Lekarz od tarczycy – jak się nazywa, co leczy i kiedy udać się na wizytę?

Przed podjęciem decyzji o zabiegu wykonuje się USG, pozwalające ocenić wielkość tarczycy, strukturę jej miąższu, obecność guzków wraz z oceną ich budowy i zmierzeniem ich wielkości, a także wstępnie ocenić warunki anatomiczne.

W przypadku guzków tarczycy budzących wątpliwości w USG konieczna może się okazać również biopsja. Dzięki niej możliwa będzie wstępna ocena ich charakteru, ewentualnej złośliwości, konieczności wykonania zabiegu i ocena jego pilności.

Leczenie operacyjne jest również podstawową terapią w przypadku nowotworów tarczycy. W gruczole tym mogą rozwijać się raki: 

• brodawkowate,  
• pęcherzykowe, 
• anaplastyczne,  
• rdzeniaste, 
• chłoniaki. 

Przy czym w przypadku pierwszych czterech podstawę leczenia stanowi postępowanie zabiegowe. Podczas operacji usuwa się miąższ tarczycy i ewentualnie rozszerza się jej zakres o usunięcie okolicznych węzłów chłonnych, w których mogą znajdować się przerzuty.

W trakcie zabiegu wykonuje się śródoperacyjne badanie histopatologiczne, pozwalające wstępnie potwierdzić bądź wykluczyć raka, ocenić jego rodzaj oraz zadecydować o rozszerzeniu zakresu operacji o usunięcie węzłów chłonnych.

 Leczenie operacyjne jest także koniecznością, gdy mimo leczenia zachowawczego chorób tarczycy nie udaje się osiągnąć zamierzonego efektu terapeutycznego.  

Jak przygotować się do operacji tarczycy? 

Zabieg tyroidektomii (całkowite lub częściowe usunięcie tarczycy) jest zwykle operacją planową, której datę ustala się wcześniej. Pozostaje zatem czas, aby sumiennie się do niej przygotować.

 Ze skierowaniem na zabieg należy udać się do szpitala, celem ustalenia terminu operacji. Należy zabrać ze sobą dokumenty i najświeższe wyniki badań, szczególnie USG, wynik biopsji, jeśli była wykonywana, oraz wyniki badań laboratoryjnych, w tym hormonów tarczycy.

W oparciu o te informacje chirurg będzie miał możliwość zakwalifikowania do zabiegu.  

Podczas ustalania daty operacji warto zapytać się o wymagane na danym oddziale badania. Najczęściej są to badania hormonów tarczycy i TSH, USG oraz konsultacje specjalistyczne, podczas których lekarze wystawiają stosowne zaświadczenia o stanie zdrowia.

Zwykle konieczna jest również wizyta u lekarza rodzinnego, celem uzyskania pisemnej informacji o przebytych chorobach, przyjmowanych lekach i aktualnych dolegliwościach.

 Przed zabiegiem należy również zgłosić się do laryngologa, który zbada górne drogi oddechowe, oceni ich ruchomość i wyda stosowne zaświadczenie. 

Wszystkie powyższe dokumenty należy zabrać ze sobą do szpitala. Warto również spakować wypisy z poprzednich pobytów w szpitalach, inne wyniki badań tarczycy, a w przypadku występowania chorób przewlekłych, np. cukrzycy lub nadciśnienia, również dzienniczki samokontroli. 

Jak wygląda pobyt na oddziale przed operacją tarczycy? 

Przed zabiegiem lekarz przeprowadza dokładny wywiad dotyczący historii chorobowej pacjenta, następnie bada chorego i zleca konieczne przed operacją badania. Przed zabiegiem odbywa się również wizyta anestezjologa, który ocenia stan pacjenta, przeprowadza badanie i dobiera odpowiednie znieczulenie. 

Jak przebiegaoperacja usunięcia tarczycy? 

Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym, dzięki któremu pacjent nie odczuwa bólu i pozostaje nieświadomy podczas trwania operacji. Drogi oddechowe zabezpiecza się rurką intubacyjną, a oddech zapewniony jest przez respirator.

Skórę nacina się w poprzek na długości kilku centymetrów, w zależności od wielkości tarczycy i planowanego zakresu zabiegu. Zwykle nacięcie wykonuje się w naturalnych fałdach szyi, dzięki czemu blizna pooperacyjna jest mniej widoczna.

Po uwidocznieniu tarczycy usuwa się ją, jednocześnie monitorując funkcję nerwów krtaniowych, co pozwala je precyzyjnie zlokalizować i uchronić przed uszkodzeniem. Następnie dokładnie sprawdza się lożę pooperacyjną pod kątem ewentualnego krwawienia i zamyka się ranę.

Zwykle skórę zszywa się szwem śródskórnym, który daje dobry efekt kosmetyczny. W niektórych ośrodkach stosuje się specjalne zszywki lub tzw. stripy, czyli rodzaj samoprzylepnych pasków. 

Jakie powikłania mogą wystąpić po operacji tarczycy? 

Jednym z najczęstszych powikłań jest krwawienie do loży pooperacyjnej, które przeważnie pojawia się w krótkim czasie po zakończeniu zabiegu. Stan ten wymaga zdjęcia szwu, ponownego otwarcia rany i zaopatrzenia krwawiącego naczynia 

Podczas operacji może również dojść do uszkodzenia nerwów krtaniowych wstecznych oraz górnych. Są to nerwy, które odpowiadają za ruchomość krtani i jej funkcje głosowe. Przebiegają one w niedalekiej odległości od tarczycy, przez co są narażone na naciągnięcie lub przecięcie podczas zabiegu.

