Człowiek posiada 12 par żeber, które razem z mostkiem i kręgosłupem piersiowym tworzą elastyczną klatkę piersiową. Ich główną funkcją jest ochrona narządów wewnętrznych i wspomaganie mechanizmu oddychania.
Niestety w obszarze klaki piersiowej dość często spotykamy wady rozwojowe w budowie struktur kostnych. Jedną z nich jest obecność dodatkowego żebra szyjnego, które zazwyczaj odchodzi z ostatniego, czyli VII kręgu szyjnego.
W rzadszych sytuacjach żebro szyjne może pojawić się w okolicy IV, V lub VI kręgu szyjnego. Wada ta najczęściej występuje tylko po jednej stronie, czasem spotykamy ją jednak obustronnie. Wbrew pozorom żebro szyjne występuje dość często.
Pojawia się u 0,5-6% ludzi w zależności od badanej populacji. Wielu z Was może nie zdawać sobie sprawy z jego obecności, ponieważ niejednokrotnie żebro szyjne występuje bezobjawowo.
Badanie RTG pokazujące obustronne żebra szyjne
Co ciekawe, istnieją pewne doniesienia naukowe, które wskazują na obecność fragmentów żeber szyjnych u każdego z nas w życiu płodowym. W prawidłowych warunkach po urodzeniu powinno dojść do ich zaniku, niemniej jednak z przyczyn genetycznych proces ten może zostać zaburzony.
W takiej sytuacji w okresie wzrostu dochodzi do rozrastania żebra. Inni uważają, że u niektórych osób w wyniku zaburzeń genetycznych związanych z mutacją genu Hox i pewnego czynniku wzrostu tzw.
GDF11 dochodzi do zwiększonej osteofikacji, czyli kostnienia okolicy wyrostka poprzecznego kręgu i rozwoju żebra.
Warto zaznaczyć, żekażde żebro szyjne jest inne, co niewątpliwie wpływa na fakt, czy dany pacjent będzie odczuwał dolegliwości, oraz jaki będzie ich charakter.
Żebra szyjne różnią się pod kątem stopnia wykształcenia, długości czy grubości. Niejednokrotnie może być to tylko delikatne przedłużenie wyrostka poprzecznego kręgu, czyli niewielka odnoga, która tak naprawdę nie przypomina żebra.
W innych przypadkach jest to całkowicie wykształcona kość połączona od przodu z mostkiem.
Bardzo często spotykamy sytuacje, gdzie żebro szyjne jest niekompletne, czyli tak jak inne żebra rozpoczyna się w kręgosłupie, jednakże kończy się swobodnie w tkankach miękkich. Zazwyczaj mają one swoje połączenie z pierwszym żebrem, co możecie zobaczyć na poniższym schemacie.
Jakie objawy może powodować żebro szyjne?
Na szczęście w większości przypadków żebro szyjne nie ma wpływu na pojawianie się dolegliwości, a pacjent dowiaduje się o anomalii przypadkowo w czasie wykonywania różnorodnych badań obrazowych.
Dzieje się tak, ponieważ bardzo często żebro jest dość wąskie lub po prostu budowa klatki piersiowej jest na tyle sprzyjająca, że nie dochodzi do ucisku.
Jeżeli więc zdiagnozowano u Was obecność żebra szyjnego, niemniej jednak nie odczuwacie żadnych dolegliwości, nie ma czym się martwić.
Niestety u części pacjentów żebro może uciskać na struktury nerwowe i naczyniowe znajdujące się w jego okolicy. W takim przypadku mówimy o tzw. zespole górnego otworu klatki piersiowej.
Po pierwsze, możemy mieć tu do czynienia z podrażnieniem splotu barkowego, czyli pewnego zbioru nerwów podążający od kręgosłupa do kończyny górnej. Taką sytuację częściej obserwujemy w przypadku żebra niekompletnego, które drażni dolną część splotu ramiennego (korzenie C8-Th1).
W wyniku ucisku tej okolicy najczęściej pojawiają się bóle na przebiegu nerwu łokciowego, czyli po wewnętrznej strony przedramienia w III, IV i V palcu. Poza bólem możemy spotkać tu zaburzenia czucia, parestezje czy osłabienie siły mięśniowej.
Bardzo charakterystyczne dla takich pacjentów jest także uczucie mdlenia rąk w momencie trzymania ich w górze np. podczas wieszania firanek.
