Zatykany nos, ucisk w okolicach kości policzkowych, w pobliżu oczu lub czoła oraz gorączka mogą oznaczać, że masz ostre zapalenie zatok. W artykule doradzamy jak radzić sobie z tą dolegliwością.
Ostre zapalenie zatok, zwane również ostrym zapaleniem błony śluzowej nosa i zatok, jest krótkotrwałym stanem zapalnym błon śluzowych, które wyściełają nos i zatoki. W jego wyniku utrudnione jest odprowadzanie wydzieliny z nosa i zatok.
Ostre zapalenie zatok jest najczęściej spowodowane infekcją wirusową, czyli przeziębieniem. Jeżeli po kilku dniach objawy przeziębienia zamiast ustępować, nasilają się, pojawia się żółta lub zielona wydzielina z nosa, ból lub uczucie rozpierania w obrębie twarzy, gorączka, oznacza to, że doszło do nadkażenia bakteryjnego.
- Ostre zapalenie zatok trwa nawet do ośmiu tygodni.
Przyczyny ostrego zapalenia zatok
Przyczyny ostrego zapalenia zatok obejmują:
- infekcje wirusowe – najczęściej,
- infekcje bakteryjne,
- infekcje grzybicze,
- mukowiscydoza – dziedziczna choroba genetyczna, w której gęsty, lepki śluz gromadzi się w organizmie.
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia ostrego zapalenia zatok:
- alergie, np. katar sienny,
- skrzywiona przegroda lub polipy,
- palenie tytoniu lub częste wdychanie innych zanieczyszczeń,
- duże lub zmienione zapalnie migdałki,
- czynności powodujące zmiany ciśnienia, takie jak latanie i nurkowanie,
- osłabiony układ odpornościowy.
Objawy ostrego zapalenia zatok
Przy ostrym zapaleniu zatok ból lokalizuje się w okolicy chorej zatoki. Promieniuje do oczodołu, do okolicy ciemieniowej, skroniowej i szczytu czaszki.
Typowymi objawami ostrego zapalenia zatok są:
- niedrożność nosa,
- gęsta, żółta lub zielona wydzielina z nosa,
- ból gardła,
- kaszel, nasilający się w nocy,
- wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła,
- ból głowy,
- ból, ucisk lub tkliwość w okolicach oczu, nosa, policzków, czoła,
- ból ucha,
- zatkane ucho
- ból zęba,
- nieświeży oddech,
- osłabiony węch,
- zmniejszone poczucie smaku,
- gorączka,
- zmęczenie.
Aby zdiagnozować ostre zapalenie zatok, laryngolog wykorzystuje badanie endoskopowe, które ma na celu:
- ocenę jam nosowych i zatok,
- zlokalizowanie źródła wydzieliny,
- wyszukanie zmian patologicznych, np. polipów, nowotworów czy innych nieprawidłowości.
Lekarz może też zlecić wykonanie tomografii komputerowej.
Leczenie ostrego zapalenia zatok
Jeśli zapalenie zatok nie ma podłoża bakteryjnego, mamy do czynienia z łagodnym przebiegiem ostrego zapalenia zatok. Objawy wirusowego zapalenia ustępują zwykle po 4–5 dniach. W takich przypadkach stosuje się tzw. leczenie objawowe, wspólne dla wirusowego i bakteryjnego zapalenia zatok.
| Sprawdź laryngologów w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu lub Poznaniu |
W pierwszych dniach ostrego zapalenia zatok stosuje się:
- leki przeciwbólowe,
- leki przeciwzapalne,
- leki działające obkurczająco na błonę śluzową nosa i zatok przynosowych,
- sterydy donosowe.
- Ulgę mogę przynieść także domowe sposoby leczenia ostrego zapalenia zatok, typu inhalacje czy ciepłe okłady.
- Jeśli objawy ostrego zapalenia zatok nie ustępują w ciągu tygodnia lub się nasilają, lekarz po 5 dniach może dodatkowo zalecić antybiotykoterapię.
Ostre zapalenie zatok – powikłania
Czasami ostre zapalenie zatok nie ustępuje i przeradza się w przewlekłe zapalenie zatok.
W bardzo rzadkich przypadkach ostre zapalenie zatok może prowadzić do powikłań i rozprzestrzenia się infekcji do oczu, uszu lub kości.
Dowiedz się więcej:
Zapalenie zatok – jak leczyć ból głowy i zatoki
https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/zapalenie-zatok-jak-leczyc-bol-glowy-i-zatoki,220,n,168
Przewlekłe zapalenie zatok – objawy i leczenie
https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/przewlekle-zapalenie-zatok-objawy-i-leczenie,6305,n,192
Ból zatok – 8 sposobów na bolące i zatkane zatoki
https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/bol-zatok-8-sposobow-na-bolace-i-zatkane-zatoki,6307,n,192
Załóż konto aby odkryć pełnię możliwości portalu!
Polipy w nosie, gardle i zatokach – sposoby leczenia
Wywołane przez stan zapalny, miękkie rozrosty błony śluzowej powodują wiele uciążliwych dolegliwości. Polipy w nosie i zatokach, leczy się farmakologicznie i/lub operacyjnie. Druga metoda – usunięcie polipów z nosa – przynosi szybką ulgę i jest często zalecana przez laryngologów.
