Listerioza – przyczyny, objawy, leczenie zakażenia listerią

Listerioza jest wywołana przez bakterię Listeria monocytogenes, która jest w stanie rozwijać się w lodówce. Spożycie niepasteryzowanego mleka, mrożonych warzyw czy surowych ryb może doprowadzić do listeriozy. To zakaźna choroba, która stanowi szczególne zagrożenie dla kobiet w ciąży, noworodków i osób starszych.

W skrajnych przypadkach listerioza może prowadzić do rozwoju zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsy. Jakie są objawy listeriozy? Jak leczyć listeriozę i zapobiegać? Listerioza – można się nią zarazić poprzez spożycie mrożonek.

Listerioza jest rzadką, ale bardzo poważną zakaźną chorobą wywoływaną przez Gram-dodatnie pałeczki Listeria monocytogenes. Bakterie te powszechnie występują w środowisku. Często nosicielami są zwierzęta, które jednak zakażenie przechodzą najczęściej bezobjawowo.

Człowiek zaraża się Listeria monocytogenes drogą pokarmową poprzez spożywanie zanieczyszczonych produktów. Ok. 10 proc. ludzi jest nosicielem Listeria monocytogenes.

Listerioza zakażenia

Między 2015 a 2018 rokiem 47 osób na terenie Austrii, Danii, Finlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii zachorowało na listeriozę. Dziewięć z nich zmarło.

Powodem tej epidemii była bakteria Listeria monocytogenes, która znalazła się głównie w mrożonej kukurydzy i innych mrożonych warzywach produkowanych przez firmę z Węgier.

Polskę mrożonkowa epidemia ominęła, jednak Listeria i tak znalazła w kraju miejsce dla siebie.  W lipcu 2018 r. bakterię Listeria monocytogenes wykryto w kiełbasie śląskiej z szynki firmy Olewnik oraz parówkach firmy Madej Wróbel.

Produkty zostały wycofane ze sprzedaży. Nie ma informacji, by doszło do śmiertelnych zachorowań.

Pamiętajmy jednak, że zagrożenie istnieje, bowiem Listeria monocytogenes może czaić się w naszej lodówce nie tylko w kiełbasie czy mrożonkach, a jej spożycie może powodować listeriozę i być bardzo niebezpieczne, szczególnie dla kobiet w ciąży.

Listerioza objawy

Listerioza u osób zdrowych z prawidłową odpornością najczęściej przebiega bezobjawowo albo objawy mają niewielkie nasilenie.

Najczęstsze objawy listeriozy mają charakter grypopodobny:

• gorączka,
• dreszcze,
• bóle mięśni,
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunka, wymioty lub inne dolegliwości pokarmowe, które ustępują zwykle po 1-3 dniach).

Objawy listeriozy u dzieci, osób starszych i tych z obniżoną odpornością są znacznie bardziej nasilone:

• zaburzenia równowagi,
• światłowstręt,
• gorączka,
• przeczulica,
• uczucie splątania.

Czasem u pacjentów obserwuje się dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunkę, nudności, wymioty) oraz ze strony układu nerwowego (zaburzenia równowagi, drgawki i inne).  

Jeśli bakteria Listeria monocytogenes zaatakowała ośrodkowy układ nerwowy, objawy są charakterystyczne dla zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych:

• sztywność karku,
• trudność z przygięciem brody do klatki piersiowej.

Objawy listeriozy u kobiet w mogą mieć charakter grypopodobny. U kobiet ciężarnych przebieg może być skąpo objawowy lub bezobjawowy.

Listerioza w ciąży

Listeria monocytogenes jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ może być przyczyną:

• poronienia,
• porodu martwego płodu,
• rozwinięcia u dziecka listeriozy wrodzonej.

Dziecko ma wtedy bardzo niewielkie szanse na przeżycie, bo śmiertelność noworodków z listeriozą wrodzoną wynosi nawet 80 proc.

Listerioza jak można się zarazić?

Listeria monocytogenes powszechnie występuje dookoła nas. Bakteria jest w glebie, wodzie, ściekach, gnijących roślinach, kiszonkach, u dzikich i hodowlanych zwierząt.

Listeria monocytogenes występuje także w produktach spożywczych:

• niepasteryzowanym mleku,
• serach białych (brie, pleśniowych i camembert),
• tartych żółtych serach,
• surowym, gotowanym i mrożonym mięsie,
• fermentowanych surowych kiełbasach,
• surowych i wędzonych rybach,
• surowych warzywach i owocach,
• lodach,
• sałatkach,
• gotowych do spożycia wyrobach garmażeryjnych,
• półproduktach i produktach typu fast food.

Charakterystyczne dla bakterii Listeria monocytogenes jest to, że ma zdolność namnażania się w temperaturze lodówki, a więc w zakresie już od 2 do 45 stopni C.

Zakazić można się również poprzez kontakt z wydalinami i wydzielinami zakażonego zwierzęcia (m.in. drobiu, bydła, owiec i kóz),

W przypadku noworodków do zakażenia dochodzi przez:

• łożysko,
• zakażone drogi rodne,
• infekcje krzyżowe na oddziałach noworodkowych.

Listerioza jak powstaje zakażenie?

Listerioza nieinwazyjna

Jeśli człowiek  ma prawidłową odporność, listerioza ogranicza się do przewodu pokarmowego i ma nieinwazyjny przebieg.