Żebro szyjne może uciskać na splot barkowy, wywołując objawy w kończynie górnej
Kompletne żebra szyjne dużo częściej powodują ucisk tętnicy podpobojczykowej zaopatrującej w krew kończynę górną. W wyniku ucisku dochodzi zatem do objawów niedokrwienia kończyny górnej, które objawiają się: opuchlizną, zmianą koloru skóry, uciepleniem kończyny górnej, zanikiem pulsu, uczuciem bardzo dużego osłabienia w czasie pracy ręką.
Charakterystyczny jest tu także zaburzenie nawrotu kapilarnego. Żeby go sprawdzić, należy przez 5 sek. ucisnąć paznokieć, a po zwolnieniu ucisku obserwować, kiedy wraca on do normalnego kolorytu. W prawidłowych warunkach taki czas powrotu powinien wynosić około 2 sek.
W poważniejszych przypadkach ucisk tętnicy podobojczykowej może wywołać zmiany o charakterze martwiczym w palcach.
Dlaczego żebro szyjne może spowodować objawy dopiero w wieku dorosłym?
Wiele osób zastanawia się, dlaczego pierwsze dolegliwości związane z żebrem szyjnym pojawiły się dopiero w okresie dorosłości? Warto zaznaczyć, że nie zawsze tak się dzieje.
Objawy bardzo często pojawiają się już okresie dzieciństwa.
Niemniej jednak spotykamy wiele przypadków, gdzie, pomimo że rozwój żebra następuje w pierwszych latach życia, dolegliwości bólowe, neurologiczne lub pochodzące z ucisku naczyń krwionośnych pojawiają się nagle w wieku dorosłym.
Tak jak pisałam wcześniej, żebro szyjne często jest dość małe, wąskie i ustawione w korzystny dla otaczających je struktur sposób. W takiej sytuacji nie drażni nerwów i naczyń krwionośnych. Po drugie nasza budowa anatomiczna także może być korzystna.
Możemy mieć po prostu dużo „miejsca” w tej okolicy, czyli warunki, które pomimo obecności żebra dają możliwość na swobodne funkcjonowanie innym strukturom.
Niestety, kiedy mijają lata, a my się starzejemy, dochodzi do wielu niekorzystnych zmian, które mogą tę okolicę dodatkowo zaciskać. Oczywiście często są to zmiany naturalne, z którymi w normalnych warunkach organizm daje sobie rade.
Niestety w momencie, gdy z powodu obecności żebra kostnego, przestrzeń górnego otworu klatki piersiowej jest wyjściowo węższa, nerwy i naczynia nie mają już tyle miejsca, co wcześniej.
Zauważcie, że z wiekiem dochodzi do uszkodzeń struktur kręgosłupa, zmian zwyrodnieniowych, często zmienia nam się także postawa. Niektórzy doznają rozmaitych urazów narządu ruchu. Coraz częściej siedzimy zgarbieni, co także niekorzystnie wpływa na górny otwór klatki piersiowej.
Stres i brak ruchu powoduje napięcie mięśni tej okolicy. Dużą rolę odgrywają tu mięśnie pochyłe, które mają bezpośredni wpływ na okolicę górnego otworu klatki piersiowej.
W związku wszystkimi powyższymi zmianami u 50% pacjentów, którzy posiadają żebro szyjne, pojawienie się objawów następuje dość nagle w okresie dorosłości.
Warto zaznaczyć, że występowanie żebra szyjnego po obu stronach szyi nie oznacza, że będziemy odczuwali objawy w obu kończynach górnych. Tak jak pisałam wcześniej, w przypadku obustronnej anomalii najczęściej każde z żeber jest inne.
Zazwyczaj jedno leży nieco niżej, drugie nieco wyżej. Mogą różnić się kształtem i wielkością. Pewne dodatkowe zmiany w obrębie górnego otworu klatki piersiowej także najczęściej są bardziej zaawansowane po jednej stronie.
Wszystkie te elementy wpływają na fakt, że zazwyczaj objawy pojawiają się jednostronnie.
Jak zdiagnozować i leczyć żebro szyjne?
W przypadku podejrzenia występowania żebra szyjnego, czyli pojawienia się charakterystycznych objawów górnego zespołu klatki piersiowej wykonuje się standardowe badanie RTG. Jeżeli lekarz ma wątpliwości, zazwyczaj kieruje pacjenta na dodatkowe badanie tomografii komputerowej.
