 archiwum 2016 |
/ Antyreforma / Mariusz Gujski
/ Zderzenie z rzeczywistością / Małgorzata Solecka
/ Plusy i minusy zmian w refundacji / Halina Pilonis
/ Samorządom będzie łatwiej / Aleksandra Kurowska |
| Zaproponowany model kategoryzacji szpitali oraz wynikające z niego konsekwencje są już prostą receptą na chaos. Model ten nie ma nic wspólnego z siecią szpitali. Symulacji skutków regulacji brak. To dyskwalifikuje ten projekt |
/ Ryzykowny Model Chaosu / Marek Balicki
| Nie twierdzę, że nie należy zmieniać naszego modelu funkcjonowania ochrony zdrowia, ale należy to robić na gruncie własnej tradycji, własnych doświadczeń, a nie wprost importować obce rozwiązania |
/ Nasze kompleksy / Andrzej Sośnierz
| Wprowadzenie darmowych leków dla osób w wieku 75+ budziło skrajne emocje. Jedni mówili, że leki do starszych osób nie trafią, bo lekarze nie będą ich wypisywać. Inni, że POZ zostanie kompletnie zakorkowana. Po miesiącu wiadomo: nie było ani katastrofy, ani też przesadnego sukcesu. |
/ Leki 75+ bez fajerwerków / Aleksandra Kurowska
| Dziecko w 23. tygodniu życia płodowego zostało zoperowane w łonie matki. Lekarze częściowo wyjęli płód z macicy, tak jednak, aby jego główka nadal pozostawała w płynie owodniowym |
/ Podwójne narodziny / Marek Nowicki
| W Polsce zlecają 3,5– do 5–krotnie mniej badań diagnostycznych niż średnio w Europie. Każda analiza to oczywisty koszt. Czy w związku z tym polska medycyna działa w ciemno? |
/ Leczenie prawie po omacku / Krzysztof Boczek
| Na sprawę jakości diagnostyki laboratoryjnej w październiku zwróciły większą uwagę równocześnie Ministerstwo Zdrowia, Naczelna Izba Lekarska oraz sejm. Czekają nas m.in. nowe przepisy dotyczące kontroli oraz kształcenia. |
/ Czas na zmiany / Aleksandra Kurowska
| Poprawa koordynacji leczenia pacjenta to jedno z głównych założeń do projektu ustawy o POZ przygotowywanej przez resort zdrowia. Planowany model opieki ma zostać zrealizowany w głównej mierze dzięki skutecznej współpracy opartej na partnerskich relacjach, uzupełniających się kompetencjach oraz wzajemnym wsparciu zespołów lekarzy, pielęgniarek i położnych POZ. |
/ Nowe kompetencje w POZ / Marzena Pytlarz
| Profilaktyka grypy kuleje w naszym kraju na obie nogi. Odpowiedzialność za ten stan rzeczy ponoszą pracownicy medyczni, albowiem większość z nich jak ognia unika szczepień. |
/ Dlaczego polscy lekarze nie szczepią się przeciwko grypie? / Halina Pilonis
| Rozmowa z profesorem Maciejem Krzakowskim, krajowym konsultantem w dziedzinie onkologii klinicznej, kierownikiem Kliniki Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej w Centrum Onkologii-Instytucie im. Marii Curie-Skłodowskiej w Warszawie. |
/ Z pacjentem po partnersku / ‘Służba Zdrowia’
| Wrześniowa manifestacja pracowników medycznych stała się szansą na zmianę narracji dotyczącej ochrony zdrowia w Polsce. Czy dzięki temu uda się przekonać opinię publiczną do zasadności protestów? Wydaje się, że jest to w zasięgu ręki. |
/ Nowy ton narracji / Oliwia Tarasewicz-Gryt
| Lekarze, dla których praca stała się sposobem na życie, rujnują swoje zdrowie, zaniedbują rodzinę, nie mają czasu na relaks, stają się śmiertelnie groźni nie tylko dla siebie, ale i dla swoich pacjentów. |
/ Zabójczy pracoholizm / Marek Derkacz
| Mądre zarządzanie systemem opieki zdrowotnej powinno być miarą racjonalnego gospodarowania zasobami, osiągania zdefiniowanych celów i realizacją konkretnych zadań systemowych. Tymczasem w niektórych obszarach sektora zdrowia w Polsce wciąż praktykuje się model doraźnego administrowania niedoborami. |
/ Stwardnienie rozsiane: opieka koordynowana w standardzie? / Mariusz Kielar
| Czy polscy pacjenci mogą liczyć na właściwie prowadzone leczenie wspomagające w leczeniu nowotworów? W debacie redakcyjnej moderowanej przez red. Renatę Furman udział wzięli prof. Maciej Krzakowski, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, prof. Dariusz Kowalski z Kliniki Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej COI, dr Wojciech Wysoczański, dyrektor Wydziału Oceny Technologii Medycznych AOTMiT oraz dr Łukasz Kwinta z Wielkopolskiego Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie. |
/ Nudności i wymioty w terapii onkologicznej / Renata Furman
| „Plaga egipska szerzy się w Łodzi. Prócz gruźlicy, która dziesiątkuje ludność naszego miasta, najbardziej rozpowszechnioną jest jaglica!” – pisał na łamach Ilustrowanej Republiki w 1925 roku tajemniczy dr G. Choć największa fala epidemii jaglicy minęła, to nieleczona groziła ślepotą, wywołując strach i mobilizując służby medyczne do działania. A były one konieczne. |
