Zatrucie rtęcią – objawy, badania, leczenie

Metale ciężkie wchłaniają się do organizmu przez układ oddechowy, pokarmowy i skórę. Na zatrucie metalami ciężkimi ma wpływ dieta, praca, środowisko naturalne bądź leki, które zażywasz. Objawy zatrucia są różnorodne i uzależnione od rodzaju i ilości metalu, jaki dostał się do organizmu.

Pierwsze objawy zatrucia metalami ciężkimi są zwykle pomijane, ponieważ są dość niespecyficzne. Stwierdzono, iż osoby bezobjawowe miały uszkodzenia wielonarządowe z powodu zatrucia metalami ciężkimi. Schorzenia przewlekłe występują przez długi czas w formie utajonej. Objawy zatrucia metalami ciężkimi łatwo jest pomylić z objawami innych, częstszych chorób.

Za najbardziej niebezpieczne metale ciężkie uznaje się:

KADM

Dawka zatrucia ostrego/śmiertelnego po spożyciu wynosi od 300 do 350 mg kadmu.

Diagnostyka polega na oznaczeniu ilościowym kadmu w bieżącej próbce moczu (pojawia się dopiero po uszkodzeniu nerek), wykonaniu rezonansu krwi na obecność metali ciężkich.

Leczenie polega na płukaniu żołądka, podaniu środka przeczyszczającego, mleka z białkiem kurzym, podaniu związków antagonistycznych (cynk, miedź, żelazo, selen) i witaminy D. W zatruciach wziewnych podaje się tlen.W wyniku działań człowieka kadm jest głównym zanieczyszczeniem chemicznym środowiska.

Jego obecność jest zauważalna w powietrzu, wodzie, glebie, roślinach i tkankach zwierząt. Wykorzystywany jest w trakcie wytwarzania: tworzyw sztucznych, barwików, galwanicznych powłok ochronnych, prętów kadmowych, lutów i stopów, sztucznych ogni, farb fluorescencyjnych, alkaicznych baterii niklowo – kadmowych, nawozów sztucznych.

Kadm raz wprowadzony do środowiska nie podlega degradacji.

Kadm występuje w: roślinach (szpinak, sałata, tytoń). Podczas długoletniego palenia papierosów (również e-papierosów, w których dodatkowo wykryto chrom, mangan, nikiel i ołów) do organizmu palacza trafia około 15 mg kadmu. Organy kumulujące kadm: wątroba, nerki, jelita, gruczoły, płuca.

• Objawy zatrucia kadmem:
• bóle głowy, gorączka, zmęczenie, skurcze brzucha, wymioty, nudności, biegunka, duszność, zapalenie błony śluzowej nosa i gardła, rozedma płuc, obrzęk płuc, tachykardia, niedokrwistość, sinica (niebieskawe zabarwienie skóry i błon śluzowych), anosima (zanik węchu), zaburzenia pracy kanalików nerkowych, kamica nerkowa, białkomocz, osteomalacja (zmiękczenie kości), zwyrodnienie mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze, przedwczesny poród, nowotwory.

RTĘĆ

1. Diagnostyka: rezonas krwi na obecnośc metali ciężkich.
2. Leczenie: 2,3-dimerkaptopropanol (BAL) do podawania domięśniowego albo kwas dimerkaptobursztynowy (dimercaptosuccinic acid) lub jego sole, lub odpowiadające im preparaty – stosowane w warunkach szpitalnych.

3. Występowanie:

• rtęć pierwiastkowa: dawne termometry, barometry, ciśnieniomierze, lampy opalające i rtęciowe, termostaty starszych ekspresów do kawy, suszarki do włosów, baterie guzikowe, amalgamat stomatologiczny (wypełnienie zęba), antyperspiranty, biżuteria; wdychane pary rtęci są w 80% wchłaniane przez płuca;
• nieorganiczne sole rtęci: kosmetyki (maści wybielające, kremy przeciw piegom), zabawki; wchłaniane są z przewodu pokarmowego od około 2% do 15%;
• organiczne związki rtęci: zanieczyszczone ryby (głównie tuńczyk), timoresal (środek zwierający rtęć używany w kroplach do oczu, szczepionkach, płynach odczulających, płynach do soczewek), przetworzona żywność (głównie sery); wchłanianie z przewodu pokarmowego w ponad 90%; silne wchłanianie występuje również przez skórę i płuca.

Objawy zatrucia rtęcią:

drżenie palców, duża pobudliwość, apatia, zapalenie dziąseł, palący ból w klatce piersiowej, kaszel, obrzęk płuc, zapalenie płuc, bóle mięśni, bóle stawów, utrata apetytu, spadek masy ciała, uszkodzenie CUN (zaburzenia pamięci krótkotrwałej, zaburzenia koordynacji, zaburzenie widzenia barw), niewyraźna mowa, uszkodzenie OUN (chory nie chce chodzić, stać siedzieć), niekontrolowane ruchy ciała, drżenie (nóg, ramion, języka, warg), niezborność chodu, polineuropatia, świąd, senność w ciągu dnia, brak koncentracji, bezsenność, światłowstręt, kłębuszkowe zapalenie nerek, niepłodność, niedociśnienie, choroba szalonego kapelusznika (utrata pamięci, patologiczna nieśmiałość i rozdrażnienie), eretyzm (wzmożona pobudliwość, chorobliwe rozdrażnienie), zaburzenia wzroku (zaburzenia pola widzenia, widzenie tunelowe, ślepota), utrata słuchu, zaczerwienienie skóry, zapalenie skóry, przeczulica dotykowa na skórze, mrowienie skóry, zaburzenie czucia.

