Zuzanna Pujanek
Ewelina Kaczmarczyk
Marta Chowaniec
Lena Helman
Lena Helman
Jolanta Pawnik
Patrycja Nawojowska
Aneta Wawrzyńczak
Jolanta Pawnik
Jolanta Pawnik
Marta Dragan
Zuzanna Kowalewska
Magdalena Więch
Zuzanna Pujanek
Marta Witkowska
Urszula Gruszka
Zuzanna Pujanek
Magdalena Bury
Małgorzata Germak
Ewa Wojciechowska
Magdalena Bury
Ewa Wojciechowska
Ewa Podsiadły-Natorska
Anna Jastrzębska
Zapalenie ucha zewnętrznego – ucho pływaka
Opublikowano: 2019-02-28
Większość zaburzeń związanych z nurkowaniem stanowią choroby otologiczne, w tym zapalenie ucha zewnętrznego. Badanie przeprowadzone na 429 aktywnych nurkach wykazało, że w przywoływanej grupie było to najczęściej występujące schorzenie (43,6%).
Ryzyko wystąpienia zapalenia ucha zewnętrznego jest prawie 5-krotnie większe u osób często pływających, stąd też choroba nosi nazwę „ucha pływaka”.
Infekcja, przebiegająca w zewnętrznym przewodzie słuchowym, jest często wywoływana przez wodę, która pozostaje w uchu po pływaniu, tworząc wilgotne środowisko sprzyjające rozwojowi bakterii. Typową bakterią wywołującą opisywaną infekcję jest pałeczka ropy błękitnej. Wirusy lub grzyby są mniej powszechną przyczyną zapalenia.
Rozwojowi zakażenia sprzyja również używanie wacików bawełnianych lub innych nieodpowiednich narzędzi do usuwania woskowiny z przewodu słuchowego. Zadrapania w uszach, w które mogą wniknąć bakterie, mogą zwiększyć ryzyko rozwoju infekcji.
Na początku, choroba przebiega łagodnie, nieleczona stopniowo nasila się. Lekarze, w zależności od natężenia objawów, przyjmują podział na trzy stadia choroby.
- Łagodne:
- świąd w przewodzie słuchowym;
- łagodny dyskomfort, który nasila się po pociągnięciu małżowiny usznej lub chrząstki zlokalizowanej po przeciwległej stronie małżowiny, przy wejściu do kanału słuchowego (tzw. skrawek);
- bezbarwny, bezwonny wysięk z ucha;
- nieznaczne zaczerwienienie w uchu;
Umiarkowane:
- świąd staje się bardziej intensywny;
- ból nasila się;
- zwiększenie wysięku lub pojawienie się wysięku ropnego;
- większe zaczerwienienie w uchu;
- uczucie pełności w uchu;
- niedosłuch;
- Zaawansowane:
- silny, promieniujący na twarz, szyję lub bok głowy ból;
- zaczerwienienie lub obrzęk ucha zewnętrznego;
- całkowite zablokowanie kanału słuchowego;
- obrzęk węzłów chłonnych w szyi;
- gorączka.
Nawet łagodne oznaki powyższej infekcji, wymagają kontaktu z lekarzem. Szybkie leczenie może pomóc w zapobieganiu powikłaniom i poważniejszym dolegliwościom. W zależności od przebiegu i stopnia rozprzestrzeniania się infekcji, dobierane są indywidualne metody kuracji.
Pierwszym etapem jest oczyszczenie zewnętrznego przewodu słuchowego, mające na celu ułatwienie przepływu kropli do zainfekowanego obszaru.
Większość przypadków zewnętrznego zapalenia ucha jest leczona za pomocą kropli do uszu zawierających antybiotyk, w przypadku wystąpienia bardziej zaawansowanej infekcji może być wymagane zastosowanie antybiotyków doustnych oraz leków przeciwbólowych.
Niekiedy, infekcja może być spowodowana przez grzyby, tym samym musi być leczona lekami zwalczającymi wyżej wymienione drobnoustroje. Lekarz może podjąć decyzję o zmniejszeniu obrzęku za pomocą steroidowych kropli do uszu.
Ucho pływaka ma tendencje do nawrotów.
Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby zwiększa się wraz z częstym przebywaniem w wodzie, a także podczas korzystania z niektórych urządzeń, takich jak słuchawki douszne czy aparat słuchowy.