/ Jaglica – gdy plaga zagląda w oczy / Bogumiła Kempińska-Mirosławska
| Jaka nauka ustala, że poddanie muchy szokom termicznym skutkuje deformacjami u jej potomstwa, że modyfikacje histonowe odpowiedzialne za seksualność, które powinny zniknąć z komórek rozrodczych, w nich pozostają, generując homoseksualność? Skąd wiadomo, że bliźnięta jednojajowe – o identycznych genotypach – często różnią się podatnością na choroby? |
/ Partytura wykonawcza zapisu genetycznego / Ewa Biernacka
| Mężczyźni, chociaż nie przechodzą klimakterium w ścisłym tego słowa znaczeniu, również narażeni są na postępujący z wiekiem spadek stężenia hormonów płciowych we krwi. Przejawia się to nie tylko pogorszeniem funkcji seksualnych, ale i kondycji całego organizmu. |
/ Testosteron dla seniora / Anna Kołodziejska
| Film „Chce mi się żyć” przedstawia sylwetki czterech Polek, które niedawno dowiedziały się o nawrocie raka piersi, co je w pierwszym momencie załamało i sprawiło, że straciły ochotę do życia. Choć każda z nich inaczej radzi sobie z nową sytuacją, to łączy je jedno – siła życia. |
/ Żyć, po prostu żyć / ‘Służba Zdrowia’
| Naukowcy z Sydney University zyskali potencjalny oręż do walki z lekoopornymi bakteriami. Okazało się być nim mleko diabłów tasmańskich (Sarcophilus harrisii). Wydzielina gruczołów sutkowych samic tych mięsożernych torbaczy zawiera peptydy, które są w stanie zabić wiele groźnych i odpornych na antybiotyki szczepów, takich jak MRSA. |
/ Diabelnie zabójcze mleko / ‘Służba Zdrowia’
| Prawidłowe mycie rąk daje gwarancję redukcji zakażeń przynajmniej o 50 proc., przekonuje prof. Didier Pittet z WHO, autor programu „Higiena Rąk to Bezpieczna Opieka”, który od kilku lat realizuje Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie. Biorą w nim udział już 134 szpitale. |
/ Wciąż nie umiemy myć rąk / ‘Służba Zdrowia’ >>> wersja mobilna
Chlamydia trachomatis – jakie są objawy i powikłania oraz jak leczyć?
Chlamydia trachomatis należy do jednej z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Stanowi przede wszystkim poważne zagrożenie dla osób młodych, prowadzących aktywne użycie seksualne z przygodnymi partnerami i bez stosowania prezerwatyw. Jest bardzo podstępnym schorzeniem, ponieważ może przez wiele lat nie dawać żadnych objawów, przez co osoba chora nieświadomie zaraża kolejnych partnerów. Szacuje się, że około 80% kobiet nie wie o infekcji i dowiaduje się o niej dopiero w momencie, kiedy dochodzi do przykrych powikłań.
Czym są chlamydiozy?
Chlamydiozy są chorobami wywoływanymi przez grupę bakterii o nazwie chlamydia. Należą do nich dwa szczególnie niebezpieczne szczepy: chlamydia trachomatis, rozprzestrzeniający się głównie drogą płciową oraz chlamydia peumoniae igg, przenoszony drogą kropelkową; a także chlamydia psittaci, przenoszony przez ptaki.
Najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem chlamydii jest trachomatis, który według danych publikowanych przez WHO corocznie wywołuje około 90 milionów przypadków nowych zachorowań na całym świecie. Bakteria obejmuje dwa biotypy: trachoma oraz LGV, wśród których wyodrębniono jeszcze 15 serotypów.
W zależności od rodzaju stanowią one przyczynę różnych schorzeń.
Przykładowo serotypy A, B, Ba i C wywołują jaglicę, D-K powodują zapalenie cewki moczowej, śluzowo-ropne zapalenie szyjki macicy, zapalenie spojówek oraz zapalenie płuc u noworodków, a LGV (obejmujące serotypy L1, L2 i L3) stanowią przyczynę powstawania ziarniaka wenerycznego.
Równie niebezpieczną bakterią jest chlamydia pneumoniae. Objawy zakażenia to w tym przypadku zapalenie płuc, astma, zapalenie zatok, zapalenie gardła. Bakteria ta przyczynia się do uszkodzenia śródbłonka naczyń krwionośnych i tworzenia blaszek miażdżycowych, co może doprowadzić do niebezpiecznych zakrzepów oraz chorób układu krwionośnego.
Jakie są objawy chlamydii?
Choroba najczęściej przebiega bezobjawowo (u około 75% kobiet i 50% mężczyzn) i diagnozowana jest dopiero wtedy, gdy dojdzie do powikłań (zazwyczaj jest to zapalenie jajników u kobiet i zapalenie najądrza u mężczyzn oraz niepłodność).
Przeprowadzone wówczas badania diagnostyczne wykrywają obecność bakterii chlamydia. Objawy choroby u kobiet, jeśli występują, są typowe dla infekcji układu moczowo-płciowego.
Należą do nich: upławy, ból, swędzenie i pieczenie podczas oddawania moczu oraz krwawienie z pochwy (szczególnie po stosunku). Jeśli infekcja przeniesie się na przydatki, towarzyszą jej bóle w podbrzuszu i krwawienie między miesiączkami.