Związki rtęci intensywnie kumulowane są w płucach, nerkach, wątrobie, mózgu i układzie nerwowym. Rtęć wydala się głównie z moczem i kałem.

OŁÓW

• Dawka toksyczna wynosi około 0,5 g, śmiertelna przy ostrym zatruciu 20-50 g.
• Diagnostyka obejmuje badanie z ilościowym oznaczeniem ołowiu w krwi pełnej.
• Leczenie przewlekłego zatrucia polega na podaniu leków wiążących ołów i wysokich dawek witaminy B1 i B12.

Ołów występuje w: farbach, zanieczyszczonej glebie, wodzie pitnej (rury wykonane ze stopów ołowianych, które doprowadzają wodę do domów), zabawkach, pojemnikach do przechowywania żywności pomalowanych farbami zawierającymi ten metal.

Na ostre zatrucia ołowiem najbardziej narażeni są pracownicy fabryk produkujących: akumulatory, łożyska, osłon zabezpieczających przed promieniowaniem radioaktywnym, tworzywa sztuczne, przemysłu papierniczego, garbarskich, hutniczych, czcionek drukarskich.

Warzywa szczególnie kumulujące ołów: szczypior, sałata, rzodkiewka, marchew, pietruszka. Ponad 90% ołowiu kumulowana jest w korzeniach roślin.

1. Ołów skumulowany się przez lata w organizmie odkłada się w: mózgu, nerkach, płucach, wątrobie, kościach, dziąsłach (charakterystyczne ciemne linie), zębach, włosach i skórze (żółtawo-sine zabarwienie)
2. Objawy zatrucia ołowiem u dzieci:
3. zachowanie letargiczne (drażliwość, ospałość), brak chęci do uczestniczenia w zabawach, dyzartia (zaburzenie mowy), bóle głowy, porażenie układu pokarmowo-wydalniczego (brak apetytu, wymioty, bóle brzucha, zaparcia), bardzo duży wzrost wartości białka w surowicy krwi (hiperproteinemia), bladość powłoki skórnej (spowodowana niedokrwistością), ataksja (niezborność ruchów), uszkodzenie mózgu, neuropatia toksyczna nerwu wzrokowego, problemy behawioralne (zaburzenie funkcji poznawczych, deficyty językowe), zmiany kości widoczne w RTG (ołów odkłada się w kościach i zębach).
4. Objawy zatrucia ołowiem u osób dorosłych:
5. gorączka, ból głowy, zmęczenie, apatia, drażliwość, omamy, zaburzenie pamięci, bezsenność, objawy układu pokarmowo-wydalniczego (brak apetytu, wymioty, ból brzucha, zaparcia), ból stawów, osłabienie siły mięśni i ich drżenie, zmiany kostne (zaburzenia metabolizmu wapnia), brak koordynacji ruchów, silne napady bólów skurczowych w jamie brzusznej, nerwobóle, nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość, białkomocz, krwiomocz, uszkodzenie mózgu, zmiany nastroju (wrogość, lęk, depresja), bezwiedne upuszczanie nadgarstka, niepłodność, spadek libido, nowotwory nerek, guzy gruczołów wydzielania wewnętrznego, gruczolaki płuc.

ARSEN

Dawka toksyczna wynosi około 10–50 mg, śmiertelna przy ostrym zatruciu 70–200 mg lub 1 mg/kg m.c./dzień.

Diagnostyka polega na zbadaniu stężenia arsenu we krwi.

Leczenie ostrego zatrucia polega na płukaniu żołądka z dodatkiem magnezji palonej, podaniu antidotum metallorum Sautera, leczeniu objawów zaburzeń wodno-elektrolitowych, podaniu środków chelatujących.

Przyszłość: zostały wykonane badania na zwierzętach potwierdzające działanie substancji ograniczających szkodliwy wpływ arsenu na organizm (tj. ekstrakt z zielonej herbaty, witamina D i kwasy omega 3). Ważne jest przeprowadzenie tego badania wśród ludzi.

Arsen występuje w :

pestycydach, piwie i winie (alkohol może upośledzać zdolność organizmu do detoksykacji arsenu), kakao, ryżu, owocach morza i rybach z ciemnym mięsem (np.

tuńczyk, makrela łosoś, sardynki, miecznik), warzywach (np. kapusta, brukselka, jarmuż, kalafior). Arsen do żywności dostaje się z powietrza, szczególnie tego zanieczyszczonego pyłami spalinowymi.

Dlatego też arsen bywa obecny w warzywach i owocach.