Listerioza inwazyjna

• Jeśli jednak dochodzi do inwazyjnej postaci listeriozy, bakterie Listeria monocytogenes przenikają z jelita grubego do krwi, a wraz z nią do ośrodkowego układu nerwowego.
• Listerioza inwazyjna może doprowadzić do:
• Znacznie rzadziej listerioza powoduje:

• zakażenia skóry,
• zapalenie węzłów chłonnych,
• zakażenia żołądkowo-jelitowe,
• zapalenie płuc,
• zapalenie stawów,
• zapalenie szpiku i kości,
• zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego,
• zapalenie spojówek,
• zapalenie gałki ocznej.

Listerioza kogo atakuje?

Listerioza u większości ludzi może przebiegać bezobjawowo i być niegroźna.

Bakteria Listeria monocytogenes jest szczególnie niebezpieczna dla:

• kobiet w ciąży,
• noworodków,
• osób starszych.

Ryzyko zachorowania wzrasta 3-krotnie po 70. roku życia, a u kobiet w ciąży aż 17-krotnie.

Listerioza jest też niebezpieczna dla:

• osób z obniżoną odpornością,
• pacjentów po przeszczepach,
• chorych na raka,
• pacjentów z marskością wątroby,
• pacjentów w czasie leczenia immunosupresyjne.

Listerioza diagnostyka

Listeriozę często diagnozuje się na podstawie objawów klinicznych.

U pacjentów z charakterystycznymi dla listeriozy objawami wykonuje się zazwyczaj posiew z krwi lub płynu mózgowo rdzeniowego. Czasem bada się inny materiał – płyn z jamy opłucnej czy otrzewnej.

Listerioza leczenie

Podaje się amoksycylinę z aminoglikozydem, kotrimoksazol i makrolidy. Antybiotykoterapia trwa od 3 do 8 tygodni.

Dodatkowo podaje się leki przeciwbólowe w razie koniczności, przy silnych bólach mięśni, czy wysokiej gorączce.

Ciężkie przypadki listeriozy wymagają hospitalizacji.

Listerioza rokowania

W wielu przypadkach rokowanie jest dobre. Możliwe jest całkowite wyleczenie listeriozy, przy zastosowaniu terapii dostępnymi antybiotykami.

Choć dla większości osób bakteria Listeria monocytogenes nie jest niebezpieczna, gdy dojdzie do infekcji i inwazyjnej postaci listeriozy aż 20-70 proc. zakażeń kończy się śmiercią. Śmiertelność jest wyższa niż w przypadku zakażenia salmonellą.

W przypadku zapalenia opon mózgowych i mózgu spowodowanego listeriozą śmiertelność może sięgać 70 proc., w przypadku sepsy 50 proc., a przy zakażeniach noworodków nawet 80 proc.

Listerioza zalecenia

Co robić, żeby unikać zakażenia Listeria monocytogenes?

Po pierwsze zawsze myć ręce:

• przed jedzeniem,
• po kontakcie ze zwierzętami,
• po wyjściu z toalety.

Po drugie zachować zasady higieny przy przygotowywaniu posiłków.

Po trzecie zawsze gotować mrożone owoce i warzywa, nawet, jeśli powszechnie spożywa się je bez obróbki termicznej (np. mrożona kukurydza).

Kobiety w ciąży nie powinny spożywać:

• niepasteryzowanego mleka,
• surowych ryb i owoców morza,
• potraw mięsnych na zimno,
• potraw przechowywanych w lodówce kilka dni.

Listerioza powikłania

Powikłaniem po zakażeniu listeriozą może być bezpłodność.

Dowiedz się więcej:

Listerioza w ciąży – opis przypadku

https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/view/45903/32694

Listeria monocytogenes jako problem zdrowia publicznego

http://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-f976ef6b-51d2-4064-8274-de457c009e13

Listerioza – niebezpieczna choroba zakaźna. Listeriozowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-731ba0c9-4b44-4b4e-88d3-e92a3417c4fd/content/partContents/3862364c-c733-3e8b-80b4-a52ce21f8a59

Załóż konto aby odkryć pełnię możliwości portalu!

Listeria monocytogenes i listerioza – objawy, diagnostyka i leczenie zakażenia bakterią Listeria

Bakteria Listeria monocytogenes dobrze toleruje niską temperaturę, przez co najczęściej bytuje w lodówce. difisher/pixabay.com

Listeria monocytogenes jest bakterią wywołującą chorobę o nazwie listerioza. Poza żywnością jej źródłem jest także lodówka, bo rozwija się również w niskich temperaturach. Warto poznać źródła zakażeń pałeczkami Listeria monocytogenes, a także dowiedzieć się, w jaki sposób można się ich pozbyć i przeciwdziałać zakażeniom. Z artykułu dowiesz się jak ochronić się przez listeriozą, a także dlaczego choroba ta jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży.

Nazwa listeria monocytogenes wywodzi się od nazwiska angielskiego pioniera chirurgii sterylnej, Josepha Listera. Pałeczki listerii monocytogenes to gram dodatnie, względnie beztlenowe, ruchliwe i niewytwarzające przetrwalników drobnoustroje z rodziny Corynobacteriaeae.

Cechami charakterystycznymi Listerii są:

• szerokie spektrum działania,
• możliwość namnażania się w zakresie temperatur od -0,4 do 50 st. Celsjusza,
• odporność na wysokie dawki konserwantów,
• możliwość rozwoju w warunkach tlenowych i beztlenowych,
• odporność na mrożenie i krótką pasteryzację.

