Okres jesienno-zimowy to niestety sezon infekcyjny. Ten czas szczególnie upodobały sobie wirusy, które są przyczyną zdecydowanej większości infekcji dróg oddechowych u dzieci, w tym ostrego zapalenia oskrzeli.
Wirusy paragrypy, adenowirusy, RS wirusy i inne – to one są najczęstszym infekcyjnym powodem ostrego zapalenia oskrzeli. Rzadziej powodem zakażenia są bakterie.
Zapalenie oskrzeli i towarzyszące mu objawy
Czynnik wirusowy powoduje podrażnienie receptorów w oskrzelach i dochodzi do wystąpienia pierwszego objawu – suchego kaszlu. To on jest częstą przyczyną zgłoszenia się z dzieckiem do lekarza.
„On tak brzydko kaszle. Ten kaszel jest taki suchy… nic się nie odrywa. Najgorzej jest w nocy. Czasami tak kaszle, że aż ma odruch wymiotny” – tak często relacjonuje objawy rodzic.
W kolejnych dniach kaszel się zmienia. Staje się wilgotny. W tym momencie gromadzi się już wydzielina (wirus uszkodził błonę śluzową oskrzela i upośledził tym samym jego zdolności oczyszczania ze śluzu).
Im tej wydzieliny więcej, tym oskrzele staje się węższe i kaszel jest bardziej wyrażony. Dodatkowo w badaniu lekarskim pojawiają się zjawiska osłuchowe. Rodzic czasami sam jest w stanie je „wyłapać”: „On tak dziwnie charczy, świszczy i jakoś dziwnie oddycha” – opisuje rodzic.
♦ O samym kaszlu, jego rodzajach i różnych przyczynach pisaliśmy też sporo ⇒ TUTAJ.
Zapalenie oskrzeli ⇒ spójrzmy na czas trwania objawów
Taki „mokry kaszel” może się utrzymywać około 3 tygodni. Co ważne – kiedy infekcja się kończy to kaszel suchy (już bez produkcji wydzieliny) trwać może jeszcze kilka tygodni! Nie jest to objaw choroby, ale powolnej regeneracji uszkodzonego nabłonka.
UWAGA! Jeśli, jako rodzic masz jednak wątpliwości co do charakteru takiego przedłużającego się kaszlu – udaj się na kontrolę do lekarza. Koniecznie zrób to, gdy oprócz utrzymującego się kaszlu pojawia się gorączka.
Poinfekcyjna nadreaktywność oskrzeli, czyli suchy kaszel po chorobie, może trwać nawet kilka miesięcy i nasilać się pod wpływem czynników środowiskowych (np. zanieczyszczenia powietrza, zimnego czy ciepłego powietrza).
Z kolei jeśli ten produktywny/wilgotny kaszel, zwłaszcza u dziecka do 2 lat, utrzymuje się ponad 4 tygodnie od początku infekcji – również udaj się do lekarza.
Jakie badania warto wykonać przy zapaleniu oskrzeli?
W ostrym zapaleniu oskrzeli zwykle nie ma konieczności wykonywania żadnych badań laboratoryjnych czy obrazowych. Zleca się je tylko wtedy, gdy są jakieś wątpliwości.
Gdy zmiany osłuchowe są niejednoznaczne, można zlecić RTG klatki piersiowej. Gdy kaszel trwa ponad 3 tygodnie, jest napadowy, męczący – można zlecić badanie w kierunku krztuśca.
Gdy infekcja się przedłuża, albo dziecko zaczyna gorączkować – można zlecić morfologię i badane CRP. U dzieci, zwłaszcza tych najmłodszych, które w przebiegu infekcji mają problemy z oddychaniem, konieczne jest zwykle badanie pulsoksymetrem (nałożenie „czujnika” na palec dziecka), żeby sprawdzić czy nie jest wymagane podanie tlenu.
Przy takim „zwykłym” zapaleniu oskrzeli z dość oczywistym rozpoznaniem, wykonywanie badań zwykle nie jest potrzebne i nic nie wnosi do dalszego postępowania.
Jak wygląda leczenie zapalenia oskrzeli?
Odruch kaszlowy jest odruchem obronnym. Jest naturalną reakcją organizmu na podrażnienie górnych dróg oddechowych. Jak wspomniano wyżej – kaszel suchy jest reakcją na podrażnienie receptorów w oskrzelach, bywa męczący, zwłaszcza w nocy – wtedy można podać dziecku lek przeciwkaszlowy (w syropie czy w inhalacji).
W momencie kiedy kaszel zmienia swój charakter i w drogach oddechowych pojawia się wydzielina, to leków przeciwkaszlowych stosować się nie powinno. Wydzielina gromadzi się w drogach oddechowych i nasz organizm chce ją stąd usunąć. Dlatego pojawia się kaszel.
Kaszlu mokrego nie powinno się hamować. Można działać jednak wspomagająco i ułatwić dziecku odkrztuszanie wydzieliny.
A co z antybiotykiem? Warto przypomnieć sobie teraz początek artykułu. Zwykle mamy do czynienia z kaszlem wywołanym infekcją wirusową. To właśnie wirusy najczęściej powodują ostre zapalenie oskrzeli. W tej, zdecydowanej większości przypadków, podanie antybiotyku NIE MA SENSU, bo antybiotyk nie jest lekiem „na kaszel”.
Antybiotyk jest zarezerwowany dla zakażeń bakteryjnych – na przykład dla krztuśca lub dla przedłużającej się infekcji, gdzie podejrzewa się nadkażenie bakteriami.
Inhalacje to często podstawa w leczeniu zapalenia oskrzeli – zwłaszcza, jeśli mamy do czynienia z ich skurczem. Pamiętaj jednak, żeby skonsultować z lekarzem leki, które wlewasz do komory inhalatora, żeby nie podawać jednocześnie dwóch o przeciwstawnym działaniu.
WAŻNE! To, co jest niezwykle istotne w trakcie infekcji dróg oddechowych, również w trakcie zapalenia oskrzeli to nawodnienie. W trakcie choroby podawaj dziecku duże ilości płynów – pomoże to w odkrztuszaniu wydzieliny!
