Obrzęki nóg przy chorobie nowotworowej – jakie są przyczyny i jak sobie radzić?

1. Jak powstaje chłonka?
2. Patofizjologia obrzęku limfatycznego
3. Kto jest narażony na wystąpienie obrzęku limfatycznego
4. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia obrzęku limfatycznego u pacjentów z chorobą nowotworową
5. Wpływ obrzęku limfatycznego na życie pacjentów

Obrzęk limfatyczny u pacjentów z chorobą nowotworową może wystąpić jako powikłanie leczenia przeciwnowotworowego lub być wynikiem progresji choroby.

O obrzęku limfatycznym mówimy wówczas gdy bogaty w białko płyn z przestrzeni międzykomórkowej jest odprowadzany przez układ chłonny w zbyt małej ilości w stosunku do ilości, która została wytworzona.

Jak powstaje chłonka?

Układ limfatyczny (chłonny) jest układem otwartym. Za jego początek można uznać ślepo zaczynające się, włosowate naczynia limfatyczne znajdujące się w przestrzeniach międzykomórkowych. To tu, w wyniku przesączania przez tętnicze naczynia włosowate części  osocza krwi, powstaje płyn międzykomórkowy.

90% tego płynu  powraca do krążenia poprzez włosowate naczynia żylne, pozostałe 10% jest wchłaniana do włosowatych naczyń limfatycznych, stając się chłonką (limfą).

Spośród składników płyny międzykomórkowego, do naczyń chłonnych przedostają się białka (fibrynogen, globuliny, leukocyty), dla których układ limfatyczny jest drogą, by powrócić do krążenia krwi.

CNX OpenStax, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Figure_40_04_02.jpg

Naczyniami limfatycznymi chłonka jest transportowana do dużych naczyń żylnych (połączenie następuje w miejscu kątów żylnych prawego i lewego) przepływając po drodze przez węzły chłonne, gdzie dochodzi do reakcji immunologicznych i regulacji zawartości białka.

Naczynia limfatyczne zbierające chłonkę z całego organizmu łączą się ze sobą, tworząc dwa duże naczynia chłonne:

Przewód piersiowy – zbiera chłonkę z kończyn dolnych, lewej kończyny górnej, a także lewej połowy tułowia, twarzy i szyi. Uchodzi do lewego kąta żylnego (miejsce połączenia lewe żyły podobojczykowej i lewe żył szyjnej wewnętrznej).

Przewód limfatyczny prawy – zbiera chłonkę z prawej kończyny górnej, prawej połowy tułowia, prawej połowy twarzy i szyi. Uchodzi do prawego kąta żylnego (miejsce połączenia prawej żyły podobojczykowej i prawej żył szyjnej wewnętrznej).

Ponieważ pomiędzy powyższymi obszarami drenowania istnieje bardzo mało połączeń, można mówić o 2 działach spływu chłonki.

Pozostałe elementy układu limfatycznego to grasica, migdałki i śledziona.

Najważniejszą funkcją układu limfatycznego jest ochrona organizmu przed zakażeniem oraz utrzymanie prawidłowego mikrokrążenia.

Patofizjologia obrzęku limfatycznego

Na skutek uszkodzenia lub zamknięcia poszczególnych struktur tworzących układ chłonny (naczyń chłonnych włosowatych, naczyń chłonnych, zatok węzłów chłonnych, przewodu limfatycznego prawego, przewodu piersiowego), dochodzi do upośledzenia usuwania płynu międzykomórkowego. Doprowadza to do zalegania płynu oraz białek (albumin), które nie są odprowadzane do naczyń chłonnych.

• Zwiększenie ilości albumin w przestrzeni międzykomórkowej przyczynia się do włóknienia tkanek objętych obrzękiem, co z kolei prowadzi do dodatkowego upośledzenia czynności układu limfatycznego.
• Zaburzenie pracy układu limfatycznego przyczynia się do zatrzymania recyrkulacji limfocytów, co skutkuje upośledzeniem miejscowej odporności i prowadzić może do rozwoju poważnego stanu zapalnego w obrębie zajętej kończyny.
• Pojawiające się stany zapalne, głównie infekcje bakteryjne, stają się kolejnym czynnikiem pogłębiającym włóknienie naczyń chłonnych i węzłów, a tym samym prowadzi do dalszego zaawansowania choroby.

Obrzęk limfatyczny najczęściej jest umiejscowiony w obrębie kończyn górnych lub dolnych, lokalizacja taka ułatwia wdrożenie terapii. Może jednak też pojawić się w innych częściach ciała jak np. głowa czy narządy płciowe, gdzie zastosowanie terapii jest znaczne trudniejsze.

Rodzaje obrzęku limfatycznego:

• Pierwotny – ten rodzaj obrzęku związany jest z wrodzonymi, anatomicznymi anomaliami układu chłonnego. Występuje rzadko i nie ma związku z chorobą nowotworową.
• Wtórny – obrzęk limfatyczny u pacjentów z chorobą nowotworową, występuje jako wynik uszkodzenia naczyń chłonnych po operacji, radioterapii, lub na skutek progresji choroby nowotworowej.

Obrzęki limfatyczne wtórne rozpoczynają się od proksymalnej części (bliższej tułowiu), a następnie lokalizują się na dystalnej (końcowej) części kończyny.

Kto jest narażony na wystąpienie obrzęku limfatycznego?

Obrzęk limfatyczny u pacjentów z chorobą nowotworową może pojawić się przy różnych rodzajach nowotworów złośliwych, jeżeli w trakcie terapii lub rozrostu guza dojdzie do uszkodzenia układu chłonnego.

Najczęściej dotyczy on chorych z następującymi rozpoznaniami:

• nowotwór złośliwy gruczołu piersiowego,
• nowotwory układu moczowego,
• rak prostaty,
• czerniak,
• chłoniak,
• nowotwory ginekologiczne (np. rak warg sromowych, rak jajnika).

Obrzęk limfatyczny u pacjentów z nowotworem piersi dotyczy kończyny górnej, po stronie operowanej. Może pojawić się u ok 20% kobiet, które miały wykonaną mastektomię z usunięciem węzłów chłonnych pachowych.

Obrzęk kończyny dolnej zazwyczaj towarzyszy nowotworom układu moczowego, rakowi prostaty, czerniakowi, chłoniakom, nowotworom ginekologicznym.