Listerioza to rzadko występująca choroba bakteryjna, aczkolwiek groźna pod kątem zdrowotnym ze względu na odnotowane wysokie wskaźniki hospitalizacji i śmiertelności. Wywołująca ją bakteria Listeria monocytogenes, co prawda nie wytwarza przetrwalników, ale za to cechuje się znaczną odpornością na czynniki zewnętrzne, m.in. niską temperaturę.

Bakteria występuje pod postacią kilku podtypów, określanych jako serotypy pałeczek. Najbardziej niebezpieczne dla człowieka serotypy to:1/2a, 1/2b, 4b, wywołujące listeriozę. Badania dowodzą, że odpowiadają one za około 95% zakażeń.

Listerioza – zakażenie bakteriami Listeria

Listeria monocytogenes dostaje się do organizmu bez uszkadzania ścian przewodu pokarmowego i namnaża w narządach wewnętrznych lub krwi.

Listerioza rozwija się stosunkowo rzadko, ale śmiertelność u zarażonych dorosłych wynosi 20-30 proc., a noworodków – nawet 80 procent.

Ponieważ choroba nie daje charakterystycznych objawów, zwykle ciężko ją zdiagnozować.

Najbardziej narażone na zakażenie Listerią są osoby z upośledzoną odpornością, zwłaszcza przewlekle chore m.in. na raka czy AIDS, po przeszczepach czy starsze. Inną grupą, u której listerioza jest groźna dla życia, to kobiety w ciąży i małe dzieci.

U osób zupełnie zdrowych kontakt z Listerią rzadko wywołuje poważne konsekwencje.

Uwaga! Te bakterie są odporne na antybiotyki – 6 najbardziej…

Inkubacja bakterii Listeria monocytogenes w organizmie trwa zwykle od 11 do 70 dni. Pierwsze objawy choroby pojawiają się dopiero po kilku dniach do kilku tygodni od spożycia zakażonego pokarmu.Objawy to listeriozy to:

• biegunka,
• wymioty,
• gorączka,
• drgawki
• bóle mięśni i stawów jak przy grypie,
• światłowstręt.
• zaburzenia równowagi,
• utrata przytomności.

Listerioza przebiega zazwyczaj bezobjawowo lub dolegliwości nie są nasilone. W zaawansowanym stadium prowadzi jednak do poważnych powikłań, a w konsekwencji do ciężkich uszkodzeń narządów wewnętrznych lub układu nerwowego i śmierci.

Możliwe powikłania w listeriozie to m.in.:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie pnia mózgu,
• zapalenie wsierdzia,
• sepsa (posocznica).

Na zakażenie bakterią Listeria monocytogenes najbardziej podatne są kobiety w trzecim trymestrze ciąży. Listerioza występuje u nich ok. 20 razy częściej niż w innych grupach ludności.

Bakteria ta swobodnie przenika przez łożysko i dostaje się do krwiobiegu dziecka. Dlatego może być przyczyną porodu przedwczesnego, poronienia, oraz listeriozy wrodzonej u dziecka.

U noworodków listerioza jest przyczyną ciężkiej niewydolności oddechowej, ropnej ziarnicy i zapalenia opon mózgowych, stąd też duża śmiertelność u małych dzieci. Te, które przeżyją zazwyczaj muszą zmagać się z ciężkimi wadami rozwojowymi.

U kobiet ciężarnych objawy listeriozy bardzo często nie są natomiast nasilone – występują jedynie objawy niespecyficzne, m.in.

• ogólne osłabienie organizmu,
• złe samopoczucie,
• bóle brzucha,
• biegunka,
• bóle mięśni,
• podwyższona temperatura ciała.

Listerioza – diagnostyka

Wykrycie Listerii w organizmie wymaga pobrania próbki krwi na posiew, wykonania badania OB, poziomu CRP oraz prokalcytoniny (PCT).

Rzadziej pobierany jest płyn mózgowo-rdzeniowy lub płyn owodniowy. Próbki kału i wydzieliny z pochwy zazwyczaj nie są brane pod uwagę, ponieważ u niewielkiego odsetka zdrowych ludzi ten rodzaj bakterii występuje w jelitach, nie wywołując objawów chorobowych.

Pobranie takiej próbki mogłoby wiązać się z otrzymaniem fałszywego wyniku badania.

Im wcześniej bakteria Listeria monocytogenes zostanie wykryta, tym większe są szanse na całkowite wyleczenie. Choremu na listeriozę podaje się antybiotyki (penicyliny, kotrimoksazol, wankomycyna, chloramfenikol) oraz leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Ciężkie postaci listeriozy wymagają hospitalizacji, a leczenie może trwać nawet kilka tygodni. Jeżeli bakteria zaatakuje ośrodkowy układ nerwowy, wówczas często dochodzi do znacznych uszkodzeń neurologicznych, które wymagają późniejszej rehabilitacji. Często chory nie wraca do pełnej sprawności fizycznej, również mogą pojawić się problemy z mówieniem i zaburzenia pamięci.

Pałeczki są szeroko rozpowszechnione w środowisku – występują:

• w glebie,
• gnijących roślinach,
• wodzie,
• ściekach,
• przewodzie pokarmowym wielu gatunków zwierząt, zarówno udomowionych, jak i dzikich.

W czasach, gdy żywność nisko przetworzona powinna stanowić podstawę prawidłowej diety, informacja o częstym występowaniu pałeczki listerii w naturalnych produktach, nie jest satysfakcjonująca.

