Insulina

Fotografia: Shutterstock

Insulina to hormon, który wydzielany jest przez trzustkę, a dokładnie przez tzw. komórki B wysp Langerhansa. Insulina najbardziej znana jest jako lek stosowany przy cukrzycy.

Insulina pełni wiele, bardzo ważnych funkcji w organizmie. Ten peptydowy hormon odpowiada głównie za przemianę węglowodanów oraz tłuszczów w organizmie. To dzięki insulinie, glukoza może przenikać do komórek i dawać im energię.

Inulina – jakie ma działanie i funkcję w organizmie?

Inulina odpowiada za wiele ważnych funkcji w organizmie. Najważniejsze zadania to między innymi:

Zwiększenie szybkości transportu aminokwasów (jest to efekt wzmożonej syntezy białka).
Obniżenie stężenia glukozy we krwi poprzez udział w transporcie do komórek.
Udział w przemianie węglowodanów w tłuszcze.

Insulina, a cukrzyca

U osób ze zdiagnozowaną cukrzycą, trzustka nie wytwarza odpowiedniej ilości insuliny lub nie jest w stanie jej odpowiednie wykorzystać tak jak u człowieka zdrowego. Efektem tego jest gromadzenie glukozy w krwiobiegu.

Stosowanie insuliny konieczne jest w leczeniu cukrzycy typu I. Przy tym rodzaju choroby trzustka w ogóle nie produkuje tego hormonu. Natomiast osoby chorujące na cukrzyce typu II, insulinę stosują wtedy, gdy dotychczasowe leki doustne nie przynoszą spodziewanych efektów. Leczenie tego rodzaju cukrzycy obejmuje także odpowiednią dietę i ćwiczenia.

Kiedy jeszcze należy stosować insulinę?

Cukrzyca ciążowa (tylko wtedy, gdy dieta cukrzycowa nie pomaga).
Ciężkie uszkodzenie nerek lub wątroby u chorego na cukrzycę typu II).
Inne ostre choroby u cukrzyka, np. zapalenie płuc.
Opanowanie glukotoksyczności.
Zabiegi operacyjnego u pacjenta, który na cukrzyce typu II był leczony lekami doustnymi.

Insulina, a środek dopingujący

Insulina to związek, który kiedyś był wykorzystywany w sporcie jako środek o charakterze dopingującym. Współcześnie, insulina została wprowadzona na listę środków zakazanych przez Światową Agencję Antydopingową.

Inulina – jakie są rodzaje

Inuliny różnią się od siebie czasem działania, czyli jak długo są skuteczne, ale także początkiem działania, czyli momentem, kiedy zaczynają działać i szczytem swojego działania, czyli czasem, kiedy są najbardziej skuteczne.

Rodzaje insuliny:

Insulina krótkodziałająca – bardzo szybko pojawia się we krwi i ma krótki czas skutecznego działania. Stosuje się ja pół godziny przed posiłkiem. Jej najsilniejszy moment działania wypad między 1, a 3 godziną od momentu wstrzyknięcia.
Insulina o pośrednim czasie działania – należy ja brał około godziny do 1,5 przed posiłkiem. Najwyższe stężenie wypada pomiędzy 4 a 12 godziną po wstrzyknięciu. Może działać przez całą dobę.
Inulina o przedłużonym czasie działania – należy ją przyjmować około godziny do 1,5 przed spożywanym posiłkiem. Może działać nawet dłużej niż 14 godziny.

Istnieją także różne, gotowe mieszanki insuliny krótkodziałającej, która ma pośredni czas działania.

Zobacz także: Zapalenie pęcherzyka żółciowego może wymagać natychmiastowej operacji! Jak się objawia?

Kryształki insuliny

Insulina (łac. insula, czyli wyspa, od wysepek Langerhansa, które ją wytwarzają) – anaboliczny hormon peptydowy o działaniu ogólnoustrojowym odgrywający zasadniczą rolę w metabolizmie węglowodanów (także białek i tłuszczów).

Odkrycie

Best i Banting około roku 1924

Insulina została odkryta w 1922 roku przez Fredericka Bantinga i jego asystenta Charlesa Besta[potrzebny przypis]. W 1923 za odkrycie insuliny Banting otrzymał Nagrodę Nobla[1]. Za współpracę w tym odkryciu razem z nim wyróżniono nagrodą jego zwierzchnika, Johna Macleoda, natomiast pominięto Besta, chociaż sam Banting uważał, że należała się ona Bestowi bardziej niż Macleodowi. W akcie solidarności Banting podzielił się premią finansową z Bestem.

Kolejną Nagrodę Nobla związaną z insuliną odebrał w 1958 roku Frederick Sanger, który trzy lata wcześniej ustalił sekwencję aminokwasową insuliny. W 1963 roku zsyntetyzowano ją chemicznie – w obu przypadkach było to pierwsze białko, dla którego się to udało. W 1969 Dorothy Crowfoot Hodgkin za pomocą krystalografii rentgenowskiej ustaliła budowę przestrzenną insuliny.

Odkrycie insuliny było jednym z ważniejszych odkryć medycznych w tamtym czasie i stanowiło przełom w leczeniu cukrzycy.

Rola w organizmie

Antagonizm insuliny i glukagonu w gospodarce glukozą

Insulina produkowana jest przez komórki beta (β) wysp trzustki. Najważniejszym bodźcem do wytwarzania insuliny jest poposiłkowe zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Dzięki zwiększeniu produkcji insuliny i jej wpływowi na komórki efektorowe (miocyty, adipocyty, hepatocyty) zwiększa się transport glukozy do wnętrza komórek, co obniża poziom glukozy we krwi.

Działanie insuliny podlega homeostatycznej kontroli licznych mechanizmów, głównie hormonalnych. Wpływa między innymi na czynność jajników. Jej niedobór (względny lub bezwzględny) leży u podłoża wystąpienia zaburzeń gospodarki węglowodanowej, przede wszystkim cukrzycy. Hormon ten podaje się dla uzupełnienia powstałego niedoboru.

