Wydzielina z zatok – jak się jej pozbyć?

W okresie zachorowań na przeziębienie i grypę często skarżymy się na uczucie zatkanego gardła i trudności z oddychaniem. To z kolei wpływa na zmniejszenie komfortu naszego funkcjonowania za dnia, a także regeneracji w trakcie snu.

Winny temu wszystkiemu jest zalegający śluz gardłowy, zwany flegmą.

W tym artykule wyjaśniamy, jakie są przyczyny zalegania i skąd się bierze flegma w gardle, jak sobie radzić z problemem stosując zarówno środki farmakologiczne, jak i naturalne metody oraz dbając o odpowiednią profilaktykę.

Przyczyny pojawienia się flegmy w gardle

Flegmę można opisać jako gęstą, lepką substancję, która gromadząc się w tylnej części gardła, wywołuje znaczny dyskomfort, zwłaszcza kiedy utrudnia oddychanie lub spływa z zatkanego nosa. Śluz jest jednak całkowicie fizjologiczną wydzieliną.

Błona śluzowa nosa i gardła u zdrowego człowieka produkuje dziennie nawet do 2 litrów śluzu.

Śluz pełni bardzo ważną rolę, bowiem stanowi warstwę ochronną dla komórek, utrzymuje odpowiednie nawilżenie oraz wyłapuje z wdychanego powietrza niepożądane cząsteczki typu kurz, pyłki, bakterie i wirusy, blokując ich przedostawanie się do płuc.

Problem pojawia się w momencie, gdy zachorujemy na infekcję górnych dróg oddechowych, przeziębienie lub wystąpi reakcja alergiczna. Wówczas śluz staje się gęstszy i zyskuje miano flegmy, która również wyłapuje patogeny, natomiast znacznie trudniej usunąć ją z gardła, oskrzeli czy płuc.

Sprawdź również:Ostre zapalenie oskrzeli u dzieci

Ponadto przy zakażeniach bakteryjnych wraz z jej gromadzeniem się może wystąpić nieprzyjemny zapach z ust. Jej usunięcie jest koniecznie, ponieważ zalegając może przynieść efekt odwrotny do pełnionych przez nią funkcji w postaci wtórnych, często poważniejszych zakażeń bakteryjnych. Pozostaje więc już tylko jedno pytanie: Jak pozbyć się zalegającej w gardle wydzieliny?

Naturalne mechanizmy obronne przed zalegającą flegmą

Natura wyposażyła nas w mechanizm obronny, który pomaga nam w usuwaniu wydzieliny z dróg oddechowych, a jest nim … kaszel.

Odkrztuszanie flegmy może nam się wydać mało higieniczne, natomiast jest to reakcja naturalna i konieczna, dlatego nie powinno się jej hamować.

UWAGA! Ewentualne połknięcie wydzieliny nie jest niczym złym, ponieważ kwas żołądkowy unieszkodliwi wszystko co będzie w niej zawarte. Czasem jednak organizm nie jest w stanie sam sobie poradzić ze zbyt gęstym śluzem i trzeba mu pomóc.

Podczas odkrztuszania nie powinniśmy wkładać w to zbyt dużej siły, bowiem możemy uszkodzić wyściółkę gardła, tylko pogarszając sytuację.

Kluczowe czynniki wspomagające leczenie

1. Jednym z najważniejszych czynników wspomagających leczenie jest utrzymanie prawidłowej wilgotności powietrza w pomieszczeniach, w których przebywamy. Suche powietrze podrażnia zarówno nos, jak i gardło i nasila wydzielanie śluzu.

2. Poza dbałością o nasze otoczeniu bardzo ważne jest, abyśmy zadbali o nasze nawodnienie. W czasie choroby często zaniedbujemy tę kwestię, a spożywanie odpowiedniej ilości płynów pozwala na rozrzedzanie wydzieliny i oczyszczanie zatkanych zatok.

3. W sezonie grzewczym jesteśmy narażeni w sposób szczególny na zanieczyszczenie powietrza. Wszechobecne pyły zawieszone wychwytywane przez błonę śluzową zagęszczają śluz, a także upośledzają ruch rzęsek, przesuwających zalegającą wydzielinę do górnych dróg oddechowych w celu jej usunięcia.

   Rozwiązaniem dla tego problemu będzie oczyszczanie nosa roztworami soli fizjologicznej czy płukanie gardła roztworami soli.

Jak pozbyć się flegmy z gardła?

Sposobów na pozbycie się flegmy z gardła jest na szczęście kilka, poczynając od preparatów z apteki, dzięki którym wydzielina ulegnie rozluźnieniu, co pobudzi odkrztuszanie.

Możemy też sięgać po naturalne metody, chociażby surowce zielarskie oraz skorzystać z dobrodziejstw aromaterapii. Ważne jest też staranne udrażnianie nosa, zwłaszcza wieczorem, zanim pójdziemy spać.

Poniżej dokładnie omawiamy każdą z możliwości.

Farmakologiczne możliwości pozbycia się wydzieliny w gardle

Proces usuwania flegmy można także wspomóc farmakologicznie. W aptekach bez problemu możemy odnaleźć preparaty bez recepty, które odpowiadają za rozluźnianie wydzieliny i pobudzenie odkrztuszania. Wśród zawartych w nich substancji czynnych (będących składnikami leków i suplementów) możemy wyróżnić między innymi:

• acetylocysteinę,
• karbocysteinę,
• bromheksynę,
• ambroksol.

