Domowe sposoby na żylaki nóg – jak łagodzić dolegliwości związane z żylakami nóg?

Żylaki to problem zarówno estetyczny, jak i zdrowotny. Dotyka on nawet co czwartej osoby w wieku powyżej 40 lat. Jego głównymi przyczynami jest siedzący tryb życia i nieodpowiednia dieta oraz predyspozycje genetyczne.

Biorąc więc pod uwagę takie przyczyny – co na żylaki będzie najskuteczniejsze? Czy istnieją preparaty na żylaki nóg, które można stosować w sposób uniwersalny? Na rynku dostępnych jest wiele panaceów, które pomagają nam złagodzić ich nieprzyjemne objawy.

Firmy farmaceutyczne prześcigają się w tworzeniu coraz to nowszych leków na tę dolegliwość.

Czym powinna charakteryzować się dobra maść na żylaki i kiedy powinniśmy po nią sięgnąć?

Czytaj dalej

Choć żylaki w ciąży kojarzą się nam przede wszystkim ze zmianami widocznymi na nogach ciężarnych, kończyny dolne wcale nie są jedynymi miejscami, które ulegają zmianom chorobowym. Poważnym problemem ciężarnych są także żylaki miejsc intymnych.

Nie są one aż tak dużym wyzwaniem estetycznym, żylaki sromu ciąży, żylaki pochwy, macicy i warg sromowych przeważnie powodują jednak dolegliwości bólowe, a w skrajnych przypadkach mogą okazać się nawet przeciwwskazaniem do porodu naturalnego.

Co jeszcze warto o nich wiedzieć? Czytaj dalej

Żylaki przełyku są groźne dla zdrowia, a nawet życia pacjenta, w żadnym wypadku nie można ich bagatelizować. Natomiast przypadku jakiegokolwiek ich podejrzenia powinniśmy udać się do lekarza i wdrożyć właściwe leczenie. W jaki sposób poznać, że dzieje się coś niedobrego?

Czytaj dalej

Żylaki powrózka nasiennego to nagromadzenie powiększonych żył w mosznie. Można je zaobserwować zarówno wokół jednego, jak i wokół obu jąder. Powszechny problem męskiego układu rozrodczego występuje we wszystkich grupach wiekowych, najczęściej u nastolatków.

Żylak jądra może być bezpośrednią przyczyną niepłodności męskiej. Problem jest dość powszechny, według statystyk, występuje u około 15% mężczyzn.

W artykule opiszemy skąd się biorą żylaki jąder, dlaczego są tak bardzo niebezpieczne i co można zrobić, aby się ich pozbyć!

Czytaj dalej

Usuwanie żylaków, czyli jakie operacje na żylaki i jakie zabiegi przyniosą najlepsze rezultaty w walce z chorobą żylną? Poniżej postaramy się przedstawić najlepsze metody usuwania żylaków.

Należy jednak zacząć- czym w ogóle są żylaki? To popularna nazwa przewlekłej niewydolności żył, która objawia się widocznymi przez skórę wypukłościami, zgrubieniami i przebarwieniami żył.

Choroba może być uwarunkowana genetycznie lub nabyta wskutek takich czynników jak siedzący tryb pracy, brak ruchu czy nadwaga. Jest to przypadłość bardzo często spotykana i wiele osób decyduje się na zabieg na żylaki. Dzięki postępowi, jaki dokonuje się w medycynie, żylaki przestały być wyrokiem.

Usuwanie żylaków jest nie tylko możliwe, ale również wskazane. Co więcej, metody usuwania żylaków można dziś nie tylko dzielić na wiele grup, ale również dostosowywać do zróżnicowanych potrzeb pacjentów.

Czytaj dalej

Teleangiektazje to rozszerzone naczynia krwionośne, które prześwitują przez skórę. Stanowią najczęściej występującą formę niewydolności żylnej i w większości przypadków, są jedynie drobnym defektem kosmetycznym. Pajączki mogą pojawić się w następstwie stosowania kosmetyków czy długotrwałego przyjmowania glikokortykosteroidów. Pojawiają się też u kobiet w ciąży.

Nie oznacza to jednak, że można je ignorować. Poszerzone naczynka śródskórne mogą wskazywać na poważne schorzenia, w tym na przewlekłą niewydolność żylną. Konieczna jest zatem szczegółowa diagnostyka, w tym badanie USG naczyń żylnych, gdyż w niektórych przypadkach, tego typu patologie mogą wskazywać na poważne schorzenia.

Jakie są przyczyny teleangiektazji? Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Czytaj dalej

Przede wszystkim zacznijmy od tego, że żylaki nie są jedynie problemem czysto estetycznym. Nieleczone żyły mogą się nie tylko powiększać, ale również prowadzić do niebezpiecznych stanów zapalnych skóry.

Nawet nie zdajemy sobie zazwyczaj sprawy z jakże niebezpiecznych i nagłych zatorów żylnych. Zapewne zastanawiacie się jaki lek na na żylaki są bezpiecznym i skutecznym sposobem, na uporanie się z tą dolegliwością. Niestety na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi.

Skuteczność leków zależy w dużym stopniu od zaawansowania i charakteru choroby. Czytaj dalej

Żylaki są jednym z poważniejszych problemów zdrowotnych Polaków. Szacuje się, że nawet 1/3 populacji może ich doświadczać. U kobiet po menopauzie ryzyko wystąpienia żylaków wzrasta nawet o 50%. Warto wiedzieć, jak rozpoznać objawy żylaków i zapobiegać ich rozwojowi oraz nawrotom. Czytaj dalej

Pajączki na nogach mogą pojawić się w różnych okresach życia i stanowią spory problem estetyczny. Dużo ważniejsze są jednak kwestie zdrowotne, z jakimi się wiążą. Pękające naczynka na nogach i udach mogą stanowić objaw przewlekłej niewydolności żylnej.

Niebieskie czy fioletowe żyłki na nogach nie są więc takie niegroźne, jak się to wielu osobom wydaje.

Warto dowiedzieć się jakie są przyczyny pękania naczynek i co można zrobić, żeby temu przeciwdziałać! Po jakie leki uszczelniające naczynia krwionośne warto sięgnąć i jakie maści zastosować, by pozbyć się tych zmian żylnych?

