Zapalenie jajników – objawy, przyczyny, leczenie

fot. Adobe Stock fot. Adobe Stock

Jeżeli masz ostry, skurczowy ból w dole brzucha, mdłości i gorączkujesz, to koniecznie idź do lekarza. To może być zapalenie jajników – bardzo częsta przypadłość młodych kobiet. Nie lekceważ jej, gdyż nieleczona prowadzi do ciężkich powikłań jak np. niedrożność jajowodów. Stąd już tylko krok do kłopotów z zajściem w ciążę.

Zapalenie przydatków to choroba młodych kobiet

Zapalenieprzydatków, określane też jest zapaleniem jajnika (jajniki wraz z jajowodami). Nie wyodrębnia się zapalenia jajnika i zapalenia jajowodów jako oddzielnych jednostek chorobowych, ponieważ stan zapalny z łatwością przenosi się z jednego narządu na drugi.

Ma je jedna na 10 pacjentek zgłaszających się do ginekologa. Choroba atakuje młode, aktywne seksualnie kobiety w wieku 25–30 lat. Mniej narażone są na nią panie stosujące pigułki antykoncepcyjne.

Dlaczego dochodzi do stanu zapalnego?

Śluz szyjkowy, który wytwarza się pod wpływem estrogenów, chroni przed bakteriami wywołującymi zapalenia przydatków. Do ich infekcji dochodzi pod wpływem zakażenia:

• gronkowcem;
• paciorkowcem;
• bakteriami E. coli;
• dwoinkami rzeżączki;
• chlamydią.

W 90 procentach przypadków dostają się one do jajników i jajowodów poprzez pochwę i macicę. Do zakażenia dochodzi, gdy kanał szyjki macicy jest rozwarty, czyli w trakcie miesiączki, po porodzie, poronieniu, wyłyżeczkowaniu macicy i innych  zabiegach ginekologicznych oraz w efekcie założenia wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej.

Czasem bakterie ‘wędrują’ poprzez krew z chorych migdałków, zatok, nieleczonych zębów lub z wyrostka robaczkowego.

Objawy zapalenia przydatków

Odczuwasz je po kilku dniach do około tygodnia od zakażenia. Jeżeli masz zapalenie jajników, zwykle pojawia się:

• nagły i silny ból brzucha, zwłaszcza gdy uciskasz podbrzusze;
• bolesne współżycie płciowe;
• mdłości;
• wymioty;
• podwyższona temperatura;
• czasem upławy;
• trudności z oddawaniem moczu (zdarza się);
• dolegliwości układu pokarmowego, np. biegunka, zaparcia, kolka jelitowa (zdarza się).

Uwaga! Objawy mogą się nasilać podczas miesiączki i tuż po niej.

Jak wyleczyć infekcję?

Jeżeli odczuwasz wyżej wymienione dolegliwości, jak najszybciej zgłoś się do ginekologa.

Na podstawie badania (nawet delikatne dotknięcie szyjki macicy jest bardzo bolesne) oraz wykonanego USG dopochwowego, pobraniu wymazu z pochwy i analizie próbki krwi, lekarz oceni, czy doszło do stanu zapalnego w jajnikach i jajowodach. Jeżeli potwierdzi się diagnoza, zdecyduje o jego leczeniu. Z reguły stosuje się:

• antybiotyk;
• leki przeciwzapalne (zmniejszają ból, zwalczają stan zapalny oraz ułatwiają zachowanie drożności jajowodów);
• odpoczynek i pozostanie przez kilka dni w łóżku;
• unikanie wysiłku fizycznego;
• powstrzymanie się od współżycia płciowego do następnej miesiączki lub do końca kuracji.

Jeżeli choroba ma bardzo gwałtowny przebieg lekarz może zdecydować o wypisaniu skierowanie do szpitala. Wówczas leki trzeba będzie podawać dożylnie.

Co możesz zrobić, aby zapobiec zakażeniu?

