Padaczka jest jedną z najczęściej występujących chorób neurologicznych. Atakuje w każdym wieku, choć najczęściej w przypadku dzieci i osób starszych. Jak się ocenia, dotyka około procenta populacji. W Polsce występuje u około 400 tysięcy osób. ‘Mózg człowieka działa na zasadzie generowania i przekazywania impulsów.
U chorych na padaczkę dochodzi do zaburzenia, w wyniku którego generowane są nieprawidłowe impulsy prowadzące do napadów padaczkowych’ – mówi dr Elżbieta Szczygieł-Pilut – specjalista neurolog z Oddziału Neurologicznego Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II.
Objawy zależą od tego, jaki obszar objęty jest ogniskiem padaczkowym.
Padaczka jest jedną z najczęściej występujących chorób neurologicznych /Photoshot /PAP
W większości przypadków, nawet 65-70 procent, nie da się ustalić przyczyny napadów padaczkowych. W Polsce najczęściej spotyka się przypadki padaczki będące następstwem urazów głowy, to około 20 procent.
Przy diagnostyce rozpatruje się też podłoże genetyczne, zarówno związane z dziedziczeniem po rodzicach, jak i mutacjami powstałymi w wieku zarodkowym.
U dzieci podstawową przyczyną bywają uszkodzenia okołoporodowe, a także nieprawidłowości budowy naczyń krwionośnych, czy choroby, jak zapalenie mózgu, albo zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – podkreśla w rozmowie z dziennikarzem RMF FM Grzegorzem Jasińskim dr Elżbieta Szczygieł-Pilut.
Wśród przyczyn padaczki u osób starszych, po 65. roku życia, na pierwszy plan wysuwają się przypadki naczyniowego uszkodzenia mózgu, np. udar niedokrwienny, udar krwotoczny czy krwotok podpajęczynówkowy.
U osób około 30, 40 roku życia, bardzo duże znaczenie dla pojawiania się padaczki mogą mieć guzy mózgu, zarówno pierwotne, jak i przerzutowe.
Prowadzące do padaczek uszkodzenia mózgu mogą być też wynikiem używania substancji psychoaktywnych, czy zatrucia alkoholem.
Osobom postronnym padaczka najczęściej kojarzy się z klasycznym napadem, tak zwanym toniczno-klonicznym, kiedy pacjent traci nagle przytomność, upada na podłoże, występuje silne napięcie mięśni, wyprężanie ciała, odgięcie głowy do tyłu, mogą towarzyszyć temu miedzy innymi drgawki kończyn i głowy. To najbardziej spektakularna forma napadów padaczkowych, jednak nie najczęstsza. Są napady, kiedy pacjent przez kilka sekund jest tylko nieświadomy tego, co się z nim dzieje. Są wreszcie napady, w których pacjent na dwie, trzy minuty traci możliwość kontaktu z otoczeniem.
Jeżeli jesteśmy świadkami klasycznego napadu padaczkowego to przede wszystkim powinniśmy zabezpieczyć głowę pacjenta przed urazem. Pacjenta nie należy krępować, nie należy na siłę go cucić.
Nie należy wkładać żadnych przedmiotów do jamy ustnej, ponieważ grozi to wyłamaniem, uszkodzeniem zębów. Pacjenta wymiotującego trzeba położyć w pozycji bocznej, bezpiecznej. Po napadzie pacjenci w większości przypadków śpią. Nie trzeba tego snu przerywać.
Jeżeli po napadzie pacjent jest pobudzony, trzeba ochronić go przed możliwością wybiegnięcia na ulicę, przed możliwością kolejnych urazów.
Dr Elżbieta Szczygieł-Pilut /Fot. Grzegorz Jasiński /materiały prasowe
Audio
Posłuchaj pierwszej części rozmowy
Gość: dr Elżbieta Szczygieł-Pilut – neurolog. Część 1
Grzegorz Jasiński, RMF FM: Zacznijmy od przyczyn, co może doprowadzić do tej choroby, do ataków padaczkowych?
Dr Elżbieta Szczygieł-Pilut:
Torbiel pajęczynówki – objawy, przyczyny i leczenie. Gdzie może wystąpić ten rodzaj torbieli mózgu i dlaczego rozwija się również u dzieci?
Torbiele pajęczynówki występują u pacjentów w różnym wieku, ale najczęściej chorują na nie mężczyźni około 30. roku życia. tobkatrina/123RF
Torbiel pajęczynówki to odgraniczona przestrzeń wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym, położona wewnątrz czaszki na jednej z opon mózgu, jaką jest pajęczynówka. Wynika z jej zdwojenia lub rozszczepienia, ale pomimo niepokojącej lokalizacji w większości przypadków zmiana jest łagodna i nienowotworowa. Wymaga jednak leczenia – gdy torbiel pajęczynówki urośnie, objawy mogą zagrażać życiu.