Jakie jeszcze symptomy daje chlamydia? Objawy u mężczyzn to przede wszystkim: pieczenie podczas oddawania moczu, obrzęk i ból jąder. Zdarza się też, że występują oznaki przypominające reumatoidalne zapalenie stawów.
Do zakażenia chlamydią najczęściej dochodzi podczas uprawiania seksu, również oralnego lub analnego. Zdarza się także, że choroba przenoszona jest na noworodka podczas porodu przez zainfekowaną matkę.
Jest to bardzo niebezpieczne, ponieważ może wywołać u niemowlęcia jaglicę oraz zapalenie płuc.
Do czynników zwiększających ryzyko powstania chlamydiozy lekarze zaliczają: współżycie bez użycia prezerwatywy, dużą liczbę partnerów seksualnych, wiek do 25 roku życia oraz przebycie w przeszłości choroby wenerycznej.
Choroba może zaatakować gardło podczas uprawiania seksu oralnego. Bakterie chlamydia trachomatis przenikają wówczas przez błony śluzowe i uszkodzoną skórę. Mogą też, co zdarza się rzadziej, zostać przeniesione na rękach, którymi dotykano narządów płciowych zakażonego partnera, w inne partie ciała (np. do oka).
Jak leczyć chlamydię?
Z uwagi na niebezpieczne powikłania, każda kobieta aktywna seksualnie, powinna raz w roku poddać się testowi na obecność bakterii chlamydia. Leczenie chlamydiozy nie jest łatwe, ponieważ większość szczepów bakterii jest odporna na antybiotyki na bazie penicyliny i cefalosporyny.
O chorobie należy bezwzględnie poinformować byłych i obecnych partnerów seksualnych, ponieważ łatwo może dojść do powtórnego zakażenia. Najlepiej, jeśli terapię przechodzą równocześnie wszyscy partnerzy osoby chorej. Podstawę skutecznego leczenia powinien stanowić antybiogram, dzięki czemu eliminuje się niebezpieczeństwo wystąpienia nawrotów.
Wczesne wykrycie choroby jest szczególnie ważne, jeśli kobieta planuje poczęcie lub jest już w ciąży, ponieważ choroba zwiększa ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej i przedwczesnego porodu. Najczęściej zakażenie bakteriami chlamydia trachomatis leczy się za pomocą doksycykliny, azytromycyny lub erytromycyny.
Badania wykazały, że największą skuteczność wykazują: klindamycyna, ryfampicyna oraz antybiotyki z grupy tetracyklin i makrolitów. Terapia trwa około 7-14 dni, podczas których należy powstrzymać się od współżycia, aż do momentu całkowitego wyleczenia, ponieważ osoba będąca nosicielem może zakażać inne osoby.
W przypadku zapalenia spojówek zarówno u osób dorosłych, jak i u noworodków stosuje się miejscowo tetracyklinę lub erytromycynę przez okres 2-3 tygodni. Niestety, przebycie chlamydiozy nie daje odporności na przyszłość.
Bakterie chlamydia trachomatis mogą wywołać groźne stany zapalne i niedrożność jajowodów, co stanowi częstą przyczynę niepłodności i powikłań ciąży. Dlatego też lekarze zalecają przeprowadzanie testu u kobiet planujących potomstwo na obecność chlamydia.
Badanie to, wykonane odpowiednio wcześnie, oszczędziło wielu przyszłym matkom niepotrzebnych, poważnych komplikacji związanych z poczęciem. Test polega na oznaczeniu poziomu immunoglobulin IgM i IgG we krwi oraz wykryciu bakterii w wymazie ze sromu, szyjki macicy lub ujścia cewki moczowej.
Nieleczona chlamydioza może doprowadzić do poważnych powikłań. Należą do nich między innymi:
- infekcje w okolicy jajowodów lub macicy, doprowadzające do ich dysfunkcji, objawiające się wysoką gorączką i bólem,
- śluzowo-ropne zapalenie jajników i szyjki macicy oraz nadżerki szyjki macicy, które często rozprzestrzeniają się na sąsiednie tkanki i narządy, wywołując zapalenie otrzewnej,
- ropień okołojelitowy lub ropień wątrobowy,
- zapalenia najądrza, które często doprowadzają do zapalenia gruczołu krokowego i niepłodności, objawiające się wysoką temperaturą, opuchlizną i bólem,
- zapalenie odbytnicy i okrężnicy u homoseksualnych mężczyzn,
- zakażenie noworodka podczas porodu, wywołujące zapalenie płuc i wtrętowe zapalenie spojówek,
- bóle i zapalenia stawów,
- jaglica, czyli przewlekłe zapalenie spojówek i rogówki, prowadzące do powstawania blizn na ich powierzchni i w konsekwencji utraty wzroku,
- zapalenie cewki moczowej,
- ziarniak weneryczny, inaczej ziarnica weneryczna pachwin, mogąca również objąć wiele innych narządów,
- zmiany w układzie nerwowym,
- zapalenia okołowątrobowe, zapalenie pęcherzyka żółciowego i trzustki, objawiające się bólami brzucha,
- spadek odporności,
- astma
- schorzenia naczyń, zapalenie wsierdzia, zapalenie mięśnia sercowego i opon mózgowo-rdzeniowych, które na szczęście zdarzają się rzadko.