Pierwsze objawy obrzęku limfatycznego mogą pojawić się już kilka dni po operacji, podczas której nastąpiło usunięcie węzłów chłonnych. Czasami zdarza się wystąpienie obrzęku po kilku, a nawet kilkudziesięciu latach od zakończenia terapii.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia obrzęku limfatycznego u pacjentów z chorobą nowotworową

Na zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia obrzęku limfatycznego mają wpływ między innymi następujące czynniki:

• Ilość usuniętych węzłów chłonnych w trakcie zabiegu operacyjnego. Większa ilość usuniętych węzłów powoduje większe ryzyko obrzęku. Na przykład usunięcie 10 i więcej węzłów chłonnych w trakcie mastektomii wiąże się z większym prawdopodobieństwem wystąpienia obrzęku niż usunięcie tylko węzła wartownika, w trakcie zabiegu oszczędzającego.
• Przebyta radioterapia. Naświetlanie w okolicy pachy, pachwiny, miednicy, dołu nadobojczykowego może doprowadzić do popromiennego zwłóknienia tkanek i do utraty elastyczności naczyń chłonnych.
• Otyłość. U osób otyłych prawdopodobieństwo obrzęku limfatycznego jest większe niż u osób z prawidłową masą ciała. Znaczenie ma zwłaszcza otyłość występująca przed zabiegiem operacyjnym. W grupie osób z BMI 30 i więcej obrzęk limfatyczny występuje 3 razy częściej.
• Guz powodujący utrudniony przepływ chłonki w naczyniach limfatycznych. Rozrastająca się masa guza nowotworowego, zlokalizowanego np. w miednicy czy jamie brzusznej może spowodować kompresję naczyń limfatycznych, przewodu piersiowego czy zbiornika mleczu.

Wpływ obrzęku limfatycznego na życie pacjentów

Długotrwały obrzęk limfatyczny wpływa na obniżenie jakość życia pacjentów z chorobą nowotworową w trakcie leczenia przeciwnowotworowego i po jego zakończeniu.

• Duży obrzęk limfatyczny kończyny górnej lub dolnej powoduje ograniczenia zakresu ruchów w stawach. Słaba i niefunkcjonująca prawidłowo kończyna przyczynia się do trudności w wykonywaniu podstawowych czynności takich jak np. założenie butów, czesanie włosów, przygotowywanie posiłków, przemieszczanie się.
• Zmiany wyglądu kończyny oraz narastająca niepełnosprawność, spowodować mogą spadek poczucia własnej wartości, obniżenie nastroju, a nawet depresję.
• Niemożność poruszania się, brak akceptacji własnego wyglądu przyczynić się mogą do izolacji społecznej i zawodowej chorego.
• Pojawiające się infekcje bakteryjne powodują nawracające stany zapalne skóry i tkanki podskórnej, stając się kolejnym źródłem cierpienia dla chorego.
• Nieleczony obrzęk limfatyczny może przyczynić się do powstania groźnych następstw, takich jak na przykład rozwój naczyniakomięsaka limfatycznego czy raka naskórkowego.

Bibliografia:

1. Lymphedema (PDQ®) – Health Professional Version – National Cancer Institute (data dostępu 03.03.2018).
2. R. Piotrowicz, M. Ciecierski, A. Jawień, Obrzęki limfatyczne-patomechanizm i diagnostyka, Przewodnik Lekarza 2000, 7, 70-72.
3. J. Łuczak, J. Kozikowska, Obrzęk limfatyczny – patomechanizm, podział, zasady leczenia, Przewodnik Lekarza, vol.4, 5/2001, 48-54.
4. A. Spannbauer, Dziesięć uwag praktycznych w związku z leczeniem obrzęków limfatycznych kończyn dolnych, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2007; 2: 87–90.
5. M. Naglak, Terapia obrzęku limfatycznego w zaawansowanej chorobie nowotworowej, (W) H. Batura-Gabryel, S. Grodecka-Gazdecka, R. Ramlau, J. Łuczak (red.) Praktyczny przewodnik po diagnostyce i terapii chorób nowotworowych, Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Poznań 2017.
6. R. Hawro, B. Hawro, I. Uchmanowicz, D. Krzyżanowski, Obrzęk limfatyczny jako następstwa leczenia choroby nowotworowej-aspekty rehabilitacyjno-pielęgnacyjne. Polska Medycyna Rodzinna 2004, 6, Suplement 1: 77-84 (data dostępu 6.03.2018).

Obrzęk nóg – jak sobie z nimi radzić? MobileMed masaż z dojazdem

Obrzęk nóg może być wynikiem wielu chorób. Nie należy go lekceważyć. Pisaliśmy już na naszym blogu o obrzęku limfatycznym, ale dostajemy wiele sygnałów od naszych Pacjentów, że temat ten dotyka wielu z nich. Dlatego dziś na naszym blogu podpowiadamy jakie inne (oprócz niewydolności układu limfatycznego) przyczyny mogą powodować obrzęk nóg i jak możesz sobie pomóc.

Czym jest obrzęk

Obrzękiem nazywamy proces gromadzenia się płynu w przestrzeni pozanaczyniowej i pozakomórkowej. Płyn, który powinien znajdować się wewnątrz naczyń krwionośnych lub w komórkach, ze względu na ich uszkodzenie lub działanie na nie sił zewnętrznych, wydostaje się poza miejsce swojego pierwotnego występowania i zalega w tkankach kończyny dolnej tworząc obrzęk.

Obrzęk może mieć różnorodną etiologię, może być objawem wielu chorób i dysfunkcji organizmu. Do najczęstszych przyczyn obrzęku należą:

• uszkodzenie lub niewydolność układu limfatycznego,
• niewydolność zastawek żylnych,
• niewydolność jednego z narządów wewnętrznych (np. nerek, serca czy wątroby),
• choroba np. zakrzepica żył głębokich, nowotwór,
• uczulenie,
• obrzęki hormonalne, charakterystyczne w okresie ciąży i połogu,
• obrzęki z zasiedzenia (np. po długiej podróży w pozycji siedzącej albo wielu godzinach za biurkiem).

Obrzęk nóg – pomoże fizjoterapeuta

Jednym z podstawowych zabiegów wykonywanych u pacjentów z obrzękami kończyn jest drenaż limfatyczny. Manualny drenaż limfatyczny to rodzaj delikatnego masażu, który ma na celu pobudzenie naturalnego drenażu.

 Celem  drenażu limfatycznego jest przesuniecie limfy z obszaru jej zalegania do miejsca w ciele w  którym układ limfatyczny pracuje normalnie (nie ma zastoju limfy).

Aby to zrobić osoba masująca musi najpierw „oczyścić” powierzchnię do której chce przepchnąć limfę. Zazwyczaj drenaż wykonywany jest w pozycji leżącej, jeśli jednak masz obrzęk głowy lub szyi drenaż może być wykonany w pozycji siedzącej.

Podczas masażu poczujesz delikatny ucisk. Drenaż nie jest zabiegiem wykonywanym ze znaczną siła, nie jest to masaż sięgający głęboko.

Jeśli opuchnięte nogi to także Twój problem, skontaktuj się z nami i umów na skuteczną i bezpieczną terapię obrzęków – drenaż limfatyczny.