Mózg i rdzeń kręgowy człowieka to delikatne struktury, chronione przed urazami mechanicznymi przez trzy błony mózgowo-rdzeniowe, nazywane oponami. Należą do nich gruba opona twarda, opona pajęcza oraz opona miękka, która jest zrośnięta z rdzeniem kręgowym.
Opona pajęcza, czyli pajęczynówka, od strony zewnętrznej zrasta się z oponą twardą, natomiast od wewnątrz oddzielona jest od opony miękkiej przestrzenią z płynem rdzeniowym, pełniącym funkcję amortyzacyjną.
O torbieli pajęczynówki mówimy wtedy, gdy w pajęczynówce powstaje odgraniczona przestrzeń wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym, która ma znaczne rozmiary, tj. jej przekrój poprzeczny jest większy niż 3 milimetry.
W obrębie pajęczynówki można wyróżnić dwa rodzaje torbieli:
- Torbiel pajęczynówki pierwotna, obecna od urodzenia i klasyfikowana jako wynik zaburzenia rozwojowego. Jest to wada wrodzona związana jest z wewnątrzczaszkowym nagromadzeniem płynu mózgowo-rdzeniowego w błoniastym zbiorniku, którego ściany zbudowane są ze zdwojonej lub rozszczepionej opony pajęczej.
- Torbiel pajęczynówki wtórna, pojawiająca się jako powikłanie stanu zapalnego opon mózgowych, bądź po przebytym krwotoku lub urazie. Często jest także powikłaniem w zespole Marfana, czyli dziedzicznej patologii tkanki łącznej.
Pod względem lokalizacji wyróżnia się:
- torbiel pajęczynówki środkowego dołu czaszki, odpowiadająca za około 30-50 proc. zmian w obrębie tej struktury,
- torbiel pajęczynówki tylnego dołu czaszki, która występuje w około 25-30 proc. przypadków i skutkuje zaburzeniami koordynacji ruchowej i równowagi oraz problemami z mową,
- torbiel pajęczynówki w okolicy skroniowej.
Na temat powstawania torbieli pajęczynówki wysuwa się wiele hipotez. Dokładny mechanizm rozwoju tej patologicznej zmiany nie jest znany, aczkolwiek wysuwa się trzy główne czynniki:
- torbiel pajęczynówki w głowie powstaje z udziałem jednokierunkowej zastawki, ulokowanej pomiędzy przestrzenią podpajęczynówkową i torbielą,
- w torbieli obecne są komórki podobne do splotów naczyniowych, odpowiedzialne za produkcję płynu mózgowo-rdzeniowego,
- wzrost ciśnienia pomiędzy środowiskiem wewnętrznym torbieli a płynem w przestrzeni podpajęczynówkowej wynika z większej zawartości białka i sodu.
Torbiele pajęczynówki występują u pacjentów w różnym wieku, ale najczęściej chorują na nie mężczyźni około 30. roku życia.
Objawy, jakie powoduje torbiel pajęczynówki, są uzależnione od wielkości i lokalizacji zmiany. Często pacjenci nie są świadomi tego, że są chorzy, i zgłaszają się do specjalisty twierdząc, że zmagają się z przewlekłym zmęczeniem.
Małe torbiele często występują bezobjawowo i wykrywa je zazwyczaj tomograf komputerowy. Natomiast symptomy występujące przy torbielach o średniej wielkości kojarzone są z objawami występującymi podczas zwykłej infekcji, np. może pojawić się ogólne osłabienie.
Gdy torbiel się rozrasta, zwykle występują objawy takie jak:
- ból głowy odporny na leczenie środkami farmakologicznymi; jego lokalizacja uzależniona jest od tego, gdzie rozwija się torbiel – na przykład w skroni lub z tyłu głowy,
- zawroty głowy i zaburzenia równowagi,
- szumy uszne lub jednostronne upośledzenie słuchu,
- halucynacje,
- napady padaczkowe,
- bezdech senny,
- nudności i wymioty,
- podwójne widzenie,
- zaburzenia mowy,
- wzrost ciśnienia śródczaszkowego.
Torbiel pajęczynówki charakteryzuje się dużą dynamiką zmian. Może zwiększać lub zmniejszać swoją objętość, a nawet zanikać. Choć pacjenci ze zdiagnozowaną zmianą mogą obawiać się, że dojdzie do jej pęknięcia, zagrożenie to jest istotne w przypadku dużych torbieli.
