Dehydratacja krążków międzykręgowych – objawy, leczenie

Kwiecień 11, 2019

Dyskopatia jest bardzo powszechnym pojęciem pojawiającym się z przy okazji większości bólów kręgosłupa. Jest to szeroki termin, odnoszący się do schorzeń w obrębie krążka międzykręgowego, zwanego potocznie dyskiem. W wyniku przeciążeń dochodzi do jego zwyrodnienia i uszkodzenia, co w dłuższym okresie czasu prowadzi do zmniejszania przestrzeni międzykręgowej oraz zwyrodnienia stawów międzykręgowych. Tak więc dyskopatia stanowi niejako jeden z pierwszych etapów choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa.

Anatomia kręgosłupa

Żeby móc mówić o zwyrodnieniu krążka międzykręgowego, trzeba sobie uświadomić gdzie on się dokładnie znajduje i jaką spełnia rolę.

Kręgosłup człowieka składa się z 33 bądź 34 kręgów, podzielonych na odcinki:

• 7 kręgów szyjnych
• 12 kręgów piersiowych
• 5 kręgów lędźwiowych
• 5 zrośniętych kręgów krzyżowych
• 4-5 kręgów guzicznych

Krążki międzykręgowe nazywane także dyskami znajdując się pomiędzy kręgami pełnią rolę amortyzatorów kręgosłupa, jednocześnie gwarantując odpowiednią ruchomość. Krążki można przyrównać do małych poduszeczek, które poza redukcją wstrząsów, chronią także kręgi przed nadmiernym tarciem podczas ruchów.

Budowa krążka międzykręgowego

Zarówno jądro jak i pierścień charakteryzują się dużą zawartością wody (w wieku ok. 30 lat 76% w jądrze i 70% w pierścieniu). Właściwie uwodniony krążek może prawidłowo funkcjonować i zapewniać segmentowi ruchowemu kręgosłupa dużą elastyczność oraz absorpcję wstrząsów.

Przyczyny dyskopatii

Jako jedną z głównych przyczyn dyskopatii podaje się nadmierne obciążanie kręgosłupa, rozumiane jako nieprawidłowe dźwiganie, wstawanie z krzesła, itp.

, ale znacznie  gorsze w skutkach jest długotrwałe przebywanie w  nieprawidłowych pozycjach.

Wówczas odżywianie dysku jest zaburzone i stopniowo dochodzi do jego osłabiania, co w konsekwencji przy gwałtownym ruchu może doprowadzić do uszkodzenia krążka.

Inne przyczyny dyskopatii to:

• Wady postawy – zaburzenia w obrębie równowagi mięśniowej objawiają się różnicami w obciążaniu różnych struktur dysku. W konsekwencji z czasem dochodzi do odwodnienia i zmian degeneracyjnych krążka, które znacząco osłabiają strukturę.
• Otyłość
• Predyspozycje genetyczne – badania dowodzą, że wytrzymałość włókien kolagenowych (główny budulec pierścienia włóknistego) zależna jest od czynników genetycznych. Są osoby, których włóknach są zdecydowanie słabsze, przez co podatniejsze na uszkodzenia.
• Brak aktywności fizycznej – ograniczona ruchomość wpływa na zaburzone odżywianie krążków, przez co ich struktura ulega osłabieniu i staje się mniej odporna na obciążenia.
• Fizjologiczny proces starzenia się po 20 roku życia
• Anatomicznie zwężony kanał kręgowy

Przyczyny powstawania dyskopatii

Metody diagnostyczne, wykorzystujące badania obrazowe pozwalają na bardzo dokładne określenie patologicznych zmian w obrębie krążka międzykręgowego. W zależności od czasu trwania oraz intensywności negatywnych bodźców wyróżnia się różne stadia zmian strukturalnych, które charakteryzują się tym, iż postępują od części środkowej do zewnątrz.

Jedną z pierwszych zmian dostrzeganych podczas badania świadczącą o dyskopatii jest obniżona wysokość krążka, spowodowana ubytkami wody. Z wiekiem krążki ulegają odwodnieniu a ich elastyczna struktura staje się coraz bardziej włóknista.

W związku z tym, krążki nie są już w stanie zapewniać odpowiedniej elastyczności oraz amortyzacji wstrząsów. Pod wpływem działania siły ściskającej krążek zmienia swój kształt i nie jest w stanie już wrócić do poprzedniego.

Odwodniony dysk u części pacjentów może być źródłem dolegliwości bólowych.

Krążek w wyniku utraty wody, poza tym, że przestaje spełniać swoje funkcje, to dodatkowo ulega dużemu osłabieniu. Tkanki nie są już tak odporne na działanie zewnętrznych sił i często dochodzi do pęknięć w obrębie pierścienia włóknistego.

Pęknięcie włókien pierścienia sprawia, że jądro przemieszcza się w obrębie pierścienia – wypuklina i może dochodzić do ucisku na korzenie nerwowe, co jest przyczyną dolegliwości bólowych. Jednak na szczęście bardzo wiele wypuklin nie powoduje ucisku korzeni.

Ból wynika natomiast z tego, iż pierścień włóknisty jest bardzo mocno unerwiony i kiedy zachodzi kompresja jądra na pierścień  pojawia się ból.

W przypadku wypuklin czas działa bardzo korzystnie, gdyż stopniowo dochodzi do gojenia pęknięć w obrębie pierścienia oraz wyciszenia stanu zapalnego, co objawia się redukcją dolegliwości bólowych. Organizm człowieka posiada bardzo duże zdolności do gojenia i samoograniczenia stanu zapalnego.

Jeśli nie dojdzie do zaprzestania negatywnego stymulowania, proces degeneracyjny będzie się rozwijał. Stopniowo utrata wody, a co za tym idzie również wysokość krążka, będzie coraz większa, a to w dalszej kolejności wpłynie na wzrost ciśnienia wywieranego na sąsiednie kręgi.