Podczas ich stosowania niezmiernie istotne jest wspominane już spożywanie płynów, tak by gęsty śluz „wciągnął” wodę, upłynnił się i mógł być bez problemu usunięty.

Warto zastosować też UNIBEN, aby skutecznie zadziałać na błonę śluzową gardła – przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, nie pozwalając na rozwój infekcji na tle bakteryjnym.

Naturalne metody wspierające leczenie

Spośród naturalnych metod leczenia z pomocą przychodzi także aromaterapia. W tym przypadku na poprawę kondycji błon śluzowych i ułatwienie usuwania nadmiaru śluzu z powodzeniem można zastosować olejek eukaliptusowy, który możemy dodać m.in. do kąpieli (pamiętając o zmieszaniu go z olejem bazowym!) >>> “10 zasad bezpiecznego stosowania olejków eterycznych.”

W oczyszczaniu gardła z nadmiaru flegmy możemy także wykorzystać ziołowe napary z takich składników jak:

• ziele tymianku, szałwii, majeranku,
• korzeń imbiru i pierwiosnka.

Samo spożywanie ciepłych napojów rozluźnia wydzielinę i ułatwia jej odrywanie się od ściany gardła.

Przed snem ulgę może przynieść ciepła kąpiel lub prysznic. Wdychana para wodna rozrzedzi flegmę, a wyższa temperatura dodatkowo może ulżyć dolegliwościom bólowym związanym z często zatkanymi równocześnie zatokami.

Dodatkowo warto ostrożnie oczyścić nos z wydzieliny, by ta podczas spoczynku nie spływała do gardła, potęgując problemy z oddychaniem w nocy.  Dobrym pomysłem będzie także sen z głową lekko podniesioną ponad poziom ciała, co zmniejszy uczucie gromadzenia się spływającego śluzu.

W przypadku dzieci poza oczywistym nawilżaniem powietrza korzystne może się okazać zastosowanie naturalnych sposobów łagodzących podrażnienia błony śluzowej. Należą do nich przede wszystkim podawanie miodu oraz syropu z cebuli.

Warto zadbać o profilaktykę

Tak jak w przypadku wielu schorzeń dróg oddechowych okresu jesienno-zimowego niezwykle istotna jest profilaktyka. Jak wiadomo lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego na ile to możliwe unikajmy czynników drażniących, które będą nasilać dolegliwości, a wśród nich:

• środków czyszczących gospodarstwa domowego,
• oparów farb,
• chemikaliów,
• dymu papierosowego.

Palenie tytoniu podrażnia gardło i w znaczącym stopniu pogarsza warunki oddechowe. Wietrzmy pomieszczenia, w których przebywamy, aby zapewnić odpowiednią wentylację.

Oprócz substancji drażniących ograniczajmy także spożywanie alkoholu i kofeiny, które prowadzą do odwodnienia, a co za tym idzie osuszania błony śluzowej. Warto też obserwować i odnotowywać, czy zwiększenie ilości produkowanej flegmy nie jest związane z przyjmowaniem określonych pokarmów.

Uwaga na zbyt długie zaleganie flegmy w gardle!

W przypadku przedłużającego się uczucia zalegania gęstego śluzu w gardle, niepokojącego zabarwienia (m.in. czerwonego) śluzu, czy pojawienia się gorączki warto skonsultować się z lekarzem w celu wykluczenia poważniejszego zakażenia, alergii, czy refluksu żołądkowo-przełykowego, który również może przyczyniać się do nadprodukcji wydzieliny.

Flegma w gardle – podsumowanie

Pamiętajmy, że obecność śluzu jest jedną z podstawowych linii obrony naszego organizmu przed wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych oraz zanieczyszczeń i jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. W przypadku uczucia zalegania flegmy sięgnijmy po wymienione metody, które są często na wyciągniecie ręki w naszych domach, a które z powodzeniem przyniosą ulgę.

Katar spływający do gardła (ang. Post-nasal drip syndrom)

Katar spływający do gardła to dokuczliwa i przykra dolegliwość, przy której nadmiar wydzieliny bądź bardzo gęsta wydzielina z nosa, transportowana w sposób naturalny w kierunku gardła zaczyna być odczuwalna przez pacjenta.

W efekcie powstaje nieprzyjemne wrażenie ciągłej przeszkody w gardle, zawadzania w gardle, chrypki, charczenia oraz potrzeba wypluwania i odkasływania. Taki przedłużający się stan może predysponować do pojawienia się infekcji np.

zatok lub gardła.

Skąd bierze się spływająca wydzielina do gardła?

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn pojawienia się spływającej wydzieliny do gardła. Najczęstsze z nich to:

• alergiczny lub niealergiczny nieżyt nosa,
• zapalenie zatok nosa,
• infekcje górnych dróg oddechowych,
• przerost migdałków,
• skrzywienie przegrody nosa,
• choroba refluksowa przełyku i żołądka (GERD, refluks przełykowo-krtaniowy, przełykowo-gardłowy).

Katar spływający do gardła – objawy

Katar spływający do gardła może wiązać się z następującymi objawami:

• kaszel – w tym przewlekły i napadowy,
• nieświeży oddech,
• obrzęk błony śluzowej nosa,
• drapanie w gardle,
• świszczący oddech,
• trudności z oddychaniem,
• potrzeba ciągłego połykania wydzieliny zalegającej w gardle,
• nudności.

