Pokrzywka ostra i przewlekła – jakie są jej przyczyny?

Pokrzywka to choroba, w przebiegu której na skórze, pod wpływem zadziałania jakiegoś czynnika, tworzą się wypukłe blade bąble otoczone zaczerwienieniem. Bąble te przypominają zmiany, które powstają pod wpływem kontaktu skóry z pokrzywą – stąd nazwa. Pokrzywka powoduje silny świąd lub pieczenie skóry, jest niebolesna i ustępuje bez pozostawienia blizn czy przebarwień skóry.

U około połowy chorych pokrzywce może towarzyszyć tzw. obrzęk naczynioruchowy. Obrzęk ten dotyczy tkanek podskórnych, np. ust, powiek, rąk, stóp, niekiedy genitaliów. Zwykle jest bardziej nasilony po jednej stronie ciała, a skóra jest niekiedy zaczerwieniona.

Często u chorych na pokrzywkę obserwuje się tzw. dermatografizm – czerwone przebarwienie skóry w wyniku jej zarysowania.

Pokrzywka ostra i przewlekła

Pokrzywkę dzieli się na pokrzywkę ostrą (kiedy zmiany skórne pojawiają się i ustępują w ciągu 6 tyg.) oraz przewlekłą (kiedy zmiany skórne trwają dłużej niż 6 tyg.).

Pokrzywka ostra jest najczęściej wywołana alergią lub lekami. Z kolei w pokrzywce przewlekłej aż w 80—95% przypadków nie udaje się odnaleźć czynnika odpowiedzialnego za jej występowanie (wbrew temu co sądzą pacjenci, rzadko wywołuje ją alergia).

W tabeli 1 zestawiono czynniki najczęściej wywołujące pokrzywkę, ale warto wiedzieć, że taka reakcja może pojawić się w odpowiedzi także na inne, rzadsze czynniki.

Pokrzywka alergiczna, niealergiczna i fizykalna

Pokrzywka może mieć charakter alergiczny (np. w razie uczulenia na alergeny kota) lub niealergiczny (w razie reakcji na niektóre leki).

Tak zwane pokrzywki fizykalne wywołują czynniki fizyczne, takie jak zimno, ucisk czy światło słoneczne. Pokrzywki mogą się pojawić także u chorych z zakażeniami (np.

wirusowymi zakażeniami wątroby), nowotworami, chorobami autoimmunologicznymi i innymi schorzeniami.

Jeśli pokrzywka spowodowana jest alergią, to do jej powstania przyczynia się reakcja IgE-zależna i wydzielanie różnych substancji z tzw. komórek tucznych (zwłaszcza histaminy, która jest główną przyczyną powstawania bąbli, zaczerwienienia, obrzęku i świądu skóry – zobacz: Mechanizmy alergii). Przyczyny powstawania pokrzywki przewlekłej są słabo poznane.

Jak często występuje pokrzywka?

U około 20% ludzi w ciągu życia pojawiają się bąble na skórze. Pokrzywka przewlekła występuje u 1% chorych, częściej u dorosłych niż u dzieci. Dwukrotnie częściej chorują kobiety, zwykle w 3.—5. dekadzie życia. U dzieci za pojawienie się objawów pokrzywki ostrej często odpowiedzialne są zakażenia wirusowe.

Jak się objawia pokrzywka?

Fot. 1. Pokrzywka – bąbel pokrzywkowy

Fot. 2. Pokrzywka cholinergiczna

• Bąble pokrzywkowe zwykle zanikają samoistnie w ciągu kilku godzin, stopniowo zlewając się ze sobą i blednąc bez pozostawienia śladu.
• Należy zwrócić uwagę, czy pokrzywce nie towarzyszą, takie objawy jak:
• Mogą one zwiastować pojawienie się wstrząsu anafilaktycznego.
• Groźnym objawem jest także obrzęk naczynioruchowy, ponieważ w jego przebiegu może dojść do pojawienia się utrudnienia w oddychaniu, a nawet zgonu (najczęściej spowodowanym tak silnym obrzękiem, „opuchnięciem” tkanek gardła, że dochodzi do zamknięcia krtani i duszenia się chorego).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie pojawienia się pokrzywki chory powinien zażyć lek przeciwhistaminowy, a w razie cięższych objawów, zwłaszcza jeśli pojawi się obrzęk naczynioruchowy – glikokortykosteroid (o ile leki te zostały wcześniej zalecone przez lekarza). Pacjent powinien zgłosić się do lekarza.

Ważne

Jeżeli pokrzywce towarzyszy obrzęk naczynioruchowy lub inne objawy, które mogą zwiastować towarzyszący pokrzywce wstrząs anafilaktyczny – należy pilnie wezwać pogotowie ratunkowe (pod numerem 112 lub 999) oraz podać sobie adrenalinę (jeśli została mu ona wcześniej choremu przepisana).W dniu badania nie należy palić papierosów.

Jak lekarz ustala diagnozę?

Zwykle obraz bąbli pokrzywkowych jest tak typowy, że postawienie diagnozy nie jest trudne. Niemniej bąble mogą się różnić w zależności od wywołujących je przyczyn:

• w tzw. pokrzywce cholinergicznej często są drobne
• w wywołanej wysiłkiem – olbrzymie (ta forma pokrzywki może być przyczyną wstrząsu anafilaktycznego)
• w pokrzywce wywołanej uciskiem – występują w miejscu kontaktu skóry np. z paskiem ciężkiej torby lub na stopach po długim marszu
• pokrzywka wibracyjna pojawia się u chorych pracujących np. z młotem pneumatycznym
• pokrzywka świetlna – po opalaniu.

Ważne dla lekarza jest także umiejscowienie zmian pokrzywkowych na ciele oraz czas zanikania zmian. Wielu chorych nie wie, jak długo obecne są zmiany (można obrysować bąbel długopisem i obserwować, kiedy zmiana zanika).

