Różyczka u dorosłych – objawy, leczenie, zakaźność, powikłania

Znajdź lekarza w okolicy

Wybierz termin i godzinę

Zarezerwuj wizytę

Przyjdź na wizytę

Umów się do lekarza na NFZ lub prywatnie.

Znajdź wolny termin wizyty teraz!

Jedną z często występujących chorób zakaźnych jest różyczka (łac. rubella). Wywołuje ją wirus różyczki z rodziny Togaviridae. Chorują przeważnie dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, dlatego schorzenie to zaliczane jest do grupy chorób wieku dziecięcego.

Różyczka rozprzestrzenia się drogą kropelkową, zarazić można się podczas bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną, a także poprzez styczność z wydzieliną jamy nosowo-gardłowej, krwią, moczem lub kałem takiej osoby.

Może się również zdarzyć, że wirus różyczki przeniknie z organizmu kobiety przez łożysko do płodu, jest to tzw. różyczka wrodzona.

Okres inkubacji wynosi od dwóch do trzech tygodni, zaś chory jest zakaźny na tydzień przed wystąpieniem pierwszych objawów oraz około pięć do ośmiu dni po ich ustąpieniu.

ZOBACZ TEŻ: Szkarlatyna u dzieci i dorosłych – jak leczyć?

Jak rozpoznać objawy różyczki?

Objawy chorób zakaźnych przeważnie są trudne do przeoczenia. Różyczka jest w tej grupie wyjątkiem, ponieważ u około 20-50% osób zarażonych wirusem zdarza się, że przebiega niemal bezobjawowo.

W początkowej fazie choroby osoba zarażona może się czuć osłabiona, uskarżać się na bóle mięśni, mieć podwyższoną temperaturę. Symptomy te przypominają typowe przeziębienie lub grypę, które pacjenci zwykli bagatelizować.

Dochodzi również do widocznego powiększenia węzłów chłonnych w okolicy karku, uszu i szyi, które są tkliwe i bolesne przy dotyku.

Charakterystycznym objawem różyczki jest czerwono-różowa, plamisto-grudkowa wysypka, choć nie występuje ona u każdego.

Z początku obejmuje skórę twarzy i szyi, jednak szybko rozprzestrzenia się na całym ciele. Powoduje nieprzyjemne uczucie swędzenia i utrzymuje się na skórze do trzech dni.

Po tym czasie samoistnie znika, nie pozostawiając trwałych śladów na powierzchni skóry.

Różyczka u dzieci ma łagodny przebieg, zaś powikłania po niej są rzadkością. Zdarzyć się jednak mogą przypadku plamicy różyczkowej, czy różyczkowego zapalenia mózgu lub stawów.

ZOBACZ TEŻ: Pediatra – czym zajmuje się lekarz tej specjalizacji?

Diagnostyka różyczki

Jeżeli zauważyliśmy u siebie lub dziecka wspomniane wcześniej objawy, należy zgłosić się na wizytę do lekarza rodzinnego. Na podstawie wywiadu lekarskiego i występujących symptomów będzie w stanie określić źródło wysypki i pozostałych dolegliwości. Termin wizyty szybko umówimy przez serwis LekarzeBezKolejki.pl, w którym dostępni są specjaliści z całej Polski.

W procesie diagnostycznym istotne jest ustalenie, czy osoba chora miała kontakt z kobietą ciężarną. Badania serologiczne, które potwierdzają zarażenie wirusem różyczki, przeprowadza się u ciężarnych i noworodków.

Profilaktyka i leczenie różyczki

Podobnie, jak w przypadku innych chorób wieku dziecięcego, nie ma preparatów swoiście oddziałujących na wirusa różyczki, zatem chorobę leczy się objawowo. W celu obniżenia temperatury i złagodzenia dolegliwości bólowych lekarz rodzinny może zalecić przyjmowanie leków na bazie paracetamolu. Na swędzącą wysypkę stosuje się leki przeciwświądowe.

Sposobem na uniknięcie zakażenia wirusem różyczki jest ograniczenie kontaktu z osobą chorą, a także szczepienia ochronne. W Polsce szczepienie przeciwko różyczce zostało objęte obowiązkowym Programem Szczepień Ochronnych.

Stosuje się szczepionki w formie skojarzonej, w których znajdują się żywe, osłabione wirusy odry, świnki i różyczki (MMR). Szczepieniu poddaje się dzieci między 13. a 14. miesiącem życia oraz w wieku sześciu lat. Dwukrotne szczepienie jest potrzebne, aby zapobiegać zakażeniom u kobiet w ciąży.

Kwestię szczepień ochronnych warto omówić ze swoim lekarzem rodzinnym, który udzieli rzetelnych informacji i rozwieje ewentualne wątpliwości.

ZOBACZ TEŻ: Czy Twoje dziecko ma ADHD?

Ciąża a różyczka – jakie jest ryzyko?

Choć u dzieci przebiega łagodnie i bez większych komplikacji, różyczka u ciężarnych może nieść poważne konsekwencje zdrowotne.