Polipy nosa i zatok w istotny sposób utrudniają życie, a w stanach zaawansowanych mogą prowadzić do powikłań, dlatego tak ważne jest ich leczenie.
Początkowo można próbować zwalczyć polipy farmakologicznie, ale jeśli laryngolog zaleci wykonanie zabiegu, to doświadczeni specjaliści MilleMedica dysponują nowoczesnymi narzędziami, dzięki którym zabieg staje się prawie bezbolesny, bezpieczny i skuteczny.
Co to są polipy?
Ujmując rzecz w skrócie, polipy nosa i zatok to rozrosty błony śluzowej o charakterze nienowotworowym. Przyjmują formę miękkich wyrośli w kształcie winogron czy, jak kto woli, koralowców. W początkowej fazie rozwoju powierzchnia polipów jest wyścielona nabłonkiem oddechowym.
Ze względu na wysoką zawartość komórek wydzielających śluz i podrażnienie powietrzem atmosferycznym, nabłonek oddechowy zmienia się z czasem w nabłonek płaski. W zaawansowanym stadium rozwoju polipów nosa i zatok, tworzą się spore przestrzenie między komórkami błony podśluzowej.
Zaczyna w nich zalegać płyn surowiczy, polipy powiększają się i powodują coraz większe dolegliwości.
Polipy w nosie i polipy w zatokach są przeźroczyste lub mają kolor biało-żółty. Poruszają się przy dotknięciu i są często pokryte ropną wydzieliną. Najczęściej tworzą się w ujściach zatok przynosowych, w przewodzie nosowym środkowym, a czasami w nozdrzach tylnych.
Polipy nosa i zatok – objawy
Choć zmiany te same w sobie nie stanowią zagrożenia dla pacjenta, mogą powodować znaczny dyskomfort i poważniejsze problemy zdrowotne. Przede wszystkim powodują niedrożność nosa. Inne objawy to:
- Trudne oddychanie, oddychanie przez usta
- Ból wnętrza nosa, a w zaostrzeniach zapalenia zatok, także bóle głowy
- Zaburzenia węchu
- Chrapanie lub nocne bezdechy
- Wodnistą lub ropną wydzielinę z nosa
- Spływanie wydzieliny po gardle
- Częste kichanie
- Uczucie stale zatkanego nosa
Z polipami w nosie czy zatokach można żyć przez wiele lat, nie zdając sobie sprawy z ich obecności. Szacuje się, iż objawy tych nieprawidłowości występują u około 1-5% populacji. Najczęściej diagnozowane u młodych dorosłych oraz osób w średnim wieku, w rzeczywistości jednak mogą rozwinąć się u każdego.
Przyczyny pojawienia się polipów
Jednoznaczne określenie przyczyny polipowatego rozrostu u konkretnego pacjenta nie zawsze jest możliwe. Uznaje się jednak, iż bezpośrednią przyczyną powstania polipów w nosie i zatokach jest stan zapalny śluzówki.
Czynnikiem sprzyjającym występowaniu polipów jest przedłużające się zapalenie błony śluzowej nosa i zatok, wywołane różnymi czynnikami.
Najbardziej narażeni na rozwój polipów w nosie są pacjenci cierpiący na chroniczny nieżyt nosa i zatok oraz alergicy.
Zwiększone ryzyko występuje u chorych na astmę lub atopowe zapalenie skóry, chorych na alergiczne grzybicze zapalenie zatok, uczulonych na niesteroidowe leki przeciwzapalne, pacjentów z obniżoną odpornością, czy cierpiących na mukowiscydozę, a także zespół Churga i Strauss. Polipy nosa i zatok częściej stwierdza się u osób, u których podobne problemy wstąpiły w rodzinie.
Rodzaje polipów – rozpoznanie
Występujące w nosie i zatokach polipowate przerosty różnią się od siebie formą. Polipy zatok i polipy w nosie dzielimy na uszypułowane – “na nóżce” oraz nieuszypułowane – z szeroką podstawą. Natomiast ze względu na budowę wyróżnia się:
- Polipy typu gruczołowego – występują duże torbiele i gruczoły
- Polipy typu obrzękowego – obrzęknięta tkanka łączna wyściełana jest niezmienioną błoną śluzową
- Polipy typu mieszanego
- Polipy choanalne – źródłem zmiany jest okolica ujścia zatoki szczękowej, z której obrzęknięta tkanka wyrasta do światła zatoki szczękowej, a w jamie nosa może rozszerzać się nosogardła
Diagnostyka polipów w nosie najczęściej odbywa się poprzez badanie laryngologiczne przy wykorzystaniu wziernika nosowego lub badanie endoskopowe. Druga metoda daje bardziej precyzyjny wynik – pozwala na zbadanie struktur jam nosa w powiększeniu.