U dzieci ten problem najłatwiej rozpoznać po ciągłej chrypce i odkasływaniu, częstym nawrotom infekcji górnych dróg oddechowych. Dorosłe osoby bardzo często odczuwają konieczność wypluwania wydzieliny.

Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Kiedy spływający katar utrzymuje się dłużej niż 3 – 4 miesiące, mówimy o Zespole przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Przyczyny są tu te same, co w przypadku spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła przez krótszy okres (np. nieżyt nosa, krzywa przegroda, refluks przełyku).

Przewlekle spływający katar musi zostać trafnie zdiagnozowany podczas badania laryngologicznego. Powinno ono obejmować badanie laryngologiczne nosa oraz nosogardła, a także badanie mikrobiologiczne górnych dróg oddechowych.

Istotne jest odnalezienie przyczyn problemu, gdyż jego wyleczenie jest konieczne dla skutecznego pozbycia się spływającej wydzieliny po gardle. Niedoleczony katar spływający do gardła może mieć liczne powikłania.

Zalicza się do nich chociażby przewlekłe zapalenie zatok, a nawet problemy ze swobodnym oddychaniem oraz ze snem.

Spływająca wydzielina po gardle to mało specyficzny objaw, mogący występować na przykład u palaczy papierosów czy osób pracujących w warunkach szkodliwych. Czasem jego przyczyną są choroby, jak np.

alergiczny nieżyt nosa, ostre i przewlekłe zapalenie zatok nosa, refluks przełykowo-gardłowy lub żołądkowo-przełykowy, niektóre choroby metaboliczne – mówi dr n. med.

Dmitry Tretiakow, specjalista laryngolog (otolaryngolog).

Jak leczyć spływający katar?

Wydzielina spływająca po gardle leczona jest przede wszystkim przyczynowo. Dlatego fundamentalne znaczenie ma trafna diagnostyka. W przypadku alergików konieczne będzie unikanie alergenów, stosowanie preparatów na alergię lub odczulanie.

Jeżeli problem wynika np. z wad anatomicznych (np. krzywa przegroda), trzeba będzie je skorygować. Kiedy w miarę możliwości poradzimy sobie z przyczynami problemów, a katar spływający do gardła nie ustępuje, można wdrożyć leczenie objawowe. W zależności od indywidualnych potrzeb lekarz może zalecić różne preparaty do stosowania miejscowego lub doustnego.

Domowe sposoby na spływający katar do gardła

Istnieje kilka sposobów na złagodzenie kataru spływającego do gardła. Sprawdzą się one nawet u małych dzieci, ale można je z powodzeniem stosować także u dorosłych.

W przypadku niedrożności nosa ulgę przyniesie spanie na boku, przy czym głowa powinna być nieco wyżej. W ten sposób powinno się również układać dzieci do snu.

Leżąc płasko na plecach katar spływa do gardła, w takiej pozycji natomiast usuwanie wydzieliny będzie ułatwione.

Jednym z popularniejszych rozwiązań są krople na katar dostępne w aptece. Działają one obkurczająco na śluzówkę, dzięki czemu błyskawicznie likwidują uczucie zatkania. Jednakże mogą uzależniać i prowadzić do przewlekłego nieżytu nosa. Dlatego należy stosować je w niewielkich ilościach i maksymalnie przez kilka dni.

Świetną alternatywą są dostępne w aptece, gotowe roztwory soli fizjologicznej lub soli morskiej. Bardzo dobrze oczyszczają nos, a przy tym nie uzależniają i nie przesuszają błony śluzowej. Wręcz przeciwnie, nawilżają ją, dzięki czemu przynoszą szybką ulgę.

Pierwszym sposobem są inhalacje, które można wykonywać nawet u dzieci 8- i 10-miesięcznych, jednakże dziecko musi być w stanie pewnie siedzieć, żeby nie zrobić sobie krzywdy. Ponadto należy przez cały czas go pilnować.

Cały zabieg jest jednak bardzo prosty do przeprowadzenia. Do dwóch litrów gorącej wody dodajemy łyżkę soli kuchennej. Taki roztwór pomaga rozrzedzić i usunąć wydzielinę z nosa, a także nawilża śluzówkę.

Jako dobrą alternatywę można skożystać z soli fizjologicznej, którą można nabyć w aptece bez recepty.

Dodatkowo możemy też zastosować olejek eteryczny – np. miętowy. Sprawdzi się on doskonale, ale tylko u dorosłych i dzieci powyżej 3. roku życia. Olejków nie należy też stosować u alergików.

Inhalacja powinna trwać po kilka minut, kilka razy dziennie.Łagodząco na wszystkie postacie kataru działa stosowanie maści majerankowej. Należy smarować nią okolice nosa, nie wprowadzając jej do wnętrza.

Zadziała ona łagodząco na podrażnioną skórę. Ponadto ułatwi oczyszczanie nosa.

Bibliografia

1. Dąbrowski P: Nasal obstruction – causes, diagnosis, and treatment [w:] „Lekarz POZ”, 2017, s. 19-28 2. Emeryk A, Bartkowiak-Emeryk M, Kowalska M: Definition, classification and epidemiology of allergic rhinitis [w:] „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 2012, s. 1-5 3.