Ich uszkodzenie skutkuje zmianą barwy głosu, który może stać się ochrypły i zimny, krztuszeniem się, zaburzeniami połykania pokarmów, a w przypadku obustronnego uszkodzenia może dojść do problemów z oddychaniem i duszenia się.

W wielu ośrodkach wykorzystuje się obecnie neuromonitoring, który umożliwia zlokalizowanie nerwów i określenie ich przebiegu, co zapobiega ich uszkodzeniu. 

Inną istotną strukturą znajdującą się w pobliżu tarczycy są przytarczyce. Są to niewielkie gruczoły endokrynne odpowiadające za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej. Ich ilość waha się zwykle od 2 do 8 i jest osobniczo zmienna.

W przypadku, gdy wraz z tarczycą usunięte zostaną przytarczyce, może dojść do zachwiania gospodarki wapniowej i hipokalcemii, czyli niedostatecznej ilości wapnia w organizmie, co objawia się mrowieniami, drętwieniami lub kurczami. Taki stan nazywa się tężyczką.

W przypadku pojawienia się wymienionych objawów należy pilnie powiadomić lekarza, gdyż najpewniej konieczne będzie zbadanie poziomu wapnia i wyrównanie jego niedoborów. 

Przeczytaj więcej: Co to jest tężyczka?

Jak wygląda okres pooperacyjny? 

Jeśli przebieg operacji był niepowikłany, a pacjent nie zgłasza dolegliwości, nie ma potrzeby długiej hospitalizacji i po około dwóch dniach chory zostaje wypisany z oddziału. W ciągu kilku dni od opuszczenia szpitala należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, celem kontroli poziomu wapnia we krwi.

Ponadto po około tygodniu konieczna jest wizyta w poradni chirurgicznej, podczas której zostaną zdjęte szwy. Przy wypisie ze szpitala zostanie również ustalona wstępna dawka hormonów tarczycy, które należy przyjmować rano na czczo.

Dawka ta jest następnie modyfikowana przez lekarza endokrynologa, który w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych zmniejszy lub zwiększy dawkowanie. 

Choroby tarczycy to obecnie częsty problem wśród osób dorosłych. Bardzo ważne jest ich wczesne wykrycie i skuteczne leczenie.

Należy pamiętać, że nie wszystkie choroby tarczycy wymagają jej usunięcia, a sam zabieg, jak każda inna operacja, niesie ze sobą ryzyko powikłań.

Dlatego bardzo istotne jest dokładne rozważenie wskazań do operacji, ustalenie jego zakresu i odpowiednie przygotowanie pacjenta do zabiegu. 

Źródła: 

• Chirurgia po Dyplomie 04/2016, dr n. med. Wiesław Wiechno „Wole – kiedy operować, a kiedy leczyć zachowawczo?” https://podyplomie.pl/chirurgia/22775,wole-kiedy-operowac-a-kiedy-leczyc-zachowawczo, 
• Chirurgia po Dyplomie 04/2015, dr n. med. Wiesław Wiechno „Tyroidektomia” https://podyplomie.pl/chirurgia/18934,tyreoidektomia, 
• Chirurgia O.J. Garden, A.W. Bradbury, J.L.R. Forsythe, R.W. Parks wyd. II polskie 2015 r., 
• Interna Szczeklika Podręcznik chorób wewnętrznych 2019. 

Odpowiedzi na pytania naszych czytelników

Endokrynolog – czym się zajmuje, jakie choroby leczy i z jakimi objawami należy się do niego zgłosić?

Endokrynolog zajmuje się dolegliwościami związanymi z dysfunkcją gruczołów dokrewnych w tym m.in. chorobami tarczycy. 123rf.com

Endokrynolog jest lekarzem zajmującym się diagnozowaniem, różnicowaniem i leczeniem chorób związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu hormonalnego (endokrynnego). Endokrynologia to specjalizacja, którą powinien ukończyć w ramach studiów medycznych. W artykule przedstawimy kwalifikacje endokrynologa, zakres jego obowiązków, a także choroby, które leczy. Odpowiemy również na pytanie o to, jak wygląda pierwsza wizyta, i czy trzeba mieć skierowanie.

Endokrynologia to nauka, która zajmuje się rozpoznawaniem oraz terapią schorzeń związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem gruczołów dokrewnych, odpowiedzialnych za procesy wydzielania wewnętrznego. Należą do nich:

• Tarczyca.
• Przysadka mózgowa.
• Przytarczyce.
• Jajniki.
• Nadnercza.
• Jądra.
• Jajniki.
• Trzustka.

Endokrynolog – czym się zajmuje?

Endokrynolog jest odpowiedzialny przede wszystkim za rozpoznawanie chorób układu hormonalnego oraz ich leczenie zwykorzystaniem metod zabiegowych. Do jego pozostałych obowiązków należą m.in.:

• Różnicowanie chorób układu wewnętrznego wydzielania.
• Nawiązywanie kontaktu z pacjentem i jego rodziną na każdym etapie leczenia.
• Łagodzenie obaw i lęków pacjenta.
• Podejmowanie aktywności na rzecz profilaktyki chorób hormonalnych oraz promocji zdrowia.
• Prowadzenie badań w kierunku diagnostyki schorzeń endokrynologicznych.
• Ocena i interpretacja wyników badań podstawowych i pomocniczych.
• Przeprowadzanie prób czynnościowych gruczołów dokrewnych.
• Kierowanie materiału biologicznego na dodatkowe badania.
• Przygotowywanie opinii, wniosków, orzeczeń lekarskich.
• Prowadzenie dokumentacji medycznej pacjenta.
• Wypisywanie recept, skierowań oraz zwolnień lekarskich.
• Udzielanie doraźnej pomocy w naglących przypadkach.
• Kierowanie rehabilitacją pacjenta po zakończeniu leczenia chirurgicznego oraz zachowawczego.

