Oczy są nieustannie wystawione na działanie otoczenia, z tego powodu mogą się do nich dostawać przypadkowo rozmaite ciała obce. Sytuacja taka dotyczy zarówno najmłodszych niemowląt, starszych dzieci, jak i osób dorosłych. Do oczu dostają się najczęściej muszki, piasek, pyłki. Ich wpadnięcie do oka ma zwykle miejsce poza domem. W takiej sytuacji warto wiedzieć jak postępować, jak w miarę możliwości usunąć ciało obce z oka, szczególnie jeśli do takiej sytuacji doszło i dziecka.
Duże ciało obce lub głęboko umiejscowione może wymagać pomocy lekarskiej.
Skąd ciało obce w oku?
Przedostanie się ciała obcego, najczęściej malutkiego, do oka powoduje podrażnienia spojówki. Gdy coś wpadnie do oka, zaczyna ono łzawić, co stanowi naturalną reakcję obronną organizmu.
We łzach znajdują się bowiem przeciwciała, które prowadzą do unieszkodliwienia bakterii, które mogą występować w obrębie ciała obcego. Pozwalają jednocześnie na usunięcie drobinek z oka wraz ze łzami do kącika oka.
Jeśli to się nie powiedzie, należy samodzielnie usunąć zanieczyszczenie z oka.
Jak objawia się ciało obce w oku?
Zwykle pojawia się zaczerwienienie, pieczenie oraz ból jako skutki podrażnienia spojówki. Łzawienie jednego oka oraz potrzeba nieustannego mrugania również stanowią objaw sugerujący, że w oku znajduje się ciało obce. Objawy takie należy koniecznie wyłapywać szczególnie u małych dzieci.
Ciało obce w oku – pierwsza pomoc
W pierwszej kolejności należy dokładnie umyć ręce. Koniuszkami palców chwytamy delikatnie za rzęsy na górnej powiece i powoli przyciągamy ją do dolnej. Spowoduje to zdecydowanie silniejsze łzawienie oka, co powinno stać się przyczyną samodzielnego wypłynięcia ciała obcego.
Jeśli w ten sposób nie uda się pozbyć kłopotu, należy sprawdzić, w jakiej dokładnie lokalizacji znajduje się ciało obce. Aby to zrobić, delikatnie wywijamy górną powiekę i sprawdzamy jej spód, patrząc w dół, następnie patrzymy ku dołowi i sprawdzamy dolną powiekę.
Jeśli zauważysz ciało obce na białej części oka, bardzo delikatnie dokonaj jego przesunięcia, za pomocą bawełnianej chusteczki lub zwilżonego patyczka higienicznego do kącika oka. Po usunięciu ciała obcego z oka mały pacjent powinien odczuć natychmiastową ulgę.
Jeśli jesteśmy w domu, oko można przepłukać letnią, przegotowaną wodą lub solą fizjologiczną.
Kiedy udać się do lekarza?
Jeśli nie możesz usunąć ciała obcego z oka samodzielnie poprzez przepłukiwanie lub próby wyjęcia mechanicznego, a czujesz, że się tam znajduje, jak najszybciej jedź na pogotowie lub do okulisty. Przed wyjściem zabezpiecz oko opatrunkiem wykonanym z jałowej gazy i bandaża. Pozwoli to za zablokowanie ruchów powieki, które mogłyby prowadzić do dodatkowego podrażnienia oka.
Interwencja specjalisty jest koniecznością, jeśli masz wrażenie, że doszło do wbicia się ciała obcego w rogówkę. Wówczas nie powinno się poruszać obojgiem oczu, całość bandażujemy. Ruchy oczu są ze sobą bowiem powiązane i może dochodzić do pogłębiania się urazu. Należy poprosić kogoś bliskiego lub zabrać dziecko na pogotowie.
Jeśli doszło do wbicia się w oko dużego ciała obcego, konieczne jest zabandażowanie obojga oczu i udanie się na ostry dyżur.
Tego robić nie wolno!
- Nie stosuj ostrych i twardych narzędzi do usuwania ciała obcego z oka,
- Nie wolno pocierać powieki, gdyż może to spowodować wtarcie ciała obcego w głąb oka, co będzie skutkować rozszerzeniem się stanu zapalnego,
- Nie używamy kropli, które mają wywołać łzawienie oraz oczyszczenie oka,
- Absolutnie nie podejmujemy prób samodzielnego usuwania ciał obcych, które sprawiają wrażenie, jakby utknęły w gałce ocznej, są zlokalizowane na tęczówce oka, wbiły się w oko, przykładowo drzazga lub kawałeczek szkła.
W takiej sytuacji jak najszybciej udajemy się do lekarza.
Pierwsza pomoc – ciało obce w oku
2019-04-14
Ciało obce w oku to jeden z najbardziej nieprzyjemnych urazów, jaki może nas spotkać. I chociaż obecność w worku spojówkowym pyłku czy też malutkiej muszki trudno nazwać poważnym uszkodzeniem ciała, to bywa ona powodem dużego dyskomfortu. Na szczęście w przypadku, gdy „coś” wpadnie do oka, łatwo sobie poradzić samodzielnie lub z pomocą drugiej osoby, rajd na sygnale na pogotowie wcale nie jest potrzebny, no, chyba że do oka wpadnie „coś dużego”! Oto kilka porad, jak zachować się, gdy przydarzy się wypadek z okiem w roli głównej.
Co może wpaść do oka?