Emeryk A, Bartkowiak-Emeryk M, Wojas O, Samoliński B: Allergic rhinitis and other diseases [w:] „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 2012, s. 13-18 4. Krzych-Fałta E, Samoliński B: Polskie standardy leczenia alergicznego nieżytu nosa [w:] „Lekarz POZ”, 2016, 58-60 5.

Mielcarek-Kuchta D, Leszczyńska M: Nieżyty nosa [w:] „Przewodnik Lekarza”, 2003, s. 103-109

6. Samoliński B, Szczęsnowicz-Dąbrowska P, Hałat Z, Krajewski M, Rzepkowska M: Schorzenia błony śluzowej nosa – zasady diagnostyki i terapii [w:] „Przewodnik Lekarza”, 2004, 28-39

Katar zatokowy: objawy, domowe sposoby, leczenie

2020-09-02 10:01 lek. Tomasz Nęcki Autor: Getty images

Katar zatokowy to problem, który pojawia się u osób z zapaleniem zatok. Katar zatokowy jest dość uciążliwy, ponieważ znacząco utrudnia oddychanie, a do tego utrzymuje się przez długi czas. Jak leczyć katar zatokowy?

Katar zatokowy to jeden z uciążliwszych rodzajów kataru.

Czym w ogóle jest katar? To termin, który określa wydostawanie się z nosa wydzieliny – w języku medycznym nazywa się to zjawisko nieżytem nosa.

Jedno słowo, a może ono oznaczać bardzo różne problemy: katar może być wodnisty, jak i wyjątkowo nawet gęsty, może on przybierać postać przezroczystej, jak i żółtawej, ropnej wydzieliny.

Wyróżnia się także wiele różnych rodzajów kataru, takich jak chociażby katar alergiczny czy – uznawany za najbardziej uciążliwy dla pacjentów – katar zatokowy.

W artykule przeczytasz:

Co to jest katar zatokowy?

Katar zatokowy, jak nietrudno się domyślić, powiązany jest z procesami patologicznymi dotyczącymi ludzkich zatok. Struktury te posiada każdy z nas – są one zlokalizowane w obrębie głowy i stanowią zbiór przestrzeni powietrznych.

Każda z zatok uchodzi do jamy nosowej i wtedy, kiedy czynność tych struktur przebiega prawidłowo, zazwyczaj nawet nie zdajemy sobie w ogóle sprawy z tego, że posiadamy zatoki.

Inaczej dzieje się już jednak w sytuacji, gdy w obrębie zatok zaczną się toczyć jakieś procesy patologiczne – w takich przypadkach dochodzić może do pojawiania się u chorych uporczywego kataru zatokowego.

Czytaj: Katar z krwią: przyczyny i leczenie. Co oznacza katar z krwią?

Zapalenie zatok w ciąży: jak leczyć i jakie mogą być konsekwencje choroby?

Katar sienny – objawy i leczenie

Jakie są przyczyny kataru zatokowego?

Podstawową przyczyną kataru zatokowego jest zapalenie zatok. Najczęściej do problemu tego doprowadzają wirusy, typowy katar zatokowy pojawia się jednak wtedy, gdy u chorego dojdzie do nadkażenia bakteryjnego i pierwotnie wirusowa infekcja przeistoczy się w zakażenie bakteryjne.

Rozwija się wtedy stan zapalny, a do tego dochodzi do obrzęku wyściełającej zatoki błony śluzowej.

Tego typu procesy skutkują tym, że wydzielina z zatok, która prawidłowo jest z nich regularnie odprowadzana, zostaje w nich zablokowana.

Gromadzenie się wydzieliny wskutek niedrożności zatok sprzyja zaś nie tylko pojawianiu się kataru zatokowego, ale i nasila ono możliwość namnażania się kolejnych patogennych drobnoustrojów w zatokach.

Czym charakteryzuje się katar zatokowy?

Katar zatokowy można rozpoznać raczej dość łatwo dzięki temu, że ma on kilka charakterystycznych cech. Przede wszystkim wydzielina w tym przypadku ma zazwyczaj ropny charakter – jest ona gęsta, a jej zabarwienie bywa żółte, zielonkawe lub nawet brązowawe.

Osoby, u których rozwinie się katar zatokowy, dość często skarżą się na trudności z oddychaniem przez nos – wydzielina jest na tyle gęsta, że blokuje ona przepływ pomiędzy nozdrzami a dalszymi częściami dróg oddechowych.

Jak rozpoznać katar zatokowy?

Katar zatokowy cechuje również i to, że poza nim chorzy doświadczają jeszcze innego typu dolegliwości, które są objawami zapalenia zatok. Mowa tutaj o takich objawach, jak:

• uczucie rozpierania w obrębie twarzy,
• nudności, a czasami nawet i wymioty (które brać się mogą ze spływania wydzieliny z zatok po tylnej ścianie gardła),
• zaburzenia węchu (wynikające z braku drożności jamy nosowej, mogą one przybierać postać pogorszenia węchu, jak i nawet całkowitej – szczęśliwie przejściowej – utraty powonienia),
• gorączka (pojawiająca się szczególnie w przypadku ostrego zapalenia zatok),
• ogólne poczucie rozbicia,
• bóle głowy (zwłaszcza takie, które pojawiają się przy jej pochylaniu).

Co charakteryzuje katar zatokowy u dzieci?