Zwykle chory nie jest pewien, co mogło wywołać pojawienie się u niego pokrzywki (zwłaszcza przewlekłej), dlatego najważniejszy jest szczegółowy wywiad, obejmujący zażywane przez chorego wcześniej leki (zwłaszcza nowe, w tym zioła), spożywane pokarmy, kontakt z alergenami, niedawne zakażenia, czynniki fizykalne wywołujące pokrzywkę, a nawet podróże (ryzyko zakażeń pasożytniczych) czy objawy ze strony innych narządów.

Wiele innych typów wysypek można mylić z pokrzywką – m.in. zakażenia wirusowe, pęcherzycę (chorobę skóry polegająca na tworzeniu się bąbli), atopowe i kontaktowe zapalenie skóry i wiele innych. Podobne do pokrzywki zmiany mogą występować w wielu innych chorobach, np. autoimmunologicznych.

Jeśli zmiany pokrzywkowe sprawiają silny ból, są obecne na skórze przez ponad 24 godziny, powodują wybroczyny oraz towarzyszy im ból stawów i gorączka – należy pomyśleć o innym rozpoznaniu (np. o tzw. pokrzywkowym zapaleniu naczyń).

Diagnostyka pokrzywki

Diagnostyka pokrzywki jest skomplikowana i czasochłonna, a i tak w przypadku pokrzywki przewlekłej jej przyczynę udaje się ustalić jedynie u 5—20% chorych. Niektórzy badacze uważają, że rozpoznanie ostrej pokrzywki nie wymaga przeprowadzenia badań.

Wstępna diagnostyka pokrzywki przewlekłej obejmuje oznaczenie OB lub CRP (badania te oceniają ogólnie obecność stanu zapalnego w organizmie), morfologii z rozmazem, prób wątrobowych, badania moczu, niekiedy oceny czynności tarczycy. Testy skórne lub kontaktowe z alergenami czy też badanie poziomu IgE we krwi wykonuje się u chorych z pokrzywką ostrą czy przewlekłą, którzy mieli w przeszłości pokrzywkę po kontakcie z jakimś alergenem.

Niekiedy lekarz na podstawie wywiadu i obecności innych objawów decyduje się na rzadsze badania: eozynofilię krwi oraz testy w kierunku tzw. chorób autoimmunologicznych, tarczycy, wirusowych zakażeń wątroby i innych schorzeń. U niektórych chorych wykonuje się tzw.

test skórny z własną surowicą chorego. Wcześniej pobiera się od chorego jego własną krew, oddziela krwinki od reszty krwi, dzięki czemu pozostaje tzw. surowica – płyn, który nakłada się na nakłutą skórę przedramienia, podobnie jak przy testach skórnych z alergenami.

Pojawienie się bąbla oznacza, że we krwi chorego obecne są przeciwciała – mają one znaczenie w powstawaniu pokrzywki. W ośrodkach specjalistycznych niekiedy wykonuje się próby prowokacyjne z pokarmem lub lekiem (a także z czynnikami powodującymi pokrzywki fizykalne).

Niekiedy należy wykonać biopsję skóry – czyli wyciąć kilkumilimetrowy jej wycinek i zbadać pod mikroskopem.

Jakie są sposoby leczenia?

Terapia pokrzywki musi być prowadzona przez lekarza i należy unikać samoleczenia. Podstawowymi lekami wykorzystywanymi w terapii pokrzywki są leki przeciwhistaminowe, które zmniejszają świąd skóry i powodują zanikanie bąbli pokrzywkowych.

Aktualnie zaleca się leki przeciwhistaminowe tzw. nowych generacji (np.

cetyryzynę, lewocetyryzynę, loratadynę, desloratadynę, feksofenadynę), chociaż niekiedy łączy się z lekami I generacji, które mają silne działanie przeciwświądowe i uspokajające (stosowane są na noc u niektórych chorych, którym świąd przeszkadza w zaśnięciu). W razie nasilonych objawów lekarz zwiększa dawkę leków przeciwhistaminowych. Rzadziej stosuje się takie leki, jak ketotifen.

Niekiedy stosuje się także leki przeciwhistaminowe innego typu o trochę innym mechanizmie działania, zazwyczaj stosowanych w leczeniu np. zgagi (np. ranitydynę).

Doustne glikokortykosteroidy mają silne działanie przeciwalergiczne, ale też są obciążone licznymi działaniami ubocznymi, dlatego stosuje się je z reguły przez kilka dni w ciężkiej pokrzywce i gdy towarzyszy jej obrzęk naczynioruchowy. Glikokortykosteroidy w formie maści stosuje się sporadycznie.

Leki przeciwleukotrienowe (głównie montelukast) stosuje się niekiedy u chorych z opornymi na dotychczasowe leczenie objawami pokrzywki przewlekłej. Ich efekt działania jest dość słaby. U chorych, którzy nie mogą zasnąć z powodu świądu niekiedy sięga się po doksepinę – lek przeciwdepresyjny.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie pokrzywki?

U chorych z pokrzywką ostrą objawy cofają się przed upływem 6 tygodni (zwykle po kilku dniach; w wielu z nich jest to jedyny taki epizod w życiu), a reakcja na leki przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy jest bardzo dobra.

U około 2/3 chorych z ostrą pokrzywką zmiany ustępują bez żadnego leczenia.

U 5% chorych z pokrzywką ostrą zmiany mogą przejść w przewlekłe. Pokrzywka przewlekła ustępuje w przeciągu roku u około 30—50% chorych. Niemniej u 1/5 chorych objawy nadal są obecne po upływie 5 lat.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Ważnym elementem postępowania w pokrzywce jest ustalenie wywołujących ją czynników, co nie zawsze jest możliwe. Chory wymaga opieki nie tylko alergologa, ale i dermatologa. W razie rozpoznania którejś z chorób z kręgu alergii powinien regularnie się kontrolować i stosować do zaleceń lekarskich.