Produkty i żywność będąca potencjalnych źródłem zakażeń to:

• niedokładnie umyte warzywa i owoce – szczególnie: brokuły, szpinak, sałata, kalafior, seler,
• gotowe, pakowane surówki i sałatki,
• niepasteryzowane produkty mleczne – m.in. świeże mleko prosto od krów,
• sery pleśniowe – m.in. brie, cammembert, sery typu lazur z kolorową pleśnią,
• surowy, gotowany lub mrożony drób i mięsa czerwone,
• surowe i wędzone na zimno ryby,
• wyroby garmażeryjne – takie jak pierogi, krokiety, naleśniki, kluski, dania na wynos,
• nieprzegotowana woda.

Cechy bakterii sprawiają, że gdy listeria znajdzie się na produkcie – może przetrwać mimo mrożenia, konserwowania go, przechowywania w warunkach tlenowych(np. w lodówce) i beztlenowych (np. opakowaniach próżniowych), a także bez problemów namnażać się w temperaturze do 50 st. C (np. w posiłkach pozostawionych na noc poza lodówką).

Można ją zniszczyć podczas gotowania lub pieczenia produktów w temperaturze przekraczającej 50 st. Celsjusza i stosując długotrwałą pasteryzację.

• Żywność zanieczyszczona bakteriami listerii doprowadza do zatrucia pokarmowego o ciężkim przebiegu.
• Do zatrucia może dojść nie tylko w wyniku spożycia zanieczyszczonej żywności, ale również podczas niewłaściwego sposobu przygotowania potraw, nieprawidłowego przechowywania żywności i niehigienicznego transportu.
• Mikrobiologiczne zanieczyszczenia, uzależnione są także od jakości:

• użytej wody – do mycia i do gotowania,
• opakowań – powinny być czyste, sterylne,
• sprzętu – jeśli mięso pokroimy nożem, którego wcześniej użyliśmy do obrania warzyw, ryzyko zakażenia mięsa wzrasta,
• aparatury – niedokładne czyszczenie, brak dezynfekcji, mycie w niskiej temperaturze.

Wiele zależy od higieny osobistej osób pakujących żywność, jak i tego, w jakim stanie czystości są pomieszczenia, gdzie jest ona pakowana. Są to czynniki, które mogą doprowadzić do namnożenia się drobnoustrojów w żywności, która uprzednio była niezanieczyszczona! Ważnym jest kupowanie produktów od sprawdzonych dostawców.

Najciekawsze fakty o antybiotykach. Sprawdź, czy znasz je wszystkie!

Listerioza jest poważną chorobą, która leczy się za pomocą antybiotyków. Te jak wiadomo nie wpływają pozytywnie na organizm człowieka, a szczególnie na mikroflorę zasiedlającą przewód pokarmowy, toteż warto przyjmować je jak najrzadziej.

W domowych warunkach, istnieje wiele skutecznych działań profilaktycznych, które możemy zastosować, aby ustrzec żywność przed zakażeniem i rozprzestrzenianiem się bakterii.

Oto lista zaleceń, które warto stosować każdego dnia:

• raz na dwa tygodnie myj i dezynfekuj lodówkę, za pomocą roztworu octu (1 część octu na 9 części wody) lub preparatami dostępnymi w sklepie,
• żywność przechowuj w lodówce w temperaturze +4-8 st. Celsjusza,
• myj ręce, zanim zaczniesz przygotowywać posiłek, przed konsumpcją, a także za każdym razem po kontakcie z surowym mięsem, brudnymi warzywami i owocami
• myj sprzęt kuchenny w temperaturze wyższej niż 50 st. Celsjusza,
• nie wycieraj rąk w ściereczkę bezpośrednio po kontakcie z mięsem surowym – najpierw umyj ręce by nie zanieczyścić ściereczki,
• używaj osobnych desek do krojenia warzyw, owoców, serów, mięsa, chleba lub myj je często,
• nie pozostawiaj produktów długo poza lodówką – szczególnie tych poddanych obróbce termicznej. Najpierw schłódź je umieszczając garnek w zimnej wodzie, a zimą możesz wystawić pojemnik na balkon lub parapet. Pamiętaj o przykryciu pokrywką
• unikaj spożywania serów z niepasteryzowanego mleka, mleka prosto od krowy, wędzonych na zimno ryb, surowego mięsa (tatar, metka) – szczególnie będąc w ciąży!
• dokładnie myj warzywa i owoce przed spożyciem – dopiero potem obieraj,
• pamiętaj o dogotowywaniu mięsa i ryb – minimalna temperatura wewnątrz produktu to 72 st. Celsjusza,
• ogranicz kupowanie wyrobów garmażeryjnych i gotowych surówek, które pochodzą z firm nie stosujących się do zasad systemów GMP (Dobra Praktyka Produkcyjna), GHP (Dobra Praktyka Higieniczna) oraz HACCP (Analiza zagrożeń i Krytyczne punkty Kontrolne).

W lodówkach powinna być utrzymana niska temperatura, aby ograniczyć potencjalny rozwój Listerii, jaka może znajdować się w żywności już przygotowanej do spożycia.

Należy pamiętać, że niska temperatura w lodówce lub zamrażarce nie zabija pałeczek bakterii, a wprowadza je w stan hibernacji. Zniszczyć można je poprzez zastosowanie temperatury wyższej, niż 50 st. Celsjusza.

Zobacz:

Listerioza – przyczyny i objawy. Jak dochodzi do zakażenia?