Bardzo ważne jest także badanie kliniczne pacjenta, ponieważ żebro szyjne może wywoływać objawy przypominające inne typowe dysfunkcje narządu ruchu. Zauważcie, że podobne symptomy neurologiczne mogą wystąpić w przypadku dyskopatii odcinka szyjnego, cieśni nadgarstka, czy zespole rowka nerwu łokciowego.
Niestety nie ma jednego badania obrazowego, które dałoby Państwu jednoznaczną odpowiedź, która dysfunkcja jest problemem. Najlepszym rozwiązaniem jest zatem badanie kliniczne, podczas którego wykonujemy różnorodne testy manualne.
Dzięki nim możemy z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, na którym poziomie dochodzi do ucisku struktur nerwowych.
Badanie tomografii komputerowej (TK) pokazujące obecność żebra szyjnego
Decyzja o leczeniu nie jest łatwa. W przypadku poważnych objawów szczególnie naczyniowych zazwyczaj lekarze decydują się na resekcje dodatkowego żebra. Jeżeli problemem są tylko pewne neurologiczne objawy (np. drętwienie ręki i nie występują duże deficyty siły mięśniowej), w początkowym etapie wprowadzamy leczenie zachowawcze.
Podczas rehabilitacji staramy się stworzyć warunki, które zmniejszą nacisk na struktury uciskane przez żebro szyjne. Wykorzystujemy w tym celu różnorodne techniki manualne oraz techniki tkanek miękkich, które pozwalają na odbarczenie nerwów i naczyń. Wprowadzamy także ćwiczenia postawy, która ma niewątpliwy wpływ na górny otwór klatki piersiowej.
Dodatkowo wykorzystujemy pozycje ułożeniowe obręczy barkowej i neuromoblizacje.
Na czym polega zespół żebra szyjnego?
Zespół żebra szyjnego (zespół Naffzigera) to rzadko spotykana przypadłość, która polega na posiadaniu dodatkowego żebra.
Zdarza się iż jest ono tylko w części wykształcone i zlokalizowane w okolicy szyi, stąd też pochodzi nazewnictwo schorzenia. To częsty przypadek tzw.
zespołu górnego otworu klatki piersiowej. Choroba ta wymaga odpowiedniego leczenia.
Zespół żebra szyjnego – przyczyny i objawy
Zespół żebra szyjnego, to nie tylko defekt genetyczny, ani kosmetyczny ale choroba, która wymaga diagnozy oraz leczenia. Na ten zespół choruje zaledwie i aż 1% populacji globu. Wcale nie jest to niewielka ilość chorych.
Obejmuje patologiczne objawy naczyniowe oraz neurologiczne w obszarze kończyn górnych. Objawy schorzenia powodowane są przez ucisk na splot ramienny.
Ucisk może dotykać także tętnicy podobojczykowej i żyły, stad bolesność w klatce piersiowej.
Kliknij ‘Polub tę stronę’, a będziesz na bieżąco z najnowszymi artykułami.
Kliknij ‘Polub tę stronę’, a będziesz na bieżąco z najnowszymi artykułami.
W skrócie TOS to specyficzna wada rozwojowa. Jej istotną jest występowanie wyrostka kostnego w miejscu, w którym nie powinien się znajdować. Ulokowanie dodatkowego żebra w okolicy szyi, przy VII kręgu szyjnym powoduje liczne objawy mogące mylić lekarza diagnozującego.
Dodatkowe żebro może mieć różną długość i wielkość. Im większe tym bardziej charakterystyczne i silniejsze objawy. Często zebro łączy się z pierwszym żebrem stanowiąc jedną całość.
W zależności od typu choroby nadprogramowe żebro jest kostne, twarde, bądź też elastyczne i strukturze włóknistej.
Zespół żebra szyjnego – wrodzona wada czy nabyta?
Poza wadą wrodzoną i tym samym rozwojową zespół dodatkowego zebra szyjnego może mieć znamiona choroby nabytej. Przyczyną takiego stanu może być ciągłe utrzymywanie nieodpowiedniej postawy ciała z obniżeniem obręczy barkowej. Postawa z głową wysunięta do przodu i łopatką wysuwaną ku górze sprzyja powstawaniu dodatkowego żebra.