Aby zapobiec infekcji, musisz dbać o właściwą higienę:

• podmywać się przynajmniej raz dziennie (jak to robić, czytaj: higiena intymna);
• korzystać z odpowiednich płynów do higieny intymnej (zwykłe mydło może podrażniać błony śluzowe i ułatwiać przenikanie bakterii);
• unikaj seksu podczas miesiączki;
• regularnie odwiedzaj stomatologa;
• zwalczaj różne stany zapalne.

Unikaj kontaktów seksualnych z przypadkowymi partnerami. Po porodzie nie przegap wizyty kontrolnej, aby lekarz ocenił, czy szyjka macicy prawidłowo się zamknęła. Po poronieniu, wyłyżeczkowaniu macicy i innych zabiegach ginekologicznych przez 4 tygodnie zachowaj wstrzemięźliwość płciową, nie chodź na basen, kąp się pod prysznicem zamiast w wannie.

Nieleczone zapalenie – konsekwencje

Jeżeli nie podejmiesz leczenia, infekcja po jakimś czasie się wyciszy. Ale problem pozostaje – stan zapalny cały czas się tli w twoim organizmie. Przewlekły stan zapalny przydatków prowadzi do powstania w jajowodach:

• blizn (zrostów);
• wodniaków (wypełniają się płynem);
• uszkodzenia rzęsek biorących udział w transporcie komórki jajowej i zarodka w kierunku macicy;
• ropnej torbieli.

Zaostrzenie choroby może pojawić się przy wychłodzeniu dolnych części ciała. W chłodne dni należy unikać przemarznięcia nóg, noszenia zbyt krótkich sukienek lub cienkich rajstop. Pojawiają się wówczas stany podgorączkowe, ból w czasie miesiączki, dyskomfort podczas współżycia oraz upławy.

Jeżeli zmiany dotyczą obu jajowodów, a próby ich udrożnienia się nie powiodły, szansę na macierzyństwo daje tylko zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro). Warto też pamiętać, że wskutek niedrożności jajowodu niekiedy rozwija się ciąża pozamaciczna, która stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety.

Leczenie przewlekłej infekcji

Leczenie przewlekłego zapalenia jajników jest bardzo trudne i długotrwałe. Stosuje się leki przeciwbólowe, a po złagodzeniu pierwszych objawów leczenie sanatoryjne.

Przy skłonności do zapalenia przydatków rozważ stosowanie antykoncepcji hormonalnej. Nie tylko hamuje owulację, lecz także zagęszcza śluz szyjkowy, który jest naturalną barierą dla zarazków.

  [content:1_3794,8_1357,0_8862,0_16493:CMNews]  

Zapalenie przydatków – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Zapalenie przydatków (infekcja obejmująca jajniki i jajowody z ang. pelvic inflammatory disease – PID) zwykle objawia się nasilonymi bólami podbrzusza, zaparciami, nudnościami, wymiotami, gorączką. Często dotyka młode pacjentki w wieku rozrodczym, prowadzące aktywne życie seksualne. Jakie są główne przyczyny zapalenia przydatków? Jak skutecznie leczyć tę typowo kobiecą przypadłość?

Przyczyny zapalenia przydatków

Przydatki to jajniki i jajowody wraz z więzadłami macicy.

Jeśli chodzi o czynniki etiologiczne, zapalenie przydatków (określane również jako zapalenie narządów miednicy mniejszej) spowodowane jest głównie zakażeniem drobnoustrojami (bakteriami beztlenowymi i tlenowymi, najczęstsze patogeny to chlamydia, gronkowiec, paciorkowiec), które przedostają się do miednicy z pochwy.

Znacznie rzadziej bakterie tworzą ogniska zapalne (docierając do przydatków poprzez układ krwionośny tzw. drogą zstępującą) w migdałkach, zatokach, zębach, czy wyrostku robaczkowym. Zakażenia pooperacyjne również mogą być przyczyną wystąpienia stanu zapalnego jajników i jajowodów. Co ciekawe, mniej narażone na chorobę są kobiety stosujące środki antykoncepcyjne.