Pałeczka L. monocytogenes jest szeroko rozpowszechniona w środowisku naturalnym. Możemy ją znaleźć w glebie, ściekach, wodzie, gnijących roślinach, kiszonkach, u dziko żyjących i hodowlanych zwierząt, a także w produktach spożywczych. Skażenie żywności może dotyczyć:

1. surowych jarzyn i owoców,

2. niepasteryzowanych produktów mlecznych (mleko, sery, lody),

3. surowego, gotowanego i mrożonego drobiu i mięsa,

4. surowych i wędzonych ryb.

Współcześnie ryzyko zakażenia jest związane również z konsumpcją gotowych do spożycia wyrobów garmażeryjnych, półproduktów oraz produktów spożywczych typu fast food. Bezobjawowe nosicielstwo bakterii w przewodzie pokarmowym dotyczy około 5% ludzi.

Odsetek nosicieli jest większy u osób po przeszczepieniach nerek (może przekraczać 20%) lub w trakcie leczenia immunosupresyjnego, szczególnie gdy są leczone kortykosteroidami. Poza drogą pokarmową do zakażenia może dojść przez łożysko, zakażone drogi rodne i infekcje krzyżowe na oddziałach noworodkowych.

Bezpośredni kontakt z zakażonym materiałem poronnym krów i zakażonym drobiem może wywoływać ograniczone infekcje skóry u weterynarzy.

Przeczytaj więcej o bakteryjnych zatruciach pokarmowych.

Pomimo obecności L. monocytogenes w środowisku człowieka zapadalność na listeriozę jest niska i wynosi około 0,7 zachorowań na 100 000 osób. Ryzyko zachorowania wzrasta 3-krotnie u osób po 70.

roku życia, jest 17-krotnie wyższe u kobiet w ciąży i aż 100-200 razy większe wśród chorych z AIDS niż w populacji ogólnej. W ostatnich latach w Polsce zgłaszanych jest 30-40 zachorowań rocznie.

Liczba ta znacząco odbiega od przedstawionych powyżej danych epidemiologicznych, co może być skutkiem niedostatecznego rozpoznawania lub niskiej zgłaszalności leczonych w naszym kraju przypadków.

Listeriozę u ludzi wywołuje zakażenie szczepem bakterii z gatunku Listeria monocytogenes. Jest to Gram-dodatnia, ruchoma, katalazo-dodatnia, oksydazo-ujemna, nie posiadająca otoczki, pałeczka niezarodnikująca. Na podłożu z krwią pałeczki listerii mogą wytwarzać hemolizę typu beta.

Wzrost bakterii jest możliwy w szerokim zakresie temperatur: od 4°C do 37°C. W przeciwieństwie do innych bakterii rośnie w zakresie temperatur spotykanym w lodówkach (od 4°C do 10°C), co ma znaczenie zarówno dla epidemiologii zachorowań, jak i może być wykorzystane w diagnostyce mikrobiologicznej.

Optymalny zakres temperatury potrzebny do wzrostu bakterii wynosi od 30°C do 37°C, bakterie wykazują ruch tylko w temperaturze 25°C. Pałeczki rosną na zwykłych podłożach, jednak do ich izolacji z materiałów biologicznych stosowane są podłoża wybiórcze.

Na podstawie antygenów somatycznych O i rzęs kowych H wyróżnianych jest 13 serotypów, za większość zakażeń u ludzi odpowiedzialne są serotypy 1/2a, 1/2b i 4b. W Polsce najwięcej zachorowań wywołuje serotyp 1.

Najczęstszą formą zakażenia u osób z obniżoną odpornością jest posocznica listeriozowa, a w następnej kolejności – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. U niektórych chorych listerioza przebiega w postaci zapalenia pnia mózgu lub ropni mózgu, możliwe jest także zapalenie wsierdzia wywołane przez L. monocytogenes.

Rzadko obserwujemy inne postacie kliniczne:

1. zakażenia miejscowe – zapalenie spojówek,

2. zakażenia skóry,

3. zapalenia węzłów chłonnych,

4. zapalenia płuc, stawów, szpiku i kości,

5. zapalenia osierdzia i mięśnia sercowego,

6. zapalenie gałki ocznej,

7. zakażenia żołądkowo-jelitowe.

Zapoznaj się z informacjami na temat bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Pałeczki L. monocytogenes należą do patogenów wewnątrzkomórkowych, cechuje je unikalna zdolność do zakażenia i przetrwania w makrofagach i granulocytach obojętnochłonnych oraz komórkach niefagocytujących, takich jak komórki śródbłonka, hepatocyty i fibroblasty.

Jak dochodzi do zakażenia?

Infekcja rozpoczyna się zwykle od spożycia skażonego pałeczką pokarmu. Okres inkubacji wynosi od 11 do 70 dni (średnio około miesiąca).

Bakterie pokonują barierę błony śluzowej jelita na drodze aktywnej endocytozy przez komórki śródbłonka.

Następnie dochodzi do fazy bakteriemii, drogą krwi bakterie docierają do wielu miejsc organizmu – cechuje je tropizm do komórek ośrodkowego układu nerwowego i łożyska.

Bakterie Listerii mają białka zwane internalinami, które wchodzą w interakcję z E-kadhedryną, receptorem obecnym na powierzchni komórek nabłonka i hepatocytów. Reakcja ta zapoczątkowuje fagocytozę bakterii. Niskie pH znajdujące się w środowisku fagolizosomu komórki gospodarza pobudza do aktywacji swoistą hemolizynę L. monocytogenes – listeriolizynę O.

