fot. Fotolia fot. FotoliaWarto wiedzieć, jak wyglądają wszy, bo dzieci mogą wszawicę przynieść z przedszkola. Jeżeli twoje dziecko wróci z wakacji lub przedszkola z wszami i gnidami – musisz działać. Sprawdzanie, czy dziecko ma wszy, należy zacząć od przeszukania włosów dziecka. Wypatrywać należy wszy, które wyglądają jak małe bardzo ruchliwe insekty oraz gnid, które łatwiej jest zobaczyć, bo są liczniejsze.
Spis treści:
Jak wygląda wesz (zdjęcie i wideo)
Wszy wyglądają jak maleńkie owady.Wielkością przypominają ziarenko sezamu (o długości od 0,35 do 6 mm), są płaskie, nie posiadają skrzydeł i są pokryte skórzastym, najczęściej jasnobrązowym pancerzykiem.
Mają krótką głowę, a niej skośnie ustawione czułki. Tułów wszy jest ponad dwukrotnie dłuższy od głowy. Z niego wyrastają trzy pary odnóży. Wszy wyspecjalizowane są w poruszaniu się wzdłuż włosa.
Żywią się krwią, którą po nakłuciu wysysają ze skóry człowieka.
Na poniższym zdjęciu widać wesz oraz gnidy przytwierdzone do włosów:
fot. Adobe Stock
Zobacz film, jak wyglądają wszy – najgorszy przypadek wszawicy (uwaga! wideo jest drastyczne!):
Gnidy we włosach (zdjęcie)
Wesz każdego dnia składa do 10 jajeczek (tzw. gnid). Jak wyglądają gnidy? Są koloru biało-beżowego o rozmiarze podobnym do główki szpilki. Są owalne i jednym końcem przytwierdzone do włosów. Najczęściej znajduje się je za uszami, na skroniach lub nad karkiem.
Gnidy we włosach na zdjęciu: 
fot. Adobe Stock Z jaja po ok. 16 dniachwylęga się następna wesz. Może przeżyć bez pożywienia (na ubraniach, w pościeli) do 48 godzin. Bytuje jedynie na człowieku (zwierzęta nie zarażają się wszą ludzką).
Ugryzienie wszy (zdjęcie)
Ugryzienie wszy nie zawsze pozostawia widoczny ślad. Dość często jednak widać czerwone kropki – punkciki na szyi, karku, za uszami, na linii włosów. To ślady ugryzienia wszy. Tak wygląda wesz i moment ugryzienia przez wszy na zdjęciu: 
fot. Adobe Stock
Skąd się biorą wszy
Wszawica to jedna z częstszych chorób pasożytniczych u dzieci. Dziecko zaraża się wszami przez kontakt z zainfekowaną osobą lub przedmiotami przez nią używanymi. Wszy u dzieci bardzo łatwo i szybko się rozmnażają i przemieszczają. Wszawicą można się zarazić:
- używając wspólnych czapek, szalików, szczotek, czy ozdób na włosy;
- podczas zabawy, gdy dzieci pochylają się nad sobą, przytulają.
Wbrew obiegowej opinii, wszy nie przeskakują z głowy na głowę – przechodzą po włosach, potrzebny jest więc bezpośredni kontakt. Kolor włosów, gęstość, rodzaj – nie mają żadnego znaczenia. Wszami zarażają się równie często chłopcy, jak dziewczynki.
Wszawica jest problemem na całym świecie, także w krajach wysoko rozwiniętych. Wbrew powszechnym opiniom, wszawica nie jest wynikiem braku higieny.
Wszy: objawy u dzieci
Najczęstszym objawem wszy u dzieci jest częste drapanie się po głowie. Jeżeli zaobserwujesz takie zachowanie u swojego malucha lub usłyszysz o problemie z wszami po powrocie z wakacji, w przedszkolu albo szkole, koniecznie obejrzyj głowę dziecka. Jak? Najlepiej zrobić to w dobrze oświetlonym miejscu.