Istotną rolę u chorych z pokrzywką przewlekłą pełni edukacja. Tacy chorzy często są sfrustrowani świądem skóry i swoim wyglądem. Choroba utrudnia im pracę i zaburza sen. Nierzadko otoczenie uważa, że zmiany są zakaźne.

Ważne

Należy pamiętać, że u większości pacjentów zmiany ustąpią w przeciągu roku, nie są zakaźne, a terapia daje z reguły bardzo dobre efekty.

Oczywiście, jeśli znany jest czynnik wywołujący pokrzywkę, należy go unikać.

Nie ustalono, jakie środki pozwalają na uniknięcie zachorowania na pokrzywkę, niemniej jej nawroty z reguły skutecznie zwalczają wymienione powyżej leki oraz unikanie znanych, wyzwalających je czynników.

Wielu chorych z pokrzywką przewlekłą zauważa pogorszenie zmian pod wpływem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. aspiryny), zdenerwowania oraz diety. Prawdziwa alergia pokarmowa u nich jest rzadka, natomiast niektóre pokarmy mogą powodować nasilenie zmian – np.

truskawki mogą spowodować wzrost wydzielania histaminy w organizmie, a alkohol rozszerza naczynia. Nie udowodniono niezbicie wpływu specjalnych diet, ale niektórzy chorzy (30—70%) odczuwają poprawę wyglądu skóry, unikając niektórych pokarmów (np.

alkoholu, przypraw, konserwantów, barwników, surowych jarzyn i owoców).

Pokrzywka: przyczyny, objawy i leczenie pokrzywki

2021-04-06 9:21 Monika Majewska

Pokrzywka daje dokuczliwe objawy, takie jak swędzenie skóry, czerwone bąble, opuchlizna i obrzęki. Często sposób jednak ustalić dokładnie, co jest ich przyczyną, dlatego leczenie pokrzywki stanowi istotny problem. Przeczytaj. co może doprowadzić do rozwoju pokrzywki, jak ją rozpoznać i jak skutecznie leczyć pokrzywkę.

Pokrzywka to wysypka, która objawia się zmianami skórnymi w postaci bąbli i/lub obrzęków. Pokrzywka może być ostra (trwa do 6 tygodni) i przewlekła (trwa więcej niż 6 tygodni). Ta ostatnia pojawia się częściej u osób w 4-5 dekadzie życia.

Spis treści

Pokrzywka – przyczyny

1) Alergia (pokrzywka alergiczna)

• pokarmowa (ryby, mleko, jaja, orzechy, niektóre owoce, warzywa)
• leki (najczęściej penicylina i jej pochodne, kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, surowica przeciwtężcowa)
• na pyłki roślin
• naskórek i sierść zwierząt domowych
• składniki pożywienia (barwniki, konserwanty, przyprawy i inne)
• chemikalia
• jady owadów
• lateks (np. w wyniku noszenia rękawic lateksowych)

2) Choroby infekcyjne wywoływane przez bakterie, grzyby i pasożyty przewodu pokarmowego, a także zakażenia wirusowe (np. zapalenie wątroby, HIV).

3) Choroby tarczycy – u chorych na pokrzywkę przewlekłą częściej niż w ogólnej populacji obserwuje się obecność przeciwciał przeciwtarczycowych.

4) Choroby autoimmunologiczne – np. pokrzywka naczyniowa w przebiegu tocznia układowego.

5) Różne czynniki fizyczne, np. zimno, ucisk, gorąco, kontakt z wodą, promieniowanie słoneczne, wibracje, wysiłek prowokujący pocenie się (tzw. pokrzywka cholinergiczna). Do tej grupy zalicza się także dermografizm, czyli pokrzywkę wywoływaną poprzez potarcie bądź zadrapanie skóry.

Pokrzywka – rodzaje

Pokrzywka może występować na skutek styczności z różnego rodzaju czynnikami. Ze względu na przyczyny pojawiania się pokrzywki, można wyróżnić rodzaje pokrzywki takie jak:

• pokrzywka idiopatyczna – inaczej pokrzywka samoistna, pojawia się na ciele z nieznanych przyczyn. W wyniku przebiegu ostrego występuje krócej niż 6 tygodni. Może towarzyszyć jej obrzęk naczynioruchowy. Natomiast pokrzywka w postaci przewlekłej utrzymuje się ponad 6 tygodni. Jej charakterystyczną cechą jest brak możliwości wykrycia czynnika powodującego jej powstawanie.
• pokrzywka cholinergiczna – pojawia się w wyniku wzrostu temperatury ciała spowodowanego zarówno wysiłkiem fizycznym, jak i ogrzaniem ciała w pozycji biernej. Charakteryzuje się pojawieniem grudek o średnicy 1-4 mm do 20 minut po wzroście temperatury organizmu. Pokrzywka cholinergiczna występuje średnio u 11% populacji.
• pokrzywka polekowa
• alergiczna – pojawia się na skutek uczulenia na daną substancję, która jest składnikiem leku (np. penicylinę)
• niealergiczna – występuje po spożyciu leków zaostrzających objawy pokrzywki idopatycznej (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne), opioidów, radiologicznych środków cieniujących lub leków zwiotczających mięśnie
• pokrzywka aspirynowa – reakcja na aspirynę zawartą w lekach, a także w produktach spożywczych takich jak: awokado, maliny, wiśnie, wierzbę, lipę, tymianek, barwniki spożywcze, śliwki, ciemne winogrona, czarne porzeczki, jagody, benzoesany. Pokrzywka aspirynowa występuje nawet u 30% cierpiących na przewlekłą postać pokrzywki
• pokrzywka kontaktowa – przyczyną pojawienia się pokrzywki kontaktowej jest bezpośrednia styczność z czynnikami mogącymi ją wywoływać, takimi jak np.: lateks, orzechy, ryby, skorupiaki, żywice, ślinę zwierząt, nadsiarczan amonu, aldehyd mrówkowy itd.
• pokrzywka pokarmowa – jej przyczyną jest reakcja alergiczna na różnego rodzaju pokarmy (najczęściej orzechy, ryby, skorupiaki, różnego rodzaju owoce, jaja, mleko, soję) lub odpowiedź na produkty wyzwalające histaminę.
• pokrzywka fizyczna
• pokrzywka wodna – będąca objawem alergii na wodę
• pokrzywka słoneczna – pojawia się na skutek reakcji alergicznej na promienie słoneczne
• pokrzywka z zimna – występuje w wyniku nieznacznego obniżenia temperatury ciała (nawet o 2-3 stopnie Celsjusza).
• pokrzywka dermograficzna – będąca skutkiem tarcia
• pokrzywka opóźnionego ucisku – będąca skutkiem ucisku skóry. Jest bardzo bolesna
• pokrzywka wibracyjna – powstaje na skutek wibracji, np. podczas obsługi młota pneumatycznego