Ponadto powodem zachorowania może być doznany uraz lub częste, powtarzalne ruchy siłowe kończyn górnych. Ta ostatnia przyczyna dotyczy głównie kulturystów lub osób pracujących fizycznie w warunkach monotonii prowadzącej do znacznego przerostu mięśni obręczy barkowej, nieproporcjonalnie do rozwoju mięśni pozostałych.
Masa mięśniowa może wówczas uciskać na nerwy wywołując objawy zespołu żebra szyjnego. Należy nadmienić, iż mimo że przypadki nabyte choroby charakteryzują się typowymi dla zespołu żebra szyjnego objawami to w rzeczywistości przyczyną dolegliwości nie jest żebro a ucisk powodowany jest przez inne czynniki jak nadmierny stres, czy biust, bądź sternotomia.
Zespół żebra szyjnego – objawy i dolegliwości
W zależności od tego na jakie naczynia krwionośne żebro dodatkowe naciska, objawy mogą być różne. Do częstych dolegliwości należy ból szyi i karku oraz parestezje.
Ponadto obserwuje się również zaniki mięśniowe i niedowłady spowodowane uciskiem na splot ramienny.
Co więcej występuje niedoczulica, utrudniona mobilność kończyny górnej, czasem obrzęk i sinienie kończyny jak też zakrzepica w okolicy dodatkowego żebra.
Wśród typowych objawów wymienić należy tętniaki tętnicy podobojczykowej, objawy Reymonda i osłabienie w ścisku dłoni. Nadmienić warto iż wyrostek kostny powoduje również bóle głowy, ból podczas podnoszenia rak ku górze i kierowania ich na boki.
Zespół żebra szyjnego – ważne
Choroba jaką jest zespół żebra szyjnego nie musi dawać jakichkolwiek objawów. Aż u 90% osób z dodatkowym wyrostkiem kostnym nie pojawiają się żadne dolegliwości.
Zdiagnozowany on zostaje całkiem przypadkiem podczas rutynowego RTG klatki piersiowej lub zupełnie w związku z inną chorobą.
Często dopiero uraz w tym obszarze lub przetrenowanie zaczyna aktywować objawy chorobowe.
Gdy objawy się pojawią wówczas należy podjąć leczenie oparte bądź na operacji chirurgicznej osunięcia dodatkowego żebra bądź na fizjoterapii, jeśli wyrostek kostny jest niewielki (można wówczas poprzez rehabilitację unieść obręcz barkową i tym samym wyzbyć się ucisku na nerw).
Zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej
Zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej (ang. thoracic outlet syndrome – TOS) to termin określający patologiczne objawy neurologiczne i naczyniowe występujące w obrębie kończyn górnych wywołane uciskiem na splot ramienny, tętnicę podobojczykową i pachową oraz żyłę podobojczykową (zob. ryc. poniżej).
Ucisk występuje w obszarze ich przebiegu w otworze piersiowym pomiędzy odcinkiem szyjnym kręgosłupa a pachą.
Do powstania objawów uciskowych przyczyniają się zarówno uwarunkowania anatomiczne (w tym wady wrodzone i przebyte urazy), jak i zaburzenia posturalne w zakresie struktur mięśniowych i aparatu więzadłowego okolicy górnego otworu klatki piersiowej.
Do wrodzonych nieprawidłowości, które mogą uciskać struktury nerwowo-naczyniowe, zalicza się: dodatkowe żebro szyjne, szczątkowe pierwsze żebro, żebro I dwudzielne, patologie włóknisto-mięśniowe w trójkącie mięśni pochyłych, przesunięcia przyczepów mięśni pochyłych lub ich zrost.
Nieprawidłowa postawa ciała w czasie pracy, fizjologiczne opadnięcie obręczy ramiennej, wielokrotne powtarzanie niektórych ruchów z wykorzystaniem nadmiernej siły kończyn górnych (np. podczas pracy lub na siłowni), przerost mięśni obręczy barkowej (np.
u kulturystów, górników, drwali czy gimnastyków), urazy (złamania obojczyka; złamanie I żebra; zwichnięcie głowy kości ramiennej pod wyrostek kruczy) oraz stres wpływają na osłabienie oraz zmniejszenie wydolności struktur w obrębie górnego otworu klatki piersiowej.
Zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej występuje u 0,3–8% populacji, częściej u kobiet, najczęściej u osób w wieku 30–40 lat.