Podstawowe czynniki ryzyka zapalenia przydatków to:

• poród,
• poronienie,
• czas połogu,
• założenie wkładki wewnątrzmacicznej,
• wyłyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy,
• wielu partnerów seksualnych,
• zapłodnienie pozaustrojowe,
• histerosalpingografia (badanie HSG).

Stan zapalny przydatków może być również wynikiem zbyt wcześnie rozpoczętego życia seksualnego, u dziewcząt poniżej 16. roku życia naturalna flora pochwy nie jest jeszcze w pełni dojrzała, jak u kobiet dorosłych. 

Omawiana jednostka chorobowa może mieć postać ostrą, utajoną bądź przewlekłą. Ostre zapalenie przydatków rozwija się szybko, często jest mylone przez pacjentkę z objawami typowymi dla zapalenia wyrostka robaczkowego.

Utajone zapalenie przydatków to najłagodniejsza postać choroby, przebiega bezobjawowo.

Z kolei przewlekły stan chorobowy, jak sama nazwa wskazuje, ma tendencje do nawracania (rozwija się wolno), pacjentka ma zaburzenia miesiączkowania, może odczuwać ból przy współżyciu, pobolewanie podburza i mieć wrażenie ciężkości.

Przeczytaj również: Irygacja pochwy – na czym polega, jakie są przeciwwskazania i porady?

Objawy zapalenia przydatków

Pierwsze symptomy infekcji pojawiają się zwykle u pacjentek już po kilku dniach od zakażenia. Główne objawy zapalenia przydatków (narządów miednicy mniejszej) to:

• bóle podbrzusza (w tym ból podbrzusza po stosunku),
• bóle okolicy krzyżowej,
• ogólne osłabienie organizmu,
• upławy (szarawa, żółta lub brązowa wydzielina z pochwy),
• nudności,
• wymioty,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• biegunki.

Wiele kobiet lekceważy powyższe objawy lub mylnie sądzi, że są spowodowane zatruciem pokarmowym i zamiast do gabinetu ginekologicznego kieruje się do lekarza pierwszego kontaktu. Należy pamiętać, że zapalenie przydatków może przebiegać również bezobjawowo, dlatego warto wykonywać regularnie badania (w ramach profilaktyki zdrowotnej).

Zobacz także: Brązowa wydzielina z pochwy – o czym może świadczyć? Przyczyny brązowych plamień

Diagnostyka zapalenia przydatków

W rozpoznaniu zapalenia przydatków (ang. pelvic inflammatory disease – PID) wykonuje się badanie fizykalne u ginekologa, a także w razie wątpliwości diagnostycznych:

• morfologię krwi,
• CRP,
• USG miednicy,
• wymaz z pochwy i szyjki macicy.

Do rozpoznania zapalenia narządów miednicy mniejszej u pacjentki zwykle wystarcza podstawowe badanie ginekologiczne i ocena narządu rodnego z użyciem wziernika.

Jak leczyć zapalenie przydatków?

Jak wygląda leczenie tej kobiecej choroby? Ze względu na to, że zapalenie przydatków ma podłoże bakteryjne, wskazane jest podanie pacjentce doustnych antybiotyków i dopochwowych preparatów. Pomocne są również leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (zawierające w swoim składzie ibuprofen czy paracetamol).

W razie nasilonych objawów, które nie ustąpią po kilku dniach, zapalenie jajników i jajowodów może również wymagać hospitalizacji chorej i podawaniu leków drogą dożylną. Na czas choroby należy wstrzymać się od współżycia z partnerem.

Trzeba też unikać wysiłku fizycznego, najlepiej odpoczywać w łóżku (prowadzić oszczędzający tryb życia).

Zapalenie przydatków a domowe sposoby

Jeśli chodzi o leczenie zapalenia przydatków domowymi sposobami, to warto zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu i stosować lekkostrawną dietę (jest wskazana przy wszelkich dolegliwościach brzusznych).

Zwolennicy naturalnych metod muszą pamiętać że jest to działanie jedynie wspomagające leczenie farmakologiczne. Co jeszcze może pomóc? Kozłek lekarski wykazuje działanie rozkurczające, warto więc pić 2-3 razy dziennie napar na bazie tego dobroczynnego zioła.