Czytaj dalej

Obrzęki są jednym z najbardziej bagatelizowanych problemów zdrowotnych w społeczeństwie. Uważa się je raczej za defekt estetyczny niż problem natury zdrowotnej. Tymczasem często obrzęki miejscowe i obwodowe stanowią objaw poważniejszych schorzeń.

Czytaj dalej

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że niewydolność żylna kończyn dolnych może być poważnym problemem, stojącym na drodze do utrzymania zdrowia i dobrej kondycji. Schorzenie to jest niezwykle częste i dotyka wielu osób, zwłaszcza pracujących w jednej pozycji – stojącej lub siedzącej.

Częściowo wynika również z przyczyn genetycznych. Szybkie działanie już na pierwszym etapie rozpoznania początków choroby pozwala łatwiej sobie z nią radzić i zapobiega tworzeniu się poważnych, zagrażających nawet życiu stanów.

Sprawdź, jak objawia się choroba żylakowa, z czego wynika oraz jak może być leczona niewydolność żylna nóg.

Czytaj dalej

Żylaki to jedna z najczęściej występujących dolegliwości, która dotyka kończyny dolne. Schorzenie jest nie tylko problemem estetycznym, ale także może doprowadzić do poważnych powikłań.

A objawy niewydolności żylnej kończyn dolnych są bardzo nieprzyjemne – uczucie ciężkich nóg, skurcze łydek, świąd i ból wzdłuż przebiegu poszerzonej żyły. Dlatego warto walczyć z chorobą i zapobiegać jej dalszemu postępowi. Jednym ze skutecznych sposobów jest maść z kasztanowca, która posiada bardzo dobre opinie.

Czym charakteryzuje się maść z kasztanowcem, z czego wynika jej dobroczynne działanie i jak wybrać tę najlepszą? Oto kilka podstawowych informacji.

Czytaj dalej

Lekarze szacują, że niebawem nawet połowa polskiego społeczeństwa może borykać się z problemem żylaków, znanych przede wszystkim jako nieestetyczne, widoczne żyły.

Specjaliści już są w stanie określić, od czego powstają żylaki. Najpopularniejsze są te schorzenia, które dotyczą żylaków kończyn dolnych.

Jeżeli chodzi o żylaki przyczyny powstawania są powszechnie znane, ale problem nadal przez wielu lekceważony.

Czytaj dalej

Żylaki kończyn dolnych, to uporczywa dolegliwość, która dotyka nawet co piątej osoby po 40 roku życia.

Nic więc dziwnego, że wraz z postępem medycyny coraz większą uwagę przywiązuje się do tych nie tylko nieestetycznych, ale i wyjątkowo szkodliwych uszkodzeń żyły. Jednak wypadałoby wiedzieć do kogo się udać, aby rozpoznać pierwsze objawy i poznać metody leczenia.

W artykule odpowiemy na pytanie, jak się nazywa lekarz od żylaków.  Jakie zagrożenie wywołuje to schorzenie i jakie pierwsze kroki podjąć w jego leczeniu.

Czytaj dalej

Żylaki to jedna z najczęstszych chorób cywilizacyjnych naszego wieku, jeżeli interesuje Cię jak zapobiegać żylakom i pajączkom na nogach – zapraszamy do artykułu. Istotne jest, by jak najszybciej zacząć walkę z żylakami.

Nie jest to jedynie problem estetyczny, ale również poważne zagrożenie dla naszego zdrowia. Dlatego ważne jest, byśmy jak najszybciej podjęli odpowiednią profilaktykę i wykluczyli ryzyko ich powstawania. Według najnowszych statystyk dotyka ona nawet co piątej osoby powyżej 40 roku życia.

Już prawie połowa dorosłych Polaków zmaga się z problemem żylaków. I choć niewydolność żył kojarzy się nam z chorobą, z którą zmagają się przede wszystkim osoby starsze. Okazuje się, że problem ten dotyka także dwudziestolatków.

Jak pomóc sobie w walce z nim? Okazuje się, że doskonałym rozwiązaniem może być zarówno zmiana diety, jak i ćwiczenia.

Czytaj dalej

Jak walczyć z żylakami? Wbrew pozorom jest wiele metod na wyleczenie tej dolegliwości. Co prawda domowe sposoby na żylaki ograniczają się jedynie do przeciwdziałania doraźnego, potrafią być w tym jednak bardzo skuteczne.

Delikatny masaż odpowiednio dobranymi olejkami naturalnymi, kąpiele czy specjalne okłady z produktów, które bez problemu znajdziemy w swojej kuchni, takich jak napar z pokrzywy, rumianku czy nawet octu jabłkowego mogą okazać się pomocne w uśmierzaniu bólu i niwelowaniu poczucia „ciężkich nóg”.

Jednak od czego zacząć i do jakich rad się zastosować? Czytaj dalej

Co to jest diosmina? To substancja, która jest stosowana w przemyśle farmaceutycznym już od wielu lat.

Mimo znacznego postępu, jaki dokonał się w tej dziedzinie, to jej dobroczynne właściwości doceniane są także dziś. Wciąż stanowi podstawowe zalecenie terapeutyczne w leczeniu żylaków kończyn dolnych.

Jakie właściwości wykazuje diosmina? Kto powinien po nią sięgnąć? Czy leki z diosminą wywołują skutki uboczne?

Czytaj dalej

Objawy żylaków odbytu są zauważalne na pierwszy rzut oka. To nienaturalnie poszerzone i poskręcane żyły widoczne tuż pod skórą. Nierzadko skóra wokół nich jest bardzo podrażniona, a same żylaki dają o sobie znać poprzez uciążliwy ból.

Czytaj dalej

Żylaki nóg to nadmierne poszerzenie żył, które powstaje w wyniku wysokiego ciśnienia krwi, która nie może „dostać się” do górnych partii krwiobiegu w wyniku uszkodzenia specjalnych zastawek, blokujących jej ruch w dół.

Pamiętajmy, że na naszą krew również oddziałuje prawo grawitacji, aby nie wpływało one na ruch krwi w stronę serca. Nasz organizm wykształcił specjalne zastawki, które działają na zasadzie drzwi wahadłowych otwierających się w jedną stronę. Ta dolegliwość dotyka nawet co 5 osobę w wieku powyżej 40 lat.