Zasadniczo najczęstszą przyczyną dyskomfortu jest mały owad, pyłek, włókno, ziarenko piasku lub tzw. paproch, czasem sporo kłopotu może sprawić również rzęsa. W tych przypadkach oczyszczenie oka jest banalnie proste, sprawa komplikuje się, gdy do oka wbije się coś o bardziej namacalnym kształcie. Znane są przypadki, gdy w szpitalu (w prawdziwym życiu, nie tylko w serialach medycznych) pojawiały się osoby z wystającym z oka nożem, gwoździem, ołówkiem, a nawet szpikulcem do lodu! Mniej spektakularne, ale zdecydowanie częstsze są przykłady wbitych głęboko w rogówkę drzazg, opiłków metali lub drobinek szkła. Większość z tego typu urazów to incydenty związane z ignorowaniem zasad bezpieczeństwa m.in. w hutach, kopalniach, na budowach lub przy wycince drzewa, a także z zapominaniem o okularach ochronnych przy pracach w domu lub ogrodzie.
Ciało obce w oku – objawy
Pierwszą reakcją obronną oka na wypadek podrażnienia spowodowanego obecnością ciała obcego jest łzawienie. Łzy po pierwsze ułatwiają samoczynne wymycie drobinek z oka, a po drugie – zawarte w nich substancje pomagają zneutralizować bakterie znajdujące się na niepożądanych w oku obiektach. Oprócz łzawienia odczuwalny jest również uciążliwy dyskomfort, ból, pieczenie, światłowstręt, pojawia się także zaczerwienienie. W przypadku usuwania ciała obcego (sobie lub drugiej osobie) również obowiązują procedury, które stosuje się przy udzielaniu pomocy przy innych urazach. Co to oznacza? Przede wszystkim to, że przed rozpoczęciem pracy należy bardzo dokładnie umyć ręce wodą i mydłem! Istotne jest również zachowanie spokoju, szczególnie gdy poszkodowanym jest dziecko. Warto jeszcze zaznaczyć, czego nie wolno robić, gdy w oku znajduje się drażniący obiekt – nie wolno pocierać oka! Postępując w ten sposób, można jedynie pogłębić uraz i zwiększyć stan zapalny! Oto co wolno, a nawet należy zrobić w przypadku, gdy:
- ciało obce jest wyraźnie widoczne w worku spojówkowym – należy je ostrożnie wyciągnąć, używając zmoczonego patyczka higienicznego lub rogu wilgotnej chusteczki.
- ciała obcego nie widać w worku spojówkowym – należy delikatnie po kolei odchylać powieki w poszukiwaniu przyczyny dyskomfortu (odchylając górną powiekę, należy patrzeć w dół, analogicznie odchylając dolną powiekę – w górę). Zlokalizowane ciało obce można również ostrożnie usunąć mokrym rogiem chusteczki higienicznej.
- ciało obce tkwi głęboko w tkance oka (np. opiłki, drzazgi) – należy zabezpieczyć oko jałowym opatrunkiem i bezzwłocznie udać się do szpitala. Dla ograniczenia ruchu gałek ocznych, który może zwiększać podrażnienie, warto opatrunkiem zasłonić również zdrowe oko. W szpitalu lekarz usunie ciało obce (np. przy pomocy elektromagnesu, igły lub biomikroskopu), założy specjalny opatrunek i zleci stosowanie odpowiednich kropli, a jeśli zachodzi taka konieczność – również antybiotyków.
W wielu przypadkach skuteczną metodą usunięcia ciała obcego jest płukanie oka. W tym celu można użyć soli fizjologicznej lub czystej (najlepiej przegotowanej) wody w temperaturze pokojowej. Wystarczy napełnić kieliszek wodą, a następnie przyłożyć oko do jego krawędzi tak, aby szczelnie przylegało. W celu dokładnego przepłukania oka należy kilkukrotnie mrugnąć. Do zabiegu można również użyć specjalnego aparatu do płukania oka. Po usunięciu ciała obcego z oka poszkodowany powinien odczuć natychmiastową ulgę, jeśli jednak nadal odczuwa ból, konieczna może być wizyta u okulisty celem ustalenia przyczyny utrzymującego się dyskomfortu. Wbity w oko przedmiot to widok mrożący krew w żyłach, trudno sobie nawet wyobrazić stres i przerażenie, jakie ogarnia wówczas poszkodowanego. Dlatego osoba udzielająca pomocy musi bezwzględnie zachować spokój! A pomoc zasadniczo sprowadza się do zapewnienia poszkodowanemu bezpieczeństwa, zawiezienia go do szpitala lub zadzwonienia po pogotowie. Przed transportem należy jednak najpierw zabezpieczyć ranę poprzez unieruchomienie wystającego ciała obcego. Zachowując maksymalną ostrożność, należy delikatnie położyć wokół wbitego przedmiotu dwa zwinięte ruloniki jałowego bandaża, które trzeba połączyć przylepcem, a następnie przymocować do skóry. Nie można także zapominać o drugim oku, na które również należy założyć opatrunek, aby zminimalizować ruch gałek ocznych. Na koniec rzecz najbardziej oczywista – nie wolno samodzielnie wyciągać przedmiotu z oka! Nigdy! Trzeba również pilnować, aby poszkodowany, znajdujący się w szoku, nie próbował tego zrobić sam.
Pomoc z apteczki
Przy wyciąganiu meszek i pyłków nie potrzeba właściwie nic poza czystą wodą, chusteczkami i patyczkami higienicznymi, które znaleźć można w każdym domu. Do płukania oka można użyć soli fizjologicznej lub wody i zwykłego kieliszka.