Zarażenie wirusem różyczki w ciąży, a szczególnie w pierwszym jej trymestrze, może być przyczyną poważnych wad rozwojowych u płodu, nazywanych zespołem Gregga lub zespołem różyczki wrodzonej.

Do rozwoju różyczki wrodzonej dochodzi w wyniku zakażenia wirusem jeszcze w okresie ciąży, w pierwszych jej tygodniach. Choroba ma znaczący wpływ na masę urodzeniową dziecka, może też doprowadzić do przedwczesnego porodu lub poronienia.

U noworodków z różyczką występują dolegliwości ze strony układu sercowo-naczyniowego, nerwowego i krwiotwórczego, a także w przypadku narządów zmysłów. Różyczka stanowi zatem poważne zagrożenie dla zdrowia dziecka. Śmiertelność w przypadkach różyczki wrodzonej może sięgać 15-20%.

Kobieta planująca ciążę powinna poinformować swojego ginekologa o tym, czy:

• była szczepionka przeciwko różyczce,
• przebyła zakażenie wirusem różyczki.

Ginekolog może zalecić oznaczenie poziomu przeciwciał IgM przeciwko wirusowi różyczki w surowicy krwi. Ich brak jest bezwzględnym wskazaniem do szczepienia. Starania o dziecko należy zaplanować najwcześniej na trzy miesiące po przebytym szczepieniu.

ZOBACZ TEŻ: Angina – przebieg i metody leczenia

Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

Kategorie:  Pediatria

Tagi:  różyczka różyczka w ciąży jak leczyć różyczkę różyczka zapobieganie szczepienie na różyczkę

Więcej artykułów

Różyczka – objawy i leczenie różyczki

Różyczka to choroba zakaźna wieku dziecięcego. Mogą jednak zachorować na nią osoby dorosłe, które nie były zaszczepione. Różyczka zwykle ma łagodny przebieg. Jest jednak niebezpieczna dla kobiet w ciąży ze względu na poważne wady, które powoduje u płodu. Różyczka jest często mylona z innymi chorobami objawiającymi się wysypką. Powikłania występują rzadko.

Od 2004 r. różyczka jest objęta ‘Programem eliminacji odry i różyczki’ Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Jednym z głównych celów programu jest zapobieganie występowaniu różyczki wrodzonej u dzieci, co można osiągnąć przede wszystkim stosując szczepienia.

Co to jest różyczka

Różyczka to choroba wirusowa przenoszona drogą kropelkową. Można się nią zarazić przez bezpośredni kontakt z osobą chorą (np. kaszlącą lub kichającą) lub przez kontakt z materiałem zakaźnym (wydzieliną z nosa lub gardła, moczem, krwią).

U kobiet ciężarnych, które nie chorowały wcześniej na różyczkę, wirus może przedostać się przez łożysko i uszkodzić płód. Jego skutki są tym poważniejsze dla płodu, im wcześniej dojdzie do zakażenia.

Okres wylęgania się (inkubacji) różyczki wynosi od 14 do 21 dni (zwykle 16–18), a zakaźność dla otoczenia występuje 7 dni przed pojawieniem się wysypki i do 7 dni po jej wystąpieniu. W związku z tym osoba zainfekowana może zarażać otoczenie zanim pojawią się u niej jakiekolwiek objawy.

Zachorowania na różyczkę pojawiają się najczęściej zimą lub wczesną wiosną.

U dzieci z wrodzonym zakażeniem wirusem różyczki, wirus może być obecny w moczu bardzo długo, nawet do 12 miesięcy, a niekiedy do 2 lat.

Kto choruje na różyczkę

Na różyczkę chorują przede wszystkim dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale zdarzają się również zachorowania wśród dorosłych.

Różyczka u dzieci zwykle przebiega łagodnie lub bezobjawowo, natomiast różyczka u dorosłych może mieć cięższy przebieg. Wysypka występuje w 50–80% przypadków.

Jeżeli zakażeniu ulegnie kobieta w pierwszych tygodniach ciąży (do 12. tygodnia), która nie chorowała wcześniej na różyczkę ani  nie była szczepiona, może dojść do poronienia lub wystąpienia licznych wad rozwojowych płodu (tzw. zespół różyczki wrodzonej). Na infekcję narażone są szczególnie te kobiety ciężarne, które mają kontakt z chorymi dziećmi.

Szczepionka na różyczkę

Przed zastosowaniem szczepień zachorowania na różyczkę były powszechne. W Polsce w latach 1987–2003 szczepienia przeciw różyczce prowadzono wyłącznie wśród 13-letnich dziewcząt. To spowodowało w 2013 r. wzrost zachorowań młodych mężczyzn, a w konsekwencji wzrost ryzyka zespołu różyczki wrodzonej.

Pod koniec 2003 r. wprowadzono powszechne szczepienie przeciw różyczce. Od 1966 r. zachorowania na różyczkę podlegają obowiązkowemu zgłoszeniu do Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a od 1997 r. zgłaszać należy również zespół różyczki wrodzonej. Podejrzenie lub zachorowanie powinno być zgłaszane przez lekarza pierwszego kontaktu.