Udzielając odpowiedzi na pytanie o to, czym zajmuje się endokrynolog, warto wymienić przykładowe choroby, których leczenie wchodzi w jego kompetencje. Zaliczają się do nich np.:

• Niedoczynność tarczycy.
• Nadczynność tarczycy.
• Choroba Hashimoto.
• Akromegalia.
• Zaburzenia związane z uszkodzeniem nadnercza.
• Zespół Cushinga.
• Choroba Addisona.
• Nadczynność przysadki mózgowej.
• Niedoczynność przysadki mózgowej.
• Guzy tarczycy.
• Guzy nadnerczy.
• Wole tarczycy.
• Choroba Gravesa-Basedowa.
• Moczówka prosta.
• Nadczynność nadnerczy.
• Niedoczynność nadnerczy.
• Guzy trzustki.
• Trądzik.
• Zaburzenia płodności.
• Zaburzenia miesiączkowania.
• Zespół Conna.
• Zespół policystycznych jajników.

Endokrynolog może zdecydować się na jedną z wąskich specjalizacji w ramach dziedziny nauki, jaką jest endokrynologia. Ekspert z zakresu chorób tarczycy to tyreolog.

Ginekolog endokrynolog zajmuje się zwłaszcza leczeniem schorzeń dotyczących wydzielania wewnętrznego u kobiet w ciąży lub mających trudności związane z gruczołami płciowymi.

Endokrynologia ginekologiczna to specjalizacja wymagająca od lekarza sporego wyczucia, delikatności i empatii. Cechy te powinien posiadać również endokrynolog dziecięcy.

Lekarz endokrynolog to osoba, która zdobyła dyplom ukończenia 6-letniej wyższej uczelni medycznej.

W przypadku dziedziny, jaką jest endokrynologia, konieczne jest również ukończenie specjalizacji, zanim absolwent będzie mógł podjąć się praktyki zawodowej.

W jej zakres wchodzą zarówno zajęcia teoretyczne, jak i praktyczne w określonej placówce medycznej. Lekarz ma także możliwość kontynuowania nauki w ramach specjalizacji II stopnia.

Kiedy udać się do endokrynologa – objawy problemów z hormonami

Endokrynolog diagnozuje i leczy schorzenia, w przypadku których objawy są niespecyficzne. Mogą wobec tego przypominać wiele innych chorób. Warto rozważyć konsultację u endokrynologa zwłaszcza w takich przypadkach jak:

• Gwałtowne wahania wagi ciała (zarówno przyrost, jak i spadek).
• Łysienie.
• Nadmierne wypadanie włosów.
• Nadmierne owłosienie ciała.
• Nieregularne cykle miesiączkowy.
• Zaburzenia proporcji ciała.
• Przedwczesne dojrzewanie.
• Obniżenie tonu głosu (w przypadku kobiet).
• Nadmierna senność.
• Apatia.
• Bezsenność.
• Drżenie rąk.
• Nadmierne uczucie zimna.
• Nadpotliwość.
• Przewlekłe zmęczenie.
• Nieustanny niepokój.
• Powiększenie piersi (u mężczyzn).
• Nieprawidłowy popęd seksualny.
• Napady gorąca.
• Suchość skóry.
• Zaburzenia widzenia.
• Spadek odporności.
• Zmiany skórne.

Cierpisz na bezsenność? Uważaj, niedobór snu może być groźny

Do endokrynologa warto wybrać się na wizytę zwłaszcza w przypadku, kiedy problemy endokrynologiczne dotyczyły najbliższej rodziny pacjenta. Ma to związek z tym że schorzenia układu wydzielania wewnętrznego w dużym stopniu mają podłoże genetyczne.

Pacjent podejrzewający u siebie występowanie problemów z układem hormonalnym powinien udać się do lekarza pierwszego kontaktu bądź internisty.

Na podstawie wywiadu lekarskiego, może on podjąć decyzję o skierowaniu na wizytę do endokrynologa. Jest ono konieczne, aby leczenie prowadzone w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia nie było odpłatne.

Lekarz pierwszego kontaktu może również zalecić pacjentowi wykonanie badań laboratoryjnych krwi, moczu oraz kału.

Endokrynolog w trakcie wizyty zadaje szereg pytań dotyczących objawów i dotychczasowej historii chorób pacjenta. Może również poruszyć kwestię zaburzeń układu wydzielania wewnętrznego w rodzinie chorego. W przebiegu pierwszej wizyty ma także nieraz miejsce badanie palpacyjne, zwłaszcza okolic szyi.

Specjalista endokrynologii jest zarazem uprawniony do przeprowadzenia badań USG, biopsji tarczycy i pozostałych gruczołów, a także wykonania badań scyntygraficznych, radiologicznych czy endoskopowych. Zasadne jest zwłaszcza uzyskanie informacji na temat poziomu hormonów w organizmie pacjenta. W tym celu zastosowanie mają badania TSH, FT3, FT4 oraz FSH.