Ten rodzaj zmiany jest zwykle łagodny i nie ma charakteru nowotworowego i nie może być traktowany jako typowy guz mózgu.
W przypadku stwierdzenia małych torbieli wystarczy okresowa obserwacja pajęczynówki. Jeśli torbiel pajęczynówki w głowie jest duża to może stanowić zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale również dla życia pacjenta. Wtedy konieczne może okazać się wdrożenie leczenia chirurgicznego.
Rosnąca torbiel może uciskać sąsiednie struktury, wywołując tak zwany „efekt masy”, co skutkuje pojawieniem się zaburzeń neurologicznych, takich jak:
- drgawki,
- niedowład,
- porażenie połowiczne,
- zaburzenia czucia.
W przypadku wystąpienie takich objawów należy natychmiast skontaktować się ze specjalistą.
Po rozum do głowy, czyli co robić, by nasz mózg działał sprawniej?
Torbiele pajęczynówki wykrywane są w badaniach obrazowych mózgowia: tomografii komputerowej oraz rezonansie magnetycznym.
Zadaniem diagnostyki obrazowej jest odróżnienie torbieli pajęczynówki od innych zmian, takich jak torbiel naskórkowa, torbiel skórzasta, wodniaki, krwiaki podtwardówkowe lub guzy torbielowate.
W neuroobrazowaniu przy zastosowaniu tomografii komputerowej torbiele pajęczynówki widoczne są jako odgraniczone przestrzenie płynowe położone pomiędzy blaszką wewnętrzną kości pokrywy czaszki a powierzchnią mózgowia. W obrazach uzyskanych przy pomocy rezonansu magnetycznego granice torbieli są ostro zaznaczone.
Zmiana wykazana w badaniu obrazowym wymaga konsultacji z neurochirurgiem. Na podstawie wnikliwego wywiadu medycznego oraz badania neurologicznego podejmowana jest decyzja co do dalszego leczenia pacjenta.
Na to, jaka metoda leczenia będzie odpowiednia, wpływa rozmiar torbieli pajęczynówki, ogólny stan zdrowia pacjenta oraz zażywane leki, często bowiem pacjenci stosują środki farmakologiczne łagodzące niektóre objawy, takie jak np.
nudności.
Małe torbiele nie są zwykle kwalifikowane do leczenia ze względu na możliwość spontanicznego zaniku. Pacjent pozostaje wówczas pod kontrolą lekarza, okresowo zgłaszając się na okresowe badania radiologiczne,
Wskazaniem do leczenia operacyjnego są zmiany o średniej i dużej wielkości. Należy podkreślić, że średnie zmiany poddawane są leczeniu inwazyjnemu wyłącznie wtedy, gdy dają objawy kliniczne.
W leczeniu chirurgicznym torbieli pajęczynówki stosowane są najczęściej dwie metody: drenaż, czyli przebicie i usunięcie zawartości torbieli przy użyciu specjalnej igły, albo wycięcie torbieli endoskopowo lub w sposób klasyczny.
Celem zabiegu chirurgicznego jest zmniejszenie ciśnienia w cyście. Torbiel przestaje wtedy uciskać na sąsiadujące struktury wewnątrzczaszkowe. Częściej stosowana jest metoda endoskopowa przy użyciu lasera, ponieważ jest mało inwazyjna, a zapewniane przez nią efekty są równie dobre, co w przypadku inwazyjnego drenażu.
Operacje endoskopowe stosowane w leczeniu schorzeń mózgu zaliczają się do zabiegów minimalnie inwazyjnych. Wykorzystanie tej metody nie tylko skraca czas zabiegu, ale również czas hospitalizacji pozabiegowej.
Do endoskopii torbieli pajęczynówki kwalifikuje się zwykle pacjentów, u których zmiany nie są zbyt rozległe. W przypadku zmian głęboko położonych i trudno dostępnych przez klasyczne dojście metoda endoskopowa znajduje pełne uzasadnienie.
Z kolei w przypadku zmian dużych i trudnodostępnych za pomocą dojścia endoskopowego należy zastosować drenaż, czyli metodę dojścia klasycznego. Stosuje się ją także wtedy, gdy pojawia się rozległe krwawienie. Skuteczność obu metod jest porównywalna, natomiast endoskop skraca czas leczenia.
Dużym odsetkiem pacjentów, u których występuje torbiel pajęczynówki, są dzieci. Patologiczne zmiany są wrodzone i mogą pojawić się nawet u noworodków.
Torbiel pajęczynówki u dzieci starszych jest przyczyną zaburzeń rozwoju lub zmiany zachowania. Ucisk torbieli na przysadkę mózgową może powodować zaburzenia hormonalne, np.
niedobór hormonu wzrostu, skutkujący niskim wzrostem, przedwczesne dojrzewanie lub brak miesiączek u dorastających dziewczynek. U dzieci częściej diagnozuje się torbiele mnogie, nie mające podłoża genetycznego.