Nieorganiczny arsen magazynuje się w płucach, wątrobie, nerkach, śledzionie, przewodzie pokarmowym. Niewielkie ilości można znaleźć w paznokciach, włosach i skórze.

Ostre zatrucie występuje, kiedy jednorazowo do organizmu wchłonie się duża dawka metalu ciężkiego. Objawy następują zwykle szybko i nie sposób je przeoczyć.

Objawy zatrucia arsenem:

ból głowy, osłabienie, senność, splątanie, bóle mięśni, skurcze mięśni, dreszcze, podniesiona temperatura ciała, metaliczny posmak w ustach, zapalenie błony śluzowej gardła, przewlekłe zanikowe zmiany błon śluzowych, uszkodzenie mózgowia (encefalopatia), uszkodzenie nerwów obwodowych (neuropata obwodowa), rozpad osłonek mielinowych w układzie nerwowym (demielinizacja), białe pasma w obrębie płytki paznokciowej palców dłoni i stóp (Pasma Aldricha-Meesa), nadmierne rogowacenie skóry, kontaktowe przebarwienia i zapalenie skóry, głębokie zmarszczki na dłoniach i podeszwach stóp, ciemne przebarwienia skóry, obrzęki, zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit, ból brzucha, biegunka, wymioty, gorączka, hemoliza (przedwczesny rozpad krwinek czerwonych), niedokrwistość (deficyt żelaza), choroba niedokrwienna kończyn, zaburzenia czynności mięśnia sercowego (kardiomiopatia), zaburzenia rytmu serca, zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, nowotwory.

Arsen jest niezbędnym pierwiastkiem w organizmie ludzkim. Aktywizuje wytwarzanie czerwonych krwinek, przyśpiesza przemianę materii i powoduje wzrost i odnowę tkanek.

Dodatkowe metale, które mogą powodować zatrucie:

MIEDŹ

Objawy zatrucia miedzią: biegunka, ból brzucha, wymioty, ślinotok, utrata masy ciała, przekrwienie błon śluzowych, tachykardia, bezmocz (anuria), krwiomocz, niedokrwistość (anemia), wzmożone pragnienie, osłabienie, żółtaczka. Miedź uszkadza wątrobę, naczynia krwionośne i krwinki czerwone.

Wchłanianie miedzi następuje w przewodzie pokarmowym. Spożywanie jednocześnie produktów zawierających dużo siarki (białka mleka, jaja, warzywa) znacząco zmniejsza wchłanianie miedzi do organizmu. Pokarmy zawierające cynk całkowicie blokują wchłanianie miedzi (np. owoce morza).

Przyczyny zatrucia miedzią: przedawkowanie środków przeciwpasożytniczych, spożywanie żywności z terenów bogatych w miedź, spożycie roślin zanieczyszczonych fungicydami, repelentami lub nawozami sztucznymi, dieta uboga w molibden.

CHROM

Objawy zatrucia chromem: objawy żołądkowo-jelitowe (brak apetytu,wymioty, biegunka, często z krwią), zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, wyciek śluzowo-ropny z nosa, krwawienie z nosa, kwasica, choroby płuc, rak płuc, choroby nerek, uszkodzenie narządów (wątroba, nerki, mięśnia sercowego), wrzody na skórze.

Występowanie chormu : szkło, ceramika i innych tworzywa z dodatkiem chromu; barwniki do tkanin, skór i futer, pigmenty i środki piorące, środki grzybobójcze i ochrony drewna, środki piorące, spalanie: paliw, papieru, drewna, odpadów.

Chrom jest niezbędnym pierwiastkiem, pobudza trzustkę do produkcji insuliny, reguluje poziom cukru we krwi, przyśpiesza spalanie tłuszczów, uczestniczy w przemianie białek i węglowodanów, wchodzi w skład niektórych enzymów i stymuluje działalność innych. Związki chromu wykazują działanie mutagenne (mutacje w komórkach rozrodczych), embriotoksyczne i teratogenne (działanie toksyczne na zarodek lub płód).

FOSFOR

Objawy zatrucia fosforem: bóle głowy, pocenie się, bóle brzucha, wymioty, brak apetytu, zwężanie źrenic, opadanie górnych powiek, polineuropatia czuciowo-ruchowa, skurcz oskrzeli, zaburzenie matabolizmu (węglowodanów, lipidów i białek), uszkodzenia (mięśnia sercowego, krwinek czerwonych i szpiku), niewydolność nerek, częstomocz, obecność białka w moczu, żółtaczka, zaburzenia przemiany wapniowej, kruchość i łamliwośc kości, w wydychanym powietrzem czuć zapach czosnku, rany oparzeniowe na skórze, wydłużony czas gojenia się ran. Fofor wchłania się przez skórę, układ oddechowy i układ pokarmowy. Związki szkodliwe występują w produktach do zwalczania gryzoni, nawozach fosforowych, sztucznych ogniach.

Metale ciężkie występują w całym naszym otoczeniu. Znajdziemy je w pożywieniu, wodzie, powietrzu. U osób zdrowych, zdrowa wątroba może detoksykować poszczególne metale.