Osoby, którym szkoda kryształowej zastawy, mogą kupić za kilka złotych specjalny zestaw (np. Zestaw do płukania oka ZPO-1). Jeśli pilnujemy, aby domowa apteczka była dobrze zaopatrzona, podczas zakupów w aptece, warto wrzucić do koszyka kilka bandaży, jałowych gazików (np.
Kompresy gazowe jałowe Apteo), a także specjalne opatrunki jałowe na oko (np. Kompresy oczne jałowe Eycopad).
Przypadki, gdy coś wpada do oka, zdarzają się bardzo często, nie ma na szczęście większej filozofii w tym, jak szybko i skutecznie usunąć przyczynę dyskomfortu. Poważne urazy są rzadsze i bezwzględnie wymagają specjalistycznej pomocy okulistycznej, jednak każdy, zarówno poszkodowany, jak i udzielający pomocy, powinien wiedzieć, jak się zachować i czego pod żadnym pozorem nie robić, aby nie pogorszyć sytuacji.
Autor: mgr Ewa Krulicka, i-Apteka.pl
Pokaż więcej wpisów z Kwiecień 2019
Rekomendowane produkty
Urazy oczu – co robić?
fot. Fotolia
Urazy oczu mogą prowadzić nie tylko do silnego bólu, zaczerwienienia czy łzawienia, ale też do utraty wzroku.
Urazy narządu wzroku mogą obejmować powieki, drogi łzowe, spojówki, oraz samą gałkę oczną.
Najczęstszą przyczyną tego rodzaju powikłań jest pośpiech, nieuwaga, ale również bójki i wypadki, podczas których może dojść do rany ciętej oka czy stanu zapalnego gałki ocznej.
Do uszkodzeń mechanicznych oka zalicza się również urazy penetrujące, ciała obce oraz oparzenia w wyniku oddziaływania substancji żrących (oparzenie chemiczne oka) lub wysokiej temperatury (oparzenie termiczne oka).
Jak postępować przy poszczególnych rodzajach uszkodzeń mechanicznych oka?
– Oko jest bardzo delikatnym narządem – przyczyną jego uszkodzenia może być nawet niewielki uraz – mówi dr n. med. Agnieszka Samsel z warszawskiej przychodni OptoMedica.
– Nie wolno bagatelizować żadnych objawów jego uszkodzenia, nawet wtedy, gdy wydają się one z pozoru niegroźne. W przypadku uszkodzeń mechanicznych duże znaczenie ma sposób udzielenia pierwszej pomocy oraz czas, w jakim ona nastąpi.
Są to dwa ważne czynniki, poza lokalizacją w oku samego uszkodzenia, decydujące o tym, w jakim stopniu osoba poszkodowana odzyska wzrok.
Postępowanie przy dostaniu się ciała obcego do oka
Jeżeli ciało obce dostało się pod dolną powiekę, należy odciągnąć ją i ostrożnie usunąć obiekt za pomocą gazy lub czystej chusteczki.
W przypadku gdy ciało obce znajduje się pod powieką górną, jest je trudnej usunąć: należy zamknąć oko i spróbować delikatnie przesuwać znajdujący się w nim obiekt – umożliwi to odklejenie ciała obcego od powieki – a następnie usunięcie go. Często konieczne jest odwinięcie powieki.
Innym sposobem, który pomoże załagodzić objawy związane z obecnością ciała obcego, jest przepłukanie otwartego oka wodą o temperaturze ciała lub solą fizjologiczną.
Jeżeli istnieje podejrzenie, że ciało obce dostało się do wnętrza gałki ocznej, a tego typu urazy zdarzają się np. przy obróbce metalu, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem okulistą.
Kiedy dojdzie do urazu penetrującego oczy
Urazy penetrujące powstają w wyniku oddziaływania ostrego przedmiotu na gałkę oczną. Powodują one przerwanie ciągłości ściany gałki ocznej oraz uszkodzenie struktur wewnętrznych na różnej głębokości, stąd konsekwencje tego typu urazu mogą być bardzo różne.
W takim przypadku należy delikatnie zasłonić oko nieuciskającym jałowym opatrunkiem oraz niezwłocznie zgłosić się do lekarza okulisty.
Zobacz też: Pierwsza pomoc w urazach zamkniętych gałki ocznej
Konsekwencje urazu tępego oka
Tępe urazy oka są związane z uderzeniem oka przez przedmiot lub inną osobę. Najczęściej powodują one wylewy krwi do powiek i spojówek oraz do wnętrza oka, uszkodzenia powierzchni oka (tzw. erozje rogówki), uszkodzenie tęczówki, podwichnięcie lub zwichnięcie soczewki, odwarstwienie siatkówki. Silny uraz może spowodować pęknięcie oka.
Może on spowodować również złamanie ścian oczodołu oraz uszkodzenie nerwu wzrokowego; wówczas poza konsultacją okulisty, konieczna jest ocena chirurga szczękowego.
Jak postępować w przypadku stanu zapalnego oka?
Powierzchowny stan zapalny oka nie zawsze musi świadczyć o poważnym uszkodzeniu gałki ocznej. Zdarza się, że następuje w efekcie długotrwałej pracy przy komputerze, jest skutkiem zmęczenia czy alergii.
Jeżeli jednak obrzękowi towarzyszą inne niepokojące objawy, takie jak intensywny ból, pieczenie, czy zaczerwienienie, wrażenie uwierania, może to być sygnał o obecności ciała obcego. W takiej sytuacji na uszkodzonej gałce ocznej należy położyć jałowy kompres, uważając jednocześnie, aby oko nie zostało uciśnięte.
