Deformacja, zespół, choroba Haglunda? Łatwo pogubić się w subtelnych różnicach między tymi terminami, zwłaszcza że w mowie potocznej wszystkie kryją się pod pojęciem „pięta Haglunda”. W artykule wyjaśniamy nie tylko, jak należy je rozumieć, ale także w jaki sposób je rozpoznać oraz leczyć.
Warto pamiętać, że oficjalnie zespół lub choroba Haglunda (potocznie nazywana piętą Haglunda) to określenie obejmujące wiele zmian chorobowych okolic pięty i ścięgna Achillesa, któremu może – ale nie musi – towarzyszyć deformacja Haglunda (także: ostroga, o której więcej piszemy w artykule: Jak leczyć ostrogę piętową?), czyli wyrośl na kości piętowej. Należy odróżnić je także od choroby Haglunda-Severa, czyli jałowej martwicy guza kości piętowej.
Przyczyny pięty Haglunda
Do najczęstszych przyczyn tego schorzenia zalicza się:
- przeciążenie (np. podczas biegania),
- uraz lub zapalenie ścięgna Achillesa,
- deformację Haglunda,
- nieprawidłową budowę kości piętowej,
- noszenie zbyt ciasnego obuwia ze sztywnym zapiętkiem.
Natomiast wciąż nie mamy pewności co do przyczyn powstawania ostrogi Haglunda, choć samo zjawisko jest nam znane od lat 20. XX wieku.
Objawy choroby Haglunda
Początkowe objawy są na tyle łagodne, że nie budzą naszego niepokoju (dyskomfort podczas marszu, niewielkie pęcherze).
Sygnałem alarmowym powinien być ból tylnej części pięty, szczególnie silny rano, podczas chodzenia w butach z twardym zapiętkiem, biegania lub zginania i prostowania stawu skokowego.
Dodatkowo pojawiają się też podrażnienie, zaczerwienienie i obrzęk w okolicy przyczepu ścięgna Achillesa.
Pięta Haglunda – leczenie i rehabilitacja
W zależności od dokładnych przyczyn i stopnia zaawansowania pięty Haglunda, operacja polegająca na usunięciu ostrogi Haglunda może okazać się nieunikniona. Wtedy musimy być gotowi na dłuższy czas rekonwalescencji.
Jednak dzięki odpowiednio wczesnemu rozpoznaniu choroby, możemy uniknąć zabiegu chirurgicznego i wrócić do zdrowia, stosując jedynie leczenie zachowawcze.
Oczywiście konieczna jest rezygnacja z treningów i używanie podpiętek, które odciążą chorą część stopy.
W przypadku pięty Haglunda leczenie może obejmować:
- leki przeciwzapalne,
- terapię manualną,
- ćwiczenia stawu skokowego i ścięgna Achillesa,
- zabiegi fizykoterapeutyczne.
Lekarz może zalecić wiele różnych zabiegów, w zależności od schorzenia występującego u pacjenta. Najpopularniejsze zabiegi fizykalne leczące piętę Haglunda to:
Laseroterapia wysokoenergetyczna – zabiegi tego typu u pacjentów z chorobą Haglunda są szczególnie skuteczne, dzięki wszechstronności ich działania – stymulują do szybszej samonaprawy zarówno mięśnie, kości, jak i stawy. Docierają także do bardzo głębokich struktur w ciele.
W laserach wysokoenergetycznych iLUX dzięki systemowi TRIAX na zmienione chorobowo miejsce oddziałują jednocześnie trzy długości fal.
Dzięki takim zabiegom redukujemy ból, oddziałując na układ nerwowy, uwalniamy tlen z utlenowanej hemoglobiny, co daje efekt rozluźniający, a także stymulujemy neoangiogenezę, zmniejszając obrzęk.
Terapia falą uderzeniową – wywołuje gwałtowne zmiany ciśnienia, które rozbijają złogi wapniowe, stymulują przekaźnictwo komórkowe i poprawiają krążenie.
Rehabilitacja z pomocą fali uderzeniowej aparatem Rosetta ESWT przyśpiesza leczenie stanów zapalnych, pobudzając gojenie tkanek.
Organizm zaczyna pracować tak intensywnie, jak w przypadku urazu w stanie ostrym, a nie przewlekłym, dzięki czemu pacjent już po pierwszym zabiegu odczuwa poprawę.
Jonoforeza – to jeden z rodzajów elektroterapii, podczas którego za pomocą prądu galwanicznego wprowadza się do organizmu pacjenta lek. W ten sposób można zastosować wyższą dawkę substancji czynnej, która ponadto jest skuteczniejsza, dzięki aplikacji bezpośrednio w uszkodzone miejsce.
Sonoterapia (ultradźwięki) – polega na oddziaływaniu ultradźwiękami na chory obszar, co wspiera go w regeneracji. Fale dźwiękowe działają na tkanki niczym mikromasaż, który rozszerza naczynia krwionośne oraz zwiększa przepuszczalność komórek. W ten sposób przyspiesza leczenie stanów zapalnych, ale także działa przeciwbólowo.