Chlamydioza a stosunki seksualne
Chlamydioza bardzo szybko rozprzestrzenia się drogą płciową. Nieleczona Chlamydia u mężczyzn jest równie niebezpieczna, jak u kobiet. Dlatego też należy bezwzględnie stosować prezerwatywy podczas współżycia z przygodnymi osobami. Podczas leczenia choroby trzeba również unikać stosunków seksualnych, ponieważ aż do momentu pełnego wyleczenia można zarazić partnera.
Jak uniknąć chlamydiozy?
W profilaktyce chlamydiozy bardzo ważne jest ograniczenie liczby partnerów seksualnych, stosowanie podczas współżycia prezerwatyw oraz unikanie przygodnych kontaktów seksualnych. Bardzo ważne jest powstrzymanie się od współżycia w przypadku podejrzenia choroby i szybkie zgłoszenie się do ginekologa.
Aby uniknąć przykrych komplikacji związanych z zakażeniem, lekarze zalecają przeprowadzanie regularnych badań przesiewowych, w szczególności przy współżyciu z wieloma partnerami seksualnymi. Badanie moczu na obecność bakterii chlamydia trachomatis wykonuje się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.
W profilaktyce chlamydiozy u kobiet nie zaleca się płukania pochwy, ponieważ zabieg ten zaburza naturalną florę bakteryjną i zwiększa ryzyko infekcji.
Zobacz także:
Czym jest jaglica?
Tę podstępną chorobę zakaźną wywołuje bakteria Chlamydia trachomatis. Jaglica jest najczęściej diagnozowana u osób mieszkających i przebywających w Afryce lub Azji.Jaglicę, zakaźną chorobę oczu, określa się również mianem egipskiego zapalenia spojówek lub przewlekłego pęcherzykowego zapalenia rogówki.
Do zarażenia bakterią wywołującą jaglicę może dojść w chwili kontaktu z wydzieliną z nosa lub z oczu osoby zainfekowanej lub poprzez kontakt z przedmiotami chorego. Drobnoustrój odpowiedzialny za tę chorobę przenoszony jest również przez owady. O zakażenie zatem niezwykle łatwo, a chorobie sprzyja dodatkowo brak odpowiedniej higieny i dostępu do bieżącej wody.
- Czynniki ryzyka wystąpienia jaglicy:
- • złe warunki sanitarne,
- • brak dostępu do bieżącej wody,
- • płeć żeńska (kobiety chorują trzy razy częściej niż mężczyźni),
- • młody wiek (jaglica jest często diagnozowana u dzieci w wieku od 3 do 6 lat).
1. Objawy jaglicy
Substancja zakaźna, która powoduje stan zapalny i bliznowacenia, ukryta jest w grudkach o żółtym zabarwieniu, które pojawiają się na spojówce. Rosną one, a po pewnym czasie pękają. Uniemożliwiają prawidłowy wzrost rzęs i przyczyniają się do zmian w rogówce. Jaglica prowadzi do uszkodzenia wzroku.
Jaglica to grudki na oku, które pękają (123RF)
- Chorobie towarzyszą:
- • świąd,
- • ból oka,
- • podrażnienie oczu i powiek,
- • zaburzenia i nieostrość widzenia,
- • żółte grudki, które po pewnym czasie pękają i z których wydobywa się ropna wydzielina,
- • wrażliwość na światło (fotofobia).
Gdy choroba nawraca, duże zagrożenie stanowią blizny (w badaniu okulistycznym widać je w postaci białych linii). Powodować one mogą zniekształcenie rogówki, jak również jej owrzodzenie. W wyniku tego rodzaju powikłań może dojść do rozwoju określonej wady wzroku, a także do częściowej lub nawet całkowitej utraty zdolności widzenia.
2. Leczenie jaglicy
Na początku choroba nie daje żadnych objawów. Jeśli chory skarży się na świąd lub jego oko czy powieka są zaczerwienione, wówczas – zwłaszcza na terenach endemicznych – powinno pobrać się próbkę wydzieliny z oka do badania laboratoryjnego. Zabieg ten wykonuje lekarz. Badanie ma na celu wykrycie obecności bakterii Chlamydia trachomatis.
Gdy wynik będzie pozytywny, podejmuje się odpowiednie leczenie. Specjalista zleca najczęściej stosowanie azytromycyny w postaci maści. Antybiotyk rozprowadza się na oku i w jamie ustnej. Dodatkowo podaje się maści z tetracyklinami (co najmniej przez 6 tygodni).
Gdy choroba jest zaawansowana, konieczny jest zabieg chirurgiczny. Wykonuje się go w warunkach ambulatoryjnych. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia aż 8 milionów ludzi na świecie straciło wzrok w przebiegu jaglicy. Choroba często jest diagnozowana u dzieci, u których szczególnie łatwo o zakażenie.
Jaglica (choroba oczu): objawy, leczenie
Jaglica (łac. trachoma), określana bywa też nazwą egipskie zapalenie spojówek lub przewlekłe pęcherzykowe zapalenie rogówki. Jest to zakaźna choroba oczu wywoływana przez bakterie o nazwie Chlamydia trachomatis. Chlamydia jest to Gram-ujemna bakteria wewnątrzkomórkowa.
Gdy dostanie się do organizmu, wnika do wnętrza komórek, gdzie się namnaża, a następnie wędruje wraz z krwią. Za rozwój jaglicy odpowiedzialne są cztery typy chlamydii trachomatis: A, B, Ba oraz C.