Dbaj również o odpowiednią temperaturę w sypialni dziecka. Nie może być za ciepło. Zrezygnuj z podkręcania ogrzewania. Zadbaj o regularne wietrzenie i nawilżenie otoczenia. Jeśli dziecko nie gorączkuje to wychodź z nim na spacery – lepiej oddycha się na świeżym powietrzu.
Nadal ostre zapalenie oskrzeli, czy już może zapalenie płuc?
Prawie wszystkie wirusy wywołujące zapalenie oskrzeli mogą również spowodować zapalenie płuc. Kaszel nasila się, pojawiają się wymioty, dziecko gorączkuje, szybciej oddycha i postękuje. Co teraz? Udajemy się do lekarza i są – zmiany osłuchowe wskazujące na zapalenie płuc. Dlaczego tak się dzieje?
UWAGA! Zakażenie wirusowe wywołujące zapalenie oskrzeli, zwłaszcza gdy odpowiedzialne za nie są wirusy grypy i RSV, stanowią również łatwą drogę do nadkażenia bakteryjnego i zapalenie płuc w jego konsekwencji. Dlatego, jeśli zauważysz u swojego dziecka powyższe objawy – koniecznie udaj się do lekarza.
Jakie badania wykonać w przypadku zapalenia płuc?
Wielu rodziców ma przekonanie, że jak dziecko ma zapalenie płuc to na pewno trafi do szpitala i na pewno będzie miało robione badania dodatkowe. W większości przypadków nie jest to jednak konieczne. Zdjęcie rentgenowskie zleca się tylko w sytuacji wątpliwości rozpoznania czy przy podejrzeniu powikłań.
Badania laboratoryjne mogą być pomocne w określaniu przyczyny choroby (zapalenie płuc w zależności od wieku dziecka mogą wywoływać różne wirusy i bakterie).
Z kolei pobytu w szpitalu udaje się zwykle uniknąć u dzieci powyżej 6 miesiąca życia, z łagodnym lub umiarkowanym przebiegiem choroby i u dzieci ogólnie zdrowych (jeśli są jakieś dodatkowe choroby to może być konieczna hospitalizacja).
Leczenie zapalenie płuc zbliżone jest do leczenia zapalenia oskrzeli. Jeżeli przyczyną zapalenia płuc są bakterie (a do 4. miesiąca życia lub powyżej 4.roku życia zwykle są) to konieczne będzie włączenie antybiotyku.
Kilka słów o oskrzelikach
Dość specyficzną grupą pacjentów są dzieci do 1 roku życia (wg niektórych źródeł do 2 roku życia) zarażone wirusem RSV, u których wystąpi zapalenie oskrzelików (rozmiarowo najmniejszych dróg w układzie oddechowym). Jest to szczególna grupa pacjentów ze względu na przebieg zakażenia.
RSV to najczęstsza przyczyna hospitalizacji dzieci w wieku do 6. miesiąca życia, ale w jego przebiegu rzadko dochodzi do bakteryjnego nadkażenia. Niestety u tych pacjentów problemem są późniejsze nawracające infekcje wirusowe, które zwykle przebiegają ze skurczem oskrzeli.
Zapalenie oskrzelików zaczyna się od zwykłej infekcji wirusowej (katar, nieznacznie podwyższona temperatura ciała). Stopniowo nasila się kaszel i po 2 – 4 dniach infekcji pojawia się duszność. Dziecku ewidentnie trudno się oddycha (ma problemy ze ssaniem), zdarzają się bezdechy i oznaki niedotlenienia. Do tego zakażenie może trwać 2 a nawet 4 tygodnie.
Antybiotykoterapia czy badania obrazowe nie są tutaj zwykle konieczne, ale dziecko wymaga większej lekarskiej czujności. Przydatne może być badania identyfikujące wirusa RSV! W leczeniu przydają się inhalacje z hipertonicznej soli (3% NaCl), które pomagają oczyścić najmniejsze oskrzeliki oraz tlenoterapia.
Zapalenie oskrzeli bez gorączki – przyczyny, objawy i leczenie
Fot: yodiyim / gettyimages.com
Zapalenie oskrzeli daje najczęściej objawy w postaci świszczącego oddechu, kaszlu, duszności i gorączki. Zapalenie oskrzeli bez gorączki częściej jest wywołane przewlekłym drażnieniem dymem tytoniowym czy zanieczyszczonym powietrzem.
Zapalenie oskrzeli dzieli się na ostre (trwające poniżej 3 tygodni), podostre i przewlekłe (powyżej 8 tygodniu). Najczęściej zapalenie oskrzeli wywołane jest przez wirusy.
Przewlekłe zapalenia są wynikają z nadreaktywności oskrzeli bądź z wpływu czynników środowiskowych, takich jak palenie tytoniu. Jeśli zapalenie oskrzeli wywołane jest przez infekcje, rzadko przebiega bez gorączki.
Zapalenie oskrzeli bez gorączki częściej obejmuje zapalenia wywołane wpływem czynników szkodliwych. U niemowląt zapalenia oskrzeli również mogą dawać nieswoiste objawy bez znacznego kaszlu i gorączki.
Zapalenie oskrzeli bez gorączki – przyczyny
Zapalenie oskrzeli najczęściej wywołane jest przez wirusy:
Wirusy te głównie wywołują chorobę przeziębieniową, jednak mogą objąć również drogi oddechowe, rozwijając zapalenie oskrzeli.
Zdarzają się zapalenia oskrzeli wywołane przez bakterie atypowe, jak Mycoplasma pneumoniae czy Chlamydophila pneumoniae. Określenie „atypowe” odnosi się nie tylko do ich budowy, jednak również do obrazu klinicznego, jaki dają.
Mogą wywołać zapalenia oskrzeli przebiegające bez gorączki, a także bez nasilonych objawów układu oddechowego.
Inne przyczyny zapalenia oskrzeli, które zawsze przebiegają bez gorączki, to zapalenia oskrzeli wywołane dymem tytoniowym bądź zanieczyszczeniem powietrza. W etiologii zapalenia oskrzeli nie można również zapominać o narażeniu dróg oddechowych na czynniki szkodliwe w miejscu pracy, jak np. pyły.