Włókna pierścienia będące coraz słabsze mogą ulec całkowitemu rozerwaniu, co spowoduje wydostanie się jądra miażdżystego na zewnątrz – przepuklina. Poza zmianami w  obrębie krążka dochodzi także do przerostu stawów międzykręgowych.

Trzony kręgowe w związku z obniżoną wysokością krążków są drażnione, co objawia się stanem zapalnym oraz  stymulowaniem komórek kostnych, które zaczynają się dzielić, tworząc wyrostki kostne – osteofity.

Wyrostki te mogą się ze sobą łączyć i bardzo mocno ograniczać ruchomość w danym odcinku kręgosłupa.

Najpoważniejszym ale i dość rzadko występującym etapem uszkodzenia krążka jest sekwestracja, która polega na oderwaniu się fragmentu jądra miażdżystego od krążka. Fragmenty te mogą przemieszczać się do kanału kręgowego, zmniejszając jego światło i uciskając na oponę twardą. Stan ten charakteryzuje się bardzo silnymi dolegliwościami bólowymi oraz objawami neurologicznymi.

ETAPY USZKODZENIA KRĄŻKA MIĘDZYKRĘGOWEGO

1. Degeneracja krążka – zmiany strukturalne wewnątrz dysku. W związku z dużymi obciążeniami dochodzi do uszkadzania kolejnych warstw pierścienia włóknistego.

1. Protruzja – nazywana także wypukliną. Zmiana wychodząca poza obrys krążka, ale przy zachowanej ciągłości pierścienia włóknistego.

1. Ekstruzja – czyli przepuklina. Przerwanie ciągłości pierścienia włóknistego i przemieszczenie się jądra miażdżystego poza krawędź krążka.

1. Sekwestracja – stan, w którym dochodzi do oderwania się jądra miażdżystego od krążka. Fragmenty jądra mogą się przemieszczać do kanału kręgowego.

Profilaktyka dyskopatii

• Regularna i umiarkowana aktywność fizyczna – zapewnia prawidłowe odżywienie krążków międzykręgowych

• Dbanie o prawidłową wagę ciała

• Unikanie przebywania w długotrwałych i wymuszonych pozycjach –pozycja stojąca/ siedząca. Przy długotrwałych pozycjach wskazane jest zmienianie pozycji i łagodne ćwiczenia rozciągające.

• Unikanie przeciążeń każdego dnia – dźwiganie przy prostych nogach, asymetryczne obciążenia.

• Unikanie skrajnych pozycji kręgosłupa z obciążeniem zewnętrznym.

Objawy typowe dla dyskopatii

Dyskopatia zdecydowanie najczęściej dotyczy odcinka lędźwiowego oraz szyjnego, zaburzenia  w odcinku piersiowym są rzadsze. Typowym objawem dla każdej dyskopatii jest ból oraz odruchowe ograniczenie ruchomości.

W zależności od lokalizacji zmian zwyrodnieniowych ból poza kręgosłupem, obejmować może okolice barków, łopatek czy kończyn górnych – dyskopatia szyjna, a także pośladków, pachwin oraz kończyn dolnych – dyskopatia lędźwiowa.

U osób młodych źródłem bólu najczęściej jest ucisk na worek oponowy, natomiast u osób starszych za ból odpowiadają nie tylko uszkodzenia w obrębie krążka, ale także zmiany zwyrodnieniowe innych struktur kręgosłupa. Przykładem typowych zmian wytwórczych są osteofity, czyli wyrośla kostne, a także wtórne zwężenie kanału kręgowego – stenoza.

Rozmieszczenie bólu oraz zaburzeń w obrębie mięśni i czucia powierzchownego warunkowane jest dermatomami, czyli obszarem unerwienia przez uszkodzony korzeń nerwowy.

Poza bólem, bardzo charakterystyczne są zaburzenia czucia powierzchniowego w formie parestezji oraz stopniowe osłabienie mięśni.

Jeśli ucisk na korzeń trwa długo, dochodzi do niedowładu mięśni (często obserwowane jest zmniejszenie obwodu kończyny), a także zniesione zostają odruchy kostno-ścięgniste.

Dermatomy oraz obszary zaopatrywania

Mięśnie wskaźnikowe oraz ruchy, które ulegają osłabieniu

C1 – mm. zginacze i prostowniki szczytowo-potyliczne C2 – mm. rotatory stawu szczytowo-obrotowego C3 – mm. pochyłe: przedni, środkowy i tylny C4 – m. dźwigacz łopatki, m. czworoboczny – unoszenie ramion C5 – m.

dwugłowy ramienia – zgięcie stawu łokciowego oraz wspomaganie zgięcie w stawie ramiennym C6 – mm. prostowniki nadgarstka – wyprost w  stawie nadgarstkowym, m. ramienno-promieniowy – zgięcie, supinacja przedramienia C7 – m.

trójgłowy ramienia – wyprost stawu łokciowego C8 – mm. zginacze palców dłoni (mm. glistowate) – zaciskanie palców Th1 – mm. międzykostne dłoniowe, grzbietowe – odwiedzenie i przywodzenie palców L1 do L2 – m.

dźwigacz jąder, odruch brzuszny (u kobiet) L2 do L3 – mm. przywodziciele stawu biodrowego L4 – m. czworogłowy uda – wyprost stawu kolanowego , m. piszczelowy przedni -supinacja, zgięcie grzbietowe stopy, odruch rzepkowyL5 – m. piszczelowy tylny, mm.

prostowniki palucha i stopy – chodzenie na piętach L5 do S1– m. trójgłowy łydki,  mm. strzałkowe – chodzenie na palcach

Kolejnym typowym objawem dyskopatii jest wzmożone napięcie mięśniowe, zwłaszcza w obrębie mięśni przykręgosłupowych – po stronie ucisku na korzeń nerwowy.