Najbardziej charakterystyczne objawy wszy u dziecka poza świądem to:
- ślady ugryzienia wszy;
- wszy we włosach – to ewidentny objaw wszawicy, czasami jednak trudno je dostrzec, bo młode wszy są bardzo małe, a nawet dorosłe nie grzeszą wielkością – mają długość mniej więcej ziarenka sezamu. Poza tym są szybkie i trudno je dostrzec. Wszy są brązowe lub szarawe;
- gnidy we włosach – to jajka wszy, przyczepione najczęściej u nasady włosów, głównie nad linią karku i za uszami. Możesz je pomylić z łupieżem, ale w przeciwieństwie do niego – wszy nie da się łatwo strącić z włosów, bo są przymocowane do nich specjalną wydzieliną;
- powiększone węzły chłonne (tylko u dzieci uczulonych na jad wszy).
Na początku możesz nawet nie zauważyć wszy u dziecka. Dopiero kiedy pasożyty zaczną się rozmnażać i wszy będzie dużo, uporczywe drapanie, a nawet nagły widok tego nieproszonych robaków we włosach dziecka, sprawi, że będziesz miała pewność, że twoje dziecko złapało wszy. Wtedy pora przystąpić do leczenia wszawicy!
Jak się pozbyć wszy
Dawnej można było kupić jedynie preparaty chemiczne zwalczające wszy u dzieci, a gnidy należało usuwać ręcznie, co zmuszało często do obcięcia włosów dziecka. Obecnie wystarczy zastosowanie preparatu na wszy lub szamponu na wszy oraz wyczesanie włosów specjalnym grzebieniem. Kurację zwykle powtarza się po 8-10 dniach bez konieczności skracania włosów.
Jeśli znajdziesz wszy u dziecka:
- zapewnij dziecko, że to nie jego wina! Wytłumacz, czym są wszy i zapewnij, że spokojnie sobie z nimi poradzicie. Pamiętaj, że należy jak najszybciej rozpocząć leczenie wszawicy!
- Wybierz i zastosuj odpowiedni szampon na wszy. W aptece dostępne są 3 rodzaje preparatów zwalczających wszawicę (ziołowe, chemiczne oraz nowoczesne nietoksyczne środki chemiczne oparte na silikonach, które są najbardziej skuteczne i bezpieczne). Należy zastosować je zgodnie z instrukcją nie tylko u dziecka, ale i u wszystkich domowników. Preparaty dostępne na rynku zabijają nie tylko wszy, ale i gnidy!
Oprócz właściwej pielęgnacji włosów dziecka pamiętaj, aby dokładnieoglądać głowę dziecka nawet po usunięciu wszy. Pozbycie się pasożyta z waszego domu nie uchroni dziecka przed kolejnym zakażeniem w przedszkolu. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatów zwalczających wszy tego samego dnia przez wszystkie zakażone dzieci z przedszkola. Jest to możliwe, jedynie jeśli rodzice będą głośno mówić o problemie.
Dla wielu osób wszy, jak i inne pasożyty u dziecka, to wstydliwy problem i próbują go ukryć, co powoduje nawroty zakażeń i rozprzestrzenianie choroby.
Mówmy o wszawicy, informujmy osoby, które były na obozie z twoim dzieckiem, panie przedszkolanki, które np.
drogą mailową wyślą komunikat do pozostałych rodziców z grupy dziecka z prośbą o uwagę i ewentualne oczyszczenie głów jednego konkretnego dnia.
Zwalczanie wszy domowymi sposobami
Jeśli chcesz wytępić wszy, pamiętaj, że należy oczyścić dom i przedmioty, kiedy odkryjesz wszy u dziecka, ale nie wpadaj w panikę! Na szczęście wszy mogą przeżyć poza ciałem żywiciela tylko 24-48 godzin.
Wystarczy więc, że wypierzesz ubrania, które dziecko nosiło w ciągu 2-3 dni przed odkryciem u niego wszy. Co jeszcze możesz zrobić?
- wypierz w temp. 60 stopni ręczniki, pościel, szaliki, czapki, pluszaki, z którymi dziecko przytulało się w tym czasie itp.
- Możesz też po prostu wrzucić je do suszarki, jeśli masz to urządzenie w domu. Wysoka temperatura zabija wszy!
- Wyparz szczotki, grzebienie, spinki.
- Przedmioty, których nie możesz wyprać (np. wełniane czapki, opaski), zawiń w folię i włóż na dobę do zamrażarki lub zawiń szczelnie w folię i odczekaj 3 dni.
