Leczenie depresji nie jest proste. Podstawową rolę odgrywają tutaj farmakoterapia oraz psychoterapia, ważna jest jednak także psychoedukacja chorego i jego najbliższego otoczenia.
W leczeniu zaburzeń depresyjnych znajdują zastosowanie również i inne metody.
Jak leczy się depresję, kiedy pacjent z depresją może być leczony ambulatoryjnie, a kiedy musi być hospitalizowany i jakie zmiany w leczeniu depresji może przynieść przyszłość?
Spis treści:
Leczenie depresji to jedno z największych wyzwań współczesnej psychiatrii. Rozpowszechnienie depresji jest tak duże, że staje się ona powoli jednym z najczęściej występujących u ludzi problemów zdrowotnych – Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że na całym świecie zmagać się z nią może nawet ponad 264 milionów pacjentów.
Depresja może wystąpić w każdym wieku, pojawia się bowiem zarówno u dzieci, jak i u młodych dorosłych czy seniorów.
W różnych grupach wiekowych nie tylko różny może być przebieg i obraz kliniczny zaburzeń depresyjnych, ale i problem u pacjentów w różnym wieku wymagać może odmiennych oddziaływań terapeutycznych.
Inaczej bowiem przebiega leczenie depresji u dziecka, a inaczej u młodej osoby dorosłej czy u seniora.
Leczenie depresji: leczenie farmakologiczne
Farmakoterapia w mniemaniu wielu pacjentów jest podstawową metodą leczenia depresji i rzeczywiście, typowo to właśnie ona jest wykorzystywana jako oddziaływanie lecznicze pierwszego rzutu w przypadku tego zaburzenia psychicznego.
Wśród różnych teorii dotyczących patogenezy depresji jedną z popularniejszych jest ta, według której zaburzenia nastroju spowodowane miałyby być nieprawidłowymi poziomami różnych neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Leki przeciwdepresyjne wpływają zaś na stężenia takich neurotransmiterów, jak m.in. dopamina, serotonina czy noradrenalina.
Preparaty przeciwdepresyjne zmieniać mogą stężenia różnych neuroprzekaźników w organizmie, w związku z czym pogrupowane są one według tego, na jakie dokładnie spośród tych substancji wpływają. Poszczególne wykorzystywane w psychiatrii antydepresanty przypisywane są do takich grup, jak:
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (ang. selective serotonin reuptake inhibitor,
- SSRI, ich przykładami są fluoksetyna, escitalopram oraz sertralina),
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (ang. serotonin norepinephrine reuptake inhibitor, SNRI, do nich zaliczane są m.in. wenlafaksyna i duloksetyna),
- inhibitory monoaminooksydazy (w skrócie IMAO, ich przedstawicielem jest m.in. moklobemid),
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (w skrócie TLPD, do tej grupy należą np. opipramol i klomipramina),
- selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny (ang. noradrenaline reuptake inhibitor, w skrócie NARI, przedstawicielem tej grupy jest reboksetyna),
- leki o nietypowej budowie i mechanizmie działania (takie jak np. tianeptyna czy mirtazapina).
Ciężko jednoznacznie wskazać, który z dostępnych preparatów przeciwdepresyjnych można uznać za najskuteczniejszy – poszczególne z tych leków cechują się bowiem odmiennym profilem działania.
Przy zalecaniu pacjentowi któregoś z tych środków pod uwagę należy wziąć zarówno jego wiek, schorzenia towarzyszące i to, jakie inne preparaty zażywa, ale przede wszystkim to, jakie objawy depresji dominują u chorego. Wtedy bowiem, gdy depresja przebiega z:
- znacznym zahamowaniem i brakiem energii – preferowane są m.in. wenlafaksyna, bupropion czy moklobemid,
- znacznym nasileniem lęku – wybierane są leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, wenlafaksyna,
- natręctwami – preferowane klomipramina czy leki z grupy SSRI,
- uczuciem niepokoju – skuteczne są głównie trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, trazodon i mirtazapina,
- zaburzeniami snu – zalecane są chorym mirtazapina, mianseryna czy trazodon,
- dolegliwościami bólowymi – preferowane są wenlafaksyna i duloksetyna,
- zaburzeniami czynności poznawczych – za najkorzystniejsze uznawane są wortioksetyna czy agomelatyna.
Depresja to poważne zaburzenie – o sposobach jej leczenia i diagnozowania, widzianych oczami psychologa, Katarzyny Kucewicz, rozmawiał w Esce Rock Michał Poklękowski:
Drogowskazy. Depresja. Posłuchaj o przyczynach i leczeniu. To materiał z cyklu DOBRZE POSŁUCHAĆ. Podcasty z poradami
To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Leczenie depresji: zasady farmakoterapii
W przypadku leczenia depresji ważny jest nie tylko dobór właściwego do potrzeb danego pacjenta leku, ale i dokładne omówienie z nim zasad terapii – zwiększa to szanse na to, że będzie on przestrzegał otrzymanych od lekarza zaleceń. Przede wszystkim trzeba przekazać choremu, że antydepresanty nie są tabletkami przeciwbólowymi i nie działają od razu – na efekty ich działania należy poczekać zwykle od 2 do 4 tygodni.
Leczenie przeciwdepresyjne rozpoczyna się od małych dawek leków, a następnie stopniowo się je zwiększa aż do uzyskania dawki terapeutycznej. Pacjent musi zostać poinformowany o możliwych skutkach ubocznych leczenia.