Co zrobić, by przeciwdziałać temu nieprzyjemnemu schorzeniu i jak zlikwidować żylaki, by uniknąć niechcianych nawrotów?

Czytaj dalej

Babka lancetowata to dość niepozorna roślina, która jednak posiada wiele cennych właściwości zdrowotnych. Jest składnikiem wielu popularnych maści i suplementów diety.

Przede wszystkim wpływa pozytywnie na układ pokarmowy i drogi oddechowe, jednak wspomaga także leczenie żylaków, poprzez wzmacnianie żył i stymulowanie procesów cyrkulacji krwi.

W jaki sposób powinna być stosowana babka lecznicza, by zadziałała najlepiej i co jeszcze warto o niej wiedzieć?

Czytaj dalej

Żylaki – objawy

Jedną z najczęstszych chorób żył i układu krążenia, dotykającą nawet co piątego dorosłego człowieka, są problemy z żyłami powierzchniowymi. Żylaki nóg objawy mają dosłownie zauważalne gołym okiem, przez co są łatwe do zdiagnozowania.

• Do wczesnych objawów żylaków, należą głównie wenulektazje, czyli tak zwane pajączki na nogach. To trwale uszkodzone, “popękane” naczynia krwionośne tworzące bardzo charakterystyczne jasnofioletowe, lub czerwone, rozgałęziające się niteczki pod naszą skórą.
• Ich pojawianie się, jest pierwszym sygnałem świadczącym o niewydolności żylnej. I właśnie to jest odpowiedni moment, aby podjąć się profilaktycznego leczenia lub udać się na wnikliwszą diagnostykę, gdyż choroba jest jeszcze w stadium początkowym i można ją jeszcze skutecznie spowolnić.

W przypadku braku reakcji, na naszych nogach mogą z czasem pojawić się rozszerzone, spuchnięte, widoczne tuż pod skórą żyły. To właśnie właściwe objawy żylaków, w zaawansowanym stadium.

Nierzadko towarzyszy im ból, swędzenie, podrażniona skóra oraz charakterystyczna ociężałość nóg.

Jeżeli szukasz szerszej wiedzy na ten temat lub chcesz poznać mniej typowe objawy żylaków, to koniecznie zapoznaj się z artykułami, które znajdziesz na naszej stronie!

Poradnik żylaki

Co na żylaki nóg?

Żylaki można leczyć równie dobrze zabiegowo, jak i bezzabiegowo, zależnie od stadium schorzenia oraz czynników indywidualnych. Jednak na rynku dostępne są zarówno maści, suplementy, jak i specjalistyczne zabiegi, które mogą odsunąć konieczność operacji. Przez co wiele osób ma zagwozdkę jaki preparat na żylaki sprawdzi się konkretnie w ich przypadku.

Alternatywą dla konwencjonalnej medycyny, mogą być również zioła na żylaki nóg, które uśmierzą ból czy stany zapalne związane z tą dolegliwością. Musimy jednak pamiętać, że nie zastąpią nam profesjonalnych preparatów farmakologicznych.

Jeżeli chcesz wiedzieć, co pomaga na żylaki i pajączki. Na tym blogu znajdziesz odpowiedzi na te i inne pytania. Swoje artykuły opieramy przede wszystkim na najnowszych odkryciach medycznych i opiniach wybitnych flebologów.

Domowe sposoby na żylaki

Przyczyny powstawania żylaków

Żylaki kończyn dolnych są częstym problemem, który dotyczy nie tylko kobiet, ale również mężczyzn. Mogą to być jasne, pojedyncze zmiany, najczęściej w formie pajączków, ale mogą to być również duże żylaki prowadzące do obrzęków nóg, bóli i kurczy nóg, uczucia zmęczenia i ciężkości nóg, drętwienia nóg, zespołu niespokojnych nóg, a nawet zakrzepów, zatorów, przebarwień czy owrzodzeń.

Dowiedz się więcej o żylakach nóg!

Jedną z najskuteczniejszych metod terapeutycznych, pozwalających pozbyć się żylaków jest operacja chirurgiczna żylaków. Mogą ją przeprowadzić doświadczeni  lekarze Gdańskiego Szpitala 1 Day Clinic. Operacja zmniejsza ryzyko choroby zakrzepowej w przyszłości, poprawia komfort życia pacjenta i znacznie poprawia wygląd i kondycję kończyn dolnych.

Przed każdym zabiegiem warto skorzystać z konsultacji kwalifikującej pacjenta do zabiegu.

Przyczynami powstawania żylaków kończyn dolnych są predyspozycje genetyczne, osłabienie ściany naczyniowej czy wzrost ciśnienia krwi żylnej. Na wystąpienie choroby żylnej narażone są m.in. kobiety w ciąży, osoby zmagające się z nadwagą, palacze, osoby korzystające w nadmiarze z sauny i solarium, noszące buty na wysokim obcasie i ciasne ubrania.

Jeśli chcemy uniknąć niewydolności żylnej nóg, powinniśmy już teraz zadbać o siebie. Zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać żylakom niż je leczyć, dlatego w ramach profilaktyki:

• Unikaj długiego stania, a także długiego siedzenia. Jeśli nie masz możliwości ograniczenia tych pozycji staraj się co jakiś przespacerować, oprzeć nogi na krześle, zrobić kilka przysiadów,
• Unikaj pozycji utrudniających krążenie krwi (np. krzyżowanie nóg, zakładanie nogi na nogę),
• Odpoczywaj z kończynami uniesionymi powyżej poziomu serca,
• Zrezygnuj z noszenia obuwia na wysokim obcasie,
• Uprawiaj sport, bądź aktywny fizycznie. W walce z żylakami pomagają:  jogging, umiarkowana jazda na rowerze, pływanie, tenis,
• Unikaj wysokich temperatur,
• Unikaj gorących kąpieli,
• Zakładaj ubrania nie ograniczające prawidłowego krążenia krwi,
• Unikaj spożywania alkoholu,
• Zadbaj o prawidłową masę ciała.

Naturalne sposoby na żylaki kończyn dolnych

Pomimo tego, że najlepszą metodą na pozbycie się żylaków jest operacja chirurgiczna, to można wykorzystać domowe sposoby na zminimalizowanie dolegliwości związanych z tą przypadłością. Dary natury pozwolą zmniejszyć żylaki, ograniczą ich widoczność, wzmocnią i uszczelnią żyły i zminimalizują dolegliwości bólowe.