Jedną z najlepszych technik diagnostycznych jest fiberoskopia – polega ona na wprowadzeniu do nosa endoskopu z kamerką, dzięki której możliwe jest dokładne obejrzenie jamy nosowo-gardłowej. Przed przystąpieniem do zabiegu usunięcia przerostów wskazane jest również wykonanie badania obrazowego, np. tomografii komputerowej.
Pozwala ona na precyzyjne zlokalizowanie polipów w nosie i zatokach oraz ustalenie skutecznego planu leczenia.
Jak leczyć polipy w nosie i zatokach
W początkowym stadium rozwoju leczenie polipów nosa i zatok, polega na miejscowym lub doustnym podawaniu kortykosteroidów. Terapia miejscowa jest skuteczna w przypadku chociaż umiarkowanej drożności nosa, ponieważ konieczny jest dostęp leku do wszystkich polipów.
Kortykosteroidy działają przeciwzapalnie, dzięki czemu niwelują obrzęk błony śluzowej i mogą przyczynić się do zmniejszenia, a nawet zaniku polipów. Niestety, objawy często nawracają po zakończeniu farmakoterapii. W większości przypadków najskuteczniejszą metodą leczenia jest usunięcie polipów nosa i zatok.
Jeśli pacjent cierpi na przewlekłe zapalenie zatok z polipami i zmiany zatokowe są znacznie zaawansowane to zabieg usunięcia polipów wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym, ponieważ konieczne jest dokładne otwarcie i oczyszczenie wszystkich zatok.
Laryngolodzy z Kliniki MilleMedica wykorzystują w tym celu nowoczesne techniki, dzięki czemu zabieg jest bezpieczny dla pacjenta i szybko przynosi oczekiwaną ulgę. Doświadczeni specjaliści wykonują operację metodą endoskopową, przy użyciu zestawów chirurgicznych do mikrochirurgii wewnątrznosowej.
Dzięki temu, operacja nie pozostawia żadnych blizn w obrębie twarzy, a narzędzia i powiększenie endoskopu umożliwia bezpieczne dotarcie do najdrobniejszych zakamarków jamy nosa.
Natomiast jeśli polipy dotyczą tylko jamy nosa lub pacjent chce jedynie uzyskać drożność nosa to możliwe jest wykonanie tzw. polipektomii w znieczuleniu miejscowym.
Ważne jest, w tym wypadku, żeby pacjent, u którego zajęte są zatoki był świadomy, że taki zabieg jest u niego jedynie leczeniem doraźnym przywracającym oddychanie przez nos, natomiast nie jest to pełne leczenie zapalenia zatok z polipami.
Usuwanie polipów z nosa w znieczuleniu miejscowym w klinice MilleMedica trwa od 30 do 60 minut.
Wykorzystuje się do tego specjalne narzędzia chirurgiczne, a dzięki możliwości wykorzystania narzędzi koagulujących, zabezpiecza się chorego przed ewentualnym krwawieniem pooperacyjnym.
Po zabiegu czasami istniej konieczność założenia opatrunku tamującego krwawienie. W bardzo rzadkich przypadkach, silniejszego krwawienia, zakładana jest tamponada przednia, którą usuwa się po upływie ok 48h.
Zalecenia po usunięciu polipów nosa i zatok
Po operacyjnym usunięciu polipów nosa i zatok wskazane jest unikanie w pierwszych dobach gorących kąpieli, istnieje zakaz korzystania z sauny. Warto ograniczyć spożywanie bardzo gorących posiłków i napojów.
W pierwszych dniach po zabiegu (ok 7 dni) nie powinno się dźwigać np. ciężkich zakupów lub angażować w wielkie porządki domowe.
Natomiast powrót do regularnej aktywności fizycznej można planować powrót po minimum 2, a na ogół po 4 tygodniach, w zależności od indywidualnych zaleceń. Podobnie, nie należy planować lotów samolotem. Prawidłowa rekonwalescencja obejmuje m.in.
płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej, stosowanie maści lub żeli nawilżających, zakaz wydmuchiwania nosa. Współcześnie nie stosuje się rutynowo profilaktyki przeciwbakteryjnej, a antybiotyk włączany jest jedynie w wybranych wypadkach.
Niestety polipy mają tendencję do nawracania, taki jest charakter tej choroby. Dlatego tak ważne jest nie tylko samo ich usunięcie, ale też diagnostyka i leczenie przyczyny problemu. Konieczne jest np.
prawidłowe leczenie alergii, unikanie narażenia na alergeny i inne czynniki szkodliwe, poprawa odporności, jak również chirurgiczne usunięcie anatomicznych przeszkód, mogących przyczyniać się do rozwoju przewlekłego zapalenia (np.
skrzywienia przegrody nosa, anomalii budowy bocznej ściany nosa)
- Dr Zuzanna Gronkiewicz
- Bibliografia
- Latkowski B., Otolaryngologia, Warszawa 2017, s. 182-184, 300-302
- Zalesska-Kręcicka M., Kręcicki T., Zarys otolaryngologii, Wrocław 2008, s. 128-129
Ostre zapalenie gardła – przyczyny, objawy, leczenie
Najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia gardła są wirusy. U dzieci jest to ok. 80% wszystkich zachorowań, u dorosłych aż 90-95%. Drugim co do częstości występowania, jest zakażenie bakteryjne, które u dzieci wynosi ok.