Insulina jest środkiem dopingującym znajdującym się na liście substancji i metod zabronionych w sporcie, opracowanej przez Światową Agencję Antydopingową. Najczęściej bywa stosowana w kulturystyce.

Budowa

Trójwymiarowa struktura chemiczna insuliny

Cząsteczka ludzkiej insuliny składa się z 2 łańcuchów polipeptydowych A i B połączonych z sobą dwoma mostkami dwusiarczkowymi: łańcuch A zawiera 21 aminokwasów, a w łańcuchu B jest ich 30.

Budowa insuliny wołu[2]:

Łańcuch A

NH2 – Gly – Ile – Val – Glu – Gln – Cys – Cys – Ala – Ser – Val – Cys – Ser – Leu – Tyr – Gln – Leu – Glu – Asn – Tyr – Cys – Asn – COOH

Łańcuch B

NH2 – Phe – Val – Asn – Gln – His – Leu – Cys – Gly – Ser – His – Leu – Val – Glu – Ala – Leu – Tyr – Leu – Val – Cys – Gly – Glu – Arg – Gly – Phe – Phe – Tyr – Thr – Pro – Lys – Ala – COOH

W cząsteczce insuliny występują trzy mostki dwusiarczkowe: jeden w łańcuchu A (pomiędzy Cys-A6 i Cys-A11) oraz dwa łączące łańcuchy A i B (Cys-A7 z Cys-B7 oraz Cys-A20 z Cys-B19).

Insulina innych gatunków zwierząt różni się nieco budową od tej tu podanej insuliny, dotyczy to szczególnie ósmego, dziewiątego oraz dziesiątego aminokwasu łańcucha A. Mimo zmian aminokwasów w łańcuchu właściwości są podobne.

Wytwarzanie na skalę przemysłową

Insulina była pierwszym lekiem wytworzonym metodami inżynierii genetycznej (została zatwierdzona do stosowania u ludzi w 1982 roku[3]). Obecnie do produkcji insuliny wykorzystuje się pałeczki okrężnicy, którym wszczepia się gen ludzkiej insuliny. Hodowle bakteryjne syntetyzują ludzką insulinę, którą następnie oczyszcza się i wykorzystuje do produkcji leków.

Metoda uzyskiwania ludzkiej insuliny z wykorzystaniem bakterii została opracowana pod koniec lat 70. XX w. w City of Hope National Medical Center (Duarte, USA) w zespole prof. Keiichiego Itakury (w pracach tych brał udział polski chemik, Adam Kraszewski)[4][5][6][7][3].

Pierwszym krokiem była chemiczna synteza genu ludzkiej insuliny[5], a następnie wprowadzenie go do bakterii i jego ekspresja[6]. Wprowadzenie do lecznictwa tak uzyskanej insuliny ludzkiej było bardzo dużym postępem w leczeniu cukrzycy[4][8].

Wcześniej bowiem ludzka insulina była niedostępna dla chorych i stosowano insulinę bydlęcą[8].

Zobacz też

Zobacz hasło insulina w Wikisłowniku

proinsulina
peptyd C
analogi insuliny
glukagon
receptor insuliny
antagonisty insuliny
wstrzykiwacz insuliny

↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1923. [dostęp 2015-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-15)].
↑ Jun-IchiJ.I. Shiraishi Jun-IchiJ.I. i inni, A Comparison of the Anorexic Effects of Chicken, Porcine, Human and Bovine Insulin on the Central Nervous System of Chicks, „Journal of Poultry Science”, 46 (2), 2009, DOI: 10.2141/jpsa.46.144 .
↑ a b RobinR. Butler RobinR.
i inni, Use of the site-specific retargeting jump-in platform cell line to support biologic drug discovery, „Journal of Biomolecular Screening”, 20 (4), 2015, s. 528–535, DOI: 10.1177/1087057114562715, PMID: 25534831 (ang.).
↑ a b EwaE. Otto-Buczkowska EwaE., Historia jednego wynalazku, mojacukrzyca.pl [dostęp 2020-04-29] .
↑ a b R.
R. Crea R.R. i inni, Chemical synthesis of genes for human insulin, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 75 (12), 1978, s. 5765–5769, DOI: 10.1073/pnas.75.12.5765, PMID: 282602, PMCID: PMC393054 (ang.).c?
↑ a b D.V.D.V. Goeddel D.V.D.V.
i inni, Expression in Escherichia coli of chemically synthesized genes for human insulin, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 76 (1), 1979, s. 106–110, DOI: 10.1073/pnas.76.1.106, PMID: 85300, PMCID: PMC382885 (ang.).c?
↑ A.A. Kraszewski A.A.
, Chemiczna Synteza Genu Insuliny Ludzkiej i jego Ekspresja w komórkach Escherichia coli, „Postepy Biochemii”, 25 (2), 1979, s. 257–258, ISSN 0032-5422, PMID: 388393 [dostęp 2020-04-29] .
↑ a b MichaelM. Easterling MichaelM., 40-year Anniversary of Landmark Paper that Led to Synthetic Insulin, City of Hope, 21 lutego 2019 [dostęp 2020-04-29] .

Bronisław Filipowicz, Chemia i Życie, Wydawnictwo Warszawa 1981, str. 159

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (protein complex):

GND: 4027221-7
NDL: 00564171
BNCF: 27996

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Insulina&oldid=59609820”

Insulina – cukrzyca, działanie, zastrzyki

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, na którą cierpi co 11 dorosły na świecie. W większości przypadków schorzenie jest efektem niewłaściwego trybu życia i nieodpowiedniej diety. U cierpiących na cukrzycę występują zaburzenia w procesie produkcji insuliny. Dowiedź się czym jest insulina i jakie znaczenie ma dla twojego życia i zdrowia.

1. Co to jest insulina

Insulina to hormon peptydowy wydzielany przez trzustkę, a dokładniej przez tzw. komórki B wysp Langerhansa. Insulina pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, bierze udział m.in. w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów.