Również osoby mające wąski kanał uszny są w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania. Dlatego warto wprowadzić kilka zasad, dzięki którym można zminimalizować szansę wystąpienia omawianej infekcji:
- nadmiar wilgoci w uchu, która pozostaje m.in. po pływaniu, może stworzyć sprzyjające środowisko dla bakterii, dlatego też zaleca się używania zatyczek do uszu lub preparatów na bazie olejków naturalnych tworzących powłokę na powierzchni kanału słuchowego, tym samym chroniących uszy przed wodą;
- osuszanie kanału słuchowego po pływaniu;
- odradza się pływanie w wodzie o podwyższonych poziomach bakterii;
- zaleca się utrzymywanie właściwej higieny uszu. Woskowina odgrywa ważną rolę w zapobieganiu infekcjom ucha, zarówno jej nadmiar, jak i niedobór jest niewskazany;
- integralność skóry wewnątrz kanału słuchowego odgrywa dużą rolę w zapobieganiu zapaleniu ucha zewnętrznego. Pęknięta, sucha lub w inny sposób upośledzona skóra sprzyja wystąpieniu infekcji. Należy unikać agresywnego czyszczenia kanału słuchowego;
- zaleca się stosowanie kropli do uszu. W przypadku podejrzenia pękniętej błony bębenkowej, nie należy samodzielnie stosować kropli.
Zapalenie ucha zewnętrznego zwykle nie jest poważną chorobą, jednak nieleczone może prowadzić do powikłań. Wśród najczęściej występujących, wymienia się tymczasową utratę słuchu. Kiedy infekcja ustąpi, słuch zwykle wraca do normy. Zapalenie może przybrać także formę przewlekłą.
Trwającym ponad trzy miesiące zapaleniom ucha zewnętrznego sprzyjają stany, które utrudniają leczenie, takie jak rzadki szczep bakterii, połączenie zakażenia bakteryjnego i grzybiczego, a także alergiczna reakcja skórna lub uczulenie na przypisane krople.
Nieleczone ucho pływaka, może prowadzić do złośliwego zapalenia ucha zewnętrznego, w którym infekcja rozprzestrzenia się na chrząstki, elementy kostne, układ nerwowy, skórę i tkankę podskórną.
Osoby starsze, alergicy, osoby z cukrzycą lub z osłabionym układem odpornościowym są najbardziej podatne na zakażenia oraz są narażone na większe ryzyko powikłań, które mogą również zagrażać życiu.
Na koniec, warto wskazać różnice między zapaleniem ucha zewnętrznego, a częstym, zwłaszcza u dzieci, zapaleniem ucha środkowego.
Infekcje różnią się miejscem występowania zapalenia, które znajduje się albo w przewodzie słuchowym ucha zewnętrznego albo uchu środkowym (za bębenkiem usznym).
Jeśli dotknięciu małżowiny usznej towarzyszy ból, prawdopodobnie przyczyną jest zapalenie ucha zewnętrznego. Zakażenie ucha środkowego nie powoduje widocznego obrzęku, swędzenia ani bólu w zewnętrznej części ucha.
Podobnie jak w przypadku innych dolegliwości, przypominamy, że niewłaściwie leczone schorzenie może postępować. Dlatego też zachęcamy do kontaktu z Kliniką, jeśli zauważyli u siebie Państwo objawy mogące świadczyć o wystąpieniu zewnętrznego zapalenia ucha.
Zapalenie Ucha – Objawy, Przyczyny, Sposób Leczenia
Ból ucha jest jednym z najbardziej nieprzyjemnych stanów, jakie może odczuwać człowiek. Nie dotyczy tylko wieku dziecięcego – dorośli również przechodzą stany zapalne tego wrażliwego narządu.
Ze względu na budowę ucha, można rozróżnić trzy rodzaje zapalenia ucha:
- zewnętrznego,
- środkowego
- wewnętrznego.
przyczyny, objawy i leczenie – ucho zewnętrzne
Zapalenie ucha zewnętrznego jest dość częste, dotyczy małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego.
Przyczyny
Jest spowodowane brakiem wytwarzania ochronnej woskowiny, ale również na skutek uszkodzenia nabłonka, nadmiernej wilgotności oraz zmianom pH w przewodzie słuchowym.
