Osobowość schizoidalna – objawy, cechy, test, leczenie, rokowanie

Istnieje wiele rodzajów zaburzeń osobowości. Zostały one sklasyfikowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Zaburzenia osobowości zazwyczaj dotyczą osób, które nie potrafią radzić sobie z napotykanymi przez nich wyzwaniami życiowymi, które w jakiś sposób są niedostosowane społecznie, mają problemy z własną tożsamością, a także trudności w kontaktach z innymi.

Zaburzenia osobowości związane są z obecnością negatywnych oraz utrwalonych cech i wzorców zachowań, sposobu funkcjonowania, a także relacji z innymi. Powyższe uwarunkowania rodzą trudności w życiu rodzinnym, społecznym oraz zawodowym.

Zaburzenia osobowości skutkują negatywnymi następstwami w życiu osoby chorej, a także jej najbliższych. Szczególnie ich utrwalony charakter utrudnia zmianę wzorców zachowań i sposobu funkcjonowania.

Dzięki temu, iż wzorce zachowań są podatne na zmiany, jednym ze sposobów leczenia zaburzeń osobowości jest właściwie przeprowadzona psychoterapia.

Każdy z nas potrafi w mniejszym lub większym stopniu dostosować tok myślenia, sposób zachowania i okazywania emocji do różnorodnych sytuacji oraz sposobu zachowania innych ludzi.

Zaburzenia osobowości sprawiają, że funkcjonowanie w obszarach życia społecznego, rodzinnego i zawodowego ulega spłyceniu oraz traci plastyczność. Z tego też względu sposób postępowania osób z zaburzeniami jest zazwyczaj całkowicie odmienny aniżeli ogólnie przyjęte wzorce społeczne i kulturalne.

Zachowanie jest niedostosowane do danej sytuacji lub okoliczności, co przekłada się na inne problemy oraz kontakty międzyludzkie.   

Przyczyny zaburzeń osobowości

Geneza zaburzeń osobowości nie jest dokładnie  znana. Najprawdopodobniej ich przyczyną jest niekorzystne oddziaływanie wpływów rodzinnych, genetycznych, a także psychospołecznych. Pierwsze objawy zaburzeń osobowości można zaobserwować najczęściej u dzieci w późniejszym dzieciństwie oraz okresie dorastania.  

Charakterystyka zaburzeń osobowości

Cechy charakterystycznych zaburzeń osobowości obejmują m.in.:

• brak elastyczności reakcji na różnego typu sytuacje społeczne oraz indywidualne,
• mocno zakorzenione wzorce zachowań,
• inny sposób postrzegania, myślenia, wyrażania emocji oraz odnoszenia się do innych, niezgodny z ogólnie przyjętym w danej kulturze,
• odczuwanie subiektywnego cierpienia (któremu może towarzyszyć takie uczucia jak gniew i grzech),
• myśli samobójcze.  

Klasyfikacja zaburzeń osobowości ICD-10 oraz DSM

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 wyróżnia różne rodzaje zaburzeń osobowości. Są to:

• osobowość paranoiczna,
• osobowość schizoidalna,
• osobowość dyssocjalna (zaburzenia dysocjacyjne dotyczą m.in. osób nałogowo uprawiających hazard),
• osobowość chwiejna emocjonalnie (w tym typ impulsywny oraz typ borderline),
• osobowość histrioniczna (zaburzenia osobowości histeryczne, towarzysząca histeria), 
• osobowość anakastyczna (obsesyjno-kompulsywne),
• osobowość unikająca albo lękliwa,
• osobowość zależna.

Typ histrioniczny oraz osobowość unikająca i zależna częstokroć występuje u DDA (dorosłych dzieci alkoholików).

Wyróżnia się również inne zaburzenia osobowości. W tym najczęściej:

• osobowość niedojrzała – dziecinne przeżywanie oraz dziecięce reakcje na sytuacje, brak oznak odpowiedzialności za siebie oraz swoje decyzje, brak dojrzałości w postępowaniu,
• osobowość ekscentryczna – wywyższanie się wyrażone w sposobie zachowania,
• osobowość narcystyczna (narcyzm) – zawyżone postrzeganie własnej wartości, potrzeba nadmiernego podziwu, brak empatii, postawa roszczeniowa, aroganckie traktowanie innych osób,
• osobowość psychoneurotyczna (zaburzenia neurotyczne) – predyspozycje do zaburzeń typu nerwica, zbyt duża naiwność i wrażliwość emocjonalna,
• osobowość bierno-agresywna – nieuzasadniony krytycyzm, lekceważenie autorytetów, nieustępliwość, niezadowolenie,
• osobowość typu „haltlose” – brak przestrzegania zasad moralnych, brak zahamowań oraz kontroli nad popędami,
• zaburzenia osobowości na tle seksualnym oraz na tle organicznym,
• występują również zaburzenia osobowości nieznacznie upośledzające zdolności adaptacyjne.