W ostatnich latach obserwuje się spadek zachorowań na różyczkę. Nadal jednak zdarzają się zachorowania wśród młodych dorosłych, a zwłaszcza mężczyzn.

Objawy różyczki

W 25–50% zakażenie różyczką przebiega bezobjawowo. W pozostałych przypadkach objawy kliniczne są mało specyficzne.

Na początku, przez kilka dni, infekcja może objawiać się:

• gorszym samopoczuciem,
• bólami głowy,
• bólami mięśni,
• nieżytem górnych dróg oddechowych (zaczerwienienie gardła, kaszel, katar),
• utratą łaknienia,
• stanami podgorączkowymi.

Potem pojawiają się kolejne objawy:

• Dobę przed wystąpieniem wysypki dochodzi do bolesnego powiększenia węzłów chłonnych, zwykle potylicznych, zausznych i szyjnych. Utrzymującego się średnio 5–8 dni. Jest to najbardziej charakterystyczny objaw choroby.
• Następnie na twarzy i szyi, a potem (mniej więcej po upływie doby) na całym ciele, pojawia się drobna, grudkowo-plamista lub plamista, różowa wysypka, która po 2–3 dniach znika. Wysypka zazwyczaj jest nieswędząca. Czasami dochodzi do nieznacznego łuszczenia się skóry.
• U niektórych osób wysypka nie występuje, a jedynym objawem może być utrzymujące się (nawet kilka tygodni) powiększenie węzłów chłonnych.

U nastolatków i dorosłych mogą pojawić się niecharakterystyczne objawy różyczki:

Przyczyny różyczki

Różyczkę wywołuje wirus różyczki Rubavirus  z rodziny Togaviridae.

Wirus wnika przez górne drogi oddechowe, a następnie przenika do okolicznych węzłów chłonnych, gdzie się namnaża.

Rozpoznanie różyczki

Lekarz rozpoznaje różyczkę najczęściej na podstawie dokładnego wywiadu oraz po zbadaniu pacjenta. Ze względu na niespecyficzne objawy kliniczne prawidłowe rozpoznanie powinno obejmować także badanie laboratoryjne.

Jest to także związane z wymaganiami Programu eliminacji różyczki WHO, w którym bierze udział również Polska. Zgodnie z zaleceniami programu każda osoba z podejrzeniem różyczki powinna być skierowana na badanie serologiczne (oznaczenie przeciwciał w klasie IgM). Zaleca się również wykonywanie diagnostyki wirusologicznej.

Badanie IgG  przeciw wirusowi różyczki wykonywane jest obowiązkowo u kobiet w ciąży (do 10. tygodnia), powinno być również przeprowadzone w ramach przygotowania do ciąży.

Różyczka – przeciwciała

• Obecność przeciwciał IgG oraz brak przeciwciał IgM świadczy o odporności przeciw wirusowi różyczki (poszczepiennej lub po przebyciu choroby).
• Przy niskim stężeniu IgG należy oznaczyć przeciwciała w klasie IgM lub wykonać powtórne oznaczenie IgG (wzrost w porównaniu do pierwszego badania świadczy o infekcji).
• Przeciwciała IgM powstają w infekcji jako pierwsze i po kilku tygodniach zanikają. Natomiast przeciwciała IgG pojawiają się dopiero po pewnym czasie, ale pozostają do końca życia.
• Jeśli nie stwierdzono obecności przeciwciał IgG, istnieje ryzyko zachorowania.
• Wykrycie przeciwciał IgM lub wzrastającego w kolejnych badaniach stężenia przeciwciał w klasie IgG oznacza świeże zakażenie wirusem różyczki.

Leczenie różyczki

Objawy towarzyszące różyczce są na tyle łagodne, że nie ma konieczności podawania jakichkolwiek leków. W razie potrzeby stosuje się leki przeciwgorączkowe.

Leczenie w przypadku zespołu różyczki wrodzonej zależy od charakteru objawów i ich ciężkości. Może to być leczenie operacyjne lub farmakologiczne, bądź długotrwała obserwacja.

Różyczka w ciąży

Różyczka stanowi poważne zagrożenie dla kobiet w ciąży, ponieważ w wyniku zachorowania, szczególnie w pierwszym trymestrze, może dojść do poronienia lub ciężkich uszkodzeń płodu.

Śmiertelność dzieci z zespołem różyczki wrodzonej sięga nawet 15%. W przypadku różyczki u noworodka stwierdza się najczęściej objawy dotyczące ośrodkowego układu nerwowego i narządów zmysłów (wady wzroku i słuchu), układu krążenia.

Do najczęstszych wad rozwojowych dziecka z zespołem różyczki wrodzonej należą:

• wady wzroku (zaćma, jaskra, uszkodzenia siatkówki, niedorozwój gałki ocznej),
• wady słuchu (niedosłuch, a nawet głuchota spowodowana uszkodzeniem nerwu słuchowego),
• wady serca i zaburzenia krążenia,
• uszkodzenia ośrodka mowy powodujące problemy z rozwojem mowy,
• upośledzenie rozwoju umysłowego,
• deformacje i ubytki kości,
• powiększenie wątroby i śledziony,
• małopłytkowość,
• zaburzenia funkcjonowania gruczołów dokrewnych (m.in. cukrzyca),
• niska masa urodzeniowa.