• Okłady czosnkowe – czosnek jest najpopularniejszym naturalnym antybiotykiem, który znajduje działanie terapeutyczne w większości problemów medycznych, również przy żylakach. Działa przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, wspomaga krążenie krwi w organizmie i usuwa toksyny z naczyń krwionośnych.

Leczenie żylaków – ETERMED

Do przygotowania okładu czosnkowego potrzebne są: główka czosnku, sok z 3 pomarańczy, 3 łyżeczki oliwy z oliwek. Czosnek należy zalać sokiem i oliwą, a następnie odstawić w zakręconym słoju na 12-24 godz. Po tym czasie, nogi smaruje się powstałą mieszanką, a następnie owija bawełnianą gazą.

• Oliwa z oliwek – ma działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, nawilżające, doskonale uelastycznia skórę, pobudza cyrkulację krwi. Aby działanie oliwy było jeszcze lepsze, można dodać do niej kilka kropel witaminy E albo olejku cyprysowego. Mieszanka służy do wsmarowywania w kończyny.
• Witamina E – olejek z witaminą E wsmarowywany w kończyny przyspiesza gojenie się żylaków.
• Wywar z natki pietruszki – wzmacnia naczynia krwionośne, pomaga zminimalizować żylaki, wspomaga odnowę komórek, ma silne działanie przeciwutleniające.

Do przygotowania wywaru potrzebne są: pęczek świeżych liści pietruszki, olejek różany, olejek nagietkowy. Posiekane liście pietruszki należy gotować 5 minut, następnie przecedzić i dodać po jednej kropli każdego olejku. Przygotowanym wywarem smaruje się żylaki.

• Napój na bazie pieprzu cayenne – ma działanie przeciwobrzękowe, zmniejsza dolegliwości związane z żylakami, korzystnie wpływa na krążenie żylne, łagodzi ból związany z niewydolnością żylną.

Do przygotowania napoju potrzebna jest tylko jedna łyżeczka pieprzu cayenne, którą należy rozpuścić w szklance gorącej wody i wymieszać. Zmniejszenie dolegliwości związanych z żylakami można zauważyć po około 3 miesiącach regularnego picia napoju (2 razy dziennie).

• Ruszczyk  (tzw. myszopłoch) –zmniejsza ból związany z żylakami, redukuje stan zapalny, obkurcza żyły, poprawia przepływ krwi przez naczynia krwionośne.
• Okłady z kapusty – jedna z najpopularniejszych „babcinych” metod stosowanych w walce z żylakami, pomocna również w zaawansowanych stadiach niewydolności żylnej.
• Ocet jabłkowy – wspomaga krążenie i przepływ krwi, zmniejsza opuchliznę, zmniejsza żylaki, poprawia kondycję żył. Octem jabłkowym smaruje się miejsca, w których występują żylaki, można też pić mieszankę składającą się z: 2 łyżeczek octu jabłkowego i szklanki wody.
• Kąpiel z dodatkiem soli Epsom – zmniejsza żylaki, wspomaga krążenie krwi, poprawia kondycję skóry. Do wanny wypełnionej ciepłą wodą należy dodać sól i wymieszać. Aby kąpiel przyniosła oczekiwane efekty, należy ją systematycznie powtarzać przynajmniej 2 razy w tygodniu.
• Winorośl – liście winorośli zapewniają prawidłowa kondycję żył, mają działanie przeciwzapalne, obkurczające, przeciwutleniające i homeostatyczne. Ugotowany wywar służy do okładów na miejsca, gdzie widoczne sa żylaki.
• Wywar z nagietka – poprawia krążenie krwi, działa przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo.

Jakie są naturalne sposoby leczenia żylaków?

Do przygotowania wywaru potrzeba: 1 szklanki kwiatów nagietka i 4 szklanek wody.

• Maść z nagietka – działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwzakrzepowo. Do przygotowania maści potrzeba: 150 ml oliwy z oliwek, 2,3 łyżki pokrojonych kwiatów nagietka. Kwiaty po zalaniu oliwą należy podgrzewać na wolnym ogniu około 30 minut, następnie odcedzić i dodać do mieszanki 20 g roztopionego wosku pszczelego. Mieszanką należy smarować zmienione chorobowo miejsca. Gotową maść należy przechowywać w lodówce.

• Borówki – zawierają dużą ilość przeciwutleniaczy, odbudowują zniszczenia w naczyniach krwionośnych, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych i tkankę łączną otaczającą żyły, uelastyczniają żyły.
• Awokado – zawiera przeciwutleniacze chroniące serce, tętnice, żyły, minimalizuje ryzyko zmian chorobowych w naczyniach krwionośnych, wspomaga funkcjonowanie układu krwionośnego.
• Rozmaryn – minimalizuje ryzyko pojawienia się żylaków, wzmacnia naczynia krwionośne, chroni przed wolnymi rodnikami.
• Imbir – minimalizuje ryzyko pojawienia się żylaków, wspomaga rozpuszczanie skrzepów w naczyniach żylnych, ma właściwości przeciwzapalne, korzystnie wpływa na krążenie krwi w organizmie.
• Buraki – wzmacniają naczynia krwionośne, usuwają substancje uszkadzające żyły, usprawniają krążenie krwi w organizmie.
• Kasztanowiec – jego nasiona wzmacniają i przywracają elastyczność naczyń krwionośnych, leczą stany zapalne żył, opóźniają proces starzenia się układu krwionośnego, zaś jego kwiaty zawierające duże ilości witaminy P działają ochronnie na naczynia krwionośne. Wyciąg z kasztanowca jest składnikiem wielu maści, żeli i tabletek na żylaki i uczucie ciężkich nóg.
• Arnika – jej kwiaty mają działanie przeciwobrzękowe, przeciwzapalne, ma właściwości przeciwzakrzepowe, zmniejsza żylaki.
• Dziurawiec zwyczajny – wspomaga leczenie żylaków i niewydolności żylnej, ma działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe.
• Oczar wirginijski  – działa przeciwzapalnie, zmniejsza opuchliznę, redukuje ból, przynosi ulgę ciężkim nogom, poprawia krążenie, zwęża i uszczelnia żyły. Wyciąg rośliny stosuje się w okładach lub jako dodatek do kąpieli.
• Wąkrota azjatycka (Gotu kola) – przyspiesza gojenie ran, zmniejsza obrzęki, poprawia krążenie, uszczelnia naczynia krwionośne, uelastycznia żyły.