Jak się objawia zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej?
- Objawy zespołu żylnego – dotyczy 3–5% pacjentów, polega na ucisku żyły podobojczykowej lub pachowej między obojczykiem a I żebrem – jest to najpoważniejsze powikłanie żylnego komponentu ucisku i zostało opisane jako zespół Pageta-Schroettera. Konsekwencją tego ucisku jest zakrzepica, która może występować nagle lub też narastać stopniowo. Występuje zazwyczaj u młodych osób i wiąże się z wysiłkiem fizycznym angażującym kończyny górne. Zwykle pojawiają się jednocześnie zarówno tępy ból, jak i uczucie ciężkości, zwłaszcza w pozycji leżącej w wyniku długotrwałego, wymuszonego ułożenia kończyny górnej, na przykład podczas snu. Pacjenci zgłaszają często purpurowoczerwone przebarwienia i obrzęk kończyny. W miarę upływu czasu chorzy zauważają wyraźnie rozszerzone powierzchowne żyły na całym ramieniu, klatce piersiowej, plecach i szyi.
- Objawy zespołu tętniczego – dotyczy 1–2% pacjentów, występuje w formie ostrej lub przewlekłej. Ciągłe tarcie tętnicy podobojczykowej o podstawę pierwszego żebra może powodować włóknienie tętnicy, prowadząc do powstania jej poszerzenia, a nawet tętniaka. Sprzyja to rozwojowi zakrzepów przyściennych i zmian miażdżycowych. Stan ostry charakteryzuje się występowaniem objawów ostrego niedokrwienia kończyny, w którym dochodzi do tworzenia się zakrzepów w tętniakowo poszerzonych naczyniach. Małe skrzepliny mogą się uwalniać, tworząc bolesne zatory z zamknięciem tętniczek palcowych. W fazie przewlekłej u chorych występuje uczucie oziębienia skóry dłoni, objaw Raynauda, dolegliwości o charakterze chromania przestankowego, zmiany troficzne palców, owrzodzenia podpaznokciowe i martwica.
- Objawy zespołu neurogennego – najczęstsza postać zespołu górnego otworu klatki piersiowej, która odnosi się aż do około 95% pacjentów. Dotyczy ucisku na splot ramienny – objawy mogą przypominać ucisk na naczynia: chorzy najczęściej skarżą się na dolegliwości bólowe odcinka szyjnego kręgosłupa lub obręczy barkowej, drętwienie i mrowienie w rejonie całego ramienia bądź przedramienia i ręki, często towarzyszą im bóle głowy, niekiedy następstwem jest osłabienie siły uścisku dłoni.
Co robić w przypadku wystąpienia objawów zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?
W przypadku wystąpienia objawów zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej należy zgłosić się do lekarza, w celu zaplanowania diagnostyki. Rozpoznanie jest oparte na diagnostyce klinicznej obejmującej wywiad, odpowiednie testy prowokacyjne oraz dodatkowe badania nieinwazyjne i inwazyjne.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?
Po zebraniu szczegółowego wywiadu wykonuje się testy prowokacyjne (test Adsona, test Falconera i Weddela, test hiperabdukcji Wrighta, test AER [abduction-external-rotation]) mające na celu nasilenie istniejącego ucisku na tętnicę i żyłę podobojczykową oraz splot ramienny, co zwiększa wiarygodność rozpoznania. Testy te nie są jednak swoiste dla powyższych zespołów i ich wyniki mogą być dodatnie także w innych stanach.
Kolejnym etapem diagnostyki jest wykonanie badań nieinwazyjnych (RTG okolicy pogranicza szyjno-piersiowego, USG metodą podwójnego obrazowania, reoangiografia, elektromiografia) i w niektórych przypadkach wykonuje się też badania inwazyjne, tj. flebografię i arterografię.
Jakie są metody leczenia zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?
U chorych z zespołem uciskowym górnego otworu klatki piersiowej istnieje możliwość leczenia zachowawczego oraz operacyjnego.
Leczenie zachowawcze obejmuje rehabilitację, w skład której wchodzą zabiegi fizykoterapii oraz kinezyterapii, których głównym celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz wzmożonego napięcia mięśni w obrębie obręczy barkowej oraz odcinka szyjnego kręgosłupa.