Ulgę może przynieść również masaż podbrzusza z użyciem olejków eterycznych (lawendowego, eukaliptusowego, sosnowego).

Jak zapobiegać zapaleniu przydatków?

Z kolei, aby zapobiec nawrotom choroby, należy szczególnie dbać o higienę intymną (używać żeli z kwasem mlekowym, przemywać okolice intymne ginekologicznym), ograniczyć wysiłek fizyczny oraz wzmocnić ogólną odporność organizmu, stosując zbilansowaną dietę (te działania zmniejszą ryzyko wystąpienia infekcji).

Zaleca się nie korzystać często z basenu.

Warto kilka razy dziennie się podmywać, unikać współżycia w czasie menstruacji, a także natychmiastowo zwalczać wszelkie stany zapalne (nie dopuszczać do ich rozwoju – w razie wystąpienia bólu jajnika, pieczenia przy oddawaniu moczu, upławów, nieprzyjemnego zapachu z pochwy czy krwawień  między miesiączkami – natychmiast zgłosić się do ginekologa).

Powikłania po zapaleniu przydatków

Jakie są najczęstsze powikłania po zapaleniu jajników i jajowodów (ang. pelvic inflammatory disease – PID)? Nieleczone zapalenie przydatków lub niestosowanie się w 100% do zaleceń lekarza może prowadzić do przykrych konsekwencji zdrowotnych, takich jak:

• ciąża pozamaciczna (ektopowa),
• niepłodność (niedrożność jajowodów, jedyną szansą na ciąże jest metoda in vitro),
• zrosty w miednicy,
• ropień jajnika,
• ropniak jajowodu,
• wodniak jajowodu,
• zapalenie otrzewnej miednicy.

• Inne możliwe powikłania zapalenia narządów miednicy mniejszej, jakie obserwuje się u pacjentek, to zrosty, przetoki, niedrożność jelit oraz ropień zagłębienia odbytniczo-macicznego.
• Podsumowując, zapalenie przydatków to schorzenie, które lekceważone może doprowadzić do znacznego pogorszenia stanu zdrowia, a nawet zagrażać życiu kobiety, dlatego w razie wystąpienia powyższych objawów, należy niezwłocznie udać się do gabinetu ginekologicznego. 
• Przeczytaj: Czy biała wydzielina z pochwy to oznaka choroby?

Zapalenie przydatków – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie przydatków (zapalenie narządów miednicy mniejszej) to stan zapalny obejmujący jajniki, jajowody i błonę śluzową macicy, które są położone bardzo blisko siebie. Przydatki – jajniki i jajowody – znajdują się w miednicy mniejszej.

Są ułożone symetrycznie po prawej i lewej stronie macicy. Jeśli dojdzie do zapalenia w obrębie jajowodu, gdzie zwykle rozpoczyna się proces chorobowy, zapalenie z pewnością obejmie także jajnik.

Należy pamiętać, że toczący się proces zapalny jest szkodliwy nie tylko dla narządów rodnych, ale całego ustroju.

Zapalenie przydatków wywołane jest zakażeniem bakteriami. Najczęściej są to chlamydie, mykoplazmy, Escherichia coli, Haemophilus influenzae, paciorkowce, które do jajników i jajowodów docierają zarówno drogą wstępującą i zstępującą. Najczęściej są to: Chlamydia trachomatis i Neisseria gonorrhoeae. Zapalenie przydatków ma charakter nawracający.

W większości przypadków bakterie dostają się do przydatków drogą wstępującą, przez pochwę i macicę, najczęściej w sytuacji, gdy kanał szyjki macicy jest rozwarty. Dzieje się to zwykle podczas miesiączki, po porodzie, poronieniu, po założeniu wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej, a także po zabiegach ginekologicznych, takich jak np. łyżeczkowanie macicy.

Droga zstępująca obejmuje 10 proc. przypadków zakażenia. Wówczas drobnoustroje do przydatków dostają się wraz z krwią lub przez naczynia chłonne z innych ognisk zapalnych (migdałki czy zapalenie wyrostka robaczkowego).