Objawy zapalenia oskrzeli
Główny objaw zapalenia oskrzeli to kaszel, któremu towarzyszy odkrztuszanie śluzowej bądź ropnej wydzieliny. Złe samopoczucie, bóle mięśni, gorączka lub jej brak, świszczący oddech pojawiają się w zapaleniu oskrzeli na tle infekcji.
Teoretycznie zakażenia bakteryjne częściej przebiegają z gorączką niż wirusowe. Zapalenie oskrzeli o podłożu wirusowym na ogół przebiega bez gorączki bądź ze stanem podgorączkowym.
Chory na przewlekłe zapalenie oskrzeli nie prezentuje objawów, takich jak gorączka.
Diagnostyka i leczenie zapalenia oskrzeli
Wykrycie zapalenia oskrzeli polega przede wszystkim na wykluczeniu zapalenia płuc. Czasem wystarczy badanie fizykalne chorego, by postawić odpowiednie rozpoznanie.
W przypadku infekcji wirusowej leczenie jest objawowe, choć kaszel może utrzymywać się nawet 3 tygodnie po ustaniu innych objawów zapalenia oskrzeli. Antybiotyki stosuje się tylko w zapaleniach bakteryjnych.
Bardzo ważne jest, by zlikwidować czynniki drażniące drogi oddechowe, jak papierosy. Bardzo dobrze w leczeniu sprawdzają się inhalacje.
Zapalenie oskrzeli u dzieci i niemowląt
Małe dzieci i niemowlęta często rozwijają infekcje dolnych dróg oddechowych ze względu na niewydolny odruch kaszlu, przez co spływająca z nosa wydzielina zalega w drzewie oskrzelowym, wywołując zapalenie oskrzeli.
Jednak u dzieci częściej zapalenie oskrzeli przebiega z gorączką niż bez gorączki. Konieczna jest konsultacja lekarska, wdrożenie leczenia przyczynowego.
U dzieci i niemowląt trudno stosować standardowe inhalacje, jednak dostępne są nebulizatory, pozwalające na wykonywanie inhalacji.
Czy artykuł okazał się pomocny?
Ostre zapalenie oskrzeli u dzieci. Jakie są objawy i jak leczy się ostre zapalenie oskrzeli?
2020-07-06 14:00 lek. Tomasz Nęcki 
Autor: thinkstockphotos.com
Ostre zapalenie oskrzeli u dzieci jest zwykle wywołane przez wirusy. Czy ostre zapalenie oskrzeli u dzieci jest groźną chorobą? Jakie są objawy ostrego zapalenia oskrzeli i jak się leczy tę chorobę?
Ostre zapalenie oskrzeli u dzieci to jedno z zakażeń dróg oddechowych. Zakażenia dróg oddechowych to najczęściej występujące u ludzi infekcje.
Ostre zapalenie oskrzeli spotykane jest zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych, przewlekłe zapalenie oskrzeli to z kolei problem głównie dorosłych. Takie zróżnicowanie wynika z tego, że stany te spowodowane są odmiennymi przyczynami.
Spis treści
Rodzaje zapaleń oskrzeli
Wyróżnia się dwa rodzaje zapaleń oskrzeli: ostre oraz przewlekłe. Ostre zapalenie oskrzeli to stan, który rozwija się nagle i którego objawy utrzymują się zwykle przez 3 do 7 dni (istnieje jednak możliwość występowania dolegliwości przez dłuższy czas, sięgający nawet trzech tygodni).
Zapalenie oskrzeli u dzieci stanowi jedno z najczęściej pojawiających się u pacjentów zakażeń – rocznie nawet więcej niż 5 proc. wszystkich dzieci i więcej niż 5 proc. wszystkich dorosłych doświadcza przynajmniej jednego epizodu tej choroby.
Przewlekłe zapalenie oskrzeli – jak można się zapewne domyślić już po nazwie tej choroby – jest z kolei chorobą układu oddechowego, która utrzymuje się przez zdecydowanie dłuższy czas. Obecnie przewlekłe zapalenie oskrzeli rozpoznaje się wtedy, kiedy pacjent zmaga się z jego objawami przez łącznie minimum 3 miesiące w roku przez kolejne dwa lata.
Ostre zapalenie oskrzeli i przewlekłe zapalenie oskrzeli mają odmienne przyczyny.
Przyczyny ostrego zapalenia oskrzeli
Ostre zapalenie oskrzeli to – w ponad nawet 90 proc. wszystkich zachorowań – choroba wirusowa. Przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli zazwyczaj są infekcje wirusami RSV, rinowirusami oraz wirusami paragrypy i grypy.
Bakteryjna etiologia tej jednostki to rzadkość, jest to jednak możliwe – patogenami bakteryjnymi, które mogą wywołać ostry stan zapalny oskrzeli, są chociażby Bordetella pertussis (pałeczka krztuśca) czy Mycoplasma pneumoniae.
Jakie są objawy ostrego zapalenia oskrzeli?
Podstawowym objawem ostrego zapalenia oskrzeli jest kaszel. Typowo – szczególnie na początkowo infekcji – ma on charakter suchy, oprócz tego napady kaszlu mogą być wyjątkowo dla pacjenta uciążliwe.
Wraz z czasem, zwłaszcza w sytuacji, kiedy na infekcję wirusową nałoży się zakażenie bakteryjne, pacjent może zacząć odkrztuszać wydzielinę – wtedy kaszel określany jest już jako mokry.
Wydzielina ta może mieć rozmaity charakter – zazwyczaj jest ona śluzowa, może być jednak i zabarwienia żółtawego czy zielonkawego.
W przebiegu choroby mogą pojawiać się u chorych i inne dolegliwości – jako pozostałe możliwe objawy ostrego zapalenia oskrzeli wymienia się:
- podwyższoną temperaturę (zazwyczaj gorączka nie jest wysoka, w zapaleniu oskrzeli częściej występują stany podgorączkowe, z temperaturą około 37-38 stopni Celsjusza),
- duszność,
- świszczący oddech,
- ból lub dyskomfort w klatce piersiowej.