Rehabilitacja przy dyskopatii

Postępowanie terapeutyczne uzależnione jest od stanu pacjenta oraz stopnia zmian strukturalnych w obrębie krążka międzykręgowego. Dlatego przed rozpoczęciem leczenia dyskopatii należy przeprowadzić dokładny wywiad, badania obrazowe (rezonans magnetyczny) oraz badanie kliniczne obejmujące:

• ocena postawy ciała oraz równowagi mięśniowej
• ocena ruchomości czynnej, biernej i z oporem,
• testy prowokujące oraz redukujące dolegliwości
• badanie tkanek miękkich
• ocena siły mięśniowej mięśni wskaźnikowych
• ocena zaburzeń w zakresie czucia powierzchownego

W zdecydowanej większości dolegliwości bólowe w przebiegu dyskopatii skutecznie są leczone metodami zachowawczymi. Badania dowodzą, że u blisko 90% pacjentów dolegliwości bólowe zmniejszają się lub całkowicie ustępują w ciągu kilku miesięcy.

Leczenie zachowawcze dyskopatii w zależności od fazy, w jakiej znajduje się pacjent (ostra, podostra, przewlekła) obejmuje:

1. terapia ułożeniowa – stosuje się pozycje przeciwbólowe
2. farmakoterapia – leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
3. zabiegi z zakresu fizykoterapii – TENS, jonoforeza, laser, pole magnetyczne
4. terapia manualna – obejmująca zabiegi manipulacji, mobilizacji, rozciągania, neuromobilizacji
5. Kinesjology taping
6. Ćwiczenia wzmacniające i rozciągające

Fizjoterapia przy dyskopatii ma na celu przede wszystkim zredukowanie dolegliwości bólowych, a w następnej kolejności zmniejszenie napięcia mięśniowego i dążenie do balansu mięśniowego pomiędzy antagonistycznymi grupami,  a także przywrócenie prawidłowej ruchomości w poszczególnych segmentach ruchowych kręgosłupa. Skutkiem kompleksowego postępowania terapeutycznego jest maksymalne zredukowanie sił oddziaływujących na krążek międzykręgowy.

Leczenie operacyjne dyskopatii

Bezwzględnym wskazaniem do leczenia chirurgicznego dyskopatii są objawy deficytu neurologicznego, które manifestują się zaburzeniami w obrębie zwieraczy, zanikami mięśniowymi, zaburzeniami czucia oraz osłabionymi odruchami.

Na szczęście pacjenci z tak zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi stanowią mniejszą część wszystkich przypadków. Dla wielu osób największym problemem są silne dolegliwości bólowe, które można uznać za względne wskazanie do zabiegu.

Ból o dużym nasileniu, oporny na leczenie zachowawcze, który znacząco ogranicza normalne funkcjonowanie stanowi wskazanie do podjęcia decyzji o bardziej radykalnym leczeniu.

Innym wskazaniem do leczenia operacyjnego jest także sekwestracja, czyli oddzielenie fragmentu jądra, który może przemieszczać się do kanału kręgowego. Sekwestr nie rokuje wyleczenia metodami zachowawczymi.

Dobór metod leczenia zależny jest od stopnia zmian strukturalnych w obrębie segmentów ruchowych – klasyczne otwarte operacje, zabiegi endoskopowe czy przezskórna nukleoplastyka.

Autor: mgr Katarzyna Kumor Fizjoterapeuta

Dehydratacja krążków międzykręgowych – objawy, przyczyny, leczenie odwodnienia

Dehydratacja krążków międzykręgowych, czyli odwodnienie kręgosłupa ma wiele przyczyn. Leczenie zmian dehydratacyjnych zależy od ich objawów oraz poziomu i odcinka kręgosłupa.

Co to jest dehydratacja krążków międzykręgowych?

Dehydratacja krążków międzykręgowych (po angielsku: disc desiccation) kręgosłupa oznacza zmniejszenie zawartości wody w dyskach, czyli ich odwodnienie.

Jest jednym z objawów zwyrodnienia dysku, czyli dyskopatii i może pojawić się w odcinku lędźwiowym, szyjnym oraz piersiowym.

Dyski, czyli krążki międzykręgowe są rodzajem poduszek położonych między kręgami, których głównym zadaniem jest amortyzacja sił działających na kręgosłup. Dyski zapewniają kręgosłupowi elastyczność oraz stanowią część jego wysokości.

Woda znajduje się przede wszystkim w środku dysku, zwanym jądrem miażdżystym. Jest ono toczone przez pierścień włóknisty, który jest słabo uwodniony. W obrazach T2 zależnych rezonansu magnetycznego dobrze uwodnione krążki międzykręgowe mają jasny środek i ciemną obwódkę.

Krążki międzykręgowe bez cech dehydratacji

Zmiany dehydratacyjne objawiają się natomiast jako ciemne dyski. Często odwonieniu krążków międzykręgowych towarzyszy obniżenie ich wysokości, czyli dyski stają się bardziej płaskie. W wyniku tego chory staje się trochę niższy. Dehydratacja powoduje również zmniejszenie sprężystości kręgosłupa, co objawia się jego sztywnością.

Dehydratacja i obniżenie wysokości krążków międzykręgowych

Zmiany dehydratacyjne często dotyczą początkowo pojedynczych krążków międzykręgowych, ale z biegiem czasu więcej dysków może posiadać cechy dehydratacji.

Objawy dehydratacji krążków międzykręgowych

Odwodnienie krążków międzykręgowych może nie dawać żadnych objawów, jednak w części przypadków towarzyszy jej ból kręgosłupa, sztywność oraz objawy rwy kulszowej, barkowej lub udowej.