Powoduje ona powstanie porów w błonie fagosomu, dzięki czemu bakterie przechodzą do cytoplazmy i nie są niszczone przez enzymy lizosomalne. W cytoplazmie dochodzi do szybkiego namnażania bakterii, w mechanizmie obronnym bakterie zostają otoczone włókienkami aktyny.

Kolejne białko powierzchniowe komórki bakteryjnej– ActA – wpływa na polaryzację aktyny w taki sposób, że umożliwia to ruch bakterii wewnątrz cytoplazmy komórki gospodarza. Po dotarciu do błony komórkowej bakteria tworzy w niej rodzaj wypustki, która może zostać wchłonięta przez przylegające komórki (makrofagi, enterocyty i hepatocyty). W ten sposób zakażenie L.

monocytogenes może szerzyć się na kolejne komórki, unikając kontaktu z przeciwciałami, składnikami dopełniacza lub granulocytami obojętnochłonnymi.

Co nam grozi po zjedzeniu mięsa? Sprawdziliśmy

W listeriozie noworodków w narządach wewnętrznych obecne są liczne ziarniniaki (granulomatosis infantisepticum). Makroskopowo mają one wygląd drobnych szarożółtych guzków.

Mikroskopowo naciek złożony jest z limfocytów, monocytów, komórek plazmatycznych i granulocytów obojętnochłonnych. W tkankach mózgu występują rozsiane nacieki mikrogleju, leukocytów i makrofagów.

Z kolei w świetle drobnych naczyń znajdują się liczne bakterie.

Obraz mikroskopowy materiałów pobranych z narządów chorych z posocznicą listeriozową i listeriozowym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych nie różni się morfologicznie od obrazu widywanego w przebiegu tych schorzeń wywołanych przez inne bakterie.

Źródło: J. Cianciara, J. Juszczyk, Choroby zakaźne i pasożytnicze; Wydawnictwo Czelej

Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.

Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.

Potrzebujesz konsultacji lekarskiej lub e-recepty? Wejdź na halodoctor.pl, gdzie uzyskasz pomoc online – szybko, bezpiecznie i bez wychodzenia z domu.

• Bruceloza Bruceloza (gorączka falista, gorączka śródziemnomorska, gorączka mleka koziego) wywoływana jest przez pałeczkę Brucella. Objawy choroby są zróżnicowane i…
• Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) prowadzi do ok. 20 proc. ostrych zapaleń wątroby, głównie krwiopochodnych. W skali światowej stanowi on przyczynę 70%… Kazimierz Janicki | Redakcja Medonet
• Nieoczywiste zakażenia przenoszone drogą płciową Mówiąc o zakażeniach przenoszonych drogą płciową, najczęściej przychodzą na myśl takie choroby jak kiła, rzeżączka czy AIDS. Tymczasem podczas kontaktów…
• Meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest rzadką przypadłością (lecz bardzo groźna) która atakuje opony mózgowo-rdzeniowe. Szacuje się, że w USA…
• Cytomegalia Cytomegalia to choroba wywoływana przez wirus CMV, który atakuje najczęściej gruczoły ślinowe. U zdrowych osób infekcja przebiega bezobjawowo i organizm sam się… Kazimierz Janicki | Redakcja Medonet
• Ospa u dzieci Ospa to jedna z kilku charakterystycznych dla wieku dziecięcego chorób zakaźnych. W Polsce odnotowuje się każdego roku około 140 tysięcy zachorowań, z czego… Lek. Aleksandra Czachowska | Onet.
• Biegunka podróżnych Biegunka podróżnych jest najczęstszą chorobą osób podróżujących do krajów rozwijających się. U dzieci poniżej 3. roku życia może mieć bardzo ciężki przebieg. Poza… Kazimierz Janicki
• Wirusowe zapalenie wątroby typu A w natarciu. Czy grozi nam epidemia? Siedemnastu nosicieli wirusa HAV, wywołującego wirusowe zapalenie wątroby typu A, jest hospitalizowanych, a kilkaset osób jest objętych kontrolą epidemiologiczną…. Kazimierz Janicki | Redakcja Medonet
• Ospa wietrzna Ospa wietrzna to choroba, która jest jedną z najbardziej zakaźnych przypadłości występujących u dzieci. Ospie towarzyszy gorączka i wysypka pęcherzykowa na skórze… Kazimierz Janicki | Redakcja Medonet
• Odra Odra jest chorobą zakaźną, która występuje zazwyczaj w okresie dziecięcym. Wywołuje ją szybko rozprzestrzeniający się wirus odry (paramyxowirus), przez co jest… Kazimierz Janicki | Redakcja Medonet

Listeria: bakteria wywołująca groźną listeriozę. Jakie są objawy zatrucia listerią?

Listeria monocytogenes to bakteria wywołująca listeriozę. Jest niebezpieczna – 20 do 30 procent infekcji kończy się śmiercią. Listeria jest szczególnie groźna dla kobiet w ciąży. Najczęstszą przyczyną zakażenia listerią jest żywność, przede wszystkim mięso i wędliny, ale także nabiał. Jakie są objawy zakażenia listerią? Jak przebiega leczenie listeriozy?

Listeria monocytogenes wywołująca listeriozę, to bakteria, która lubi zepsute mięso, sery pleśniowe, ale również tarte sery żółte czy nieświeże sałatki. Należy przy tym podkreślić, że nie jest to bakteria zupełnie obca dla większości z nas – badania wykazują, że nawet co dziesiąty człowiek ma w swoim przewodzie pokarmowym L. monocytogenes.