Najbardziej nasilone są one w początkowym etapie terapii i później, wraz z upływem czasu, znacząco zmniejszają one swoje nasilenie. Konieczne jest zwrócenie uwagi pacjenta na powyżej opisaną zależność, ponieważ zdarza się, że przez to, że początkowo po lekach czuje się on po prostu gorzej, na własną rękę postanawia z nich zrezygnować.
Zagadnieniem, które interesuje wielu pacjentów jest to, jak długo będą musieli przyjmować leki przeciwdepresyjne. Tutaj warto od razu wspomnieć, że wyróżnia się kilka etapów farmakoterapii depresji, którymi są:
- faza ostra (leczenie aktywne): trwa ona zwykle od 6 do 8 tygodni i jej celem jest ustalenie dawkowania leku skutkującego ustąpieniem objawów zaburzeń depresyjnych u chorego,
- faza kontynuacji (leczenie podtrzymujące): faza trwająca według jednych autorów minimum 6, a według innych 9 lub nawet 12 miesięcy, jej celem jest uzyskanie pełnej stabilizacji stanu psychicznego pacjenta,
- leczenie profilaktyczne: wykorzystywane u pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową oraz u osób z zaburzeniami depresyjnymi nawracającymi, ma ono na celu zapobiec nawrotowi zaburzeń.
Istnieją pacjenci, którzy – gdy dowiedzą się, że będą musieli zażywać leki przeciwdepresyjne nawet przez rok – stają się niechętni do leczenia farmakologicznego w obawie, że uzależnią się od antydepresantów.
Tutaj należy podkreślić, że żaden z wykorzystywanych w psychiatrii leków przeciwdepresyjnych nie uzależnia.
Dolegliwości, które mogą pojawić się po odstawieniu tychże środków, występować mogą w związku z zespołem dyskontynuacji leków przeciwdepresyjnych – zapobiec ich rozwojowi może chociażby stopniowe, rozłożone w czasie redukowanie dawki przyjmowanego przez pacjenta leku przed jego całkowitego odstawienia.
Leczenie depresji: psychoterapia
W różnych źródłach podkreśla się, że owszem, leczenie farmakologiczne stanowi podstawowe oddziaływanie w przypadku zaburzeń depresyjnych, najkorzystniejsze efekty daje ono jednak wtedy, gdy jest połączone z oddziaływaniami psychoterapeutycznymi.
Tak jak bowiem farmakoterapia może rozwiązać problem wtedy, gdy ma on podłoże biologiczne, tak już niekoniecznie jest ona w stanie wpłynąć na inne możliwe przyczyny depresji, takie jak np. konflikty rodzinne, szykanowanie w szkole czy przeżycie traumatycznego wydarzenia.
Różne rodzaje psychoterapii mogą pomagać pacjentom z depresją – jako przykładowe może tutaj podać psychoterapię psychodynamiczną, terapię poznawczo-behawioralną, terapię psychoanalityczną czy terapię systemową.
Leczenie depresji: psychoedukacja
Ogólnie ważnym elementem postępowania terapeutycznego w psychiatrii – w tym również i w leczeniu depresji – jest psychoedukacja. Objęty nią powinien zostać zarówno sam pacjent, jak i jego najbliższe otoczenie. Psychoedukacja polega na uświadomieniu pacjenta o jego problemie zdrowotnym, możliwych jego źródłach, jak i metodach leczenia oraz o rokowaniach.
Rodzina chorego powinna zostać nią objęta przede wszystkim po to, aby mogła ona zrozumieć istotę dręczącego go problemu i nauczyć się, jak postępować z cierpiącym na depresję bliskim tak, by mu nie zaszkodzić, a pomóc.
Leczenie depresji: postępowanie u dzieci i młodzieży
Tak jak depresja może wystąpić zasadniczo u każdego człowieka, tak w pewnych konkretnych grupach pacjentów wymaga ona szczególnego postępowania. Pierwszą z takich grup są dzieci i młodzież, u których podstawową metodą leczenia depresji są oddziaływania natury terapeutycznej.
Dużą rolę w tej grupie pacjentów odgrywa terapia rodzinna – dość często okazuje się bowiem, że za zaburzenia nastroju u dziecka czy nastolatka odpowiadają konflikty rodzinne, które mogą zostać rozwiązane właśnie poprzez wspólne uczestnictwo w terapii wszystkich członków rodziny.
Farmakologiczne leczenie depresji u dzieci i młodzieży również jest możliwe, jednakże jest ono zdecydowanie trudniejsze niż w przypadku dorosłych pacjentów. Trudności biorą się przede wszystkim stąd, iż niewiele leków przeciwdepresyjnych jest zarejestrowanych do leczenia zaburzeń depresyjnych u najmłodszych pacjentów.
Takową rejestrację posiadają w Polsce fluoksetyna i sertralina, nie zawsze jednak środki te są skuteczne – w takich sytuacjach, pozarejestracyjnie, do leczenia depresji stosuje się inne preparaty przeciwdepresyjne.
Leczenie depresji u kobiet w ciąży
Odmiennego niż typowe postępowania wymaga również depresja u kobiet będących w ciąży. W przypadku pojawienia się depresji dopiero w ciąży zwykle, początkowo – zwłaszcza przy niewielkim nasileniu objawów depresyjnych – podejmowane są próby rozwiązania problemu z wykorzystaniem psychoterapii.
Wtedy jednak, gdy konieczne staje się leczenie farmakologiczne, dąży się do stosowania minimalnej skutecznej dawki leku, dodatkowo preferowane są te preparaty, których stosowanie wiąże się ze stosunkowo najmniejszym zagrożeniem dla płodu (zwykle w depresji u ciężarnych wykorzystywane są środki z grupy SSRI).