Ból kręgosłupa

Dehydratacja krążka międzykręgowego prowadzi do utraty jego sprężystości oraz zmniejszenia się jego objętości. Następuje dyskopatyczne obniżenie wysokości przestrzeni międzykręgowej, przez co stawy międzywyrostkowe zostają nadmiernie obciążone. Może to powodować zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa oraz ból pleców.

Dehydratacja tarcz międzykręgowych jest często spowodowana wyciekiem jądra miażdżystego na zewnątrz. Może to prowadzić to do zapalenia, a co za tym idzie do bólu kręgosłupa.

Zespoły korzeniowe (rwa)

Dehydratacja krążka międzykręgowego może być spowodowana przepukliną kręgosłupa. W takim wypadku jądro miażdżyste zostaje wyciśnięte na zewnątrz dysku i może uciskać na korzenie nerwowe. Prowadzi to do powstania promieniującego, palącego lub elektrycznego bólu, czyli rwy. Jej rodzaj zależy od poziomu i  odcinka kręgosłupa:

• dolna część odcinka lędźwiowego (L4 L5 i L5 S1) – rwa kulszowa
• środkowa i górna część odcinka lędźwiowego –rwa udowa
• odcinek szyjny, szczególnie C5 C5 – rwa barkowa

Sztywność kręgosłupa

W miarę odwodnienia kręgosłupa następuje utrata jego sprężystości i elastyczności. Staje się on sztywny, do czego również mogą przyczyniać się jego zmiany zwyrodnieniowe.

Przyczyny dehydratacji krążków międzykręgowych

Przyczyny dehydratacji krążków międzykręgowych są złożone. Tarcze międzykręgowe nawadniają się podczas ruchu, a bezruch powoduje ich zwyrodnienie i odwodnienie. Również urazy dysków powodować uszkodzenie pierścienia włóknistego i wyciśnięcie uwodnionego jądra miażdżystego na zewnątrz, co prowadzi do dehydratacji dysku.

Czynnikami ryzyka pojawienia się dehydratacji krążka międzykręgowego są:

• dźwiganie ciężarów, szczególnie w nieodpowiedni sposób; najgorsze jest podnoszenie przedmiotów z zaokrąglonymi plecami oraz skrętem tułowia
• praca w charakterze kierowcy, gdyż długotrwałe siedzenie w jednej pozycji oraz wibracje i wstrząsy prowadzą do uszkodzenia dysków
• otyłość
• siedzący tryb życia i brak ruchu
• palenie tytoniu

Leczenie dehydratacji krążków międzykręgowych

Dehydratacja jest objawem uszkodzenia dysku, jednak jeśli nie powoduje objawów, nie leczy się jej.

Przez leczenie odwodnienia krążków międzykręgowych rozumie się leczenie skutków dyskopatii, czyli rwy, bólu kręgosłupa oraz jego sztywności.

W zależności od objawów leczenie może być bezoperacyjne i opierać się na rehabilitacji oraz nowoczesnych blokadach kręgosłupa, lub operacyjne. Spożywanie odpowiedniej ilości płynów jest wskazane, ale w ten sposób tarcz międzykręgowych się nie nawodni.

Jak zapobiegać odwodnieniu krążków międzykręgowych?

Po wykryciu dehydratacji tarcz międzykręgowych bardzo ważne jest znalezienie jej przyczyny ich odwodnienia i jej wyeliminowanie. Co stało się raz, może się powtórzyć, a naszym celem jest temu zapobiec. Można to osiągnąć między innymi poprzez:

• polepszenie ergonomiki pracy i treningu
• odpowiednie, regularne ćwiczenia fizyczne
• optymalizację masy ciała

Dehydratacja krążka międzykręgowego

Dehydratacja krążków międzykręgowych to bardzo częsty opis wyników wielu badań dotyczących stanu naszego kręgosłupa. Krążki międzykręgowe pełnią funkcję amortyzującą, zapobiegają ocieraniu się o siebie kręgów i zapewniają ruchomość oraz elastyczność kręgosłupa.

Krążki międzykręgowe, bo o nich mowa są niezwykle istotnym elementem ludzkiego kręgosłupa.

Gdy dochodzi do zmian patologicznych w ich obrębie, wówczas pojawiają się bóle, drętwienie w kończynach, a w zaawansowanym stadium zmiany zwyrodnieniowe skutkują wypadaniem dysków, czyli dyskopatią – chorobą krążków międzykręgowych.

Krążki międzykręgowe – inaczej dyski stanowią integralny składnik kręgosłupa. Występują pomiędzy trzonami kręgów zapobiegając ich ocieraniu się o siebie. Dzięki nim człowiek może się zginać i prostować, a także skręcać i wykonywać ruchy boczne.

W sumie w kręgosłupie są aż 23 krążki, które stanowią około 25% długości całego kręgosłupa. Krążki międzykręgowe zbudowane są z jądra miażdżystego i pierścienia włóknistego, który tworzą włókna kolagenowe i elastynowe.

Niestety z wiekiem oraz na skutek obciążeń elastyczność krążków międzykręgowych spada, co skutkuje pęknięciami. Te z kolei powodują przemieszczanie się częściowo lub w całości jądra miażdżystego. Efekt? Dyskopatia.

W sytuacji, gdy jądro miażdżyste się rozerwie i utraci kontakt z dyskiem określa się to mianem sekwestracji jądra miażdżystego. Fragment jądra miażdżystego, który się oderwał może przemieścić się do kanału kręgowego czego efektem są silne dolegliwości neurologiczne i ból kręgosłupa.

Dehydratacja (odwodnienie) krążka międzykręgowego polega na spadku poziomu wody w jądrze miażdżystym. W związku z tym krążek przestaje pełnić lub pełni źle jedną ze swoich kluczowych funkcji – funkcję amortyzacyjną.