Krioterapia – terapia zimnem najpierw kurczy naczynia krwionośne, ale po chwili w reakcji obronnej organizm gwałtownie je rozszerza. Dzięki temu zwiększa się przepływ krwi, a wraz z tym zmniejsza ból i przyśpiesza regeneracja komórek.
Kiedy dotknie nas takie schorzenie jak pięta Haglunda, rehabilitacja szybko przyniesie pierwsze efekty. Warto jednak zaczekać z wysiłkiem do końca zabiegów, by nie zniweczyć efektów leczenia, nadwyrężając niezregenerowane jeszcze tkanki.
Choroba Haglunda-Severa – Jałowa martwica kości piętowej
Jałowa martwica kości piętowej nazywana chorobą Haglunda zaliczana jest do grupy jałowych martwic kości. Choroba pojawia się zwykle u dzieci, w okresie dojrzewania.
Częściej u chłopców niż dziewczynek. Najczęściej występuje między dziewiątym a trzynastym rokiem życia. Zwykle pojawia się u dzieci aktywnych sportowo.
Czas trwania choroby i procesu leczenia trwa od kilku miesięcy do nawet 2 lat.
Przyczyny jałowej martwicy kości
Jałowa martwica kości, w przebiegu choroby Haglunda, powstaje na skutek niedokrwienia guza piętowego co prowadzi do pojawienia się zmian martwiczych tkanki kostnej. Klinicznie choroba jest bardzo słabo poznana, a jej etiologia oraz przyczyny nie zostały jasno sprecyzowane. Wskazuje się na zaburzenia hormonalne oraz predyspozycje genetyczne jako czynniki ryzyka wystąpienia choroby.
Objawy choroby Haglunda
Podstawowym objawem jałowej martwicy kości piętowej jest ból zlokalizowany w okolicy guza piętowego. Dolegliwości bólowe występują zwykle po dłuższej aktywności fizycznej, spacerze czy biegu. Charakterystycznym objawem jest także utykanie podczas chodzenia oraz chód na palcach w celu odciążenia pięty.
Może występować także obrzęk w obszarze guza piętowego oraz ból podczas palpacji. Ból ten nasila się podczas biernego zgięcia grzbietowego stopy. W zaawansowanych stadiach choroby objawy znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie, a dziecko szybko zgłasza problem rodzicom dzięki czemu trafia pod opiekę lekarza ortopedy.
Ostateczne rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie badania RTG.
Metody leczenia jałowej martwicy guza kości piętowej
Pierwszym krokiem w leczeniu choroby Haglunda jest zalecenie odciążenia stopy i guza piętowego. W tym celu stosuje się specjalistyczne wkładki ortopedyczne, podniesiony obcas w bucie lub buty bez zabudowanej pięty. Zdecydowanie zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej.
Jednocześnie wskazane jest korzystanie z profesjonalnej pomocy fizjoterapeutów. W przebiegu rehabilitacji stosuje się jonoforezę z jonami wapnia, laseroterapię oraz krioterapię, a także terapię manualną i indywidualnie dobrane ćwiczenia.
Zwykle choroba zostaje całkowicie wyleczona i nie powoduje zaburzeń ani powikłań w przyszłości.
Autor: mgr Kaja Kwiatkowska
Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Posiada 7-letni staż w zawodzie fizjoterapeutki oparty na pracy z pacjentami ortopedycznymi, urazowymi oraz sportowcami. Ukończyła liczne szkolenia z zakresu terapii manualnej oraz specjalistycznych form ćwiczeń ruchowych.
Zobacz artykuły tego autora
Pięta Haglunda – bolesna dolegliwość stopy
- Z praktyki gabinetu
- 25 października 2018
- NR 98 (Październik 2018)
Anna Skulimowska , Karol Lann Vel Lace , Krzysztof Bryłka , Paweł Kołodziejski
Zespół Haglunda jest chorobą uciążliwą i bolesną. Odpowiednie leczenie zachowawcze, kompleksowa fizjoterapia, może doprowadzić do pełnego powrotu pacjenta do aktywności sprzed wystąpienia dolegliwości. Czasem jednak najlepszym wyjściem dla chorego jest poddanie się zabiegowi chirurgicznemu. Właściwa metoda leczenia zależy od przyczyn oraz stopnia zaawansowania choroby.
Deformację Haglunda opisał w 1928 r. szwedzki ortopeda i chirurg Patric Haglund. Uważał on, że choroba zazwyczaj dotyczy osób noszących buty na wysokim obcasie i ze sztywnym, niskim zapiętkiem. Podobna przypadłość została opisana już wcześniej, w 1893 r.
, niezależnie przez dwóch chirurgów: Alberta oraz White’a [1, 2]. Deformacja Haglunda jest wyniosłością kostną występującą na tylno-górnym biegunie kości piętowej [1, 2, 4, 5].
W tym obszarze znajdują się ważne struktury, takie jak kaletka powierzchowna i głęboka ścięgna Achillesa oraz przyczep tego ścięgna.
Anatomia i biomechanika
Ścięgno Achillesa jest największym i najsilniejszym ścięgnem w ciele człowieka [1]. Przyczep ścięgna Achillesa do kości piętowej ma powierzchnię 1 x 2 cm i znajduje się ok. 2 cm poniżej tylno-górnej krawędzi guzowatości kości piętowej. Tylną powierzchnię kości piętowej można podzielić na trzy obszary.