- Odkurz mieszkanie, umyj podłogi.
Jeśli jesteś zwolenniczką naturalnych metod, zamiast specjalnych preparatów możesz zastosować domowe sposoby na wszy. Gnidy nie przeżywają poza głową człowieka, nie martw się więc, że wykluje się z nich wesz, jeśli gdzieś zapodzieje się włos z przyklejonym do niego jajeczkiem.
Zapobieganie nawrotom wszawicy
Rozmawiaj z dzieckiem, edukuj, tłumacz, że nie należy pożyczać szczotek, wymieniać się gumkami czy spinkami.
Regularnie oglądaj skórę głowy i włosy dziecka – systematyczne przeglądanie głowy dziecka powinno wejść ci w nawyk. Pozwala oto szybko zareagować w przypadku ewentualnego zakażenia i poinformować w porę innych rodziców.
Można także stosować profilaktycznie metody odstraszające wszy.
Więcej o wszawicy:
- Ile żyją wszy w pościeli
- Choroby przenoszone przez wszy
- Czy wszy skaczą?
Wszawica – lekarz dermatolog wyjaśnia. Posłuchaj podcastu
Wszawica jest chorobą, o której wiele osób boi się mówić głośno. To zakaźna choroba pasożytnicza, którą ze względu na obszar występowania można omawiać w kategorii chorób skóry. O tym, jak ustrzec się zarażenia i jak leczyć wszawicę mówi prof. dr hab. n. med. Irena Walecka, kierownik Kliniki Dermatologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie.
Czym jest wszawica?
Wszawica jest chorobą pasożytniczą, wywołaną przez wesz ludzką pasożytującą na skórze człowieka. Wyróżnia się trzy rodzaje wszy: łonowe, głowowe i odzieżowe (bytujące w szwach ubrań).
Wesz to stawonóg, owad który pasożytuje na ludzkiej skórze i żywi się krwią.
Wszawica jest bardzo popularną chorobą, występuje praktycznie na całym świecie, we wszystkich strefach klimatycznych. Wesz bardzo szybko się rozmnaża – składa około 200-300 jaj w ciągu miesiąca.
Gnidy przyczepiają się głównie u nasady włosa i bardzo trudno jest je zdjąć.
Gnidy mają tak zwaną mimikrę kolorystyczną – będą zmieniać swoją barwę w zależności od koloru włosa, ponieważ starają się upodobnić do miejsca, w którym pasożytują.
Wszawica to choroba, którą trzeba leczyć i nie wolno się jej wstydzić!
Wszawica łonowa
Wszawicą łonową można zarazić się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorą osobą. Najczęściej przez kontakty seksualne, jednak jaja pasożytów mogą przenosić się także przez odzież oraz używanie tej samej pościeli i ręcznika.
Wesz łonowa pasożytuje na owłosionej skórze okolic intymnych oraz na brwiach i rzęsach.
Ryzyko zarażenia wszawicą łonową wzrasta w środowisku, w którym bytują wszy, dlatego dolegliwość ta może odnosić się do całej rodziny, lokatorów oraz skupisk ludzi w szkołach, akademikach, internatach.
Wszawica odzieżowa
Wszawicą odzieżową można zarazić się poprzez bezpośredni lub pośredni kontakt z zarażoną odzieżą (przemierzanie w sklepach) lub pościelą. Wesz odzieżowa bytuje w szwach tkanin, a w sprzyjających okolicznościach przenosi się na ciało człowieka, gdzie karmi się krwią, po czym wraca na swoje miejsce.
Wesz odzieżowa żyje w szwach ubrań.
Wszawica głowy
Wszawica głowowa to powszechna choroba, którą można się zarazić przez pożyczone grzebienie, ręczniki i nakrycia głowy, a także przez bezpośredni kontakt z włosami osoby zarażonej. Najczęściej występuje wśród dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale z wszawicą zmagają się także dorośli.
Przeczytaj więcej o wszawicy u dzieci >> Objawy świadczące o tym, że dziecko ma wszy.
Wszy bardzo szybko się poruszają, dlatego bardzo ławo przedostają się z jednej głowy na drugą.