Dochodzi również do pęknięć pierścienia włóknistego. Niestety przeważnie pęknięcia nie dają żadnych objawów i tak „po cichu” powstaje właśnie dyskopatia – czyli choroba zwyrodnieniowa.

W zaawansowanym stadium dochodzi do powstawania skupisk gazu w wyniku czego w obrębie krążka tworzą się zwapnienia.

Jak już ustaliliśmy dehydratacja krążków międzykręgowych prowadzi do dyskopatii. Określmy więc jeszcze przyczyny zmian zwyrodnieniowych.

Jest to przede wszystkim wielogodzinna praca w pozycji siedzącej (zmora naszych czasów) – to przyczyna zdecydowanej większości zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa. Wśród innych przyczyn można wymienić jeszcze małą aktywność fizyczną, stres i urazy sportowe.

Na początku pacjent nie odczuwa zmian w krążkach – nie ma bólu, jednak są one zauważalne w ograniczonej ruchomości kręgosłupa. Gdy pojawia się ból, to znaczy że doszło już do wypukliny albo przepukliny.

Prym w diagnozowaniu dehydratacji krążków międzykręgowych mają badania obrazowe. Na zdjęciach rentgenowskich widać pewne zmiany w obrębie kręgosłupa, ale nie wszystkie. Zdjęcie RTG pozwala na względną ocenę krążków międzykręgowych.

Ponadto, lekarz specjalista może zobaczyć osteofity krawędzi trzonów kręgowych oraz sklerozytację w obrębie trzonów. Dopiero rezonans magnetyczny pozwala na pełniejszą ocenę zmian w kręgosłupie, m.in. pojawiających się pęknięć pierścienia włóknistego.

Jeżeli męczy Cię dłuższe siedzenie, czujesz drętwienie w kończynach, to lepiej umów się na wizytę do naszego specjalisty. Dobry kręgarz obejrzy twój krgosłup i jesli zajdzie taka potrzeba przeprowadzi terapie manualną kręgosłupa.

Możesz w ten sposób uniknąć poważnych, nieodwracalnych zmian w kręgosłupie, na którym jakby nie było opiera się konstrukcja całego ciała.

Leczenie kręgosłupa zależy od stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych. Zwyrodnień kręgosłupa nie da się odwrócić, można je jedynie zahamować poprzez rehabilitację, zabiegi fizykalne. Ostatecznością jest operacja.

Niezwykle istotne jest, by nie bagatelizować jakichkolwiek dolegliwości ze strony kręgosłupa, ponieważ oznaczają one przeważnie początek choroby zwyrodnieniowej. Im wcześniej rozpocznie się rehabilitację, tym lepsze efekty terapeutyczne można osiągnąć.

Problemy ze zwyrodnieniami kręgosłupa w społeczeństwach wysokorozwiniętych mają już nie tylko osoby dorosłe, ale też młodzież. Wszystko przez brak regularnego uprawiania sportu i długie przesiadywanie w pozycji siedzącej, np. przed komputerem.

Dehydratacja krążków międzykręgowych – co to za schorzenie? – Nasz Senior

Dehydratacja, czyli odwodnienie krążków międzykręgowych to poważne schorzenie przysparzające sporo dolegliwości bólowych. Choroba ta najczęściej rozwija się w wyniku nadmiernego wysiłku fizycznego lub nieprawidłowej postawy ciała. Dehydratacja pogłębia się także w wyniku naturalnych procesów starzenia, dlatego najbardziej narażeni na to schorzenie są seniorzy, również osoby pozostające często w pozycji leżącej lub siedzącej.

Dolegliwość ta polega na utracie wody z krążków międzykręgowych stanowiących wypełnienie przestrzeni między kręgami kręgosłupa.

Są to potocznie nazywane dyski, które dzięki wysokiemu nawodnieniu umożliwiają wykonywanie swobodnych ruchów zapewniając ,,elastyczność” kręgosłupa.

Zmniejszenie stopnia nawodnienia w jądrze miażdżystym krążka powoduje jego osłabienie i może dochodzić do uszkodzenia włókien, przez co kręgi tracą prawidłową amortyzację. Cieńsze krążki międzykręgowe powodują, że kręgi w różnym stopniu przybliżają się do siebie.

Dehydratacja krążków międzykręgowych to rodzaj dyskopatii i najczęściej dotyczy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, rzadziej odcinka szyjnego lub piersiowego. Brak leczenia prowadzi do kolejnych zmian, takich jak np. przepuklina kręgosłupa i nacisk na nerwy czuciowe.

Może dochodzić do silnych dolegliwości bólowych, a z czasem również do utraty zdolności wykonywania pewnych ruchów. Senior odczuwa ból i sztywność pleców, zwłaszcza podczas wykonywania codziennych czynności, a nawet w trakcie długiego stania lub siedzenia.

Ulgę zwykle przynosi pozycja leżąca, jednak nie jest to sposób na leczenie dehydratacji dysków.

Ograniczona ruchomość kręgosłupa często utrudnia normalne funkcjonowanie. Co więcej, osłabione dyski prowadzą do rozwoju stanu zapalnego, a chory może odczuwać objawy takie jak:

• mrowienie i drętwienie kończyn;
• nerwobóle, bóle przypominające rwę kulszową;
• sztywność kręgosłupa;
• bóle pleców, karku lub łącznie;
• bóle promieniujące do kończyn;
• osłabienie siły w dłoniach.

Przyczyny dehydratacji krążków międzykręgowych

Na schorzenia kręgosłupa najbardziej narażone są osoby w wieku starszym. Dehydratacja dysków często jest wynikiem naturalnej utraty wody następującej wraz z upływem lat. Ponadto, istnieje wiele czynników zwiększających ryzyko rozwoju choroby, takich jak np.:

• zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa;
• nieprawidłowa postawa ciała, np. częste przyjmowanie niewłaściwej postawy poprzez garbienie, korzystanie z laski, utykanie;
• przyjmowanie niewłaściwej pozycji w trakcie wykonywania schylania (bez uginania kolan) lub podczas siedzenia (garbienie się, podciąganie nóg);
• mała aktywność fizyczna, zwłaszcza konieczność leżenia w łóżku przez długi czas;
• nadwaga i otyłość;
• przewlekły stres;
• nadużywanie alkoholu i palenie papierosów.