Dolegliwości związane z zapaleniem przydatków pojawiają się po kilku dniach od zakażenia. Objawami są:

• nagły ból po obu stronach podbrzusza. Ma on charakter skurczowy, może promieniować do pachwin i ud,
• dyspareunia (ból odczuwany w czasie stosunku płciowego),
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• osłabienie,
• nudności, wymioty, biegunka.

Zdarza się, że choroba przebiega bezobjawowo, a jeśli symptomy się pojawiają, są mało charakterystyczne – bardziej kojarzą się z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego niż rozrodczego. Rozstrzygające jest badanie ginekologiczne.

Przy infekcjach niedoleczonych lub źle leczonych ostre zapalenie przydatków może przejść w chorobę przewlekłą. Wówczas pojawiają się zaburzenia miesiączkowania oraz ból podczas stosunku. Dolegliwości typowe dla fazy ostrej powracają, gdy spada odporność organizmu.

W przypadku pojawienia się niepokojących objawów należy zgłosić się do ginekologa. Wątpliwości diagnostyczne z pewnością rozwieje badanie ginekologiczne, ponieważ przy zapaleniu przydatków jest ono bolesne, ze względu na tkliwość zainfekowanych przydatków i szyjki macicy.

Przy zapaleniu przydatków wykonuje się posiew wymazu z szyjki macicy, by dobrać odpowiednie leki. Gdy okaże się, że za stan zapalny odpowiadają dwoinki rzeżączki czy chlamydie, konieczne jest leczenie obydwojga partnerów.

Zapalenie przydatków leczy się antybiotykami (o szerokim spektrum działania) lub prowadzi się terapię skojarzoną (na którą składa się kilka leków). Stosuje się preparaty doustne i dopochwowe, a kuracja trwa do 10 dni. Dodatkowo podaje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz sterydowe.

W leczeniu zapalenia przydatków bardzo ważne jest, by przestrzegać zaleceń lekarza. Należy nie tylko stosować leki w odpowiednich dawkach i o określonych porach, ale także unikać przez kilka dni stosunków seksualnych oraz wysiłku fizycznego. Zalecany jest odpoczynek.

Zapalenie przydatków trzeba leczyć, ponieważ nasilający się proces zapalny może prowadzić do powstawania miejscowych zrostów, zgrubienia ścian czy zamknięcia ujścia jajowodu, co uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie narządu rozrodczego i wywołuje wiele nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak zaburzenia miesiączkowania, bolesne miesiączkowanie czy ból podczas stosunków. Powikłaniem niedrożności obu jajowodów może być niepłodność.

Przeczytaj także:

Zapalenie przydatków – objawy, przyczyny, leczenie choroby

Terminem przydatki określa się łącznie jajowody i jajniki. Struktury te sąsiadują ze sobą, stąd proces zapalny jednej z nich przechodzi bardzo szybko na drugą. Zapalenie przydatków występuje najczęściej u młodych, aktywnych seksualnie kobiet, rzadko dotyczy dziewcząt przed pokwitaniem oraz kobiet po menopauzie.

Ryzyko zakażenia jest kilkakrotnie większe, gdy kobieta współżyje z kilkoma partnerami.

Zapalenie przydatków występuje rzadziej podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych, ponieważ gęstszy śluz szyjkowy, jaki wtedy powstaje, stanowi barierę również dla bakterii.

OBJAWY ZAPALENIA PRZYDATKÓW

Do zakażenia dochodzi najczęściej krótko po miesiączce lub do miesiąca po poronieniu. Na początku choroby, w okresie ostrym, pojawia się charakterystyczna triada objawów:

• nagłe, silne, skurczowe bóle w dole brzucha
• gorączka lub stan podgorączkowy
• znaczne pogorszenie samopoczucia.
• zaparcia
• biegunka
• kolka jelitowa
• dolegliwości ze strony pęcherza moczowego
• krwotoczne miesiączki
• plamienia międzymiesiączkowe.