Kompres powinien zostać zabezpieczony plastrem w taki sposób, aby stale przylegał do gałki ocznej. Drugie, zdrowe oko, powinno być w tym czasie zamknięte.
Rany cięte oka wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej. Jeżeli przecięta została gałka oczna, należy pamiętać o nieuciskaniu jej, natomiast jeżeli rana powstała na powiece, należy założyć na nią opatrunek z jałowej gazy. W przypadku uszkodzenia jednego oka, drugie w tym czasie powinno być zamknięte.
Jak postępować w przypadku oparzeń oka?
Poparzenia oka następują w wyniku oddziaływania na nie substancji chemicznych o właściwościach żrących, takich jak kwasy lub zasady, wysokiej temperatury, oraz na skutek oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego: ultrafioletu lub widzialnego pasma promieniowania słonecznego.
W przypadku oparzeń chemicznych konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarza, ponieważ w bardzo krótkim czasie może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń gałki ocznej. Pierwsza pomoc przy tego rodzaju urazach polega na płukaniu szeroko otwartego oka ciepłą wodą przez ok. 20 minut, uważając jednocześnie, aby substancja drażniąca nie dostała się do drugiego oka.
Niezwykle ważne jest, aby rozpocząć płukanie oka jak najszybciej od momentu wypadku.
Po wypłukaniu go należy udać się niezwłocznie do okulisty; nie należy zakładać opatrunków na oko.
Perfumy najlepszych marek w niskich cenach? To możliwe! Sprawdź ofertę na stronie Elnino Parfum kody rabatowe
Oparzenia ultrafioletem zdarzają się najczęściej podczas spawania bez okularów zabezpieczających.
Objawy są wówczas burzliwe, ale zwykle przechodzą samoistnie w ciągu 24 godzin – pomagają zimne okłady na powieki i leki przeciwbólowe.
W przypadku światła słonecznego może dojść do nieodwracalnego oparzenia plamki – najważniejszej części siatkówki, dlatego powinniśmy unikać bezpośredniego patrzenia w słońce, zwłaszcza podczas zaćmienia.
– Ból towarzyszący urazom oka jest zazwyczaj odwrotnie proporcjonalny do jego ciężkości – mówi dr n. med. Agnieszka Samsel.
– Drobne i szybko gojące się rany powstałe w wyniku uszkodzenia nabłonka rogówki powodują intensywny ból, natomiast poważniejsze urazy, np.
penetrujące, mogące prowadzić do utraty widzenia, są zazwyczaj mniej odczuwalne, dlatego w każdym z tych przypadków interwencja okulisty jest niezbędna.
- Powyższe rady nie zastąpią interwencji okulisty, mogą natomiast pomóc w nagłych dolegliwościach oka i zmniejszyć ryzyko wystąpienia trwałych uszkodzeń widzenia.
- Zobacz też: Jak pomóc osobie z urazem otwartym gałki ocznej?
- Na podstawie materiałów prasowych OptoMedica/mn
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Pierwsza pomoc przy urazach oka
Wszelkie urazy oka powstałe w wyniku uszkodzenia mechanicznego, objawiające się silnym bólem, zaczerwienieniem oka, łzawieniem lub zaniewidzeniem, mogą powodować poważne konsekwencje dla naszego zdrowia, a nawet prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Jak wygląda i na czym polega prawidłowo przeprowadzona pierwsza pomoc przy mechanicznych urazach oka?
Zdjęcie 
Urazów oka nie wolno lekceważyć /123RF/PICSEL
Urazy narządu wzroku mogą obejmować powieki, drogi łzowe, spojówki, oraz samą gałkę oczną.
Najczęstszą przyczyną tego rodzaju powikłań jest pośpiech, nieuwaga, ale również bójki i wypadki, podczas których może dojść do rany ciętej oka, czy stanu zapalnego gałki ocznej.
Do uszkodzeń mechanicznych oka zalicza się również urazy penetrujące, ciała obce oraz oparzenia w wyniku oddziaływania substancji żrących (oparzenie chemiczne oka) lub wysokiej temperatury (oparzenie termiczne oka).
Jak postępować przy poszczególnych rodzajach uszkodzeń mechanicznych oka? – Oko jest bardzo delikatnym narządem – przyczyną jego uszkodzenia może być nawet niewielki uraz – mówi dr n. med. Agnieszka Samsel z warszawskiej przychodni OptoMedica.
– Nie wolno bagatelizować żadnych objawów jego uszkodzenia, nawet wtedy, gdy wydają się one z pozoru niegroźne. W przypadku uszkodzeń mechanicznych, duże znaczenie ma sposób udzielenia pierwszej pomocy oraz czas, w jakim ona nastąpi. Są to dwa ważne czynniki, poza lokalizacją w oku samego uszkodzenia, decydujące o tym, w jakim stopniu osoba poszkodowana odzyska wzrok – dodaje.
- Postępowanie przy dostaniu się ciała obcego do oka
- Kiedy dojdzie do urazu penetrującego oczy
- Konsekwencje urazu tępego oka
- Jak postępować w przypadku stanu zapalnego oka?