Obrzęk nóg  – jak możesz sobie pomóc

Oczywiście najważniejsze w walce z obrzękiem nóg jest wykrycie pierwotnej przyczyny i walka z nią. Dodatkowo w przeciwdziałaniu obrzękom warto zastosować się do kilku poniższych rad:

1. Jeśli to tylko możliwe trzymaj obrzęknięte kończyny w górze (no. na pufie podczas oglądania telewizji zamiast na podłodze).
2. Unikaj ciepłych kąpieli i wizyt w saunie. Ciepło rozszerza naczynia krwionośne i powoduje nasilenie przenikania płynu do przestrzeni międzykomórkowej.
3. Jeśli Twoja praca ma charakter siedzący pamiętaj o przerwach i spacerach dzięki którym zmusisz swoje mięśnie do pracy i odprowadzania płynu z miejsca jego zalegania (uruchomisz tzw. pompę mięśniową).
4. Zmniejsz ilość soli w diecie, a zwiększ ilość warzyw i owoców.
5. Spożywaj codziennie dużą ilość płynów.
6. Postaw na aktywność fizyczną. Pływanie, jogging, długie spacery czy jazda na rowerze praktykowane regularnie, zdecydowanie zadziałają przeciwko obrzękom Twoich nóg.
7. Zainwestuj w dobre rajstopy lub getry uciskowe, przeciwżylakowe. W ten sposób wspomożesz krążenie w swoich kończynach. Są one istotne zwłaszcza podczas długich podróży w pozycji siedzącej.
8. Unikaj noszenia ciasnych ubrań i nadmiernego ucisku (np. gumki od skarpetek) w obrzękniętej okolicy.
9. Jeśli jest taka konieczność, postaraj się zmniejszyć swoją wagę.
10. Unikaj palenia papierosów i innych wyrobów tytoniowych. Nikotyna ma niekorzystny wpływ na układ krążenia.

60

SHARES

Opuchnięte kostki u nóg. Jak zaradzić obrzękowi?

Moja córka np. zawsze jest opuchnięta przed miesiączką. Zastanawiam się więc, czy to możliwe, że mamy rodzinną skłonność do obrzęków?

Obrzęk jest świadectwem zaburzonego transportu wody w organizmie. Aż 2/3 wody w ciele człowieka zamknięte jest wewnątrz komórek, 1/3 zaś znajduje się poza nimi: stanowi składnik osocza z krwi i limfy oraz płynu śródmiąższowego zawartego we wszystkich tkankach. To właśnie zatrzymanie wody w przestrzeni międzykomórkowej jest powodem opuchnięcia i obrzęków.

Za utrzymywanie się tego stanu odpowiadają 2 rodzaje ciśnienia: hydrostatyczne (wynikające z ciężaru cieczy) i onkotyczne (ciśnienie, jakie wywołują białka obecne w osoczu krwi). Ciśnienie hydrostatyczne wypycha płyn z naczyń do tkanek, a onkotyczne dąży do jego zatrzymania.

W następstwie ich działania woda i składniki rozpuszczalne wydostają się z naczyń i przenikają do tkanek, to zaś umożliwia transport produktów przemiany materii. Gdy dochodzi do zmiany jednego z nich, może to wywoływać obrzęk.

 Te zaburzenia równowagi ciśnień mogą mieć wiele przyczyn1.

Do zachwiania tej proporcji może dojść m.in. wówczas, gdy pijemy mało wody. Organizm gromadzi ją wtedy w przestrzeni międzytkankowej, aby uniknąć odwodnienia. Jeśli np.

w organizmie brakuje białka albo potasu, zmniejsza się ciśnienie onkotyczne zapobiegające ucieczce płynu poza naczynia – przedostaje się on do tkanek i powstaje obrzęk.

Natomiast gdy używamy zbyt dużo soli lub alkoholu, znacznie zwiększa się ciśnienie hydrostatyczne, co powoduje wyciekanie wody z naczyń1.

Zła praca serca

Gdy mięsień sercowy jest słaby, nie ma siły, by tłoczyć do płuc krew powracającą z nóg. Zaczyna się ona cofać, rozszerzając żyły, a jej płynne składniki przedostają się do tkanek, wywołując obrzęk. Puchną obie nogi, początkowo wokół kostek i tylko wieczorem. Gdy choroba postępuje, opuchlizna sięga aż za kolana, a także utrzymuje się nawet rano.

Obrzęki umiejscowione są symetrycznie na kończynach dolnych2. Często towarzyszą im duszność i obniżenie tolerancji wysiłku. Jeśli zaobserwujesz u siebie takie objawy, bezwzględnie zgłoś się do lekarza.

Obrzęki mogą być też skutkiem uszkodzeń śródbłonka naczyń krwionośnych – zwiększa się wtedy przepuszczalność ścian żył oraz tętnic i woda łatwiej przenika do tkanek.

Żylaki – Jednym z pierwszych symptomów niewydolności żylnej jest obrzęk nóg. Najczęściej pojawia się wieczorem, towarzyszą mu uczucie ciężkości nóg, mrowienie i ból. Jest wynikiem niewydolności zastawek żylnych i zalegania krwi w żyłach.

Gdy ten gruczoł źle pracuje, opuchlizna pojawia się z przodu nóg, na piszczelach, i w okolicach kostek. Jest twarda, jej powierzchnia przypomina skórkę pomarańczy, swędzi, jest zaczerwieniona. Przy niedoczynności tarczycy obrzęk atakuje dolne i górne powieki, policzki i nasadę nosa – twarz wydaje się nalana3. Konieczna jest wówczas wizyta u endokrynologa.

Kłopoty z nerkami

Kłębuszkowe zapalenie nerek może być powodem puchnięcia całej twarzy.

Reumatyzm

Stawy bywają obrzmiałe np. na skutek urazu czy przeciążenia. Jeśli nie – przyczyna może być poważniejsza. Większość chorób reumatycznych i zwyrodnieniowych powiązana jest z obrzękiem stawów kolanowych, łokciowych, dłoni.

Czasami puchną staw skokowy i śródstopie. Miejsce opuchlizny jest wtedy gorące i bolesne. Objawy występują symetrycznie w obu kończynach, najdotkliwsze są rano.

Jeśli dodatkowo towarzyszy im uczucie osłabienia i podwyższona temperatura, może to wskazywać na reumatoidalne zapalenie stawów.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS)

Przed miesiączką zwiększa się zapotrzebowanie organizmu na wodę. Wiąże się to z zachwianiem równowagi hormonalnej – wzrostem poziomu estrogenów w stosunku do progesteronu. Wskutek zatrzymania wody nabrzmiewają piersi i brzuch.

Leki 

Opuchlizna nóg w niektórych przypadkach może być ubocznym skutkiem działania leków, np. hormonalnych, sterydowych, na obniżenie ciśnienia. Choć nie jest ona groźna, warto poprosić lekarza o zmianę kuracji.

Upał

Spuchnięte stopy, kostki czy łydki to częsta przypadłość, zwłaszcza latem. Przyczynia się do nich wysoka temperatura. Pod jej wpływem żyły nadmiernie się rozszerzają, krew płynie wolniej, zalega w naczyniach krwionośnych i płyny zaczynają się przesączać przez ściany żył do otaczających tkanek.

Podróż i bezruch

Uczucie napuchniętego ciała bywa też skutkiem podróży samolotem lub samochodem. Wiąże się to z brakiem ruchu, który sprzyja osłabieniu krążenia krwi i limfy (nacisk pracujących mięśni wspomaga ich odpływ w kierunku serca i węzłów chłonnych).