W leczeniu niewydolności żylnej pomocna jest są również kompresjoterapia, czyli terapia uciskowa skierowana dla kobiet w ciąży,  kobiet w okresie połogu, osób po przebytej operacji usunięcia żylaków czy w stanach przewlekłej niewydolności żylnej. Warto skorzystać ze specjalnych opasek, pończoch czy rajstop zapobiegających problemom związanych z krążeniem krwi w kończynach, żylakami oraz uczuciem zmęczonych nóg.

Dowiedz się więcej o kompresjoterapii! 

Osoby, które zmagają się ze znacznymi żylakami kończyn dolnych i chcą jak najszybciej pozbyć się problemu, powinny przede wszystkim zastanowić się nad operacją chirurgiczną lub zabiegiem skleroterapii.

Żylaki kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie, dieta

Żylaki to poszerzone i wydłużone fragmenty żył, często mające kręty przebieg. Żyły dzielimy na głębokie, powierzchniowe i przeszywające (łączące te pierwsze z drugimi).

Żylaki mogą pojawiać się na każdej żyle powierzchniowej, ale najczęściej powstają na kończynach dolnych, ponieważ stanie i chodzenie zwiększa ciśnienie krwi w dolnej części ciała1.

Problem żylaków kończyn dolnych jest bardzo rozpowszechniony – dotyka połowę dorosłej populacji2.

Żylaki możemy podzielić na3:a) żylaki głównych pni żylnych – umieszczone blisko powierzchni skóry, są grube i gruzłowate; bywają długie; to najpoważniejsza forma żylaków, ponieważ często daje dolegliwości bólowe i inne objawy niewydolności żylnej; b) żylaki siatkowe – grupa żylaków w kolorze czerwonym ułożonych w siateczkę; te żylaki nie powodują bólu i rzadko wywołują obrzęk; c) teleangiektazje – inaczej „pajączki”; małe skupiska niebieskich lub czerwonych żyłek; mogą pojawiać się na nogach lub na twarzy; są nieszkodliwe i nie wybrzuszają się pod powierzchnią skóry, mogą stanowić najwyżej problem natury kosmetycznej.

Powstawanie żylaków związane jest z wadliwym działaniem zastawek – elementów żył zapobiegających cofaniu się krwi. Gdy zastawki są osłabione lub uszkodzone, krew, zamiast płynąć w kierunku serca, cofa się i zbiera w żyle, przez co dochodzi do powiększenia tej ostatniej, czyli do powstania żylaka.

Do czynników ryzyka powstawania żylaków należą: – wiek – z wiekiem zastawki żylne mogą słabnąć; – płeć żeńska – u kobiet ryzyko powstawania żylaków jest większe, prawdopodobnie ze względu na zmiany hormonalne towarzyszące ciąży, miesiączkowaniu i menopauzie; do pojawiania się żylaków mogą przyczyniać się także leki hormonalne (np. środki antykoncepcyjne); – ciąża – podczas ciąży wzrasta objętość krwi w organizmie matki, co może przyczyniać się do powstawania żylaków; rolę mogą odgrywać także zmiany hormonalne (wzrost poziomu estrogenów); – żylaki w wywiadzie rodzinnym – ryzyko tej choroby u danej osoby rośnie, jeśli cierpiał na nią ktoś z jej rodziny; – otyłość – nadmiar kilogramów zwiększa ciśnienie, jakiemu poddawane są żyły; – stanie lub siedzenie przez dłuższy czas – długie pozostawanie w tej samej pozycji utrudnia swobodny przepływ krwi; – palenie tytoniu; – urazy nóg.

• Do objawów żylaków nóg należą: – ból nóg lub uczucie ciężkości, – pieczenie, pulsujący ból, skurcze mięśni i opuchlizna podudzi, – nasilanie się dolegliwości bólowych po dłuższym siedzeniu lub staniu, – swędzenie w okolicy żyły,
• – przebarwienie skóry w okolicy żylaka.
• Żylaki często nie dają żadnych dolegliwości bólowych. W takich przypadkach ich objawy ograniczają się do: – zmiany koloru fragmentu żyły na niebieski lub ciemnofioletowy,
• – uwypuklenia fragmentu żyły (miękkiego w dotyku), często o krętym przebiegu.
• Żylaki z reguły nie są groźne dla zdrowia, ale w rzadkich przypadkach mogą dawać powikłania takie jak: – owrzodzenia żylne goleni – mogą tworzyć się w pobliżu żylaków, najczęściej niedaleko kostki; postanie owrzodzenia poprzedzone jest zwykle pojawieniem się przebarwienia na skórze; podejrzenie owrzodzenia żylnego goleni należy zgłosić lekarzowi; – krwawienia – żylaki, zwłaszcza umiejscowione płytko pod skórą, mogą czasem pękać; krawienie, do jakiego wtedy dochodzi, jest zwykle niewielkie, ale wymaga zgłoszenia się do lekarza; – zakrzepy – jako że przepływ krwi przez żylaki może być spowolniony, może w nich dochodzić do powstawania powierzchownych zakrzepów, czyli zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych (inaczej: zakrzepicy żył powierzchownych); daje ono takie objawy jak opuchlizna, zaczerwienienie, ból i tkliwość całej kończyny lub tylko miejsca w pobliżu żylaka; zwykle zapalenie takie nie ma groźnych dla zdrowia konsekwencji, ale w poważniejszych przypadkach żylaków może nieść ze sobą ryzyko zakrzepicy żył głębokich, które wiąże się czasem z takimi niebezpiecznymi problemami jak przewlekła niewydolność żylna, zespół pozakrzepowy lub zatorowość płucna; ryzyko zakrzepicy żył głębokich powinien ocenić lekarz .
• Podstawowym leczeniem żylaków są działania związane z trybem życia takie jak5: a) unikanie stania przez dłuższy czas; podczas siedzenia unikanie krzyżowania nóg; b) schudnięcie lub utrzymywanie zdrowej masy ciała; c) aktywność fizyczna (ćwiczenia) – poprawia krążenie i obniża ciśnienie; najlepsze formy ćwiczeń to pływanie, spacery, jazda na rowerze, joga;
• Inne formy leczenia zachowawczego to: a) noszenie leczniczych pończoch lub podkolanówek uciskowych – lecznicze różnią się od profilaktycznych tym, że mają różne stopnie ucisku; o doborze stopnia powinien zdecydować lekarz; nie zaleca się ich stosowania osobom cierpiącym jednocześnie na miażdżycę lub niedokrwienie nóg; najlepiej przed sięgnięciem po produkty uciskowe wykonać badanie dopplerowskie oceniające krążenie krwi w nogach; według NICE (National Institute for Health and Care Excellence) odzież uciskową zaleca się do długoterminowego stosowania jedynie tym osobom, u których nie powinno się stosować innych metod leczenia; nadają się one także do stosowania u kobiet w ciąży do czasu rozwiązania; natomiast pacjenci z niewydolnością żył głębokich często muszą nosić odzież uciskową przewlekle, do końca życia, nawet jeśli przeszli operację usunięcia żylaków6; b) farmakoterapia przy użyciu tabletek doustnych lub żeli i maści na żylaki zawierających takie substancje jak diosmina7, rutozyd8, trokserutyna lub escyna9.
• Domowe sposoby leczenia żylaków, oprócz wymienionych powyżej działań związanych z trybem życia, obejmują10,11:

a) stosowanie produktów roślinnych, takich jak: – kasztanowiec pospolity – według przeglądu badań z 2012 r.

uśmierza ból nóg, zmniejsza obrzęk i świąd u osób z przewlekłą niewydolnością żylną; wyciąg z tej rośliny może być równie skuteczny co noszenie odzieży uciskowej; uwaga: nieprzetworzone liście, kora, kwiaty i nasiona kasztanowca zawierają eskulinę, która jest trująca i może powodować krwawienia; do stosowania wewnętrznego przeznaczone są wyciągi z kasztanowca pozbawione eskuliny, a zawierające najważniejszą substancję czynną tej rośliny – escynę12; – owoc borówki czarnej (Vaccinium mirtyllus) – bogaty w antocyjany; według badań na zwierzętach borówka czarna może wzmacniać naczynia krwionośne, zmniejszać obrzęk i wspomagać leczenie żylaków13; – myszopłoch kolczasty (Ruscus aculeatus) – tradycyjnie stosowany dla poprawy krążenia; według badań obkurcza żyły14; – ekstrakt z pestek winogron – stosowany w niewydolności żylnej; pewne badania sugerują, że może on zmniejszać obrzęk i łagodzić objawy przewlekłej niewydolności żylnej15; nie nadaje się dla osób stosujących leki rozrzedzające krew (może zwiększać ryzyko krwawienia); – rutyna – bioflawonoid znajdujący się m.in. w jabłkach, gryce, większości cytrusów, figach, czarnej i zielonej herbacie; ma silne właściwości antyoksydacyjne; poprawia krążenie, wzmacnia naczynia krwionośne i zwiększa ich elastyczność; może zmniejszać ryzyko zakrzepów16; – wyciąg z sosny nadmorskiej – według badań może zmniejszać obrzęk nóg związany z żylakami; – oczar wirginijski (Hamamelis virginiana) – stosowany tradycyjnie jako środek ściągający i obkurczający naczynia krwionośne; może pomagać w leczeniu żylaków17; – wąkrota azjatycka (Centella asiatica) – według badań może łagodzić takie objawy przewlekłej niewydolności żylnej jak obrzęk, ból i ciężkość nóg; znacząco poprawia parametry mikrocyrkulacji krwi18;

1. b) olejki eteryczne: – cyprysowy olejek eteryczny – poprawia krążenie, wzmacnia układ krążenia; – przy bólach mięśni, obrzękach lub lub pęcherzach na skórze można sięgnąć po olejek z mięty pieprzowej, drzewa herbacianego lub lawendy (rozcieńczone w oleju bazowym);
2. c) noszenie luźnych ubrań, by nie hamować krążenia krwi; chodzenie w butach na niskich obcasach;
3. d) odpoczywanie z nogami na wysokości serca lub ułożonymi lekko wyżej – poprawia krążenie, zmniejsza ciśnienie krwi w nogach.

Objawy żylaków może też zmniejszyć odpowiednia dieta.

Powinna ona19: a) być niskokaloryczna, ponieważ nadwaga i otyłość są czynnikiem ryzyka żylaków; b) zawierać bioflawonoidy, które zmniejszają stan zapalny i poprawiają krążenie; dobre źródła bioflawonoidów to np.

bakłażan, szpinak, papryka, brokuły, mango czy czosnek; c) zawierać mało soli, ponieważ jej nadmiar zwiększa ciśnienie i prowadzi do zatrzymywania płynów, co jest niekorzystne dla żył; d) pić więcej wody, by poprawić krążenie i zmniejszyć ilość zjadanego pokarmu; e) zawierać dużo błonnika – obniża poziom cholesterolu, który niekorzystnie wpływa na żyły; f) zawierać dużo witaminy C – jest niezbędna do wytwarzania kolagenu i elastyny.