Zarazić się można przez kontakt z wydzieliną z oczu i nosa chorego, a do zakażenia dochodzi najczęściej przez brudne ręce, którymi potarto oczy lub przez odzież albo wspólne ręczniki. Bakterię roznoszą także muchy.
W Polsce współcześnie jaglica już nie występuje Jest jednak jedną z głównych przyczyn ślepoty na świecie, głównie w krajach rozwijających się.
WHO szacuje, że obecnie liczba osób zagrożonych jaglicą wynosi około 142 mln i zakażenie chlamydią trachomatis jest odpowiedzialne za 1,9 mln przypadków ślepoty lub znacznego osłabienia wzroku. Jaglica pozostaje chorobą endemiczną w 44 krajach świata, przy czym hiperendemiczną w 37.
Szerzy się głównie w północnej Afryce oraz w Afryce Subsaharyjskiej, w Ameryce Południowej, w Azji południowo-wschodniej, a także w niektórych rejonach Bliskiego Wschodu.
Ta choroba dotyka ludzi od tysięcy lat. Najstarsze ślady choroby znaleziono w grobach na terenie Australii, pochodzących sprzed 12 tysięcy lat. W starożytnym Egipcie, w Grecji, w Rzymie, w Chinach – wszędzie stanowiła ogromny problem. Opis choroby i sposoby jej leczenia znajdziemy w pismach pozostawionych przez ówczesnych medyków.
Szerzyła się szczególnie często wśród rzymskich żołnierzy, którzy roznosili ją potem aż po najdalsze granice imperium. Jaglica w Europie zbierała obfite żniwo aż do początku XVIII wieku, potem nieco przycichła, aby znowu wybuchnąć wraz z powracającymi z Egiptu wojskami Napoleona.
Amerykanie tak bali się jaglicy, że stworzyli szczelny system kontroli imigrantów i nie wpuszczali do kraju przy najmniejszej oznace schorzenia.
Jaglica związana jest głównie z brakiem higieny i szerzy się w ubogich rejonach świata, gdzie trudno jest o zachowanie standardów czystości, a ludzie żyją w zatłoczonych domach bez kanalizacji i z utrudnionym dostępem do wody.
Jest to tzw. choroba brudnych rąk. Bakteria z rąk przeniesiona zostaje na śluzówkę podczas pocierania oczu lub w wyniku używania zakażonego ręcznika.
Chorobą można też zarazić się podczas podróży w rejony endemicznego występowania choroby.
Choroba początkowo wywołuje zapalenie spojówek, któremu towarzyszy uczucie ciała obcego pod powieką. Na spojówce tarczkowej górnej powieki pojawiają się charakterystyczne grudki, których przybywa.
Stają się miękkie, o galaretowatej konsystencji, przypominającej kształtem i kolorem kaszę jaglaną, stąd potoczna nazwa choroby. Grudki z czasem zaczynają pękać, a ich zawartość wylewa się na zewnątrz oka.
Ten śluz lub ropa składa się głównie z obumarłych limfocytów oraz plazmocytów, czyli komórek produkowanych przez układ immunologiczny. Chorobie towarzyszy obrzęk i zaczerwienienie spojówek, swędzenie oczu, ból oraz światłowstręt.
Wg klasyfikacji przyjętej przez WHO choroba ma pięć etapów:
- zapalenie grudkowe spojówek, gdy na powierzchni spojówek pojawiają się grudki jaglicze. To wtedy także uwidacznia się łuszczka jaglicza. Jest to jakby błonka z wrastającymi w nią naczyniami krwionośnymi, która zaczyna nasuwać się na rogówkę od góry.
- rozwijający się ostry proces zapalny, gdy powieka staje się obrzęknięta i podrażniona, a choroba jest wyjątkowo zaraźliwa
- etap bliznowacenia – pękające grudki jaglicze pozostawiają trwałe zmiany na spojówce górnych powiek. Tarczka najpierw ulega pogrubieniu, a następnie zanika. Górna powieka w chorym oku zaczyna opadać i ulegać deformacji. Dochodzi ponadto do podwinięcia się powieki (entropium).
- nieprawidłowy wzrost rzęs, które zaczynają kierować się w stronę wnętrza oka w wyniku przemieszczania się mieszków włosowych (włosienie). Drażniona rzęsami rogówka zaczyna pokrywać się wrzodami.
- zmętnienie rogówki, a rozrastające się bielmo prowadzi stopniowo do ślepoty. Równocześnie dochodzi do wysychania gałki ocznej z powodu nieprawidłowości w wytwarzaniu oraz w składzie łez.
Do leczenia jaglicy używa się antybiotyków, podawanych doustnie oraz miejscowo, w formie maści. Są to antybiotyki z grupy tetracyklin lub azytromycyna. Leczenie trwa co najmniej trzy miesiące.
Natomiast nieleczona jaglica, w zaawansowanym stadium, wymaga wykonania zabiegu chirurgicznego, w trakcie którego zmienia się kierunek rośnięcia rzęs, odwraca powiekę lub usuwa się całkowicie rzęsy. To zapobiega dalszemu pogarszaniu się wzroku.
Ślepota, spowodowana przez jaglicę, jest nieodwracalna.
Osoby z bezpośredniego otoczenia chorej osoby znajdują w grupie zwiększonego ryzyka ze względu na dużą zaraźliwość choroby. Jaglica najczęściej dotyka dzieci poniżej piątego roku życia, a następnie kobiety.