Wszy składają jaja, tzw. gnidy, na owłosionej skórze głowy. Z czasem pojawiają się małe, swędzące grudki, które mogą występować także za uszami i na karku. Pierwszym objawem wszawicy głowy jest uporczywy świąd, który zmusza do drapania i skutkuje nadkażeniami skóry.
Jak może dojść do zarażenia wszawicą?
Najczęściej do zakażeń dochodzi bezpośrednio, czyli poprzez kontakt zarażonej głowy ze zdrową głową lub pośrednio, czyli przez kontakt z grzebieniem, szczotką i akcesoriami do włosów: spinkami, gumkami. Zarazić się można także poprzez używanie nakrycia głowy i ubrania osoby zarażonej.
Wszawicę może mieć każdy, bez względu na higienę i sposób życia.
Bardziej podatne na zarażenia są osoby przebywające w dużych skupiskach ludzkich – przedszkolach, szkołach, ośrodkach pomocy społecznej, korzystające ze środków komunikacji publicznej.
Uwaga: wszy mogą przenosić bardzo groźne choroby: dur plamisty i gorączkę okopową (gorączkę pięciodniową, czyli chorobę zakaźną wywoływaną przez bakterie z gatunku Bartonella quintana roznoszone przez wesz ludzką.
Objawy wszawicy
Pierwszym, podstawowym objawem wszawicy jest silny, uporczywy świąd skóry. Chory drapie się w okolicach zaatakowanych przez pasożyty miejsc, co prowadzi do nadkażeń i powstawania sączących się zmian skórnych i strupów. Świąd jest najsilniejszy w okolicy, w której pasożytują wszy. Najbadziej zauważalne jest zaczerwienienie głowy na linii włosów lub za uszami.
Ukłucie wszy powoduje uporczywe swędzenie, które skłania do drapania.
Wesz przemieszcza się bardzo szybko i trudno ją złapać. Gnidę, czyli jajo wszy można łatwiej zauważyć, ponieważ przemieszcza się zdecydowanie wolniej niż dorosły osobnik.
Leczenie wszawicy
Leczenie wszawicy nie jest skomplikowane. W Polsce stosuje się preparaty dostępne bez recepty w każdej aptece.
Najczęściej są to szampony zawierające permetrynę, które pozostawia się na skórze głowy około 10 minut. Po umyciu głowy należy dokładnie wyczesać włosy.
Skuteczne są także szampony silikonowe, oblekające gnidy i uniemożliwiające im oddychanie.
Preparaty jednocześnie zwalczają zarówno osobniki dorosłe, jak i gnidy.
Bardzo ważna jest przede wszystkim regularność stosowania preparatów. Jeśli będą stosowane zgodnie z zaleceniami producenta, całkowicie zwalczą chorobę. Warto wiedzieć, że leczenie wszawicy nie wymaga ogolenia głowy, które wiąże się z bardzo dużym dyskomfortem i podrażnieniem skóry.
Ogolenie głowy nie jest metodą leczenia wszawicy!
Skuteczne leczenie wszawicy wymaga systematycznego przeglądu włosów i kuracji profilaktycznej wszystkich domowników i innych osób przebywających w kontakcie z osobą zarażoną. Wymagana jest również zmiana i pranie pościeli oraz innych przedmiotów mających kontakt z osobą zarażoną.
Profilaktyka – jak uniknąć wszawicy?
Niegdyś wszawica była bardzo szybko rozpoznawana, ponieważ pielęgniarki szkolne dokonywały cyklicznego przeglądu głów, którego obecnie nie ma. Trzeba także edukować już najmłodsze dzieci, by nie pożyczały sobie wzajemnie nakryć głowy i akcesoriów do włosów.
Wszawica nie jest powodem do kpin i krytyki. Trzeba pamiętać, że każdy może mieć wszy, bez względu na higienę i sposób życia.
Upinanie długich włosów może także zminimalizować ryzyko zarażenia wszawicą. Warto także profilaktycznie stosować preparaty w postaci olejków zapachowych (w formie aerozoli i gumek do włosów).
Pasożyty – marginalny problem, czy realne zagrożenie? Kliknij, przeczytaj, dowiedz się więcej.
Posłuchaj podcastu i dowiedz się więcej
Wszawica – jak leczyć i zapobiegać?