Pokrzywka – objawy

Pokrzywka ma postać swędzących, porcelanowo-różowych bąbli i/lub obrzęków. Zmiany te:

• mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele i być skupione w jednym/kilku miejscach albo pokrywać całe ciało, np. w przypadku pokrzywki wywołanej zimnem, bąble rozwijają się w miejscu oziębienia skóry; z kolei pokrzywka będąca wynikiem ucisku objawia się głębokimi obrzękami w miejscu przewlekle działającego ucisku
• mogą mieć różny kształt, np. pokrzywka wywoływana poprzez potarcie bądź zadrapanie skóry objawia się jako wyniosłe, czerwone linie

Wyjątkiem jest pokrzywka naczyniowa, w przebiegu której bąble utrzymują się dłużej niż 48 godzin w jednym miejscu, a zmianom skórnym nie towarzyszy świąd skóry.

• bledną pod naciskiem palca
• krótko utrzymują się w jednym miejscu – opisywane są jako “wędrujące” po ciele. Zmiana znika, a za kilka godzin w innym miejscu na ciele pojawiają się nowe bąble
• mogą utrzymywać się do 6 tygodni (pokrzywka ostra) lub dłużej niż 6 tygodni (pokrzywka przewlekła)

W niektórych przypadkach pokrzywki ostrej mogą się pojawić objawy towarzyszące, takie jak: gorączka, ogólne złe samopoczucie, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, ból stawów.

Jeśli obrzęk pojawi się na powiekach i/lub ustach natychmiast należy pójść do lekarza! Obrzęk może objąć także język, gardło i krtań (tzw. obrzęk naczynioruchowy), a dalej doprowadzić do trudności w oddychaniu i do zatrzymaniem oddechu, a w skrajnych przypadkach nawet do zatrzymania akcji serca. Poza tym pokrzywka może być też pierwszym objawem wstrząsu anafilaktycznego.

Pokrzywka – diagnostyka

W określeniu czynnika wywołującego pokrzywkę duża rolę odgrywa wywiad. Należy poinformować lekarza, czy pojawienie się pokrzywki poprzedziła infekcja (np.

górnych dróg oddechowych czy układu moczowego), czy przebywaliśmy na zimnie lub na słońcu oraz jakie leki zostały przyjęte kilka dni przed pojawieniem się pokrzywki.

 Jeśli pokrzywka pojawia się w ciąży lub pod koniec cyklu miesiączkowego, należy zbadań poziom hormonów płciowych.

W postawieniu rozpoznania pomocne są wyniki oznaczeń stężeń immunoglobin IgE i natychmiastowych testów skórnych. Przy podejrzeniu nadwrażliwości na leki wykonuje się próby śródskórne.

Bardzo przydatną metodą potwierdzającą nietolerancję pokarmów jest dieta eliminacyjna. Przez 7-10 dni chory w dowolnych ilościach spożywa ryż, ziemniaki, wodę mineralną i słabą herbatę, a następnie w kolejnych dniach wprowadza pojedyncze, nowe pokarmy obserwując reakcje skórne.

Z kolei podejrzewając pokrzywkę z nietolerancji kwasu acetylosalicylowego należy zalecić dietę o składzie: woda mineralna, herbata, ser biały chudy, ryż, ziemniaki, mięso z wyjątkiem drobiu i ryb oraz masło (łyżka/dzień). W przypadku występowania nietolerancji w ciągu 7-10 dni nastąpi złagodzenie lub całkowite ustąpienie objawów.

Aby wykluczyć, że przyczyną pokrzywki są choroby tarczycy, należy oznaczyć stężenie przeciwciał przeciwtarczycowych oraz TSH.

Pokrzywka – leczenie

Gdy pojawi się pokrzywka, w pierwszej kolejności należy sięgnąć po leki przeciwhistaminowe. Są one dostępne w aptekach bez recepty. Jeśli mimo ich zastosowania pokrzywka nie ustępuje, należy udać się do lekarza.

W ciężkich przypadkach pokrzywki (szczególnie gdy dojdzie do obrzęku naczynioruchowego) lekarz może zdecydować o podaniu doustnych glikokortykosteroidów (te w maści przepisuje się bardzo rzadko) – stosuje się je możliwie krótko, bo ich stosowanie wiąże się z licznymi skutkami ubocznymi.

Czytaj też:

Alergia kontaktowa u dzieci: wysypka, pokrzywka, obrzęk

Czy artykuł był przydatny?

Pokrzywka przewlekła – objawy i leczenie pokrzywki

Jest trudna do zdiagnozowania i praktycznie każdy jest na nią narażony. Mowa o pokrzywce przewlekłej, która chociaż raz w życiu dopada każdego z nas. Jakie są objawy tej choroby i jak postępować w jej leczeniu mówi nam dr Katarzyna Kochańska, specjalista dermatologii i wenerologii z Kliniki Medycyny Estetycznej ESTELL.

Czym jest przewlekła pokrzywka?

Pokrzywki generalnie dzielimy na ostre ( trwające do 6 tygodni) i przewlekłe, które trwają  powyżej 6 tygodni.