Oznaczenie stężenia poziomu insuliny i glukozy w surowicy krwi wykonuje się w diagnostyce cukrzycy, badanie to nazywane jest krzywą insulinowo-cukrową. Polega ono na trzykrotnej analizie próbki krwi, w trakcie badania pacjent spożywa glukozę. Insulina badana na czczo powinna wynosić maksymalnie 10mU/ml.

Po godzinie jej stężenie powinno być niższe niż 50 mU/ml, a po dwóch godzinach – 30 mU/ml.

Wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu posiłku stanowi bodziec do produkcji insuliny.

2. Co ma wspólnego insulina z cukrzycą

Organizm diabetyka, czyli osoby chorującej na cukrzycę nie funkcjonuje prawidłowo. Trzustka albo wcale nie wytwarza insuliny, albo produkuje ją w niewystarczających ilościach.

Może zdarzyć się również tak, że wytwarzana przez trzustkę insulina nie jest w pełni wykorzystana przez ten narząd. W konsekwencji, poposiłkowy poziom glukozy w krwiobiegu nie może zostać obniżony przez insulinę.

Następuje znaczne nagromadzenie się glukozy we krwi, co skutkuje wystąpieniem poważnych schorzeń obejmujących takie narządy, jak: serce, oczy, nerki oraz układ nerwowy.

Insulina odgrywa istotną rolę w rozwoju cukrzycy. Zaburzenia wydzielania insuliny przez trzustkę prowadzą do rozwoju cukrzycy. Rodzaje cukrzycy to:

Cukrzyca typu 1, zwana również insulinozależną spowodowana jest niszczeniem przez własny układ odpornościowy komórek trzustkowych B wytwarzających insulinę. Z czasem, organizm chorego na ten rodzaj cukrzycy przestaje produkować endogenną (własną) insulinę. W tym przypadku konieczne jest leczenie insuliną egzogenną (w postaci zastrzyków);
Cukrzyca typu 2, zwana również insulinoniezależną spowodowana jest niedostatecznym wydzielaniem insuliny przy jednoczesnym wysokim poposiłkowym poziomie glukozy we krwi. Komórki mogą również wykorzystywać insulinę jedynie w niewielkim stopniu. Terapię cukrzycy drugiego typu rozpoczyna się od ustalenia prawidłowej diety, zestawu ćwiczeń oraz leków doustnych. W przypadku, gdy te ostatnie nie przynoszą pożądanych efektów leczniczych, konieczna jest interwencja w postaci iniekcji z insuliny.

3. Jakie działanie ma insulina

Insulina łączy się ze specjalnymi receptorami insulinowymi na powierzchni komórek organizmu „ucieczka’ glukozy do komórek spowodowana napływem insuliny do krwi odbywa się za pośrednictwem specjalnych przenośników białkowych zwanych w skrócie GLUT (glucose transporter); niektóre komórki organizmu (np.

komórki nerwowe, komórki oczu, komórki nerek), mogą pobierać glukozę niezależnie od poziomu insuliny we krwi; jest to sprawny mechanizm zabezpieczający ważne narządy organizmu przed niedostatkiem glukozy.

Insulina wzmaga procesy magazynowania glukozy w wątrobie w postaci glikogenu oraz stymuluje syntezę białek w organizmie.

4. Jakie są fazy wydzielania insuliny

Prawidłowe funkcjonowanie komórek wytwarzających insulinę zależy od tzw. wczesnej fazy wydzielania insuliny

Na czym polega leczenie cukrzycy insuliną? Dowiedz się więcej

Insulina jest niezbędna w leczeniu cukrzycy typu 1, gdy trzustka nie produkuje tego hormonu. Także w cukrzycy typu 2 leczenie insuliną może okazać się konieczne, gdy wyczerpują się zapasy insuliny produkowanej przez komórki beta trzustki. Dowiedz się, kiedy i jak trzeba stosować insulinę. Jakie działanie ma ten hormon?

Insulina to hormon produkowany w trzustce. Obecnie hormon ten stosuje się powszechnie w leczeniu cukrzycy, choć został on odkryty stosunkowo niedawno, bo zaledwie 80 lat temu. Insulina to jedyny hormon w organizmie, który ma zdolność do obniżania stężenie glukozy we krwi.

Insulina umożliwia także przyswajanie przez komórki aminokwasów i potasu oraz lipidów przez tkankę tłuszczową. Pobudza gromadzenie w organizmie węglowodanów, białek i tłuszczów.

Insulina wydzielana jest przez trzustkę w sposób ciągły, powodując stabilizację stężenia glukozy między posiłkami i w nocy. Podczas przyjmowania posiłków dodatkowo następuje gwałtowny wyrzut hormonu, dzięki czemu stężenie glukozy po posiłkach normalizuje się w krótkim czasie.

Wtedy dzięki insulinie komórki wrażliwe na ten hormon (tłuszczowe, mięśniowe i komórki wątroby) wychwytują glukozę z krwi.

Wskazaniem do leczenia insuliną jest: cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2 (gdy doustne leki cukrzycowe przestały być skuteczne), cukrzyca ciążowa (jeśli dieta jest nieskuteczna).

Rodzaje insuliny

W leczeniu cukrzycy stosuje się dwa rodzaje insuliny:

Insuliny ludzkie: mają budowę identyczną z insuliną produkowaną przez trzustkę, otrzymywane są dzięki biotechnologii bez udziału trzustek zwierzęcych. Do ich produkcji wykorzystywane są komórki pałeczki okrężnicy (Escherichia coli) lub drożdży piekarskich (Saccharomyces cerevisiae).

Analogi insuliny: ich budowa nieznacznie różni się od insuliny ludzkiej, dzięki czemu zmienia się ich szybkość lub czas działania.

Wyróżnia się dodatkowo preparaty działające krótko, które podaje się do posiłków, oraz insuliny o przedłużonym czasie działania, których zadaniem jest utrzymanie dobrego stężenia glukozy między posiłkami i w nocy.

Różnica między krótkodziałającą insuliną ludzką a analogową polega na szybkości uwalniania się z tkanki podskórnej – analog działa szybciej, dzięki czemu nie ma potrzeby długo czekać po podaniu insuliny aż do rozpoczęcia posiłku.