15%, u dorosłych natomiast 5-10%. Drobny odsetek stanowią zakażenia wywoływane przez inne czynniki. Okresem, w którym odnotowuje się największą zapadalność na ostre zapalenie gardła jest czas od późnej jesieni do wczesnej wiosny.
Wirusowe ostre zapalenie gardła
Zakażenie wirusowe przenosi się drogą kropelkową oraz poprzez bezpośredni kontakt z chorym. Okres wylęgania wynosi 1-6 dni. Oznacza to, że objawy choroby mogą pojawić się do 6 dni od kontaktu z osobą będącą jej źródłem. Chory zaczyna zarażać 1-2 dni przed pojawieniem się objawów, a przestaje do 3 tygodni po.
Stosowane w zapaleniu gardła
Najczęstsze objawy towarzyszące wirusowemu zapaleniu gardła to:
- ból gardła,
- ból głowy,
- ból stawów i mięśni,
- niewielka gorączka,
- nieżyt nosa – katar,
- kaszel,
- w niektórych przypadkach również zapalenie spojówek i biegunka.
Objawy mononukleozy zakaźnej
Szczególną formą infekcji wirusowej jest mononukleoza zakaźna. Wywołuje ją wirus Epsteina i Barr. Przenosi się przez kontakt ze śliną osoby chorej lub zakażonej. Okres wylęgania choroby to ok. 30 – 60 dni. Uwaga! Po jej przebyciu pacjent może zarażać przez pół roku, a w niektórych przypadkach nawet dłużej.
Niestety, wirus nigdy nie jest całkowicie eliminowany z organizmu, a choroba często przebiega bezobjawowo. Przebieg objawowy to rozwijające się powoli osłabienie i rozbicie, podobne do objawów grypy. Następnie chory odczuwa nagły ból gardła z wysoką gorączką, przypominający anginę paciorkowcową.
Poza tym, obserwuje się powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych, może się także pojawić wysypka i inne zmiany skórne. Diagnostyka mononukleozy zakaźnej obejmuje badania przeciwciał przeciw wirusowi oraz identyfikację jego DNA we krwi. Leczenie w większości przypadków jest objawowe.
W przypadku ciężkiego przebiegu choroby konieczna może być hospitalizacja.
Bakteryjne ostre zapalenie gardła
Bakterią najczęściej wywołującą zapalenie gardła jest Streptococcus pyogenes – mamy wtedy do czynienia z anginą paciorkowcową. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt.
Uwaga! Źródłem zakażenia może być zarówno chory jak i osoba zdrowa, będąca nosicielem bakterii. Objawy rozwijają się po okresie 1-4 dni od kontaktu ze źródłem. Długość okresu zakaźności zależy od leczenia.
Jeżeli podjęto skuteczną antybiotykoterapię, chory przestaje zakażać już po 24 godzinach od jej rozpoczęcia. Jeżeli natomiast nie podano odpowiedniego antybiotyku, zakaźność trwa około 7 dni od wygaśnięcia objawów.
W diagnostyce anginy paciorkowcowej w przypadku niejednoznacznego obrazu klinicznego, znajdują zastosowanie szybkie testy antygenowe oraz posiewy wymazu z gardła.
Objawy bakteryjnego zapalenia gardła
Objawy infekcji paciorkowcowej różnią się od infekcji wirusowej. Najczęstsze objawy towarzyszące bakteryjnemu zapaleniu gardła to:
- nagły początek,
- wysoka gorączka,
- bardzo silny ból gardła,
- ból przy przełykaniu,
- ból głowy,
- nudności oraz wymioty,
- ból brzucha,
- nie występuje kaszel i katar.
Leczenie ostrego zapalenia gardła
W przypadku zakażeń bakteryjnych, lekarz decyduje o podaniu antybiotyku. Jest to szczególnie istotne w przypadku zakażeń paciorkowcowych, gdyż niosą one ze sobą ryzyko powikłań. Należą do nich:
- powstanie ropni,
- rozszerzenie zakażenia na inne narządy,
- późne powikłania immunologiczne (w tym tzw. gorączka reumatyczna, prowadzącą między innymi do uszkodzenia zastawek serca).
Bardzo istotne jest przyjmowanie zaleconego antybiotyku do końca. Mimo, że poprawa stanu pacjenta występuje już w pierwszych dniach, do całkowitego wyeliminowania bakterii niezbędne jest przyjęcie pełnej dawki leku. Należy podkreślić, iż przerwanie terapii może prowadzić do wytworzenia przez bakterie oporności na stosowany antybiotyk!
W zakażeniach wywołanych przez wirusy nie stosuje się antybiotyków.