Górna jedna trzecia kości piętowej jest trójkątna z wierzchołkiem górnym. Na jej powierzchni znajduje się kaletka głęboka ścięgna piętowego. Ścięgno Achillesa przyczepia się do pokrytej bruzdami środkowej i dolnej jednej trzeciej kości piętowej. W dolnej jednej trzeciej przeplatają się włókna rozcięgna podeszwowego i ścięgna Achillesa [1, 6].
Włókna ścięgna piętowego skręcają się o mniej więcej 90°, włókna przyśrodkowe przechodzą na stronę boczną, przyczepiając się do kości piętowej, a włókna boczne przechodzą na stronę przyśrodkową [1]. Kaletka głęboka ścięgna piętowego z przodu jest ograniczona przez poduszkę tłuszczową, z tyłu – przez ścięgno Achillesa.
Jest ona zgniatana podczas wyprostu w stawie skokowym przez ścięgno Achillesa zbliżające się do osi obrotu w stawie. Jej główną funkcją jest stworzenie odstępu między ścięgnem Achillesa a osią stawu. Oprócz kaletki głębokiej w tym obszarze występuje też kaletka powierzchowna, znajdująca się między ścięgnem a skórą.
Ścięgno nie tylko przenosi siłę z mięśni na kość. Pochłania też siły zewnętrzne, zapobiegając uszkodzeniom mięśnia. Tylne włókna ścięgna Achillesa są poddawane większym obciążeniom ze względu na większą odległość od osi obrotu w stawie.
Powoduje to ich częstsze uszkadzanie i degenerację, czego skutkiem są uszkodzenia w miejscu przyczepu ścięgna do kości piętowej i pojawienie się bólu [1, 5].
Deformacja Haglunda może naruszać powyższe struktury, powodując ich drażnienie, oraz doprowadzić do wystąpienia stanu zapalnego obu kaletek, jak również do zapalenia przyczepu ścięgna Achillesa. W literaturze anglojęzycznej symptomatyczne podrażnienie tych struktur jest nazywane zespołem Haglunda (w Polsce potocznie piętą Haglunda) i może występować nawet bez deformacji Haglunda [1, 2, 5].
Zespołu Haglunda nie należy mylić z chorobą Severa, nazywaną też chorobą Haglunda-Severa, która określa jałową martwicę guzowatości kości piętowej [3].
- deformacja Haglunda,
- zapalenie ścięgna Achillesa w miejscu przyczepu,
- zapalenie kaletki.
Przyczyną powstawania zespołu Haglunda poza samą deformacją tylno-górnego bieguna kości piętowej może być zbyt duże napięcie mięśni tylnej grupy goleni, które powoduje uszkadzanie ścięgna Achillesa w miejscu jego przyczepu do kości piętowej. Zbyt duże napięcie tej grupy mięśni może stanowić przyczynę drażnienia kaletki głębokiej poprzez dociskanie jej do kości piętowej.
Innymi przyczynami mogą być koślawość tyłostopia oraz stopa wydrążona, powodująca odchylenie się kości piętowej do tyłu i drażnienie przez wyrostek kostny ścięgna Achillesa. Noszenie ciasnego obuwia ze sztywnym zapiętkiem poprzez obcieranie okolicy ścięgna piętowego może doprowadzić do zapalenia kaletki powierzchownej ścięgna Achillesa.
Dolegliwości mogą występować podczas chodzenia i biegania, szczególnie w butach ze sztywnym zapiętkiem. Ulgę przynosi zazwyczaj chodzenie boso lub w obuwiu bez zapiętka. Deformacja Haglunda występuje u obu płci, chociaż zazwyczaj dotyka młode kobiety w wieku 20–30 lat [7], a także biegaczy. Przyczyna powstawania deformacji Haglunda nie została wyjaśniona.
Czasem jako przyczynę podaje się podłoże genetyczne.
- deformacja Haglunda (zdj. 1),
- przykurcz ścięgna Achillesa,
- stopa wydrążona,
- koślawość tyłostopia,
- nieodpowiednie obuwie (sztywny i drażniący zapiętek),
- przeciążenie sportowe (biegacze),
- otyłość.
Rozpoznanie
Znajomość charakterystycznych objawów zespołu Haglunda jest niezbędna do postawienia właściwej diagnozy. Rozpoznanie określa się na podstawie szczegółowego wywiadu i badania klinicznego, które można uzupełnić o badania dodatkowe, takie jak badanie RTG stopy i rezonans magnetyczny.
Symptomatyczny opis dolegliwości przedstawiany przez pacjentów obejmuje bolesność tylnej powierzchni pięty, która jest największa podczas chodzenia w butach ze sztywnym zapiętkiem oraz w czasie biegania.
W badaniu klinicznym stwierdza się podrażnioną i zaczerwienioną okolicę przyczepu ścięgna Achillesa do kości piętowej, widoczną i wyczuwalną przy palpacji wyniosłość kostną na tylnej powierzchni kości piętowej oraz obrzęk okolicznych tkanek [1, 7].