Objawy występujące w ostrym zapaleniu przydatków mogą pojawić się również w przebiegu innych, także niebezpiecznych dla życia, chorób (np. zapalenie wyrostka robaczkowego, skręt jajnika).

Choroba niewyleczona przechodzi w stadium przewlekłe ze stałą gotowością do zaostrzenia.

Objawia się to:

• stanami podgorączkowymi
• okresowymi bólami brzucha o charakterze kłującym, ciągnącym, jedno lub obustronnym
• uczuciem rozciągania i wzdymania spowodowanym zrostami
• obecnością dolegliwości podczas współżycia płciowego
• upławami
• bolesnymi miesiączkami.

Dolegliwości te mogą działać negatywnie na stan psychiczny kobiety. Najważniejszymi skutkami przebycia zapalenia przydatków są:

• niepłodność
• ciąża ektopowa
• utrwalone zmiany położenia macicy.

Nieleczone, nawracające zapalenie przydatków może być przyczyną niepłodności!

PRZYCZYNY ZAPALENIA PRZYDATKÓW

Chorobę wywołują bakterie, najczęściej beztlenowce, pałeczka okrężnicy (E. coli), dwoinka rzeżączki (N. gonorrhoeae), paciorkowce, gronkowce i przenoszone drogą płciową chlamydie (Chlamydia trachomatis).

Ich przedostaniu się do przydatków sprzyjają sytuacje, gdy ułatwione jest wnikanie i namnażanie się bakterii w narządach rodnych, czyli:

• miesiączka
• poronienie
• przedwczesny poród
• poród prawidłowy i okres połogu
• wyłyżeczkowanie jamy macicy
• noszenie wkładki wewnątrzmacicznej (spirali)
• niektóre zabiegi ginekologiczne
• kontakty seksualne z wieloma partnerami
• zarażenie chorobami przenoszonymi drogą płciową (rzeżączka).

DIAGNOSTYKA ZAPALENIA PRZYDATKÓW

Podstawą do wysunięcia podejrzenia zapalenia przydatków jest wykazanie wyżej wymienionej triady objawów.

Ponadto w badaniach laboratoryjnych stwierdza się:

• zwiększenie liczby krwinek białych (leukocytów)
• przyspieszenie opadania krwinek (OB)
• zwiększenie stężenia białka C-reaktywnego (ostrej fazy) – CRP.

LECZENIE ZAPALENIA PRZYDATKÓW

Nieoperacyjne

Na pierwszy plan wysuwa się stosowanie antybiotyków, które mają nie tylko zwalczyć stan zapalny, ale również nie dopuścić do wystąpienia powikłań. Stosuje się także popularne leki przeciwbólowe (np. aspiryna).

Jeśli choroba przeszła w stadium przewlekłe, stosuje się:

• leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
• leczenie bodźcowe, na które składają się:
  • miejscowe naświetlania i nagrzewania (np. ciepłe okłady), które mają wytworzyć przekrwienie powodujące rozpuszczenie zlepów, wchłonięcie wysięku gromadzącego się wokół chorych przydatków oraz wycofanie zmian w jak największym stopniu
  • fizykoterapia (terapulsy) – w tym samym celu
  • leczenie sanatoryjne – turnusy w uzdrowiskach oferujących kąpiele borowinowe (jest to specjalny rodzaj nieodwodnionego torfu).

Operacyjne

Leczenie operacyjne jest postępowaniem ostatecznym, gdy w okresie ostrym (a więc najbardziej nasilonych dolegliwości) wystąpią powikłania ropne w narządach płciowych i w jamie brzusznej.

Stosuje się je także, gdy doszło do utrwalenia zmian spowodowanych zapaleniem przydatków i są one przyczyną np. niemożności zajścia w ciążę.

Gdy dolegliwości nie mijają lub nasilają się mimo stosowania leczenia, niezbędna staje się hospitalizacja.

U pacjentek, które mają założoną wkładkę wewnątrzmaciczną, rozważa się jej usunięcie, jako potencjalnej przyczyny wywołującej stan zapalny.