Zapalenia tego rodzaju często spotykane są u osób, które między innymi cierpią na cukrzycę, korzystają z publicznych basenów, są alergikami bądź używają niewłaściwych narzędzi do oczyszczania uszu.
Zapalenie może mieć charakter bakteryjny, jak i wirusowy oraz być wywołane przez grzyby.
- Cechą charakterystyczną jest ból ucha przy ruchu żuchwą, swędzenie ucha, wydzielanie się ropnej cieczy, nawet problemy ze słyszeniem.
- Postępowanie
- Leczenie rozpoczyna się od diagnozy przez lekarza laryngologa, który zaleci regularne i systematyczne oczyszczanie przewodu słuchowego, stosowania leków antybiotycznych bądź grzybobójczych w postaci maści (w cięższych przypadkach podawanych doustnie).
- Nieleczone zapalenie ucha zewnętrznego może prowadzić do zapalenia ucha środkowego, małżowiny, a nawet utraty słuchu.
Zapalenie ucha środkowego – przyczyny, objawy i leczenie
Jest to choroba charakterystyczna dla wieku dziecięcego – ponad dziewięćdziesiąt procent dzieci chorowało choć raz na zapalenie ucha środkowego. Nasilenie zachorowalności zauważa się zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym.
U dzieci to zapalenie jest częstsze niż u dorosłych ze względu na specyfikę budowy anatomicznej, która ułatwia u najmłodszych przenikanie zarazków i rozpowszechnianie się choroby.
Często zapaleniu ucha środkowego towarzyszy silna infekcja górnych dróg oddechowych.
Przyczyny
Jednymi z głównych przyczyn zakażenia ucha środkowego jest obrzęk w okolicach ujścia trąbki, alergie, przerosty migdałka gardłowego, zmiany nowotworowe i polipy.
Zwiększone ryzyko jest także w przypadku zaburzeń immunologicznych, przebywania w dymie papierosowym, sztuczne karmienie czy wady wrodzone twarzoczaszki.
Typowymi objawami zapalenia jest silny, tętniący ból wewnątrz ucha, pogorszenie słuchu, gorączka, spadek formy i zanik apetytu, wyciek wydzieliny z ucha.
Postępowanie
Leczenie stanu zapalnego ucha środkowego polega na podawaniu antybiotyków oraz leków wspomagających, obniżających gorączkę, zmniejszających ból i obrzęk trąbki słuchowej.
O rodzaju leczenia i specyfice zapalenia decyduje lekarz laryngolog, który poza zebraniem wywiadu, może posiłkować się audiogramem, tomografią komputerową oraz badaniem bakteriologicznym wydzieliny z ucha oraz jamy nosowo-gardłowej.
W przypadku braku leczenia zapalenia ucha środkowego może nastąpić porażenie nerwu twarzowego, zapalenie ucha wewnętrznego, ropnie mózgu, zapalenie opon mózgowo–rdzeniowych, a ostatecznie głuchota i zaburzony rozwój psychofizyczny dziecka.
Zapalenie ucha wewnętrznego – przyczyny, objawy i leczenie
Zapalenie ucha wewnętrznego dotyczy zapalenia błędnika. Jego nietypowe objawy i przebieg powodują, że jest niebezpieczne i może być zignorowane, przez co spowoduje bardzo poważne powikłania.
Przyczyny
Najczęstszym powodem zapalenia ucha wewnętrznego jest przejście stanu zapalnego z ucha środkowego i przejście do zapalenia przewlekłego. Czasem zapalenie jest spowodowane migracją drobnoustrojów z opon mózgowo–rdzeniowych lub z krwi.
Typowymi objawami zapalenia ucha środkowego jest złe samopoczucie, zaburzenia równowagi, zawroty głowy, pogorszenie słuchu lub nawet głuchota, oczopląs, szumy w uszach, nudności lub wymioty.
Postępowanie
Brak podjęcia leczenia lub jego nieprawidłowe prowadzenie mogą spowodować całkowitą utratę słuchu, uszkodzenie narządu równowagi, zapalenie opon mózgowo–rdzeniowych. Zapalenie ucha wewnętrznego wymaga specjalistycznego leczenia w szpitalu poprzez dożylną antybiotykoterapię oraz leczenie operacyjne (poprzez drenaż ucha środkowego czy usunięcie błędnika).
Jak wyleczyć zapalenie ucha zewnętrznego?