Leczenie depresji: rola ruchu, diety i innych oddziaływań
Wbrew pozorom pomagać pacjentom z depresją mogą nie tylko leki i praca z terapeutami, ale i również inne metody. Co jakiś czas w medycznych publikacjach pojawiają się doniesienia o tym, jak korzystny wpływ na stan pacjentów wywiera regularna aktywność fizyczna.
Nie bez znaczenia u osób z depresją jest odpowiednia, zbilansowana dieta, pomagać chorującym mogą także i dość niecodzienne metody, takie jak np. akupunktura czy picie naparu z dziurawca zwyczajnego.
Zdecydowanie trzeba tutaj jednak podkreślić to, że owszem – metody te jak najbardziej mogą przynosić korzystne rezultaty – powinny one jednak być stosowane wspomagająco i nigdy nie mogą stanowić podstawowych metod stosowanych w leczeniu depresji.
Leczenie depresji: depresja lekooporna i depresja psychotyczna
Zagadnieniem, które zdecydowanie warto poruszyć przy omawianiu terapii zaburzeń depresyjnych, jest leczenie szczególnej postaci depresji, którą jest depresja lekooporna. W jej przebiegu wykorzystywane bywają rozmaite strategie terapeutyczne – stosowane są m.in. kombinacje różnych leków przeciwdepresyjnych u jednego chorego (zazwyczaj są to środki o odmiennych mechanizmach działania).
Leczenie depresji bazować może jednak i na przyjmowaniu przez pacjenta leku przeciwdepresyjnego wraz z preparatem z całkowicie innej grupy lekowej, np. z lekiem normotymicznym (takim jak sole litu) czy środkiem przeciwpsychotycznym (takim jak np. kwetiapina czy arypiprazol).
Odrębności w leczeniu dotyczą również depresji psychotycznej, czyli takiej postaci depresji, w której występują zarówno objawy depresyjne, jak i objawy psychotyczne (w postaci urojeń czy omamów). U pacjentów cierpiących na ten problem same tylko leki przeciwdepresyjne zazwyczaj nie umożliwiają uzyskania poprawy – wraz z nimi zalecane jest im przyjmowanie środków przeciwpsychotycznych.
Leczenie depresji: elektrowstrząsy
Metodą leczenia depresji, która wciąż wykorzystywana jest w psychiatrii, są elektrowstrząsy.
Zdecydowanie terapia elektrowstrząsowa nie jest jednak pierwszorzutową możliwością leczenia zaburzeń depresyjnych – stosuje się ją zwykle w przypadku depresji lekoopornej, depresji przebiegającej z bardzo silnymi tendencjami samobójczymi oraz u chorych z zaburzeniami depresyjnymi, którzy odmawiają przyjmowania posiłków i płynów.
Elektrowstrząsy budzą w wielu osobach niepokój, w praktyce jednak są one zarówno bezpieczną (można je wykorzystywać nawet u osób cierpiących na schorzenia kardiologiczną), jak i skuteczną metodą leczenia – szacuje się, że skuteczność terapii elektrowstrząsowej sięgać może od 70 do nawet 90 proc.
Leczenie depresji: nowoczesne metody
Ze względu zarówno na narastające rozpowszechnienie zaburzeń depresyjnych, jak i na to, że u części chorych występują ich lekooporne postacie, różni naukowcy podejmują się prób poszukiwań nowoczesnych metod leczenia depresji.
Jedną z nich jest przezczaszkowa stymulacja magnetyczna, która w pewien sposób przypomina elektrowstrząsy – metoda ta doprowadza do aktywizacji komórek nerwowych poprzez indukowanie zjawisk elektrycznych w podlegających stymulacji częściach mózgu.
Stopniowo rozwija się również tzw. psychochirurgia – jej celem jest przerywanie połączeń neuronalnych, które mogą funkcjonować nieprawidłowo i przez to generować objawy depresyjne, w tej chwili jednak chirurgiczne leczenie w psychiatrii wykorzystywane jest niezmiernie rzadko.
Warto tutaj dodać, że zmiany zachodzą również i w farmakologicznym leczeniu depresji.
Pojawiają się nowe preparaty, których działanie przypomina mechanizm działania znanych już i wykorzystywanych od lat środków przeciwdepresyjnych, wspomina się jednak również i o możliwości stosowania w leczeniu zaburzeń depresyjnych takich leków, których wcześniej o działanie przeciwdepresyjne w ogóle by nie podejrzewano.
Jednym z takich preparatów, o którym w ostatnich latach wspomina się coraz więcej, jest ketamina – obecnie trwają różne badania kliniczne dotyczące możliwości jej szerszego zastosowania w leczeniu depresji.
Leczenie depresji: leczenie ambulatoryjne a hospitalizacja
Wiele pojawia się czasami wątpliwości – i nie tylko wśród pacjentów, ale i wśród lekarzy – dotyczących tego, czy depresję leczyć ambulatoryjnie, czy też może jednak w szpitalu. Większość pacjentów, szczęśliwie, ma takie nasilenie objawów depresji, że jak najbardziej możliwe jest skorzystanie przez nich z opieki ambulatoryjnej.
Jednak gdy u chorego wystąpią znacznie nasilone objawy zaburzeń depresyjnych – np. silne myśli i zamiary samobójcze czy mocno natężone objawy depresji psychotycznej – zdecydowanie konieczna staje się już hospitalizacja.