Przepuklina krążka międzykręgowego – jak przebiega leczenie?

Każdy krążek międzykręgowy składa się z 2 komponentów: 

• grubego zewnętrznego pierścienia zbudowanego z chrząstki włóknistej, 
• bardziej żelowego rdzenia, czyli jądra miażdżystego. 

U osób zdrowych krążki są pełne, sprężyste i prawidłowo uwodnione, natomiast w wyniku procesów związanych ze starzeniem stopniowo ulegają odwodnieniu i spłaszczeniu, w efekcie czego stajemy się coraz niżsi – nasz wzrost może ulec obniżeniu nawet do 7 cm.  

Przyczyny degeneracji krążka międzykręgowego 

Dziś wiemy, że proces degeneracji dysków jest złożony i wieloczynnikowy, a składają się na niego: 

• czynniki genetyczne – wstępne doniesienia wskazują na związek genów kodujących kolagen I, IX i XI z możliwością wystąpienia przepukliny kręgosłupa, 
• uwarunkowania środowiskowe związane z pracą i stylem życia. 

Człowiek z punktu widzenia biomechaniki jest istotą stworzoną do ruchu i aktywności i tylko podczas ruchu dochodzi do odżywienia chrząstek w stawach obwodowych oraz krążków w kręgosłupie, ponieważ nie posiadają one własnego systemu naczyń krwionośnych. Każda długotrwała pozycja statyczna przyczyni się więc do postępującej dehydratacji, czyli odwodnienia krążków.

Bezruch przyczynia się również do osłabienia mięśniowego aparatu stabilizacji kręgosłupa i obniżenia napięcia spoczynkowego mięśni stabilizatorów lokalnych. W konsekwencji każde przeciążenie czy nieprawidłowe dźwiganie może doprowadzić do wystąpienia objawów dyskowych. Występuje również korelacja pomiędzy otyłością czy prowadzeniem samochodu a wystąpieniem dyskopatii.

Przepuklina krążka międzykręgowego – objawy 

Uszkodzenie dysku może mieć zarówno charakter bezobjawowy, jak i powodować bardzo silne dolegliwości bólowe. Charakterystycznymi objawami dyskowymi są: 

• ból w okolicy kręgosłupa, 
• ograniczenie ruchomości i zwiększone napięcie mięśniowe w okolicy kręgosłupa, 
• mrowienie, 
• drętwienie, 
• zaburzenia czucia. 

Ból ten, w zależności od lokalizacji i stopnia zaawansowania, może promieniować na okoliczne tkanki.

Dyskopatie w odcinku szyjnym mogą wywoływać dolegliwości bólowe w obszarze głowy, łopatki i całej kończyny górnej, natomiast ucisk na nerwy w odcinku lędźwiowo-krzyżowym może się przyczyniać do bólów w okolicy pośladka oraz dalej schodzić w dół wzdłuż nogi. Długotrwale utrzymujący się ból może spowodować także osłabienie, a dalej również atrofię mięśni zaopatrywanych przez zajęty korzeń nerwowy. 

Przepuklina krążka międzykręgowego – stopnie uszkodzenia 

• Przepuklina krążka międzykręgowego może narastać bardzo powoli lub w sposób nagły (w wyniku niespodziewanego urazu). 
• Wyróżniamy cztery stadia tej dolegliwości: 
• Stadium 1 – dochodzi do protruzji dysku, czyli niewielkiego uszkodzenia pierścienia włóknistego.  

Stadium 2 (prolapsja) – świadczy o poważniejszym uszkodzeniu dysku.

W tej fazie dochodzi do wysunięcia się pierścienia włóknistego w kierunku kanału kręgowego, jednak część jego włókien nadal zachowuje swoją ciągłość. 

Stadium 3 (ekstruzja) – jądro miażdżyste uwypukla się poza obręb pierścienia do kanału kręgowego, gdzie może powodować ucisk na rdzeń kręgowy czy korzenie nerwowe. 

Stadium 4 (sekwestracja) – dochodzi do całkowitego rozerwania jądra miażdżystego. Jest to etap, w którym konieczne może być leczenie operacyjne.  

Jak leczy się przepuklinę krążka międzykręgowego? 

Leczenie zachowawcze 

Do metod nieinwazyjnych zalicza się leczenie farmakologiczne o charakterze objawowym, dlatego lekami z wyboru są środki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz leki o działaniu miorelaksacyjnym (zwiotczającym mięśnie) – stosowane głównie w fazie ostrej. W szczególnych przypadkach włącza się do leczenia opioidy.  

W celu zwiększenia siły i stabilności mięśni otaczających kręgosłup oraz zapobiegania kolejnym incydentom dyskowym zalecana jest ukierunkowana kinezyterapia poprzedzona zwykle terapią manualną zajętego obszaru.

Jest ona oparta na ćwiczeniach o charakterze rozciągającym oraz wzmacniającym mięśnie tułowia. Dla uzupełnienia terapii zaleca się trening aerobowy o niewielkim obciążeniu, np. spacery.

W przypadku dyskopatii równie ważne co ćwiczenia są edukacja posturalna oraz poprawa ergonomii pracy, stanowiące podstawę profilaktyki wtórnej.  

Leczenie operacyjne 

W przypadku, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów lub zmiany na poziomie krążka są w zaawansowanym stadium, podejmuje się decyzję o leczeniu inwazyjnym. Najczęściej stosowanymi technikami operacyjnymi jest stabilizacja/fuzja kręgosłupa.