Uraz

Opuchlizna może też wystąpić w wyniku stłuczeń lub innych urazów, np. skręcenia stawu. Jeśli jednak obrzęki powracają regularnie, to znak, że w organizmie coś szwankuje. W takim wypadku tylko wyleczenie choroby pierwotnej pozwoli Ci definitywnie się ich pozbyć.

Postępowanie z obrzękami w dużej mierze zależy od tego, co je spowodowało. Przedstawione poniżej metody pomogą Ci doraźnie złagodzić dolegliwości. W przypadku chorób serca, nerek i tarczycy konieczne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia. Tylko dzięki niemu będzie można zminimalizować, a niekiedy i całkowicie wyeliminować obrzęki.

Chore stawy leczy się preparatami z glukozaminą, środkami przeciwbólowymi, a także maściami zmniejszającymi obrzęk. Pomocne bywają również zabiegi fizjoterapeutyczne.W początkowym stadium niewydolności żylnej pomogą leki doustne oraz maści i żele, które uszczelniają ścianki naczyń krwionośnych i usprawniają przepływ krwi.

Przed miesiączką dobrze jest ograniczyć spożycie węglowodanów, soli i alkoholu. W przypadku upału warto sięgnąć po chłodzące kompresy lub zafundować nogom taką kąpiel.

Natomiast po urazie pomogą zimne okłady i maści przeciwzapalne. Po kilku dniach dolegliwości powinny zniknąć.

Zawsze wskazany jest niezbyt forsowny ruch – spacer albo gimnastyka. W czasie podróży dobrze jest robić krótkie postoje na rozprostowanie kości. Do samolotu warto założyć profilaktycznie pończochy przeciwżylakowe. W czasie lotu można też wykonywać ćwiczenia izometryczne.

Tak! Jeśli chcesz się pozbyć nadmiaru wody, musisz… wypijać jej więcej w ciągu dnia. Dlaczego? Kiedy skąpisz swojemu organizmowi płynów, ten, broniąc się przed odwodnieniem, zaczyna je magazynować w tkankach.

Brak wody zaburza też sprawne funkcjonowanie nerek i sprawia, że nie mogą one pozbyć się nadmiaru toksyn i sodu z organizmu4.

Zacznij więc pić niegazowaną wodę mineralną przez cały dzień, a na czczo wypijaj szklankę ciepłej wody z 2 łyżkami soku z cytryny.

Włącz do diety cytrusy, truskawki, żurawinę i czereśnie. Mają one właściwości moczopędne. Podobnie działają ogórki, papryka, seler oraz cebula. Pokochaj zwłaszcza arbuzy i pomidory. Nie tylko działają moczopędnie, ale też zawierają sporo potasu. Ten pierwiastek ułatwia usuwanie nadmiaru wody i sodu z organizmu. Z kolei jego niedobór powoduje obrzęki.

Arbuzy i pomidory mają również tę zaletę, że dostarczają organizmowi sporo wody, która jest potrzebna, by mechanizm ‘odwadniania’ sprawnie funkcjonował5. Potrawy doprawiaj imbirem i natką pietruszki, która jest jedną z najbardziej moczopędnych roślin.

Najskuteczniej działa jedzona na surowo – posypuj nią sałatki i zupy. W czasie ciepłych dni przygotuj sobie arabską sałatkę tabbouleh z kuskusem, posiekaną natką, sokiem z cytryny i czosnkiem – jest idealnym sposobem na zapobieganie obrzękom spowodowanym przez upały.

Możesz też wykorzystać zieloną natkę do przygotowania tak modnych teraz koktajli warzywnych czy smoothie.

Równie dobrze działa także herbatka przygotowana z 2 łyżeczek suszonej natki zalanej szklanką wrzącej wody. Po 10 min odcedź napar i wypij. Powtarzaj 3 razy dziennie do momentu, aż zauważysz poprawę.

Wyklucz z jadłospisu sól. Choć jest niezbędna, by zapewnić równowagę elektrolitową i prawidłową pracę mięśni, jej nadmiar szkodzi. Zatrzymuje wodę w organizmie, a przez to zwiększa ciśnienie w tętnicach. Wolno więc zjadać nie więcej niż 5 g soli dziennie, tymczasem większość z nas przekracza tę dawkę co najmniej trzykrotnie! Dzieje się tak, ponieważ jest jej sporo również poza solniczką6.

Dlatego uważnie układaj swoje menu. Unikaj marynat, wędzonek, wędlin, żółtych serów. Dokładnie studiuj etykiety wód mineralnych i mrożonek. Dania przyprawiaj ziołami. Postaraj się również wyeliminować cukier. Podnosi on poziom insuliny, co ogranicza zdolność organizmu do pozbywania się sodu.

Pokonaj obrzęki – masaż

By przynieść ulgę zmęczonym, ciężkim i opuchniętym nogom, warto zrobić sobie masaż. Można wykonać go pod prysznicem, np. przy pomocy szczotki do ciała masując nogi szybkimi, okrężnymi ruchami od stóp i łydek. Możesz też owinąć kostki lodu bandażem lub bawełnianą ściereczką.

Masuj opuchnięte nogi zawsze od dołu ku górze kolistymi ruchami. Masaż kostkami lodu lub żelowe chłodzące okulary pomogą również, gdy masz obrzęknięte powieki. Możesz też położyć na nie saszetki zaparzonej wcześniej i ostudzonej herbaty. Poleż z takim okładem 10 min.

Przemyj twarz chłodną wodą.

Pokonaj obrzęki – kwaśna kąpiel

Do wanny z chłodną wodą wyciśnij sok z 2 cytryn. Wejdź do wody i delikatnie pocieraj nogi, możesz też trochę pospacerować w wannie. Drobne naczynia krwionośne, rozszerzając się, powodują obrzęki. Sok z cytryny zwęża je. Kąpiel nie powinna być gorąca, bo wtedy tylko pogłębi problem – wysoka temperatura sprzyja bowiem rozszerzaniu się żył i obrzękom.

Pokonaj obrzęki – zamocz nogi

Do letniej wody dodaj soli kuchennej lub kąpielowej. Następnie zanurz w niej nogi na ok. 20 min. Możesz też przygotować nasiadówkę z octem jabłkowym.

Wlej do miski chłodną wodę i dodaj szklankę octu, wymieszaj i zanurz w tym roztworze stopy. Relaksuj się tak przez kwadrans. Następnie osusz skórę.

Ocet jabłkowy zawiera też potas, który wspomaga nerki, dlatego osoby cierpiące z powodu obrzęków powinny pić łyżkę octu zmieszaną z wodą 2 razy dziennie.

Pokonaj obrzęki – stosuj żele lub maści

Ich główną zaletą jest obkurczanie naczyń. Stają się one szczelniejsze, bardziej elastyczne i przepuszczają mniej wody na zewnątrz.