Jeżeli ciało obce dostało się pod dolną powiekę, należy odciągnąć ją i ostrożnie usunąć obiekt za pomocą gazy lub czystej chusteczki. W przypadku, gdy ciało obce znajduje się pod powieką górną, jest je trudnej usunąć: należy zamknąć oko i spróbować delikatnie przesuwać znajdujący się w nim obiekt – umożliwi to odklejenie ciała obcego od powieki – a następnie usunięcie go. Często konieczne jest odwinięcie powieki. Innym sposobem, który pomoże załagodzić objawy związane z obecnością ciała obcego jest przepłukanie otwartego oka wodą o temperaturze ciała, lub solą fizjologiczną. Jeżeli istnieje podejrzenie, że ciało obce dostało się do wnętrza gałki ocznej, a tego typu urazy zdarzają się np. przy obróbce metalu, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem okulistą. Urazy penetrujące powstają w wyniku oddziaływania ostrego przedmiotu na gałkę oczną. Powodują one przerwanie ciągłości ściany gałki ocznej oraz uszkodzenie struktur wewnętrznych na różnej głębokości, stąd konsekwencje tego typu urazu mogą być bardzo różne. W takim przypadku należy delikatnie zasłonić oko nieuciskającym jałowym opatrunkiem oraz niezwłocznie zgłosić się do lekarza okulisty. Tępe urazy oka są związane z uderzeniem oka przez przedmiot lub inną osobę. Najczęściej powodują one wylewy krwi do powiek i spojówek oraz do wnętrza oka, uszkodzenia powierzchni oka (tzw. erozje rogówki), uszkodzenie tęczówki, podwichnięcie lub zwichnięcie soczewki, odwarstwienie siatkówki. Silny uraz może spowodować pęknięcie oka. Może on spowodować również złamanie ścian oczodołu oraz uszkodzenie nerwu wzrokowego; wówczas poza konsultacją okulisty, konieczna jest ocena chirurga szczękowego. Powierzchowny stan zapalny oka nie zawsze musi świadczyć o poważnym uszkodzeniu gałki ocznej. Zdarza się, że następuje w efekcie długotrwałej pracy przy komputerze, jest skutkiem zmęczenia, czy alergii. Jeżeli jednak obrzękowi towarzyszą inne niepokojące objawy, takie jak intensywny ból, pieczenie, czy zaczerwienienie, wrażenie uwierania, może to być sygnał o obecności ciała obcego. W takiej sytuacji na uszkodzonej gałce ocznej należy położyć jałowy kompres, uważając jednocześnie, aby oko nie zostało uciśnięte. Kompres powinien zostać zabezpieczony plastrem w taki sposób, aby stale przylegał do gałki ocznej. Drugie, zdrowe oko, powinno być w tym czasie zamknięte. Rany cięte okaWymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej. Jeżeli przecięta została gałka oczna, należy pamiętać o nieuciskaniu jej, natomiast, jeżeli rana powstała na powiece, należy założyć na nią opatrunek z jałowej gazy. W przypadku uszkodzenia jednego oka, drugie w tym czasie powinno być zamknięte. Jak postępować w przypadku oparzeń oka?Poparzenia oka następują w wyniku oddziaływania na nie substancji chemicznych o właściwościach żrących, takich jak kwasy lub zasady, wysokiej temperatury, oraz na skutek oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego: ultrafioletu lub widzialnego pasma promieniowania słonecznego. W przypadku oparzeń chemicznych konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarza, ponieważ w bardzo krótkim czasie może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń gałki ocznej.Pierwsza pomoc przy tego rodzaju urazach polega na płukaniu szeroko otwartego oka ciepłą wodą przez ok. 20 minut, uważając jednocześnie, aby substancja drażniąca nie dostała się do drugiego oka. Niezwykle ważne jest, aby rozpocząć płukanie oka jak najszybciej od momentu wypadku. Po wypłukaniu go należy udać się niezwłocznie do okulisty; nie należy zakładać opatrunków na oko.
Oparzenia ultrafioletem zdarzają się najczęściej podczas spawania bez okularów zabezpieczających.
Objawy są wówczas burzliwe, ale zwykle przechodzą samoistnie w ciągu 24 godzin – pomagają zimne okłady na powieki i leki przeciwbólowe.
W przypadku światła słonecznego może dojść do nieodwracalnego oparzenia plamki – najważniejszej części siatkówki, dlatego powinniśmy unikać bezpośredniego patrzenia w słońce, zwłaszcza podczas zaćmienia.
– Ból towarzyszący urazom oka jest zazwyczaj odwrotnie proporcjonalny do jego ciężkości – mówi dr n. med. Agnieszka Samsel. – Drobne i szybko gojące się rany powstałe w wyniku uszkodzenia nabłonka rogówki powodują intensywny ból, natomiast poważniejsze urazy, np. penetrujące, mogące prowadzić do utraty widzenia, są zazwyczaj mniej odczuwalne, dlatego w każdym z tych przypadków interwencja okulisty jest niezbędna – dodaje.
Powyższe rady nie zastąpią interwencji okulisty, mogą natomiast pomóc w nagłych dolegliwościach oka i zmniejszyć ryzyko wystąpienia trwałych uszkodzeń widzenia.
Reakcja oczu na wniknięcie ciała obcego
Ciała obce, przedostające się do oka to jeden z najczęstszych urazów mechanicznych związanych z okiem. Najczęściej do oka wnikają drobne pyłki (np. piasek podczas wietrznej pogody) oraz zanieczyszczenia budowlane.
Szczególną ostrożność muszą zachować osoby przebywające w pomieszczeniach o dużym zapyleniu (np. na halach produkcyjnych). Najgroźniejsze dla oka są jednak ciała obce, które wnikają głęboko do gałki ocznej i z dużą siłą – m.in.
drobinki metalu podczas szlifowania czy wiórki drewna w tartakach.