Warto dodać, że jedną z możliwych konsekwencji depresji bywa popełnienie samobójstwa, dlatego też wtedy, gdy najbliżsi mają obawy o stan swojego krewnego, nie ma na co czekać – konieczne jest po prostu jak najszybsze poszukiwanie pomocy.
Leczenie depresji: kto powinien je prowadzić?
Tak naprawdę powyższe pytanie nie powinno w ogóle paść – leczeniem depresji powinni się zajmować psychiatrzy. Rzeczywistość w Polsce jest jednak inna i ze względu na deficyt lekarzy tej specjalności pacjenci z depresją często trafiają najpierw do innych specjalistów, np. do swojego lekarza rodzinnego.
Jak najbardziej taki lekarz może zaproponować i wdrożyć pacjentowi lek przeciwdepresyjny, należy tutaj jednak zwrócić uwagę na kilka aspektów.
Przede wszystkim w razie wątpliwości, czy pacjent cierpi rzeczywiście na depresję czy też może jednak na inną jednostkę, powinien on zostać pilnie skierowany do psychiatry, który ma większe doświadczenie i łatwiej mu przeprowadzić odpowiednią diagnostykę różnicową.
Do psychiatry powinni zostać również skierowani ci pacjenci, którzy pomimo zalecenia im przez lekarzy innych specjalności środków przeciwdepresyjnych nie obserwują oczekiwanych efektów leczenia oraz te osoby, u których pojawiał się ciężki epizod depresyjny.
Na stronie www.forumprzeciwdepresji.pl w zakładce ‘Gdzie szukać pomocy’, można znaleźć:
1. WAŻNE TELEFONY ANTYDEPRESYJNE, m.in.:
Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (22 594 91 00) – jest czynny w środy i czwartki w godz. 17-19.Antydepresyjny Telefon Zaufania Fundacji ITAKA (22 484 88 01) – można dzwonić w poniedziałki i czwartki między godz. 17. a 20.
oraz wiele innych numerów telefonów, pod którymi osoby z depresją, zaburzeniami psychicznymi czy ofiary przemocy mogą uzyskać wsparcie.
2. MAPĘ PUNKTÓW POMOCY
To ogólnopolska baza kontaktów do Poradni Zdrowia Psychicznego, przychodni, w których przyjmują lekarze psychiatrzy, Szpitali z Oddziałami Psychiatrycznymi, a także prywatnych gabinetów lekarzy specjalistów w dziedzinie psychiatrii. Wystarczy wpisać miasto lub kod pocztowy, by znaleźć placówkę najbliżej swojego miejsca zamieszkania.
Ponadto pomocy i informacji na temat choroby można szukać na stronie www.stopdepresji.pl
Absolwent kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Wielbiciel polskiego morza (najchętniej przechadzający się jego brzegiem ze słuchawkami w uszach), kotów oraz książek. W pracy z pacjentami skupiający się na tym, aby przede wszystkim zawsze ich wysłuchać i poświęcić im tyle czasu, ile potrzebują.
Epizod depresyjny – ile trwa? Objawy depresji epizodycznej
Epizod depresyjny to stan obniżenia nastroju, który trwa co najmniej przez okres od około dwóch tygodni do nawet dwóch lat. Jest jednym z zaburzeń afektywnych, czyli zaburzeń związanych ze sferą emocjonalną.
Spis treści
Depresja to jedna z najpopularniejszych chorób psychicznych. Należy do grupy zaburzeń afektywnych i charakteryzuje się stosunkowo prostymi do rozpoznania objawami.
Depresję można rozpoznać po stanach, takich jak:
Depresja ma różne typy. Najpopularniejszym z nich jest depresja epizodyczna, inaczej znana jako epizody depresyjne.
Co to jest epizod depresyjny?
Epizod depresyjny często objawami przypomina zwykłą chandrę i bywa z nią mylony. Podstawowym kryterium rozpoznania epizodu depresyjnego jest czas trwania. Gdy obniżony nastrój utrzymuje się dwa tygodnie i dłużej, należy skonsultować ten problem z lekarzem i jak najszybciej zacząć leczenie.
Przyczyny epizodu depresyjnego
Epizod depresyjny to przypadłość, która często pojawia się u pacjentów, u których stwierdzono zespół przewlekłego zmęczenia.
Dotyka także osoby starsze i w ich przypadku bywa mylona jest z objawami otępienia starczego.
Objawy podobne do symptomów epizodu depresyjnego mogą powodować także niektóre leki – specyfiki na nadciśnienie, ciężkie choroby ogólnoustrojowe, czy niedoczynność tarczycy.
Reklama
Objawy epizodu depresyjnego
Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, o epizodzie depresyjnym mówimy, gdy przez co najmniej dwa tygodnie występują przynajmniej dwa z poniższych objawów:
- stan obniżonego nastroju, pesymizm,
- brak wiary w siebie,
- poczucie winy,
- niska samoocena,
- anhedonia (niemożność cieszenia się),
- myśli samobójcze,
- utrata apetytu.
Dodatkowo objawami mogą być takie zachowania, jak:
- utrata zainteresowań,
- zaburzenia snu,
- zmniejszony apetyt,
- spadek masy ciała,
- bóle brzucha, zaparcia,
- spadek libido,
- brak reakcji emocjonalnych wobec różnych zdarzeń.
Jakie są rodzaje zaburzenia?