Listeria monocytogenes jest bardzo groźna – 20-30 procent prowadzi do zgonu.

Ostatnio, na skutek spożycia mrożonych warzyw skażonych listerią, zmarło w Europie, według danych Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności, 9 osób. GIS ostrzega, że mrożone warzywa należy po rozmrożeniu należy zawsze ugotować.

Listeria: źródła zakażenia

• mleko niepasteryzowane
• surowe i gotowane mięso
• fermentowane surowe kiełbasy
• surowe i wędzone ryby
• sery (brie, camembert czy sery pleśniowe)
• tarte żółte sery
• pasztety z mięsa, jarzyn lub ryb
• gotowe sałatki
• lody

Listeria: objawy zakażenia

Objawy zakażenia listerią pojawiają się od 4 godzin do kilku dni po zjedzeniu zakażonego produktu. Do najczęstszych objawów należą:

Niezdiagnozowana w porę listerioza może doprowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wsierdzia lub też sepsy.

Listerioza: diagnoza

Listeriozę diagnozuje się na podstawie objawów klinicznych oraz badań diagnostycznych, które wskażą obecność Listeria monocytogenes we krwi, płynie mózgowo-rdzeniowym, wydzielinie z pochwy, stolcu czy smółce u noworodków.

Listerioza: leczenie

Jedyną metodą leczenia listeriozy jest antybiotykoterapia. Choremu podaje się wtedy amoksycylinę z aminoglikozydem, kotrimoksazol oraz makrolidy.

Listerioza: jaka jest śmiertelność?

W Stanach Zjednoczonych listeria jest odpowiedzialna za około 2500 zachorowań i 500 zgonów rocznie, powodując tym samym większą śmiertelność niż salmonella czy Clostridium botulinum.

W przypadku wystąpienie zapalenia opon mózgowych i mózgu ogólna śmiertelność może sięgać 70 procent, przy posocznicy 50 procent, przy zakażeniach okołoporodowych i zakażeniach noworodków powyżej 80 procent. Zakażenia podczas ciąży są dla matki zazwyczaj niezagrażające życiu.

Czy artykuł był przydatny?

Listerioza

Listerioza jest chorobą zakaźną zazwyczaj spowodowaną spożyciem pokarmu zanieczyszczonego bakteriami Listeria monocytogenes, które występują powszechnie w środowisku naturalnym w wodzie i glebie.

Zwierzęta zwykle przechodzą infekcję bezobjawowo, a jej skutkiem może być skażenie żywności pochodzenia zwierzęcego, głównie mięsa i mleka. Najczęściej choroba rozwija się po spożyciu niepasteryzowanych produktów mlecznych (m.in.

serów pleśniowych, sera feta), niedokładnie umytych surowych owoców i warzyw (melony, kiełki), surowego mięsa, ryb, owoców morza oraz „dań gotowych”, niepoddanych obróbce cieplnej przed spożyciem.

Cechą charakterystyczną Listeria monocytogenes jest zdolność do namnażania w temperaturze lodówki. Choroba dotyczy prawie wyłącznie osób starszych, kobiet w ciąży, noworodków, jak również osób z upośledzeniem odporności spowodowanym, m.in.

chorobami nowotworowymi, leczeniem immunosupresyjnym, cukrzycą, przewlekłą chorobą nerek, alkoholizmem, zakażeniem HIV. U osób z upośledzoną odpornością, osób starszych i noworodków zakażenie prawie zawsze przebiega w sposób inwazyjny.

Oznacza to, że w trakcie infekcji bakteria przedostaje się ze światła przewodu pokarmowego poprzez ścianę jelita do krwi, a następnie do ośrodkowego układu nerwowego.

Dlatego też najczęściej choroba przebiega pod postacią bakteriemii/posocznicy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i/lub zapalenia mózgu, albo niewielkich ropni mózgu, zwłaszcza zlokalizowanych w części środkowej i pniu mózgu.

Rzadką manifestacją choroby inwazyjnej może być: zapalenie wsierdzia, zapalenie stawów, zakażenie kości, zapalenie otrzewnej, gałek ocznych lub zapalenie płuc. Do zakażenia noworodka może dojść w wyniku transmisji bakterii przez łożysko lub z kanału rodnego w trakcie porodu i na tej podstawie wyróżnia się dwa typy listeriozy noworodków: o wczesnym i późnym początku.

Wcześniejsza jest wynikiem wewnątrzmacicznego zakażenia i objawia się na ogół posocznicą, natomiast późniejsza nabywana jest w trakcie porodu i rozwija się w drugim lub trzecim tygodniu życia dziecka, w większości przypadków, jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Wynikiem zakażenia płodowego może być również wysiew mikroropni w obrębie skóry, wątroby i śledziony, określany, jako granulomatosis infantiseptica. U kobiet w ciąży zwykle stwierdza się bakteriemię, czyli obecność bakterii we krwi bez cech posocznicy.

Osoby z prawidłową odpornością chorują niezmiernie rzadko, a zakażenie zwykle ma wówczas charakter nieinwazyjny, czyli ograniczony do przewodu pokarmowego.

Jak często występuje listerioza?

W Polsce Według danych Państwowego Zakładu Higieny (PZH) oraz Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN), rocznie notuje się kilkadziesiąt przypadków listeriozy. W 2014 roku wg danych PZH stwierdzono 81 przypadków listeriozy, a współczynnik zapadalności wynosił 0,21 przypadku na 100 tysięcy ludności.