Zobacz: Zapalenie oskrzeli u niemowlaka – przyczyny, objawy i leczenie
Zespół Guillaina-Barrégo: objawy i leczenie
Rozpoznawanie ostrego zapalenia oskrzeli
Diagnostyka ostrego zapalenia oskrzeli opiera się na przeprowadzeniu badania lekarskiego oraz zebraniu z chorym wywiadu lekarskiego, którego celem jest stwierdzenie, czy u badanego występują typowe objawy tej choroby. Dodatkowe badania – np. morfologia krwi u dziecka czy RTG klatki piersiowej – najczęściej nie są konieczne.
Wykorzystuje się je zwykle wtedy, kiedy doszłoby do konieczności wykluczenia innych możliwych przyczyn występujących u pacjenta objawów – jako przykład można tutaj podać zapalenie płuc i w razie wątpliwości, czy u pacjenta rozwinęło się mniej poważne zapalenie oskrzeli czy też groźniejsze zapalenie płuc, RTG płuc może już jak najbardziej być wykonywane.
Leczenie ostrego zapalenia oskrzeli
Ostre zapalenie oskrzeli leczy się objawowo.
Rutynowe zalecanie chorym na tę jednostkę antybiotyków jest bezzasadne – najczęściej ostre zapalenie oskrzeli wywołują wirusy, a na nie antybiotyki po prostu nie działają.
Jeżeli chorym zalecane są jakieś leki, to są to zwykle środki wpływające na kaszel (np. leki przeciwkaszlowe lub preparaty rozrzedzające wydzielinę i ułatwiające w ten sposób jej odkrztuszanie), a także leki przeciwgorączkowe.
Dla poprawy stanu zdrowia chorego z zapaleniem oskrzeli istotne są nie tylko leki, ale i po prostu… odpoczynek. Mały pacjent z tą chorobą powinien przez kilka dni odpoczywać w domu, dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu i ograniczyć na kilka dni podejmowanie wysiłku fizycznego – odpoczynek zdecydowanie wspomaga ciało w szybszym uporaniu się z chorobą.
Czytaj: Przewlekły kaszel: przyczyny i leczenie przewlekłego kaszlu u dziecka
Zapalenie gardła: domowe sposoby na ból gardła
Zapalenie oskrzeli u dzieci – objawy, leczenie
Zapalenie oskrzeli u dzieci najczęściej występuje w formie ostrej (czyli trwającej około tygodnia i o ostrzejszym przebiegu w odróżnieniu od formy przewlekłej) i jest wywoływane przez infekcję górnych dróg oddechowych. Stan zapalny błony śluzowej oskrzeli jest najczęściej powodują adenowirusy, rhinowirusy, wirusy grypy i paragrypy, chociaż odpowiedzialne mogą być także bakterie.
1. Zapalenie oskrzeli u dzieci – objawy
W przypadku zapalenia oskrzeli stan zapalny wywołany przez bakterie lub wirusy pobudza błonę śluzową oskrzeli do wzmożonej produkcji śluzu. Jego nadmiar wywołuje u dziecka silny i wyczerpujący kaszel – początkowo suchy, a z czasem także i mokry, z odkrztuszaniem wydzieliny. Na początku infekcji przez kilka dni może występować tylko katar i podrażnienie gardła.
Zapalenie oskrzeli może wywołać u dziecka osłabienie (związane z atakami kaszlu, ale też przebiegiem całej choroby), brak apetytu oraz gorączkę. Do tego mogą dojść wymioty i bóle brzucha, jeśli dziecko nie odpluwa wykrztuszanej wydzieliny, tylko ją połyka. Choroba utrzymuje się około tygodnia, ale niestety kaszel może trwać dłużej (nawet kilka tygodni).
Zapalenie oskrzeli u niemowląt jest jeszcze poważniejsze niż u starszych dzieci. Nawet niewielki obrzęk błony śluzowej oskrzeli może utrudnić dziecku oddychanie. U niemowląt choroba może się objawiać przyspieszonym oddechem, tzw. sapką.
Zapalenie oskrzeli u dzieci może mieć poważne powikłania, dlatego nie powinniśmy go lekceważyć (123RF)
2. Zapalenie oskrzeli u dzieci – leczenie
Zapalenie oskrzeli niewyleczone może doprowadzić do zapalenia płuc, co jest już poważnym stanem. Dlatego zawsze zapalenie oskrzeli wymaga wizyty u lekarza i odpowiedniego leczenia.
Jeśli dziecko jest w dobrym stanie i wyrosło już z wieku niemowlęcego, nie trzeba stosować antybiotyku „na wszelki wypadek”. Jeśli infekcja jest wirusowa, wystarczą leki rozrzedzające i ułatwiające odkrztuszanie wydzieliny, czyli leki mukolityczne.
Należy pamiętać, aby nie podawać ich wieczorem. Oprócz tego lekarz zaleci odpowiednie leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.
Niemowlę z zapaleniem oskrzeli w wielu przypadkach powinno być hospitalizowane. Na pewno otrzyma antybiotyk, aby – jeśli zapalenie jest wywołane przez bakterie – jak najszybciej zacząć zwalczać infekcję.
Tak jak w przypadku wszystkich infekcji dróg oddechowych, należy także zadbać, aby w pokoju dziecka nie było suchego powietrza.
Malucha trzeba nawadniać – pokarmem z piersi, wodą czy rozcieńczanymi sokami owocowymi, w zależności od wieku i upodobań dziecka. Aby usprawnić odkrztuszanie wydzieliny, można delikatnie oklepywać plecy dziecka.
Jest to szczególnie ważne rano, ale najlepiej robić to kilka razy dziennie, po podaniu leku mukolitycznego.
Po wyleczeniu zapalenia oskrzeli należy uważać, aby dziecko unikało podrażnień dróg oddechowych, przebywając w zadymionych pomieszczeniach. Trzeba również zwrócić uwagę na nagłe zmiany temperatury otoczenia oraz potencjalne źródła infekcji (np. zatłoczone centra handlowe). Takimi sposobami można uniknąć nawrotu choroby lub jej powikłań, takich jak np. zapalenie płuc.