Zlecenie ich wykonania bez skierowania naraża na wysokie koszty.

Choroba Hashimoto. Czym jest i na czym polega?

Jaki lekarz pomoże w przypadku bólu nóg (3 najważniejsze specjalizacje lekarskie)

fot. Adobe Stock

Czasami boli bez przerwy, niekiedy tylko pobolewa, czasem obejmuje stopy, łydki lub uda. W zależności od tego, jaki jest jego charakter i jakie towarzyszą mu objawy z pomocą może ci przyjść lekarz innej specjalizacji. Sprawdź, na jakiego konkretnie powinnaś postawić.

Ciężkie nogi? Bóle łydek? Idź do flebologa!

To lekarz specjalizujący się w chorobach żył. Bóle łydek, obrzęk nóg w okolicy kostek, wieczorne uczucie ciężkich nóg mogą sugerować, że zaczynają dokuczać ci żylaki. Warto więc poprosić lekarz POZ o skierowanie do takiego specjalisty. Jeśli na nogach są już widoczne żylaki, zamiast do flebologa możesz od razu udać się do chirurga.

Drętwieje ci noga? A może dokucza ci tępy ból? Przyda się ortopeda

Drętwienie, mrowienie w nodze, uczucie bezwładu? W takiej sytuacji warto pokusić się o wizytę u ortopedy, bo winny może być kręgosłup, a dokładnie jego zwyrodnienie.

Konieczne prawdopodobnie okaże się RTG kręgosłupa.

Jeśli cierpisz na tępy ból nogi, lekarz może skierować cię na badanie densytometryczne, bo za twoimi dolegliwościami może stać osteoporoza.

Puchną stawy? Czas na reumatologa

Obrzęk stawów może mieć różne przyczyny – od dość błahych po bardzo poważne. U osób starszych, zwykle związany jest ze zwyrodnieniem w obrębie danego stawu. W takiej sytuacji stosuje się leki przeciwzapalne i zaleca umiarkowaną aktywność fizyczną.

Jeśli stawy puchną symetrycznie (np. oba kolana), może to sugerować reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), szczególnie gdy opuchliźnie towarzyszy sztywność stawów.

RZS jest chorobą autoagresywną, która może mieć burzliwy przebieg, dlatego chorzy są pod stała opieką reumatologa.

Masz też parę kilo za dużo? Może wystarczy internista

Warto także wziąć pod uwagę dnę moczanową. Dotyka ona osób po czterdziestce, szczególnie otyłych, częściej mężczyzn. W leczeniu tego schorzenia stosuje się leki obniżające poziom kwasu moczowego we krwi. Konieczna jest także zmiana diety na uboga w puryny (ograniczyć należy tłuste mięsa, piwo).

Polecamy!Bolą cię nogi? Sprawdź, jakie badania warto wykonać!Sprawdź, czy spełniasz kryteria reumatoidalnego zapalenia stawów!

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Szybka terapia onkologiczna

Drukuj

Aktualizacja na podst. Zarządzenia nr 43/2017 oraz 62/2017 DSOZ NFZ; Rozp. MZ z dnia 21.06.2017 r. w sprawie wzoru karty diagnostyki i leczenia onkologicznego (Dz. U. 2017.1250)

Pacjent, u którego podejrzewa się chorobę nowotworową, musi być jak najszybciej zdiagnozowany. Jeśli podejrzenie zostanie potwierdzone, chory musi niezwłocznie rozpocząć leczenie.

Podstawowa diagnostyka i szybka decyzja

• Pacjent, który odczuwa dolegliwości, zgłasza się do swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Ten wykonuje badanie podmiotowe i przedmiotowe, a jeśli to konieczne, kieruje na inne badania – znajdujące się w jego koszyku świadczeń gwarantowanych. Na podstawie wyników podejmuje dalsze decyzje, także o tym, czy konieczna jest wizyta pacjenta u lekarza specjalisty.J
• Jeśli lekarz podstawowej opieki zdrowotnej na podstawie wykonanych badań uzna, że skierowanie pacjenta do specjalisty jest konieczne, wydaje kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, tzw. DiLO.
• Karta jest własnością pacjenta, zastępuje skierowanie i dokumentuje cały proces diagnostyki i leczenia.
• W przypadku podejrzenia nowotworu złośliwego, oprócz lekarza POZ, kartę DiLO może wystawić również lekarz udzielający ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych

Lekarz specjalista

Potwierdzenie nowotworu i określenie jego stadium

•  Lekarz specjalista podejmuje decyzję o potrzebie skierowania pacjenta na diagnostykę wstępną, celem potwierdzenia lub wykluczenia nowotworu, a jeśli to konieczne – na diagnostykę pogłębioną, aby określić typ wykrytego nowotworu i stopień jego zaawansowania.

•  Diagnostyka wstępna służy potwierdzeniu lub wykluczeniu nowotworu, postawieniu diagnozy. Czas na wykonanie wstępnej diagnostyki onkologicznej nie powinien przekroczyć 28 dni
• Diagnostyka pogłębiona ma na celu określenie typu wykrytego nowotworu, stopnia zaawansowania, oraz liczby i miejsc ewentualnych przerzutów. Czas na wykonanie pogłębionej diagnostyki onkologicznej nie powinien przekroczyć 21 dni
• Lekarz udzielający ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, w przypadku podejrzenia nowotworu złośliwego, również może wystawić kartę DiLO 

• Do realizacji pakietu włączono prawie wszystkie zakresy ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, jednak nie wszystkie poradnie specjalistyczne, mające umowę z NFZ, realizują również pakiet onkologiczny.

