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym dotchawiczym. Chirurg dokonuje przecięcia powłok brzusznych, aby dotrzeć do jamy otrzewnowej. Następnie dochodzi do podwiązania naczyń tętniczych i żylnych wyrostka, przecięcia krezki i odcięcia wyrostka, po uprzednim podwiązaniu u podstawy.
Powikłania zabiegowe:Ryzyko powikłań po zabiegu appendektomii jest niewielkie, a Pacjent opuszcza szpital po ok. 3 dniach. Do rzadkich komplikacji śródoperacyjnych zalicza się m.in. krwotok oraz uszkodzenie kątnicy/jelita cienkiego/pęcherza moczowego.
Do powikłań wczesnych pozabiegowych zaliczamy:
- zakażenie rany pooperacyjnej,
- rozejście się rany/krwiak w ranie,
- ropnie wewnątrzbrzuszne,
- krwawienie wywołane spadnięciem podwiązki,
- zapalenie otrzewnej,
- przetokę jelitową,
- przewlekłą niedrożność porażenną,
- ropne zapalenie żyły wrotnej.
Powikłania późne:
- zrosty skutkujące niedrożnością mechaniczną,
- zadzierzgnięcie,
- ropnie zatoki Douglasa,
- przepuklina w bliźnie pooperacyjnej.
Więcej o chirurgii dziecięcej dowiedzą się Państwo w pozostałych zakładkach. W Klinice Okulus zajmujemy się m.in. leczeniem niezstąpienia jąder.
Zapalenie wyrostka robaczkowego
Wyrostek robaczkowy to zwężona część początkowego odcinka jelita grubego – kątnicy, która wykształciła się w oddzielny narząd, zaopatrzony w obfitą tkankę limfatyczną w postaci grudek chłonnych. Długość wyrostka robaczkowego waha się najczęściej pomiędzy 8 i 9 cm, a jego średnica to 0,5-1 cm. Znamy 5 najczęstszych położeń wyrostka robaczkowego:
- miedniczne (wyrostek zwisający do miednicy mniejszej)
- międzypętlowe (zlokalizowany pomiędzy pętlami jelita cienkiego) (te dwa położenia dominują)
- na talerzu kości biodrowej
- w przestrzeni zaotrzewnowej za kątnicą (położenie zakątnicze)
- ku górze w kierunku wątroby (położenie wstępujące).
Położenie wyrostka robaczkowego w pewnym stopniu implikuje lokalizację objawów związanych z zapaleniem.
Wyrostek zwany jest migdałkiem jelitowym – według niektórych teorii ze względu na bogate utkanie chłonne bierze udział w regulowaniu brzusznych mechanizmów odpornościowych, odgrywa rolę filtra bakteryjnego. Rola wyrostka robaczkowego nie została do końca poznana.
Z tego względu na pytanie, jaka jest jego funkcja, można z przymrużeniem oka odpowiedzieć, że wyrostek robaczkowy jest po to, by chirurg ogólny był nadal potrzebny w coraz bardziej wyspecjalizowanej medycynie.
2. Kiedy boli wyrostek robaczkowy?
O istnieniu wyrostka robaczkowego dowiadujemy się najczęściej, gdy odczuwamy bóle brzucha w następstwie procesu zapalnego toczącego się w wyrostku. Zapalenie może zdarzyć się w każdym wieku, ale najczęściej dotyczy dzieci oraz dorosłych pomiędzy 20 a 30 r.ż.
Aktualne badania wskazują, że zapalenie wyrostka robaczkowego występuje częściej u osób stosujących dietę ubogoresztkową.
Najczęstszą przyczyną zapalenia wyrostka jest zamknięcie światła bliższej części wyrostka w następstwie: uwięźnięcia kamienia kałowego (zbitych grudek kału blokujących jego światło) lub stałych, niestrawionych fragmentów pokarmu (pestek, nasion).
Do zamknięcia światła wyrostka robaczkowego może dojść również w przebiegu przerostu tkanki chłonnej bogato umiejscowionej w jego ścianie w przebiegu zakażeń przewodu pokarmowego, układu oddechowego, choroby Leśniowskiego-Crohna, odry, mononukleozy zakaźnej.
Do zamknięcia światła wyrostka mogą przyczynić się również pasożyty (glista ludzka bądź owsiki), a także nowotwory rozwijające się w jego obrębie lub w obrębie kątnicy, od której wyrostek odchodzi.