Rokowanie i powikłania w przypadku różyczki

Objawy różyczki nabytej ustępują zwykle samoistnie. Powikłania występują rzadko.

Typowe powikłania w różyczce to:

• zapalenie spojówek,
• zapalenie stawów, zwłaszcza dłoni i nadgarstka (głównie u nastolatek i dorosłych kobiet),

Objawy utrzymują się zazwyczaj przez 5–10 dni i ustępują samoistnie bez następstw.

Niekiedy dochodzi do:

• zapalenia ucha środkowego,
• zapalenia mózgu.

W różyczce nabytej rokowanie jest dobre. Przebycie choroby daje odporność na całe życie. We krwi wytwarzają się wówczas przeciwciała przeciw wirusowi różyczki.

W przypadku zespołu różyczki wrodzonej niestety całkowite wyleczenie w zasadzie nie jest możliwe.

Zapobieganie zachorowaniu na różyczkę

Najskuteczniejszymi metodami zapobiegania różyczce są:

• szczepienia ochronne,
• unikanie kontaktu z osobą zakażoną.

Jak szczepić na różyczkę?

W Polsce stosowana jest szczepionka skojarzona (tzn. wieloskładnikowa) przeciw różyczce, odrze i śwince, chroniąca przed zachorowaniem na wszystkie trzy choroby zakaźne. Pierwszą dawkę podaje się w 13.–14. miesiącu życia, a drugą uzupełniającą – w 10. roku życia.

Szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce skutecznie chroni przed zachorowaniem na te choroby, jest bezpieczne i nie wywołuje autyzmu ani zapalnych chorób jelit

Kobiety planujące ciążę, które nie chorowały na różyczkę i nie zostały zaszczepione lub nie pamiętają, czy miało to miejsce, powinny przed planowaną ciążą zbadać stężenie przeciwciał IgG w surowicy krwi. Jeśli przeciwciała IgG nie zostaną wykryte – co oznacza brak odporności, kobieta powinna się zaszczepić, a zajście w ciążę planować minimum miesiąc po szczepieniu.

Zalecane postępowanie w przypadku różyczki

• Jeżeli pojawią się niepokojące objawy, np. wysypka, powiększone węzły chłonne, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – pediatry, internisty lub lekarza rodzinnego.
• Podczas umawiania wizyty trzeba poinformować o wystąpieniu wysypki lub podejrzenia zachorowania na różyczkę.
• U niektórych pacjentów konieczne jest podanie leków przeciwgorączkowych. Wysypka ustępuje samoistnie.
• Należy unikać kontaktu z otoczeniem, zwłaszcza z osobami, które nie przechodziły choroby i z kobietami w ciąży (jeśli nie chorowały na różyczkę lub nie były szczepione).

Dowiedz się więcej:

Rubella virus replication and links to teratogenicity

https://cmr.asm.org/content/cmr/13/4/571.full.pdf

Abnormalities of in vitro lymphocyte responses during rubella virus infections

http://jem.rupress.org/content/jem/128/1/47.full.pdf

Intracellular distribution of rubella virus nonstructural protein P150

https://jvi.asm.org/content/jvi/73/9/7805.full.pdf

Załóż konto aby odkryć pełnię możliwości portalu!

Różyczka – objawy, niebezpieczeństwo, profilaktyka i leczenie

Przeważnie pierwszym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych za uszami oraz na potylicy. Może również wystąpić niewielka gorączka. Kolejnym etapem zakażenia jest pojawienie się wysypki.

Jest ona różowa, grudkowo-plamista, niekiedy z towarzyszącym swędzeniem. Rozpoczyna się od twarzy, jednak już w ciągu kolejnych 24 godzin przenosi się na całe ciało. Zmiany mogą wystąpić też na błonach śluzowych jamy ustnej i podniebieniu.

Co ważne, wysypka nie pozostawia przebarwień i w większości przypadków znika po około 3 dniach. W przypadku różyczki u niemowląt, ta diagnozowana jest bardzo rzadko, zarówno u maluchów karmionych mlekiem modyfikowanym jak i mlekiem matki.

Te drugie są szczególnie chronione, ponieważ w naturalnym pokarmie znajdują się przeciwciała na wirusa różyczki od matki. 

Różyczka u dorosłych i młodzieży może mieć trudniejszy przebieg. Poza wyżej opisanymi objawami, pojawia się ból głowy, oczu czy gardła. Chorobie towarzyszy też ogólne zmęczenie, brak apetytu i wysoka gorączka.

Co ważne, mogą wystąpić powikłania w postaci zapalenia spojówek oraz bólu mięśni i stawów. W bardzo rzadkich przypadkach dochodzi również do małopłytkowości i zapalenia mózgu.

Dlatego należy pamiętać, aby w przypadku silnych bólów głowy, sztywności karku, nudności, nadmiernej senności czy bólu w mosznie, niezwłocznie udać się do lekarza.  

Kiedy różyczka jest najbardziej niebezpieczna?