Działa też krócej, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko spadku glukozy między posiłkami.

Sposób podawania insuliny

Insulina ma złą sławę, bo kojarzy się z koniecznością wykonywania częstych i bolesnych zastrzyków. Obecnie jednak zestawy przeznaczone do iniekcji insuliny pozwalają na niemal bezbolesne jej podawanie.

Dlaczego insulinę trzeba wstrzykiwać, a nie można połykać jej w postaci tabletki? Wszystko dlatego, że insulina trawiona jest w przewodzie pokarmowym i traci swoje właściwości lecznicze, dlatego nie może być podawana doustnie.

Insulinę podaje się za pomocą tzw. pena, podskórnie, formując fałd skóry i kierując igłę pod kątem 45 lub 90 stopni. Insuliny szybkodziałające oraz mieszanki podaje się w okolicy brzucha lub ramienia, insuliny długodziałające najczęściej w udo.

Dawkowanie insuliny

Dawkowanie insuliny jest indywidualne i ustala je lekarz. Dawki insuliny określa się w liczbie jednostek na dobę. Prawidłowa liczba jednostek insuliny na dobę to taka, która zapewnia utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Spożywane posiłki, aktywność fizyczna, choroba, te wszystkie czynniki mogą wpływać na to, że dawki insuliny trzeba będzie zmienić.

Na ustalanie dawek insuliny wpływ ma masa ciała, aktywność fizyczna oraz zachowane lub niezachowane wydzielanie insuliny przez komórki β wysp trzustkowych.

Działania niepożądane insuliny

INSULINA – rodzaje, działanie i sposób podawania

2019-06-26 15:40 Beata Prasałek Monika Majewska

Insulina to hormon wydzielany przez trzustkę, a konkretnie przez tzw. komórki B wysp Langerhansa.

Rola insuliny w organizmie jest bardzo ważna, pełni ona wiele funkcji. Jednak insulina najbardziej jest znana jako lek stosowany w cukrzycy. Insulina znalazła zastosowanie również w kulturystyce.

Sprawdź, jakie działanie ma insulina.

Spis treści:

Insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę, a konkretnie przez komórki beta wysp Langerhansa w trzustce, w celu regulacji ilości glukozy (cukru) we krwi.

Insulina to także lek stosowany w cukrzycy, który do niedawna był otrzymywany z trzustek zwierzęcych (wołowych i wieprzowych). Obecnie zwykle stosuje się insulinę ludzką otrzymywaną technikami inżynierii genetycznej.

Insulina jest wykorzystywana również jako nielegalny środek dopingujący w sporcie i kulturystyce.

Posłuchaj, jakie działanie ma insulina i jakie są jej rodzaje. To materiał z cyklu DOBRZE POSŁUCHAĆ. Podcasty z poradami.

To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video

Insulina – rola w organizmie, działanie

reguluje ilość glukozy we krwi. Zadaniem insuliny jest obniżenie poziomu cukru we krwi do prawidłowego poziomu. Brak lub niedobór insuliny prowadzi do zwiększenia się we krwi poziomu cukru, co może doprowadzić do rozwoju cukrzyca typu II
bierze udział w przetwarzaniu węglowodanów w tłuszcze
wzmaga syntezę białka przez przyspieszanie dostarczania aminokwasów

Najbardziej intensywny proces wydzielania insuliny zachodzi w porze porannej, maleje natomiast po południu. W nocy ilość wydzielanej insuliny znacznie spada.

Insulina a cukrzyca. Wskazania do stosowania

U osób z cukrzycą trzustka nie wytwarza insuliny lub jej dostatecznej ilości. Może się też zdarzyć, że trzustka nie jest w stanie efektywnie wykorzystać insuliny, którą wytwarza. W wyniku tego glukoza (cukier) gromadzi się w krwiobiegu.

W cukrzycy typu I niezbędne jest leczenie insuliną, ponieważ trzustka w ogóle nie produkuje tego hormonu. Natomiast w przebiegu cukrzycy typu II pacjenci mogą być w stanie utrzymywać poziom glukozy we krwi w normie dzięki odpowiedniej diecie, ćwiczeniom i leków przeciwcukrzycowym. Dopiero gdy te metody nie przynoszą pożądanych efektów, do leczenia włącza się insulinę.

Wskazaniami do jej zastosowania są także:

opanowanie glukotoksyczności
inne choroby (np. zawał serca, zapalenie płuc) u pacjenta z cukrzycą typu 2, dotychczas leczonego doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi
zabieg operacyjny u chorego na cukrzycę typu 2 dotychczas leczonego doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi
ciężkie uszkodzenie wątroby i/lub nerek u chorego na cukrzycę typu 2 (są to stany, w których stosowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych jest przeciwwskazane)
cukrzyca ciężarnych (jeśli dieta nie pomaga)

Insulinę do zastrzyków uzyskuje się z trzustek zwierząt (pod względem budowy cząsteczki najbardziej podobna do ludzkiej jest insulina wieprzowa) albo na drodze biotechnologicznej (insulinę mogą wytwarzać specjalne szczepy bakterii lub drożdże piekarskie, którym wcześniej wszczepiono geny insuliny ludzkiej). Obie insuliny są równie skuteczne.

Insulina – rodzaje i czas działania

Insuliny różnią się czasem działania (jak długo są skuteczne), początkiem działania (jak szybko zaczynają działać) i szczytem działania (kiedy są najbardziej skuteczne).

insulina krótkodziałająca szybko pojawia się we krwi i ma krótki czas działania. Można ją brać pół godziny przed posiłkiem. Najsilniej działa między 1 a 3 godziną po wstrzyknięciu. Jest skuteczna przez 8 godzin.
insulinę o pośrednim czasie działania można brać 1–1,5 godziny przed posiłkiem. Najwyższe stężenie we krwi ma pomiędzy 4 a 12 godziną po iniekcji. Działa przez 24 godziny.
insulina o przedłużonym czasie działania przyjęta 1–1,5 godziny przed posiłkiem działa przez ponad 24 godziny.
istnieją też gotowe mieszanki insuliny krótkodziałającej i o pośrednim czasie działania.