Leczenie operacyjne należy rozważyć u pacjentów, u których występują objawy neurologiczne nieustępujące nawet w czasie intensywnie prowadzonego postępowania zachowawczego, gdy dochodzi do dużych zaników mięśni i okresów nasilenia dolegliwości bólowych lub u pacjentów z zaburzeniami naczyniowymi (np. po incydencie zakrzepowym, w przypadku zespołu tętniczego). Zamknięcie światła tętnicy spowodowane uciskiem przez w pełni wykształcone żebro szyjne leczy się poprzez usunięcie I żebra.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?
Całkowite wyleczenie zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej jest możliwe zarówno po zastosowaniu leczenia operacyjnego, gdy usunięta zostaje przyczyna zespołu, jak i w przypadku leczenia zachowawczego, które u niektórych pacjentów może spowodować całkowite ustąpienie objawów.
Co trzeba robić po zakończeniu leczenia zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej?
Po zakończeniu leczenia zespołu uciskowego górnego otworu klatki piersiowej należy unikać czynników ryzyka rozwoju tego zespołu, a w razie nawrotu objawów zgłosić się do lekarza.
Zespół żebra szyjnego: przyczyny, objawy, leczenie
2017-04-25 15:40 Joanna Malik
Zespół żebra szyjnego (zespół Naffzigera) wynika z obecności dodatkowego żebra w okolicy szyi, mniej lub bardziej wykształconego. Jest on szczególnym i najczęstszym przypadkiem tzw. zespołu górnego otworu klatki piersiowej. Zobacz, czym się objawia zespół żebra szyjnego i jak leczyć tę chorobę.
Zespół żebra szyjnego, inaczej zwany też zespołem Naffzigera, to bardzo rzadki zespół objawów (dotyka ok. 1 proc.
populacji), który polega na występowaniu patologicznych objawów neurologicznych i naczyniowych – tętniczych i żylnych – w obrębie kończyn górnych.
Te objawy wywołuje ucisk na splot ramienny, tętnicę podobojczykową i pachową oraz żyłę podobojczykową w obszarze ich przebiegu w otworze piersiowym pomiędzy odcinkiem szyjnym kręgosłupa a pachą.
Zespół żebra szyjnego: przyczyny
Zespół żebra szyjnego jest szczególnym przypadkiem zespołu górnego otworu klatki piersiowej (TOS- thoracic outlet syndrome) – jest przykładem przyczyny wrodzonej TOS. Jest to nietypowa wada rozwojowa polegająca na występowaniu wyrostka kostnego, tzw.
dodatkowego żebra, w miejscu, w którym go być nie powinno – w okolicy szyi, a konkretnie przy VII kręgu szyjnym. Może przebiegać np. od szyi do pierwszego żebra. ‘Nadprogramowe’ żebro szyjne może mieć różną długość – może być w pełni wykształcone i łączyć się z pierwszym żebrem tworząc całość kostną, lub szczątkowe.
Bywa też twarde (kostne) lub bardziej elastyczne (włókniste).
Zespół żebra szyjnego może mieć też przyczyny nabyte.
Do przyczyn nabytych zespołu górnego otworu klatki piersiowej należą:
- notoryczne utrzymywanie nieprawidłowej postawy ciała, w której obniżona jest obręcz barkowa; powoduje to nadmierne wysunięcie głowy do przodu oraz protrakcję (wysunięcie do góry) łopatki;
- uraz;
- wielokrotne powtarzanie pewnych ruchów z wykorzystaniem nadmiernej siły kończyn górnych, typowe np. dla kulturystów lub osób wykonujących monotonną ciężką pracę (górników) powoduje przerost mięśni obręczy barkowej – mięśnie te mogą uciskać nerwy lub naczynia;
- stres;
- u kobiet – bardzo obfity biust, wszczepienie implantów piersi lub mastektomia;
- sternotomia (rozcięcie mostka w celu uzyskania dostępu do serca podczas operacji kardiochirurgicznej).