Badaniu palpacyjnemu powinno się poświęcić szczególną uwagę – należy określić, czy występuje bolesność proksymalnego, czy dystalnego odcinka ścięgna Achillesa. Istotne jest, czy zapalenie ścięgna Achillesa występuje w miejscu jego przyczepu do kości piętowej, czy w jego proksymalnej części, ok. 6 cm powyżej przyczepu do kości piętowej.
Ból zlokalizowany do przodu od ścięgna Achillesa oraz po jego bocznej i przyśrodkowej stronie może sugerować zapalenie kaletki głębokiej ścięgna Achillesa, natomiast dolegliwość do tyłu od ścięgna Achillesa – na zapalenie kaletki powierzchownej. Test ścisku dwoma palcami jest zazwyczaj pozytywny.
Ból pojawia się podczas ucisku dwoma palcami po stronie bocznej i przyśrodkowej ścięgna Achillesa, powyżej i poniżej jego przyczepu. Ból występuje też przy zgięciu i wyproście stawu skokowego. Czasem określenie, czy zapaleniu uległa kaletka, czy ścięgno Achillesa, jest niemożliwe. Konieczne jest określenie zakresu ruchu wyprostu w stawie skokowym w celu wykluczenia obecności przykurczu ścięgna Achillesa. W przypadku obecności przykurczu należy przeprowadzić test Silverskiolda (zdj. 2 i 3), który pozwoli zróżnicować przykurcz mięśni płaszczkowatego i brzuchatego łydki.
W badaniu należy wykluczyć zapalenie rozcięgna podeszwowego (zdj. 4), neuropatię nerwu Baxtera (zdj. 5), neuralgię gałązek piętowych i zerwanie ścięgna Achillesa:
- zapalenie rozcięgna podeszwowego charakteryzuje się bólem występującym na wyrostku przyśrodkowym kości piętowej oraz czasem na jego przebiegu, a dolegliwość, która jest największa przy pierwszych krokach, po spoczynku stopniowo się zmniejsza;
- neuropatia nerwu Baxtera to podrażnienie pierwszej gałązki nerwu podeszwowego bocznego, pochodzącej od nerwu piszczelowego. Ból występuje po przyśrodkowej stronie kości piętowej i często daje dodatkowe dolegliwości w postaci pieczenia podczas spoczynku;
- podrażnienie lub ucisk gałązek piętowych odchodzących od nerwu piszczelowego może powodować bóle w obrębie pięty;
- w przypadku zerwania ścięgna Achillesa występują: osłabienie zgięcia podeszwowego stopy, dodatni test Thompsona (zdj. 6 i 7) oraz wyczuwalny uskok na przebiegu ścięgna Achillesa.
Badania dodatkowe
Do oceny radiograficznej pięty Haglunda wykorzystuje się zdjęcie w projekcji bocznej (zdj. 8). Na radiogramie widoczna jest wyniosłość kostna na tylno-górnej części guzowatości kości piętowej.
Dodatkowo na radiogramach pacjentów, u których choroba trwa od dłuższego czasu, można zauważyć mineralizację w obrębie przyczepu ścięgna Achillesa do kości, jak również w samym ścięgnie.
Rezonans magnetyczny wykonuje się celem lepszego zobrazowania faktycznego stanu ścięgna Achillesa i okolicznych tkanek oraz dokładnego zobrazowania miejsca przyczepu tego ścięgna do kości piętowej. Dodatkowo można zauważyć pogrubienie błony maziowej z zapaleniem kaletki głębokiej ścięgna Achillesa oraz stan zapalny w obrębie przyczepu ścięgna Achillesa [8].
- ból tylnej powierzchni pięty (podczas chodzenia, biegania),
- ból w miejscu przyczepu ścięgna Achillesa do kości piętowej,
- dodatni test ścisku dwoma palcami,
- bolesne zgięcie i wyprost stawu skokowego,
- ból bardzo silny rano i przy pierwszych krokach,
- podrażniona i zaczerwieniona okolica miejsca przyczepu ścięgna Achillesa,
- widoczna i wyczuwalna przy palpacji wyniosłość kostna na tylnej powierzchni kości piętowej,
- obrzęk tkanek w okolicy kości piętowej,
- chód odciążający bolącą kończynę.
Leczenie
Leczenie zespołu Haglunda można podzielić na zachowawcze i operacyjne. Najistotniejszym elementem leczenia zachowawczego jest kompleksowa fizjoterapia obejmująca terapię manualną, ćwiczenia oraz zabiegi fizykoterapeutyczne.
Jeżeli rehabilitacja nie przynosi poprawy, sugeruje się zastosowanie doustnie lub miejscowo niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub iniekcji steroidowych [7, 8]. Wielu badaczy jest przeciwnych stosowaniu iniekcji, ponieważ w przypadku podania leku w ścięgno Achillesa może dojść do jego osłabienia i wtórnego zerwania [7, 10].
W celu wyciszenia stanu zapalnego niektórzy autorzy sugerują zastosowanie unieruchomienia kończyny przy użyciu opatrunku gipsowego lub ortezy stopowo-goleniowej [8]. W przypadkach niepoddających się leczeniu zachowawczemu stosuje się leczenie operacyjne.