PORADY LEKARZA

✓ NALEŻY:

• leżeć w łóżku
• dbać o higienę osobistą
• stosować lekkostrawną dietę z dużą ilością płynów.

✓ NIE NALEŻY:

• dopuścić do oziębienia okolic płciowych i brzucha
• współżyć do czasu całkowitego wyleczenia.

Zapalenie przydatków – objawy i leczenie

Zapalenie przydatków jest schorzeniem występującym najczęściej u kobiet współżyjących płciowo. Objawy zapalenia przydatków to m.in. bóle w podbrzuszu oraz obfite miesiączki. Zapalenie przydatków wymaga przyjmowania antybiotyków. Próby wyleczenia zapalenia przydatków domowymi sposobami są nieskuteczne. Jak rozpoznać i leczyć zapalenie przydatków?

Przydatki to wspólna nazwa jajników, jajowodów i więzadeł macicy. Organy te leżą tuż przy sobie i w stanach zapalnych zazwyczaj razem są objęte chorobą. Zapalenie przydatków to infekcja obejmująca jajowody i jajniki.

Do zapalenia przydatków dochodzi najczęściej wskutek inwazji bakterii z pochwy. Infekcja zaczyna się rozwijać w momencie rozwarcia szyjki macicy, między innymi podczas okresu, po poronieniu, porodzie, operacjach i zabiegach ginekologicznych lub po założeniu antykoncepcyjnej wkładki domacicznej. Zapalenie przydatków może być również efektem przeziębienia lub chorych zębów.

Skutkiem zapalenia mogą być blizny na jajowodach, które sprzyjają ciąży pozamacicznej, a nawet mogą prowadzić do bezpłodności.

>> Płyny do higieny intymnej, żele, emulsje, irygatory

>> Suplementy diety na płodność, testy owulacyjne

Przyczyny zapalenia przydatków

Istnieją dwie możliwości rozwoju zakażenia:

Zakażenie drogą wstępującą – dotyczy bakterii beztlenowych, pałeczek okrężnicy, paciorkowców, gronkowców oraz chlamydii. Pochwa jest miejscem początku drogi wstępującej dla bakterii. Przedostają się one przez ujście kanału szyjki macicy i wywołują stan zapalny błony śluzowej jamy macicy. Gdy przedostaną się do jajowodu i stają się przyczyną zapalenia przydatków.

Czynniki predysponujące do wystąpienia zakażenia drogą wstępującą:

• okres krwawienia z jamy macicy (np. miesiączka),
• poronienie,
• poród, połóg,
• abrazja (łyżeczkowanie),
• histeroskopia (wziernikowanie macicy),
• wkładka wewnątrzmaciczna.

Zakażenie drogą zstępującą – zakażenie zstępujące polega na przedostaniu się bakterii do przydatków za pośrednictwem krwi.

W tym przypadku ognisko pochodzenia drobnoustrojów znajduje się w zupełnie innym narządzie (taki proces przebiega w przypadku zakażenia prątkiem gruźlicy).

Kolejną możliwością jest zakażenie przez ciągłość, np. od zmienionego zapalnie wyrostka robaczkowego, który przylega do przydatków.

>> Środki antykoncepcyjne, prezerwatywy, plastry, tabletki antykoncepcyjne

Pierwsze objawy ostrego stanu zapalnego przydatków mogą się pojawić po siedmiu dniach od zakażenia. Symptomem infekcji jest gwałtowny skurcz oraz ból zlokalizowany po lewej i prawej stronie podbrzusza.

Charakterystycznymi objawami występującymi w zapaleniu przydatków są:

• bóle w podbrzuszu i/lub okolicy krzyżowej, silne, skurczowe bóle brzucha;
• silna bolesność okolicy przydatków narastająca podczas aktywności seksualnej lub badania ginekologicznego;
• gorączka (zwykle powyżej 38°C) i dreszcze;
• złe samopoczucie. 

Objawy najczęściej nasilają się w okresie okołomiesiączkowym.