Sieć diagnostyczno-terapeutyczna

Kompleksowa opieka i skoordynowane leczenieLekarz specjalista kieruje pacjenta ze zdiagnozowanym nowotworem na tzw. konsylium, właściwe dla danego umiejscowienia nowotworu. Wybór miejsca leczenia należy do pacjenta.

• Konsylium, w którego skład wchodzi onkolog kliniczny, radioterapeuta, chirurg i radiolog, a w którym może uczestniczyć także psycholog, pielęgniarka bądź inny pracownik medyczny, decyduje o sposobie i harmonogramie leczenia oraz wybiera osobę nadzorującą, tzw. koordynatora.
• Koordynator nie musi być lekarzem, ale jest uczestnikiem konsylium. Towarzyszy pacjentowi aż do zakończenia leczenia. Zadaniem koordynatora jest wsparcie informacyjne, administracyjne i organizacyjne, w tym pomoc w komunikacji między pacjentem, a zespołem terapeutycznym.
• Czas na zebranie się konsylium i rozpoczęcie leczenia nie powinien przekroczyć 2 tygodni od dnia zgłoszenia się pacjenta do szpitala.
• Pacjent jest objęty w szpitalu kompleksowym leczeniem, co oznacza, że szpital musi mu zapewnić (w tym w ramach współpracy z innymi świadczeniodawcami) wszystkie niezbędne świadczenia.
• Pacjent, który trafia do szpitala w trybie nagłym, także może być objęty opieką w ramach pakietu onkologicznego.  Po postawieniu rozpoznania – przed lub po leczeniu operacyjnym, może być skierowany na konsylium i podlegać dalszym etapom leczenia zgodnie z planem postępowania ustalonym przez konsylium.

Monitoring po zakończeniu leczenia

Program stałej opieki

• Po zakończeniu leczenia koordynator przekazuje pacjenta (wraz z dokumentacją oraz zaleceniami) pod opiekę specjalisty. Jeśli wyniki badań nie wykazują pogorszenia stanu zdrowia, pacjent – z programem stałej opieki długofalowej – kierowany jest do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który staje się ponownie lekarzem prowadzącym.

Lekarz od tarczycy: czy endokrynolog leczy niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy jest jedną z najczęściej występujących chorób gruczołu tarczowego. Jak się objawia? Jak wykryć schorzenie? Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza) jest zespołem objawów związanym z niedoborem hormonów tarczycy w organizmie. Wśród przyczyn niedoboru hormonów wytwarzanych i wydzielanych przez gruczoł tarczowy wymienia się:

• niedobór jodu,
• limfocytarne zapalenie przysadki mózgowej,
• wielohormonalną niedoczynność przysadki mózgowej,
• choroby autoimmunologiczne,
• ostre i podostre zapalenie tarczycy,
• poporodowe zapalenie tarczycy,
• niedoczynność tarczycy jatrogenną, czyli wywołaną lekami, terapią jodem promieniotwórczym lub leczeniem operacyjnym,
• zaburzenia rozwojowe,
• dyshormonogenezę.

Hormony tarczycy mają decydujący wpływ na funkcjonowanie niemal każdego układu narządów w ciele człowieka. Do objawów niedoczynności tarczycy zaliczają się:

• zaparcia,
• zwiększenie masy ciała,
• bradykardia (spowolnienie pracy serca),
• płyn w worku osierdziowym,
• niedokrwistość,
• senność,
• zmniejszona tolerancja wysiłku,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• spowolnienie ruchów i mowy,
• osłabienie siły mięśniowej,
• obfite miesiączki i cykle bezowulacyjne u kobiet,
• suche, łamliwe i nadmiernie wypadające włosy.

Mnogość symptomów hipotyreozy nie ma decydującego wpływu na proces diagnostyczny, gdyż większość stanowią tzw. objawy nieswoiste, czyli niecharakterystyczne, występujące w wielu jednostkach chorobowych. Niedoczynność tarczycy zazwyczaj rozwija się latami.

Pacjenci co prawda odczuwają objawy choroby, ale ich pojawienie się zazwyczaj łączą z przemęczeniem lub nieodpowiednią dietą. Często zanim trafią do właściwego lekarza, odwiedzają różnych specjalistów – dermatologów, kardiologów, psychiatrów, gastroenterologów.

Lekarz od tarczycy, czyli kto?

Do jakiego lekarza należy się zgłosić, kiedy podejrzewamy, że objawy są związane z chorobą tarczycy? W pierwszej kolejności warto udać się do lekarza rodzinnego. Posiada on wystarczającą wiedzę i kwalifikacje do rozpoznania podstawowych chorób gruczołu tarczowego, takich jak niedoczynność czy nadczynność tarczycy.

Lekarz rodzinny prawdopodobnie zleci nam wykonanie badań sprawdzających stężenie tyreotropiny w surowicy krwi. Dodatkowo może także zlecić oznaczenie stężeń wolnej tyroksyny (fT4) i wolnej trójjodotyroniny (fT3). Na podstawie wyników tych badań lekarz rodzinny albo samodzielnie postawi diagnozę i zaordynuje leczenie albo skieruje pacjenta do endokrynologa.