U osób chorujących przewlekle na boreliozę i choroby odkleszczowe szlaki detoksykacji organizmu są przeważnie zamknięte, co powoduje wyjątkową podatność na zatrucie metalami ciężkimi.

To oznacza, że borelioza i zatrucie metalami ciężkimi idzie w parze.

Bez procesu detoksykacji zatrucie organizmu metalami ciężkimi prowadzi do chorób autoimmunologicznych, przewlekłych stanów zapalnych, zatoksycznienia narządów oraz nowotworów.

Zatrucie rtęcią – dlaczego to takie niebezpieczne?

W popularnych jeszcze niedawno termometrach rtęć była naturalną jego częścią. Występowała tam w stanie ciekłym i tak naprawdę jest to naturalny stan tego metalu.

Trujące natomiast dla nas są opary rtęci: wchłanianie jej przez drogi oddechowe z większością nieorganicznych i organicznych związków.

Dlatego właśnie do przypadkowego zatrucia rtęcią najczęściej dochodziło wśród 3 latków – po stłuczeniu termometru i zabawą rtęcią w postaci „kuleczek”.

Zatrucie rtęcią

Sama rtęć nie wchłania się do organizmu z przewodu pokarmowego. Z nieorganicznych  związków najbardziej trujące są zawarte w niej inne substancje:

• sublimat – chlorek rtęciowy,
• oksycyjanek,
• azotan rtęciowy,
• cyjanek.

O zatruciu cyjankiem możecie przeczytać w innym poście, gdzie opisujemy jego wpływ na nasz organizm.

Jeśli chodzi o toksyczne związki rtęci (ich wpływ na nasze zdrowie), to właśnie wiązanie się jonów rtęci i białek, które w rezultacie blokują ważne dla życia enzymy.

Dotyczy to każdej tkanki i narządu – dlatego zatrucie rtęcią jest tak niebezpieczne. Organiczne związki rtęci są przyczyną zmian zwyrodnieniowych, głównie w ośrodkowym układzie nerwowym.

Przyczyny zatrucia rtęcią

Oczywiście metal ten występuje nie tylko w termometrze. Badania udowodniły, że spore ilości rtęci można znaleźć w:

• plombach amalgamatowych,
• rybach: łosoś, ruńczyk, miecznik, makrela kawala, włócznik
• dymie z fabryk spalających węgiel,
• niektórych rodzajach farb,
• przedmiotach służących do mierzenia ciśnienia krwi,
• żarówkach fluorescencyjnych.

Niepokojący może być fakt, że kobieta w ciąży, jak i ta karmiąca piersią może przekazać część rtęci dziecku poprzez łożysko lub pokarm. Dlatego tak ważne jest, by unikać bliższego kontaktu z tym metalem – kobieta w ciąży może nawet nie zauważyć, że sama jest zatruta rtęcią. Większość objawów u niej nie wystąpi.

Objawy zatrucia rtęcią

Doustne zatrucie się tym metalem powoduje pierwsze objawy już po kilkunastu minutach. Zaliczamy do nich:

• gwałtowne, nagłe wymioty z domieszką krwi,
• pieczenie w jamie ustnej i przełyku,
• nagły ślinotok,
• bóle brzucha,
• obfite i krwawe biegunki,
• odwodnienie,
• wstrząs i niewydolność krążenia,
• obrzęk głośni,
• bezmocz,
• mocznica,
• wrzodziejące i martwicze zmiany w jamie ustnej,
• czarny rąbek rtęciowy na dziąśle,
• bóle głowy,
• drżenia mięśniowe,
• problemy z połykaniem,
• niewyraźna mowa,
• drgawki,
• śpiączka.

Zgłoszenie się do szpitala w przypadku zatrucia rtęcią jest niezwykle ważne – niektóre z objawów mogą spowodować śmierć w przeciągu około doby. Co ciekawe, jeszcze 100 lat temu uważano, że rtęć jest dobra na wszystko i zalecano leczenie nią np. brzydkich, głębokich ran.

Objawy zatrucia rtęcią, jej formy oraz źródła – KtórędyProsto?!

Zatrucie rtęcią jest znacznie częstsze niż mogłoby się wydawać. Niestety różnorodność objawów przy zatruciu przewlekłym jest niezwykle duża, dlatego bardzo łatwo pomylić je z wieloma chorobami. Poznaj listę chorób, które może imitować i dowiedz się, czy jesteś nią zatruty.

W medycynie, objawy związane ze sferą emocjonalną określane są jako Eretyzm (erethismus mercurialis), nazywany również chorobą szalonych kapeluszników.

Są to charakterystyczne zmiany emocjonalne, które pojawiają się na wczesnym etapie zatrucia rtęcią i często poprzedzają objawy fizyczne. Do objawow tych należą m.in.

: nadmierna nieśmiałość w obecności innych, pobudliwość, bezsenność, bóle głowy, depresja, otępienie, zespół przewlekłego zmęczenia, nadwrażliwość i rzadko halucynacje.

Bardzo wartościowym źródłem informacji na temat objawów zatrucia rtęcią są również starsze podręczniki medyczne, w których informacje były oparte bardziej na doświadczeniach niż badaniach. Przykładowo podręcznik „Cecil Textbook of Medicine” (wyd.