Jak się objawia listerioza?

Objawy listeriozy zwykle pojawiają się kilka (1–2) dni po spożyciu skażonego pokarmu, jednak czas ten może się wydłużyć nawet do 2 miesięcy. Choroba może również przebiegać bezobjawowo. Objawy różnią się w zależności stanu odporności osoby, która uległa zakażeniu:

• Osoby z prawidłową odpornością. Listerioza zwykle objawia się gorączką, dreszczami i bólami mięśniowymi, które niekiedy są poprzedzone biegunką wymiotami lub innymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego trwającymi 1–3 dni.
• Osoby z upośledzeniem odporności. Mogą wystąpić: gorączka, dreszcze, bóle mięśniowe i bóle głowy, nudności i wymioty, światłowstręt, przeczulica, splątanie, zaburzenia równowagi, drgawki i inne.

Lubisz surową rybę? Nie myjesz owoców? Możesz poważnie zachorować

Listerioza to choroba zakaźna, którą wywołują bakterie Listeria. Choroba rozwija się po zjedzeniu zakażonej żywności, głównie surowego mięsa i ryb, serów, owoców i warzyw.

Po kilku dniach od spożycia żywności zaczynają występować objawy grypopodobne, takie jak gorączka, dreszcze, a także objawy ze strony układu pokarmowego.

To choroba szczególnie groźna dla ciężarnych, dzieci i osób przewlekle chorych. 

Listerioza to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie Listeria monocytogenes. Bakterie te występują naturalnie w glebie i wodzie, a do zakażenia dochodzi zazwyczaj poprzez zjedzenie skażonego bakteriami pożywienia.

Rocznie w Polsce notuje się kilkadziesiąt przypadków listeriozy. 

Listeria i listerioza: przyczyny

Listerioza rozwija się w wyniku zakażenia bakteriami Listeria monocytogenes obecnymi w skażonej żywności, głównie w mięsie i mleku. Najczęściej choroba rozwija się po spożyciu niepasteryzowanych produktów mlecznych, takich jak sery pleśniowe czy ser feta, a także po zjedzeniu nieumytych warzyw i owoców, surowego mięsa i ryb oraz dań gotowych niepoddanych obróbce cieplnej.

Listeria i listerioza: objawy

Objawy listeriozy, czyli zakażenia bakterią Listeria, występują zazwyczaj po 1-2 dniach od zjedzenia zakażonego pokarmu, ale czas ten może wydłużyć się nawet do dwóch miesięcy. Listerioza może również przebiegać bezobjawowo.

Objawy listeriozy to przede wszystkim gorączka, dreszcze, bóle mięśni, a także biegunka, wymioty i inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Objawy zakażenia utrzymują się zwykle przez 1-3 dni.

U kobiet ciężarnych listerioza objawia się gorączką i objawami przypominającymi grypę, takimi jak zmęczenie, osłabienie, bóle mięśni.

Choroba u osób z obniżoną lub zaburzoną odpornością może przebiegać znacznie poważniej. Oprócz gorączki, osłabienia, dreszczy i dolegliwości żołądkowo-jelitowych może pojawiać się splątanie, światłowstręt, przeczulica, zaburzenia równowagi, drgawki.

Pełnoobjawowa listerioza dotyczy prawie wyłącznie osób starszych, kobiet w ciąży, noworodków, jak również osób z upośledzeniem odporności spowodowanym, m.in.

chorobami nowotworowymi, leczeniem immunosupresyjnym, cukrzycą, przewlekłą chorobą nerek, alkoholizmem, zakażeniem HIV. Bakteria przedostaje się z przewodu pokarmowego poprzez ścianę jelita do krwi, a następnie do ośrodkowego układu nerwowego.

Dlatego choroba u osób z grupy ryzyka przebiega często pod postacią bakteriemii, posocznicy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenia mózgu.

Do zakażenia płodu dochodzi w wyniku przedostania się bakterii przez łożysko, a do zakażenia noworodka dochodzi w wyniku przeniesienia bakterii z kanału rodnego w trakcie porodu.

Jak diagnozuje się listeriozę?

Rozpoznanie listeriozy ustala się na podstawie objawów klinicznych oraz na podstawie posiewów mikrobiologicznych krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu owodniowego lub łożyska.

Listeria i listerioza: leczenie

Leczenie listeriozy polega na dożylnym podawaniu antybiotyków. Czas leczenia może wynosić nawet kilka tygodni, wszystko zależy od stanu chorego i odpowiedzi immunologicznej, jaką wystosuje organizm na podejmowane leczenie. 

Możliwe jest całkowite wyleczenie listeriozy, gdy choroba zostanie szybko rozpoznana i zostanie zastosowane odpowiednie leczenie. Natomiast w przypadku zajęcia ośrodkowego układu nerwowego przez bakterie, choroba może prowadzić do trwałych ubytków neurologicznych. Inwazyjna listerioza może również prowadzić do śmierci.

Listerioza w ciąży może mieć poważne konsekwencje. Zakażenie może prowadzić do poronienia, urodzenia martwego dziecka, porodu przedwczesnego lub zakażenia zagrażającego życiu noworodka. 

Śmiertelność płodów zakażonych w okresie ciąży wynosi ok. 50 proc. Natomiast wśród żywo urodzonych noworodków leczonych antybiotykami wskaźnik śmiertelności jest niższy i wynosi około 20 proc.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.