Epizod depresyjny, w zależności od rodzaju, przybiera formę albo przewlekłego smutku i melancholii, albo niemal całkowitego oderwania od rzeczywistości i skupienia wyłącznie na swoim smutku i negatywnych emocjach. Mówi się o kilku rodzajach epizodów depresyjnych:
- epizod depresyjny łagodny– charakteryzuje go obniżony nastrój utrzymujący się przez co najmniej dwa tygodnie, przez większość dnia i niemal co dzień. Dodatkowo chory traci zainteresowanie i zadowolenie względem aktywności, które dotychczas sprawiały mu przyjemność. Zauważalne jest ogólne zmęczenie i spadek energii,
- epizod depresyjny umiarkowany– w tego typu zaburzeniu pojawiają się dodatkowe objawy, takie jak poczucie nieuzasadnionej winy, myśli samobójcze, problemy z koncentracją, zaburzenia snu, wzrost lub spadek łaknienia, problemy z utrzymaniem wagi,
- epizod depresyjny ciężki bez objawów psychotycznych– w epizodach ciężkiej depresji cierpienie chorej osoby jest wyraźnie widoczne. Pojawiają się próby samobójcze, chorego nęka przewlekły stres i jest niezdolny do wykonywania codziennych prac i obowiązków,
- epizod depresyjny ciężki z objawami psychotycznymi– charakteryzują go wszystkie powyższe objawy, a dodatkowo pojawiają się zachowania takie jak omamy, halucynacje, urojenia, czy irracjonalne myślenie.
Jak leczyć epizod depresyjny?
Osoby, które podejrzewają u siebie epizod depresyjny, powinny udać się po pomoc do psychologa, bądź psychoterapeuty. Występowanie epizodu depresyjnego diagnozuje się poprzez:
- obserwację pacjenta,
- wywiad psychiatryczny,
- ocenę psychologiczną.
Terapię dobiera się do poziomu zaawansowania choroby, jak również ogólnego stanu zdrowotnego pacjenta.
Podobnie, jak w większości schorzeń o charakterze depresyjnym, również w leczeniu epizodów depresyjnych stosuje się psychoterapię.
Kuracja opiera się najczęściej na terapii poznawczo – behawioralnej, która uczy chorego radzenia sobie z lękiem oraz ułatwia mu konstruktywne radzenie sobie z sytuacjami problemowymi.
Leki przeciwdepresyjne przepisuje się w niewielkich dawkach, w przypadku uciążliwych objawów stanu depresyjnego.
W przebiegu łagodnej depresji pomoże na pewno utrzymanie higienicznego trybu życia. Chory powinien dbać o zachowanie odpowiednich proporcji między snem, pracą i odpoczynkiem. Powinien również w miarę możliwości ograniczać sytuacje stresowe. Pomocne okazać się może uprawianie sportu. Powrót do zdrowia będzie ponadto łatwiejszy, gdy pacjent ma okazywane wsparcie ze strony swoich bliskich.
Czytaj również:
Oceń artykuł
(liczba ocen 33)
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na temat zdrowia i zdrowego stylu życia, zapraszamy na nasz portal ponownie!
Krytyczny moment w leczeniu depresji | Serwis Zdrowie
- POLEĆ
- TWEETNIJ
- UDOSTĘPNIJ
- Pobierz
Fot. PAP
Panie profesorze, zdarza się, że osoba w depresji podejmuje próbę samobójczą, czasami skuteczną. Otoczenie jest wstrząśnięte, ale też zaskoczone. Bliscy relacjonują: „Przecież on się już uśmiechał, miał plany, właśnie zwalczył groźną chorobę, miał pojechać na wakacje”. Nie widać było, że coś się z nim dzieje złego. Rzeczywiście niczego nie było widać?
Jest w leczeniu depresji jeden krytyczny moment, kiedy ryzyko samobójczej śmierci jest bardzo wysokie. Paradoksalnie wcale nie jest to moment, kiedy człowiek znajduje się w ciężkiej depresji. Dlaczego? Bo wtedy takiej osobie jest żywo obojętne, czy żyje, czy nie, nie ma energii do tego, by zrobić cokolwiek.
Poza tym trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że bardzo często osobie w depresji towarzyszy silny lęk. I dochodzimy do sytuacji, że ten pacjent zgłasza się wreszcie po pomoc, otrzymuje leki przeciwdepresyjne.
Zaczynają działać między drugim a trzecim tygodniem przyjmowania, ale pełną remisję – cofnięcie się objawów – uzyskuje się między drugim a trzecim miesiącem stosowania.
W tej terapii jest pewien haczyk: leki przeciwdepresyjne najpierw zmniejszają lęk. Co to powoduje? Mamy do czynienia z pacjentem, który ma myśli samobójcze, niską samoocenę, poczucie winy, izoluje się, myśli, że wszystko złe, co się dzieje, stało się przez niego, a on jest ciężarem dla całego swojego otoczenia. Jednak jeśli doświadcza lęku, obawia się podjęcia próby samobójczej.
Po dwóch, trzech tygodniach stosowania leku przeciwdepresyjnego pacjent przestaje się bać, ale wciąż ma niską samoocenę, wielkie poczucie winy i jest święcie przekonany, że jest dla wszystkich ciężarem. To właśnie wtedy najczęściej dochodzi do prób samobójczych i dlatego ten pierwszy okres leczenia, jeśli pacjent ma myśli i tendencje samobójcze, jest kluczowy.
Bolesnym paradoksem jest to, że osoba pogrążona w głębokiej depresji jest przekonana, że popełniając samobójstwo, działa we własnym pojęciu racjonalnie i dla dobra innych, że odebranie sobie życia jest jedyną słuszną decyzją.