Katar zatokowy wystąpić może u osoby w dowolnym wieku, zarówno u dorosłego, jak i u dziecka, w przypadku jednak najmłodszych pacjentów schorzenie może prowadzić do znacznych trudności i to zarówno dla malca, jak i dla jego opiekunów.

Bez wątpienia katar zatokowy związany jest z bardzo nieprzyjemnymi dolegliwościami, które dla malucha mogą być po prostu ciężkie do zniesienia. Zatkany całkowicie nos może być problemem za dnia, jak i w nocy – maluszkowi, który zmuszony jest do oddychania przez usta, może być ciężko zasnąć.

Dodatkowo tak jak oczyszczanie nosa w przypadku innego typu kataru zazwyczaj nie nastręcza większych trudności, tak już w przypadku kataru zatokowego raczej nie jest to łatwe. Finalnie dochodzić może do tego, że w nocy pociecha będzie marudna i płaczliwa, za dnia zaś zmęczona i rozdrażniona.

Czytaj: Czyszczenie noska niemowlaka. Czym i jak czyścić nos małego dziecka?

Aspirator do noska – jaki aspirator wybrać? Przedstawiamy aspiratory na katar

Jak lekarz stawia diagnozę kataru zatokowego?

Zazwyczaj rozpoznanie kataru zatokowego możliwe jest na podstawie uzyskania od pacjenta informacji dotyczących charakteru doświadczanych przez niego dolegliwości. Potwierdzać diagnozę mogą badania, które wykonane mogą być w gabinecie laryngologicznym, takie jak chociażby rynoskopia przednia (wziernikowanie jamy nosowej).

Inne natomiast badania zlecane są zazwyczaj dopiero wtedy, kiedy u pacjenta katar zatokowy utrzymuje się przez bardzo długi czas i w związku z tym wysuwane jest podejrzenie przewlekłego zapalenia zatok (czyli takiego, którego objawy utrzymują się przez 8 tygodni lub dłużej).

W takich przypadkach zlecane mogą być m.in. badania bakteriologiczne wydzieliny lub popłuczyn z zatok czy tomografia komputerowa głowy.

Jakie domowe sposoby stosować na katar zatokowy?

Katar zatokowy to bezapelacyjnie bardzo nawet uciążliwa dolegliwość, szczęśliwie istnieją skuteczne metody jego leczenia. Początkowo można podjąć się prób zastosowania domowych sposobów na katar związany z zapaleniem zatok:

• inhalacji (z wykorzystaniem olejków eterycznych czy soli)
• płukania zatok roztworem soli fizjologicznej 
• nawilżania ich z wykorzystaniem preparatów soli morskiej w aerozolu
• pomocne bywają również i ciepłe okłady, umieszczane w okolicy nosa.

W przypadku dzieci podejmować próby odessania wydzieliny z nosa warto z wykorzystaniem specjalistycznych, przeznaczonych do tego celu tzw. gruszek – tego typu aspiratory pozwalają skutecznie oczyszczać dziecięce noski.

Przy katarze zatokowym zalecane jest również zwiększone spożycie płynów, co może prowadzić do rozrzedzenia zalegającej w nosie wydzieliny.

Kiedy katar zatokowy powinien zostać skonsultowany z lekarzem?

Wtedy jednak, gdy katarowi zatokowemu towarzyszą jakieś dolegliwości – szczególnie wysoka gorączka u dziecka – nie ma na co czekać i trzeba się po prostu udać do lekarza.

W zależności od podejrzewanej przyczyny zapalenia zatok lekarz może zlecić wyłącznie stosowanie leków działających objawowo (np. obkurczających naczynia krwionośne nosa kropli, preparatów przeciwzapalnych czy przeciwbólowych) lub – przy podejrzeniu podłoża bakteryjnego – przyjmowanie wraz z nimi antybiotyku.

Jeszcze inaczej zaś przebiegać może leczenie u tych pacjentów, u których występuje nawracające zapalenie zatok i związane z nim powtarzające się epizody kataru zatokowego.

W takich sytuacjach wskazane może bowiem być przeprowadzenie leczenia operacyjnego (które może polegać np. na poszerzeniu ujść zatok, czego skutkiem ma być ułatwienie wypływu wydzieliny z zatok – redukuje to ryzyko utrzymywania się jej w zatokach i ostatecznie pojawiania się przez to u pacjenta epizodów kataru zatokowego).

Gdy twoje dziecko ma chore zatoki

Przy ostrym zapaleniu zatok sprawa jest prosta, bo jego objawy to silny ból głowy w okolicy czoła, czasem także ból w okolicy policzków, a dodatkowym symptomem może być gorączka. Przewlekłe zapalenie zatok jest trudniejsze do rozpoznania. Dziecko po prostu ma katar, tyle że ten katar zamiast ustąpić po kilku dniach ciągnie się i ciągnie.

To nie musi być zapalenie zatok, ale jeśli katar trwa dłużej niż 3–4 tygodnie i nie towarzyszy mu gorączka, to jest to wskazanie do badań, które potwierdzą albo wykluczą zapalenie zatok. Zazwyczaj lekarz zleca zdjęcie rentgenowskie lub tomografię komputerową zatok.

W diagnostyce przydatny jest też wymaz z nosa – jeśli bowiem zapalenie ma podłoże bakteryjne, wynik tego badania pomoże dobrać odpowiedni lek.