Na ludzkie ucho składa się ucho wewnętrzne, środkowe oraz zewnętrze.
To ostatnie zbudowane jest z małżowin usznej, zewnętrznej części przewodu słuchowego oraz zewnętrznej powierzchni przewodu bębenkowego.
Rolą ucha zewnętrznego jest wychwytywanie fal dźwiękowych, następnie ich wzmacnianie i precyzyjne kierowanie na błonę bębenkową, skąd trafia do głębiej położonych elementów układu słuchu.
ZOBACZ TEŻ: Zapalenie ucha – dolegliwość wieku dziecięcego
Czynniki ryzyka zapalenia ucha zewnętrznego
Zapalenie ucha zewnętrznego (łac. otitis externa) jest powszechną dolegliwością, która dotyczy zarówno dzieci i dorosłych. Przeważnie obejmuje przewód słuchowy, nie brakuje jednak przypadków, gdy atakuje małżowinę uszną.
Wśród najczęstszych przyczyn stanów zapalnych ucha zewnętrznego lekarze wymieniają zbyt dużą wilgotność w przewodzie słuchowym, spowodowaną m.in. przez częste kąpiele w zbiornikach wodnych.
Ciepłe i wilgotne środowisko sprzyja rozwojowi różnych chorobotwórczych drobnoustrojów, a stąd już tylko krok do infekcji i stanu zapalnego. Dodatkowo woda dostająca się do przewodu słuchowego wypłukuje woskowinę, będącą naturalną barierą ochronną przed patogenami.
Zapalenie ucha zewnętrznego bywa nazywane „uchem pływaka”, ponieważ jest to częsta przypadłość wśród osób korzystających z basenu.
Wpływ na rozwój infekcji mogą mieć również zmiany pH zachodzące w obrębie przewodu słuchowego. Przyczynić się do tego mogą niektóre kosmetyki do mycia i szampony. Wreszcie do zapalenia może dojść na skutek mikrourazu przewodu słuchowego. W tej kategorii prym wiedzie nieumiejętne czyszczenie uszu przy pomocy bawełnianych patyczków.
ZOBACZ TEŻ: Zapalenie dziąseł – jak rozpoznać i zapobiegać?
Zapalenie ucha zewnętrznego – co je wywołuje?
Stan zapalny ucha zewnętrznego wywołują różne drobnoustroje.
Za infekcje bakteryjne najczęściej odpowiedzialne są pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) oraz gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), zaś infekcje o podłożu wirusowym odpowiada wirus opryszczki bądź wirus ospy wietrznej i półpaśca.
W przypadku zakażeń grzybiczych dominującym drobnoustrojem są grzyby z rodzaju Candida i Aspergillus. Do zapalenia ucha zewnętrznego doprowadzić mogą także niektóre dermatozy, w tym łuszczyca, liszaj rumieniowaty i atopowe zapalenie skóry.
Lekarze wymieniają również tzw. ograniczone zapalenie przewodu słuchowego, zwane czyrakiem, na które bardziej narażone są osoby chorujące na cukrzycę lub cierpiące na znaczne niedobory pokarmowe. Tego rodzaju infekcję wywołują przede wszystkim bakterie Staphylococcus aureus i Streptococcus species.
ZOBACZ TEŻ: Suchy kaszel – przyczyny i metody leczenia
Jak objawia się zapalenie ucha zewnętrznego?
Objawy zapalenia ucha zewnętrznego mogą być zróżnicowane, co zależne jest od przyczyny choroby. Typowym i niezależnym od etiologii objawem jest ból w okolicy zainfekowanego ucha, nasilający się przy poruszaniu żuchwą, a także przy uciskaniu małżowiny usznej.
Ból poprzedzać może podrażnienie ucha, często bardzo intensywne, a przez to prowokujące pacjenta do uciskania i drapania skóry zewnętrznego przewodu słuchowego. Wkrótce pojawić się może obrzęk przewodu słuchowego, który zazwyczaj prowadzi do upośledzenia słuchu.
Powyższym objawom towarzyszy rozbicie i znaczne osłabienie, ból głowy, a także gorączka będąca konsekwencją nasilającego się stanu zapalnego.
Jeśli infekcja ma podłoże wirusowe, w okolicy małżowiny usznej pojawić się mogą pęcherzykowate wykwity, podobne do tych w przebiegu półpaśca. Wystąpienie objawów skórnych zazwyczaj poprzedza silny ból ucha. U 9 na 10 chorych półpasiec uszny prowadzi do obwodowego porażenia lub niedowładu nerwu twarzowego.