Małe torbiele poddawane są obserwacji.
ZOBACZ: Nawet co szósty kleszcz może przenosić kleszczowe zapalenie mózgu. Przed niebezpiecznym wirusem chroni tylko szczepionka
Padaczka, epilepsja – rodzaje, leczenie
Padaczka (inaczej epilepsja bądź też choroba św. Walentego) – choroba o złożonej, różnej etiologii cechująca się pojawianiem napadów padaczkowych. Napad padaczkowy zaś jest wyrazem przejściowych zaburzeń czynności mózgu polegających na nadmiernych i gwałtownych, samorzutnych wyładowaniach bioelektrycznych w komórkach nerwowych.
Biochemicznymi przyczynami pojawiania się tych wyładowań mogą być:
- zaburzenia równowagi pomiędzy neuroprzekaźnikami pobudzającymi i hamującymi
- obniżony próg pobudliwości neuronów spowodowany np. zaburzeniami elektrolitycznymi
- zaburzenia pracy pompy sodowo-potasowej wynikające z niedoboru energii
14 lutego obchodzony jest Dzień Chorego na Padaczkę.
Epidemiologia
Padaczka jest powszechną chorobą, dotkniętych jest nią ok. 1% ludzi w Polsce (ok. 400 tys.). Co ważne – padaczka jest chorobą ludzi młodych. W 80% ujawnia się przed 20 rokiem życia.
Rodzaje napadów padaczkowych (podział Gastaut)
- Padaczki uogólnione
- pierwotnie uogólnione
- wtórnie uogólnione
- nieokreślone uogólnione
- Padaczki częściowe
- Padaczki nie sklasyfikowane
Padaczki uogólnione
- Występują zazwyczaj u dzieci i charakteryzują się krótkotrwałymi epizodami zaburzeń świadomości bez utraty przytomności: dziecko jakby na chwilę się zagapia, po czym podejmuje przerwaną czynność.
- Bez utraty przytomności dochodzi do kilku zrywań niektórych grup mięśniowych.
- Chory nagle pada, jakby ugięły się pod nim nogi i traci przytomność na kilka minut.
- napady toniczno-kloniczne (grand mal)
Chory nagle pada na ziemię, traci przytomność, dochodzi do wyprężania kończyn i tułowia, czasami przygryzienie języka, ślinotoku, zsinienia spowodowanego bezdechem, zaburzenie funkcji zwieraczy (faza toniczna), wszystko to trwa kilka sekund, po czym następuje rytmiczne zrywanie (drgawki) kończyn i tułowia, utrzymujące się do 5 min (faza kloniczna). W czasie napadu może wystąpić tylko jedna z tych faz (napad toniczny lub kloniczny).
Padaczki częściowe
- napady częściowe proste
- napady częściowe złożone.
Padaczki związane z wiekiem
- zespół Ohtahary
- zespół Westa
- zespół Lennoxa-Gastauta
- zespół Friedmana – piknolepsja
- padaczka Rolanda
- zespół Landaua-Kleffnera
Napady ogniskowe objawowe
- padaczka skroniowa
- padaczka czołowa
- padaczka ciemieniowa
- padaczka potyliczna
- padaczka Kożewnikowa
- mieszane np. skroniowo-czołowa
Padaczki o określonej etiologii
- padaczka w guzach mózgu
- padaczka poudarowa
- padaczka alkoholowa
- padaczka poinfekcyjna
- padaczka po kraniotomii
- padaczka polekowa
- padaczka odruchowa (wywołana powtarzającymi się seriami bodźców świetlnych bądź akustycznych)
Stan padaczkowy
Powtarzające się jeden za drugim napady padaczkowe trwające powyżej 5 minut, bez odzyskania przytomności, czasem z chwilowym bezdechem są stanem zagrożenia życia.
Wymagają natychmiastowej hospitalizacji i podjęcia pilnego leczenia. Występują bez uchwytnej przyczyny lub po zmianie, odstawieniu nagłym leków (w szczególności hormonalnych), w trakcie infekcji u chorego z epilepsją, itp.
Chory zagrożony jest m.in. obrzękiem mózgu, obrzękiem płuc, hipertermią.
Przyczyna padaczki i napadów padaczkowych
Padaczka nie jest chorobą dziedziczną. Dziedziczny jest niski próg pobudliwości komórek nerwowych mózgu. Czynniki predysponujące do wystąpienia napadów padaczki:
- urazy mózgu – wiele zmian, występujących w trakcie bezpośrednich reakcji kompensacyjnych może przyczynić się do wystąpienia drgawek. Ponadto istnieje hipoteza, że blizna glejowa powstała po urazach mózgu jest czynnikiem indukującym powstawanie ogniska padaczkowego.