7), wymienia takie objawy jak: drżenie gałek ocznych, warg, języka, palców oraz kończyn. Początkowo objawy te mają umiarkowane nasilenie, z czasem mogą stać się bardzo silne i mogą im towarzyszyć ciężkie do powstrzymania skurcze.

Opis ten powstał na podstawie obserwacji osób, które zawodowo były narażone w tamtych latach na zatrucie rtęcią.

Obraz i nasilenie objawów zatrucia rtęcią różni się w zależności od jej formy oraz czasu ekspozycji na nią, jednak my dla uproszczenia skupimy się na aspekcie czasowym.

Ostre i przewlekłe zatrucie rtęcią

Ostre zatrucie rtęcią daje bardzo wyraźne objawy fizyczne i psychiczne.

Natomiast przewlekłe zatrucie daje początkowo objawy psychiczne, często występują również objawy ze strony układu odpornościowego i pokarmowego, a czasem również ze strony układu nerwowego, zarówno obwodowego jak i ośrodkowego.

Ich nasilenie zalezy od czasu ekspozycji, rodzaju i wielkości. Z czasem pojawiają się również zaburzenia metabolizmu wątroby i rzadziej problemy endokrynne.

Początkowo objawy przewlekłego zatrucia rtęcią dotyczą głównie ośrodkowego układu nerwowego.

Dopiero z czasem pojawiają się problemy z układem odpornościowym oraz pokarmowym, którym towarzyszą zaburzenia metaboliczne wątroby.

Ze względu na ogromne spektrum objawów zatrucia przewlekłego, nie jest możliwe określenie jego charakteystycznego obrazu. Objawy mogą być wręcz niezauważalne, aż po kompletną niepełnosprawność.

Objawy pojawiają się i znikają, a im bardziej ktoś jest zatruty, tym częściej będą one wracały oraz będą coraz silniejsze.

Można przez lata normalnie funkcjonować, doświadczając jedynie krótkich okresów nasilenia objawów, podczas których wszystko będzie dla nas trudne lub kompletnie bezproduktywne.

Wraz z postępem zatrucia, okresy produktywności skracają się, a przerwy pomiędzy nimi oraz okresy „beznadziejne” wydłużają.

Przykładowy opis przebiegu przewlekłego zatrucia rtęcią

Zatrucie postępuje powoli, na początku pojawiają się nieznaczne zaburzenia np. popołudniowa senność, problemy ze wstawaniem i pobudzenie wieczorem. Pojawia się zmęczenie, niewyspanie, okresowe problemy z pamięcią i/lub koncentracją. Mówimy sobie, że mamy „po prostu gorsze dni”. Wraz z upływem czasu dni tych jest coraz więcej, mogą pojawić się różne alergie, czy nietolerancje pokarmowe.

Zmęczenie postępuje, pogłębiają się problemy ze snem i powoli pojawiają się pierwsze oznaki depresji. Okresy w miarę normalnego samopoczucia są coraz krótsze i jest ich coraz mniej. Zachowanie danej osoby zaczyna się zmieniać. Staje się nerwowa, wrażliwa i przesadnie reaguje na słowa innych. Zaczyna odbierać je jako krytykę i staje się coraz bardziej nieśmiała.

Uczucie napięcia pogłębia się i mogą pojawić się zaburzenia lękowe. Może również pojawić się nadwrażliwość na bodźce np. dźwięk, dotyk, światło, smak itp. Wycofanie społeczne przerywają okresy, podczas których pojawia się chęć na spotkania ze znajomymi lub rodziną oraz chęć na długie rozmowy.

Wraz z pogorszeniem się samopoczucia fizycznego i psychicznego, życie towarzyskie staje się zbyt wymagające, a więzi rozluźniają się i zanikają. Zmartwienia i obawy stają się dominującymi myślami. Zanika motywacja i radość życia. Uczucie lęku, smutku i bezradności staje się codziennością. Pozornie błahe problemy stają się przeszkodami nie do pokonania.

Nawet najprostsza czynność staje się niezwykle wymagająca. Objawy zaczynają dominować nad życiem codziennym. Normalne funkcjonowanie jest niezwykle trudne lub w ogóle przestało być możliwe. Uczucie ciągłego zmęczenia jest wykańczające, a byle „pierdoła” wytrąca z równowagi i dołuje. Osoba, która niegdyś była pełna energii i miała bystry umysł, staje się cieniem dawnego siebie.

Zdrowie fizyczne również się pogarsza. Objawy fizyczne mogą być pierwsze, ale równie dobrze to objawy psychiczne mogą poprzedzać te fizyczne, lub mogą iść razem w parze od samego początku.

To jedynie bardzo krótki i przykładowy opis. Przebieg zatrucia może być inny, objawów może być cała masa lub zaledwie kilka. Poniżej sporządziłem listę objawów, które może wywołać zatrucie rtęcią. W zależności od wielu czynników, można doświadczyć zaledwie kilku, jak i większości z nich.