Insulina – jak podawać?

O tym, jakie dawki insuliny i jak często trzeba zażywać, decyduje lekarz diabetolog po wykonaniu serii badań. Przed każdym podaniem insuliny trzeba zmierzyć sobie poziom cukru we krwi, a jeśli bierze się dawkę przed posiłkiem – uwzględnić ilość zawartych w nim węglowodanów.

Insulinę można podawać za pomocą strzykawki, pióra lub pompy

Pióro insulinowe (tzw. peny)

Insulinę kupuje się w ampułkach lub tzw. penach. Peny to dozowniki przypominające długopisy. W środku mają wkłady-pojemniczki z insuliną wystarczającą na kilka dni.

Jednorazowe miniigły są bardzo cienkie i powleczone silikonem, dzięki czemu iniekcji nie towarzyszy ból. Igłę wbija się pod skórę, ale nie w mięsień.

Wstrzyknięcie insuliny w mięsień nie jest niebezpieczne, ale niewskazane, bo zaburzony zostaje czas wchłaniania i działania insuliny. Najlepiej wykonywać iniekcje w brzuch, udo lub ramię.

By uniknąć utworzenia się podskórnych zgrubień i zrostów, nie należy robić zastrzyków wciąż w to samo miejsce. Insulinę trzeba wstrzykiwać powoli i nie wyciągać igły natychmiast po opróżnieniu pojemniczka – warto odczekać 5–6 sekund, bo to zapewni wstrzyknięcie całej dawki i zapobiegnie wyciekowi insuliny.

Ze specjalnego pojemnika pacjent pobiera – za pomocą strzykawki – odpowiednią ilość insuliny, a następnie podaje ją pod skórę. Strzykawki są małe i posiadają cienkie igły ze specjalną powłoką, dzięki czemu wstrzykiwanie powoduje niewielki dyskomfort.

Pompa insulinowa (insulin pump)

Pompa insulinowa składa się z małego cewnika, wprowadzonego pod skórę, i pompy w rozmiarze telefonu komórkowego, która jest noszona na zewnątrz ciała. Pompa posiada zbiorniczek na insulinę, którą dostarcza o ustalonych porach.

Strach przed bólem, przed zastrzykami, powoduje, że część pacjentów ma problemy ze stosowaniem tych metod leczenia, co zwiększa ryzyko poważnych powikłań.

Dlatego naukowcy wciąż pracują nad nowoczesnymi formami podawania insuliny – plastrami insulinowymi, aerozolami rozpylanymi do jamy ustnej, kapsułkami wolno uwalniającymi insulinę, jak również nad sztuczną trzustką, czyli pompą dwuhormonalną.

Insulina po wstrzyknięciu pod skórę ma skłonność do krystalizowania się. Kryształki rozpuszczają się bardzo wolno, przez co hormon ten osiąga najwyższe stężenie we krwi po ok. 1,5–2 godzinach. By lek zdążył zadziałać, między zastrzykiem a posiłkiem musi upłynąć 30–45 minut. Niemal 90 proc.

chorych nie przestrzega jednak tego zalecenia i wstrzykuje sobie lek zbyt późno, zwykle tuż przed posiłkiem. Naukowcy zamienili więc aminokwasy w cząsteczce insuliny i uzyskali substancję o nowych właściwościach – tzw. analog insuliny ludzkiej.

Jego kryształki rozpuszczają się znacznie szybciej, dlatego zastrzyk można zrobić sobie tuż przed, w trakcie, a nawet do 15 minut po posiłku.

Jolanta Mętrak, internista

Insulina – analogi insulin długodziałających

Jestem mamą 6-letniej Ani, chorej od ok. 1,5 roku na cukrzycę insulinozależną.

Chciałabym się dowiedzieć, czy insuliny długodziałające naprawdę są bardzo skuteczne w porównaniu do innych insulin? Czy podaje się je raz dziennie, czy same dają jeszcze lepsze rezultaty związane z niskimi poziomami glukozy oraz HbA1c we krwi oraz czy zmniejszają ryzyko wystąpienia powikłań związanych z cukrzycą?

Jolanta Mętrak, internista: Insuliny analogowe długodziałające, to istotnie bardzo dobre i ‘wygodne’ insuliny, które przez poprawę kontroli cukru, a tym samym poprawę wyrównania cukrzycy, powodują mniej jej przewlekłych powikłań.

Najczęściej wymagają jednoczesnego podawania insulin krótkodziałających, doposiłkowych, ale u osób z małym zapotrzebowaniem, jadających niewiele, mogą być wystarczające. Dobrze też sprawdzają się w okresach tzw. remisji cukrzycy.

To obecnie ‘mercedesy’ wśród insulin.

najlepiej w lodówce, w temperaturze 2-8 st. C
z dala od światła słonecznego, otwartą fiolkę do 6 tygodni, peny – jednorazowe wstrzykiwacze – do miesiąca
nie zamrażać
nie używać insuliny rozmrożonej ani takiej, która zmieniła barwę lub konsystencję

Insulina – działania niepożądane

W przebiegu insulinoterapii, podobnie jak w czasie przyjmowania każdego innego leku, występują działania niepożądane, mają one jednak ograniczony charakter.
1. Lipohipertrofia i lipoatrofia
Lipohipertrofia oznacza przerost tkanki tłuszczowej w miejscach podawania insuliny, który objawia się początkowo stwardnieniem skóry, a następnie widocznymi uniesieniami.
2. Uczulenie

Insulina rzadko powoduje uczulenia i nie należy się ich obawiać.

W miejscach wstrzyknięć może wystąpić wysypka lub zaczerwienienie skóry ze swędzeniem. Wtedy koniecznie trzeba się zgłosić do lekarza, by zmienić preparat insuliny.