W przypadku klasyfikacji DSM IV wyróżnione zostały:

• zaburzenia osobowości z grupy a: paranoiczne, schizotypowe, schizoidalne,
• zaburzenia osobowości z grupy b: antyspołeczne, graniczne (borderline), narcystyczne, typu histrionicznego,
• zaburzenia osobowości z grupy c: zależne, unikające, obsesyjno-kompulsywne.

Diagnoza zaburzeń osobowości

Właściwe rozpoznanie zaburzeń najczęściej możliwe jest dopiero po ukończeniu 16. roku życia. Jak rozpoznać zaburzenia osobowości? Konieczny jest dokładny wywiad psychiatryczny oraz uzupełnienie go badaniami psychologicznymi. Jednym z elementów odpowiedniej diagnozy jest wykluczenie zmian organicznych w mózgu oraz innych zaburzeń psychicznych lub stwierdzenie ich współistnienia.  

Jak leczyć zaburzenia osobowości?

Gdzie leczyć zaburzenia osobowości? Jak sobie z nimi radzić? Jak pomóc najbliższym? Jaka terapia jest właściwa? Podstawowym sposobem leczenia osób borykających się z zaburzeniami osobowości powinna być psychoterapia psychodynamiczna. Jest ona uważana, co potwierdzają liczne badania, za skuteczną. Terapia ma zazwyczaj charakter długoterminowy. W leczeniu zaburzeń osobowości można również wykorzystać psychoterapię poznawczo-behawioralną.

Uzupełniająco można wesprzeć się na farmakoterapii. Przyjmowane leki pomagają jednak w pokonaniu objawów (m.in. odczucie lęku, depresja), a nie ich przyczyn.

Silne zaburzenia osobowości mogą kwalifikować do grupy inwalidzkiej.

Cytowania: Grabski B., Gierowski K. J., Zaburzenia osobowości – różne spojrzenia i próby ich integracji, Psychiatria Polska, 2012, tom XLVI, numer 5, s. 829 – 844

Osobowość schizoidalna – oziębłość emocjonalna i brak potrzeby interakcji z innymi ludźmi

Fotografia: Shutterstock

Osobowość schizoidalna jest zaburzeniem osobowości, które cechuje się przede wszystkim izolacją od innych. Taka osoba nie ma potrzeby nawiązywania więzi i kontaktów emocjonalnych i nie potrafi wyrażać emocji. 

Osobowość schizoidalna polega na wycofywaniu się z kontaktów emocjonalnych z innymi ludźmi, uważając je za zbędne. Takie osoby zwykle cechuje duża wrażliwość, jednak nie są w stanie wyrażać uczuć i emocji.

Na pozór wyglądają więc na bezuczuciowe i oziębłe. Osobowość schizoidalna to także brak reakcji na pochwały i krytykę. Takie osoby czują się zwykle nierozumiane, jednak dążą do spełniania swoich marzeń i ambicji. 

Zobacz także: Schizofrenia paranoidalna to najczęstsza odmiana schizofrenii. Jakie są rokowania?

Osobowość schizoidalna – test

Zrozumienie problemu i przyznanie się przed samym sobą do tego, że się go ma, jest najważniejszym krokiem do podjęcia walki o polepszenie jakości swojego życia.

Jeśli więc czujesz, że pomimo wrażliwości wewnętrznej, na pozór jesteś osobą „z kamienia”, rozwiąż test.

W sieci dostępne są różnego rodzaju testy, które dzięki specjalnie dobranym pytaniom, pozwalają na określenie, czy twoje objawy mogą wynikać z zaburzenia osobowości. To pierwszy krok ku lepszemu życiu!

Osobowość schizoidalna – objawy

Osobę cierpiącą na schizoidalne zaburzenia osobowości cechuje:

• chłód emocjonalny
• niezdolność do wyrażania emocji
• postawa aspołeczna
• brak wrażliwości
• słabe zainteresowanie seksem.