Pokrzywka przewlekła może być prowokowana  rozmaitymi czynnikami, począwszy od czynników pokarmowych, infekcji, jadów owadów błonkoskrzydłych, indywidualnej  reakcji na leki, zapaleniem błony śluzowej żołądka, alergiami, po choroby autoimmunologiczne, nowotworowe.

Może być nawet prowokowana zimnem/ciepłem, uciskiem. Z uwagi na różnorodność czynników prowokujących zawsze konieczna jest szczegółowa diagnostyka poprzedzona dokładnym wywiadem chorobowym z pacjentem

Kto jest na nią narażony?

Choroba potencjalnie  może się pojawić u każdego. 30%  społeczeństwa doświadczyła wysiewu zmian chociaż raz w życiu, najczęściej pod postacią pokrzywki ostrej. Częściej chorują kobiety niż mężczyźni.

Jakie są objawy pokrzywki?

Wykwitem typowym dla pokrzywki, jak zreszta nazwa sugeruje są bąble obrzękowe, bardzo podobne do tych,  które pojawiają się po kontakcie naszego ciała z liśćmi pokrzywy.

Często nasilają się  po nocy po większym ociepleniu ciała, mogą także zlewać się w większe plackowate ogniska. U około połowy chorych pokrzywce może towarzyszyć tzw. obrzęk naczynioruchowy.

Obrzęk ten dotyczy tkanek podskórnych, np. ust, powiek, rąk, stóp, niekiedy narządów płciowych.

Bardzo niebezpieczną sytuacją jest wystąpienie obrzęku naczynioruchowego w okolicy gardła/ krtani. W jego przebiegu może dojść do pojawienia się utrudnienia w oddychaniu, a nawet śmierci – pacjenci zgłaszają obrzęk, „opuchnięcie” gardła, czasem tak duże, że dochodzi do zamknięcia krtani i duszenia się chorego.

Jak wygląda leczenie pokrzywki przewlekłej?

Po pierwsze należy ustalić czynnik prowokujący i go wyeliminować. Najczęściej w leczeniu stosujemy leki przeciwhistaminowe – dawkowanie ustala zawsze lekarz, indywidualnie dla każdego pacjenta.

Leczenie jest prowadzone w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym i Jeśli nie ma poprawy dołączamy do leczenia kolejne leki.

Leczenie wspomagamy dietą alergiczną, pozbawioną w początkowym okresie surowych owoców i warzyw, konserw,nastawioną na gotowane lub duszone delikatne potrawy. W niektórych sytuacjach sięgamy po leki immunopresyjne, a nawet leki biologiczne.

Pokrzywka – przyczyny, objawy, leczenie

Home / Blog / Pokrzywka – przyczyny, objawy, leczenie

Pokrzywka to powszechna dolegliwość, która dotyka co czwartą osobę. Niepozorna wysypka, a raczej towarzyszący jej świąd potrafi mocno dać się we znaki. Do tego dochodzą jeszcze czerwone bąble, opuchlizna i obrzęk. 

Niestety nie zawsze da się jednoznacznie ustalić, co jest przyczyną pokrzywki, dlatego dobór metody leczenia może stać się problemem. Dowiedz się, jakie czynniki najczęściej doprowadzają do rozwoju pokrzywki.

Z artykułu dowiesz się:

• jakie są przyczyny pokrzywki,
• czym objawia się pokrzywka,
• jakie są rodzaje pokrzywki,
• jak wygląda diagnostyka pokrzywki,
• w jaki sposób leczyć pokrzywkę.

Pokrzywka – przyczyny

Pokrzywka może mieć różnorakie podłoże.

Alergie

Jedną z najczęstszych przyczyn pokrzywki jest alergia na:

• pokarmy lub ich składniki,
• leki,
• pyłki roślin,
• sierść zwierząt,
• chemikalia,
• lateks,
• jad owadów.

Choroby

Pokrzywkę mogą wywoływać także różne choroby, w tym m.in.:

• choroby infekcyjne wywoływane przez bakterie, grzyby i pasożyty przewodu pokarmowego, jak i zakażenia wirusowe,
• choroby tarczycy,
• choroby autoimmunologiczne (np. pokrzywka naczyniowa w przebiegu tocznia układowego).

Bodźce

Wysypka na skórze nazywana pokrzywką może być wynikiem reakcji na bodziec taki jak:

• zimno,
• gorąco,
• ucisk,
• wibracje,
• światło UV,
• potarcie,
• zadrapanie.

Rodzaje pokrzywki – jakie są?

Biorąc pod uwagę czynniki wywołujące pokrzywkę, możemy podzielić ją na różne typy. Wyróżniamy następujące rodzaje pokrzywki:

• pokrzywka idiopatyczna (samoistna) – przyczyna jej pojawienia się jest nieznana. Pokrzywka w postaci ostrej trwa krócej niż 6 tygodni, natomiast w przewlekłej utrzymuje się ponad 6 tygodni;
• pokrzywka polekowa – dzieli się na pokrzywkę alergiczną (uczulenie na daną substancję będącą składnikiem leku) i pokrzywkę niealergiczną (występuje np. po spożyciu leków zaostrzających objawy pokrzywki idopatycznej);
• pokrzywka cholinergiczna – pojawia się w wyniku wzrostu temperatury ciała wywołanego ogrzaniem ciała w pozycji biernej lub wysiłkiem fizycznym;
• pokrzywka aspirynowa – reakcja organizmu na aspirynę obecną zarówno w lekach, jak i produktach spożywczych;
• pokrzywka pokarmowa – bezpośrednią jej przyczyną jest reakcja alergiczna na różnego rodzaju pokarmy lub odpowiedź na produkty wyzwalające histaminę;
• pokrzywka kontaktowa – pojawia się na skutek zetknięcia się z czynnikiem ją wywołującym;
• pokrzywka fizyczna – wyróżniamy pokrzywkę: wodną, słoneczną, zimną, dermograficzną (będącą skutkiem tarcia), opóźnionego ucisku i wibracyjną.