3. Wzrost masy ciała

Do wzrostu masy ciała dochodzi u większości osób w początkowym okresie insulinoterapii. Przyczynia się do tego kilka mechanizmów działania insuliny.

4. Nadciśnienie tętnicze
Insulina może przyczyniać się do podwyższenia wartości ciśnienia bezpośrednio – pobudzając układ współczulny (część układu nerwowego pobudzająca organizm do działania w sytuacjach stresowych) oraz zwiększając wchłanianie sodu w nerkach.

Insulina – działanie, rodzaje i dawkowanie. Jak przechowywać insulinę?

Insulina, której nazwa wzięła się od łacińskiego ‘insula’ oznaczającego wyspę (od wysp trzustkowych wytwarzających insulinę), to hormon odkryty w roku 1922. Odkrycie tego związku było przełomem w leczeniu cukrzycy i zakończyło się przyznaniem aż dwóch Nagród Nobla. Insulina syntezowana jest w trzustce przez tzw. wysepki Langerhansa.

Intensywne badania nad tym hormonem rozpoczęły się wraz ze wzrostem zachorowalności na cukrzycę, która określana jest dziś często chorobą cywilizacyjną. Mianem insuliny określa się także lek wykorzystywany w jej leczeniu.

Początkowo otrzymywano ją z trzustek wołowych oraz wieprzowych, ale obecny poziom wiedzy pozwala na syntezę insuliny ludzkiej metodami inżynierii genetycznej.

Insulina umożliwia wnikanie glukozy do wszystkich komórek organizmu, pobudza syntezę białka, a także bierze udział w przemianie węglowodanów w tłuszcze.

Insulina odgrywa bardzo dużo istotnych ról w organizmach zwierzęcych. Do najważniejszych zaliczyć można:

obniżenie poziomu glukozy we krwi poprzez zwiększenie jej transportu do komórek,
udział w przetwarzaniu węglowodanów w tłuszcze,
zwiększenie szybkości transportu aminokwasów, co jest wynikiem wzmożonej syntezy białka.

Insulina jest związkiem, który wykorzystywany był często w sporcie jako środek dopingujący. W obecnych czasach została wprowadzona przez Światową Agencję Antydopingową na listę środków zakazanych.

Obecnie na rynku spotkać można kilka różnych rodzajów insuliny. Spośród wszystkich wyróżnia się kilka głównych typów:

insulina ludzka, krótkodziałająca – podana do organizmu działa dosyć szybko, ale charakteryzuje się krótkim czasem działania – około 8 godzin. Zaleca się jej aplikację na około 30 minut przed posiłkiem,
insulina o średnim czasie działania – zaleca się jej podawanie na około 90 minut przed posiłkami. Czas jej działania wynosić może nawet 24 godziny,
insulina o wydłużonym czasie działania – aplikacja podobna, jak w wypadku insuliny o średnim czasie działania. Wykazuje aktywność nawet do 30 i więcej godzin.

Na rynku spotkać można także mieszkanki różnych typów insulin. Skuteczna terapia to taka, w której dobiera się insulinę o odpowiednio długim czasie działania.

Insulina wykorzystywana jest głównie w leczeniu cukrzycy typu I, w której zaburzona jest praca trzustki. Insulinę wykorzystuje się także w przypadkach poważnych powikłań u chorych na cukrzycę typu II, u których do tej pory wykorzystywane były jedynie środki farmakologiczne. Wymienić tu można zawał serca czy uszkodzenia nerek.

Wyróżnia się kilka różnych metod i schematów przyjmowania insuliny przez cukrzyków. W wypadku tzw. schematu stałego przyjmuje się takie same dawki przez czas określony przez diabetologa.

Innym przypadkiem jest schemat zmienny, w którym do zwalczania nadmiaru glukozy we krwi stosuje się różne dawki insuliny. Zależą one przede wszystkim od ilości węglowodanów zawartych w spożytym posiłku, a także aktywności fizycznej.

Schemat zmienny wymaga, aby przed każdym posiłkiem zmierzyć poziom cukru we krwi.

Insulinę kupuje się w tzw. penach (ampułkach), które w zależności od podawanej dawki wystarczyć mogą na kilka dni. Insulina aplikowana jest za pomocą małych igiełek pokrytych cienką warstwą silikonu, który redukuje ból związany z nakłuciem. Należy pamiętać, aby insuliny nie podawać domięśniowo, gdyż zaburzeniu ulega proces jej wchłaniania się.

Aby insulina w penach zachowywała swoje właściwości, konieczne jest jej odpowiednie przechowywanie. Zaleca się, aby aktualnie używane peny przechowywać w temperaturze pokojowej nie dłużej niż 4 tygodnie. Zapas insuliny powinien natomiast znajdować się w lodówce, w której temperatura waha się pomiędzy 2 a 8°C.

Insulina – badanie, normy. Jak podawać insulinę?

Insulina to hormon, który wydzielany jest przez trzustkę, a dokładniej przez komórki B wysp Langerhansa. U osób cierpiących na cukrzycę występuje problem z wytwarzaniem jej w odpowiednich ilościach, a niekiedy z jej brakiem.

Mogą również występować sytuacje, w których mimo iż insulina jest wytwarzana przez trzustkę, to nie jest w pełni wykorzystana przez ten narząd.

Wówczas wzrost glukozy po spożytym posiłku nie może zostać obniżony przez insulinę i dochodzi do nagromadzenia glukozy we krwi, co w konsekwencji powoduje poważne schorzenia oczu, serca, nerek oraz układu nerwowego.

Hormon ten pełni w organizmie ludzkim bardzo wiele ważnych funkcji, między innymi bierze udział w metabolizmie tłuszczów, białek oraz węglowodanów. Oprócz tego insulina odgrywa znaczącą rolę w rozwoju cukrzycy, do której dochodzi na skutek zaburzeń wydzielania insuliny przez trzustkę.