Objawy zespołu żebra szyjnego
Żebro szyjne może naciskać na splot ramienny (czyli sieć włókien nerwowych przebiegających od rdzenia kręgowego przez szyję i pachę do ramienia), lub tętnicę podobojczykową, żyłę podobojczykową lub żyłę pachowo-obojczykową. i powodować tym samym objawy neuropatyczne. Ucisk przez nadprogramową kość może wywoływać szereg dolegliwości, takich jak:
- ból szyi, barku, górnej kończyny;
- ból w okolicy, w której występuje dodatkowe żebro;
- parestezje;
- zaniki mięśniowe lub niedowłady mięśni unerwionych przez nerwy wychodzące ze splotu ramiennego;
- niedoczulica;
- trudności w wykonywaniu ruchów kończyną, po stronie której występuje wyrostek kostny;
- obrzęk i sinienie tej kończyny, występujące częściej nocą, rano (pozycja, którą przyjmujemy podczas sny może nasilać objawy);
- zakrzepica w żyłach uciskanych przez żebro;
- tętniaki tętnicy podobojczykowej;
- bóle głowy;
- osłabienie uścisku dłoni, wypadanie przedmiotów z rąk;
- objaw Raynauda – nagłe sinienie kończyn, zwłaszcza w zimie i przy dużej wilgotności powietrza z narastającym bólem palców;
- ból przy podnoszeniu rąk do góry lub odwodzeniu na boki – ból promieniuje wzdłuż przyśrodkowej części ramienia i przedramienia do 4. i 5. palca.
W 90 proc. przypadków występowanie dodatkowego żebra nie wywołuje żadnych objawów. Bywa ‘odkryte’ na zdjęciu rentgenowskim przypadkowo. Jednak nagłe przybranie na wadze czy też rozpoczęcie intensywnych treningów, np. na siłowni, może spowodować taką zmianę w położeniu obręczy barkowej, że wyrostek ten zacznie ‘przeszkadzać’ – uciskać np. na nerw lub naczynie.
Diagnostyka i leczenie zespołu żebra szyjnego
W przypadku podejrzenia zespołu żebra szyjnego, w pierwszej kolejności lekarz zleci badania diagnostyczne, takie jak: RTG szyi i klatki piersiowej, USG, elektromiografię (badanie czynności elektrycznej mięśni i nerwów obwodowych), flebografię (badanie polegające na uwidocznieniu światła żyły na zdjęciu rentgenowskim po wcześniejszym podaniu kontrastu). Pacjent powinien być zbadany przez ortopedę, neurochirurga, chirurga naczyniowego, ewentualnie przez kardiochirurga i torakochirurga. Leczenie zespołu Naffzigera zasadniczo jest jedno – jest to operacja chirurgiczna polegająca na usunięciu struktur uciskających naczynia i nerwy z dostępu przezpachowego lub nadobojczykowego. Zależy ona jednak od wielkości nieprawidłowego wyrostka. Jeśli jest duży, często trzeba go usunąć wraz z pierwszym żebrem. Jeśli dodatkowe żebro jest krótkie i nie wykształcone, można ograniczyć się do fizjoterapii i zabiegów rehabilitacyjnych. Mają one na celu uniesienie obręczy barkowej.
Czy artykuł był przydatny?
Więcej z działu Kręgosłup, kości, stawy
Czym jest żebro szyjne? Objawy i możliwości leczenia zespołu Naffzigera
Żebra są częścią układu kostnego. Występują w obrębie klatki piersiowej. Ich zasadniczą funkcją jest ochrona serca i płuc.
Pełnią także istotną rolę w procesie oddychania, gdyż są miejscem przyczepu mięśni oddechowych.
Żebro szyjne, znane jako zespół Naffzigera, to wada rozwojowa szkieletu w postaci dodatkowego żebra, które położone jest nad pierwszym żebrem. Może być jedno- lub dwustronne.
Czym jest zespół Naffzigera?
Zespół Naffzigera, określany zespołem żebra szyjnego, to zespół objawów (grupa charakterystycznych dla danej jednostki chorobowej objawów wspólnie występujących), spowodowanych wada rozwojową, która polega na obecności dodatkowego żebra, tj. nieprawidłowego wyrostka kostnego i niekiedy połączenia w formie zrostu kostnego lub włóknistego z pierwszym żebrem. Żebra szyjne mogą być w pełni uformowane lub szczątkowe.
Jak jest zbudowany i jakie funkcje pełni układ kostny człowieka:
Zespół żebra szyjnego w klasyfikacji ICD-10
W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (z ang.