W obu typach zakażeń gardła stosujemy również leczenie objawowe, które obejmuje:
- odpoczynek,
- przyjmowanie dużej ilości płynów, szczególnie istotne w przypadku gorączki,
- leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe zawierające np. paracetamol czy ibuprofen,
- leki działające miejscowo na błonę śluzową gardła w formie pastylek do ssania lub sprayu,
- preparaty zawierające np. benzydaminę lub salicylan choliny, działające przeciwbólowo i przeciwzapalnie,
- preparaty zawierające np. lidokainę, działające miejscowo znieczulająco na gardło,
- preparaty złożone do płukania gardła o działaniu przeciwbólowym i ściągającym,
- leki obkurczające błonę śluzową jamy nosowej zawierające np. xylometazolinę, oxymetazolinę w formie sprayu, kropli lub żelu,
- leki obkurczające błonę śluzową jamy nosowej zawierające np. fenylefrynę lub pseudoefedrynę w formie tabletek lub preparatów rozpuszczalnych,
- preparaty hamujące odruch kaszlowy w przypadku suchego kaszlu.
Pomocniczo można również stosować preparaty zawierające takie zioła jak:
- korzeń prawoślazu,
- liście podbiału,
- kwiat dziewanny,
- liście i kwiat malwy – bogate w substancje śluzowe, stosowane doustnie, wykazujące działanie łagodzące podrażnienia błony śluzowej gardła,
- eukaliptus gałkowy – zawierający olejki eteryczne o łagodnym działaniu przeciwbólowym i taniny działające ściągająco,
- kwiaty nagietka lekarskiego i szałwii lekarskiej w formie płukanek do jamy ustnej i gardła o łagodnym działaniu przeciwzapalnym i ściągającym.
Pamiętaj! Przed zastosowaniem preparatów ziołowych, należy upewnić się, że nie wchodzą one w interakcje z lekami zaleconymi przez lekarza. Niezależnie od podejrzeń rodzaju infekcji, udaj się na konsultację do lekarza. Dzięki temu, możesz uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji nieprawidłowego leczenia.
Pamiętaj, aby w okresie wzmożonej zachorowalności na infekcje zadbać o swoją odporność! Źródła: Interna Szczeklika 2017, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017 A.Dobrzyńska, J.Ryżko, Pediatria, Elsevier, Wrocław 2014 W.Kostowski, Z.Herman, Farmakologia, PZWL, Warszawa 2004 Z.
Kohlmunzer, Farmakognozja, PZWL, Warszawa 2013
Odpowiedzi na pytania naszych czytelników
Zapalenie zatok – przyczyny, objawy, leczenie
Każdego roku na zapalenie zatok cierpi co 10. Polak. Objawy choroby pomylić można z przeziębieniem, gdyż infekcja rozpoczyna się podobnie, ale jej przebieg jest już inny. Zapalenie zatok to dolegliwość bardzo uciążliwa, gdyż możesz odczuwać ból przy każdej próbie poruszenia głową. Może ona wynikać m.in. z niedoleczonych infekcji górnych dróg oddechowych. Co powoduje ból zatok i jak leczyć chore zatoki?
Objawy zapalenia zatok
Zapalenie zatok nie pojawia się znienacka – najczęściej dochodzi do niego w konsekwencji niewyleczonych innych dolegliwości.
Jakie objawy świadczą o tym, że infekcja przeniosła się do zatok? Na początku może pojawić się kichanie, następnie uporczywy katar, który nie będzie chciał ustąpić. Oczy mogą też łzawić. Najczęstszym zaś objawem infekcji jest ból głowy u nasady nosa i czoła.
Skąd on się bierze? Zatoki to przestrzenie w okolicach nosa i czoła, które jeśli są zdrowe, są wypełnione powietrzem. Jednym z zadań zatok jest produkcja wydzieliny śluzowej, która odpowiada za nawilżanie wdychanego powietrza i eliminowanie z niego zanieczyszczeń.
W momencie kiedy zatoki przestają być drożne, pojawia się nadmiar wydzieliny, której organizm nie jest w stanie się pozbyć. Wtedy pojawia się silny ból.
Zatoki przynosowe dzielimy na:
- sitowe,
- szczękowe,
- czołowe,
- klinowe.
Podsumowując, pierwsze objawy zapalenia zatok to:
- osłabienie i złe samopoczucie,
- ból głowy,
- senność,
- problem z oddychaniem przez nos,
- problem z węchem,
- ropno-śluzowa wydzielina.
Objawy te mogą być jednak różne, w zależności od miejsca, w którym rozwinęło się zapalenie. Możemy wyróżnić:
- Zapalenie zatok szczękowych – ból poniżej oczu i w okolicach kości policzkowych.
- Zapalenie zatok czołowych – ból na czole i nad oczami.
- Zapalenie zatok sitowych – ból między oczami lub u nasady nosa.
- Zapalenie zatok klinowych – ból w tyle głowy i oczodołach.
Zapaleniu zatok może towarzyszyć również wydzielina ściekająca po gardle, która powoduje kaszel lub chrząkanie.
Rodzaje zapalenia zatok
Jednym z kryteriów podziału zapalenia zatok jest czas trwania infekcji. Wyróżniamy:
- Ostre zapalenie zatok – objawy trwają powyżej 10 dni, są nasilone, towarzyszy im gorączka, ropna wydzielina, a także obrzęk tkanek wokół oczu i ból głowy. W przypadku tej infekcji prawidłowe leczenie powinno przynieść efekty. Mowa tutaj o infekcji pojawiającej się okazjonalnie np. raz do roku.