Charakterystycznym objawem przy infekcjach o podłożu bakteryjnym jest ropny wyciek z ucha, zaś przy zakażeniach grzybiczych wydzielina jest gęsta i ma nieprzyjemny zapach.
ZOBACZ TEŻ: Zapalenie spojówek – najczęstsze przyczyny i sposoby leczenia
Zapalenie ucha zewnętrznego – diagnostyka i leczenie
Objawy zapalenia ucha zewnętrznego są zazwyczaj intensywne i bardzo uciążliwe. Brak odpowiedniego leczenia grozi niebezpiecznymi powikłaniami, dlatego lepiej nie zwlekać z wizytą u lekarza. Konieczne jest przeprowadzenie badania laryngologicznego oraz określenie, z jakim rodzajem patogenu mamy do czynienia, by rozpocząć odpowiednie leczenie.
Przy infekcjach bakteryjnych stosuje się antybiotyki miejscowo (np.
w formie kropli dousznych), a jeżeli występują objawy ogólne, konieczne może się okazać podanie antybiotyki o działaniu ogólnoustrojowym.
Infekcje grzybicze wymagają podania środków przeciwgrzybiczych, zazwyczaj w formie maści lub zawiesiny. W leczeniu półpaśca usznego stosuje się leki przeciwwirusowe.
Jeżeli nie potrafisz znaleźć potrzebnego leku, skorzystaj z wygodnej i intuicyjnej wyszukiwarki KtoMaLek.pl. Nie tylko wskaże Ci apteki, w których dany preparat jest dostępny, ale również umożliwi jego rezerwację.
Celem terapii jest nie tylko wyeliminowanie patogenu, ale również zniwelowanie uciążliwych dolegliwości bólowych. Zazwyczaj stosuje się preparaty na bazie paracetamolu (np.
APAP, Paracetamol Accord, Solpadeine, Panadol) bądź ibuprofenu (np. Ibuprom, Ibum, Nurofen, MIG), które w aptece można nabyć bez recepty.
Przy zapalenia ucha lepiej sięgnąć po lek z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych na bazie ibuprofenu lub, w przypadku bólu o dużym nasileniu, metamizolu sodowego (Pyralgina) bądź ketoprofenu (np. Ketonal Sprint).
Ważne jednak, by zawsze przestrzegać zalecanego dawkowania. Do miejscowego zastosowania można użyć kropli zawierających substancję znieczulającą miejscowo – lidokainę (np. Lix) lub przeciwzapalną – salicylan choliny (np. Otinum).
ZOBACZ TEŻ: Halitoza – przekleństwo nieświeżego oddechu
Jak uniknąć zapalenia ucha zewnętrznego?
Zapalenie ucha zewnętrznego bardzo często jest konsekwencją niewłaściwej higieny i braku dbałości zdrowie układu słuchu. Przestrzeganie kilku prostych zasad może uchronić nas przed nieprzyjemnym bólem i stosowaniem leków, dlatego warto je wdrożyć od razu.
Podstawowym błędem podczas czyszczenia uszu jest stosowanie bawełnianych patyczków. Można je stosować na powierzchni małżowiny usznej, jednak wtykanie ich w głąb przewodu słuchowego grozi podrażnieniami delikatnych tkanek.
Chcąc zadbać o higienę uszu, lepiej sięgnąć po dostępne w aptekach środki do tego przeznaczone (np. A-Cerumen, Cerumex, Olivocap, Ottilan Med, Solwax Active, Vaxol). Preparaty te pomagają usuwać nadmiar woskowiny oraz chronić uszy przed infekcjami.
Pamiętajmy jednak, by nie przesadzać z usuwaniem woskowiny, ponieważ jest ona naturalną barierą przez bakteriami, wirusami i grzybami.
Po dłuższym przebywaniu w wodzie należy pamiętać o tym, by dokładnie i zarazem delikatnie osuszyć uszy. Jeżeli często korzystamy z basenu, warto zastanowić się nad zakupem pływackich zatyczek do uszu, dzięki którym woda nie będzie miała dostępu do przewodu słuchowego.
ZOBACZ TEŻ: Zapalenie gardła – co zrobić, gdy gardło boli?
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.