- bodźce świetlne – częstokroć zdarza się, że bodźce świetlne (np. z gry komputerowej, naturalne migotanie ekranu komputera, oglądanie słońca przez drzewa w trakcie jazdy samochodem, dyskoteka, itp.) powodują napad padaczkowy. Często gwałtowne wyjście z ciemnego miejsca na mocne światło słoneczne może przyczynić się do napadu. W szpitalach wywołuje się za pomocą migoczącej lampy ataki w celu obserwacji i badań.
- zmiany hormonalne – do napadu mogą przyczynić się wahania hormonalne związane z menstruacją. Kobiety znacznie bardziej narażone są na atak w końcowej fazie cyklu. Zmiany związane z dojrzewaniem mogą spowodować uaktywnienie się padaczki.
- zmiana aktywności falowej mózgu – padaczka może pojawiać się w okolicach przejścia od snu do czuwania i na odwrót.
- stany gorączkowe
- stan fizjologiczny organizmu
- niedotlenienie
- zmniejszona zawartość CO2 we krwi,
- niedocukrzenie,
- niewydolność adrenergiczna,
- zwiększony poziom progesteronu,
- zaburzenia wodno-elektrolitowe,
- zmęczenie i brak snu
Leczenie
Leczenie padaczki opiera się na kilku podstawowych zasadach:
- precyzyjnym rozpoznaniem choroby, zwłaszcza gdy napady padaczkowe wystąpiły po raz pierwszy po trzydziestym roku życia bez uchwytnej przyczyny zewnętrznej (wykluczenie np. guzów mózgu)
- zawsze jeżeli to tylko możliwe stosowanie monoterapii (politerapia w przypadku niemożliwości kontroli pojedynczym lekiem)
- wdrażanie leczenia – wprowadzanie leku powoli, aż do uzyskania odpowiedniej dawki
- odstawienie leczenia – powoli zmniejszając dawkę
- zmiana leków – na zakładkę, powoli odstawiając jeden i powoli wprowadzając drugi
- leczenie długotrwałe
- stosowanie odpowiedniego leku do konkretnego rodzaju napadu
- stosowanie odpowiednio dużej dawki leku
- monitorowanie stężenia leku w surowicy – w niektórych przypadkach
Leki pierwszego rzutu:
- napady pierwotnie uogólnione – kwas walproinowy
- napady wtórnie uogólnione – karbamazepina
- napady częściowe – karbamazepina
- zespół Westa – vigabatryna, sterydy, ACTH
- padaczka rolandyczna – karbamazepina
Leczenie napadu padaczkowego:
- 10 mg diazepamu powoli i.v. lub 2 mg klonazepamu i.v., tlen
- jeżeli napady nie ustępują – powtórzenie dawki, tlen
- jeżeli napady nie ustępują – 20 mg diazepamu i.v. oraz fenytoina 15 mg/kg i.v. (do drugiej żyły nie szybciej niż 50 mg/kg), 40% glukoza, kokarboksylaza, tlen
- jeżeli napady nie ustępują – diazepam 100 mg we wlewie kroplowym w 500 mg glukozy (40 ml/h) i.v.
- jeżeli napady nie ustępują – możliwe zastosowanie innych leków – fenobarbital, lidokaina, klometiazol
- jeżeli napady nie ustępują – znieczulenie ogólne
Pierwszym skutecznym lekiem był fenobarbital, jednak z uwagi na rozliczne działania uboczne mający znaczenie praktycznie historyczne (z wyjątkiem leczenia stanu padaczkowego).
Stopniowo wychodzi też z użycia fenytoina i prymidon także z uwagi na działania uboczne. Dąży się do ograniczenia w przewlekłym stosowaniu benzodiazepin (diazepam, klonazepam) z uwagi na łatwość uzależnienia.
Duża w tym rola leków nowych generacji (gabapentyna, lamotrygina i inne), które są dobrze tolerowane.
Istotne jest dążenie do wyeliminowania napadów lub (jeśli to nie jest możliwe) do kontrolowania napadów, przy akceptowalnych objawach ubocznych farmakoterapii. Przyjmuje się, że każdy napad padaczki toruje drogę następnemu napadowi.
Tak więc wdrożenie właściwego leczenia na samym początku choroby daje największe szanse na ustąpienie napadów w trakcie leczenia. Daje też nadzieję na uzyskanie dobrych wyników przy niezbyt dużych dawkach leków.