- Przewlekłe zapalenie zatok – objawy utrzymują się dłużej niż przez 12 tygodni i nie ustępują. Najczęściej wynika ono z nieprawidłowego leczenia ostrego zapalenia zatok. W przebiegu choroby może jedynie zmieniać się nasilenie objawów. Największym problemem w przypadku przewlekłego zapalenia zatok jest to, że stosowanie leków może nie przynosić efektów. W wielu przypadkach konieczny okazuje się zabieg udrożnienia zatok.
Ostre zapalenie zatok ma różny przebieg i różne objawy, w zależności od tego, które zatoki obejmuje:
- Ostre zapalenie zatok sitowych – ból w okolicach przyśrodkowego oka i skroni, a także wyższa temperatura ciała. Inne objawy to upośledzenie drożności nosa i spływanie wydzieliny do nosogardła.
- Ostre zapalenie zatok szczękowych – ból w okolicach zębów, policzka, oczodołu, w pobliżu skroni, a także wyższa temperatura ciała.
- Ostre zapalenie zatok czołowych – ból w okolicy czołowej oraz wyższa temperatura ciała.
- Ostre zapalenie zatok klinowych – ból głowy w okolicy potylicznej i ciemieniowej, a także wyższa temperatura ciała.
Co o zapaleniu zatok mówią statystyki medyczne? Otóż:
- Należą one do 10 najczęściej stwierdzanych schorzeń.
- Co 3. Polak przynajmniej raz w życiu przeszedł ostre zapalenie zatok.
- 7 na 10 przypadków bólu głowy, który jest uznany za ból migrenowy, wynika z chorych zatok.
Jeśli chodzi o przyczynę infekcji, to najczęściej jest to wirusowe zapalenie zatok, ale może to być również bakteryjne zapalenie zatok. Dolegliwości mogą również wynikać z kontaktu z alergenem.
Po czym jednak rozpoznać, że to alergiczne zapalenie zatok? Najczęściej w takim przypadku infekcji nie towarzyszy gorączka. Możliwe, że będziesz mieć jedynie obrzękniętą śluzówkę nosa, pokrytą przeźroczystą wydzieliną śluzową. Taka reakcja może być wywołana m.in.
nietolerancją na leki przeciwzapalne czy pokarmy, które zawierają salicylany. Jeśli wydaje ci się, że objawy infekcji wskazują na alergiczne zapalenie zatok, to skonsultuj się z alergologiem, który zleci niezbędne badania.
Jeśli chodzi o infekcję bakteryjną, to można ją rozpoznać, jeśli wystąpią przynajmniej 3 z następujących objawów:
- Zmienił się kolor wydzieliny – zrobiła się ona ropna, przybrała barwę żółtą lub zieloną.
- Wystąpiła gorączka, tj. temperatura powyżej 38 stopni Celsjusza.
- Objawy choroby nagle nasiliły się.
- Pojawił się silny, miejscowy ból twarzy, dominujący po jednej stronie.
- Wyniki badań CRP i OB wskazują na ostre zapalenie.
Czynniki, które mogą sprzyjać nawrotom zapalenia zatok, można zaliczyć do takich grup, jak:
- Anatomiczne – skrzywienie przegrody nosa, odmienność budowy anatomicznej bocznej ściany jamy nosowej.
- Morfologiczne – polipy nosa, guzy jamy nosowej, przerost migdałka gardłowego.
- Obrzęki błony śluzowej – zakażenie, alergia, nieżyt naczynioruchowy, zaburzenia hormonalne, nieżyt polekowy.
- Urazy – miejscowe, biotrauma, ciała obce, jatrogenne.
- Konstytucjonalne – mukowiscydoza, niedobory immunologiczne, zespół zaburzenia ruchomości rzęsek nabłonka oddechowego.
Pilnej diagnostyki, leczenia i hospitalizacji wymaga stwierdzenie:
- zaburzonej ruchomości gałki ocznej,
- obrzęku lub zaczerwienienia powiek,
- podwójnego widzenia,
- przemieszczonej gałki ocznej,
- objawów zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub ogniskowych objawów neurologicznych,
- obrzęku tkanek miękkich w okolicy czołowej.
Powikłania związane z zapaleniem zatok
Jak już wiesz, zapalenie zatok to poważna dolegliwość, której nie możesz bagatelizować. Stan zapalny może doprowadzić do powikłań wewnątrzczaszkowych i zewnątrzczaszkowych, m.in.:
- zapalenia szpiku kości czaszki,
- ropnia mózgu,
- zakrzepowego zapalenia zatoki jamistej,
- zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalnego obrzęku powiek,
- zapalenia nerwu wzrokowego,
- ropowicy oczodołu,
- zapalenia tkanek miękkich oczodołu.
Zapalenie zatok – kiedy iść do lekarza?