Jeżeli z różnych względów nie należymy do żadnej poradni POZ, badania laboratoryjne sprawdzające poziom TSH, fT3 i fT4 możemy wykonać prywatnie.

Sprawdzenie tych trzech parametrów będzie nas kosztować 40-60 złotych (ceny różnią się w zależności od laboratorium medycznego). Natomiast o analizę wyników badań możemy poprosić lekarza przyjmującego w przychodni internetowej Dimedic.

Przychodnia współpracuje z doświadczonymi lekarzami rodzinnymi, specjalizującymi się w diagnostyce i leczeniu chorób przewlekłych.

Endokrynolog

W jakich sytuacjach konieczna będzie wizyta u endokrynologa? Jeśli wyniki badań sprawdzających poziom TSH oraz hormonów tarczycy będą niepokojące, lekarz rodzinny prawdopodobnie skieruje pacjenta do poradni endokrynologicznej. Kim jest endokrynolog?

Jest to lekarz specjalista posiadający wiedzę z zakresu epidemiologii, profilaktyki, diagnostyki, terapii i prognozowania we wszelkich chorobach wywołanych zaburzeniami czynnościowymi gruczołów wydzielania wewnętrznego – tj. podwzgórza i przysadki mózgowej, szyszynki, tarczycy, przytarczyc, grasicy, trzustki, nadnerczy, jąder oraz jajników. Posiada także wiedzę o udziale hormonów w procesach fizjologicznych i patologicznych ustroju.

Co leczy endokrynolog?

Endokrynolog zajmuje się leczeniem wszelkich chorób układu dokrewnego. Nie sposób wymienić wszystkich dolegliwości, które wchodzą w zakres programu specjalizacji z dziedziny endokrynologii. Jedynie w ramach stażu podstawowego przyszły endokrynolog musi opanować wiedzę dotyczącą ponad 60 jednostek chorobowych, takich jak:

• zaburzenia czynności podwzgórza,
• niedoczynność przysadki mózgowej,
• guzy przysadki,
• wrodzona niedoczynność tarczycy,
• nabyta niedoczynność tarczycy,
• nadczynność tarczycy,
• zespoły oporności na hormony tarczycy,
• zaburzenia wynikające z niedoboru jodu,
• choroby autoimmunologiczne tarczycy,
• zapalenie tarczycy.

Jaki lekarz wykona badania na tarczycę?

Poza rozpoznawaniem i leczeniem niedoczynności tarczycy oraz innych chorób gruczołu tarczowego, endokrynolog samodzielnie wykonuje następujące badania tarczycy:

• badanie ultrasonograficzne,

• biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana.

Ponadto endokrynolog powinien posiadać wiedzę umożliwiającą ocenę wyników następujących badań:

• sprawdzających stężenie hormonów i przeciwciał w surowicy krwi,
• biochemicznych,
• histopatologicznych,  
• biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej celowanej,
• badań obrazowych: ultrasonograficznych, radiologicznych, densytometrycznych, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, scyntygraficznych, badań wykonywanych techniką pozytonowej tomografii emisyjnej (PET).

Czytaj też:

Cierpisz na nadmierne przemęczenie? To może być niedoczynność tarczycy!

Niedoczynność tarczycy – co powinniśmy wiedzieć, aby samodzielnie rozpoznać chorobę?

Na dziesięciu dorosłych Polaków zapytanych o to, czy mają problemy z chronicznym przemęczeniem, zapewne ponad połowa odpowie twierdząco.

Jako pracownik Kliniki Endokrynologii często spotykam pacjentów, którzy trafiają do mnie nie tylko z nieprawidłowymi wynikami hormonów tarczycy, ale część z nich właśnie na początku wizyty, jeszcze przed oznaczeniem stężenia hormonów skarży się głównie na przewlekłe zmęczenie, senność w ciągu dnia, konieczność ucinania poobiednich drzemek, spadek energii oraz brak chęci do jakiegokolwiek działania. Niektórzy z nich są czasami bardziej depresyjni, często brakuje im celu w życiu.

Te wszystkie objawy mogą być charakterystyczne dla choroby tarczycy, a dokładnie jej niedoczynności.

Na szczęście jest to choroba, której nie musimy zazwyczaj leczyć w warunkach szpitalnych (chyba, że jest to jej skrajna postać związana ze śpiączką hipometaboliczną, co zdarza się naprawdę niezmiernie rzadko).

Zwykle wystarczy wykonanie odpowiednich badań i skuteczne leczenie ambulatoryjne oraz systematyczna kontrola lekarska polegająca na wykonywaniu co kilka miesięcy badań kontrolnych oraz ewentualnych korektach stosowanych substytucyjnie dawek leku.

Czym jest zatem nasza tarczyca, która często ”płata figle„, jednocześnie pełniąc istotne funkcje w organizmie każdego z nas?

Tarczyca w warunkach prawidłowych jest niewielkim gruczołem wydzielania wewnętrznego położonym na przednio-dolnej części szyi. Produkuje hormony wpływające na metabolizm naszego organizmu. Substancje te pełnią niezmiernie ważną funkcję w codziennym funkcjonowaniu każdego z nas.

Ich niedobór występuje często w wyniku chorób zapalnych, najczęściej o charakterze autoimmunologicznym lub u chorych po operacjach tarczycy związanych z jej częściowym lub całkowitym usunięciem i zbyt małych dawkach podawanego egzogennie hormonu, co jest przyczyną jego zbyt niskiego stężenia we krwi, którego konsekwencją jest złe samopoczucie.