Pokrzywka – charakterystyczne objawy

Pokrzywka przybiera postać różowych bąbli i obrzęków, którym towarzyszy uporczywe swędzenie. Zmiany te:

• mogą zarówno pojawiać się w dowolnym miejscu na ciele i skupiać się w jednym lub kilku miejscach, jak i pokrywać całe ciało;
• mogą przybierać różny kształt (np. pokrzywka wywołana tarciem bądź zadrapaniem objawia się czerwonymi liniami);
• krótko utrzymują się w jednym miejscu, zazwyczaj „wędrują” po ciele;
• bledną pod naciskiem palca;
• mogą utrzymywać się do 6 tygodni – pokrzywka ostra lub ponad 6 tygodni – pokrzywka przewlekła.

Oprócz zmian na skórze u chorego dodatkowo może wystąpić gorączka, ból stawów, zaburzenia ze strony układu pokarmowego i złe samopoczucie.

Diagnostyka i leczenie pokrzywki – jak wygląda?

W przypadku, gdy zmiany na skórze utrzymują się przez dłuższy czas, warto skonsultować się z lekarzem. Kluczowe znaczenie podczas wizyty w gabinecie będzie mieć wywiad.

Jeśli mamy podejrzenia względem przyczyny pojawienia się zmian, należy o nich poinformować specjalistę. W zależności od czynnika wywołującego pokrzywkę może pojawić się konieczność przeprowadzenia specjalistycznych badań.

Jak rozpoznać pokrzywkę? 

Czasem w postawieniu diagnozy oznacza się stężenie immunoglobin IgE i wykonuje testy skórne. Z kolei przy podejrzeniu nadwrażliwości na leki zasadne staje się wykonanie prób śródskórnych.

W przypadku, gdy do powstania zmian na skórze mogła przyczynić się nietolerancja niektórych pokarmów, zaleca się zastosowanie diety eliminacyjnej. Chory przez co najmniej tydzień spożywa wyłącznie wodę mineralną, słabą herbatę, ryż i ziemniaki. Po upływie 7 dni zaczyna stopniowo wprowadzać nowe pokarmy, jednocześnie obserwujać reakcję skóry.

Jeśli lekarz podejrzewa pokrzywkę będącą wynikiem nietolerancji kwasu acetylosalicylowego, doradza pacjentowi dietę opartą na wodzie mineralnej, herbacie, chudym białym serze, ziemniakach, ryżu i mięsie z wyjątkiem drobiu i ryb. Objawy powinny ustąpić w ciągu 7-10 dni od momentu wprowadzenia diety.

Leczenie pokrzywki

Pokrzywkę najczęściej leczy się lekami przeciwhistaminowymi. Można je dostać w aptece bez recepty. Jeśli mimo ich przyjmowania zmiany na skórze nie ustępują, należy udać się do lekarza.

W ciężkim przebiegu pokrzywki wdraża się doustne glikokortykosteroidy, ale stosuje się je krótko, gdyż mogą przynieść negatywne skutki dla organizmu.

Pokrzywka ostra

Pokrzywka ostra jest diagnozowana wówczas, gdy swędząca wysypka pojawia się nagle. Najczęściej zmiana skórna utrzymuje się 24-48 godzin, choć może trwać nawet do 6 tygodni.

Jeśli dolegliwości nie znikną przed upływem 6 tygodni, chory ma do czynienia z przewlekłą postacią choroby (przewlekła pokrzywka). Pokrzywka ostra nie zawsze wymaga leczenia, gdyż jej objawy mogą zniknąć samoistnie.

Aby złagodzić symptomy, lekarz może zalecić odpowiednie leczenie. Stosowane są leki przeciwhistaminowe.

1. Objawy i rodzaje pokrzywki

Pokrzywka to swędząca wysypka powstała wskutek przedostania się niewielkich ilości płynu z naczyń krwionośnych pod powierzchnię skóry. Choroba ma wiele postaci. Dwa główne rodzaje choroby to:

• pokrzywka ostra – pojawia się nagle, szybko znika, dotyczy ludzi w każdym wieku, szacuje się, że co 6 osoba doświadczy w swoim życiu co najmniej jednego napadu choroby;
• pokrzywka przewlekła – trawa dłużej niż 6 tygodni, pojawia się zdecydowanie rzadziej.

Pokrzywka to nie jedyna choroba, której objawem jest wysypka. Bolesne pęcherze występujące na stopach, dłoniach i w jamie ustnej mogą świadczyć o zainfekowaniu wirusem Coxackie . Sprawdź, co powinnaś o nim wiedzieć.

Pokrzywka może zaatakować każdy fragment ciała. Zmiany skórne (tzw. bąble pokrzywkowe) pojawiające się na skórze przypominają oparzenia po kontakcie skóry z pokrzywą. Zmiana skórna jest płaska, różowa lub porcelanowobiała, ma stromy brzeg.

Plamy na skórze najczęściej mierzą 1-2 cm, choć mogą także nie przekraczać kilku milimetrów lub obejmować bardzo duży fragment ciała.

Wysypka czasami znika z jednego odcinka ciała przed upływem 24 godzin, jednak można się spodziewać szybkiego pojawiania się kolejnych zmian na innym fragmencie.

Większość chorych nie odczuwa innych dolegliwości niż swędząca wysypka. Czasami pojawiają się bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka.

Wraz z pokrzywką może wystąpić obrzęk naczynioruchowy, który powstaje w wyniku przecieku płynu w głębszą warstwę tkanki podskórnej, co powoduje jej opuchnięcie.

Obrzęk może pojawić się niemal na całym ciele, jednak najczęściej dotyczy twarzy (powiek, warg, czasami gardła i języka).