Rodzaje cukrzycy:

cukrzyca typu I – określana również insulinozależną, występuje z powodu niszczenia przez własny układ odpornościowy komórek trzustkowych (B) wydzielających insulinę. Wraz z rozwojem choroby organizm pacjenta zaprzestaje produkcji własnej insuliny (endogennej). Leczenie polega na przyjmowaniu insuliny egzogennej w formie zastrzyków;

cukrzyca typu II- przyczyną jej powstawania jest niewystarczające wydzielanie insuliny przy jednoczesnym wysokim poziomie glukozy we krwi (po posiłku). Leczenie obejmuje w pierwszej kolejności wdrożenie odpowiedniej diety, ćwiczeń oraz preparatów. Zastrzyki z insuliną są ostatecznością, gdy przyjmowane leki nie przynoszą oczekiwanych korzyści.

Rodzaje insuliny

Poszczególne rodzaje insuliny różnią się od siebie czasem działania, początkiem działania oraz szczytem działania.

1. Insulina krótkodziałająca – oprócz tego, że szybko pojawia się we krwi, ma krótki czas działania. Można ją zażywać ok. 30 minut przed posiłkiem. Jej najsilniejsze działanie utrzymuje się ok 1-3 godzin po zaaplikowaniu. Jest skuteczna przez osiem godzin.

2. Insulina o pośrednim czasie działania – można ją zażywać od 0,5 godziny do 1,5 godziny przed posiłkiem. Najsilniejsze jej działanie obserwuje się pomiędzy 4 a 12 godziną po wstrzyknięciu. Jest skuteczna przez 18-22 godziny.

3. Insulina o przedłużonym czasie działania – początek jej działania występuje po około 2 godzinach; jej działanie utrzymuje się ponad dobę.

Najsilniej insulina wydzielana jest w godzinach porannych, po południu jej poziom maleje. Z kolei w nocy jej poziom znacznie spada.

Insulina jest hormonem odkrytym w latach 20-tych minionego stulecia. Odkrycie to zostało dokonane przez kanadyjskiego fizjologa Fredericka Bantinga i jego asystenta Charlesa Besta. Rok o po odkryciu insuliny Banting otrzymał za to dokonanie Nagrodę Nobla.

Premią finansową za to odkrycie Banting podzielił się ze swoim asystentem. W roku 1958 roku natomiast angielski biochemik Frederick Sanger również otrzymał Nagrodę Nobla za badania nad insuliną. Ustalił on bowiem sekwencję aminokwasową insuliny.

5 lat później insulinę zsyntetyzowano chemicznie, a po kolejnych 6 latach angielska biochemiczka Dorothy Crowfoot Hodgkin wykorzystując krystalografię rentgenowską ustaliła budowę przestrzenną insuliny.

Odkrycie insuliny okazało się przełomem w leczeniu cukrzycy i uznawane jest za jedno z najważniejszych odkryć medycznych tamtego czasu.

Na czym polega dieta cukrzycowa? Sprawdź: Dieta cukrzycowa

Insulina odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie człowieka. Jej działanie polega na homeostatycznej kontroli mechanizmów hormonalnych. Wymienia się kilka podstawowych funkcji insuliny, a w tym:

regulację poziomu glukozy we krwi – insulina obniża poziom cukru we krwi do prawidłowego stężenia. Jeżeli w organizmie występują braki lub niedobory insuliny może wystąpić cukrzyca typu II;
udział w przetwarzaniu węglowodanów w tłuszcze;
wspieranie syntezy białek poprzez przyspieszenie dostarczania aminokwasów.

Jak rozpoznać cukrzycę? Sprawdź: Objawy cukrzycy

Właściwa praca komórek odpowiedzialnych za produkcję insulinę uzależniona jest od wczesnej fazy wydzielania insuliny (szybki wzrost insuliny po około dwóch minutach od wzrostu we krwi glukozy poposiłkowej) oraz drugiej fazy. Podczas drugiej fazy insulina wydziela się bardzo wolno oraz na stałym poziomie.

Dochodzi wówczas do zatrzymania produkcji glukozy przez wątrobę. Czas trwania drugiej fazy wydzielania jest proporcjonalny do podwyższonego poziomu glukozy we krwi. U chorych z cukrzycą typu II, pierwsza faza wydzielania nie występuje, a druga faza ulega opóźnieniu.

Ponadto z czasem zmniejsza się wydzielanie insuliny oraz wzrost syntesty prekursorów insuliny.

Co pobudza wydzielanie insuliny?

hormony jelitowe (pojawiające się wskutek drażnienia pokarmem ścian przewodu pokarmowego),
wzrost glukozy we krwi po posiłku,
poposiłkowe aminokwasy i kwasy tłuszczowe.

Leczenie cukrzycy polega na podawaniu insuliny. Współcześnie wymienia się dwa rodzaje insuliny stosowanych do leczenia:

insuliny ludzkie – to wcześniej wspomniane insuliny, które dzieli się na krótko działające i o średnim czasie działania. Do produkcji insuliny ludzkiej wykorzystuje się nowoczesne technologie, które wykorzystują metody inżynierii genetycznej.
Skład aminokwasowy tej insuliny jest identyczny jak w przypadku insuliny produkowanej przez trzustkę. Warto zauważyć, że insuliny pochodzące z trzustek wieprzowych czy bydlęcych przez długie lata stanowiły podstawę insulinoterapii.
Obecnie jednak nie są już stosowane;
analogi insuliny – są to produkty, które uzyskuje się wykorzystując metody inżynierii genetycznej. W produkcji dokonuje się niewielkich zmian w budowie ludzkiej insuliny.
Tego typu insulina ma nowe właściwości, a przy tym zachowuje swoje działanie fizjologiczne. Podobnie jak w przypadku ludzkich insulin, analogi dzielą się na szybko i długo działające. Szybko działające zaleca się głównie osobom młodym i w średnim wieku.
Analogi insuliny długodziałające natomiast zaleca się osobom starszym, mniej aktywnym fizycznie.