Często występują też dodatkowe objawy:

• wymioty,
• intensywny ból podczas uciskania brzucha,
• obfitsza niż zwykle miesiączka,
• plamienia,
• intensywne upławy.

Rozpoznanie zapalenia przydatków

W przypadku pojawienia się wyżej opisanych dolegliwości natychmiast należy zgłosić się do lekarza.

Najważniejsza jest jak najszybsza wizyta u ginekologa, gdyż szybkość rozpoznania i rozpoczęcia leczenia w ogromnym stopniu decyduje o jego skuteczności w przypadku tego schorzenia.

Są bowiem inne choroby objawiające się w bardzo podobny sposób – zapalenie wyrostka robaczkowego, ciąża pozamaciczna, zapalenie błony śluzowej macicy, czy nieswoiste zapalenie jelit. Dlatego w celu rozpoznania choroby niezbędna jest wizyta u lekarza ginekologa i wykonanie badania fizykalnego.

W razie wątpliwości lekarz może zlecić badania dodatkowe:

• laboratoryjne (morfologia krwi, CRP),
• bakteriologiczne (wymaz z pochwy i szyjki macicy – badanie niebolesne) – wskazujące na obecność określonych typów patogenów,
• badania obrazowe (np. ultrasonografia narządu rodnego i miednicy).

Zapalenie przydatków – leczenie

Leczenie schorzenia związane jest z przyjmowaniem antybiotyków o szerokim zakresie działania. Po uzyskaniu wyników badań bakteriologicznych stosowana jest tzw.

farmakoterapia celowana, według ustalonego antybiogramu (antybiogram jest to ustalenie wrażliwości bakterii na konkretny preparat).

Lekarz może przepisać też leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a w razie potrzeby środki poprawiające przyswajanie farmaceutyków i rozpuszczające zrosty (które mogą powstawać w efekcie stanu zapalnego).

>> Leki rozkurczowe, przeciwbólowe

Dodatkowe zalecenia to zwykle:

• wypoczynek (chorobę trzeba „wyleżeć”),
• lekkostrawna dieta,
• picie dużej ilości płynów,
• dbanie o higienę intymną,
• powstrzymanie się od współżycia.

Leczenie zapalenia przydatków domowymi sposobami jest nieskuteczne! Może pełnić jedynie formę uzupełniającą dla leczenia prowadzonego przez lekarza.

Ostre zapalenie przydatków wymaga bezwzględnie leczenia szpitalnego, aby zapobiec groźnym ogólnoustrojowym powikłaniom. W przypadku wystąpienia ropni w jajowodach i jajnikach konieczne bywa leczenie operacyjne.

Nawracające zapalenie przydatków – co robić?

Przewlekłe zapalenie przydatków może przyczyniać się do powstawania zrostów w jajowodach i problemów z zajściem w ciążę.

Wspomagające leczenie to:

• naświetlanie i miejscowe nagrzewanie,
• zabiegi borowinowe,
• terapuls – leczenie za pomocą aparatu wytwarzającego pole magnetyczne.

Powikłania po zapaleniu przydatków

Ważne jest, aby stosować zaleconą przez lekarza terapię do końca, gdyż wszelkie zaniedbania z tym związane (przerwanie terapii, niesystematyczne przyjmowanie leków) mogą skutkować przewlekaniem się stanu zapalnego. Może dojść do powstania zrostów w obrębie miednicy mniejszej lub innych poważnych chorób – np. zapalenia otrzewnej miednicy.

Inne możliwe powikłania zapalenia przydatków to:

• ropniak jajowodu,
• ropień jajnika,
• ropień jajnikowo-jajowodowy,
• ropień jamy Douglasa,
• pęknięcie ropni i powstanie przetok,
• zapalenie przymacicza,
• wodniak jajowodu,
• krwiak jajowodu,
• zrosty w miednicy,
• niepłodność.

Powikłaniem zapalenia przydatków w ciąży może być też ciąża pozamaciczna (inaczej ektopowa). Ponieważ poza macicą płód prawie nigdy nie może się rozwijać prawidłowo, ciąża ektopowa przeważnie prowadzi do poronienia.