Opisano kilka metod operacyjnych, włączając usunięcie kaletki głębokiej ścięgna Achillesa, osteotomię kości piętowej oraz osteotomię kości piętowej z oczyszczeniem ścięgna Achillesa. Strategia leczenia operacyjnego jest dobierana indywidualnie do pacjenta i zależy od operatora. Można wymienić trzy strategie: otwartą, przezskórną i z minimalnego dostępu [1, 7, 9, 11].
Badania pokazują, że 86% pacjentów, u których przeprowadzono zabieg operacyjny, poddałoby mu się ponownie. 82% chorych stwierdziło, że poleciłoby operację innym osobom z zespołem Haglunda. Badacze zwracają uwagę, że przed operacją pacjent powinien być świadomy długiego okresu rekonwalescencji i rehabilitacji, który go czeka. Jest to istotne dla pozytywnego wyniku procesu leczenia [1, 9].
| Dolegliwość | Objawy |
| Zerwanie ścięgna Achillesa | Wyczuwalna przy palpacji przerwa w przebiegu ścięgna Achillesa i dodatni test Thompsona |
| Neuralgia Baxtera | Ból po przyśrodkowej stronie kości piętowej, uczucie pieczenia, inne zaburzenia czucia |
| Zapalenie rozcięgna podeszwowego | Ból na wyrostku przyśrodkowym kości piętowej lub na przebiegu rozcięgna, ból podczas pierwszych kroków po spoczynku, który później maleje |
| Zapalenie ścięgna Achillesa poza przyczepem | Pogrubienie ścięgna powyżej przyczepu oraz ból podczas badania palpacyjnego |
Fizjoterapia
Postępowanie terapeutyczne składa się z odpowiednio dobranych ćwiczeń, terapii manualnej oraz instruktażu dla pacjenta. Czas trwania rehabilitacji jest zależny od stopnia dolegliwości, długości ich trwania oraz współpracy między terapeutą a pacjentem.
Proces terapeutyczny jest podzielony na trzy etapy, z których każdy ma określony cel. Celem pierwszego etapu w fazie ostrej choroby jest zmniejszenie bólu i obrzęku oraz ograniczenie przyczyn powodujących nasilanie się dolegliwości.
W tym okresie postępowanie fizjoterapeutyczne jest dość ograniczone – skupia się
na odpowiednim instruktażu dla pacjenta i zabiegach fizykoterapeutycznych. Zaleca się wykonywanie ćwiczeń czynnych polegających na zginaniu i prostowaniu stawu skokowego w celu utrzymania zakresu ruchu. Należy unikać końcowego zakresu wyprostu, a ruch ma być wykonywany w bezbolesnym zakresie.
Dodatkowo stosuje się zabiegi jonoforezy i ultrafonoforezy z lekami przeciwzapalnymi. Należy pamiętać o stosowaniu twardych podpiętek o wysokości ok. 1,5 cm, wkładanych do buta kończyny chorej, jak również zdrowej.
Podpiętki mają na celu odciążenie objętego stanem zapalnym ścięgna Achillesa i kaletki poprzez zmniejszenie zakresu ruchu wyprostu podczas chodu, a w następstwie ograniczenie rozciągania ścięgna i kompresji samej kaletki. Podpiętek powinno się używać ok. tygodnia. Po tym okresie można stopniowo zmniejszać ich wysokość.
Podczas stosowania podpiętek ze względu na wymuszenie ciszy mechanicznej zakazane jest rozciąganie mięśnia trójgłowego łydki.
- ograniczenie aktywności fizycznej przynajmniej na okres sześciu tygodni,
- noszenie obuwia z miękkim zapiętkiem, który nie będzie drażnił bolesnej okolicy,
- używanie twardych podpiętek w pierwszym okresie rehabilitacji,
- w razie potrzeby wykonanie indywidualnie dobranych wkładek korygujących ustawienie stopy,
- chłodzenie tylnej powierzchni pięty i stawu skokowego po 15–20 min, kilka razy dziennie — szczególnie w pierwszym etapie,
- wykonywanie ćwiczeń i rolowania zgodnie z zaleceniami terapeuty adekwatnymi do okresu rehabilitacji (zdj. 9A–E),
- zmniejszenie masy ciała u osób otyłych.
W etapie drugim, który obejmuje stan podostry choroby, dąży się do przywrócenia bezbolesnego ruchu w pełnym zakresie i prawidłowego bezbolesnego chodu. W tym etapie rozpoczyna się wykonywanie ćwiczeń rozciągających obu kończyn dolnych – niezależnie od tego, czy proces chorobowy przebiega tylko w jednej kończynie, czy w obu.
Rozciąganie wykonywane jest statycznie, trwa od 30 do 60 s i jest powtarzane od trzech do pięciu razy. Ćwiczenia zaczyna się od krótszego czasu i mniejszej liczby powtórzeń, które wraz z postępem procesu rehabilitacji rosną. Ćwiczenia są wykonywane minimum trzy razy dziennie. Podczas rozciągania pacjent powinien czuć wyraźne ciągnięcie, ale nie ból.
Stretching obejmuje: rozcięgno podeszwowe (zdj. 10), mięsień płaszczkowaty (zdj. 11), mięsień brzuchaty ły…
Co zyskasz, kupując prenumeratę?