Polecane są maści zawierające wyciąg z kasztanowca, arniki, sól dietyloamoninową lub preparaty przeciwdziałające stanom zapalnym żył. Pomocne są też środki zawierające spore dawki rutyny, bo uszczelniają naczynia, poprawiają krążenie oraz zmniejszają krzepliwość krwi.

Możesz też stosować doustne preparaty z diosminą, która zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych i poprawia ich napięcie.

Pokonaj obrzęki – kompresoterapia

Noś specjalne pończochy lub rajstopy przeciwżylakowe. Najbardziej nowoczesną postacią takich wyrobów są te o zmiennym stopniu ucisku lub z tzw. przerywaną kompresją pneumatyczną. Zmienny ucisk na łydki i podudzia zwiększa skutecznie szybkość przepływu krwi w żyłach nóg. Ta forma terapii dobrze sprawdza się w podróży, przy żylakach i niewydolności serca7.

Pomogą one pozbyć się wody z organizmu, wypłukać toksyny, zmniejszyć ciśnienie tętnicze krwi, przywrócić prawidłowy bilans płynów w ustroju.

Brzoza brodawkowata – Jej liście działają moczopędnie, a także oczyszczająco, wzmagając pocenie się.

Sok z liści brzozy zwiększa przesącz w kłębuszkach nerkowych, a tym samym pobudza wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii.

Ponadto brzoza brodawkowata zmniejsza obrzęki pochodzenia sercowo-nerkowego, likwiduje skąpomocz i nadmiar związków azotowych, który powoduje zawroty i bóle głowy.

Mniszek lekarski – Zawarte w mniszku w dużej ilości sole mineralne, potas, związki cukrowe i kwasy organiczne, sprzyjają oczyszczaniu organizmu z toksyn. Zioło pomaga wydalać związki azotowe, zmniejsza poziom glukozy we krwi. Stosuje się je m.in. w obrzękach i żylakach.

Perz – Stymuluje filtrację w nerkach i zwiększa ilość wydalanego moczu, dzięki czemu ułatwia usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii.

Nawłoć – Zwiększając przesącz w kłębuszkach i powodując zmniejszenie resorpcji zwrotnej w cewkach nerek, wykazuje bardzo silne działanie moczopędne. Ponadto uszczelnia naczynia krwionośne, ma działanie ściągające i antybakteryjne.

Wymienione zioła to naturalne diuretyki, czyli rośliny o działaniu moczopędnym i odwadniającym. Należy je stosować z umiarem. Bezpieczna ilość to 2 szklanki naparu z ziół dziennie8. Osoby cierpiące na niewydolność serca albo nerek nie powinny zażywać ich samodzielnie.

Pokonaj obrzęki – wino pietruszkowe

Wypróbuj recepturę św. Hildegardy z Binden. Jej zdaniem wino pietruszkowe wspomaga pracę nerek, zmniejsza obrzęki, wzmacnia serce.

Potrzebujesz litra wina gronowego, 10-12 łodyg natki pietruszki, 2 łyżek octu winnego, 70-150 g (3-7 łyżek) miodu (w przypadku diabetyków – tylko 70 g, czyli 3 łyżki).

Wino, posiekany korzeń pietruszki oraz ocet gotuj 5 min, następnie dodaj miód i pozostaw na małym ogniu przez kolejne 5 min. Płyn przecedź i wlej do butelki. Pij 3 razy dziennie po jedzeniu po 20 ml (kieliszek do likieru)9.

Pokonaj obrzęki – odpoczywaj rozważnie

Wieczorem odpoczywaj ok. 15 min z uniesionymi nogami. W ten sposób ułatwisz odpływ płynów nagromadzonych w tkankach, co zmniejszy opuchliznę. Połóż się płasko, a nogi oprzyj o oparcie kanapy lub ścianę.

Wystarczy, by były uniesione ok. 15 cm powyżej klatki piersiowej10. Możesz podłożyć pod nie poduszkę czy zwinięty koc (w sprzedaży są nawet specjalne poduszki ortopedyczne, które zapewniają ich właściwą pozycję).

Pamiętaj, że powinny być wyprostowane. Nie siadaj na podwiniętej nodze ani z nogą założoną na nogę. Pozostawanie w takiej pozycji dodatkowo zaburza prawidłowy przepływ krwi.

Chcąc zapobiec obrzękom, zadbaj o komfort i właściwą pozycję w czasie siedzenia. Stopy muszą sięgać podłogi, ciężar ciała powinien zaś spoczywać na pośladkach, a nie udach.

Jeśli czeka Cię wiele godzin przy biurku, ułóż stopy na podnóżku.

Pokonaj obrzęki – aktywność fizyczna 

Siedzący tryb życia, który prowadzi wiele kobiet, sprawia, że tzw. pompa naczyniowo-mięśniowa, która znajduje się w nogach, nie pracuje. Prostym sposobem na to, by uniknąć obrzęków, jest po prostu jej uruchamianie. Doskonale sprawdzą się tu rowerek i nożyce. Wykonaj je rano, jeszcze zanim wstaniesz z łóżka. Unieś nogi do góry i wykonaj nimi ruchy jak podczas jazdy na rowerze. Następnie unieś wyprostowane nogi ok. 30 cm nad łóżkiem (palce stóp powinny być obciągnięte) i pomachaj nimi na ukos (w poziomie), a następnie w pionie (góra-dół). Wytrzymaj 30 s. Zrób 10 s przerwy, powtórz 5 razy.

Ćwiczenia sprawiają, że naczynia krwionośne w całym organizmie rozszerzają się i przez nerki zaczyna przechodzić więcej płynów, które są następnie usuwane11.

By poprawić krążenie w czasie pracy, mniej więcej co godzinę przez chwilę pomaszeruj. Możesz także kilka razy wspiąć się na palce i opuścić na pięty, pokręcić kółka stopami lub wykonać kilka przysiadów.

Jeśli nie masz takiej możliwości, staraj się przynajmniej ruszać stopami.

Pokonaj obrzęki – suplementy diety

Sięgnij po nie zwłaszcza na tydzień przed spodziewanym okresem. To wtedy zmiana gospodarki hormonalnej powoduje obrzęki i zatrzymywanie wody.

Odczuwają to zwłaszcza panie w okresie menopauzy, kiedy następują duże zmiany hormonalne w organizmie. Wybieraj środki zawierające perz, pokrzywę i zieloną kawę, które wspomagają usuwanie wody z organizmu.

W aptekach są również preparaty dwufazowe, do łykania przez cały miesiąc.

Ważne: o wszystkich suplementach diety, które bierzesz, powinnaś powiedzieć swojemu lekarzowi.

Pokonaj obrzęki – okłady z parafiny

Jeśli spuchnięty staw boli, spróbuj położyć na nim kompres z parafiny. Kupioną w aptece parafinę kosmetyczną rozpuść w kąpieli wodnej, tzn. naczynie z nią wstaw do garnka z wrzącą wodą. Parafina powinna mieć temperaturę 45°C. Pędzlem nałóż ją na chore miejsce.