Jeśli chorujesz przewlekle na jakąś, a zwłaszcza kilka chorób fizycznych, czy psychicznych, które mogą być wynikiem zatrucia rtęcią, a stan Twojego zdrowia nie poprawia się mimo leczenia to warto sprawdzić, czy to właśnie ona nie jest przyczyną twoich problemów.

Miedź jest jedynym metalem, który wywołuje niemal te same objawy co rtęć i odróżnienia tych dwóch zatruć na podstawie samych objawów jest niemożliwe,

Jedynym sensownym badaniem, które można wykonać w celu potwierdzeni zatrucią rtęcią jak i innymi metalami ciężkimi oraz lekkimi jest analiza pierwiastkowa włosów. Informacje na temat interpertacji wyników tej analizy znajdziesz tutaj.

O tym, czy warto wykonać to badanie zadecyduj sam.

Zapoznaj się z poniższą listą części objawów, które towarzyszą zatruciu rtęcią i miej na uwadzę, że istnieją również inne metale ciężkie oraz lekkie, które również wywołują rożne problemy zdrowotne i wykazują działanie agonistyczne (wzmacniające) względem siebie. Sam najlepiej będziesz w stanie ocenić w jak dużej mierze problem ten może dotyczyć Ciebie.

Objawy fizyczne zatrucia rtęcią

• Akrodynia
• Astma
• Bezsenność
• Biegunki i zaparcia na zmianę
• Bóle zatok
• Brzydki zapach ciała przypominający siarę
• Chęć na słodkie
• Choroba Alzheimera
• Chwiejące się zęby
• Ciągłe uczucie głodu
• Cukrzyca
• Częste oddawanie moczu również ze wstawaniem w nocy
• Drętwienie dłoni, stóp oraz okolicy ust
• Drżenie mięśni w tym powiek
• Duszności
• Dysbioza jelit
• Dzwonienie w uszach
• Gąbczaste, cofnięte i łatwo krwawiące dziąsła
• Grzybica stóp (przy paznokciach)
• Hashimoto

Rtęć we krwi (P89)

Rtęć. Podstępny zabójca – Kupuj odpowiedzialnie

Skąd w środowisku biorą się związki rtęci?

W Unii Europejskiej, w ciągu ostatnich 15 lat, celowe wykorzystanie rtęci stale się zmniejsza, dzięki przyjęciu i wdrożeniu przepisów ograniczających jej stosowanie w produktach takich jak baterie, lampy i nieelektroniczne urządzenia pomiarowe.

Zanieczyszczenie środowiska rtęcią może odbywać się jednak nadal drogą powietrzną. Jednym z głównych winowajców jest proces spalania węgla (w celu uzyskania energii elektrycznej).

W naszym kraju ponad 90% energii elektrycznej uzyskuje się właśnie tą drogą – 59% z węgla kamiennego, 34%z węgla brunatnego. W Polsce występuje największa w Europie emisja rtęci do atmosfery – 14,9 ton rocznie, z czego ok. 9 ton pochodzi z procesów spalania węgla.

Rtęć uwalnia się do atmosfery z kominów, a kiedy toksyczne opary dostaną się do powietrza mogą przemieścić się tysiące kilometrów dalej. Przykładem może być Arktyka, do której, z powodu globalnych zjawisk pogodowych, masowo napływają trujące chemikalia.

Jest to przyczyną poważnych problemów zamieszkujących Arktykę Inuitów, w których krwi stwierdzono bardzo wysoki poziom stężenia tego pierwiastka. Bardzo niebezpieczne jest również niewłaściwe unieszkodliwianie odpadów (lamp fluorescencyjnych, starych baterii czy urządzeń elektronicznych).

Niestety, mimo że emisja rtęci w Unii Europejskiej maleje, globalna emisja tego pierwiastka nadal rośnie. Wynika to przede wszystkim z faktu, że krajach takich jak Indie czy Chiny wciąż większość energii elektrycznej uzyskuje się ze spalania węgla.

Jakie produkty mogą zawierać rtęć?

• ryby morskie, szczególnie duże i drapieżne
• plomby amalgamatowe (obecnie już stopniowo wycofywane z użycia)
• lampy fluorescencyjne
• żarówki energooszczędne
• termostaty starego typu
• termometry rtęciowe (mimo że w Unii Europejskiej zakazano ich sprzedaży, zdarza się, że trafiają na rynek z Chin)
• stare farby, w których rtęć miała działać przeciwgrzybicznie i zapobiegać powstawaniu pleśni
• stare baterie do aparatów słuchowych

Zagrożenia

Rtęć posiada pewne specyficzne cechy, jak lotność i zdolność do przybierania różnorodnych form. Może dość łatwo przemieszczać się między wodą, powietrzem i glebą, a w związku z tym, że jest bardzo trwała, jej akumulacja w środowisku jest wyjątkowo niebezpieczna.

Dochodzi tu jeszcze do zjawiska metylacji, podczas którego rtęć przekształca się z formy nieorganicznej w organiczną (zawierającą atomy węgla), dzięki czemu jest dużo łatwiej wchłaniana przez żywe organizmy. Metylortęć, bo o niej mowa, może przedostać się z krwi do mózgu oraz przenikać przez barierę łożyskową do krwi płodu.