- 11 wydań czasopisma “Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja”
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- …i wiele więcej!
Sprawdź
Choroba Haglunda – przyczyny, objawy i leczenie
Problem jałowej martwicy tkanki kostnej był już wcześniej poruszany na naszym blogu, czego najlepszym przykładem był wpis dotyczący choroby Osgood-Schlatter. Tym razem postaramy się przybliżyć temat związany z podobnie patologicznymi zmianami, które objawiają się jako jałowa martwica kości piętowej.
Obecność procesu martwiczego tkanki kości piętowej niejednokrotnie określa się mianem choroby Haglunda bądź wspomnianej jałowej martwicy. Proces obumierania materiału kostnego w tej okolicy w większości przypadków stanowi następstwo upośledzonego przepływu krwi tętniczej.
Specjaliści wskazują, że jałowa martwica piętowa jest problemem znamiennym w każdym wieku, dlatego jednakowo może występować u dzieci i dorosłych. Warto jednak pamiętać, że choroba Haglunda nie jest zbyt powszechną i częstą przypadłością, dlatego wielokrotnie może być mylona z innymi problemami.
Wspomniane niedokrwienie kości piętowej obejmuje jej tylną część, co po pewnym czasie prowadzi do rozwoju zmian zwyrodnieniowych.
Ich efektem jest z kolei wytworzenie narośli kostnej w obrębie kości piętowej, którego obecność powoduje zaburzenie prawidłowych warunków anatomiczno-funkcjonalnych stopy.
Podłoże powstawania jałowej martwicy pięty jest nierozerwalnie powiązane z wiekiem pacjenta.
W przypadku dzieci i młodzieży (tj. między 8 a 13 rokiem życia) powstająca narośl może być następstwem zaburzonego wzrostu kostnego w trakcie procesu dojrzewania.
Rozwój choroby Haglunda u osób dorosłych stanowi zazwyczaj wynik długotrwałego obciążenia i ucisku kości piętowej np. związanego z regularnym uprawianiem aktywności fizycznej.
Niektórzy lekarze dopatrują się również innych przyczyn, które określa się mianem czynników sprzyjających. Wśród nich wymienia się:
- zaburzenia hormonalne,
- nieprawidłową dietę i nadwagę,
- wady stóp o charakterze płaskostopia,
- wrodzone predyspozycje genetyczne,
Początkowe objawy w chorobie Haglunda mają łagodny charakter i zwykle prowadzą do odczuwania mniejszego lub większego dyskomfortu w trakcie chodu.
Zazwyczaj są to niewielkie pęcherze, które stanowią źródło początkowo niewielkiego bólu podczas biegania bądź marszu. Niejednokrotnie pacjenci skarżą się na obecność ucisku w tylnej części pięty podczas prób założenia buta.
Dolegliwości na tym etapie nie są jednak na tyle uciążliwe, aby się nimi interesować, dlatego proces martwiczy ulega spokojnie dalszemu rozwojowi.
Ból z biegiem czasu ulega nasileniu i powoduje widoczne oraz uciążliwe utykanie. W obrębie guza piętowego rozwija się zniekształcenie wraz z bolesnym obrzękiem.
Dolegliwości bólowe są niezwykle silnie odczuwalne w trakcie ruchu zgięcia grzbietowego stopy. Zazwyczaj stanowi to następstw występującego procesu zapalnego w obrębie przyczepu ścięgna Achillesa, kończącego się na powierzchni kości piętowej.
Objawy ulegają wyraźnemu zaostrzeniu po założeniu pełnego obuwia.
Podobnie jak w innych przypadkach, tak i choroba Haglunda wymaga odpowiednio rozplanowanej terapii. Operacja chirurgiczna zawsze stanowi ostateczność i polega na usunięciu występującej narośli kostnej.
Wiąże się to jednak z unieruchomieniem pacjenta na około sześć tygodni, nie wspominając o późniejszej rehabilitacji pooperacyjnej.
Dlatego warto odpowiednio szybko rozpocząć leczenie, którego punktem wyjścia jest odpowiednie badanie dla potwierdzenia obecności procesu martwiczego.
Ból pięty i występująca tkliwość kości nie muszą jednoznacznie świadczyć o występowaniu martwicy.
Odpowiednio postawiona diagnoza pozwala potwierdzić słuszność założonej tezy, a wykrycie choroby we wczesnym stadium daje znacznie lepsze rokowania dla pacjenta.
Brak dużego stopnia zmian pozwala na efektywne wyniki zaproponowanej terapii. Najlepszym wyborem okaże się wybór popularnego prześwietlenia RTG.
Rehabilitacja w przypadku choroby Halgunda powinna rozpocząć się od prawidłowego doboru wkładek ortopedycznych pozwalających na odciążenie podłużnego sklepienia stopy. Występująca na pięcie tkliwość oraz zgrubienie także wymagają właściwego postępowania.
Pacjenci często decydują się na wykorzystanie specjalnych butów bez pięt bądź wyposażonych w elastyczne i miękkie zapiętki. Ograniczenie aktywności fizycznej jest w tym przypadku koniecznością, gdyż intensywne obciążanie stopy powoduje zaostrzenie objawów.