Wszawica (łac. pediculosis), inaczej pedikuloza, jest chorobą pasożytniczą wywołaną przez owady bytujące na ludzkim ciele – wszy. Te niewielkie stawonogi osiągają rozmiary od 0,35 do 6 mm, ich źródłem pożywienia jest krew wyssana ze skóry żywiciela. Istnieje wiele gatunków wszy, jednak człowiekowi zagrażają wszy ludzkie, do których zalicza się:
- wszawica głowowa (łac. pediculosis capillitii) – wywołuje ją wesz głowowa, która bytuje na owłosionej skórze głowy;
- wszawica odzieżowa (łac. pediculosis vestimenti) – przyczyną tego schorzenia jest obecność wszy odzieżowej, która żyje i rozmnaża się w odzieży (lub pościeli), a człowieka traktuje wyłącznie jako żywiciela. Dolegliwość ta występuje najrzadziej i przeważnie wynika z nieprzestrzegania zasad higieny;
- wszawica łonowa (łac. pediculosis pubis s. phitirasi) – przyczyną choroby jest obecność wszy łonowej, która przenoszona jest drogą płciową. Owad ten pasożytuje w obrębie owłosienia łonowego i może się rozprzestrzeniać na inne części ciała (włosy ud, brzucha, pach, brwi i rzęs), z wyłączeniem owłosionej skóry głowy.
Najczęściej spotykane jest zakażenie wszą głowową. Problem wszawicy głowowej dotyczy przede wszystkim dzieci, jednak nie brakuje przypadków tej choroby również u dorosłych.
ZOBACZ TEŻ: Owsik ludzki – jak rozpoznać i leczyć owsicę?
Na wszawicę głowową najczęściej chorują dzieci oraz młodzież szkolna, które każdego dnia przebywają w dużych zbiorowiskach ludzi – w przedszkolach i szkołach, koloniach, obozach letnich, akademikach itp. Podczas zabawy dzieci mają ze sobą bezpośredni kontakt, chętnie dzielą się zabawkami, odzieżą, gumkami do włosów i szczotkami, co sprzyja przenoszeniu się wszy z głowy na głowę.
Dorośli mogą się zarazić wszawicą głowową od swoich dzieci, jednak okazji do „złapania wszy” jest znacznie więcej. Ryzyko jest większe, gdy korzystamy ze środków komunikacji zbiorowej lub przebywamy w dużych skupiskach ludzi np. podczas zakupów w galerii, na dworcu, imprezie masowej.
ZOBACZ TEŻ: Płukanki na włosy – na wzmocnienie
Jak rozpoznać objawy wszawicy?
Typowym objawem, który może sygnalizować obecność wszy jest uporczywe swędzenie skóry głowy, zwłaszcza w okolicy potylicznej, ciemieniowej i skroniowej.
Właśnie w tych miejscach pasożyty wkłuwają się w skórę, by wyssać od swojego żywiciela nieco krwi i jednocześnie wpuszczają toksynę, która powoduje świąd.
Swędzeniu może towarzyszyć zaczerwienienie skóry na linii włosów, a także na karku i za uszami, a także zadrapania i drobne rany wynikające z drapania swędzących miejsc. Uszkodzenia skóry głowy są idealnym środowiskiem dla rozwoju różnych bakterii i grzybów.
Przeczesując włosy osoby zakażonej wszawicą, między poszczególnymi pasmami można zauważyć gnidy – jajeczka wszy. To niewielkie, owalne grudki koloru biało-żółtego, przytwierdzone do włosów specjalną wydzieliną, która działa jak silny klej i uniemożliwia usunięcie jajeczek przy pomocy zwykłych środków higienicznych.
ZOBACZ TEŻ: Jak walczyć z łuszczycą?
Metody leczenia wszawicy – jak pozbyć się wszy?
Wystąpienie objawów wszawicy głowowej i obecność jaj owadów na włosach to sygnał, że należy natychmiast zacząć działać.
Leczeniu powinna się poddać osoba zakażona oraz najbliżsi członkowie rodziny.
Terapię można przeprowadzić na własną rękę, jeśli jednak wystąpią objawy wtórnego nadkażenia bakteryjnego, należy udać się do lekarza rodzinnego lub bezpośrednio do dermatologa.