Produkty szczególnie korzystne przy żylakach to20,21,22: a) awokado – zawiera dużo witaminy C i E niezbędnych dla dobrostanu żył oraz glutation, który działa ochronnie na naczynia krwionośne; zawiera także luteinę i zeaksantynę, które także wspierają zdrowie naczyń krwionośnych; b) buraki – zawierają dużo betacyjaniny, która obniża poziom homocysteiny, aminokwasu uszkadzającego naczynia krwionośne; są także dobrym źródłem azotanów niezbędnych do wytwarzania tlenku azotu, który rozszerza naczynia krwionośne i obniża ciśnienie tętnicze; c) szparagi – zawierają rutynę, a także wiele witamin i mikroelementów; d) rozmaryn – pobudza krążenie; uważa się, że ekstrakty z rozmarynu zmniejszają obrzęk żylaków i poprawiają ich wygląd; także spożywanie rozmarynu korzystnie wpływa na żylaki; poza tym rozmaryn zawiera kwas rozmarynowy, chroniący tkanki przed wolnymi rodnikami; e) pomidory – bogate w likopen, który chroni zastawki przed stresem oksydacyjnym i dzięki niskiemu pH działa przeciwzakrzepowo i przeciwobrzękowo; zawarte w pomidorach antocyjany wzmacniają ściany naczyń krwionośnych; f) kasza gryczana – dobre źródło rutyny, która wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych, działa przeciwzapalnie, przeciwzakrzepowo i ochronnie na naczynia krwionośne; ponadto kasza gryczana jest niskokaloryczna i bogata w białko – zawiera wszystkie osiem aminokwasów niezbędnych do regeneracji tkanek; g) owoce jagodowe (jagody, borówki, truskawki, żurawina, maliny, itp.) – bogate w bioflawonoidy (o działaniu antyoksydacyjnym) i antocyjany, które, jak dowodzą badania, neutralizują enzymy uszkadzające naczynia krwionośne, zapewniają zdrowie tkanki łącznej, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, poprawiają kolagenową konstrukcję żył i naprawiają uszkodzone białka w ścianach naczyń; dodatkowo owoce jagodowe zawierają dużo błonnika; h) imbir – od wieków stosowany na żylaki w medycynie tradycyjnej; współczesne badania potwierdzają, że imbir zawiera związki rozkładające fibrynę, białko odpowiedzialne za powstawanie zakrzepów; imbir jest także źródłem niedawno odkrytego związku – amadannulenu – który bardzo dobrze usuwa wolne rodniki; imbir reguluje wytwarzanie insuliny i wpływa korzystnie na ciśnienie tętnicze; i) cytryny – bogate źródło witaminy P (czyli cytrynu); witamina ta tak naprawdę to grupa bioflawonoidów (do których należy m.in. kwercetyna), które uelastyczniają naczynia krwionośne i poprawiają ich szczelność, zmniejszają nadmierną krzepliwość krwi, obniżają ciśnienie i chronią układ krwionośny przed różnymi chorobami; cytryny zawierają także diosminę i hesperydynę, które w postaci wyizolowanej stosowane są jako leki na choroby żył; ich skuteczność w terapii żylaków została potwierdzona badaniami; dobre źródło witaminy C; j) zielone warzywa i owoce (brokuły, szpinak, kiwi) – bogate w witaminę E, która dzięki działaniu antyoksydacyjnemu poprawia krążenie krwi i korzystnie wpływa na zmiany hormonalne, dzięki którym ściany naczyń krwionośnych są silne; nasila także syntezę HDL (dobrego cholesterolu). Należy starać się unikać BPA (bisfenolu A), substancji chemicznej obecnej m.in. w opakowaniach z tworzyw sztucznych; przenika on do żywności, a jego spożycie nasila produkcję estrogenu, który sprzyja powstawaniu żylaków; najlepiej wybierać opakowania do żywności nie zawierające BPA.

Jeśli leczenie zachowawcze połączone z odpowiednim trybem życia i dietą nie daje efektów, a żylaki chcemy usunąć z powodów zdrowotnych (uciążliwe objawy, ryzyko powikłań) lub ze względów kosmetycznych, dostępne są następujące sposoby: a) tradycyjne chirurgiczne usunięcie żylaka – zabieg przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym (metoda inwazyjna); b) małoinwazyjne procedury medyczne, takie jak:

– skleroterapia – ostrzykiwanie żylaków w większych żyłach substancją chemiczną (płynem lub pianką) w celu doprowadzenia do zarośnięcia danego naczynia krwionośnego;

– mikroskleroterapia – ta sama metoda zastosowana przy mniejszych żylakach (np. pajączkach); – chirurgia laserowa – usuwanie żylaków przy pomocy lasera; – endowaskularna ablacja – zamykanie żył przy użyciu ciepła i fal radiowych przy użyciu urządzenia wprowadzonego do żyły; – endoskopowa chirurgia żylna – odcięcie żyły przy użyciu endoskopu.

• Jeśli chcesz zapobiegać żylakom, stosuj się do następujących zaleceń23: a) ćwicz regularnie; b) utrzymuj właściwą masę ciała; c) unikaj noszenia zbyt ciasnej odzieży, tamującej przepływ krwi w talii, kroczu lub nogach; d) unikaj noszenia butów na wysokich obcasach przez dłuższy czas (płaskie obuwie umożliwia lepsze krążenie krwi i napięcie mięśni łydek); e) unikaj pozostawania przez dłuższy czas w pozycji stojącej lub siedzącej; jeśli takiej pozycji wymaga np. twoja praca, rób przerwy na krótkie ćwiczenia i/lub noś profilaktyczne pończochy uciskowe; f) jeśli palisz, rzuć palenie – tytoń przyczynia się do powstawania żylaków; g) jeśli jesteś w ciąży, sypiaj na lewym boku – zapewni to lepsze krążenie w żyłach miednicy i poprawi dopływ krwi do płodu; jeśli masz skłonność do żylaków, lekarz może ci przepisać pończochy uciskowe;
• h) stosuj zdrową dietę, zawierającą produkty przeciwdziałające żylakom.

Bibliografia

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/varicose-veins/symptoms-causes/syc-20350643
• https://www.gponline.com/clinical-review-varicose-veins-epidemiology-diagnosis-management/cv-thromboembolic-disorders/article/1291408
• https://www.nhs.uk/conditions/varicose-veins/
• https://www.stoptheclot.org/blood-clots-and-varicose-veins/
• https://www.healthline.com/health/varicose-veins#treatment-and-prevention
• https://www.nhs.uk/conditions/varicose-veins/treatment/
• https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1030/diosmin
• https://www.verywellhealth.com/the-benefits-of-rutin-supplements-89508 Belaro G. et al., Int J Angiol. 2017 Sep; 26(3):170-178
• https://draxe.com/health/varicose-veins/
• https://www.medicalnewstoday.com/articles/321703#ten-home-treatments
• https://nccih.nih.gov/health/horsechestnut
• https://www.irishtimes.com/news/health/bilberries-can-help-those-with-varicose-veins-1.1268454
• https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/draft-assessment-report-ruscus-aculeatus-l-rhizome-revision-1_en.pdf
• https://nccih.nih.gov/health/grapeseed/ataglance.htm
• https://www.healthline.com/health/potential-benefits-of-rutin Dwyer H.C. et al., PLoS One. 2018; 13(12): e0208954 Chong NJ, Aziz Z., Evid Based Complement Med. 2013; 2013:627182
• https://www.drmackay.com/varicose-veins-diet-tips/
• https://www.veinclinics.com/blog/best-diet-varicose-veins/
• https://healthunits.com/skin-care/varicose-veins-treatment/
• https://njvvc.com/tag/rutin-found-in-asparagus-and-cranberries/
• https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/understanding-varicose-veins-prevention

Żylaki – skąd się biorą? Co robić, gdy bolą? Praktyczne porady | Venoflex

Bóle nóg nie są czymś niecodziennym. Każdy z nas wiele razy w życiu odczuwał takie dolegliwości. Częściej związane z większym wysiłkiem fizycznym, rzadziej połączone z jakimiś schorzeniami.