Fizjoterapia powinna być ukierunkowana w głównej mierze na poprawę ukrwienia i odżywiania miejsca objętego procesem martwiczym, co jest możliwe poprzez odpowiednie techniki manualne.
Opracowanie mięśni okolicy łydki oraz samego ścięgna Achilles pozwolą na przywrócenie im odpowiedniego poziomu elastyczności. Dzięki temu występująca narośl kostna na guzie piętowym nie będzie drażnić ścięgna i powodować rozwoju stanu zapalnego.
Dodatkowym uzupełnieniem okaże się fizykoterapia w formie zabiegów z wykorzystaniem ultradźwięków czy krioterapii, które pozwolą na złagodzenie dolegliwości bólowych.
Fizjoterapeuta powinien zwrócić uwagę na oś i ustawienie samych stóp, aby jednocześnie dokonać ich ewentualnej korekcji.
Jeśli powyższy problem dotyczy także Ciebie, skontaktuj się z nami telefonicznie pod numerem 12 342 81 90 bądź wyślij e-maila na adres [email protected]
Centrum rehabilitacji i terapii Open Medical tworzą wysoko wyspecjalizowani lekarze, którzy nie tylko posiadają ogromną wiedzę i lata doświadczenia, a także dbają o ciepłą atmosferę.
Dołącz do grona zadowolonych pacjentów Open Medical i zacznij żyć pełnią życia!
Pięta Haglunda
PIĘTA HAGLUNDA
Pięta Haglunda, czyli jałowa martwica guza kości piętowej, to wyniosłość kostna na tylko-górnym biegunie kości piętowej (w obszarze przyczepów ścięgna Achillesa). Rozwojowi schorzenia sprzyja niedokrwienie okolicy guza piętowego, w efekcie czego pojawia się miejscowa martwica tkanki kostnej.
W dalszej kolejności następuje rekonstrukcja wchłoniętego fragmentu kości, po czym (na skutek działających na ten obszar obciążeń), dochodzi do zniekształcenia tylko-górnej części kości piętowej. Schorzenie dotyka głównie kobiet w wieku 15-35 lat.
Bywa, że pojawia się tylko na jednej stopie, ale najczęściej deformacja obejmuje obie pięty jednocześnie.
Pięta Haglunda – przyczyny
Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi choroby jest noszenie za ciasnego obuwia ze sztywnym napiętkiem.
Predyspozycje genetyczne, zaburzenia hormonalne, częste urazy pięty oraz intensywne bieganie, również mogą przyczyniać się do wystąpienia schorzenia.
Choroba często współistnieje z toczniem układowym, płaskostopiem oraz reumatoidalnym zapaleniem stawów. U dzieci, schorzenie ma związek z patologicznym rozwojem kości piętowej.
Pięta Haglunda – objawy
Deformacja pojawia się powoli i stopniowo. Do typowych objawów martwicy guza kości piętowej zaliczamy:
- Silny, pulsacyjny ból zlokalizowany poniżej przyczepu ścięgna Achillesa. Pojawia się on po przeciążeniu ścięgna lub na skutek ucisku pięty (np. w wyniku położenia stopy na podłożu).
- Zgrubienia i/lub pęcherze na pięcie.
- Obrzęk pięty.
- Trudność w poruszaniu się w obuwiu całkowicie zakrytym.
- Stan zapalny ścięgna Achillesa – dzieje się tak z powodu przewlekłego drażnienia kaletki głębokiej ścięgna przez guz piętowy.
Pięta Haglunda – diagnostyka
Z podejrzeniem schorzenia warto udać się do ortopedy, gdyż nieleczona deformacja może znacznie ograniczyć aktywność fizyczną Pacjenta.
Zmiany chorobowe pojawiają się w pobliżu przyczepów ścięgna Achillesa, z tego względu często trudne bywa rozpoznanie przyczyny bólu w pięcie.
Aby mieć pewność co do postawionej diagnozy, lekarz przeprowadza badanie fizykalne oraz zleca badania obrazowe (RTG, USG stopy), na postawie których określa źródło dolegliwości.
Pięta Haglunda – leczenie zachowawcze
Leczenie zachowawcze jałowej martwicy guza kości piętowej obejmuje:
- Noszenie wygodnego, nieuciskającego obuwia, najlepiej z odkrytą piętą.
- Odciążenie guza piętowego przez korzystanie ze specjalnych wkładek, pozytywnie wpływających na prawidłową biomechanikę stóp.
- Stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych.
- Przeprowadzanie ćwiczeń rozciągających ścięgno Achillesa w celu minimalizacji drażnienia go przez zdeformowanego guza piętowego.
- Fizykoterapię: falę uderzeniową ESWT, laseroterapię, jonoforezę, krioterapię.
- Iniekcje leków sterydowych do kaletki ścięgna Achillesa.
Pięta Haglunda – leczenie operacyjne
W przypadku zaawansowanej choroby (brak efektów leczenia zachowawczego, duże zmiany martwicze oraz deformacje guza piętowego), konieczna staje się operacja. W trakcie jej przebiegu, lekarz usuwa wyrośl z kości piętowej.