Czy analogi insuliny są bezpieczne dla organizmu człowieka? Sprawdź: AOTM pozytywnie ocenia bezpieczeństwo analogów insuliny

Pomiar stężenia insuliny zaleca się przy:

Insuliny nadal podstawą leczenia cukrzycy – diabetologia w Polsce

Jeśli chodzi o cukrzycę typu 1, to podawanie insuliny jest konieczne już od początku zdiagnozowania choroby – nie ma innych metod terapii.

W przypadku cukrzycy typu 2 zalecenia towarzystw naukowych mówią, że jeśli poziom hemoglobiny glikowanej przekracza 7 mg%, mimo stosowania 2-3 leków doustnych, należy rozpocząć podawanie insuliny: zaczynamy od jednej dawki preparatu, tzw. insuliny bazowej, długodziałającej.

Podajemy ją raz dziennie, najczęściej wieczorem, odpowiednio zwiększając dawkę. Później zwykle konieczne jest dodanie do insuliny bazowej insuliny doposiłkowej. Strategia leczenia insuliną będzie polegać na intensyfikacji leczenia.

Generalnie docelowo będzie to kilka wstrzyknięć insuliny na dobę: jedno wstrzyknięcie insuliny podstawowej i kilka wstrzyknięć insuliny krótkodziałającej – przed poszczególnymi posiłkami.

Co to są insuliny ludzkie i kiedy można je stosować?

Insuliny ludzkie są dostępne od prawie 25 lat.

Ich wprowadzenie to był przełom w diabetologii w stosunku do wcześniej stosowanych insulin zwierzęcych: wołowych, świńskich, które były obce immunologicznie: organizm pacjenta z cukrzycą wytwarzał przeciwciała, pojawiały się powikłania immunologiczne. Gdy zaczęliśmy stosować insuliny ludzkie, sytuacja bardzo się poprawiła, zniknęły powikłania immunologiczne.

Obecnie insuliny ludzkie są dostępne na rynku, mają swoje zastosowanie: każda z nich ma swój określony profil działania. Obowiązuje tzw. indywidualizacja leczenia, dlatego bywają pacjenci, którym do prawidłowego wyrównania cukrzycy jest potrzebny preparat o takim profilu działania.

Insulina ludzka jest insuliną o budowie cząsteczki identyczną z insuliną, jaką produkuje ludzka trzustka.

Jest uzyskiwana dzięki inżynierii genetycznej: produkują ją drobnoustroje, najczęściej bakterie Eschericha coli albo drożdże, które w swój materiał mają genetyczny wszczepiony gen insuliny ludzkiej.

Dzięki temu produkują białko identyczne z insuliną, którą produkuje człowiek. Ta insulina oczywiście jest w odpowiedni sposób oczyszczana, preparowana. Insuliny ludzkie są w różnych postaciach: długodziałające, krótkodziałające.

Od końca XX wieku są też dostępne tzw. analogi insuliny – są to insuliny niemal identyczne z ludzkimi, w których zmieniono kolejność aminokwasów, czyli zmieniono budowę cząsteczki ludzkiej insuliny.

Te modyfikacje polegały na wymianie aminokwasów i dawały dwa efekty: pierwszy – żeby insulina działała szybko i krótko, naśladowała fizjologiczne działania insuliny w odpowiedzi na posiłek. Drugi rodzaj zmian, doprowadzający do wprowadzenia tzw.

analogów długodziałających, które mają za zadanie symulować podstawowe działanie insuliny: podaje się wstrzyknięcie jedno na dobę i ono utrzymuje poziom insuliny przez całą dobę. Dla ułatwienia, dla niektórych pacjentów życia mamy również gotowe połączenia insuliny bazowej z doposiłkową w postaci tzw. mieszanek insulinowych.

W zależności od potrzeb pacjenta, jego stylu życia, rodzaju diety, możemy zaproponować mu taki rodzaj insulinoterapii, który będzie dla niego jak najbardziej akceptowalny, z którym będzie mu wygodnie żyć.

Natomiast nadal są sytuacje kliniczne, w których preparaty insuliny ludzkiej, nie analogowe, bardziej pasują do danego pacjenta i jego potrzeb.

Jakie to są sytuacje?

Leczenie cukrzycy powinno być bardzo indywidualne, dostosowane do pacjenta. Większość chorych na cukrzycę, którzy przyjmują insulinę, jest prowadzona w Polsce przez diabetologów. Oni doskonale wiedzą, kiedy i który preparat zastosować.

Jeśli chodzi o zastosowanie insuliny ludzkiej krótkodziałającej, to dobrym przykładem jest zjedzenie pizzy, która jest trawiona bardzo długo. Analog krótkodziałający musiałby być wstrzykiwany dwukrotnie.

W takich przypadkach bardziej sprawdza się insulina ludzka.

Pacjent, który zaczyna terapię insulinę, powinien zaczynać od insuliny ludzkiej czy analogowej?

Nie można tego jednoznacznie określić, trzeba tę kwestię traktować indywidualnie. Zasady refundacji w Polsce są takie, że w przypadku cukrzycy typu 2, insulinę analogową długodziałającą można przepisać wyłącznie wówczas, kiedy jest niepowodzenie leczenia insuliną ludzką. To narzuca pewną kolejność postępowania.

W cukrzycy typu 2 zaczynamy od insuliny ludzkiej. Jeśli leczenie przebiega pomyślnie, pozostajemy przy tym rodzaju insuliny. Jeśli są niepowodzenia w leczeniu, możemy zastosować insulinę analogową. Są zwolennicy insulin ludzkich, są zwolennicy insulin analogowych.

Generalnie uważa się, że w cukrzycy typu 1, kiedy w organizmie w ogóle nie ma insuliny, lepiej zastosować od razu insulinę analogową, bo bardziej naśladuje ona fizjologiczny mechanizm wydzielania insuliny.

Inaczej jest w typie 2 cukrzycy: tam częściej znajdują zastosowanie insuliny ludzie: po pierwsze ze względu na dostępność (cenę), po drugie ze względu na swoje profile działania – tzw. insuliny doposiłkowe, o pośrednim czasie działania czasem bardziej pasują do danego pacjenta.

Insulina – działanie, rodzaj, insulina jako lek na cukrzycę