Za pomocą śrubek i płytek chirurdzy stabilizują ze sobą dwa (lub więcej) kręgów. Podczas zabiegu usuwane są również struktury, które uciskały na nerwy.

Zabieg ten pozwala skutecznie zniwelować ekstremalny ból w kręgosłupie, jednak przyczynia się do przyspieszonej degeneracji krążków powyżej oraz poniżej poziomu fuzji.  

Techniki mniej inwazyjne obejmują: 

• laminektomię – w której usuwane są wyrostki kolczyste wraz z więzadłem żółtym, by poszerzyć kanał kręgowy;  
• foraminotomię – w której usuwany jest jedynie ten fragment krążka, który uciskał na nerwy; 
• discektomię – podczas której usuwa się wszystkie części uszkodzonego dysku; 
• wymianę dysku na sztuczny implant, dzięki czemu zachowana jest ruchomość w kręgosłupie, a proces rekonwalescencji skraca się w stosunku do klasycznej stabilizacji. 

Nasze kręgosłupy są coraz słabsze, a współczesny styl życia jest dla nich wyjątkowo niekorzystny, dlatego wszystkim nam bez względu na wiek i płeć grożą incydenty dyskowe. Najważniejsze i najlepsze, co możemy dla siebie zrobić, to ruch – pod każdą postacią, regularny i fizjologiczny. Wszyscy musimy ćwiczyć, to najlepsze lekarstwo, którego nie da się niczym innym zastąpić. 

Odpowiedzi na pytania naszych czytelników

Dehydratacja krążka międzykręgowego i jej przyczyny

Dehydratacja krążka międzykręgowego to po prostu zmniejszenie zawartości wody w dysku. Krążek międzykręgowy ma funkcję amortyzacyjną, a jego odwodnienie sprawia, że przestaje należycie spełniać tę funkcję. Kiedy choroba się rozwija, dochodzi do zwyrodnienia krążka, przez co mogą się tworzyć skupiska gazu, a to z kolei prowadzi do zwapnień.

Bardzo często dehydratacja krążków międzykręgowych nie daje żadnych objawów, dlatego też trudno podjąć jakieś kroki zmniejszające problem.

Dehydratację mogą powodować różne czynniki, jednak nie wszystkie zostały do końca poznane. Prawdopodobnie można wyrzucić z kręgu podejrzeń picie zbyt małej ilości wody. Bezpośrednią przyczyną będzie natomiast doprowadzenie do uszkodzenia pierścienia włóknistego w dysku, a to z kolei może wynikać ze:

• zbytniego dźwigania ciężarów przede wszystkim przy przybieraniu nieodpowiedniej postawy ciała (zaokrąglonych pleców albo skrętu tułowia),
• długiego siedzenia w jednej pozycji, bo prowadzi to do uszkodzenia dysków,
• otyłości,
• siedzącego trybu życia.

Zdarza się też niejednokrotnie, że wpływ na pojawienie się dehydratacji krążka międzykręgowego ma przepuklina kręgosłupa.

Kiedy pojawia się dehydratacja, często nie widać żadnych tego objawów, ale część osób skarży się na lumbago, rwę kulszową, barkową albo udową.

Kiedy dochodzi do utraty wody w krążku międzykręgowym, wówczas dysk traci swoją dotychczasową sprężystość. Wysokość dysku zostaje obniżona i powiększa się przestrzeń międzykręgowa. Dysk traci swe zdolności amortyzacyjne, przez co nie może spełniać swojej funkcji.

Ponieważ dysk nie może utrzymywać przeciążeń, to wysiłek spada na stawy międzykręgowe, a przez to dochodzi do ich zbytniego przeciążenia. Wynikiem tego jest spory ból kręgosłupa i właśnie w tym miejscu pojawia się znane lumbago, czyli ból w dolnej części pleców.

Drugim rodzajem bólu, jaki może się pojawiać w przypadku dehydratacji krążka międzykręgowego, jest rwa kulszowa. Jest to bardzo silny stan zapalny, który pojawia się, kiedy jądro miażdżyste z dysku przedostaje się na zewnątrz, wówczas organizm natychmiast reaguje, ponieważ zauważa, że pojawiła się niepożądana substancja.

Taki ból dodatkowo jest związany z obrzękiem tkanek. W zależności od tego, gdzie dokładnie znajduje się dysk ze stanem zapalnym, można się spodziewać rwy kulszowej, rwy udowej albo barkowej. Ból jest ogromny, na szczęście można go leczyć za pomocą leków przeciwzapalnych.

Najlepiej, aby dotarły one bezpośrednio do siedliska stanu zapalnego.

Dobrym sposobem na sprawdzenie, czy w kręgosłupie faktycznie zaszły jakieś zmiany, jest wykonanie rezonansu magnetycznego. Dzięki niemu można dostrzec zmiany zwyrodnieniowe spowodowane dehydratacją.

Dehydratacja w zasadzie nie może być leczona – szczególnie jeśli nie daje żadnych objawów. Leczeniu podlega to, co szczególnie utrudnia codzienne funkcjonowanie, czyli rwa kulszowa albo ból kręgosłupa.

Kiedy doszło do dehydratacji, trzeba pamiętać, że należy bardziej zadbać o swój kręgosłup, ponieważ taki problem może się powtórzyć.

Dlatego tak istotne wydaje się wdrożenie właściwych treningów, więcej aktywności fizycznej oraz unormowanie masy ciała jako jednej z przyczyn pojawienia się bólów. Trzeba postawić na zapobieganie przyczynom, aby ubezpieczyć się na przyszłość.