Jak leczyć zapalenie oskrzeli u dziecka?
Przyczyny zapalenia oskrzeli u dzieci
Zapalenie oskrzeli u dzieci zazwyczaj jest wywoływane przez te same wirusy, które powodują przeziębienie i grypę. Zwykle przeziębienie przeradza się w zapalenie oskrzeli w chwili, w której wirusy zajmują drogi oddechowe dziecka.
Przypadki bakteryjnego zapalenia oskrzeli są najczęściej wywoływane przez bakterie atypowe oraz bakterię wywołującą krztusiec (bordetella pertussis). Warto w tym miejscu zaznaczyć, że – niestety – nawet osoby szczepione przeciwko krztuścowi również mogą zachorować, jednak przebieg choroby jest wtedy łagodniejszy.
Tego typu bakteryjne i wirusowe infekcje mają zwykle ostry przebieg trwający około tygodnia.
Jeżeli kaszel utrzymuje się powyżej trzech miesięcy w ciągu roku, można podejrzewać przewlekle zapalenie oskrzeli powodowane zazwyczaj różnymi przyczynami środowiskowymi, jak np.
długotrwała ekspozycja na dym tytoniowy, zanieczyszczenia, toksyny czy zapylone powietrze. Stosunkowo rzadko występuje ono jednak u małych dzieci.
Objawy ostrego zapalenia oskrzeli
- Dokuczliwy, silny kaszel.
- Odkrztuszanie białawej, żółtej lub zielonkawej wydzieliny.
- Wymioty (kiedy dziecko nie odkrztusza zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny, tylko ją połyka, może dojść do wymiotów).
- Bóle brzucha.
- Wyraźnie złe samopoczucie dziecka.
- Głośny, świszczący oddech (u najmłodszych dzieci i niemowląt występuje oddech spłycony, tzw. sapka).
- Ból mięśni.
- Wysoka temperatura ciała.
Oczywiście, nie wszystkie objawy występują jednocześnie i nie w przypadku każdego chorego na zapalenie oskrzeli dziecka.
Przykładowo, ból mięśni i gorączka, poczucie ogólnego osłabienia i rozbicia są charakterystyczne dla grypy, wiec w przypadku, kiedy zapalenie oskrzeli jest spowodowane wirusami grypy i paragrypy te objawy się pojawiają, w innych przypadkach na ogół nie występują.
Większość objawów ostrego zapalenia oskrzeli utrzymuje się około siedmiu dni, po czym stopniowo ustępuje. Sam kaszel u dzieci może się jednak utrzymać nawet trzy tygodnie.
Leczenie zapalenia oskrzeli u dziecka
Niemowlęta w przypadku zapalenia oskrzeli powinny być zawsze hospitalizowane. U nieco starszych dzieci do natychmiastowej wizyty u lekarza pediatry powinny skłaniać:
- bardzo silny kaszel dokuczający dziecku przez kilka dni,
- gorączka powyżej 38 stopni utrzymująca się powyżej trzech dni lub niedająca się obniżyć przy pomocy dostępnych preparatów,
- świszczący oddech i odczuwany przez dziecko ból w klatce piersiowej.
W pozostałych przypadkach natomiast leczenie zapalenia oskrzeli zazwyczaj obejmuje…
- Podawanie leków mukolitycznych, czyli rozrzedzających i ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny. Mogą one występować w postaci syropu lub w formie wziewnej. Po podaniu leku warto oklepać plecy dziecka, pomagając mu w ten sposób pozbyć się zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. W przypadku mokrego kaszlu lekarz pediatra zaleca przyjmowanie leków (zawierające ambroksol, karbocysteinę i in.) ułatwiających odkrztuszanie. Jeżeli kaszel jest suchy i męczący, lekarz może zalecić na noc preparaty przeciwkaszlowe zawierające lewodropropizynę, butamirat czy dla dzieci powyżej 6 lat – dekstrometorfan. Należy jednak pamiętać, że o ile pozwalają one dziecku przespać spokojniej noc, to jednak zatrzymują naturalne odkrztuszanie wydzieliny, przedłużając tym samym proces zdrowienia.
- W przypadku pojawienia się gorączki, trzeba podać dziecku ibuprofen lub paracetamol oraz zadbać o prawidłowe nawilżenie organizmu przez cały okres choroby. Należy poić dziecko ciepłą herbatą ziołową, wodą, rozcieńczonym sokiem.
- W przypadku dzieci z silnym kaszlem lub dusznościami lekarz może zastosować wziewne leki rozkurczające oskrzela (np. berodual), ułatwiając tym samym choremu oddychanie.
- Konieczny jest również odpoczynek w często wietrzonym i odpowiednio nawilżonym pomieszczeniu – można stosować specjalne nawilżacze powietrza lub na przykład rozwiesić mokre ręczniki w pokoju, w którym przebywa dziecko. Nie należy przegrzewać malucha, zwłaszcza w nocy – chłodne powietrze zmniejsza bowiem obrzęk błon śluzowych i ułatwia mu oddychanie.
Data dodania: środa, 16 listopada 2016
Zapalenie płuc bez wysokiej gorączki? Jakie objawy powinni wzbudzić niepokój?
Infekcje dolnych dróg oddechowych zdarzają się dość często u dzieci oraz osób w podeszłym wieku, choć nie jest to regułą, bo mogą przytrafić się każdemu z nas.
Najczęściej są powikłaniem po „przechodzonej” grypie i nieprawidłowo leczonym zapaleniu oskrzeli; zdarza się też, że zapalenie płuc jest związane z przejściem wyniszczających chorób, które osłabiają odporność oraz poważnych urazów, których skutkiem jest długotrwałe unieruchomienie.
Zapalenie płuc bez gorączki zdarza się coraz częściej
Gorączka świadczy o tym, że w naszym organizmie dzieje się coś niepokojącego. Szczególnie często pojawia się w okresie jesienno-zimowym i jest jednym z pierwszych objawów grypy oraz przeziębienia. Wysoka gorączka towarzyszy zwykle infekcjom bakteryjnym, które mogą być powikłaniem nieleczonych infekcji wirusowych.