2. Przyczyny pokrzywki ostrej

Szacuje się, że przyczyny pokrzywki identyfikuje się jedynie u 10% chorych. Najczęściej choroba ma związek z reakcją alergiczną. Czynniki, które wywołują objawy pokrzywki:

• jedzenie – na przykład jajka, orzechy, truskawki, pomidory, owoce morza, ryby, ananasy, czekolada, sok pomarańczowy;
• pyłki roślin, kurz, zarodniki grzybów;
• leki, między innymi niesteroidowe środki przeciwzapalne czy antybiotyki;
• ukąszenia owadów (np. komarów, os);
• infekcje wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze;
• niektóre rośliny, na przykład pokrzywa;
• niektóre zwierzęta, na przykład meduza;
• niska lub wysoka temperatura, światło słoneczne, ucisk mechaniczny;
• substancje chemiczne (składniki perfum i kosmetyków, konserwanty, sztuczne barwniki);
• lateks, nikiel, smoła.

3. Jak złagodzić objawy pokrzywki?

Często leczenie pokrzywki nie jest konieczne, ponieważ symptomy znikają samoistnie w ciągu 24-48 godzin. Chłodna kąpiel lub prysznic oraz krem z mentolem pomogą złagodzić nasilone swędzenie skóry. Poza tym, skuteczne w walce z pokrzywką są leki antyhistaminowe.

Kuracja antyhistaminowa może wzmagać apetyt i przybranie na wadze, rzadziej senność. Leki starszej generacji powodowały bardziej nasilone działania uboczne. Jeśli pokrzywka nie znika, konieczna staje się wizyta u specjalisty – immunologa, alergologa lub dermatologa.

Przewlekła pokrzywka może wymagać wykonania specjalistycznych badań i zastosowania kortykosteroidów.

Ewa Janeczko,  ponad rok temu

•    Leki przeciwhistaminowe w alergicznych chorobach skóry
• Kaszuba A. (red.), Dermatologia – diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-039-9
• Błaszczyk-Kostanecka M., Wolska H. Dermatologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3715-9
• Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN 978-83-200-4154-5

Pokrzywka – objawy, przyczyny, leczenie

Co wiesz o pokrzywce? Wbrew powszechnemu przekonaniu rzadko kiedy ma ona związek z alergią i może być objawem różnych chorób.

Anna Przyborska

Pokrzywka (łac. urticaria) to grupa chorób o różnych przyczynach i o zbliżonym obrazie klinicznym, w przebiegu której na skórze, pod wpływem zadziałania jakiegoś czynnika, tworzą się wypukłe bąble.

Bąble są zewnętrznym objawem powstającego przy pokrzywce obrzęku skóry właściwej w wyniku rozszerzenia i zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych.

Nazwa choroby pochodzi od rośliny pokrzywy, która powoduje oparzenia podobne do zmian na skórze przy pokrzywce

Co wiesz o pokrzywce? Wbrew powszechnemu przekonaniu rzadko kiedy ma ona związek z alergią i może być objawem różnych chorób.

Anna Przyborska

Pokrzywka (łac. urticaria) to grupa chorób o różnych przyczynach i o zbliżonym obrazie klinicznym, w przebiegu której na skórze, pod wpływem zadziałania jakiegoś czynnika, tworzą się wypukłe bąble.

Bąble są zewnętrznym objawem powstającego przy pokrzywce obrzęku skóry właściwej w wyniku rozszerzenia i zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych.

Nazwa choroby pochodzi od rośliny pokrzywy, która powoduje oparzenia podobne do zmian na skórze przy pokrzywce

Objawy

Podstawowym objawem pokrzywki są bąble pokrzywkowe, o różnych kształtach i rozmiarach, od kilku milimetrów do zmian obejmujących znaczne powierzchnie skóry, z towarzyszącym silnym świądem, a czasem uczuciem pieczenia skóry.

Bąble powstają nagle, utrzymują się stosunkowo krótko (do 24 godzin) i ustępują zwykle samoistnie bez pozostawienia blizn czy przebarwień skóry.

Szczególną uwagę należy zwrócić na to czy pokrzywce nie towarzyszą takie objawy jak duszność, zawroty głowy, kołatanie serca, obniżenie ciśnienia tętniczego, uczucie silnego osłabienia, nudności, wymioty, biegunka, chrypka czy uczucie braku powietrza bowiem mogą one zwiastować pojawienie się wstrząsu anafilaktycznego.

Pokrzywce może towarzyszyć obrzęk naczynioruchowy, który jeśli będzie zlokalizowany w okolicy gardła może spowodować uczucie trudności w oddychaniu. Najgroźniejszym powikłaniem może być uduszenie się chorego jeśli nie zostanie zostanie podjęte leczenie w odpowiednim czasie. To powikłania występuje na szczęście rzadko, jednak trzeba o tym pamiętać.

Najważniejszym kryterium klinicznym jest czas trwania zmian. Pokrzywkę można podzielić na ostrą (zmiany ustępują w ciągu 6 tygodni) oraz przewlekłą (zmiany trwają dłużej niż 6 tygodni).

W ciągu życia pokrzywka ostra pojawi się u około 15-20% ludzi, będzie to najczęściej jednorazowy epizod nie wymagający diagnostyki u lekarza.

Pokrzywka przewlekła natomiast dotyka ok 2-3% społeczeństwa i postępowanie w jej przypadku jest odmienne.

Przyczyny pokrzywki

Diagnostyka przyczyn pokrzywki przewlekłej jest skomplikowana i czasochłonna, diagnozy dokonuje się w oparciu o ocenę charakterystycznych zmian skórnych i wywiad z pacjentem.

Rozpoznanie ostrej postaci zwykle nie wymaga przeprowadzenia badań zaś w przypadku pokrzywki przewlekłej przyczynę udaje się ustalić jedynie u 5—20% chorych, resztę przypadków traktujemy jako pokrzywka idiopatyczna ( spontaniczna).

Za te maksimum 20% przypadków pokrzywki przewlekłej mogą odpowiadać choroby alergiczne, choroby zakaźne, choroby autoimmunologiczne, choroby nowotworowe, zakażenia pasożytnicze, nadwrażliwość na NLPZ, leki, konserwanty.