Przyjmując jej perspektywę, wynikającą z choroby, zakończenie jej życia rozwiązuje wszystkie problemy: ten pacjent nie ma nadziei na poprawę sytuacji, a jednocześnie ma głębokie przekonanie, że jest ciężarem dla innych, więc umierając, rozwiązuje kłopoty zarówno swoje, jak i innych.
Tragizm polega na tym, że kiedy podejmie tę – w jego mniemaniu idealną – decyzję, jego stan się poprawia. Pozbył się przecież nieznośnego ciężaru i znalazł rozwiązanie! Wielu pacjentów załatwia na tym etapie swoje sprawy: administracyjne, w banku i tym podobne.
Pamiętam taką pacjentkę cierpiącą na depresję. Jej mąż prowadził firmę, a ona – dom. Po pierwszej próbie samobójczej, która była nieudana, podjęła leczenie. I po mniej więcej pół roku podjęła kolejną próbę – tym razem, niestety, skuteczną. Mąż nie mógł tego zrozumieć, bo u tej pacjentki nastąpiła radykalna poprawa.
Po jej śmierci zaś odkrył, że wszystko przygotowała: zostawiła podpisane teczki z rachunkami, z instrukcjami, co zrobić, jaki następny rachunek opłacić. Ta osoba miała wszystko zaplanowane i przygotowane, „zabezpieczyła” bliskich przed swoim odejściem.
Niestety, często w takiej sytuacji, kiedy osoba cierpiąca na depresję podejmie już decyzję o śmierci, tylko przypadek jest w stanie sprawić, że będziemy mogli temu zapobiec.
Czyli, dla otoczenia osoby cierpiącej z powodu depresji i mającej myśli samobójcze, to wskazówka brzmi…
…trzeba bardzo uważać, dużo rozmawiać i obserwować bliską osobę. Jeśli ktoś przez stosunkowo długi czas cierpi z powodu depresji i nagle następuje poprawa, to paradoksalnie trzeba wzmóc czujność.
W szpitalu stosujemy taką zasadę: mamy pacjenta z ciężkim epizodem depresyjnym i nagle w ciągu tygodnia poprawia się i chce wyjść ze szpitala, robimy wszystko, żeby go zatrzymać na kolejne dwa tygodnie.
Czy depresja stała się chorobą modną?
Może nie tyle modną, ile taką, która już nie powoduje wstydu. A dzięki temu ujawnia się jej rzeczywiste rozpowszechnienie w społeczeństwie.
To chyba jedyna psychiatryczna jednostka chorobowa, której pacjenci się nie wstydzą. Nikt raczej nie przyznaje się do tego, że doświadczył epizodu psychotycznego, że miał majaczenie, że ma schizofrenię.
Depresja zaś to taka jednostka chorobowa, na którą może zachorować każdy.
Trwa kampania „Twarze depresji”. Znane osoby mówią o swoich zmaganiach z tą chorobą, nawet tak niezłomne, jak mistrzyni olimpijska. Czy w związku z tym nie ma niebezpieczeństwa efektu Wertera, czyli groźby, że stanie się chorobą, którą wypada mieć?
Zawsze jest takie ryzyko.
Ale nawet wtedy, kiedy się o depresji nie mówiło, były osoby, które przychodziły do lekarza twierdząc, że od dawna na nią cierpią, a po dokładnym zbadaniu okazywało się, że nie jest to depresja.
W psychiatrii znane jest zjawisko agrawacji lub symulacji objawów lub sytuacji, kiedy choroba psychiczna staje się „wymówką” czy sposobem na uniknięcie odpowiedzialności. Dla psychiatrów to nic nowego.
W jaki sposób zatem psychiatra rozpoznaje, czy ma do czynienia ze zwykłym przygnębieniem, depresją, zaburzeniami osobowości czy inną niż depresja jednostką psychiatryczną?
Zespół depresyjny może występować w przebiegu różnych schorzeń. Może zdarzyć się w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, schizofrenii, choroby Alzheimera, czołowo-skroniowego zespołu otępiennego. Czym innym jest choroba, jako depresja, a czym innym zespół objawów depresyjnych występujących w różnych chorobach.
Rozróżnienie wbrew pozorom nie jest trudne.
Istotne jest kryterium czasowe, czyli zaburzenie funkcjonowania we wszystkich sferach życia trwające przez nie mniej niż dwa tygodnie, a poza tym grupa objawów charakterystycznych dla depresji: obniżony nastrój, niezdolność do odczuwania radości lub stałe uczucie zmęczenia. W diagnostyce różnicowej najpoważniej należy brać od uwagę zaburzenia osobowości, typu borderline czy histrionicznej.
Dlaczego?
Dlatego, że krótkotrwałe reakcje o obrazie zespołu depresyjnego są charakterystyczne dla niektórych typów nieprawidłowo ukształtowanej osobowości. W takich przypadkach są manifestacją niezadowolenia albo konfliktu oczekiwań.
Zdarza się, że na izbie przyjęć szpitala psychiatrycznego zjawia się młoda kobieta, która relacjonuje, że miała już sześć prób samobójczych w postaci samookaleczenia się. Dodatkowo te samookaleczenia następowały po zawodzie miłosnym czy konflikcie z inną osobą, a objawy depresji trwały kilka dni i mijały, kiedy oczekiwania tej osoby zostały spełnione.
W takiej sytuacji nie mamy do czynienia z epizodem depresyjnym, a leczenie takiej osoby na depresję byłoby błędem, bo leczylibyśmy nie to, co jest przyczyną zaburzenia funkcjonowania. Diagnoza jest matką terapii. W medycynie oczywiście nic nie jest łatwe i osoba z osobowością graniczną może cierpieć z powodu ciężkiego epizodu depresyjnego.