JAK DOBRZE, ŻE TO REKLAMA KSIĄŻEK

Jak skutecznie zmienić przyzwyczajenia żywieniowe wszystkich członków rodziny i to na stałe!

Jakie są przyczyny zapalenia zatok u maluchów?

Ostre zapalenie zatok to zazwyczaj konsekwencja oziębienia głowy i okolicy zatok, np. braku nakrycia głowy albo niedosuszenia włosów po wizycie na basenie. Natomiast przewlekłe zapalenie zatok może mieć bardzo różne przyczyny. Mogą nimi być wady rozwojowe, np.

niewykształcenie zatoki, krzywa przegroda nosowa, polipy, przerośnięte małżowiny nosowe, przewlekłe nosicielstwo bakterii, a także alergia albo nietolerancja pokarmowa. Zdarza się także, że choroba jest efektem stosowania popularnych leków na katar zawierających pseudoefedrynę. Dotyczy to dzieci po dwunastym roku życia – mniejsze nie mogą takich leków w ogóle brać.

Ale i starsze nie powinny. Istotą działania preparatów z pseudoefedryną jest zaburzenie naturalnego procesu oczyszczania zatok i nosa z wydzieliny zapalnej. Tymczasem organizm chce się pozbyć bakterii albo wirusów i dlatego produkuje wydzielinę, którą potem wydmuchujemy przez nos.

Jeśli zażyjemy środek, który hamuje jej produkcję, wszystko to, czego organizm usiłował się pozbyć, pozostanie wewnątrz zatok. I może się stać przyczyną przewlekłego procesu zapalnego.

Co robić, gdy do takiego procesu dojdzie?

Leczenie ma na celu przede wszystkim oczyszczenie zatok. W tym celu podaje się leki mukolityczne – rozrzedzające wydzielinę i zmniejszające jej lepkość. Chodzi o to, by wręcz pobudzić katar. Można przy tym zastosować leki chemiczne (Muscosolvan, Mucofluid), ziołowe (Sinupret, Simulan), a także homeopatyczne. Te ostatnie dobiera się, dopasowując je do rodzaju wydzieliny, np.

do jej koloru, zapachu, gęstości. Gdy wydzielina jest wodnista, stosuje się Allium cepa i Euphrasia, przy wydzielinie ropnej lepsze będą Kalium bichromicum, Mezereum czy Hepar sulfur. Dodatkowo przy zapaleniu zatok stosujemy też leki przeciwzapalne, one również mogą być chemiczne albo naturalne. Jeśli decydujemy się na leczenie homeopatyczne, to podajemy np.

Pyrogenium, Hepar Sulfur, Merucrius solubilis. Kolejny rodzaj leków stosowany w leczeniu tej choroby to środki przeciwobrzękowe, np. sterydy podawane miejscowo do nosa, a wśród leków homeopatycznych – Apis mellifica, Poumon histamine.

Przy ostrym zapaleniu zatok takie leczenie kończy chorobę, jeśli jednak mamy do czynienia z chorobą przewlekłą, zlikwidowanie stanu zapalnego to dopiero pierwszy krok terapii.

Dlaczego? Czy skoro katar i inne objawy już dziecka nie męczą, to nie znaczy to, że dziecko jest zdrowe?

Przewlekła choroba skądś się wzięła i musimy odszukać jej pierwotną przyczynę. Warto chociażby sprawdzić, czy dziecko nie ma alergii – zarówno wziewnej (np. na kurz domowy czy pyłki), jak i pokarmowej albo czy nie cierpi z powodu nietolerancji jakichś produktów spożywczych, np. mleka krowiego czy kakao.

Co wspólnego może mieć nietolerancja pokarmowa z zapaleniem zatok?

Nietolerancja i alergia to przewlekły stan zapalny błony śluzowej, którego efektem jest obrzęk – także błony śluzowej zatok. Utrudnia on odpływ wydzieliny i w związku z tym może sprzyjać przewlekłemu zapaleniu zatok.

Jeśli okaże się, że właśnie to jest przyczyną zapalenia, trzeba oczywiście w miarę możliwości wyeliminować alergeny z otoczenia albo zmienić dietę. W przypadku gdy powodem utrudnień w odpływie wydzieliny są polipy albo skrzywienie przegrody nosowej – konieczne jest leczenie chirurgiczne.

A kiedy wymaz z nosa wykaże, że to grzyby wywołują chorobę – trzeba zastosować leczenie przeciwgrzybicze oraz dietę ograniczającą węglowodany proste (cukry).

JAK DOBRZE, ŻE TO REKLAMA KSIĄŻEK

Katar z żółtą wydzieliną a zatoki

Nie wolno bagatelizować wirusowego kataru, ponieważ może doprowadzić on do powikłań, m. in. zapalenia zatok. Gęsty katar z żółtą wydzieliną to objaw zapalenia zatok, do którego dochodzi na skutek nieleczonego przeziębienia. Nieżytowi nosa u osoby chorej na zatoki towarzyszy ból głowy i gorączka. Trwa nieco dłużej niż „zwykły” katar, bo utrzymuje się około 10 dni.

1. Co to jest katar?

Katarem nazywamy nieżyt nosa, czyli stan zapalny śluzówki nosa. Ostry nieżyt nosa to jeden z objawów przeziębienia, które wywołują najczęściej wirusy (rhinowirusy, adenowirusy), rzadziej do jego rozwoju przyczyniają się bakterie.