Są to zwykle mieszkańcy zatłoczonych ubogich dzielnic, gdzie dostęp do czystej wody jest utrudniony. Jedynie poprawa warunków sanitarnych może zahamować rozprzestrzenianie się choroby. Nie istnieje żadna szczepionka przeciw jaglicy.
Często dochodzi także do wtórnych zakażeń.
Źródło danych: WHO
Chlamydiozy
Chlamydiozy to grupa chorób zakaźnych wywołanych przez bytujące wewnątrzkomórkowo bakterie z rzędu Chlamydiales.
Gatunkami chorobotwórczymi dla człowieka są Chlamydophila pneumoniae, wywołująca zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych, Chlamydophila psittaci – gatunek odzwierzęcy wywołujący ornitozę objawiającą się najczęściej zapaleniem płuc, oraz Chlamydia trachomatis, powodująca zapalenia spojówek oraz zapalenia układu moczowo-płciowego, zaś u noworodków – zapalenia płuc. Chlamydiozy występują całym świecie. Do zakażenia Chlamydia pneumoniae od chorego człowieka dochodzi drogą kropelkową.
Ornitoza jest chorobą odzwierzęcą przenoszoną poprzez bezpośredni kontakt lub wdychanie aerozolu zawierającego pył z drobinami odchodów i wydzielin zakażonych ptaków.
Możliwa jest również droga przeniesienia zakażenia Chlamydia psittaci z człowieka na człowieka. Ornitoza najczęściej występuje u osób mających kontakt z ptakami z racji wykonywanego zawodu lub hobby.
Badania wskazują, że wszystkie ptaki są wrażliwe na zakażenie Chlamydia psittaci.
Chlamydia trachomatis jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem chlamydii. Zakażenia występują wyłącznie u człowieka.
W zależności od typu bakterie te wywołują szerokie spektrum chorób: jaglicę, zapalenie cewki moczowej, zapalenie najądrzy, śluzowo-ropne zapalenie szyjki macicy, zapalenie spojówek u dorosłych, ziarniniaka wenerycznego oraz zakażenia noworodków pod postacią zapalenia spojówek i zapalenia płuc.
Zakażenia Chlamydia trachomatis przenoszone są głównie drogą kontaktów płciowych lub wskutek bezpośredniego przeniesienia bakterii na przykład do oka, podczas porodu – z zakażonej matki na noworodka.
Jak często występują chlamydiozy?
Częstość występowania chlamydioz w Polsce jest niedoszacowana, co z jednej strony wynika z trudności diagnostycznych, z drugiej zaś strony, z często bezobjawowego lub dość łagodnego przebiegu zakażeń.
Ocenia się, że Chlamydia pneumoniae jest przyczyną 10% pozaszpitalnych zapaleń płuc oraz 5% zapaleń oskrzeli u dorosłych.
Badanie epidemiologiczne wskazują, że 40% mieszkańców Polski miało kontakt z tą bakterią.
Ornitoza jest rzadko występującą chorobą. W Polsce w 2013 roku potwierdzono 2 przypadki zakażeń Chlamydia psittaci, z czego 1 wymagał hospitalizacji.
Bezobjawowe zakażenia Chlamydia trachomatis w badaniach epidemiologicznych przeprowadzonych w USA występowały u 20% aktywnych seksualnie kobiet i były 2–3-krotnie częstsze od zakażeń dwoinką rzeżączki.
W Polsce w 2013 roku potwierdzono ponad 300 przypadków zakażeń Chlamydia trachomatis, zaś w 2014 roku u 160 osób zdiagnozowano choroby przenoszone drogą płciową wywoływane przez chlamydie.
Dla porównania, w ostatnich latach (również w Polsce) potwierdzano rocznie ponad 400 przypadków rzeżączki, co świadczy o znacznie zaniżonej rozpoznawalności zakażeń Chlamydia trachomatis. Ziarniniaka wenerycznego, wywoływanego przez określone szczepy Chlamydia trachomatis, nie rozpoznano w Polsce od wielu lat.
Jak się objawiają chlamydiozy?
Okres inkubacji objawów zakażenia Chlamydia pneumoniae wynosi 3–4 tygodni. Zakażenia są większości bezobjawowe lub mają łagodny przebieg.
Zapalenia płuc o etiologii Chlamydia pneumoniae zaczynają się od bólów gardła, którym towarzyszy suchy kaszel, stan podgorączkowy lub gorączka.
Podczas osłuchiwania klatki piersiowej lekarz zazwyczaj stwierdza zmiany typowe dla zapalenia płuc.
Ornitoza może mieć przebieg od bezobjawowego do ciężkiej uogólnionej infekcji. Objawy pojawiają się po 5–15 dniowym okresie inkubacji i utrzymują się przez 3–4 tygodnie.
Najbardziej typowe objawy to gorączka, suchy męczący kaszel i ból głowy, czasem z towarzyszącą wysypką skórną. W badaniu lekarz może stwierdzić zmiany typowe dla zapalenia płuc podczas osłuchiwania klatki piersiowej oraz powiększenie wątroby i śledziony.
Powikłaniem ornitozy może być zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu lub uszkodzenie zastawek serca.
Chlamydia trachomatis wywołuje szerokie spektrum objawów, najczęściej ze strony układu moczowo-płciowego, rzadziej spojówek. Okres inkubacji zakażenia wynosi 7–14 dni.