W niektórych przypadkach padaczki znaczącą pomoc dla lekarza leczącego może stanowić zapis EEG. Jego normalizacja w połączeniu z lepszą kontrolą choroby świadczy o skuteczności leczenia.
Jest to szczególnie przydatne w okresie remisji, gdy pojawia się możliwość zmniejszania dawki leków. Zmniejszanie dawki leków pod kontrolą EEG jest najbezpieczniejszą formą leczenia w okresie remisji.
Jednakże nie należy przeceniać znaczenia badania EEG w przebiegu padaczki a szczególnie w rokowaniu; zdarzają się chorzy z ciężkimi napadami i minimalnymi zmianami w zapisie, są też przypadki odwrotne- dużym zmianom w EEG nie towarzyszy występowanie napadów.
Problemem dużo trudniejszym niż wdrożenie leczenia jest decyzja o jego zakończeniu.
Przyjmuje się, że można stopniowo obniżać dawki leków po pięcioletnim okresie bez napadów i przy założeniu, że w okresie stopniowego odstawiania leków nie nastąpi pogorszenie zapisów EEG pacjenta.
Im dłużej trwało leczenie tym bardziej ryzykowna w skutkach może być decyzja o zakończeniu leczenia i pacjent powinien być poinformowany o zwiększonym ryzyku wystąpienia napadu podczas stopniowego odstawiania leków.
Problemem jest też samowolne odstawienie leków przez chorego; w niektórych przypadkach mogą wystąpić napady gromadne a nawet stan padaczkowy. Stąd istotna jest troska rodziny chorego, aby przyjmował on leki zgodnie z zaleceniami lekarskimi.
Czasem ważne jest uwzględnienie w leczeniu innych zaburzeń u pacjenta (np. zespołów depresyjnych, stanów dysforii, złego samopoczucia, problemów z bezsennością). Wiele leków (np. karbamazepina) potrafi łączyć działanie przeciwpadaczkowe z psychotropowym.
Pierwsza pomoc w napadzie padaczkowym
Osobę mającą napad padaczkowy:
- ułożyć na boku, aby zapobiec zakrztuszeniu lub zadławieniu, szczególnie jeśli chory wymiotuje
- nie podawać nic do picia
- ochronić (szczególnie głowę) przed okaleczeniem o okoliczne przedmioty
- nie powstrzymywać na siłę drgawek
- rozpiąć pasek, kołnierz koszuli, aby ułatwić oddychanie
- nie wkładać niczego między zęby, szczególnie nic twardego. Nie otwierać siłą zaciśniętych szczęk
- zachować spokój, dopiero jeżeli po 2-3 minutach atak nie mija, wezwać pogotowie
- po ataku osoba może mieć problem z logicznym kontaktem, mówieniem, kojarzeniem faktów i samodzielnym chodzeniem, wiec powiedzieć spokojnie, co sie stało i pomóc usiąść lub dojść do łóżka i pozwolić odpocząć. Atak naprawdę jest sporym wysiłkiem umysłowym i fizycznym.
Problemy społeczne
Padaczka jest chorobą często skrywaną przez chorego. Wynika to częściowo ze społecznej nieznajomości sposobów pomocy choremu gdy zdarzy się napad. Wielu chorych jest społecznie izolowanych, co potęguje poczucie samotności, odosobnienia i rodzi niepełnosprawność.
Wieloletni przebieg choroby może powodować powstawanie objawów encefalopatii, a także charakteropatii, zwłaszcza w przypadku niestosowania się chorego do zaleceń lekarskich. Aby tego uniknąć należy chorobę leczyć intensywnie (zob. Leczenie), starając się kontrolować napady.
Ideałem byłaby sytuacja całkowitego wyeliminowania napadów przy akceptowalnych objawach ubocznych farmakoterapii. Stąd ważne jest wczesne wykrycie i leczenie choroby – co daje choremu wiele szans na taki, korzystny przebieg leczenia. Obecne leki dają duże szanse na komfort leczenia (małe działania uboczne).
Ważne jest unikanie sytuacji mogących sprowokować wystąpienie napadu (np. brak snu, alkohol, błyski świetlne na dyskotece itp).
Akceptacja choroby, wykorzystanie szansy jaką daje właściwe jej leczenie sprawa, że wielu epileptyków jest w stanie prowadzić prawie normalne życie, z sukcesem rodzinnym i zawodowym.