Częstą przyczyną jest pokrzywka fizykalna czyli zmiany powstają pod wpływem ucisku (w miejscu noszenia paska, czy uciskających ubrań, ten typ pokrzywki częściej występuje u mężczyzn), zmiany temperatury (pod wpływem kąpieli w ciepłej lub zimnej wodzie, po zmianie temperatury w pomieszczeniu).

Pokrzywka przewlekła częściej pojawia się u dorosłych niż u dzieci, dwukrotnie częściej chorują kobiety.

U kobiet najczęściej występuje pokrzywka idiopatyczna i pokrzywka świetlna, u mężczyzn pokrzywka opóźniona z ucisku i cholinergiczna, u dzieci czynnikiem powodującym wysiew bąbli pokrzywkowych są najczęściej infekcje górnych dróg oddechowych.

Alergia IgE-zależna jest rzadką przyczyną pokrzywki u dzieci. W tabeli za Machura i inni przedstawiono prawdopodobne przyczyny różnych postaci pokrzywki u hospitalizowanych dzieci.

Ze względów historycznych niektóre choroby mają nazwy związane z pokrzywką ale obecnie są już nieuważane za jej podtypy jak pokrzywka barwnikowa (mastocytoza), pokrzywkowe zapalenie naczyń,rodzinna pokrzywka z zimna (zapalenie na-czyń) czy obrzęk naczynioruchowy niehistaminowy (np. wrodzony obrzęk naczynioruchowy).

Niektóre bardzo rzadkie zespoły chorobowe również mogą być związane z pokrzywką lub obrzękiem naczynioruchowym np.

zespół Muckle’a i Wellsa (napadowa wysypką o charakterze pokrzywkowym, gorączką, artralgią oraz postępującą głuchotą neurosensoryczną i amyloidozą ), zespół Gleicha (epizodyczny obrzęk naczynioruchowy z przewlekłą eozynofilią i zwiększonym stężeniem IgM ), zespół Wella (nawracające zapalenie skóry z eozynofilią) czy inne.

Diagnostyka

Wstępna diagnostyka pokrzywki przewlekłej obejmuje oznaczenie OB lub CRP (badania te oceniają ogólnie obecność stanu zapalnego w organizmie), morfologii z rozmazem, prób wątrobowych, badania moczu, niekiedy oceny czynności tarczycy.Testy skórne lub kontaktowe z alergenami czy też badanie poziomu IgE we krwi wykonuje się u chorych u których pokrzywkę łączy się z kontaktem alergenem.

W celu ustalenia przyczyn pokrzywki,lekarz na podstawie wywiadu i obecności innych objawów wykonuje również badania pomocnicze krwi oraz testy w kierunku tzw. chorób autoimmunologicznych,wirusowych zakażeń wątroby, w kierunku atopii lub infekcji pasożytniczej, wykluczając nowotwory.

Pomocne mogą okazać się różne próby prowokacyjne np. z kostką lodu przy podejrzeniu pokrzywki z zimna, mokre okłady przy pokrzywce wodnej, próby uciskowe, naświetlenia, próby prowokacyjne pokarmowe itd. Niekiedy, np.

przy podejrzeniu pokrzywkowego zapalenia naczyń czy mastocytozy należy wykonać biopsję skóry – czyli wyciąć kilkumilimetrowy jej wycinek i zbadać pod mikroskopem.

Jakie są sposoby leczenia?

Podstawowymi lekami wykorzystywanymi w terapii pokrzywki ostrej i przewlekłej są leki przeciwhistaminowe, które zmniejszają świąd skóry i powodu-ją zanikanie bąbli pokrzywkowych.

Choć aktualnie zaleca się leki przeciwhistaminowe nowych generacji, niekiedy łączy się z lekami I generacji, które mają silne działanie przeciwświądowe i uspokajające, mogą być niezbędne by pacjent mógł zasnąć.

W ciężkiej pokrzywce przewlekłej z towarzyszącym obrzękiem naczynioruchowym mogą zostać włączone doustne glikokortykosteroidy mające silne działanie przeciwalergiczne i przeciwzapalne. Ponieważ terapia nimi jest obciążona licznymi działaniami ubocznymi stosuje się je tak krótko jak to niezbędne. Glikokortykosteroidy w formie maści stosuje się sporadycznie.

U chorych z opornymi na dotychczasowe leczenie objawami pokrzywki przewlekłej czasami próbuje się leków przeciwleukotrienowych ale ich efekt działania jest dość słaby.

Jeśli w pokrzywce przewlekłej na pełnym leczeniu i leczeniu wspomagającym nadal są wysiewy bąbli to można pomyśleć o kwalifikacji pacjenta do leczenia biologicznego, lekiem stosowanym w najcięższych postaciach choroby jest z humanizowane, przeciwciało monoklonalne klasy IgG1/к – Omalizumab. Terapia ta może przynieść znaczną poprawę u niektórych pacjentów. Koszty leczenia są wysokie i występują problemy z refundacją tego leczenia dlatego dostępność dla pacjentów jest ograniczona.Jeśli pokrzywce towarzyszy wstrząs anafilaktyczny, lekiem pierwszego wyboru jest epinefryna.

Jesteś pacjentem, u którego rozpoznano pokrzywkę lub obrzęk naczynioruchowy? A może ktoś z Twojej rodziny choruje a Ty chcesz mu pomóc? Zainteresowanym tematem pokrzywki i obrzęku naczynioruchowego polecam stronę http://pokrzywka.com.pl/szkola/ na której można się zapisać na bezpłatne zajęcia poszerzające wiedzę na temat pokrzywek i obrzęku naczynioruchowego .

>>> Podobał się artykuł ? Sprawdź nasz kwartalnik “Atopia” – wszystkie numery, bezpłatnie do pobrania TUTAJ

>>> Chcesz więcej informacji i benefitów od PTCA? Zostań Członkiem PTCA (członkostwo jest bezpłatne). Zarejestruj się  TUTAJ