W leczeniu wszawicy należy sięgnąć po odpowiedni preparat na wszy. Dostępne są środki w postaci sprayów (np. Pipi Nitolic, Hedrin Raz, Puressentiel S.O.S Wszawica.), płynów (np. Paranit Lotion, Hedrin, Pedicul Hermal, Nyda Plus) i szamponów (np.
Parasidose, Paranit, Seboradin Med, Sora Forte). Podczas ich stosowania należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta – właściwej aplikacji, dawkowania, czasu kuracji, w przeciwnym razie może dojść do nawrotu choroby.
Po zastosowaniu preparatu na wszy należy wyczesać z włosów martwe wszy i odklejony gnidy przy pomocy gęstego grzebienia (np. GRZEBIEŃ ELEKTRONICZNY NA WSZY I GNIDY VITAMMY, GRZEBIEŃ NA WSZY/GNIDY ZAPX C200 ELEKTROSTATYCZNY, Cicho Wsza WYCZESKA, NITCOMB GRZEBIEŃ NA WSZY JEDNORZĘDOWY). Kurację powtarza się po 7-10 dniach.
W żadnym wypadku nie należy golić głowy osoby dotkniętej wszawicą, ponieważ grozi to wystąpieniem nadkażeń bakteryjnych i grzybiczych, a w efekcie wydłużenie procesu leczenia.
Jeżeli nie potrafisz znaleźć potrzebnego preparatu przeciwko wszawicy, skorzystaj z wygodnej i intuicyjnej wyszukiwarki KtoMaLek.pl. Nie tylko wskaże Ci apteki, w których dany preparat jest dostępny, ale również umożliwi jego rezerwację.
Szczotki, grzebienie, gumki do włosów i spinki należy wygotować lub zniszczyć. Pościel, odzież i ręczniki trzeba wyprać w temperaturze co najmniej 60°C. Pozostałe tekstylia, których prać nie wolno, można spryskać preparatami owadobójczymi i zamknąć w szczelnym, foliowym worku na 10 dni. Dziecięce zabawki pluszowe również należy wyprać lub przechowywać z zamrażarce przez 48 godzin.
W celu zapobiegania nawrotom, w czasie wzmożonego narażenia na zarażenie wszawicą, można zastosować środki odstraszające w postaci aerozolu (np. Sora Protect, PIPI NITOLIC Prevent Plus) lub gumek do włosów (CICHO wSZA Gumki do włosów).
Jak zapobiegać nawrotom wszawicy?
Prawidłowe nawyki higieniczne mogą znacząco zminimalizować ryzyko wszawicy, dlatego warto ich przestrzegać podczas codziennych czynności.
Przede wszystkim nie należy korzystać ze szczotki, grzebienia i pozostałych akcesoriów do włosów oraz nakryć głowy należących do innych osób.
Podczas wspólnych treningów, zabaw z dziećmi i innych aktywności grupowych zaleca się spinać włosy.
W nawyk powinno nam wejść systematyczne kontrolowanie skóry głowy, by wykryć pierwsze objawy wszawicy.
W przypadku dzieci warto dokonywać regularnych przeglądów skroni, okolicy karku i skóry za uszami oraz codziennie wyczesywać włosy.
Istotna jest także regularna pielęgnacja skóry głowy i włosów, dostosowana do naszych potrzeb. Zaleca się jednak, by włosy myć nie rzadziej niż raz w tygodniu.
ZOBACZ TEŻ: HPV – co to za wirus? Jakie choroby może powodować wirus HPV?
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.
Wszy i wszawica: jakie są objawy i jak zapobiegać?
Wydawałoby się, że obecnie wszawica jest zjawiskiem rzadkim. Kojarzymy ją najczęściej z biedą, patologią i ubóstwem. Niestety, choroba wciąż daje o sobie znać, często także u osób, które nie narzekają na swój status społeczny i materialny. Wynika to z faktu, że bardzo łatwo się nią zarazić. Chociaż sposób walki z wszawicą jest o wiele łatwiejszy, szybszy i skuteczniejszy niż kiedyś, należy być zawsze czujnym – zawłaszcza, jeśli mamy małe dzieci.
Czym jest wszawica?