Znani epileptycy
- Gajusz Juliusz Cezar
- Bolesław II Pobożny z Przemyślidów
- Konrad von Wallenrode, wielki mistrz zakonu krzyżackiego
- Bohdan Zenobi Chmielnicki herbu Abdank
- Elżbieta Habsburżanka, pierwsza żona Zygmunta Augusta
- Katarzyna Habsburżanka, trzecia żona Zygmunta Augusta
- Andrzej Wróblewski (malarz)
- Michał Czajkowski herbu Jastrzębiec
- Gustaw Flaubert
- Fiodor Dostojewski
- Ian Curtis lider Joy Division
Skomentuj →
Padaczka (epilepsja): objawy, przyczyny, podział i leczenie
Padaczka ( inaczej epilepsja, historyczna nazwa kaduk ) jest schorzeniem, które cechuje wiele różnych i często powiązanych ze sobą przyczyn. Nie w każdym przypadku możliwych jednoznacznie do określenia. Schorzenie to polega na występowaniu tzw. napadów padaczkowych.
Wystąpienie napadu padaczkowego świadczy o pojawieniu się chwilowych zaburzeń w pracy ludzkiego mózgu. Są to silne, gwałtowne, nagłe oraz samorzutne wyładowania w komórkach nerwowych powstające na tle bioelektrycznym.
Objawy padaczki
- drgawki,
- szczękościsk,
- wygięcie ciała w łuk,
- naprężenie ciała,
- niekontrolowane oddanie moczu,
- ślinotok,
- utrata przytomności,
- drżenie w kąciku ust,
- drżenie kciuka,
- mrowienie na ciele,
- utrata świadomości.
Podział
Padaczka to powszechne schorzenie, choruje na nią aż 400 tysięcy osób w Polsce (około 1%).
Rodzaje napadów padaczkowych według Gestaut’a:
- uogólnione pierwotnie,
- uogólnione wtórnie,
- uogólnione nieokreślone.
- Padaczki częściowe,
- Padaczki nieklasyfikowane.
Padaczki uogólnione
- napady małe ( petit mal ) – ich występowanie obserwuje się zazwyczaj u dzieci, cechą charakterystyczną są krótkie zaburzenia świadomości, bez utraty przytomności, dziecko sprawia wrażenie jakby na chwile się zagapiło po czym wraca do przerwanej czynności,
- napady miokloniczne – nie występuje utrata przytomności, dochodzi do kilku zrywań w niektórych grupach mięśniowych,
- napady atoniczne – osoba chora nagle upada, jakby ugięły się pod nią kolana i traci przytomność na kilka minut,
- napady toniczno-kloniczne (grand mal) – osoba chora nagle upada na ziemię, dochodzi do utraty przytomności, wyprężenia kończyn oraz tułowia, czasami następuje przygryzienie języka, ślinotok, pojawia się zsinienie w wyniku bezdechu, zaburzenie funkcji zwieraczy ( faza toniczna) – te wszystkie objawy trwają przez zaledwie kilka sekund po czym rozpoczyna się mechaniczne zrywanie – drgawki kończyn oraz tułowia. Utrzymują się one do 5 minut ( faza kloniczna ). Napad może opierać się również tylko na jednej z tych dwóch faz ( toniczna lub kloniczna ).
Padaczki częściowe
- napady częściowe proste,
- napady częściowe złożone – psychosensoryczne, psychomotoryczne, emocjonalne i intelektualne, trzewno- wegetatywne,
Padaczki wynikające z wieku
- zespół Westa,
- zespół Ohtahary,
- zespół Lennoxa-Gastauta,
- padaczka Rolanda,
- zespół Friedmana – piknolepsja
- zespół Landaua-Kleffnera.
Napady padaczkowe ogniskowe, objawowe
- padaczka skroniowa,
- padaczka czołowa,
- padaczka potyliczna,
- padaczka ciemieniowa,
- padaczka Kożewnikowa,
- padaczki mieszane, np. potyliczno- czołowa.
Padaczki o konkretnej przyczynie
- padaczka poudarowa,
- padaczka w guzach mózgu,
- padaczka alkoholowa,
- padaczka polekowa,
- padaczka kraniotomii,
- padaczka poinfekcyjna,
- padaczka odruchowa ( wywoływana przez powtarzalne bodźce świetlne lub akustyczne ).
Przyczyny stanów padaczkowych
Z cała pewnością padaczka nie jest schorzeniem dziedzicznym. Możliwe jest natomiast odziedziczenie niskiego progu pobudliwości komórek nerwowych w mózgu. Niestety, pomimo licznych badań i starań naukowców, nadal w większości przypadków napadów padaczkowych niemożliwe jest ustalenie określonej przyczyny zachorowania.