Gromadzi się nie tylko w mózgu, ale również w organach takich jak serce, wątroba i nerki.

Związki rtęci stanowią ryzyko dla zdrowia nawet w bardzo małych, ale za to regularnie przyjmowanych dawkach. Skutki długotrwałej ekspozycji działania rtęci na zdrowie są bardzo poważne. Narażony jest przede wszystkim układ nerwowy.

Objawy przewlekłego zatrucia małymi dawkami rtęci to osłabienie, bóle głowy i kończyn, fioletowe zabarwienie dziąseł, wypadanie zębów, zaburzenia pamięci i koncentracji. Rtęć odpowiedzialna jest również za nowotwory mózgu.

Objawy w przypadku ostrego zatrucia rtęcią to wysypka, nadmierne pocenie się, drgawki, rozdrażnienie, bezsenność i jadłowstręt. W przypadku ostrego zatrucia rtęcią może dojść nawet do śmierci.

Jak się bronić przed rtęcią?

• Jeśli lubisz ryby, wybieraj te mniejsze. W organizmach dużych, drapieżnych ryb gromadzi się więcej rtęci. Najmniejsze zaś znajduje się w małych rybach i owocach morza, takich jak sardela, makrela, śledź wędzony, łosoś wędzony, jeżowiec, sardynka, ostryga.  
• Wystrzegaj się białego tuńczyka w dużych kawałkach. Ma on najwyższy poziom rtęci wśród dostępnych konserw rybnych.  
• Nie wyrzucaj do śmieci produktów zawierających rtęć (stare termometry rtęciowe, świetlówki i żarówki energooszczędne, inne urządzenia elektroniczne). Ze składowiska rtęć w końcu przeniknie z powrotem do środowiska, a z kanalizacji do ujęcia wody. Zużyte produkty oddawaj do lokalnego Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK).  
• Pilnuj by dostarczać organizmowi odpowiednią ilość selenu. Pierwiastek ten ma zdolność wiązania rtęci. Dzięki temu cząsteczki rtęci, które mogłyby szkodzić zostają wychwycone i nie są zdolne do reakcji w ludzkim organizmie. Jeśli twoja dieta jest bogata w jajka, kaszę gryczaną, kakao, soczewicę czy orzechy brazylijskie, prawdopodobnie dostarczasz sobie wystarczającą ilość selenu. Pierwiastek ten możesz również suplementować.  
• Wybieraj plomby niezawierające rtęci (amalgamatu). Jeśli masz ubytek w zębie wymagający założenia plomby – zadbaj o to by była ona z kompozytu lub porcelany.

Regulacje prawne dotyczące rtęci

Zgodnie z rozporządzeniem (UE) NR 847/2012 zakazane jest wprowadzanie do obrotu termometrów rtęciowych. W praktyce jednak zdarza się, że na rynek europejski trafiają termometry sprowadzone np. z Chin. W tym momencie prawodawstwo unijne chroni konsumentów przed nadmierną ekspozycją na rtęć. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/852 reguluje warunki i określa ograniczenia dotyczące handlu, produkcji, stosowania i tymczasowego składowania rtęci, związków rtęci i mieszanin. Jedną z istotnych regulacji jest częściowe ograniczenie stosowania amalgamatu w wypełnieniach dentystycznych, które obejmuje zakaz stosowania amalgamatu u kobiet w ciąży lub karmiących piersią oraz u dzieci poniżej 15 lat. W dodatku gabinety dentystyczne mają obowiązek stosowania specjalnego rodzaju kapsułkowanego amalgamatu oraz wyposażenia gabinetu w separatory, które zapobiegną uwalnianiu się szkodliwych odpadów do kanalizacji i zbiorników wodnych. Konwencja z Minamaty w sprawie rtęci została ratyfikowana przez Unię Europejską w maju 2017 roku. Zgodnie z zapisami konwencji od 2020 r. ma zacząć obowiązywać zakaz produkcji i handlu produktami zawierającymi rtęć. W konwencji znalazły się również zakazy związane w używaniem rtęci w produkcji przemysłowej, m.in. zakaz jej używania jako katalizatora w produkcji aldehydu octowego.

Bibliografia:

Rick Smith, Bruce Lourie ‘Mordercza gumowa kaczka’, Wydawnictwo Sonia Draga, 2010

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32017R0852

Pacjent z masywnym zatruciem rtęcią

317 µg/ml – taką zawartość rtęci w moczu oznaczono u 32-letniego pacjenta Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Dopuszczalna norma to ok. 5 µg/ml.

– Nie mieliśmy dotychczas takiego przypadku – przyznaje prof. dr hab. med. Andrzej Kübler, kierownik kliniki. – Mało tego, nie słyszeliśmy o tak ciężkim zatruciu rtęcią w Polsce, a nawet w Europie.

Tego typu przypadki opisywane były w krajach Trzeciego Świata i mają związek z kopalniami srebra. Z reguły kończą się źle.

Także w naszej klinice nie mamy doświadczenia z zatruciami o tak ciężkim przebiegu.