Wszawica (pediculosis), zwana inaczej pedikulozą, należy do chorób pasożytniczych wywoływanych przez wszy – niewielkie owady o rozmiarach kilku milimetrów.
Ich ciało pozbawione jest skrzydeł, dzięki czemu nie mogą latać, posiadają jednak bardzo sprawne odnóża, zaopatrzone w pazurki czepne, dzięki czemu potrafią szybko się poruszać wzdłuż włosa czy włókna tkaniny i sprawnie przemieszczać się, zmieniając żywicieli, jak rękawiczki (w ciągu 1 minuty pokonują 23 cm).
Posiadają kłująco-ssące narządy gębowe, które ułatwiają im nakłuwanie skóry i wysysanie krwi, którą się żywią. Istnieje wiele gatunków wszy, jednak człowiekowi zagrażają jedynie trzy:
- wszy głowowe (pediculosis capillitii), bytujące na owłosionej skórze głowy,
- wszy łonowe (pediculosis pubis s. phitirasi), inaczej mendy (mendoweszki), pasożytujące w obrębie owłosienia łonowego, chociaż można je także spotkać we włoskach rosnących na udach, brzuchu, pod pachami, a nawet na brwiach i rzęsach,
- wszy odzieżowe (pediculosis vestimenti), które żyją i rozmnażają się w odzieży lub pościeli.
Wesz ludzka jest barwy szaro-białej lub lekko różowej. Chociaż długość życia pojedynczej wszy jest stosunkowo krótka (wynosi ok. 32 dni), wystarczy jedna sztuka, aby skutecznie doprowadzić w ciągu miesiąca do wszawicy.
Samice (które są większe od samców) mogą w ciągu życia złożyć ponad 300 jaj (zwanych gnidami, które wyglądają jak przezroczyste, maleńkie, owalne kropelki żelu), z których po około 8 dniach wylęgają się wszy, aby po 17-18 dniach złożyć kolejne jaja.
Gnidy są przyklejane do włosów specjalną substancją (zwaną cementem), nierozpuszczalną w wodzie, przez co bardzo trudno je usunąć.
Wszy głowowe i odzieżowe najczęściej przenoszone są przez dzieci i młodzież szkolną oraz akademicką, przebywającą każdego dnia w dużych skupiskach ludzkich, przez co mają ze sobą bezpośredni kontakt fizyczny. Na koloniach, obozach, w schroniskach itd.
dzieci i młodzież chętnie dzieli się zabawkami, odzieżą, grzebieniami, szczotkami, klamerkami i gumkami do włosów (szczególnie dziewczynki) itp., Dzieci często śpią obok siebie, co również sprzyja łatwemu przenoszeniu wszy. Poza domem młodzi ludzie często nie przejmują się szczególnie zasadami higieny i nie zdają sobie sprawy z zagrożenia.
Osoby dorosłe zarażane są głównie przez własne dzieci, chociaż mogą też złapać wszy podczas zbiorowych imprez, zakupów w galerii, w kinie, w pociągu czy podczas korzystania z zatłoczonych środków komunikacji miejskiej. Wszy mogą znajdować się na oparciach, na fotelach, narzędziach fryzjerskich, dentystycznych, w poczekalniach itd.
Wesz łonowa przenoszona jest głównie drogą płciową, jednak można się nią również zarazić, śpiąc w cudzej pościeli, nosząc bieliznę osoby zarażonej, a nawet używając wspólnych ręczników.
Jak rozpoznać wszawicę?
Każdy przypadek swędzenia skóry głowy może być sygnałem, że mamy wszy we włosach, dlatego nie należy go lekceważyć, chociaż pojedynczy egzemplarz tego szkodnika jest bardzo trudny do wykrycia. Jeśli zauważymy wszy i gnidy, należy bezzwłocznie przystąpić do ich unicestwienia. Na skórze, na skutek ukłucia owadów, występuje zaczerwienienie.
Powstają też grudki i bąble, czemu towarzyszy silny świąd. Pod wpływem drapania (często mimowolnego) ulegają one przekształceniu w przeczosy, nadżerki oraz ropnie. Aby zapobiec inwazji wszy, objawy w postaci świądu i wyczuwalnych pod palcami grudek należy natychmiast poddać wnikliwej obserwacji.