Czynniki wywołujące
Czynnikami predysponującymi do pojawienia się napadów padaczkowych są:
- przejście operacji na otwartym mózgu, w wyniku nowotworu, wylewu krwi do mózgu, tętniaka,
- urazy mózgu,
- padaczka odruchowa – wyzwalają ją różnego rodzaju bodźce zewnętrzne,
- zmiany aktywności falowej mózgu – stan padaczkowy może wystąpić w momencie przejścia ze snu do czuwania i na odwrót,
- zmiany hormonalne – epilepsje mogą spowodować zmiany hormonalne w trakcie menstruacji, kobiety są bardziej narażone na atak padaczkowy w końcowej fazie cyklu, także zmiany pojawiające się w wyniku dojrzewania mogą wywołać padaczkę,
- stany gorączkowe,
- zmęczenie,
- brak snu,
- zmiany emocjonalne,
- biochemiczne: obniżenie progu pobudliwości neuronów wywołany np. poprzez zaburzenia elektrolitowe, zaburzenie równowagi między neuroprzekaźnikami hamującymi i pobudzającymi, zaburzenia w pracy pompy sodowo- potasowej, pojawiające się w wyniku niedoboru energii,
- fizjologiczne stany organizmu ( zmniejszona zawartość CO2 we krwi, niedotlenienie, hiperwentylacja, niewydolność adrenergiczna, niedocukrzenie, zbyt wysoki poziom progesteronu, zaburzenia wodno- elektrolitowe.
Leczenie padaczki
- postawienie pewnej diagnozy – wykluczenie innych stanów chorobowych, których usunięcie mogłoby wyeliminować przyczynę powstawania drgawek,
- jeśli jest to możliwe przyjmowanie jednego leku kontrolującego napady padaczkowe, stosowanie większej ilości leków jedynie w sytuacji gdy monoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów,
- rozpoczynanie leczenie – leki wprowadzane powoli w celu ustalenia odpowiedniej dawki,
- odstawianie leków –opiera się na stopniowym zmniejszaniu dawki,
- zmiany leków- stopniowo, jeden powoli odstawiamy wprowadzając nowy,
- leczenie jest długotrwałe,
- odpowiednie dobieranie leków do konkretnych napadów,
- w niektórych przypadkach kontrolowanie poziomu leku w surowicy krwi,
- stosowanie odpowiednio dużej, właściwie dobranej dawki leku.
Pierwsza pomoc w napadzie padaczkowym
- pozycja boczna ustalona – jeśli jest to możliwe układamy chorego na boku, aby się nie zakrztusił, jeśli nie pozostawiamy na plecach,
- nie wolno wkładać niczego pod głowę ( poduszki, kurtki, koca itp. ) – może to spowodować zapadnięcie się języka i utrudnienie oddychania,
- nie wolno podawać nic do picia,
- ochrona głównie głowy i kręgosłupa przed okaleczeniem o pobliskie przedmioty – podtrzymanie obiema rękami na boku, nie podnosząc głowy,
- drgawek nie powstrzymujemy na siłę,
- rozpinamy pasek, kołnierz koszuli w celu ułatwienia oddychania,
- nie wkładamy szczególnie nic twardego pomiędzy zęby i nie otwieramy na siłę zaciśniętych szczęk,
- zachowujemy spokój,
- pogotowie wzywamy dopiero jeśli drgawki nie ustępują po około 2-3 minutach,
Po zakończonym ataku osoba chora może mieć problemy mówieniem, logicznym kontaktem, kojarzeniem faktów a nawet chodzeniem. Spokojnie tłumaczymy co się stało i pomagamy usiąść lub dojść do łóżka. Pozwalamy odpocząć. Upewniamy się czy w trakcie ataku nie doszło do mimowolnego oddania moczu lub kału i ewentualnie pomagamy choremu.
Najlepiej jeśli po ustaniu ataku chory położy się spać na 1-2 godziny, gdyż napad stanowi duży wysiłek fizyczny i umysłowy dla organizmu.
Zalecane jest wezwanie pogotowia po każdorazowym napadzie lub bezzwłoczne skontaktowanie się z lekarzem prowadzącym.
W przypadku napadu przebiegającego bez utraty przytomności należy osobę chorą asekurować aby nie zrobiła sobie krzywdy. Ma ona zachwiane procesy poznawcze, więc próby nawiązywania z nią kontaktu słownego są bezcelowe.
Zwykle po ataku ma ona świadomość tego co się stało, a funkcje myślenia powracają. Jest ona równie wyczerpana co osoba po ataku dużym dlatego należy umożliwić odpoczynek.
Ciekawostki
- dzień zakochanych- 14 lutego jest jednocześnie Dniem Chorego na Padaczkę, zaś patronem osób chorych na tę przypadłość jest św. Walenty,
- Epileptologia to dziedzina neurologii poświęcona leczeniu i badaniu padaczek.