Przeczytaj także:

Dehydratacja krążka międzykręgowego

Krążki międzykręgowe potocznie zwane dyskami, stanowią strukturę kręgosłupa, która występuje między trzonami kręgów i zbudowana jest z jądra miażdżystego otoczonego pierścieniem włóknistym. Ten ostatni utworzony jest przez naprzemiennie przebiegające włókna kolagenowe i elastynowe.

Pierścień ten jest zdecydowanie grubszy w części przedniej, natomiast cieńszy w części tylnej. To właśnie ta cienka część najczęściej ulega uszkodzeniom. Wraz z dwoma sąsiednimi kręgami tworzy on segment ruchowy kręgosłupa. Elastyczność segmentu zapewnia odpowiednio uwodnione jądro miażdżyste i umożliwia przenoszenie znacznych obciążeń.

Z kolei pierścień włóknisty ma na celu zapobieganie jego przemieszczaniu się. Krążek międzykręgowy nie tylko odpowiada za ruchomość kręgosłupa ale i pełni funkcję amortyzatora. Dzięki dyskom kręgi nie ocierają się o siebie, a ponadto możliwe jest zginanie się, prostowanie oraz wykonywanie ruchów bocznych i obrotowych kręgosłupa.

         To właśnie pojawiające się zmiany patologiczne w obrębie krążków międzykręgowych mogą prowadzić do uciążliwych dolegliwości bólowych. Z wiekiem a także w wyniku przeciążeń na jaki narażony jest kręgosłup przez całe życie, elastyczność krążków międzykręgowych maleje.

Łatwiej może dochodzić do pęknięć, które skutkują przemieszczaniem się w całości lub w części wcześniej wspomnianego jądra miażdżystego co prowadzi do dyskopatii. Może to skutkować także jego przepukliną, która powoduje jego przemieszczanie się do korzeni rdzeniowych.

Jeżeli z medycznego punktu widzenia, zmiana taka jest nieodwracalna, stosuje się tak zwaną fenestrację czyli wycięcie tego fragmentu jądra miażdżystego, które uwidocznione na tomografii komputerowej bądź rezonansie magnetycznym modeluje rdzeń kręgowych lub zespół korzeni nerwowych. 

    Dehydratacja krążka międzykręgowego – odwodnienie krążka to właśnie nic innego jak utrata wody w jądrze miażdżystym, która w konsekwencji jest to przyczyną powstania dyskopatii.

Dochodzi do upośledzenia funkcji amortyzacyjnej za którą odpowiada krążek międzykręgowy i do powstawania pęknięć w obrębie pierścienia włóknistego.

Gdy choroba zwyrodnieniowa krążka jest już w stadium zaawansowanym, dochodzi do tworzenia się skupisk gazu – jest to tak zwany objaw próżniowy vaccum phenomen. W wyniku tego w obrębie krążka powstają zwapnienia. 

    Najczęściej pęknięcia pierścienia włóknistego nie dają żadnych objawów. Wyróżnić można pęknięcia koncentryczne, poprzeczne oraz promieniste. Te ostatnie, bardzo często skutkują powstaniem przepukliny krążka międzykręgowego.

Patomorfologiczne stadia przepukliny krążka międzykręgowego to bulging czyli uwypuklenie krążka międzykręgowego polegające na jego spłaszczeniu i symetrycznym uwypukleniu, obejmującym co najmniej 180 stopni jego obwodu.

Następnie protruzja czyli przepuklina, w której ciągłość pierścienia włóknistego zostaje zachowana. Ekstruzja to natomiast przepuklina z całkowitym przerwaniem ciągłości pierścienia włóknistego oraz sekwestracja polegająca na wypadnięciu fragmentu krążka międzykręgowego.

Może to być fragment jądra miażdżystego, ewentualnie pierścienia włóknistego, które nierzadko przemieszczają się. Niestety takie zmiany w obrębie krążków międzykręgowych, nie tylko upośledzają ich pierwotne funkcje, ale przede wszystkim mogą prowadzić do poważnych schorzeń.

Kończy się to najczęściej zmianami zwyrodnieniowymi całego kręgosłupa. W wyniku tych może dojść do powikłań takich jak zwyrodnieniowe zwężenie kanału kręgowego czyli stenozy lub kręgozmyku zwyrodnieniowego. 

    W diagnozowaniu tak powstałych zmian, pierwsze skrzypce grają badania obrazowe. RTG ma ono ograniczone znaczenie w ocenie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, jednak dobrze uwidacznia osteofity krawędzi trzonów kręgowych czy też sklerozytację w obrębie trzonów.

Zdjęcia RTG ponadto pozwalają uzyskać pośrednią ocenę krążka międzykręgowego. W przypadku znacznych dolegliwości poza RTG wykonuje się także rezonans magnetyczny. W badaniu tym wyraźnie widać pierwszy etap choroby zwyrodnieniowej krążka międzykręgowego, który objawia się obniżeniem sygnału w obrazach T2-zależnych.

Doskonale widoczne są także pojawiające się pęknięcia pierścienia włóknistego. 

    Do wystąpienia dyskopatii mogą się przyczynić takie czynniki jak długotrwała praca siedząca, zbyt mała aktywność fizyczna, stres, wyczynowe uprawianie sportu czy też uprawianie sportów bez odpowiedniego przygotowania.

Początkowe stadium dyskopatii przebiega bezboleśnie, jednak dla specjalisty zauważalne będzie ze względu na występującą ograniczoną ruchomość kręgosłupa rotacyjną, wyprostowaną i zgięciową.

Jeśli pojawiają się dolegliwości bólowe, oznacza to, że doszło już do wypukliny bądź przepukliny. Ból, który wtedy się pojawia związany jest z trzema czynnikami: mechanicznym, chemicznym i naczyniowym.

Rehabilitacja uzależniona jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania schorzenia. Stosuje się przede wszystkim różnego rodzaju zabiegi fizykalne, rehabilitacje funkcjonalną, a w ostateczności leczenie operacyjne.