- Z tego artykułu dowiesz się:
- • Czym objawia się obecność ciała obcego w oku?
- • Co zrobić, gdy wystąpią objawy świadczące o ciele obcym w oku?
- • Jak lekarz stawia diagnozę?
- • Jak wygląda leczenie?
- • Jakie mogą być inne przyczyny uczucia ciała obcego w oku?
Czym objawia się obecność ciała obcego w oku?
Gdy ciało obce wpadnie do oka zwykle powoduje ból lub dyskomfort. Jeżeli utknie pod górną powieką, przy każdym mrugnięciu będzie przesuwać się po rogówce powodując duży ból. Podobny ból występuje podczas wbicia ciała obcego w rogówkę. Dla pacjenta jest to prawie niemożliwe do odróżnienia i dopiero okulista w biomikroskopie zlokalizuje ciało obce i je wyciągnie.
Jeżeli ciało obce poruszało się z dużą energią i wniknie w głąb gałki ocznej – istnieje bardzo duże zagrożenie dla całej gałki ocznej. W każdym przypadku, gdy ciało obce dostanie się do oka, nie możemy go łatwo zlokalizować ani wyciągnąć, a ból nie ustępuje, powinniśmy w trybie pilnym udać się do okulisty lub na pogotowie.
Gdy ciało obce nie zostanie możliwie jak najszybciej usunięte, wokół niego tworzy się naciek. Gdy do gałki ocznej dostanie się drobny opiłek metalu, wokół ciała zacznie powstawać pierścień rdzy. Często jest to przyczyną zapalenia gałki ocznej.
Co zrobić, gdy wystąpią objawy świadczące o ciele obcym w oku?
Gdy ciało obce wniknie pod powiekę górną, można spróbować je delikatnie wyjąć nawilżonym wacikiem. Czasami jednak może być to niemożliwe, wtedy należy w trybie pilnym udać się do okulisty lub na pogotowie.
Ciała obce, które wbiły się w rogówkę, wymagają pomocy lekarskiej, dlatego należy niezwłocznie udać się do okulisty. Lekarz podaje pacjentowi znieczulenie i wydobywa wbity opiłek. Specjalista ocenia także, czy w oku nie zaczęło rozwijać się zakażenie.
Samodzielne próby usunięcia ciała obcego mogłyby grozić uszkodzeniem oka (nie jesteśmy w stanie ocenić, jak głęboko tkwi opiłek).
W przypadku, gdy ciało obce przebija głęboko rogówkę lub przedostaje się do komory przedniej oka, wykonuje się zabieg chirurgiczny (pod mikroskopem) na oddziale okulistycznym.
Jak lekarz diagnozuje obecność ciała obcego w oku?
Podstawą jest badanie oczu w lampie szczelinowej. Gdy ciało obce tkwi wewnątrz gałki ocznej lub przedostaje się do oczodołu, potrzebne jest badanie obrazowe, które pomaga dokładnie je zlokalizować.
Na oddziałach okulistycznych może zostać wykonana tomografia komputerowa, badanie USG lub zdjęcia rentgenowskie.
Gdy istnieje podejrzenie, że do oka przedostało się ciało ferromagnetyczne, nie wykonuje się rezonansu magnetycznego, ponieważ podczas tego badania ciało obce mogłoby przesunąć się i uszkodzić oko.
Jak wygląda leczenie?
Gdy z oka zostanie usunięte ciało powierzchowne, pacjent otrzymuje receptę na antybiotyk (krople lub maść). Ciała wewnątrzgałkowe wymagają bardziej zaawansowanego leczenia.
Zabiegi usunięcia ciała obcego z tęczówki i komory przedniej oka wykonywane są w większości oddziałów okulistycznych. Ciała wewnątrzgałkowe usuwają tylko niektóre oddziały specjalizujące się w witrektomii.
W niektórych przypadkach niezbędne jest zabezpieczenie przed odwarstwieniem siatkówki oraz dalsze zabiegi (np. usunięcie zaćmy czy wszczepienie sztucznej soczewki).
Wniknięcie ciała obcego do głębszych partii oka, wymaga zaawansowanego leczenia chirurgicznego. Czasami terapia nie pozwala całkowicie powrócić do widzenia sprzed urazu, dlatego bardzo ważna jest odpowiednia profilaktyka.
Zawsze, gdy wykonujemy czynności potencjalnie niebezpieczne dla oczu, używajmy okularów ochronnych (spawanie, szlifowanie). Chrońmy też oczy przed tępymi urazami – podczas sportu (squash) i gier zespołowych.
Gdy podejrzewamy, że mogło dojść do przeniknięcia ciała obcego do oka, należy niezwłocznie zgłosić się do gabinetu okulistycznego (nawet wtedy, gdy nie odczuwamy żadnych objawów).
Jakie mogą być inne przyczyny uczucia ciała obcego w oku?
Swędzenie, drapanie i ból mogą oznaczać, że do oka przedostało się ziarenko piasku, rzęsa czy niewielki owad, który przylega do filmu łzowego. Wystarczy wtedy nawilżyć chusteczkę lub wacik, delikatnie odsunąć dolną powiekę i usunąć ciało obce w kierunku nosa.
Gdy w oku nie ma żadnego ciała obcego, a mimo to czujemy „piasek pod powiekami”, może być to objaw zespołu suchego oka, stanu zapalnego spojówki lub jęczmienia.
Uczucie ciała obcego w oku
Uczucie drapania lub przylegania może być też spowodowane zasychaniem wydzieliny na brzegach powiek, zwłaszcza podczas snu.