Ortopeda przeprowadza zabieg metodą otwartą lub artroskopową, a jego wykonanie wymaga dużej precyzji i doświadczenia ze strony chirurga. Procedura niesie bowiem za sobą ryzyko uszkodzenia ścięgna Achillesa.
Dodatkowo, po operacji mogą wystąpić problemy z gojeniem się rany pooperacyjnej, mało estetyczną blizną w miejscu nacięcia, a także z uszkodzeniem nerwu strzałkowego. Po zabiegu, stopa Pacjenta wymaga unieruchomienia, odciążenia, a w dalszej kolejności fachowej rehabilitacji.
Pięta Haglunda – leczenie w Krakowie
W razie podejrzenia choroby, warto skorzystać z wiedzy i doświadczenia lekarzy naszej placówki. W przypadku dolegliwości, jaką jest pięta Haglunda, prawidłowa diagnoza i wczesne rozpoczęcie terapii to klucz do zachowania sprawności fizycznej.
Jest to tym bardziej istotne, że schorzenie bywa mylone z ostrogą piętową czy zapaleniem ścięgna Achillesa, których przyczyny powstania są odmienne.
W Semper Fortis, możesz liczyć na fachową diagnozę (opartą o badania fizykalne i obrazowe) oraz optymalną ścieżkę leczenia choroby.
Jałowa martwica guza kości piętowej (choroba Haglunda-Severa)
« Powrót
Na jałową martwicę guza kości piętowej, zwaną też „piętą Haglunda”, chorują dzieci i młodzież w okresie wzrostu – głównie chłopcy. Choroba ta trwa średnio około 18 miesięcy, przy czym zasadniczo rokowania są dobre.
Etiologia tej choroby jest w zasadzie nieznana, a wyniki prowadzonych do tej pory badań klinicznych wykazują, że zmiany chorobowe zaczynają się od niewielkiego, podchrząstkowo położonego pola martwicy, spowodowanej niedokrwieniem tętniczym, którego przyczynami mogą być np.: predyspozycje wrodzone, wszelkiego rodzaju przeciążenia, mikrourazy, jak również zatory czy zaburzenia hormonalne.
Szybka przebudowa kości u dzieci zwykle sprzyja regeneracji pola martwicy, ale może pozostać po niej deformacja, co w konsekwencji może doprowadzić do wczesnych zmian zwyrodnieniowych.
Objawy i symptomy kontuzji
Choroba objawia się bólami pięty poniżej przyczepu ścięgna Achillesa, występującymi okresowo po przeciążeniach, np. przy długich spacerach czy grze w piłkę. Wraz z rozwojem choroby ból wzmaga się, powodując utykanie. W tym czasie chory poprzez chodzenie na palcach sam stara się odciążyć chore miejsce.
Na pięcie zaobserwować można niewielkie pogrubienie, zaś zgięcie grzbietowe stopy powoduje znaczną bolesność, wynikającą z pociągania zmienionej chorobowo okolicy przez przyczepiające się ścięgno Achillesa. Również dotykanie pięty, jak i ucisk przez obuwie powoduje ból.
Niekiedy bolesności pięty towarzyszy zaczerwienienie i obrzęk, co jest spowodowane zapaleniem kaletki maziowej.
Leczenie i rehabilitacja kontuzji
Leczenie tej choroby polega głównie na odciążeniu zajętej kości przez stosowanie wkładek ortopedycznych odciążających. W okresie zaostrzeń – na odpoczynku, zmniejszeniu ruchliwości, odciążeniu. Przy silnych dolegliwościach stosuje się również leki przeciwzapalne.
W zaawansowanej fazie choroby konieczne jest założenie opatrunku gipsowego w taki sposób, aby ciężar ciała przenosił się bezpośrednio z przodostopia na podudzia – odciążenie chorej okolicy.
Niekiedy w opatrunku wycina się otwór, który umożliwia stosowanie ciepłych okładów i leków przeciwzapalnych, łagodzących objawy ostrej fazy choroby.
Środki, jakie można by zastosować w leczeniu, to, tak jak wyżej wymieniono, przede wszystkim ograniczenie nadmiernych obciążeń, a także stosowanie wkładek podpierających sklepienie podłużne stóp oraz wykonywanie odpowiednich ćwiczeń. Chorą piętę ochronić można też obuwiem z podwyższonym obcasem z miękkiej gumy o wysokości ok. 3 cm.
lub zewnętrzną wkładką tej samej wysokości z wyciętym odcinkiem w okolicy guza piętowego. W przypadku zapalenia kaletki maziowej konieczne jest noszenie buta bez pięty (również z podwyższonym obcasem). Zapiętek buta musi być odpowiednio obszerny i elastyczny, aby nie drażnić chorej okolicy.
Niekiedy w leczeniu stosuje się także ortezy stawu skokowego.
Tak, jak nie są znane do końca przyczyny powstawania tego rodzaju jałowej martwicy kości, nie są też znane sposoby zapobiegania tej chorobie.
div[class='slide-card3'] data-cycle-timeout=0 data-cycle-prev=#prev-card data-cycle-next=#next-card data-cycle-fx=carousel data-cycle-carousel-visible=1>