Trzeba jednakże zaznaczyć, że oddzielnym, choć dość powszechnym problemem są żylaki. Osoby wykonujące pracę w pozycji stojącej lub siedzącej bywają bardziej narażone na ich wystąpienie.

Po powrocie do domu czujemy, że nasze nogi są opuchnięte, ciężkie jak z ołowiu i odmawiają nam posłuszeństwa. Jeśli jeszcze nie widzimy pod skórą w okolicy tylnej części kolan granatowych zwojów żył, to znaczy, że weszliśmy w stan przedżylakowy i możemy zrobić coś, by go zatrzymać.

Jeśli te już się pojawiły, prawdopodobnie wiemy już też, jak dotkliwy może być ból żylaka w nodze. Warto wiedzieć, jak zapobiegać ich powstawaniu, ale też jak ratować się, gdy już wystąpił ten problem oraz do jakiego specjalisty się zgłosić.

Do jakiego lekarza z żylakami?

Problem wcale nie jest taki mało powszechny. Według najnowszych statystyk około połowa kobiet i 40% mężczyzn w Polsce ma żylaki. Bardzo często występują nieleczone żylaki, o których nawet nie wiemy albo po prostu je bagatelizujemy, zakładając, że jest to problem wyłącznie natury estetycznej, a nie zdrowotnej i stawiamy na maskowanie żylaków.

Dopiero bolące żylaki zmuszają nas do tego, by zastanowić się nad wizytą u specjalisty. Do jakiego lekarza się udać? Nie ma jednej specjalizacji, która zajmuje się wyłącznie żylakami, a to dlatego że ich przyczyn należy upatrywać w rozmaitych źródłach.

Wystarczy jednak, że umówimy się na wizytę do lekarza rodzinnego, który będzie mógł skierować nas na bardzo istotne w tym przypadku badanie – doppler żył bądź tętnic lub bezpośrednio do specjalisty: kariologa, endokrynologa, angiologa czy chirurga naczyniowego.

Niekiedy też pomocy może udzielić lekarz medycyny estetycznej lub dermatolog, zwłaszcza jeśli nie mamy dużych żylaków, a raczej nieestetyczne pajęczynki.

Ból żylaków – jak go uniknąć i jak go zmniejszyć?

Oczywiście, najlepiej byłoby uniknąć bólu, unikając żylaków. Wciąż jednak brakuje nam świadomości, jakie objawy sygnalizują, że za jakiś czas mogą się pojawić właśnie problemy z żyłami.

Bardzo często jest to kwestia genów, dlatego jeśli nasi rodzice lub dziadkowie mieli żylaki, powinniśmy szczególnie przyłożyć się do profilaktyki. Odpowiadając na pytanie, czy żylaki bolą, można stwierdzić, że faktycznie bolą. Nie tylko same żyły, ale też i całe nogi.

U osób ze skłonnością do powstawania żylaków i u tych, które nabawiły się ich przez niezdrowy tryb życia, objawy są podobne i jednym z nich jest właśnie ból nóg. Zazwyczaj pojawia się on wieczorem.

Cały dzień spędzony na nogach albo przeciwnie – cały dzień spędzony w pozycji siedzącej mogą stanowić główną przyczynę powstawania żylaków, a także związanych z nimi dolegliwości bólowych. Zakładanie nogi na nogę nieraz tylko pogorszą ten stan.

Dobrym pomysłem zarówno w kwestii zapobiegania występowania żylaków, jak i radzenia sobie z ich bólem jest wprowadzenie do swojego życia większej porcji ruchu. Jeśli praca wymaga od nas przebywania w jednej pozycji przez długi czas, dobrze będzie robić sobie częste przerwy, przejść się, rozciągnąć, dać odpocząć nogom.

Po pracy z kolei warto będzie wybrać się na spacer, na rower albo na basen. Świetnym ćwiczeniem angażującym całe ciało jest nordic walking. Poza kijkami nie wymaga też żadnych specjalnych akcesoriów.

Bolące żylaki nóg często mają związek z osłabieniem mięśni. Im będą mocniejsze, tym sprawniejszy będzie przepływ krwi w kończynach dolnych. Krew nie będzie gromadzić się w żyłach, rozciągając je i tworząc nieestetyczne zwoje pod skórą.

Warto też będzie zrezygnować ze zbyt obcisłych ubrań czy bielizny uciskającej mocno skórę w jednym miejscu i ograniczającej swobodny przepływ krwi oraz innych płynów ustrojowych.

Bolące żylaki na nogach można też zredukować, stosując specjalne rajstopy kompresyjne. Ich użycie jednak lepiej skonsultować z lekarzem, który podpowie, jaki stopień ucisku w naszym przypadku będzie optymalny.

Pęknięcie żylaka – co robić?

Tym, co może wywołać nagły silny ból, jest pęknięty żylak na nodze.

Może do tego dojść przez uraz mechaniczny w miejscu występowania żylaka, pojawienie się zmian zapalno-zakrzepowych, ale też przez ukąszenie owada czy wysokie ciśnienie krwi wywołane chociażby długim przebywaniem w jednej pozycji – najczęściej stojącej. Jest to bardzo niebezpieczna sytuacja i trzeba działać sprawnie.

Nie obejdzie się bez interwencji lekarza czy wezwania pogotowia i przewiezienia chorego do szpitala. Do momentu przyjazdu ratowników koniecznie należy założyć jałowy opatrunek uciskowy oraz opaskę uciskową. Trzeba ją umieścić poniżej uszkodzonego żylaka. Pacjent powinien także zająć pozycję leżącą, z nogą uniesioną tak, by zmniejszyć utratę krwi i odciążyć kończyny.

Bibliografia