Najtragiczniejsze w skutkach może być zakażenie wirusem w ciąży. Według statystyk, najgroźniejsze jest zachorowanie w pierwszych ośmiu tygodniach. Ok. 20% ciąż kończy się wówczas poronieniem samoistnym. U ponad 80% noworodków zanotowano wady wrodzone, które mogą dotyczyć całego organizmu.

Wśród nich wymienia się najczęściej zaburzenia słuchu, choroby serca, problemy ze wzrokiem, zaburzenia neurologiczne czy niska masa urodzeniowa. Po urodzeniu, nierzadko dochodzi też do zapalenia opon mózgowych. Odnotowano również przypadki zapalenia tarczycy, cukrzycy i zaburzeń rozwoju.

W III trymestrze ciąży, prawdopodobnie dzięki obecności przeciwciał matki, zakażenie nie stanowi już tak dużego zagrożenia. Co ważne, przebycie zakażenia kilka tygodni przed ciążą również nie jest groźne dla płodu.

Ze względu na to, że różyczka może przebiegać bezobjawowo, w prawidłowej diagnostyce bardzo ważny jest dokładny wywiad lekarski. Objawy zakażenia często naśladują objawy grypowe, a wysypka może sugerować inne zakażenie wirusowe.

Dlatego u osób z grup wysokiego ryzyka, na przykład u kobiet w ciąży oraz osób z obniżoną odpornością, rozpoznanie przeprowadza się na podstawie badań laboratoryjnych. Izolację wirusa można wykonać z wydzieliny z nosa, gardła, płynu mózgowo-rdzeniowego i moczu. O zakażeniu świadczyć może również wysokie miano przeciwciał IgM i IgG.

Jaka jest profilaktyka i leczenie?

Według danych z 2015 roku, około 92% wszystkich przypadków zachorowań na różyczkę w Unii Europejskiej stanowiły zachorowania w Polsce. Przyczynę tego stanu upatruje się w dwóch czynnikach. Po pierwsze, w Polsce rzadko wykonuje się pełną diagnostykę laboratoryjną.

Po drugie, obowiązkowe szczepienia początkowo obejmowały tylko dziewczynki w wieku 13 lat – wirus zatem pozostał w populacji. Zmiana nastąpiła w 2004 roku.

Od tego czasu, w kalendarzu szczepień pojawiła się szczepionka skojarzona przeciwko odrze, śwince i różyczce podawana między 13 a 15 miesiącem życia, którą powtarza się w wieku 10 lat niezależnie od płci.

Jedyną ze stosowanych profilaktyk są szczepienia ochronne oraz unikanie kontaktu z chorymi. Pozostaje pytanie, kiedy osoba dorosła powinna się zaszczepić? Dla kobiet powinien to być termin przynajmniej trzy miesiące przed planowaną ciążą.

Badanie liczby przeciwciał przeciwko wirusowi różyczki powinno stać się rutyną przed każdorazowym zajściem w ciążę. Szczepienie mogą rozważyć też osoby, które nigdy nie chorowały na różyczkę i nie zostały wcześniej objęte programem szczepień ochronnych.

W takim przypadku, podane zostaną dwie dawki szczepionki w odstępie 4 tygodni.

Ponieważ nie ma innej profilaktyki niż szczepienia, różyczkę leczy się tylko objawowo. Stosowane są leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu.

Choroba zazwyczaj ustępuje samoistnie, jednak wszelkie powikłania wymagają nadzoru lekarskiego i hospitalizacji. Obserwując statystyki dotyczące liczby odnotowanych zachorowań na różyczkę w Polsce, możemy zauważyć tendencję spadkową.

Spodziewajmy się zatem, iż w przeciągu kilku najbliższych lat osiągniemy podobny poziom, jaki obserwujemy w innych krajach Unii Europejskiej.

Odpowiedzi na pytania naszych czytelników

Różyczka u dorosłych – czym jest i jak się objawia?

Różyczka jest ostrą chorobą zakaźną. Zanim rozpoczęto obowiązkowe szczepienia na różyczkę, była jedną z chorób typowo występujących u dzieci – szczególnie w wieku 5-9 lat.

Obecnie większość zachorowań stanowią zachorowania nastoletnich chłopców i młodych mężczyzn, którzy nie zostali zaszczepieni w ramach obowiązkowych szczepień ochronnych – bowiem do 2004 roku szczepione w Polsce były jedynie dziewczynki.

Różyczka u dorosłych charakteryzuje się zwykle łagodnym przebiegiem, jednak może być on też nieco cięższy niż u dzieci. Różyczka stanowi szczególne niebezpieczeństwo dla kobiet ciężarnych i płodów.

Spis treści:

1. Różyczka u dorosłych – co wywołuje chorobę?
2. Różyczka – objawy u dorosłych
3. Rozpoznanie i leczenie różyczki
4. Różyczka wrodzona

Różyczka u dorosłych – co wywołuje chorobę?