W przypadku powodowanych przez wirusy przeziębień zwykle występuje stan podgorączkowy, choć niektóre osoby nawet na z pozoru niegroźne infekcje mogą reagować gorączką. Zdarzają się też sytuacje odwrotne, kiedy poważnym schorzeniom nie towarzyszy podniesiona ciepłota ciała, a należy do nich właśnie bezobjawowe zapalenie płuc.
Bezobjawowe zapalenie płuc staje się coraz częstsze i może dotyczyć nawet 2% pacjentów, którzy uskarżają się na objawy grypopodobne i towarzyszące im złe samopoczucie oraz osłabienie.
W jaki sposób rozpoznać zapalenie płuc? Kluczowe w tym przypadku jest wykonanie badania osłuchowego oraz prześwietlenia płuc, a także badań laboratoryjnych, które pomogą określić, jakie drobnoustroje zaatakowały organizm.
W przypadku ataku wirusów zwykle nie występuje wysoki poziom markerów stanu zapalnego; jeżeli infekcja spowodowana jest przez bakterie, to zarówno OB, jak i CRP mogą być znacznie podwyższone.
Przyczyny zapalenia płuc
Zapalenie płuc może być spowodowane zarówno przez bakterie, jak i przez wirusy.
W drugim przypadku często przebiega łagodniej i to właśnie w czasie wirusowej infekcji dolnych dróg oddechowych mogą pojawić się problemy z szybkim zdiagnozowaniem choroby. Zdarzają się także przypadku tzw.
zachłystowego zapalenia płuc, które występuje u osób cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy; ten rodzaj zapalenia płuc może być także powikłaniem np. po podtopieniu.
Jedną z częstych przyczyn zapalenia płuc jest nieleczone przeziębienie, niewyleżana grypa oraz inne infekcje dróg oddechowych, które staramy się „wyleczyć”, nie rezygnując z codziennie wykonywanych obowiązków, co jest ogromnym błędem i może zakończyć się też innymi powikłaniami np. zapaleniem mięśnia sercowego.
Objawy zapalenia płuc
W przypadku, gdy zapalenia płuc przebiega w sposób standardowy, towarzyszy mu gorączka, kaszel, uczucie ciężkości w klatce piersiowej, odkrztuszanie dużej ilości wydzieliny (czasami podbarwionej na kolor różowy), dreszcze oraz ogólne złe samopoczucie. Bezobjawowe zapalenie płuc może przebiegać całkiem inaczej, czyli bez gorączki, kaszlu, dreszczy i innych, typowych objawów infekcji dolnych dróg oddechowych.
Do wizyty u lekarza i podejrzewania bezobjawowego zapalenia płuc powinny skłonić poniższe objawy:
- uczucie zmęczenia bez wyraźnej przyczyny,
- szybkie mącznie się podczas niewielkiego wysiłku,
- problemy z oddychaniem,
- uczucie ciężkości w okolicy tkanki piersiowej,
- ból w klatce piersiowej podczas oddychania i pokasływania,
- wyraźnie słyszalne świsty i furczenia podczas wdechu i wydechu,
- duszności nawet o niewielkim nasileniu,
- pokasływanie lub nasilony kaszel podczas wysiłku
- oraz typowe objawy przeziębienia, które utrzymują się przez dłuższy czas.
W przypadku zaobserwowania powyższych objawów, trzeba jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który postawi właściwą diagnozę, bo przyczyną odczuwalnych dolegliwości mogą być także inne, bardzo poważne schorzenia.
Czytaj także:Eksperci: Smog znacznie zwiększa ryzyko alergii i astmy u dzieci
Groźne infekcje, które mogą przebiegać bez gorączki!
Gorączka jest zazwyczaj najbardziej charakterystycznym objawem, świadczącym o rozwoju infekcji. Nagły i duży wzrost temperatury najczęściej towarzyszy zakażeniom bakteryjnym, które są szczególnie niebezpieczne – mają ciężki przebieg. liczne powikłania oraz wymagają leczenia antybiotykiem. Jednak zdarzają się przypadki, gdy infekcji nie towarzyszy gorączka.
Brak gorączki stanowi problem w szybkim rozpoznaniu zakażeń o ciężkim przebiegu, takich jak zapalenie oskrzeli czy płuc. Równie często, szczególnie u dzieci zdarza się angina bez gorączki. Odłożenie w czasie wizyty lekarskiej oraz opóźnienie podjęcia leczenia w tych przypadkach może prowadzić do groźnych powikłań.
W jaki sposób rozpoznać częste i groźne infekcje, które mogą przebiegać bez gorączki?
Gorączka to pierwszy sygnał alarmowy!
Podniesienie temperatury ciała powyżej 38°C nazywamy gorączką. Jeżeli temperatura mieści się w przedziale 37-38°C, mówimy o stanie podgorączkowym. Obie sytuacje wzmagają naszą czujność i są sygnałem alarmowym, szczególnie gdy sytuacja dotyczy dziecka.
Z rozwojem większości infekcji (również szczególnie często występujących zakażeń górnych dróg oddechowych) związane jest pojawienie się gorączki oraz innych objawów.
Kiedy podwyższona temperatura się nie pojawia, a dodatkowo infekcja przebiega w pierwszych dniach bezobjawowo lub z objawami atypowymi – rozpoznanie choroby jest bardzo trudne.
Najczęściej powoduje to przesuniecie w czasie wizyty u lekarza oraz późne rozpoczęcie leczenia.
W przypadku niektórych groźnych infekcji, może to prowadzić do rozwoju powikłań, a nawet stanowić zagrożenie życia.
Zapalenie płuc i oskrzeli bez gorączki
Zapalenie oskrzeli
Większość osób przynajmniej raz w życiu będzie miała tą infekcję.
Zapalenie oskrzeli to choroba, która najczęściej jest spowodowane zakażeniem wirusowym (wirus grypy A i B, paragrypy, RSV, adenowirusy, koronawirusy).