Osobowość schizoidalna a schizofrenia

Terminy: osobowość schizoidalna i schizofrenia brzmią dość podobnie, dlatego niektórzy traktują je synonimicznie. Niektóre cechy osobowości schizoidalnej mogą pokrywać się z tymi, które charakteryzują schizofrenię. Są to przede wszystkim:

• ·   Apatia – zmniejszona wrażliwość na bodźce emocjonalne i fizyczne
• ·   Alogia – znacząco zubożona mowa
• ·   Anhedonia – utrata zdolności odczuwania przyjemności.

Nie można jednak zapominać o tym, że cechy osobowości są immanentnie przypisane do każdego człowieka. Niepokojące powinny być ich zmiany, przede wszystkim w okresie dojrzewania i na wczesnym etapie dorosłości. Jeśli w tym okresie dominują cechy charakterystyczne dla osobowości schizoidalnej, może to być pierwszy, niepokojący sygnał, świadczący o początkach schizofrenii.

Obydwa zaburzenia nie są jednak tożsame, a jedynie pokrywają się w kwestii niektórych cech. Druga ważna kwestia: zaobserwowanie cech osobowości schizoidalnej nie musi wcale oznaczać początków schizofrenii. Schizofrenicy z kolei niekoniecznie wykazują w ogóle cechy osobowości schizoidalnej.

Osobowość schizoidalna – leczenie

Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń osobowości (na przykład osobowości narcystycznej), osoba mająca osobowość schizoidalną jest przekonana o tym, że jej zachowanie i reakcje są jak najbardziej w normie i cechują się dużą racjonalnością.

To znacznie utrudnia pokonanie problemu – ponieważ uważają, że wcale go przecież nie ma. Skuteczną metodą leczenia osobowości schizoidalnej jest terapia. Pacjenci z osobowością schizoidalną zwykle zgłaszają się na nią za namową rodziny lub bliskich znajomych, którzy się martwią bądź z którymi osoba z zaburzeniem często się kłóci.

Terapeuci zalecają terapię poznawczo–behawioralną, skoncentrowaną na konkretnym, największym problemie pacjenta. Kluczowe jest zrozumienie i nazwanie swoich emocji, a także nauczenie się panowania nad nimi. W niektórych przypadkach stosuje się także antydepresanty – jeśli u chorego okresowo występują stany lękowe bądź depresyjne.

Zobacz także: Niedojrzałość emocjonalna może dotyczyć także ciebie. Jak wygląda leczenie?

Diagnoza

• GRUPA A – OSOBY EKSCENTRYCZNE, DZIWACZNE, BYWAJĄ NIEUFNE, PODEJRZLIWE, A NAWET WYOBCOWANE
• Osobowość paranoiczna
• Przyczyny Znacząca rola czynników genetycznych
• Objawy Podejrzliwość i brak zaufania do innych, tendencja do postrzegania siebie jako człowiekabez skazy, wyczulenie na przewidywane ataki ze strony innych; niewiele im trzeba byzareagowali gniewem; rzadko bywają psychotyczni, przez większość czasu zachowująkontakt systematycznych rzeczywistością schizofrenia paranoidalna – dodatkowe problemy: trwalsza utrata kontaktu z rzeczywistością, objawy skrajnej dezorganizacji poznawczej i behawioralnej (omamy, urojenia); badania nie potwierdziły genetycznego związku systematycznych osobowością paranoiczną
• Leczenie Brak systematycznych badań
• Występowanie [%]
• Schizoidalne zaburzenie osobowości
• Przyczyny

Objawy Osłabione kontakty społeczne; niezdolność i brak potrzeby więzi z ludźmi; nie umiejąwyrażać uczuć (chłodni, nieprzystępni), można ich zaliczy do samotników,introwertyków; wiele czynności (np.seks) nie sprawia im przyjemności; obojętni napochwały i krytyki; nie są zbyt aktywni emocjon., rzadko odczuwają silne negatywne lubpozytywne emocje. Nie rozwinęły się systematycznych nich potrzeby miłości,przynależności, akceptacji. Może mieć związek z tzw. negatywnymi objawami schizofrenii (anhedonia, wyobcowanie społ.).