Jak mówi prof. Kübler, wyjątkowość tego przypadku polega na tym, że według dostępnej wiedzy medycznej pacjent był nie do uratowania.

32-letni Krzysztof z Wołowa do wrocławskiej kliniki trafił w Boże Narodzenie 2014 roku. Prawie miesiąc wcześniej został pacjentem Kliniki Neurologii USK we Wrocławiu ze względu na niepokojące objawy neurologiczne: zawroty głowy, zaburzenia równowagi, drgawki i zaburzenia mowy.

Pacjent miał ze sobą wyniki różnych badań i konsultacji, w tym wykluczające zatrucie rtęcią. Dlaczego rtęć? Pierwsze dolegliwości zaczęły się we wrześniu, wkrótce po rozpoczęciu pracy w zakładach chemicznych w Brzegu Dolnym.

Ponieważ miał kontakt z urządzeniami, w których wykorzystuje się ciekłą rtęć, zaczął podejrzewać, że jego problemy są związane z tym silnie toksycznym metalem, o czym informował kolejnych lekarzy, którzy próbowali go zdiagnozować. Jednak wstępne konsultacje i badania to wykluczyły.

 I na nich opierali się lekarze, nie podejmując, jak się okazało, właściwego leczenia.

W Klinice Neurologii pobrano mocz i wysłano go na badanie poziomu rtęci. Wynik uzyskano dopiero po trzech tygodniach, 25 grudnia, wtedy też u chorego pojawiły się objawy niewydolności oddechowej, które były przyczyną przekazania go na oddział intensywnej terapii. Do objawów doszło zapalenie płuc i odma śródpiersia.

– Wyniki badań toksykologicznych były szokujące – w moczu stwierdzono kilkudziesięciokrotne przekroczenie dopuszczalnych norm zawartości rtęci – relacjonuje dr n. med. Jakub Śmiechowicz, lekarz prowadzący.

Stan przyjętego na oddział intensywnej terapii pacjenta wciąż się pogarszał, a neurologiczne objawy się nasilały. Wkrótce chory był całkowicie sparaliżowany, nie mógł samodzielnie oddychać. Został podłączony do urządzeń podtrzymujących funkcje życiowe organizmu, konieczna była tracheotomia oraz zniesienie świadomości i eliminacja bólu.

Jednak sam fakt prawidłowego rozpoznania niewiele zmieniał. Dr Śmiechowicz przyznaje, że terapia penicylaminą (lek chelatujący, stosowany w zatruciach metalami ciężkimi) została zastosowana zbyt późno.

Substancja czynna wchodzi w reakcję z rtęcią, tworząc związek, który organizm może usunąć – ale zanim metal dostanie się do tkanek. Tymczasem wszystko wskazywało na to, że toksyczne działanie rtęci u pacjenta trwało już przeszło dwa miesiące.

 W tym czasie trucizna mogła uszkodzić już wszystkie organy.

– Trzeba było ograniczyć się do leczenia objawowego i podtrzymywania funkcji organizmu za pomocą aparatury medycznej – wyjaśnia prof. Andrzej Kübler.

– Życie pacjenta zależne było od mechanicznej wentylacji płuc, terapii nerkozastępczej stosowanej w celu przyspieszenia eliminacji rtęci z organizmu, sztucznego żywienia oraz ciągłej intensywnej pielęgnacji.

Chory był także pod stałą opieką fizjoterapeutów i rehabilitantów. To wszystko, co mogliśmy zrobić. Stan pacjenta ani się nie poprawiał, ani nie pogarszał.

Jednak po przeszło trzymiesięcznej intensywnej terapii zastępującej czynność organizmu pacjent nagle zaczął sam oddychać i powoli wracały mu także inne funkcje. W krótkim czasie poruszał wszystkimi kończynami, zaczął nawiązywać kontakt z otoczeniem.

– Poprawa neurologiczna następowała szybko, a po usunięciu rurki tracheostomijnej mógł swobodnie rozmawiać – mówi dr Jakub Śmiechowicz. – Mimo to, gdy w maju był przekazywany do Kliniki Chorób Wewnętrznych i Zawodowych, wszystkie objawy neurologiczne jeszcze nie ustąpiły. Wciąż nie mógł np.

samodzielnie oddawać moczu, badanie EMG wykazywało wyraźną poprawę czynności unerwienia kończyn górnych, ale z utrzymywaniem się cech ciężkiej polineuropatii nerwów kończyn dolnych. Teraz pacjent rehabilituje się w rodzinnej miejscowości, jest samodzielny, choć w dalszym ciągu osłabiony.

Przez cały czas przebywania na oddziale intensywnej terapii pacjent był konsultowany przez prof. Annę Skoczyńską z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zawodowych i Nadciśnienia Tętniczego UM we Wrocławiu.

– W leczeniu wszystkich chorób, a szczególnie zatruć, istotne znaczenie ma czas – dodaje dr Śmiechowicz. – Niemniej jednak kluczowe znaczenie miało podawanie leków odtruwających, głównie penicylaminy. Intensywna terapia pozwoliła utrzymać pacjenta przy życiu do czasu powrotu do zdrowia.