Jeżeli w oku nie można dostrzec żadnego obcego ciała, uczucie piasku pod oczami może mieć inne przyczyny i wynikać z nadmiernego podrażnienia nerwów.
Na uczucie drapania i obecności ciała obcego skarżą się często osoby cierpiące na zespół suchego oka lub podrażnienie oczu.
Uczucie ciała obcego w oku może mieć różne przyczyny
Uczucie obecności ciała obcego w oku może być spowodowane przez różne czynniki.
Jednym z nich może być stan zapalny rogówki lub spojówki, jak również jęczmień, czyli grudkowy ropień usytuowany na brzegach powiek.
Uczucie drapania i piasku pod powiekami może utrzymywać się nawet wówczas, gdy do oka nie dostało się żadne ciało obce. Dodatkowo mogą występować inne objawy, takie jak podrażnienie i pieczenie oczu.
Inną przyczyną jest uszkodzenie nerwów na powierzchni oka. Jeżeli powierzchnia oka ulegnie uszkodzeniu, mózg może stale odbierać sygnały nerwowe, mimo braku fizycznej przyczyny podrażnienia nerwu.
Nieprzyjemne uczucie obecności piasku w oku może być skutkiem narażenia na czynniki zewnętrzne, takie jak przeciąg lub wysokie temperatury.
Częstą przyczyną uczucia ciała obcego w oku są też zaburzenia nawilżenia i suchość powierzchni oka.
Suchość oka jako przyczyna uczucia obecności ciała obcego w oku
Zaburzenia nawilżania oka sprawiają, że film łzowy nie zapewnia właściwej regeneracji powierzchni gałki ocznej. Nawilżająca warstwa łez jest cienka, niestabilna i łatwo ulega uszkodzeniu.
Z każdym mrugnięciem powiek rogówka jest narażona na kolejne podrażnienia. To z kolei podrażnia czułe końcówki włókien nerwowych narządu wzroku. Mózg odbiera błędne sygnały, w wyniku których ma się wrażenie, że oko pokrywają ziarnka piasku.
Może też pojawić się ból, drapanie i swędzenie.
Aby objawy ustąpiły, trzeba przywrócić prawidłową objętość filmu łzowego. Naturalne nawilżenie oczu można odbudować przy pomocy nawilżających kropel do oczu, by ustabilizować film łzowy. Podrażnienie oka powinno ustąpić, podobnie jak uczucie ciała obcego w oku.
Zaschnięta wydzielina wywołuje poważne podrażnienie oka
Zespół suchego oka może jeszcze w inny sposób wywoływać uczucie ciała obcego w oku.
Upośledzenie wydzielania łez sprawia, że wiele osób z zespołem suchego oka, budzi się z zaschniętą wydzieliną, której obecność pod powiekami wywołuje takie uczucie.
Wydzielina przez noc zasycha i skleja powieki, przez co może naruszać strukturę filmu łzowego podczas otwierania oka i za każdym mrugnięciem drażnić wrażliwą powierzchnię oka. Drobinki wydzieliny, często o ostrych krawędziach, stale podrażniają oko.
Wówczas dobrym rozwiązaniem jest nawilżanie oczu. W ciągu dnia polecamy krople do oczu HYLO® GEL, które zapewniają intensywne nawilżenie. Na noc lepiej sięgnąć po maść do oczu VitA-POS®. Miękka konsystencja maści przeciwdziała zasychaniu wydzieliny podczas snu i zapobiega nieprzyjemnemu uczuciu piasku pod powiekami po przebudzeniu.
Ciała obce
Ciałami obcymi określamy różne przedmioty, które w sposób przypadkowy lub celowy zostały wprowadzone do naturalnych otworów ciała człowieka, jak przewód nosowy, przewód słuchowy, gardło, krtań, drzewo tchawiczo-oskrzelowe, czy przełyk, prowadząc do wystąpienia różnego rodzaju powikłań.
Najczęściej sytuacje takie dotyczą młodszych dzieci, które przez ciekawość wkładają sobie różne przedmioty do nosa, ucha lub do ust, co może prowadzić do ich zaaspirowania do dróg oddechowych lub po prostu połknięcia.
Rozpoznanie obecności ciała obcego u dziecka nie zawsze jest proste, gdyż często obawia się ono przyznać do tego opiekunom, a występujące objawy mogą nie być specyficzne.
Niezależnie od lokalizacji, ciało obce powinno zostać jak najszybciej usunięte przez lekarza, ponieważ jego zaleganie może prowadzić do nieprzyjemnych powikłań. Nie należy samemu próbować usuwać ciał obcych, gdyż w ten sposób możemy bardziej zaszkodzić poszkodowanemu niż pomóc.
Zawsze w takiej sytuacji należy zgłosić się po pomoc do lekarza specjalisty. Wyjątkiem jest powodujące narastającą duszność ciało obce w drogach oddechowych. Jest to stan zagrażający życiu i powinniśmy natychmiast udzielić poszkodowanemu odpowiedniej pierwszej pomocy.
1. Ciało obce w uchu
Najczęściej to dzieci lub osoby z zaburzeniami psychicznymi wkładają sobie do przewodu słuchowego zewnętrznego różne przedmioty, np. nasiona fasoli, grochu, pestki owoców, fragmenty roślin czy drobne elementy zabawek. Dość często spotykanym ciałem obcym w uchu zwłaszcza w okresie wiosenno-letnim są także owady.