Dlatego lekarz mając do czynienia z taką osobą musi przeprowadzić dokładną diagnostykę. Pomocne w diagnostyce różnicowej jest badanie psychologiczne ujawniające utrwalone cechy osobowości pacjenta.
Proszę powiedzieć o tych zaburzeniach osobowości. Dlaczego takie osoby miewają cechy zespołu depresyjnego?
Osobowość graniczna (borderline) i histrioniczna to nieprawidłowe typy osobowości, w których dominuje bardzo chwiejna emocjonalność i teatralność zachowań.
Osoby z osobowością graniczną często się same okaleczają, a takie działania mają zwykle charakter demonstracyjny, w reakcji na konflikt oczekiwań.
Te osoby często mają kłopoty z tożsamością, także seksualną, wchodzą w intensywne, burzliwe, ale krótkotrwałe związki, które kończą się dramatycznie.
Człowiek z osobowością histrioniczną również odznacza się chwiejną emocjonalnością, ale zawsze chce być w centrum uwagi, zachowuje się teatralnie albo wręcz wyzywająco, czasem infantylnie, po to, by osiągnąć ten cel.
Jeśli osoba histrioniczna ma zemdleć, to nie zrobi tego w domu, gdy nikt nie widzi, ale w kościele czy szkole. Jeśli nie osiąga swojego celu bycia w centrum uwagi, może próbować go osiągnąć nawet poprzez próbę samobójczą.
Kwestia leczenia w takiej sytuacji jest zupełnie inna niż w przypadku depresji.
Takie osoby także trzeba leczyć?
Tak, a co ważne, w leczeniu zaburzeń osobowości farmakoterapia pełni rolę drugoplanową. Potrzebna jest jedynie w silnych kryzysach, sięga się często po leki uspokajające, zmniejszające impulsywność.
Kluczem jednak jest psychoterapia, czasem długotrwała – może trwać nawet kilka lat.
Inaczej niż w epizodzie depresyjnym, kiedy podstawowym leczeniem jest farmakoterapia, choć najlepsze efekty przynosi połączenie farmakoterapii i psychoterapii.
Psychoterapia jest szczególnie ważna także wtedy, kiedy w osobowości człowieka, który jest w trakcie epizodu depresyjnego, występują cechy lub zestawy cech będące czynnikiem ryzyka nawrotu depresji.
W momencie, kiedy osiągniemy choćby częściową remisję (objawy zaburzenia się cofną) depresji lub depresja osiągnie umiarkowany poziom, także wskazana jest psychoterapia. Po co? Po to, by okres remisji, czyli stanu, kiedy nie będzie objawów depresji, był dłuższy, lub też dlatego, że wskutek psychoterapii ta osoba już nie zachoruje na depresję.
Jest to o tyle ważne, że niestety, jeśli ktoś zachoruje na depresję raz, zwykle doświadczy w życiu ogółem od trzech do pięciu epizodów depresyjnych.
Wkrótce opublikujemy drugą część rozmowy z Profesorem o depresji endogennej.
Rozmawiała Justyna Wojteczek (www.zdrowie.pap.pl)
Depresja: czym jest, jak różni się endogenna od egzogennej (leczenie)
Depresja maskowana – test, objawy, przyczyny i leczenie
Depresja maskowana przynosi objawy fizyczne – ból narządów wewnętrznych, mrowienie ciała, wymioty, zawroty głowy. Dlaczego?
2020-04-29 08:05:05
Dystymia – objawy, leczenie, przyczyny. Co to za choroba?
Dystymia – przedsionek depresji. Jakie są objawy dystymii, jej przyczyny, a także sposoby leczenia?
2020-04-14 11:47:20
Dieta w depresji – co jeść, aby wesprzeć leczenie depresji?
Dieta w depresji – czy ma znaczenie? Okazuje się, że tak. Sprawdź, co jeść na depresję.
2020-04-14 11:46:58
Depresja w ciąży – objawy i wpływ na dziecko. Jak leczyć?
Depresja ciążowa może doprowadzić do przedwczesnego porodu, rozwoju cukrzycy i stanu przedrzucawkowego. Jak leczyć depresję w ciąży?
2020-04-14 11:46:44
Depresja sezonowa – test, objawy i leczenie zaburzenia
Depresja sezonowa – jakie są przyczyny i objawy choroby afektywnej sezonowej, na czym polega leczenie zaburzenia?
2020-04-14 11:46:18
Depresja reaktywna-egzogenna: objawy, przyczyny, leczenie
Depresja reaktywna (egzogenna), czyli zewnątrzpochodna. Jakie są objawy depresji egzogennej i na czym polega jej leczenie?
2020-04-14 11:45:48
Depresja poporodowa: objawy, leczenie i przyczyny. Kiedy?
Depresja poporodowa to więcej, niż baby blues. Jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia depresji poporodowej?
2020-04-14 11:45:36
Depresja nastolatków – jak rozpoznać objawy u młodzieży?
Depresja nastolatków – jakie są jej objawy? Jak rozpoznać depresję u nastolatków? Czy podawać leki?
2020-04-14 11:45:24
Depresja lękowa (agitowana): objawy, przyczyny i leczenie
Depresja lękowa (agitowana) to życie w nieustannym napięciu i pobudzeniu. Jak leczyć depresję lękową?
2020-04-14 11:44:40
Depresja endogenna – objawy, przyczyny, leczenie, terapia
Depresja endogenna – z czego się bierze, jak się objawia, w jaki sposób należy ją leczyć? Jakie brać leki?