U około 70% kobiet zakażenia mają przebieg bezobjawowy, co nie wyklucza skrytego rozwoju powikłań.
Objawy zapalenia śluzowo-ropnego szyjki macicy są niecharakterystyczne: śluzowo-ropna wydzielina z dróg rodnych, krwawienia z dróg rodnych niezwiązane z menstruacją, pieczenie przy oddawaniu moczu, bóle w podbrzuszu.
Zakażenie może być powikłane zapaleniem jajowodów z ich niedrożnością, zapaleniem jajników, zapaleniem otrzewnej i ropniem wątrobowym.
U mężczyzn Chlamydia trachomatis powoduje zapalenie cewki moczowej objawiające się surowiczą, śluzową lub śluzowo-ropną wydzieliną z cewki moczowej, częstym oddawaniem moczu z towarzyszącym uczuciem pieczenia. W przypadkach powikłanych zapaleniem najądrzy chory zgłasza jedno- lub obustronne bóle oraz obrzęk w okolicy moszny, gorączkę i ból podczas oddawania moczu.
Zakażenia Chlamydia trachomatis mogą być przyczyną niepłodności kobiet i mężczyzn.
U noworodków zakażenia okołoporodowe Chlamydia trachomatis powodują rozwój zapalenia spojówek objawiającego się zaczerwienieniem spojówek i śluzową wydzieliną z oczu. U niektórych zakażonych w ten sposób dzieci w ciągu 3 pierwszych miesięcy życia dochodzi do rozwoju zapalenia płuc z gorączką i kaszlem.
Określone serotypy Chlamydia trachomatis wywołują u dorosłych specyficzne przewlekłe zapalenie spojówek i rogówki (jaglica) lub zapalenie.
Jeszcze inne mogą być przyczyną ziarniniaka wenerycznego – choroby objawiającej się zmianami grudkowo-pęcherzykowymi lub wrzodziejącymi na narządach płciowych z zapaleniem pachwinowych węzłów chłonnych i tworzeniem przetok do skóry.
Co należy robić w przypadku wystąpienia objawów chlamydiozy?
Zakażenia układu oddechowego spowodowane Chlamydia pneumoniae mają zazwyczaj łagodny przebieg. W przypadku przedłużania się lub nasilania dolegliwości należy się zgłosić do lekarza rodzinnego. Przebieg ornitozy jest cięższy, bardziej gwałtowny, objawy są bardziej nasilone w porównaniu z zakażeniem Chlamydia pneumoniae.
W razie zapalenia płuc spowodowanego przez chlamydie, przedłużająca się gorączka, silne bóle głowy ze światłowstrętem, duszność i bóle w klatce piersiowej, przyspieszony oddech (>20/min u dorosłych), obniżone ciśnienie tętnicze krwi, szybkie pogorszenie się stanu ogólnego chorego, wystąpienie drgawek, utraty przytomności, senności, ostrego bólu brzucha, wymagają pilnej konsultacji lekarskiej (pogotowie ratunkowe, szpitalny oddział ratunkowy).
Przy podejrzeniu zakażenia Chlamydia trachomatis wskazana jest konsultacja w poradni wenerologicznej, w celu diagnostyki i leczenia. Z uwagi na specyficzne przewlekłe dolegliwości ze strony narządów moczowo-płciowych chorzy mogą początkowo szukać pomocy w poradni ginekologicznej, nefrologicznej lub urologicznej.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie chlamydiozy?
Pewne rozpoznanie chlamydiozy na podstawie objawów jest niemożliwe. Trzeba je potwierdzić badaniami laboratoryjnymi.
W diagnostyce chlamydiozy stosuje się metody wykrywające przeciwciała przeciwko chlamydiom oraz badania molekularne wykrywające materiał genetyczny bakterii.
Tradycyjne hodowle mikrobiologiczne chlamydii nie są możliwe, jako że chlamydie – bakterie bezwzględnie wewnątrzkomórkowe – rosną w hodowlach komórkowych.
W zakażeniach Chlamydia pneumoniae i Chlamydia psittaci zastosowanie mają metody wykrywania przeciwciał. Z kolei w diagnostyce w kierunku zakażeń Chlamydia trachomatis stosuje się metody bezpośredniego wykrywania określonych form bakterii i materiału genetycznego w materiałach klinicznych, takich jak wymaz z szyjki macicy lub cewki moczowej oraz mocz.
W przypadku zapalenia płuc wywołanego przez chlamydie lekarz zazwyczaj zleci wykonanie RTG klatki piersiowej. W razie powikłań wewnątrzbrzusznych – badanie ultrasonograficzne lub tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy mniejszej.
Jakie są metody leczenia chlamydioz?
W terapii chlamydioz stosuje się określone antybiotyki aktywne wobec bakterii wewnątrzkomórkowych. Czas leczenia jest uzależniony od czynnika wywołującego i postaci choroby, zazwyczaj leczenie trwa od 7 dni w przypadku zakażenia Chlamydia trachomatis, do 4 tygodni u chorych na ornitozę lub zakażonych Chlamydia pneumoniae.
Czy jest możliwe całkowite wyleczenie chlamydiozy?
Rokowanie w chlamydiozach jest zasadniczo dobre. Antybiotykoterapia i leczenie wspomagające zapewniają wyleczenie. W przypadku zakażeń Chlamydia trachomatis leczenie należy przeprowadzić również u partnera/partnerki. Do czasu ukończenia leczenia i ustąpienia objawów zalecana jest abstynencja seksualna.