Wirusami przeziębienia można zarazić się drogą kropelkową, gdy ktoś w naszym towarzystwie kichnie lub zakaszle, ale też powietrzną, przebywając w jednym pomieszczeniu z chorą osobą. Nadejście kataru najczęściej zwiastują inne objawy chorobowe, takie jak drapanie w gardle i pieczenie w nosie.

Katarowi towarzyszy złe samopoczucie, osłabienie organizmu, zatkany nos, z którego wydobywa się wodno-śluzowa wydzielina, a także ból głowy. Nieżyt nosa pojawia się po 1-2 dniach od zakażenia.

Katar to inaczej nieżyt nosa (123RF)

2. Katar zatokowy

Katarem zatokowym nazywamy gęsty katar z żółtą wydzieliną, któremu towarzyszy ból głowy. Śluzowo-ropna wydzielina może mieć również żółto-zielone zabarwienie.

Katar zatokowy, który wywołują bakterie, rozwija się, gdy infekcja obejmie oprócz nosa również zatoki przynosowe. W tym nieżycie występuje silna niedrożność jamy nosowej powodowana właśnie gęstą wydzieliną.

Katarowi zatokowemu towarzyszy ból głowy, który nasila się przy pochylaniu do przodu, a także gorączka. Zazwyczaj trwa on dłużej niż katar wirusowy. Dlaczego tak się dzieje?

Kiedy drobnoustroje wywołają infekcję górnych dróg oddechowych, namnażają się w błonie śluzowej nosa, prowadząc do stanu zapalnego objawiającego się katarem. Obrzęk śluzówki utrudnia choremu oddychanie.

Nadmiar wydzieliny śluzowej, która jest wytwarzana przez nadaktywne komórki, ma niekorzystny wpływ na pracę rzęsek błony śluzowej. Rzęski te mają za zadanie walczyć z drobnoustrojami.

Jednak ze względu na upośledzenie funkcji rzęski przez wydzielinę nie oczyszczają ani zatok, ani jamy nosowej. W rezultacie pojawia się wyciek z nosa, który z czasem gęstnieje.

3. Leczenie kataru

Mimo że katar często traktujemy jak błahą dolegliwość, należy go leczyć, ponieważ infekcja może wywołać m. in. zapalenie zatok.

Niektóre osoby uważają, że nieżyt nosa wywołany przez wirusy samoistnie mija po upływie tygodnia, więc nie ma potrzeby wprowadzać leczenia farmakologicznego.

Jeżeli jednak nie pomożemy organizmowi zwalczyć kataru, mogą pojawić się komplikacje zdrowotne, na przykład: ostry nieżyt nosa może przekształcić się w przewlekły katar albo zmienić charakter z wirusowego na bakteryjny.

W leczeniu bakteryjnego nieżytu nosa podaje się antybiotyki. Nie istnieje lek na katar, ale można zwalczyć tę przypadłość, stosując domowe metody na nieżyt nosa, na przykład inhalacje wzbogacone o olejki eteryczne, picie dużych ilości płynów i leki na przeziębienie.

Masz zatkane zatoki? Sprawdź, jak je czyścić

Zatkane zatoki to wyjątkowo nieprzyjemna przypadłość. Nie można swobodnie oddychać, pojawia się ból głowy i uczucie rozpierania. Zatkane zatoki nie muszą być objawem choroby, ale jeśli stan się przedłuża, może powodować zakażenie. Nieprzyjemne uczucie zatkanych zatok obniża także jakość życia i uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Zatkane zatoki pojawiają się zazwyczaj po zwykłym przeziębieniu. Przedłużające i nasilające się objawy świadczą natomiast o zapaleniu zatok, czyli zapaleniu lub obrzęku tkanki wyściełającej zatoki.

Zdrowe zatoki są wypełnione powietrzem, ale kiedy zostaną zablokowane i wypełnione wydzieliną, zarazki mogą się namnażać i powodować infekcję. Zatoki przynosowe to puste przestrzenie powietrzne umiejscowione w kościach między oczami, za policzkami i na czole. Wytwarzają śluz, który utrzymuje wilgoć wewnątrz nosa.

To stwarza barierę ochronną przed kurzem, alergenami i zanieczyszczeniami. Zatoki są również odpowiedzialne za głębię i ton głosu. 

Dlaczego zatoki się zatykają? Jeśli tkanka w nosie jest opuchnięta przez alergię lub przeziębienie, a także na skutek toczącego się zapalenia, może zablokować kanały zatokowe. Wydzielina z zatok nie może odpłynąć i zaczyna pojawiać się ból oraz uczucie ucisku.

Czynniki, które mogą wywoływać zatykanie się zatok:

• przeziębienie,
• alergiczny nieżyt nosa,
• polipy nosa,
• skrzywienie przegrody nosowej,
• astma.

Zatkane zatoki jako objaw zapalenia zatok

Zapalenie zatok to częsty problem, który dotyczy nawet 30% populacji – tyle osób przynajmniej raz w życiu będzie wymagało konsultacji alergologa z powodu zapalenia zatok.

Przyczyną zapalenia zatok jest najczęściej zakażenie bakteryjne, wirusowe lub grzybicze. Zapaleniu sprzyjają niedoleczone infekcje dolnych i górnych dróg oddechowych i próchnica zębów.