Choroba wywoływana jest przez wirusaróżyczki. Jedynym rezerwuarem są ludzie, a zakażenie przenosi się przedewszystkim drogą kropelkową. Inne drogi transmisji obejmują bezpośredni kontaktz materiałem zakaźnym np.

krwią czy moczem oraz zakażenie przez łożysko. Okreswylęgania choroby wynosi od 12 do 23 dni. Chory jest zakaźny od tygodnia przedpojawieniem się osutki do tygodnia po jej wystąpieniu.

Infekcje nieco częściejobserwuje się w okresie jesienno-zimowym.

Zakażenie płodu następuje głównie w przypadku pierwotnej infekcji u matki (jest możliwe w przypadku reinfekcji, ale zdarza się bardzo rzadko). Ryzyko zakażenia płodu sięga nawet 85-100 %, gdy objawy u ciężarnej pojawią się do 12. tygodnia ciąży, potem maleje.

Różyczka – objawy u dorosłych

Jak wygląda różyczka u dorosłych? Właściwie nie różni się w sposób istotny od przebiegu klinicznego różyczki u dzieci. Objawy mogą być jednak nieco cięższe, większe jest także ryzyko powikłań. Często, bo szacuje się, że nawet w połowie przypadków, różyczka może przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo.

U pozostałych chorych różyczka zaczyna się zwykle kilkudniowym okresem objawów zwiastunowych: bólami głowy i mięśni, pogorszeniem samopoczucia, katarem, zapaleniem gardła, kaszlem, zapaleniem spojówek (bez towarzyszącego światłowstrętu), niewielkim podwyższeniem temperatury ciała (poniżej 39oC) czy nudnościami i spadkiem apetytu.

W przeddzień pojawienia się osutki dochodzi do powiększenia karkowych, potylicznych, zausznych bądź szyjnych węzłów chłonnych. Stają się tkliwe i bolesne. Powiększenie węzłów chłonnych za uszami i na karku jest typową cechą różyczki.

Zdarza się, że u niektórych powiększone węzły chłonne to jedyny symptom, jakim manifestuje się różyczka. Wysypka jest różowego zabarwienia, plamista lub plamisto-grudkowa.

Najpierw pojawia się na twarzy (najczęściej początkowo za uszami) i tułowiu, po 1-2 dniach zajmuje kończyny, nie obejmuje dłoni i stóp. Osutce może towarzyszyć swędzenie skóry.

Po 2-3 dniach zanika, czasami ze złuszczaniem się naskórka, nie pozostawia przebarwień ani blizn. Warto pamiętać, że różyczka nie zawsze przebiega w sposób typowy i nie wszystkie powyższe symptomy muszą występować.

Rozpoznanie i leczenie różyczki

Na podstawie samych objawów klinicznychrozpoznanie różyczki zawsze jest niepewne. Nie ma jednak potrzeby wykonywaniaspecjalistycznych badań pomocniczych u każdej osoby z podejrzeniem różyczki.

Wartonatomiast przeprowadzić szczegółową diagnostykę w przypadku podejrzenia chorobyu kobiety w ciąży lub różyczki wrodzonej.

Badania obejmują badania serologiczneczyli wykrywanie przeciwciał specyficznych dla antygenów wirusa i ocenę ich stężeniaoraz izolację i hodowlę wirusa z gardła, nosogardła, moczu, krwi lub płynumózgowo-rdzeniowego.

Różyczka u dorosłych może wikłać się zapaleniem stawów (głównie drobnych stawów dłoni i nadgarstka oraz kolan) samoistnie ustępuje bez stałych następstw), małopłytkowością (także ustępuje samoistnie), zapaleniem mózgu, zapaleniem mięśnia sercowego, zapaleniem wątroby, zapaleniem jąder, zespołem Guillana i Barrego, aplazją szpiku czy zapaleniem nerwu wzrokowego. Zapalenie stawów występuje najczęściej u młodych kobiet i jest na tyle częste, że czasem traktowane jest jako jeden z objawów różyczki u dorosłych, a nie jej powikłanie.

Jeśli podejrzewasz u siebie różyczkę, udaj się do swojego lekarza. Oceni on prawdopodobieństwo choroby oraz wyjaśni, na jakie objawy szczególnie zwrócić uwagę, by szybko zareagować w przypadku pojawienia się powikłań.

Leczenie różyczki polega na łagodzeniu objawów – stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych czy przeciwgorączkowych. Pamiętaj również, by pić dużo wody.

W przypadku zapalenia stawów stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, a skaza małopłytkowa może wymagać podania kortykosteroidów.

Różyczka wrodzona

Różyczka wrodzona należy do grupy zakażeń ciężarnej niebezpiecznych dla płodu, objętych akronimem TORCH (toksoplazmoza, różyczka, cytomegalia, opryszczka – herpes i inne), co po angielsku oznacza pochodnię.

Powoduje ciężkie następstwa u dziecka, a jej rokowanie jest złe.

Wiąże się z dość dużą śmiertelnością noworodków(ponad 15%), opóźnieniem rozwoju psychofizycznego i wadami rozwojowymi takimi jak: głuchota, zaćma czy wady serca. 