Najczęściej patogeny wirusowe w pierwszym etapie wywołują przeziębienie, które następnie obejmuje drogi oddechowe w wyniku czego powstaje zapalenie oskrzeli. W 1 na 10 przypadków zapalenie oskrzeli wywoływane jest przez bakterie. Bardzo często, są to tzw.
bakterie atypowe Mycoplasma pneymoniae oraz Chlamydia pneumoniae (które również powodują zapalenie płuc).
Kolejną przyczyną zakażenia w oskrzelach jest krztusiec, czyli bakteria Bordetella pertussis. Nawet dzieci, które były szczepione na krztusiec mogą zachorować (co jest związane z zanikiem przeciwciał odpornościowych po pewnym czasie od szczepienie) – jednak u nich choroba ma bardziej łagodny przebieg.
Zapalenie płuc
Zapalenie płuc jest chorobą, która dotyka w Polsce nawet 1 na 100 osób w ciągu roku. W odróżnieniu do zapalenia oskrzeli, zapalenie płuc jest wywoływane prawie zawsze przez bakterie. Prawie 2/3 infekcji powoduje dwoinka zapalenia płuc, czyli bakteria Streptococcus pneumoniae.
Do drobnoustrojów atypowych zaliczane są: Mycoplasma i Chlamydophila pneumoniae oraz Legionella pneumophila. Zapalenie płuc spowodowane obecnością tych szczepów bakterii, najczęściej przebiega z atypowymi objawami. Gorączka jest mniej nasilona lub nie występuje.
Jakie są pierwsze objawy zapalenia oskrzeli i płuc?
Zarówno w przypadku zapalenia oskrzeli, jak i zapalenia płuc najważniejszymi objawami są silny kaszel (któremu towarzyszy odkrztuszanie białawej, żółtej lub zielonkawej plwociny) oraz gorączka przekraczająca 38°C. Ponieważ kaszel towarzyszy również np. przeziębieniu, najczęściej dopiero pojawienie się gorączki powoduje, że zgłaszamy się do lekarza.
Czy gorączka pojawia się zawsze?
NIE.
Atypowe zakażenia bakteryjne oskrzeli i płuc wywołane m.in. przez Mycoplasma pneumoniae i Chlamydophila pneumoniae – mogą przebiegać bez podnienionej temperatury ciała. Dlatego często rozpoznanie zapalenia płuc lub oskrzeli, jest opóźnione. W przypadku dzieci jest to szczególnie niebezpieczne.
Kiedy udać się do lekarza?
W przypadku dzieci i osób starszych, zapalenie płuc może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Nie można bagatelizować objawów, nawet gdy nie towarzyszy im gorączka.
Jeżeli pojawią się dreszcze, kaszel z odksztuszaniem ropnej plwociny, duszność i ból w klatce piersiowej – bezzwłocznie należy udać się do lekarza. W przypadku infekcji płuc, mogą pojawić się również objawy ze strony układu pokarmowego – nudności, ból brzucha i wymioty.
Angina bez gorączki
Angina, to powszechne określenie bakteryjnego zakażenia gardła. Przyczyną anginy bakteryjnej w 95% jest jeden szczep bakterii Streptococcus pyogenes(paciorkowce grupy A).
Nawet 1 na 10 osób z objawami infekcji gardła ma właśnie anginę.
I w odróżnieniu od wirusowego zapalenia gardła, angina ropna jest infekcją niebezpieczną. Brak prawidłowego rozpoznania tego zakażenia bakteryjnego lub nieodpowiednie leczenie mogą być przyczyną licznych powikłań (zapalenie mięśnia sercowego, uszkodzenie nerek, sepsa czy wstrząs paciorkowcowy).
Typowe objawy anginy
Powiększone węzły chłonne, biały nalot na migdałkach i gorączka przekraczająca nawet 38°C – to charakterystyczna triada objawów anginy. W przebiegu tej infekcji, może pojawić się również szereg symptomów, które na pierwszy „rzut oka” nie wskazują na anginę – są to biegunka, ból brzucha, wymioty i nudności.
Czy gorączka przy anginie pojawia się zawsze?
NIE.
Mimo tego, że bardzo wysoka gorączka jest jednym z pierwszych objawów anginy – nie pojawia się zawsze. Sytuacja taka dotyczy szczególnie dzieci, u których angina bez gorączki zdarza się dość często.
Co zrobić, gdy nie ma pewności czy objawy wskazują na anginę?
Najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie badania diagnostycznego weryfikującego, że w gardle znajdują się paciorkowce grupy A. Dlatego objawy bakteryjnej anginy potwierdza się wykonaniem u pacjenta szybkiego testu na paciorkowce z wymazu z gardła (wynik uzyskiwany w 10 min) lub posiewem mikrobiologicznym (wynik po 3 dniach).
Oba badania mają wysoką skuteczność i umożliwiają postawienie pewnej diagnozy oraz rozpoczęcie skutecznego leczenia. Pobranie wymazu z gardła jest bezbolesne, można go wykonywać już u najmłodszych dzieci. Testy na anginę dostępne są w przychodniach oraz aptekach – można je wykonać samodzielnie, w domu.
Rozpoznanie anginy paciorkowcowej jest konieczne do zastosowania skutecznego leczenia antybiotykiem.
więcej na temat szybkiego testu na anginę znajdziesz tutaj: https://wykryjangine.pl
Artykuł sponsorowany
Jak rozpoznać bezobjawowe zapalenie płuc?
Pewne choroby są na tyle podstępne, że rozwijają się bez charakterystycznych objawów, pozwalających na szybką i trafną diagnozę. Tak się zdarza w przypadku niektórych infekcji dróg oddechowych.
Bezobjawowe zapalenie płuc w rzeczywistości daje symptomy, ale są one na tyle niecharakterystyczne, że pacjent przez długi czas może nie być świadomy toczącej się choroby.
Czym jest bezobjawowe zapalenie płuc u dorosłych i u dzieci, jak je rozpoznać?
Zwykłe zapalenie płuc a bezobjawowe – czym się różni?