Odczekaj, aż zastygnie i połóż jeszcze 2 warstwy. Owiń folią i ręcznikiem. Trzymaj 20-40 min. Po tym czasie usuń szpatułką, umyj skórę. Nie schładzaj ciała przez ok. 2-3 godz. Podobny efekt, tj.

zmniejszenie obrzęku i redukcję bólu, uzyskasz owijając staw gazą nasączoną altacetem.

tagi:

• ciśnienie krwi
• medycyna naturalna
• więcej tagów

Obrzęk nóg – jak sobie radzić z opuchniętymi nogami przy chorobie nowotworowej?

Fot: kei907 / stock.adobe.com

Obrzęk nóg może wystąpić w związku z rakiem lub jako powikłanie terapii stosowanej przy nowotworach złośliwych. Spowodowany jest zastojem płynów w przestrzeni pozanaczyniowej, ze względu na uszkodzenie komórek oraz zaburzenie drenażu chłonki przez naczynia limfatyczne. 

Osoby ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową często cierpią z powodu obrzęku nóg. Dochodzi do niego w przypadku ingerencji w układ limfatyczny na skutek zabiegu operacyjnego lub napromieniowania. W miejscach, w których bardzo często dochodzi do dużej opuchlizny, przy towarzyszącym niedokrwieniu, może wystąpić konieczność amputacji kończyny.

Obrzęk nóg – z czym się wiąże?

Obrzęk nóg jest związany z przesiąkaniem wody pochodzącej z krwi do tkanek przez ścianę naczyniową.

W przebiegu schorzenia, które może być powikłaniem terapii nowotworowej lub samego nowotworu, kluczowe jest powstawanie zakrzepów w żyłach głębokich. Na pierwszym etapie choroby pojawia się ból na skutek gwałtownego skurczu mięśni.

Charakterystyczne jest to, że dolegliwość nie ustępuje, ale nasila się przy ucisku na podeszwę czy zginaniu stopy.

Obrzęk może wywołać groźne powikłania w postaci tzw. róży, czyli zapalenia skóry i tkanki podskórnej, z objawami towarzyszącymi w postaci gorączki, mdłości, a niekiedy wymiotów. Na skórze mogą pojawić się czerwone plamy i dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych, które dodatkowo powodują dyskomfort w związku z ich tkliwością i bólem.

Obrzęki nóg – klasyfikacja

Opuchlizny kończyn dolnych, które są skutkiem obrzęku limfatycznego, są opisane wg klasyfikacji Brunnera.

W I stopniu widoczny jest łagodny obrzęk, który obejmuje stopę i podudzie, występuje najczęściej pod koniec dnia i zazwyczaj ustępuje po uniesieniu kończyny. W II stopniu obrzęk tzw. całodzienny ustępuje w nocy, przy czym towarzyszy mu tzw.

dodatni objaw Stemmera. III stopień to obrzęk, który nie ustępuje po uniesieniu kończyny, a w IV kończyna ulega deformacji – pojawiają się przetoki, róża oraz wypryski. Ostatni etap jest związany z tzw.

słoniowacizną – jest to olbrzymia opuchlizna, która nie tylko zniekształca skórę, ale także powoduje jej pogrubienie. Obrzęki nóg V stopnia w znacznym stopniu upośledzają prawidłową funkcję kończyn.

Obrzęki nóg – przyczyny i objawy

W przebiegu choroby nowotworowej obrzęk nóg może wystąpić w trakcie rozwoju raka, podczas leczenia, ale także po zakończeniu terapii, nawet po wielu latach. Często pojawia się po nadmiernym wysiłku, w trakcie infekcji lub na skutek urazu.

W przebiegu choroby dochodzi do zmiany w składzie limfy, pogrubienia naczyń, a także zwłóknienia w zajętych przez chorobę tkankach.

Przyczyną obrzęku nóg są także przewlekłe stany zapalne, ponieważ zmiany w obrębie tkanek mają charakter zastoinowy.

Objawy mogą wystąpić w jednej kończynie lub w obu kończynach. Początkowo opuchlizna jest niewielka, ale z czasem powiększa się i nie znika po uniesieniu nogi lub po odpoczynku. Charakterystyczne jest to, że ustępuje pod naciskiem palca.

Nieleczony obrzęk nóg w chorobie nowotworowej staje się coraz twardszy, przez stwardnienie skóry oraz zwłóknienie tkanek. Prowadzi do rogowacenia skóry, zwiększenia jej objętości i deformacji.

Kończyna staje się nie tylko większa, ale też cięższa, z ograniczoną ruchomością stawów. Pojawia się ból na skutek nagłych skurczów mięśni, przykurczów i zaburzenia krążenia.

Skóra w okolicy objętej zmianami jest bardzo podatna na urazy i uszkodzenia.

Leki na obrzęki nóg

W zasadzie w pierwszej kolejności w terapii obrzęku nóg nie stosuje się leków, ale metody zachowawcze takie jak fizjoterapia i farmakoterapia. Można przeprowadzić zabiegi chirurgiczne, ale wskazania do nich występują rzadko. Największą pomoc i ulgę przynosi fizjoterapia w postaci:

• masażu limfatycznego – technika opiera się na delikatnym ucisku i oklepywaniu skóry,
• leczenia kompresyjnego (uciskowego) – polega na użyciu bandaży, które zakłada się najczęściej po masażu, zaleca się ich noszenie przez całą dobę; w przypadku zmniejszenia obrzęku można stosować specjalne rękawy uciskowe,
• ćwiczeń fizycznych i oddechowych – powodują zwiększenie odpływu chłonki bez jednoczesnego wzrostu ciśnienia krwi,
• unoszenia kończyny – nawet w nocy, za pomocą specjalnych poduszek bądź dostępnych w sklepach specjalnych klinów.

W przypadku opuchlizny towarzyszącej chorobom terminalnym, terapia nie zakłada całkowitego wyleczenia, a eliminację objawów i zapewnienie poszkodowanej osobie komfortu życia. Efekty zależą od systematyczności zabiegów, z których nie można rezygnować, nawet jeżeli ustąpią dolegliwości.

Leki są stosowane jedynie jako wspomaganie fizjoterapii i tylko w przypadku zalecenia lekarza. W niektórych przypadkach ulgę przynoszą maści i kremy do miejscowego stosowania, ale nie dają dobrych efektów przy zaawansowanej formie choroby.

Wybór metody leczenia nie wyklucza konieczności oszczędzania obrzękniętej kończyny. Nie może być ona poddawana zabiegom typu: podawanie leków drogą dożylną, zakładanie wenflonu, a nawet mierzenia ciśnienia.

Czy artykuł okazał się pomocny?