Problemem bywają ciężkie i/lub trwałe powikłania zakażeń chlamydiami w postaci zapaleń wsierdzia ze zniszczeniem zastawek serca w ornitozie oraz niepłodności, powikłań ciążowych, zapalenia otrzewnej i ropni wewnątrzbrzusznych w zakażeniach Chlamydia trachomatis. Powikłany przebieg zakażenia Chlamydia psittaci jest związany z 5% śmiertelnością.
Co należy robić po zakończeniu leczenia chlamydiozy?
Chlamydiozy mają tendencję do nawrotów. Konsekwencją tego jest konieczność stosowania dłuższej antybiotykoterapii oraz badań kontrolnych po zakończeniu leczenia. Przebycie chlamydiozy nie zapewnia trwałej odporności, dlatego możliwe jest ponowne zachorowanie. Istotnym problemem w terapii zakażeń Chlamydia trachomatis są powtarzane zakażenia u osób aktywnych seksualnie.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na chlamydiozę?
Zachorowaniom na ornitozę u ludzi najskuteczniej zapobiega się poprzez kontrolę rezerwuaru zwierzęcego.
Ptaki podejrzane o zakażenie Chlamydia psittaci powinny być pod stałą kontrolą weterynaryjną przez okres leczenia. Niekiedy, w przypadku sprowadzanych ptaków egzotycznych, jest wymagana kwarantanna.
Należy unikać wdychania aerozolu zawierającego pył pochodzący z ptasich piór oraz odchody i wydzieliny ptaków.
Zarażenia Chlamydia trachomatis przenoszone są głównie drogą płciową. Ryzyko zakażenia można zmniejszyć poprzez związki monogamiczne, unikanie przygodnych kontaktów seksualnych, stosowanie prezerwatyw, unikanie współżycia seksualnego z osobami chorymi na choroby przenoszone drogą płciową.
Chlamydia trachomatis – czy tylko zapalenie spojówek?
Katedra i Zakład Mikrobiologii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Adres do korespondencji: dr n. med. Jolanta Rusiecka-Ziółkowska, Katedra i Zakład Mikrobiologii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. T. Chałubińskiego 4, 50-368 Wrocław; e-mail:[email protected]
Zapalenie spojówek jest jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się pacjentów do lekarza. Chlamydia trachomatis jest czynnikiem etiologicznym wywołującym nie tylko zapalenie spojówek.
Może być także przyczyną współistniejących zmian w układzie moczowo-płciowym, stanowi zagrożenie dla noworodków, powodując zapalenie spojówek i zapalenie płuc.
Przedstawione w artykule charakterystyka drobnoustroju, chorobotwórczość, diagnostyka i leczenie mogą pomóc w postępowaniu w takich przypadkach.
Wprowadzenie
Zapalenie spojówek jest jednym z najczęstszych schorzeń, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza rodzinnego i do okulisty. Objawy w większości przypadków ustępują samoistnie w ciągu 7-10 dni, nawet bez stosowania leków przeciwzapalnych i antybiotyków. Jednak w przypadku niektórych patogenów nieleczone zapalenie przechodzi w stan przewlekły i prowadzi do powikłań.
Chlamydia trachomatis jest bakterią powodującą różne schorzenia, między innymi jaglicę, która mimo upływu lat jest nadal istotną przyczyną utraty wzroku w krajach rozwijających się.
1 W krajach uprzemysłowionych zakażenia te stanową problem u młodych osób oraz stwarzają ryzyko przeniesienia zakażenia na noworodka w trakcie porodu i w konsekwencji – wystąpienia zapalenia spojówek i zapalenia płuc.
Chlamydia trachomatis jest bezwzględnym drobnoustrojem wewnątrzkomórkowym, należy do rodziny Chlamydiaceae, rodzaju Chlamydia, wywołuje zakażenia tylko u ludzi. Wyróżniamy trzy grupy serowarów w tym gatunku odpowiedzialnych za różne schorzenia.
Serowary A, B, Ba i C wywołują jaglicę, serowary D-K, urogenitalne, są odpowiedzialne za zakażenia w układzie moczowo-płciowym oraz wtrętowe zapalenie spojówek u dorosłych i noworodków, natomiast serowary L1-L3 związane są z ziarniniakiem wenerycznym (LGV – lymphogranuloma venereum).
Chlamydie są drobnoustrojami z pogranicza bakterii i wirusów. Ich ściana komórkowa budową przypomina ścianę bakterii Gram(−), nie zawiera jednak peptydoglikanu.
Białka błony zewnętrznej (MOMP – major outer membrane protein) są zróżnicowane u poszczególnych gatunków i stanowią podstawę do tworzenia serowarów.
Wielkość drobnoustrojów wynosząca 0,2-1,3 μm oraz korzystanie z systemu energetycznego komórek gospodarza zbliżają je do wirusów; podobnie jak one nie namnażają się na sztucznych podłożach bakteriologicznych.
Cechą charakterystyczną chlamydii jest unikalny cykl rozwojowy, obejmujący dwie formy. Pierwsza to ciałko elementarne (EB – elementary body), małe (200-400 nm), zakaźne, zewnątrzkomórkowe, nieaktywne metabolicznie. Drugie, kilkakrotnie większe cia…