Choć objawy zapalenia zatok są uciążliwe, to możesz sobie z nimi radzić z pomocą leków dostępnych bez recepty, ewentualnie możesz zastosować domowe sposoby walki z infekcją. Jeśli jednak pojawią się niepokojące symptomy, takie jak gorączka, silne bóle głowy i duże ilości gęstej wydzieliny z nosa, to udaj się do lekarza.
Bardzo prawdopodobne, że w takim przypadku niezbędna będzie antybiotykoterapia, a nawet endoskopia zatok. Jeśli będziesz bagatelizować objawy choroby, to ostre zapalenie może przejść w przewlekłe, które grozi już powikłaniami, takimi jak ropnie mózgu, obrzęki powiek czy ropnie zlokalizowane w oczodołach.
Inne konsekwencje choroby to nawracające zapalenia zatok, a nawet osłabienie powonienia.
Zapalenie zatok bez kataru
Jak wspominaliśmy, typowym objawem zapalenia zatok są duże ilości gęstej wydzieliny z nosa.
Co jeśli odczuwasz ból zatok, ale nie towarzyszy mu katar? Czy możliwe jest zapalenie zatok bez kataru? Jeśli zauważysz u siebie objawy typowe dla zapalenia zatok, ale bez wydzieliny z nosa, to skonsultuj się z lekarzem.
Może on przeprowadzić badania fizykalne, a w uzasadnionych przypadkach skierować cię do laryngologa. Bardzo prawdopodobne, że dotknęło cię zapalenie zatok bez kataru, co oznacza, że powinieneś poddać się badaniom. Pamiętaj też, że np.
ból głowy, który często towarzyszy zapaleniu zatok, może mieć różne przyczyny. Może wynikać z nadciśnienia, problemów laryngologicznych czy neurologicznych, dlatego tak ważne jest sprawdzenie ogólnego stanu zdrowia. Może się okazać, że infekcja, którą uznałeś za zapalenie zatok, wcale nią nie jest. Po prostu możesz odczuwać ból głowy w pobliżu miejsca, w którym znajdują się zatoki.
Zapalenie zatok – leczenie
Zgodnie z EPOS 2012 (European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps) w pierwszym etapie rozwoju zapalenia zatok należy stosować leczenie objawowe. Leczenie infekcji powinno przebiegać następująco:
- W przypadku infekcji wirusowej rozpocznij od samoleczenia. Potrzebne ci będą OTC, czyli leki na zapalenie zatok dostępne bez recepty. Medykamenty musisz dopasować do objawów. Pomogą ci one m.in. udrożnić nos, ograniczą produkcję wodnistej wydzieliny, zmniejszą ból gardła i złagodzą kaszel.
- Jeśli objawy trwają powyżej 10 dni lub nasilają się po 5 dniach, ale nie mają cech zakażenia bakteryjnego, to lekarz prawdopodobnie włączy do leczenia steroid donosowy.
- W przypadku infekcji bakteryjnej specjalista zapisze antybiotyk, który działa na bakterie S. pneumoniae oraz H. influenzae. Skuteczność leczenia można ocenić po 7 dobach antybiotykoterapii. Mimo stosowania antybiotykoterapii należy jednocześnie leczyć się objawowo, tj. przyjmować medykamenty odpowiednie do dolegliwości, takich jak gorączka, ból głowy czy inne.
Dodatkowo możesz sięgnąć po roślinne leki wspomagające leczenie infekcji górnych dróg oddechowych, opartych na składnikach takich jak: aloes drzewiasty, pelargonia afrykańska, jeżówka purpurowa. Leki te wzmacniają naturalne siły odornoścoiowe organizmu ułatwiając zwalczanie infekcji wirusowych i bakteryjnych.
W stanach zapalnych zatok warto też zadbać o prawidłowe nawilżanie śluzówki nosa – staraj się pić kilka litrów wody dziennie, co pomoże rozrzedzić zalegającą wydzielinę.
Unikaj alkoholu, zadbaj o nawilżenie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywasz, szczególnie w okresie grzewczym. Jeśli śluzówka nosa jest podrażniona i opuchnięta, to możesz użyć kropli do nosa. Pomocne będzie także płukanie zatok, np.
z pomocą gruszki do nosa lub specjalnego zestawu aptecznego możesz wykonać zabieg płukania przewodów nosowych i zatok solą fizjologiczną lub wodą morską.
lek. Michał Dąbrowski
Źródła:
http://www.orl.amp.edu.pl/pdf/seminaria/nos_01.pdf
http://www.aptekamedia.pl/files/UserFiles/file/2014/11/Zapalenie%20zatok.pdf
https://e-medycyna.pl/files/manager/file-2d7caf2aab6c1de96d2059c57066462e.pdf
Ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok
Ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok to dolegliwość ujawniająca się najczęściej w wyniku infekcji — wirusowej lub bakteryjnej. Ostry przebieg tej choroby wymaga podjęcia stosownego leczenia. Zaniechanie terapii może prowadzić do poważnych powikłań.
Zmiany zapalne w obrębie błony śluzowej nosa i zatok mogą prowadzić do uporczywych dolegliwości, które wpływają na komfort codziennego funkcjonowania chorego.