Zbyt niska dawka hormonu może prowadzić do objawów charakterystycznych dla jawnej niedoczynności gruczołu.

Niepokojące objawy kliniczne powinny być dla każdego z nas impulsem do zgłoszenia się do specjalisty, dzięki czemu, możliwe staje się normalne funkcjonowanie, a jakość życia istotnie wzrasta. Dlatego warto zasięgnąć porady lekarza, zwłaszcza, że prawidłowo leczona choroba już na samym początku terapii pozwala rozpocząć normalne życie i w pełni z niego korzystać.

Warto pamiętać, iż szczególnie ważne jest zdiagnozowanie niedoczynności tarczycy u kobiet we wczesnej ciąży, ponieważ niedobór hormonów tarczycy w tym okresie może mieć bardzo niekorzystny wpływ m.in. na rozwój intelektualny rozwijającego się w łonie matki dziecka. A rozpoznając chorobę w jej wczesnym etapie, możemy skutecznie zapobiec groźnym powikłaniom.

Choć niedoczynność tarczycy może występować niemal w każdym wieku, to choroba ta zwykle dotyczy osób po 40 roku życia.

Niestety (na nieszczęście dla płci pięknej) według różnych podręcznikowych statystyk, choroba ta występuje od 5 do 10 razy częściej wśród kobiet.

Z kolei w grupie osób powyżej 65 roku życia dotyczy ona około 6-10% kobiet, zaś wśród mężczyzn jest znacznie rzadsza, choć zapadalność na nią w tej grupie wiekowej już nieco wzrasta w stosunku do kobiet i dotyczy około 2-3% męskiej populacji.

Z uwagi, że jest to wpis na blogu, a nie artykuł, który chciałbym opublikować w jednym z naukowych czasopism, nie będę wdawał się w medyczne szczegóły i dokładne przyczyny choroby, a bardziej skupię się na jej symptomach, aby każdy z Państwa był w stanie w prosty sposób rozpoznać ostrzegawcze sygnały, jakie daje każdemu z nas nasz własny organizm.

Wśród objawów niedoczynności tarczycy do najczęstszych z nich możemy zaliczyć: osłabienie, zwiększoną męczliwość (osoba, która do tej pory bez trudu wykonywała domowe prace, nagle lub stopniowo traci dotychczasową werwę i często nie ma sił na dokończenie najprostszych prac domowych.

Z kolei mężczyzna po powrocie z pracy często ląduje wygodnie w fotelu lub ”bezsilnie„ w łóżku, co przez jego partnerkę może być często odbierane, jako objaw typowego męskiego lenistwa (a wystarczyłoby zalecić oznaczenie hormonów tarczycy, lub przesiewowo na dobry początek samego TSH)

Niestety początkowy przebieg choroby, szczególnie gdy choroba zaczyna się łagodnie może być dosyć podstępny, a jej objawy bardzo subtelne, co utrudnia wczesne rozpoznanie, szczególnie wśród osób starszych, u których choroba przebiega skąpo- lub zupełnie bezobjawowo.

Decyzja jej leczenia w tych przypadkach uzależniona jest od lekarza, który na podstawie wyników badań hormonalnych, ogólnego stanu pacjenta, jego ewentualnych obciążeń kardiologicznych podejmuje decyzję o rozpoczęciu terapii lub jedynie obserwacji chorego.

Jeśli jest konieczna, to terapia osób w starszym wieku powinna zwykle rozpoczynać się od nieco mniejszych dawek leku, które można stopniowo zwiększać w zależności od osobniczo zmiennej tolerancji leczenia oraz obserwowanej poprawy klinicznej.

• Jak zatem możemy pomóc sobie lub najbliższym w postawieniu prawidłowej diagnozy niedoczynności tarczycy? Do objawów najczęściej zgłaszanych przez pacjentów poza wcześniej już wymienionymi zaliczamy:
• ► nietolerancję zimna (osoba z niedoczynną tarczycą często w zimie ”podkręca„ kaloryfer, a w ciepłe dni pomimo odpowiedniego ubrania może mieć poczucie chłodu – jest to tzw. ”zmarźluch„)
• ►pacjenci z niedoczynnością tarczycy niekiedy skarżą się na osłabienie pamięci i pogorszenie koncentracji, funkcje te zazwyczaj znacznie się poprawiają tuż po rozpoczęciu leczenia.
• ►wśród objawów mogą pojawiać się zaparcia, przez co chorzy często sięgają po ziołowe preparaty, od których po pewnym czasie mogą się ”uzależnić„, a w związku z czym są one później trudne do odstawienia.

►jeśli niedoczynność tarczycy jest umiarkowana lub znaczna, osoba chora często przybiera na wadzę i w ciągu kilku miesięcy może przytyć kilka lub nawet kilkanaście kilogramów. Z kolei osoby próbujące schudnąć pomimo redukcji przyjmowanych kalorii niestety nie osiągają zamierzonego rezultatu…

► innymi rzadszymi symptomami choroby mogą być kurcze mięśni, bóle stawów, zmniejszone wydzielanie potu, chrypka, a niekiedy zespół cieśni nadgarstka.