Często występują u osób, które mają skłonności do zatykania się zatok z powodu alergii, astmy, skrzywienia przegrody nosowej lub przerostu migdałków.

• Ostre zapalenie zatok – trwa do 12 tygodni, a do objawów można zaliczyć gorączkę, zatkany nos, ropną wydzielinę z nosa i bóle głowy.
• Przewlekłe zapalenie zatok – jest trudniejsze do zdiagnozowania, bo objawy są mniej wyraźne i bardzo zmienne. Charakteryzuje się zazwyczaj katarem, uczuciem spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, zatkanym nosem, uczuciem obrzęku w nosie, bólami głowy i gardła, kaszlem, zaostrzenie przebiegu astmy, bólem i uczuciem pełności w uszach. Nierzadko pojawia się także osłabienie, uczucie zmęczenia i złe samopoczucie.

Nieleczone zapalenie zatok może prowadzić do poważnych powikłań takich jak ropień mózgu lub zapalenie opon mózgowych.

Jak leczyć zapalenie zatok?

Alergolodzy uważają, że w większości przypadków zapalenie zatok można wyleczyć bez zabiegu operacyjnego. Głównym celem terapii jest udrożnienie zatok nosa, zwalczenie infekcji i upłynnienie wydzieliny. Podaje się w tym celu sterydy donosowe, które redukują objawy przez zmniejszenie stanu zapalnego śluzówek.

Zaleca się także podawanie pseudoefedryny, również w połączeniu z lekiem antyhistaminowym. Dzięki temu nos staje się szybciej drożny i dochodzi do skrócenia czasu podawania antybiotyków, które są podstawą leczenia ostrych i przewlekłych zapaleń zatok.

Średni czas kuracji wynosi 21 dni, jednak w wielu przypadkach zaleca się zażywanie antybiotyków nawet przez 6 – 8 tygodni.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Skonsultuj się z lekarzem, jeśli zatkanym zatokom zacznie towarzyszyć:

• obrzęk powiek,
• przemieszczenie gałki ocznej,
• zaburzenie widzenia i wrażenia ''podwójnego widzenia'',
• pogorszenie ostrości wzroku,
• silny ból głowy w okolicy czołowej,
• obrzęk tkanek miękkich w okolicy czoła.

Jak oczyścić zatoki domowym sposobem?

Zatoki można oczyścić domowymi sposobami, ale tylko wtedy, gdy choroba dopiero się zaczęła, a dolegliwości nie są bardzo uciążliwe. W oczyszczeniu zatok pomagają domowe irygacje, inhalacje i rozgrzewające okłady. Gdy mamy do czynienia z zapaleniem zatok, najlepiej nie próbować domowego leczenia i zdać się na opinię lekarza.

INHALACJE z gorącej wody z dodatkiem soli i ziół przynoszą ulgę i ułatwiają rozrzedzenie wydzieliny, która zalega w zatokach. Aby wykonać domową inhalację, należy napełnić miskę gorącą wodą, wsypać łyżkę soli i napar z ziół (np.

z rumianku), pochylić się nad miską w bezpiecznej odległości i nakryć głowę ręcznikiem. Zaleca się zamknięcie oczu na czas inhalacji, wdychanie pary nosem i wypuszczanie powietrza ustami.

To doskonały sposób na nawilżenie nosa w czasie przeziębienia.

OKŁADY Z SOLI LUB GORCZYCY przynoszą ulgę, gdy zatoki są zatkane i pojawia się uczucie rozpierania. Do płóciennego woreczka lub jałowej gazy należy wsypać garść gorczycy, lub grubej soli i lekko podgrzać (woreczek nie może być gorący). Okład należy przykładać do czoła i policzków kilka razy dziennie.

IRYGACJA, czyli domowe płukanie zatok, można wykonać samodzielnie za pomocą zestawów dostępnych w aptece. W skład zestawu wchodzi najczęściej plastikowa butelka z rurką i saszetki wypełnione chlorkiem sodu, który należy rozpuścić w wodzie.

Jak zrobić domową irygację zatok? Nachyl się nad zlewem, lekko pochyl głowę w lewą lub prawą stronę, tak by dotykać uchem do ramienia – jeden z otworów nosa powinien być skierowany ku górze. Do jednego z otworów (skierowane do góry) przyłóż otwór butelki wypełnionej roztworem i mocno ściśnij butelkę, by woda pod wpływem ciśnienia spenetrowała zatoki.

Wypływającą wydzielinę można delikatnie wydmuchać i przystąpić do płukania drugiego otworu. W czasie irygacji należy powstrzymać się od oddychania nosem i mocnego wydmuchiwania wydzieliny.

Przerwij irygację, gdy poczujesz pieczenie lub szczypanie w nosie, uczucie pełności w uszach lub gdy w nosie pojawi się krew.

Przeciwwskazania do irygacji zatok domowym sposobem:

• infekcje ucha,
• całkowita blokada przegrody nosowej,
• nadwrażliwość na chlorek sodu.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.

Źródło: Edward Zawisza, Urszula Samolińska-Zawisza, Zapalenie zatok, Borgis – Nowa Medycyna 1/1999, s. 4-5/czytelniamedyczna.pl; Elżbieta Tryka, Zapalenie zatok przynosowych, Borgis – Nowa Medycyna 2/2009, s. 117-123/czytelniamedyczna.pl