Obrzęk śluzówki, uczucie zatkanego nosa, wydzielina, swędzenie i pieczenie itp. przy odpowiedniej terapii i pielęgnacji powinny ustępować po ok. 7 dniach.
Jeśli jednak utrzymują się dłużej lub sukcesywnie powracają w krótkich odcinkach czasu, należy podjąć diagnostykę w kierunku stanu przewlekłego.
Przyczyny zapalenie błony śluzowej nosa i zatok
Do zapalenia błony śluzowej i zatok może dojść w wyniku infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Do ostrego zapalenia dochodzi zwykle w przebiegu wirusowej choroby przeziębieniowej, na którą najbardziej narażeni jesteśmy w okresie jesiennym i wczesnowiosennym.
Wywołują ją rynowirusy, wirusy RS, paragrypy, koronawirusy i adenowirusy. Dolegliwości takie jak m.in. zatkany nos, wyciek z jam nosowych, obrzęk śluzówki, zaburzenia węchu itp. trwają zwykle ok. 7 dni (u dzieci nawet do 14 dni).
Po tym czasie, przy odpowiedniej pielęgnacji lub stosowaniu preparatów łagodzących, objawy powinny ustępować.
Jeśli ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok utrzymuje się powyżej 10 dni i nie ma poprawy lub po wstępnej poprawie objawy znów się nasilają albo dochodzi do ciężkiego przebiegu choroby, rozpoznaje się bakteryjne zapalenie. Najczęściej przyczyną są bakterie takie jak: streptococcus pneumoniae, haemophilus influenzae, moraxella catarrhalis, paciorkowce grupy A.
Przewlekłe zapalenie zatok i błony śluzowe nosa bardzo często jest konsekwencją niewyleczonej lub niewłaściwie leczonej choroby o charakterze ostrym. Dolegliwości zwykle są mniej nasilone niż w przypadku ostrego zapalenia, jednak utrzymują się długotrwale z tendencją do częstych nawrotów.
Objawy zapalenia błony śluzowej nosa i zatok
Ostre wirusowe zapalenie objawia się wydzieliną nosową, obrzękiem śluzówki, pieczeniem i zaczerwienieniem okolic nosa, problemami z węchem i rozpoznawaniem smaków, uczuciem tzw. zatkanego nosa. Zwykle ujawniają się też inne symptomy zainfekowania organizmu, takie jak np:
- Częste kichanie
- Ból gardła,
- Osłabienie organizmu
- Bóle głowy i mięśniowe,
- Złe samopoczucie
- Gorączka.
Bakteryjne zapalenie błony śluzowej nosa i zatok objawia się upośledzeniem drożności nosa, wyciekiem z nosa, kaszlem (nasilającym się w nocy)
W przypadku przewlekłego charakteru choroby mamy do czynienia z objawami takimi jak zatkanie nosa i wydzielina z nosa oraz spływająca po tylnej ścianie gardła, ból (uczucie rozpierania) w okolicach twarzy, upośledzenie węchu. Dolegliwości te nie są tak nasilone jak w przypadku ostrego zapalenia, jednak mogą często się powtarzać i trwać długotrwale.
Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok — rozpoznanie i diagnoza
Na podstawie przedstawionych przez pacjenta objawów oraz przeprowadzonych dodatkowych badań lekarz dokonuje rozpoznania i diagnozy. Ostre zapalenie błony śluzowej nosa rozpoznawane jest na podstawie objawów klinicznych (występowanie przynajmniej dwóch symptomów, takich jak np. zatkanie nosa, wydzielina z nosa, rozpieranie w okolicach twarzy, upośledzenie węchu).
Przewlekłe zapalenie zatok i błony śluzowej wymaga specjalistycznej diagnostyki laryngologicznej w kierunku obecności innych dolegliwości przyczyniających się do nasilenia objawów, takich jak np. przerost migdałka gardłowego, zaburzenia w obrębie nosa (np. skrzywienie przegrody lub inne anomalie anatomiczne), choroby uszu, choroby alergiczne, refluks żołądkowo-przełykowy itp.
Leczenie zapalenia błony śluzowej nosa i zatok
W leczeniu zapalenia błony śluzowej nosa i zatok kluczowe znaczenie ma kompleksowe łagodzenie wszystkich objawów choroby wynikającej z zainfekowania organizmu.
Ciężki przebieg kliniczny, nasilanie się objawów lub występowanie powikłań jest wskazaniem do podjęcia terapii antybiotykowej. Po podaniu odpowiedniej dawki antybiotyku do poprawy powinno dojść po 48-72 godzinach.
Zalecany okres antybiotykoterapii wynosi ok. 10-14 dni.
W łagodzeniu dolegliwości uzupełniająco można stosować miejscowo izo- i hipertoniczne roztwory soli, które mają na celu obkurczanie naczyń krwionośnych, zmniejszanie obrzęku błony śluzowej, oczyszczanie przewodów nosowych, nawilżanie i poprawienie drożności nosa. Zalecane są też sympatomimetyki donosowe lub w postaci tabletek, które mogą być stosowane wyłącznie przez okres 4 dni. W tym czasie należy dbać o właściwą pielęgnację i stosowne nawilżanie jam i okolic nosa.