2020-04-14 11:44:26
Ciężka depresja, łagodna i umiarkowana – objawy i różnice
Depresja, zwłaszcza ciężka, jest poważną chorobą, której nie należy bagatelizować. Sprawdź, jakie objawy świadczą o ciężkiej depresji, a jakie o łagodnej?
2020-04-14 11:44:13
Choroba afektywna jednobiegunowa – depresja nawracająca
Choroba afektywna jednobiegunowa – czym się różni od choroby afektywnej dwubiegunowej? Jakie ma etapy? Jak przebiega leczenie?
2020-04-14 11:43:58
Stany depresyjne a depresja: objawy, przyczyny i leczenie
Stany depresyjne – czym się różnią od depresji? Jakie są objawy stanów depresyjnych? Czy należy je leczyć?
2020-04-14 11:43:42
Leki na depresję bez recepty i na receptę – jak działają?
Leki na depresję – jakie wybrać, które są najskuteczniejsze? Na receptę, czy bez recepty? Jak działają lek na depresję?
2020-04-14 11:43:27
Nieleczona depresja – objawy i skutki. Do czego prowadzi?
Nieleczona depresja jest chorobą śmiertelną. Prowadzi do samobójstw, zawałów udarów, cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia.
2020-03-11 14:47:40
Dziurawiec na depresję – w jakiej postaci? Tabletki, sok
Dziurawiec na depresję – skuteczny w lekkich postaciach choroby. A w ciężkich? Na co uważać stosując wyciąg z dziurawca?
2020-03-05 10:46:32
Epizod depresyjny: umiarkowany, ciężki, łagodny. Ile trwa?
Epizod depresyjny to stan, którego nie można bagatelizować. Sprawdź, czym się charakteryzuje łagodny, umiarkowany oraz ciężki epizod depresyjny.
2020-03-05 10:46:28
Jak pomóc osobie z depresją i gdzie szukać wsparcia?
Jak pomóc osobie z depresją? Gdzie szukać pomocy? Na czym polega leczenie depresji? Kiedy dzwonić na telefon zaufania?
2020-03-05 10:46:19
Jesienna depresja: objawy, sposoby, leki. Jak sobie radzić
Jesienna depresja – jak sobie z nią radzić? Poznaj podstawowe sposoby na depresję jesienną: słońce, fototerapia, leki.
2020-03-05 10:46:13
Leczenie depresji bez leków, czy farmakologiczne? Metody
Leczenie depresji bez leków, czy farmakologicznie? Dlaczego leki na depresję są skuteczniejsze, niż domowe sposoby?
2020-03-05 10:46:02
Nerwica depresyjna – objawy, test, przyczyny i leczenie
Nerwica depresyjna – stan lękowy z wyraźnym udziałem komponentu depresyjnego. Jakie są objawy? Jak leczyć nerwicę depresyjną?
2020-03-05 10:45:53
Niepokój – jak pokonać wewnętrzny i ciągły brak spokoju?
Niepokój, lęk, strach – czym się różnią? Co oznacza wewnętrzny niepokój? Jak można go pokonać?
2020-03-05 10:44:37
Objawy depresji u mężczyzn – test. Jak rozpoznać i pomóc?
Objawy depresji u mężczyzn – jak rozpoznać chorobę i jak pomóc w takiej sytuacji? Jak leczyć depresję u mężczyzn?
2020-03-05 10:44:30
Rodzaje depresji i stopnie – objawy typowe i nietypowe
Rodzaje depresji, stopnie depresji. Jakie są typowe i nietypowe objawy depresji w różnych jej postaciach?
2020-03-05 10:44:16
Stany depresyjne a depresja: objawy, przyczyny i leczenie
Stany depresyjne – czym się różnią od depresji? Jakie są objawy stanów depresyjnych? Czy należy je leczyć?
2020-03-05 10:44:10
Stany lękowe: objawy, przyczyny, leczenie. Co to takiego?
Stany lękowe – fobie, ataki paniki, chroniczny niepokój. Jakie są objawy stanów lękowych? Jak się leczy tego typu zaburzenia?
2020-03-05 10:43:14
Wahania nastroju: u mężczyzn, nastolatków, kobiet. Podłoże
Sporadyczne wahania nastroju miewa większość osób. Jeśli jednak wahania nastroju zdarzają się często, mogą być oznaką depresji lub choroby somatycznej.
2020-03-05 10:43:02
Zaburzenia nastroju afektywne (organiczne) – objawy
Organiczne zaburzenia nastroju to grupa zaburzeń psychicznych spowodowanych dysfunkcją mózgu lub chorobą somatyczną. W jakich chorobach najczęściej występują? Jak należy je leczyć?
2020-03-05 10:42:32
Zespół lęku uogólnionego – objawy i leczenie. Jakie leki?
Zespół lęku uogólnionego jest jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń natury psychicznej. Sprawdź, jak objawiają się zaburzenia lękowe uogólnione oraz jak należy je leczyć.
2020-03-05 10:42:18
Zioła na depresję i lęki – jakie suplementy i mieszanki?
Zioła na depresję – czy warto je stosować? Czy leczenie domowe depresji może zastąpić farmakoterapię i psychoterapię?
2020-03-05 09:55:29
Co to jest depresja i czym się objawia? Jaki lekarz leczy?
Co to jest depresja, czym się objawia, do jakiego lekarza należy się udać, by skutecznie ją leczyć?
2020-03-05 09:52:40