International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) zespół żebra szyjnego sklasyfikowany został do kategorii Q, czyli Wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia i aberracje chromosomowe, podkategorii 76, czyli Wrodzone wady rozwojowe kręgosłupa i klatki piersiowej kostnej, podtypu 5, czyli Żebro szyjne (Nadliczbowe żebro w okolicy szyjnej). W związku z tym jego zapis w ICD-10 przedstawia się: Q76.5.
Żebro szyjne – objawy
Objawy towarzyszące zespołowi Naffzigera mogą być jedno- lub dwustronne, w zależności od tego, czy dodatkowe żebra powstały po jednej stronie czy po obu stronach ciała.
Żebro szyjne powodować może ucisk na splot ramienny (sieć utworzona z gałązek przednich nerwów rdzeniowych, które biegną od rdzenia kręgowego przez trójkąt łopatkowo-obojczykowy, jamę pachową, do ramienia) i/lub tętnicę podobojczykową, zaopatrującą w krew kończyny górne. W konsekwencji tego dochodzi do zwężenia światła naczyń i ograniczonego przepływu krwi.
Chorzy doświadczają bólu kręgosłupa szyjnego, barku czy szyi, który promieniuje do ramienia, łokcia, dłoni i palców. Rozwijają się objawy neuropatyczne. Nierzadko występują parestezje, zwane czuciem opacznym, polegające na odczuwaniu drętwienia, mrowienia, przebiegania prądu czy zmiany temperatury skóry.
Dojść może do osłabienia siły mięśniowej, niedowładu, a nawet zaniku mięśni unerwianych przez nerwy wychodzące z urażonych części splotu.
Zauważa się asymetrię tętna i różnice w wartościach ciśnienia tętniczego, obrzęk, zasinienie i trudności w wykonywaniu ruchów kończyną, po której stronie występuje wyrostek kostny.
Żebro szyjne a zespół górnego otworu klatki piersiowej
Często spotykaną nieprawidłowością jest postrzeganie zespołu żebra szyjnego i zespołu górnego otworu klatki piersiowej jako tej samej jednostki chorobowej. Zespół górnego otworu klatki piersiowej nie jest jednoznaczny z zespołem żebra szyjnego. Dodatkowe żebra wymienia się jako jeden z czynników przyczyniający się do jego powstania, obok m.in.
: zniekształcenia żeber, wad klatki piersiowej, dużego biustu, obniżenia obręczy kończyny górnej, dużego napięcia mięśniowego w okolicy szyi i barku. Występowanie żebra szyjnego w zespole górnego otworu klatki piersiowej nie zostało dokładnie oszacowane.
Literatura przedmiotu donosi o przypadkach występowania dodatkowego żebra u osób zmagających się z zespołem górnego otworu klatki piersiowej (10–65%).
Zespół żebra szyjnego – rozpoznanie
W rozpoznaniu zespołu żebra szyjnego, oprócz dokładnego badania podmiotowego i stwierdzenia obecności typowych objawów klinicznych, istotną rolę odgrywają badania obrazowe. Najczęściej zastosowanie znajduje RTG klatki piersiowej, uwidaczniające dodatkowe żebra. Sięga się po arteriografię, tj.
badanie radiologiczne, obrazujące światło naczyń tętniczych po wprowadzeniu środka kontrastującego. Korzysta się z elektromiografii w celu oceny czynności elektrycznej mięśni i nerwów obwodowych.
Jest to szczególnie ważne w przypadku drętwienia i mrowienia rąk, żeby wykluczyć choroby dające podobne objawy, jak zespół cieśni podbarkowej.
Na czym polega leczenie zespołu żebra szyjnego?
Podstawą leczenia zespołu żebra szyjnego jest rehabilitacja.
Leczenie zachowawcze skupia się na wzmocnieniu tkanek chroniących klatkę piersiową przed bólem oraz rozluźnieniu powięzi i mięśni generujących dolegliwości.
Zastosowanie znajdują techniki głębokiego masażu, manualne, neuromobilizacji, powięziowe. Chory wykonuje ćwiczenia stabilizujące, rozciągające, poprawiające krążenie.
Leczenie w ciężkich przypadkach ma charakter chirurgiczny. Wskazaniem do zabiegu są: brak poprawy mimo podejmowanej rehabilitacji, nieprzemijający i uporczywy ból czy inne uciążliwe objawy ograniczające codzienne funkcjonowanie. Zabieg opiera się na resekcji dodatkowego żebra. Niekiedy oprócz korekcji chirurgicznej konieczna bywa także naczyniowa.