Jeśli do zakażenia kobiety ciężarnejdoszło w pierwszych tygodniach ciąży, skutkuje to obumarciem płodu iporonieniem. Zakażenie w I i II trymestrze wiąże się z powstaniem licznych wadwrodzonych u dziecka. Co istotne, zakażenie po skończeniu 22. tygodnia ciążynie stanowi już niebezpieczeństwa dla płodu.

W związku z implikacjami, jakie niesie ze sobą przechorowanie różyczki podczas ciąży, warto przed zajściem w ciążę wykonać badanie serologiczne, czyli sprawdzić obecność swoistych dla wirusa przeciwciał.

Szczególnie, gdy nie byłaś szczepiona na różyczkę lub nie masz co do tego pewności. Gdy wynik okaże się ujemny, świadczący o braku  przeciwciał IgG – koniecznie skonsultuj się ze swoim lekarzem i zaszczep się na różyczkę zanim zajdziesz w ciążę.

Oznaczenie przeciwciał przeciwko wirusowi różyczki w klasach IgM i IgG możesz wykonać w Diagnostyce. 

Bibliografia:

• InternaSzczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik
• „Różyczkau dorosłych” – E. Kuchar
• „Różyczka”– J. E. Drutz

Różyczka – objawy, leczenie, powikłania

Różyczka jest wysypkową chorobą wirusową, którą zarazić mogą się tylko ludzie. Najczęściej chorują dzieci w wieku 5-9 lat oraz dorośli mężczyźni, co jest spuścizną po braku obowiązkowych szczepień przeciwko różyczce dla chłopców.

Różyczka a szczepienia: Szczepienia przeciw różyczce wprowadzono w 1988 roku i szczepione były wyłącznie dziewczynki. Była to jedna dawka podawana w 13. roku życia.

Obowiązkowe, skojarzone szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce, wprowadzono w 2004 roku i stosowane były dla wszystkich dzieci, bez względu na płeć. Początkowo była to jedna dawka w 12-13. miesiącu życia. Od 2005 r.

obowiązują dwie dawki szczepionki dla wszystkich dzieci: I. w 12-13.miesiącu życia, II – w 10 r.ż (wcześniej obowiązywał wiek 12 lat).

Różyczką zarazić się można drogą kropelkową przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną, a także przez łożysko w przypadku różyczki wrodzonej. Podczas choroby wirus znajduje się w  wydzielinie z nosa i gardła, we krwi, w kale i moczu.

Zakaźność różyczki

Okres wylęgania się różyczki wynosi ok. 2-3 tygodni – od momentu styczności z wirusem do wystąpienia pierwszych objawów choroby. Chory zaraża 7 dni przed pojawieniem się wysypki lub innych objawów (gdyż nie zawsze musi się przy różyczce pojawić wysypka) oraz 14 dni po ich ustąpieniu.

Okres zakaźności różyczki może być dłuższy w przypadku osób, które mają osłabioną odporność.

Na różyczkę zapada się najczęściej w dzieciństwie. Co kilka lat notuje się zwiększoną zachorowalność na różyczkę –  w okresach epidemicznych choruje ok 1200 osób na 100 tys.

, a poza tymi wzmożonymi zachorowaniami, zwykle zakażeniu ulega ok. 45 na 100 tys. osób. W 2009 roku zgłoszono 7 586 zachorowań na różyczkę.

Przy czym w latach 2006-2007 było to łącznie ponad 42 tys. zgłoszeń.

Przeczytaj także: Rehabilitacja neurologiczna dla dzieci – kiedy należy o niej pomyśleć?

Różyczka nabyta a wrodzona

W przypadku różyczki można mówić o dwóch rodzajach choroby: różyczka nabyta oraz różyczka wrodzona. Czym różni się różyczka nabyta od wrodzonej?

Różyczka nabyta to choroba, którą zaraża się człowiek w toku życia, w tym przypadku poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub z materiałem zakaźnym.

Różyczka wrodzona dotyczy zakażenia płodu przez wirus, jaki nabyła matka w ciąży. Do zakażenia dochodzi drogą krwionośną, a wirus dostaje się do płodu przez łożysko. Konsekwencje różyczki nabytej często są bardzo poważne, mogą prowadzić nawet do obumarcia płodu.

Różyczka – objawy

Różyczka ma zwykle łagodny przebieg, najczęściej nie ma poważnych następstw. Nawet 50% przypadków zakażenia różyczką przebiega bezobjawowo. Początkowa faza choroby uwidacznia się najczęściej takimi symptomami jak:

• Ból głowy
• Ból mięśni
• Kaszel
• Katar
• Pogorszone samopoczucie
• Zapalenia gardła
• Zapalenie spojówek (jednak bez światłowstrętu)
• Stan podgorączkowy

Objawy różyczki to też powiększone więzły chłonne na szyi i karku, które zauważyć można zwykle na dzień przed pojawieniem się wysypki. Warto wiedzieć, że nie u każdego chorego musi wystąpić wysypka.

Różyczka w fazie wystąpienia wysypki objawia się drobnymi, różowymi plamko-krostkami. Najpierw pojawiają się na twarzy i szyi, a dopiero w drugiej kolejności na tułowiu, rękach i nogach.

Wsypka przy różyczce, szczególnie na twarzy, może przypominać tę, która występuje podczas odry.