►wśród kobiet miesiączkujących częściej niż zwykle obserwuje się bardziej obfite krwawienia miesięczne

► W ciężkiej postaci niedoczynności tarczycy w badaniu morfologii krwi może pojawić się niedokrwistość, a duży niedobór hormonów tarczycy znacząco wpływa na wzrost poziomu cholesterolu, co w przypadku nieleczenia choroby zasadniczej może przyspieszać miażdżycę, a zatem zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca, czy udar mózgu. Z tego powodu u niemal każdego pacjenta z podejrzeniem niedoczynności tarczycy należy obowiązkowo oznaczyć profil lipidowy. Wyrównanie funkcji tarczycy najczęściej powoduje powrót wartości cholesterolu do wartości prawidłowych.

W rzeczywistości każdy pacjent poprzez dokładną samoobserwację, czy obserwację członków rodziny lub innych bliskich mu osób, może znacznie przyspieszyć postawienie właściwego rozpoznania, a co za tym idzie zwiększyć szansę na szybsze ”wyjście z choroby„. Pacjenci, którym suplementuje się niedobory hormonalne poprzez podanie preparatów lewotyroksyny, już po pierwszych dniach leczenia czują znaczny przypływ energii, większą chęć do działania i często szybko zapominają, co oznacza słowo ”przemęczenie„.

Leczenie niedoczynności tarczycy na szczęście nie jest drogie, bo miesięczna kuracja to zazwyczaj wydatek od kilku do kilkunastu złotych w zależności od zastosowanej dawki leku.

To bardzo niewielka cena, którą należy zapłacić za dobre samopoczucie, powrót chęci do życia, a w wielu przypadkach również spadek nadmiernej masy ciała, będący wynikiem wielomiesięcznej, czy wieloletniej niewyrównanej niedoczynności tarczycy.

Aby ułatwić Państwu samodzielne rozpoznanie symptomów choroby poza jej klinicznymi objawami pozwolę sobie przedstawić najczęstsze cechy stwierdzane w badaniu fizykalnym chorych cierpiących na niedoczynność tarczycy.

Osoby z niedoczynnością tarczycy mają zwykle suchą i szorstką skórę, która może być szczególnie sucha w okolicach łokci (tzw. objaw ”brudnych łokci) i kolan.

Osoby z nasiloną niedoczynnością tarczycy może, lecz oczywiście nie musi cechować nieco szorstki i matowy głos, wynikający z nieco powiększonej tarczycą, która może uciskać na struktury związane z aparatem głosowym.

Zwykle pojawiają się obrzęki w okolicach oczodołów, a w bardziej nasilonej klinicznie niedoczynności może nawet dochodzić do obrzęku twarzy.

W niektórych przypadkach charakterystyczny jest obrzęk rąk i stóp, a cechą różnicującą go od np. obrzęku występującego w niewydolności krążenia jest brak tworzeni się dołków pod wpływem dłużej trwającego ucisku.Wśród chorych na niedoczynność tarczycy dominuje również bradykardia, czyli zwolniona akcja serca.

Osoby te mogą mieć akcję serca często poniżej 60 uderzeń na minutę. W związku z tym są bardziej narażone na zawroty głowy i ryzyko upadków, a co za tym idzie, również urazów i złamań. Ich skóra ich jest zwykle znacznie chłodniejsza niż skóra osób zdrowych.

Zjawisko to nazywa się hipotermią i jest wynikiem zwolnionego metabolizmu spowodowanego niedoborem hormonów tarczycy.

Wśród osób z obniżonym ciśnieniem skurczowym krwi ( tzw. „górnym”) częściej diagnozuje się niedoczynność tarczycy, niż wśród osób o prawidłowym ciśnieniu tętniczym. Z kolei, niekiedy pacjenci mogą cechować się również zwiększonym ciśnieniem rozkurczowym (tzw. „dolnym”) Np.

często stwierdzane ciśnienie 105/95, czy 100/90 może wskazywać na większe ryzyko występowania niedoczynności tarczycy. Wśród objawów niedoczynności wymienia się również zmniejszone owłosienie ciała, zwłaszcza dotyczące głowy.

Osoby cierpiąca na niedobór hormonów tarczycy często skarżą się na nadmierne wypadanie włosów.

Chorzy z zaawansowaną niedoczynnością mogą „pochwalić się” znacznie powiększonym językiem w porównaniu do osób zdrowych.

Warto wspomnieć, że wśród osób w podeszłym wieku objawy mogą nie być czysto podręcznikowe, a u osób młodych wśród występujących objawów niedoczynności mogą występować jedynie niektóre z opisywanych w podręcznikach endokrynologii Dlatego, aby wykluczyć chorobę lub potwierdzić ją i rozpocząć skuteczne leczenie wystarczy wykonać przesiewowy test polegający na oznaczeniu TSH (koszt badania to zaledwie około 20 zł). Jeżeli wynik będzie nieprawidłowy warto udać się do specjalisty, który nieco poszerzy diagnostykę i rozpocznie skuteczne leczenie, które umożliwi nam normalne funkcjonowanie.

Pamiętajmy, że choroba sama w sobie nie jest straszna, a w żadnym przypadku nie powinna nas przerażać.

Leczenie niedoczynności tarczycy dobremu endokrynologii nie sprawia zazwyczaj większych problemów , choć czasami ustalenie ostatecznej skutecznej dawki leku wymaga kilku wizyt.

Możemy mieć jednak pewność, że systematyczne leczenie choroby spowoduje, że utracone chęci do aktywnego życia powrócą szybciej, niż się tego spodziewamy, a zmęczenie stanie się czymś, o czym w krótkim czasie będziemy mogli zapomnieć!