Zapalenie płuc jest infekcyjną chorobą dolnych dróg oddechowych, wywołaną przez czynniki szpitalne lub poza szpitalne. Szerzej na ten temat pisaliśmy w odrębnym artykule: zapalenie płuc objawy i sposoby leczenia. Do bakteryjnych zakażeń dochodzi w około 70% przypadków, a za pozostałe odpowiedzialne są wirusy oraz grzyby. Możliwe jest również wystąpienie rzadkiego zjawiska zachłystowego zapalenia płuc w wyniku choroby refluksowej, gdy treść żołądkowa dostaje się do dróg oddechowych.
Typowe objawy zapalenia płuc to przede wszystkim: mokry kaszel, duszności i problemy z oddychaniem, bóle w klatce piersiowej, bulgotanie i uczucie wody w płucach, gorączka, osłabienie i złe samopoczucie, czasami zaburzenia świadomości.
Bezobjawowe zapalenie płuc jest pozbawione większości powyższych symptomów, lecz nie wszystkich. Objawy mogą być mało nasilone i niespecyficzne, np. zamiast duszności jedynie lekkie pogorszenie wydolności oddechowej, szybsza męczliwość i pokasływanie. Do niespecyficznych objawów sugerujących zapalenie płuc (bezobjawowe) należą:
- • Pogorszone samopoczucie, uczucie rozbicia, osłabienie, spadek wydajności;
- • Uczucie braku powietrza, duszności po wysiłku, obniżenie kondycji;
- • Apatia i spowolnienie reakcji;
- • Przewlekły, niezbyt nasilony kaszel.
Jak widać są to niezbyt charakterystyczne objawy, które mogą oznaczać nawet przeziębienie, łatwo więc przeoczyć właściwą chorobę. Jest to niebezpieczne zjawisko, gdyż nieleczone zapalenie płuc może skutkować groźnymi dla zdrowia powikłaniami, a u osób z obniżoną odpornością, zwłaszcza seniorów, dzieci i pacjentów przewlekle chorych, wiąże się z podwyższonym ryzykiem zgonu.
Zapalenie płuc u dzieci – bezobjawowe
Szczególnym przypadkiem jest bezobjawowe zapalenie płuc u dzieci, które może przebiegać bez gorączki i sygnałów ze strony układu immunologicznego.
Dzieje się tak, ponieważ młody organizm nie ma jeszcze w pełni wykształconych mechanizmów obronnych, więc właściwa choroba może przypominać lekkie przeziębienie, ale nawet takich stanów u dzieci nie należy lekceważyć, zwłaszcza jeżeli niepokojące objawy utrzymują się przez dłuższy czas.
Rozwojowi zapalenia płuc u dzieci sprzyjają: wcześniactwo, niska waga, zaburzenia odżywiania, wady układu krążenia i niedobory odporności.
Ze względu na brak jednoznacznych symptomów dolegliwość ta stanowi diagnostyczny problem nawet dla lekarzy. Zdarza się, że na podstawie samego wywiadu i osłuchiwania płuc nie da się rozpoznać choroby.
Metodą z wyboru, najpewniejszą i polecaną jest badanie radiologiczne klatki piersiowej. Na zdjęciu RTG lekarz może zobaczyć zmiany zapalne, które osłuchowo mogą być niewykrywalne.
W uzasadnionych przypadkach specjalista może zadecydować również o wykonaniu uzupełniających badań obrazowych np. badania ultrasonograficznego płuc lub tomografii komputerowej.
W celu ustalenia jaki rodzaj patogenów odpowiedzialny jest za chorobę, przydatne są badania krwi (morfologia, CRP) oraz badanie bakteriologiczne plwociny i płynu opłucnowego, a wyniki są pomocne w dobraniu skutecznego, celowanego leczenia. Antybiotykoterapia będzie skuteczna wyłącznie w przypadku zakażeń bakteryjnych, podczas gdy z innych metod terapeutycznych korzysta się w celu leczenia wirusowego lub grzybiczego zapalenia płuc.
Bezobjawowe zapalenie płuc powikłania
Rozpoznanie bezobjawowego zapalenia płuc oraz podjęcie skutecznego leczenia jest niezwykle ważne, ponieważ tak jak każda infekcja, również ta, jeżeli nie zostanie wyleczona może skutkować niebezpiecznymi powikłaniami.
Do najczęstszych należą: wysięk w jamie opłucnowej, ropień płuc oraz odma płucna, i skutkują zaburzeniami oddychania, nasilającymi się dusznościami, a w niektórych przypadkach niewydolnością oddechową. Długotrwale rozwijająca się choroba może powodować rozprzestrzenianie się wirusów bądź bakterii po organizmie.
Groźnymi następstwami zapalenia płuc są zwłaszcza: sepsa, zapalenie układu moczowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie wsierdzia.
W zapobieganiu zachorowaniu najważniejsza jest profilaktyka, unikanie kontaktu z chorymi osobami, zachowanie higieny rąk, szczepienia ochronne oraz kontrole lekarskie w przypadku przedłużających się infekcji. W pierwszej kolejności pacjent powinien zgłosić się do placówki POZ, w której zostaną wykonane podstawowe badania.
Źródła:
1. Joanna Lange, Zapalenie płuc u dzieci, portal mp.pl dział dla pacjentów (10.11.2016);
2. Robert Kieszko, Wirusowe i bakteryjne zapalenia płuc – różnicowanie kliniczne, Borgis – „Nowa Medycyna” 2/2009, s. 138-141;
3. dr med. Filip Mejza, Zapalenie płuc, portal mp.pl dział dla pacjentów (14.10.2016);
4. dr n. med. Grażyna Durska, Objawy zapalenia płuc i postępowanie, portal mp.pl dział dla pacjentów (23.01.2015);
5. Bielecka T., Feleszko W., Ziółkowski J.: Przewlekły kaszel u dzieci – kiedy do specjalisty? Pediatria po dyplomie. 2012; 16,6: 46-52.
Autor:
Jerzy A. Kozłowski – lic. ratownik medyczny, absolwent Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Ratownik medyczny z wieloletnią praktyką, copywriter, autor artykułów na tematy związane z medycyną, zdrowiem i zdrowym stylem życia. Prywatnie amator biegania, miło-śnik gór, astronomii i literatury SF.