Najczęściej występujące objawy wynikają z uczucia dyskomfortu związanego z niedosłuchem, uczuciem ucisku, a czasem nawet bólem ucha. Rzadko dochodzi do poważniejszych powikłań w postaci zranienia czy perforacji błony bębenkowej. Zwykle ciała obce udaje się usunąć z ucha stosunkowo łatwo.
W przypadku, gdy są one położone luźno, zwykle do ich usunięcia wystarcza płukanie ciepłą wodą przewodu słuchowego zewnętrznego. Jeżeli chodzi o owady, to najczęściej najpierw zalewa się przewód słuchowy oleistą cieczą w celu szybkiego zabicia owada, a dopiero później wypłukuje się go ciepłą wodą.
Do usunięcia większych ciał obcych, które się zaklinowały, często konieczne jest użycie specjalnych kleszczyków, czasem mikroskopu, ssaka i innych narzędzi otolaryngologicznych. U dzieci takie interwencje przeprowadza się na ogół w znieczuleniu ogólnym.
2. Ciało obce w nosie
Równie częstym miejscem, w którym spotykamy ciała obce jest jama nosowa. Podobnie jak w przypadku ucha, dzieci potrafią tam wcisnąć najróżniejsze przedmioty, np. kamyki, papier, bateryjki oraz elementy organiczne, np. pestki, fasolka czy groszek.
Ulegają one zaklinowaniu w przewodzie nosowym wywołując uczucie zatkanego nosa i czasem ich usunięcie może stanowić problem, ze względu na to, że nieostrożne próby ich wyciągania prowadzą często do ich przepchnięcia do jamy nosowo-gardłowej i aspiracji do dróg oddechowych.
Aby bezpiecznie je usunąć, stosuje się specjalne przyrządy i delikatnie wytacza po dolnej ścianie przewodu nosowego.
3. Ciało obce w drogach oddechowych
Do dróg oddechowych mogą zostać zaaspirowane najróżniejsze przedmioty, najczęściej jednak są to ciała obce organiczne, głównie kęsy pokarmowe, kukurydza, fasola czy orzeszki ziemne. Pierwszym objawem jest pojawienie się napadu gwałtownego kaszlu, co stanowi próbę samodzielnego wykrztuszenia ciała obcego. Dalsze objawy są uzależnione od stopnia zatkania dróg oddechowych.
Należy tutaj rozróżnić dwie odrębne sytuacje. Pierwsza z nich to zakrztuszenie się ciałem obcym prowadzące do całkowitego zatkania dróg oddechowych, z narastającą dusznością, sinicą i utratą przytomności. Najczęściej ciało obce zamyka wówczas światło krtani lub tchawicy uniemożliwiając przedostawanie się powietrza do płuc.
Zwykle poszkodowany nie jest w stanie samodzielnie go odkaszlnąć i sytuacja taka wymaga natychmiastowej interwencji pod postacią uderzeń w okolicę międzyłopatkową lub uciśnięć nadbrzusza (rękoczyn Heimlicha) co ułatwia wykrztuszenie ciała obcego, natomiast u osób nieprzytomnych z zatrzymaniem oddychania i krążenia konieczne jest podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Druga sytuacja to zaaspirowanie ciała obcego do niżej położonych odcinków dróg oddechowych, jak jedno z oskrzeli głównych, oskrzela płatowe czy segmentowe, co prowadzi jedynie do częściowego zatkania dróg oddechowych.
Wówczas bezpośrednio po zaaspirowaniu ciała obcego występuje epizod gwałtownego kaszlu, który jednak szybko ustępuje i osoba nawet nie wiem o tym, że coś mogło dostać się do dróg oddechowych i tam zalega. Pierwsze objawy takiego zalegania mogą wystąpić dopiero po jakimś czasie.
W przypadku ciał zalegających wysoko, występuje stałe uczucie dyskomfortu i nawracające napady kaszlu, natomiast jeśli ciało obce jest zlokalizowane nisko, najbardziej charakterystyczne są nawracające infekcje, np.
zapalenia płuc i oskrzeli o tej samej lokalizacji oraz przewlekły kaszel z odkrztuszaniem. Pojawienie się takich objawów powinno skłaniać do przeprowadzenia wnikliwej diagnostyki.
Obecność ciała obcego można podejrzewać zarówno na podstawie badania klinicznego (opukiwanie płuc, fenomeny osłuchowe), jak i zdjęcia RTG klatki piersiowej (zwykle widoczne obszary niedodmy). Jednak najbardziej miarodajnym badaniem do wykrycia ciał obcych w drogach oddechowych i jednocześnie umożliwiającym ich skuteczne usunięcie jest bronchofiberoskopia.
4. Ciało obce w przewodzie pokarmowym
Mówiąc o ciałach obcych w przewodzie pokarmowym, ma się na myśli zazwyczaj przedmioty, które utkwiły w jamie ustnej, gardle czy przełyku. Mogą to być najróżniejsze przedmioty, ale dotyczy to zwłaszcza ości rybich, które z łatwością wbijają się pod śluzówkę i trudno je stamtąd wydobyć. Takie ciała obce powodują dyskomfort, ból i trudności w połykaniu.
Pojawia się także ślinotok, a nawet nudności i wymioty. W obrębie jamy ustnej czy gardła można je wydobyć za pomocą metod laryngologicznych, natomiast do wydobycia ciał obcych z przełyku wykorzystuje się zwykle metody endoskopowe z użyciem giętkich ezofagoskopów.
Powinny być one wydobyte jak najszybciej, gdyż długie ich zaleganie może przyczynić się do powstania perforacji przełyku.