Opuchnięte kostki – co robić? Sposoby na obrzęki kostek

fot. Adobe Stock

Spis treści:

Opuchnięte kostki – przyczyny

Do opuchnięcia kostek dochodzi, gdy ciśnienie w drobnych naczyniach krwionośnych znacząco wzrasta, albo wtedy, gdy tzw. ciśnienie onkotyczne w naczyniach spada (spada zawartość białek w osoczu krwi), przez co płyn wycieka poza naczynia. Obrzęk kostek może mieć wiele przyczyn. Wśród nich wymienia się:

• uraz w tej okolicy (mogło dojść do złamania, zwichnięcia, skręcenia lub stłuczenia),
• długotrwałe pozostawanie w jednej pozycji (np. praca siedząca lub stojąca, podróż samolotem),
• upał,
• otyłość,
• brak ruchu,
• spożywanie nadmiaru soli,
• ciążę,
• niedoczynność tarczycy,
• odwodnienie,
• choroby układu krążenia (niewydolność serca, niewydolność żył – żylaki),
• niewydolność nerek,
• niektóre leki (np. blokery kanału wapniowego stosowane w nadciśnieniu i chorobie wieńcowej, glikokortykosteroidy),
• zastój limfatyczny,
• alergię.

Powodem opuchniętych kostek może być błahy czynnik, który łatwo można wyeliminować, np. zmianą pozycji lub wznowieniem aktywności ruchowej, ale może być również poważna choroba nerek lub serca – jednak przeważnie pojawiają się wtedy również inne niepokojące objawy.

Co robić, gdy puchną kostki

Opuchnięte kostki są objawem, który zawsze warto skonsultować z lekarzem (zwłaszcza jeśli obrzęki często się powtarzają). Trzeba poszukać przyczyn i znaleźć najlepszy sposób ich ograniczania. Poza wdrożeniem odpowiedniego leczenia, w likwidacji obrzęków pomagają:

• leżenie z uniesionymi nogami,
• ograniczanie nadmiernego spożycia soli,
• odpowiednie nawadnianie organizmu,
• prowadzenie aktywnego trybu życia – praca mięśni nóg stymuluje krążenie krwi i limfy, co zapobiega obrzękom,
• unikanie gorących kąpieli, które rozszerzają naczynia krwionośne,
• masaż w postaci drenażu limfatycznego,
• stosowanie maści z wyciągiem z kasztanowca lub z diosminą,
• stosowanie chłodnych okładów (na uniesione nogi),
• używanie specjalnych, przeciwżylakowych/przeciwobrzękowych rajstop i skarpet.

Jakie badania wykonać?

Jeżeli obrzęk kostek powtarza się lub nie ustępuje pomimo zastosowania podstawowych sposobów na opuchliznę, należy poszukać przyczyny dolegliwości. W tym celu powinniśmy wykonać podstawowe badania:

Opuchnięte kostki a uraz

Kiedy obrzęknięta kostka jest wynikiem kontuzji, jak najszybciej należy zrobić zimny okład na urażoną okolicę (nawet 20-30 minut), położyć się i unieść kontuzjowaną nogę.

Następnie zabandażować stopę i kostkę tak, by bandaż lekko uciskał nogę od stopy aż po połowę łydki (mocniej stopę z kostką, lżej łydkę).

Działanie to powinno zapobiec pogłębianiu się obrzęku.

Tego rodzaju ‘pierwszą pomoc’ warto stosować przez pierwsze 2-3 dni, o ile ból i duży obrzęk kostek nie wskazują na poważne obrażenia, wymagające diagnozowania i specjalistycznego leczenia.

Opuchnięte kostki w ciąży

Opuchlizna kończyn dolnych, w tym kostek, jest bardzo częstym objawem występującym w ciąży, zwłaszcza w II i III trymestrze. Są dwa główne powody tych dolegliwości.

Pierwszy to niegroźne zmiany hormonalne tego okresu, które powodują zatrzymywanie sodu w organizmie, a przez to wody.

Drugi to ucisk na żyły przez powiększającą się macicę i związane z tym utrudnienie odpływu krwi z żył kończyn dolnych. 

Do rzadkich, ale znacznie groźniejszych przyczyn, które u ciężarnych mogą powodować obrzęki, należą głęboka zakrzepica żylna lub stan przedrzucawkowy.

Opuchnięcie kostek w ciąży z reguły nie jest groźne, może je nasilać dłuższe siedzenie lub stanie, ale też nadmierny wysiłek i upalna pogoda.

Obrzęki wynikające z fizjologicznych zmian w ciąży ustępują dzięki ułożeniu się na lewym boku – zmniejsza się wtedy nacisk macicy na żyłę główną dolną.

Można także zastosować pończochy przeciwżylakowe i uniesienie kończyn powyżej ciała. 

Treść artykułu pierwotnie została opublikowana 18.04.2018.

Więcej na podobny temat:Puchnięcie nóg – skąd biorą się obrzęki nóg (6 najczęstszych przyczyn)Obrzęk twarzySpuchnięta stopa – przyczyny i leczenieO czym świadczy obrzęk twarzy – 6 najczęstszych przyczynObrzęk szyi lub powiększenie jej obwodu

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Mój tata ma nowotwór wątroby – obrzęk nóg przy chorobie nowotworowej |

Rak wątroby jest nowotworem, który powstaje pierwotnie w tkance wątroby.

W aż 90% zachorowań występuje rak wątroby, który wywodzi się z hepatocytów – komórek stanowiących główną masę miąższu wątroby – i nazywany jest rakiem wątrobowokomórkowym.

Zazwyczaj ma postać litego guza unaczynionego przez krew pochodzącą z tętnicy wątrobowej.

U większości pacjentów rak wątroby powstaje i rozwija się w wątrobie marskiej. Marskość wątroby jest konsekwencją przewlekłej choroby wątroby, takiej jak:

• zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV) lub typu C (HCV),
• alkoholizmu czy niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, w wyniku której dochodzi do powolnych przemian tkanki wątroby.

Do pozostałych czynników ryzyka zachorowania na raka wątroby zalicza się:

• otyłość,
• cukrzycę,
• autoimmunlogiczne zapalanie wątroby,
• chorobę Wilsona
• narażenie na działanie substancji toksycznych takich jak: sterydy anaboliczne czy aflatoksyny.

Obrzęki przy raku wątroby

Obrzęki powstają w wyniku gromadzenia się płynu w przestrzeni pozakomórkowej i pozanaczyniowej tkanek i narządów. Zazwyczaj są skutkiem jednego z czterech mechanizmów:

• wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w odcinku żylnym włośniczek,
• spadku ciśnienia onkotycznego osocza,
• utrudnionego odpływu chłonki,
• zwiększonej przepuszczalności ścian włośniczek.

W przypadku choroby nowotworowej obrzęki nóg mogą wystąpić w wyniku:

• powikłania zakrzepowo – zatorowego,
• niewydolności wątroby lub nerek,
• jako konsekwencja samego nowotworu lub jegoleczenia.

Marskość wątroby jako przyczyna systemowa, zazwyczaj prowadzi do obustronnej opuchlizny kończyn dolnych. W przypadku obrzęku jednej kończyny przyczyna jest raczej zatorowa.

Obrzęk limfatyczny – co to jest?