W następstwie zamknięcia światła wyrostka robaczkowego narasta ciśnienie w jego wnętrzu, a potem dochodzi do zastoju krwi i zakrzepicy żylnej, których skutkiem są zmiany niedokrwienne błony śluzowej wyrostka. Następuje translokacja bakteryjna z jego światła do ściany wyrostka – proces zapalny obejmuje całą grubość wyrostka, a potem otrzewną trzewną i ścienną. W następstwie podrażnienia otrzewnej pojawiają się bóle brzucha, początkowo rozlane, a gdy zapalenie przejdzie na otrzewną ścienną, umiejscowione w prawym dole biodrowym.
3. Jak rozpoznać zapalenie wyrostka robaczkowego?
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego są dość charakterystyczne.
Osoba, u której rozwija się zapalenie wyrostka, zgłasza: brak apetytu, nudności (często) lub nudności z wymiotami (rzadziej), ból brzucha – początkowo opisywany jako rozlany, trudny do umiejscowienia, a z czasem – na skutek rozwoju stanu zapalnego i zajęcia otrzewnej ściennej – zlokalizowany w prawym dole biodrowym. Często występuje zatrzymanie gazów, niekiedy stolca, rzadko biegunka.
Ciepłota ciała zazwyczaj jest podwyższona i oscyluje w granicach 37-38°C. W badaniach laboratoryjnych zwiększa się liczba leukocytów >10 000/ml.
W diagnostyce zapalenia wyrostka robaczkowego stosowane są badania obrazowe: ultrasonografia lub tomografia komputerowa jamy brzusznej, ale należy pamiętać, że pomimo swej wagi są to tylko badania dodatkowe, a podstawą rozpoznania jest wywiad i badanie pacjenta. W następstwie rozwoju zapalenia wyrostka robaczkowego występują objawy ograniczonego lub rozlanego zapalenia otrzewnej z miejscową lub uogólnioną obroną mięśniową brzucha świadczące o zapaleniu otrzewnej, które jest już stanem zagrożenia życia wymagającym pilnej interwencji chirurgicznej.
4. Kiedy należy usunąć wyrostek robaczkowy?
Od pierwszego udanego usunięcia zapalnie zmienionego wyrostka robaczkowego minęło 130 lat (T.G. Morton 1887 r.). W przypadku ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego z towarzyszącymi objawami brzusznymi leczeniem z wyboru jest jego operacyjne usunięcie.
W przypadku miernie nasilonych bólów brzucha, nieznacznie podwyższonych laboratoryjnych wykładników zapalnych, braku potwierdzenia nasilonych zmian zapalnych wyrostka w badaniach obrazowych (USG, TK) można rozważyć leczenie zachowawcze – antybiotykoterapię. Należy jednak pamiętać o wnikliwej ocenie procesu leczenia.
Chirurgiczne usunięcie wyrostka robaczkowego można przeprowadzić sposobem klasycznym – poprzez laparotomię, czyli otwarcie jamy brzusznej w prawym dole biodrowym. Coraz częściej wyrostek robaczkowy usuwa się laparoskopowo – w jamie brzusznej wykonuje się trzy niewielkie nacięcia, przez które wprowadza się kamerę i narzędzia robocze.
Obie metody są równie dobre. Metodę laparoskopową preferuje się u dzieci, młodych kobiet i u osób otyłych, u których dostęp do jamy otrzewnej wymagałby rozległego cięcia w prawym dole biodrowym (takie cięcie powoduje gorszy efekt kosmetyczny i większe ryzyko powstania przepukliny pooperacyjnej).
Metoda laparoskopowa pozwala na szybszą mobilizację pacjenta po operacji, dolegliwości bólowe po zabiegu są mniejsze, następuje szybsza rehabilitacja pacjenta, a efekt kosmetyczny jest lepszy.
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest najczęstszą przyczyną tzw. ostrego brzucha. Jeśli nie jest właściwie leczone może być chorobą bardzo groźną. Zapalenie wyrostka może wystąpić w każdym wieku (wiek 80% chorych waha się między 5 a 35 rokiem życia), jednakowo często u mężczyzn i kobiet.
Rzadko zdarza się u niemowląt i małych dzieci. Przyczyną zapalenia jest prawie zawsze zatkanie jego światła, często kałem. Niedrożność wyrostka prowadzi do rozdęcia i wytworzenia ropnia, a następnie zakrzepów, niedokrwienia, zgorzeli i perforacji.
Rzadkimi przyczynami zamknięcia światła mogą być pasożyty, ciała obce, a u dzieci przerost tkanki chłonnej.
Objawy ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego
Ból kolkowy w okolicy pępka lub nadbrzusza promieniujący do prawego dołu biodrowego i następnie umiejscawiający się w prawym podbrzuszu. Utrata łaknienie, nudności i zaburzenia w oddawaniu stolca są częstymi objawami. Wymioty występują rzadko.