Wysypka przy różyczce trwa zazwyczaj 2-3 dni i nie pozostawia blizn ani przebarwień. Jedyne, co może się wydarzyć, to nieznaczne łuszczenie się skóry.  

Sprawdź: Masz opryszczkę? Nie całuj noworodka! Ta historia skończyła się tragicznie!

Różyczka – leczenie

Jest to choroba, którą niekiedy trudno zdiagnozować, a co za tym idzie zaproponować odpowiednie leczenie. Różyczka bowiem ma szereg objawów, które można przypisać do wielu różnych chorób.

Poza tym towarzyszy jej mało charakterystyczna wysypka, która często zlewa się w jedną plamę, tak że ciało wygląda na zaczerwienione, a nie z wysypką. Dlatego w przypadku niepokojących sygnałów, należy udać się do lekarza, który przeprowadzi z chorym szczegółowy wywiad osobniczy, środowiskowy i rodzinny.

Na jego podstawie lekarz będzie mógł określić, czy drobna wysypka to różyczka, czy może inna choroba.

Leczenie różyczki polega na złagodzeniu objawów, głównie ewentualnego kataru i gorączki. Nie istnieją bowiem skuteczne leki na różyczkę.

Niezmiernie ważne jest ustalenie, czy chory na różyczkę nie miał kontaktu z kobietą w ciąży. Pamiętając przy tym, że nosiciel wirusa zaraża nawet tydzień przed pojawieniem się objawów.

Jeśli tylko istnieje taka możliwość, należy niezwłocznie poinformować ciężarną, która będzie mogła wprowadzić odpowiednie działania.

Różyczka u dorosłych – objawy i powikłania

Różyczka to popularna choroba wieku dziecięcego i dotyczy najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Różyczka u dorosłych występuje w przypadku osób niezaszczepionych. Zachorowanie na różyczkę w dzieciństwie uodparnia na tę chorobę na całe życie.

Objawy różyczki u dorosłych są niemal identyczne, jak u dzieci i najczęściej należą do nich: powiększone więzy chłonne, ból głowy, zapalenie spojówek, gorączka. Jedyna różnica występuje w mogących się pojawić powikłaniach, do których należą najczęściej bóle i zapalenia stawów, które mogą utrzymywać się kilka dni, do nawet miesiąca.

Powikłania po różyczce u dorosłych to także występujące niekiedy zapalenie wątroby, a u mężczyzn bóle i zapalenie jąder. Najpoważniejszym następstwem różyczki może być zapalenie mózgu, które prowadzi do zaburzeń funkcji umysłowych i ruchowych, zaburzeń świadomości i nadmiernej senności.

Co do zasady choroba ma cięższy przebieg u dorosłych niż dzieci.

Podobnie jak u dzieci, leczenie różyczki u dorosłych, polega na łagodzeniu objawów, głównie za pomocą leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowe.

Różyczka u kobiet w ciąży

Różyczka u kobiet w ciąży może być bardzo niebezpieczna dla rozwijającego się płodu. Szczególnie jeśli do zakażenia dojdzie w pierwszych tygodniach życia płodowego. Noworodek z wrodzonym zakażeniem różyczkowym jest narażony na szereg niezwykle poważnych dla zdrowia powikłań, m.in.:

• Wady wzroku (zaćma, uszkodzenia siatkówki, małoocze, jaskra),
• Głuchota,
• Wady układu sercowo-naczyniowego,
• Upośledzenie umysłowe,
• Zaburzenia neurologiczne,
• Małogłowie.

Powyższe powikłania występują najczęściej u dzieci, których matka została zarażona w pierwszych 11 tygodniach ciąży. Niekiedy dodatkowe powikłania mogą ujawnić się w późniejszym okresie, po ok. 2-4 latach od urodzenia. Należą do nich: zaburzenia zachowania, cukrzyca, niedobór hormonu wzrostu, zapalenie tarczycy. Ryzyko, że urodzone dziecko będzie miało zespół różyczki wrodzonej wynosi 90%.

Zakażenie różyczką po 16 tygodniu ciąży jest już mniej groźne dla płodu, a zakażenie w 3 trymestrze jest już zupełnie nieszkodliwe.

Zawsze, gdy u kobiety w ciąży pojawią się objawy zbliżone do różyczki, powinna ona niezwłocznie udać się do lekarza. Z uwagi na fakt, że różyczkę trudno zdiagnozować wyłącznie na podstawie obrazu klinicznego, ciężarnej zleca się wykonanie testów na obecność przeciwciał klasy IgM.

Przy czym nie zawsze stwierdzone przeciwciała klasy IgM świadczą o ostrym zakażeniu, podobnie zachorowanie na różyczkę nie oznacza, że doszło do zakażenia wewnątrzmacicznego. Sama infekcja u płodu nie musi też skutkować pojawieniem się wad rozwojowych.

Źródło: „Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych w Polsce” Alina Durko, Elżbieta Czkwianianc, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, rozyczka.com.pl

POLECAMY TAKŻE:

Jak zadbać o zdrowie dziecka przed wakacjami?