Obrzęk limaftyczny związany jest z zaburzeniami przepływu chłonki. Nieprawidłowe funkcjonowanie układu limfatycznego może być pierwotne, związane z budową samego układu limfatycznego albo wtórne, kiedy obrzęk pojawia się jako konsekwencja jakiejś interwencji.

Najczęstszą przyczyną wtórnego obrzęku limfatycznego na świecie jest leczenie nowotworów złośliwych. Chirurgiczne usunięcie części węzłów chłonnych i komórek nowotworowych w zaatakowanych częściach ciała prowadzi do uszkodzenia układu limfatycznego i przerwania drenażu limfy, a radioterapia może po prostu zniszczyć naczynia limfatyczne.

Obrzęk limaftyczny kończyn dolnych w przebiegu choroby nowotworowej może być związany z zamknięciem naczyń lub węzłów chłonnych w wyniku ucisku guza na drogi przepływu, a co za tym idzie jego zablokowanie i zastój chłonki.

Komórki rakowe przenikające do węzłów chłonnych mogą powodować zatory w naczyniach i stany zapalne naczyń limfatycznych, co też może prowadzić do powstawania obrzęków.

Według Międzynarodowego Stowarzyszenia Limfologii istnieją cztery stopnie nasilenia obrzęku limfatycznego:

• Stopień 0 (utajony) – istnieją już zaburzenia w funkcjonowaniu układu limfatycznego, ale nadal radzi on sobie z produkowaną limfą. Obrzęk nie występuje. Może występować uczucie ciężkich nóg, pobolewanie nóg, uczucie zmęczenia nóg, drętwienie lub mrowienie.
• Stopień I (odwracalny) – rozwija się delikatna, miękka opuchlizna. Po naciśnięciu skóry pozostaje w niej widoczne wgłębienie.
• Stopień II (samoistnie nieustępujący) – opuchlizna jest widoczna. Po naciśnięciu skóry nie pozostaje w niej wgłębienie. Nadmierna ilość tkanki łącznej zaczyna twardnieć.
• Stopień III (słoniowacizna) – opuchlizna jest bardzo duża, skóra stwardniała, występują zmiany skórne. Istnieje duże ryzyko infekcji i rozwoju ran.

Obrzęk nóg przy chorobie nowotworowej – jak radzić sobie z obrzękiem kończyn dolnych?

Obrzęk nóg przy chorobie nowotworowej spowodowany może być przez sam proces nowotworowy lub być efektem niepożądanym leczenia. Jednak jak radzić sobie z obrzękiem kończyn dolnych?

Znacznie łatwiej niż leczyć obrzęki limfatyczne jest im zapobiegać, dlatego warto obserwować swoje nogi – zarówno całe kończyny, ale też palce czy kostki – kolor skóry, ciepłotę, miękkość skóry.

Wszelkie podejrzenia wystąpienia obrzęku oraz nagłe opuchnięcia w jakiejkolwiek części ciała powinny być zgłaszane lekarzowi, który pomoże zdiagnozować stopień nasilenia obrzęku limfatycznego, a następnie wdroży odpowiednie leczenie i zatrzyma postęp choroby.

Ze względu na znaczące prawdopodobieństwo wystąpienia obrzęków nóg w trakcie leczenia choroby nowotworowej, warto wspomóc układ limfatyczny poprzez:

• siedzenie lub leżenie z nogami ułożonymi wyżej,nieco ponad poziom miednicy,
• unikanie długiego stania czy siedzenia,
• nieprzeciążanie się,
• dbanie o prawidłową masę ciała adekwatną dowzrostu oraz zrównoważoną dietę,
• dbanie o higienę skóry nóg i paznokci,
• unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniesłoneczne (również solarium), ze względu na zwiększone ryzyko poparzeniaosłabionej skóry,
• unikanie gorących kąpieli oraz przebywania wsaunie,
• ochronę przed ukąszeniami owadów, które mogąpowodować stan zapalny,
• unikanie urazów i skaleczeń, zwłaszcza w obrębiekończyn dolnych,
• noszenie nieuciskającej garderoby (niewskazanesą skarpety z gumką, legginsy, ciasne spodnie, obcisła bielizna),
• uprawianie, dopasowanej do możliwości i stanuzdrowia, aktywności fizycznej.

W przypadku stopnia 0 oraz stopnia I nasilenia obrzęku limfatycznego powyższe działania powinny przynieść znaczącą ulgę i zmniejszyć opuchliznę oraz zahamować dalszy rozwój obrzęku.

Natomiast w przypadku stopnia II i stopnia III nasilenia obrzęku limfatycznego konieczna jest interwencja specjalistów, aczkolwiek stosowanie powyższych zasad z pewnością zadziała wspomagająco w procesie leczenia obrzęków.

W leczeniu obrzęku limfatycznego ważne jest zredukowanie istniejącej opuchlizny oraz zapobieganie jej nawrotom.

Bardzo istotnym elementem jest codzienna ochrona skóry w miejscu obrzęku, za pośrednictwem specjalistycznych preparatów np.

dermokosmetyków mająca na celu zapobieganie powstawaniu ran i infekcji, które w przypadku znaczącej opuchlizny bardzo trudno się goją. Do najczęściej stosowanych metod leczenia należą:

• manualny drenaż limfatyczny
• kompresjoterapia (bandaże uciskowe),
• stosowanie medycznej odzieży uciskowej,
• rehabilitacja ruchowa,leczenie operacyjne.

Leczenie obrzęków, zwłaszcza w przebiegu choroby nowotworowej jest procesem długim i trudnym, dlatego duże znaczenie w trakcie prowadzenia terapii przeciwobrzękowej mają zajęcia psychoterapeutyczne w formie relaksacji lub choreoterapii pozwalające pacjentom na pokonanie przygnębienia i frustracji narastającej wraz ze zwiększaniem się i utrwalaniem obrzęku

Bibliografia

1. Michiels, A., Bouche, G. (2014). Rak wątroby: poradnik dla pacjentów – informacje oparte na wytycznych ESMO dotyczących praktyki klinicznej. European Society for Medical Oncology, wer. 2014.1.
2. Sauerwald, A., Niederholz, J. (2001). Obrzęk limfatyczny. Przebieg i leczenie. BSN-JOBST GmbH.
3. Skrzypek, M., Horbaczewska, M., Januszczak, E.

   , Horbaczewska, J., Prystupa, A. (2013). Uogólnione obrzęki u pacjenta z ciężką niewydolnością serca i wątroby – diagnostyka i leczenie. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, Tom 19, Nr 4, 504-507.

4. Spannbauer, A., (2007). Dziesięć uwag praktycznych w związku z leczeniem obrzęków limfatycznych kończyn dolnych, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 2, 87–90.

5. Hawro, R., Hawro, B., Uchmanowicz, I., Krzyżanowski, D., (2004). Obrzęk limfatyczny jako następstwa leczenia choroby nowotworowej – aspekty rehabilitacyjno-pielęgnacyjne. Polska Medycyna Rodzinna, 6, Suplement 1: 77-84.

Dedykowany Opiekun – Magdalena Wiechowska