Różnorodność objawów jest związana z różną lokalizacją końcowej części wyrostka, który może znajdować się w okolicy różnych narządów jamy brzusznej. Biegunka jest objawem zapalenia w przypadku miedniczego położenia wyrostka.
Bliskość usytuowania zapalenia wyrostka z moczowodem lub pęcherzem może powodować parcie na mocz lub częstomocz. Chory unika ruchów i często zgina prawą nogę w kolanie, podciągając ją do góry w celu zmniejszenia napięcia mięśni w okolicy prawego dołu biodrowego.
Objawy choroby u małych dzieci oraz u ludzi w podeszłym wieku często są nietypowe, co opóźnia ustalenie rozpoznania i zwiększa ryzyko przedziurawienia wyrostka.
Zmieniony zapalnie wyrostek robaczkowy w przekroju podłużnym.
Źródło: Wikipedia/Flickr; Ed Uthman, MD)
Objawy ogólne ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego
- podwyższona ciepłota ciała do 38 st. C lub nawet 39 st. C,
- dość często różnica temperatury ciała pomiędzy mierzoną pod pachą a w odbytnicy powyżej 1 st. C,
- przyspieszenie czynności serca,
- bóle w jamie brzusznej pojawiają się podczas kaszlu,
- szmery perystaltyczne (ruchów robaczkowych) jelit osłabione,
- zaczerwienienie skóry,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- obłożenie języka.
Prawy dół biodrowy
- bolesność uciskowa i obrona mięśniowa, najsilniejsza w punkcie McBurneya *,
- bolesność przy oderwaniu ręki od powłok brzusznych po ucisku (objaw Blumberga),
- przeczulica.
* punkt McBurneya – punkt położony w połowie linii łączącej kolec przedni górny kości biodrowej z pępkiem.
Badanie odbytnicy palcem (per rectum)
Bolesność po stronie prawej i od przodu w około 30% przypadków.
Inne objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
Przy ucisku lewego podbrzusza bolesność odczuwana jest w prawym dole biodrowym (objaw Rovsinga). Ból wywołany prostowaniem kończyny w stawie biodrowym, który pojawia się, gdy zapalnie zmieniony wyrostek robaczkowy jest zlokalizowany pozakątniczo, a jego koniec znajduje się w okolicy mięśnia biodrowo-lędźwiowego (objaw Jaworskiego).
Dodatni objaw zasłonowy (ból wywołany biernym ruchem rotacji wewnętrznej lub zewnętrznej zgiętej w stawie biodrowym kończyny dolnej), występuje, gdy proces zapalny jest zlokalizowany w pobliżu mięśnia zasłonowego wewnętrznego.
Badania laboratoryjne w zapaleniu wyrostka robaczkowego
- liczba białych krwinek prawie zawsze przekracza 12 000 w mm3,
- zwiększa się odsetek młodych postaci białych krwinek,
- hematokryt może być lekko podwyższony,
- u około 20% chorych białkomocz,
- niekiedy w moczu obecność niewielkiej ilości czerwonych i/lub białych krwinek,
- zaczerwienienie skóry.
Badania radiologiczne w zapaleniu wyrostka robaczkowego
Niekiedy przeglądowe zdjęcie jamy brzusznej może wykazać nieprawidłowości takie jak:
- uwidocznienie owalnego, zwapniałego kamienia znajdującego się w wyrostku,
- rozdęty, wypełniony gazem z widocznym poziomem płynu wyrostek,
- zbiornik gazu lub poziom płynu w kątnicy lub końcowym odcinku jelita cienkiego,
- skrzywienie boczne kręgosłupa w następstwie skurczu mięśnia biodrowo-lędźwiowego po stronie prawej.
Także wykonanie ultrasonografii lub tomografii komputerowej pozwala na ustalenie zakresu i lokalizacji stanu zapalnego poza wyrostkiem robaczkowym oraz na odpowiednie zaplanowanie leczenia operacyjnego.
Usg wyrostka robaczkowego – wyrostek oznaczony wskaźnikami.
Źródło: Wikipedia
Uwaga! Gdy proces zapalny trwa dłużej niż 18 godzin, znamiennie wzrasta częstość przedziurawienia wyrostka, uogólnionego zakażenia i zropienia rany pooperacyjnej. W wyjątkowych przypadkach stan zapalny ustępuje samoistnie, gdy światło wyrostka zostaje udrożnione, a znajdująca się w nim treść opróżnia się do światła kątnicy zanim nastąpi martwica ściany wyrostka.