Wszy najczęściej lubią zadomowić się za uszami, w okolicy potylicznej, ciemieniowej oraz skroniowej, ponieważ jest tam najcieplej. Szukając gnid, należy rozpoczynać właśnie w tych miejscach. Jeśli mamy podejrzenie, że zaatakowały nas wszy odzieżowe, należy dokładnie obejrzeć szwy w ubraniach.
Jeśli mamy do czynienia z wszami łonowymi, głównym sygnałem rozpoznawczym jest uporczywe swędzenie skóry okolic intymnych.
Jeśli wykryjemy obecność wszy odpowiednio wcześnie, możemy zapobiec rozwojowi wszawicy domowymi sposobami. Najlepiej jest wypłukać głowę octem spirytusowym lub jabłkowym i dokładnie wyczesać włosy za pomocą specjalnego, gęstego grzebienia. Warto pozostać kilka dni w domu, aby nie zarazić innych osób.
Dobrze jest dla pewności powtórzyć tę kurację po dwóch tygodniach, ponieważ tyle właśnie czasu potrzebują gnidy, aby przeobrazić się w postać dorosłą. W przypadku wszawicy łonowej konieczne jest całkowite wygolenie włosów, przeprowadzenie depilacji nóg i ścisłe przestrzeganie higieny osobistej.
Jeśli zaatakuje nas wesz odzieżowa, należy 2 razy dziennie zmieniać bieliznę osobistą i ręczniki, które po wypraniu w temperaturze co najmniej 60 stopni trzeba prasować żelazkiem. Pozostałe tekstylia, których prać nie można, spryskuje się preparatami owadobójczymi i zamyka w szczelnym, foliowym worku na 10 dni.
Dziecięce zabawki pluszowe można wyprać lub przechować w zamrażarce przez 48 godzin.
Jak sobie poradzić z wszawicą? Profilaktyka
W każdej aptece można zaopatrzyć się bez recepty w specjalny płyn na wszy głowowe lub preparat na wszy łonowe i odzieżowe. Odpowiednie środki może też przepisać lekarz. Leczenie przebiega w trzech etapach:
- Pierwszym krokiem jest zastosowanie preparatów chemicznych, które niszczą pasożyty.
- Drugi krok polega na wyczesywaniu i usuwaniu gnid.
- W trzecim kroku należy często myć włosy (wszy głowowe) oraz prać odzież (wszy odzieżowe i łonowe), a ponadto przeprowadzać regularną kontrolę.
Przy zwalczaniu wszawicy najczęściej stosuje się 1% permetrynę w postaci szamponu lub kremu, który wciera się w skórę głowy i pozostawia na ok. 10 minut. Po tym czasie należy preparat zmyć i dokładnie wyczesać włosy gęstym grzebieniem, aby pozbyć się gnid. Można też zastosować 1% heksachlorocykloheksan w postaci emulsji, żelu, szamponu, kremu lub pudru.
Należy go pozostawić na włosach na 12 do 24 godzin. Po tygodniu trzeba kurację powtórzyć. Ważne jest, aby leczeniu zostali poddani wszyscy domownicy, bez względu na to, czy zostali zarażeni, czy też nie. Środki na wszawicę należy stosować ściśle według zaleceń umieszczonych w instrukcji, ponieważ mogą podrażnić skórę.
Istotne jest także dokładne wyczesywanie włosów w celu pozbycia się gnid, ponieważ żadne preparaty nie usuwają jaj, ani larw wszy. W profilaktyce wszawicy bardzo ważną rolę odgrywa higiena osobista oraz informowanie środowiska o każdym przypadku jej wystąpienia.
Warto na czas przebywania dziecka w przedszkolu i szkole wiązać jego włosy przy głowie, aby zminimalizować ryzyko zarażenia od innych dzieci. Warto również systematycznie (np. raz w miesiącu) sprawdzać profilaktycznie skórę głowy, szczególnie u dzieci.
Ryzyko powstania wszawicy minimalizują prawidłowe nawyki higieniczne i przede wszystkim niekorzystanie z przedmiotów osobistych należących do innych osób (grzebieni, szczotek, czapek, kapeluszy, bielizny, ręczników, ubrań itp.).