1. Leczenie Brak systematycznych badań
2. Występowanie [%]
3. Schizotypowe zaburzenie osobowości
4. Przyczyny Znacząca rola czynników genetycznych

Objawy Dziwaczne wzorce myślenia; dziwaczne sposoby percepcji i mówienia zakłócająceporozumiewanie się i kontakty społeczne; myślenie zabobonne i ksobne, pod wpływem stresu mogą pojawić się przejściowe objawy psychotyczne; czasem wierzą, że mają jakieś nadprzyrodzone moce; rozpoznanie kliniczne łatwiej oprzeć na objawach złego funkcjonowania poznawczego: problemy poznawczo‐percepcyjne, myślenie magiczne (wiara w telepatie i przesądy), przekonanie ze rozmowy/gesty innych mają specjalne znaczenie, dziwaczna mowa, podejrzliwość. Specyficzne wzorce myślenia zw. z zerwaniem kontaktów z rzeczywistością (niecałkowitym) · cechy wspólne ze schizofrenią: brak umiejętności śledzenia oczami ruchomego celu, trudności z koncentracją uwagi, pogorszenie pamięci operacyjnej (np. zapamiętywanie szeregu cyfr)

• Leczenie Niskie dawki leków przeciwpsychotycznych dają umiarkowaną poprawę.
• Występowanie [%] Ok.3%
• GRUPA B – TENDENCJE DO DRAMATYZOWANIA, EMOCJONALNE I NIEKONSEKWENTNE; IMPULSYWNE ZACHOWANIE POŁĄCZONE Z DZIAŁANIEM ANTYSPOŁECZNYM, JEST WYRAŹNIEJSZE I SILNIEJSZE NIŻ W GRUPIE A I CZĘŚCIEJ PROWADZI DO KONTAKTU Z PLACÓWKAMI OCHRONY ZDROWIA PSYCH. LUB KONFLIKTU Z PRAWEM
• Histrioniczne zaburzenie osobowości
• Przyczyny
• Objawy Dramatyzowanie własnej osoby; nadmierna troska o wygląd; skłonność do irytacji iwybuchów, jeśli próby zwrócenia na siebie uwagi nie przynoszą rezultatu; czują się niedoceniane gdy nie są systematycznych centrum uwagi; otoczenie szybko się męczy; łatwo ulegają sugestii – uznają kontakty z innymi za bliższe niż są systematycznych rzeczywistości; kontakty z partnerem są zazwyczaj burzliwe; zazwyczaj mają opinię próżnych egocentryków, nadmiernie czułych na opinię otoczenia, nieszczerych i powierzchownych. Poszukuje zainteresowania
• Leczenie Brak systematycznych badań
• Występowanie [%] Od 2 % do 3% (nieco częściej dotyczy kobiet)
• Osobowość narcystyczna

Przyczyny Wg Kohut`a: rozwija się najczęściej gdy rodzice zaniedbują dziecko, dewaluują jegowartość lub nie rozumieją go; wg Millona: osob.narc. jest konsekwencją podtrzymywaniarzez rodziców w dziecku nieadekwatnie wysokiego poczucia wartości

Objawy Poczucie własnej wspaniałości; starania skierowane na zwrócenie uwagi otoczenia;chwalenie samego siebie; brak empatii.

Poczucie wielkości zmniejsza się z upływem czasu; są przekonani ze wszystko im się należy, mówią tylko systematycznych sobie, chwalą się, uważają ze zrozumieć ich mogą tylko ludzie o wysokim statusie społ.

; często wykorzystują innych do osiągania własnych celów; większość badaczy uważa że osoby narcystyczne mają zachwiane poczucie własnej wartości. Wrażliwi na krytykę, która wywołuje systematycznych nich uczucie upokorzenia, ustki, wściekłości. Nie widzą potrzeby zmiany, poszukuje podziwu

Leczenie Brak systematycznych badań; ale podejście psychodynamiczne wydaje się najlepsząterapią – długotrwały kontakt terapeutyczny może zmienić zakorzenione wzorce postępowania ukierunkowane na własną osobę

Występowanie [%] Ok.1% (częściej dot. mężczyzn)

Antyspołeczne zaburzenie osobowości

Przyczyny Znacząca rola czynników genetycznych

Objawy Niedorozwój w zakresie moralności i etyki; nieumiejętność postępowania zgodnie zprzyjętymi normami; fałsz, bezwstydna manipulacja innymi, problemy z zachowaniem brak wyrzutów sumienia systematycznych lojalności wobec kogokolwiek; ustawicznie naruszają prawa innych; są impulsywne, wybuchowe, agresywne, nieodpowiedzialne; wzorzec ten musi pojawić się po 15 r.ż. systematycznych przed muszą wystąpić objawy zaburzenia zachowania; często są to oszuści

1. Leczenie Brak systematycznych badań
2. Występowanie [%] Ok.3% mężczyzn i 1% kobiet
3. Bordeline Osobowość z pogranicza
4. Przyczyny Znacząca rola czynników genetycznych; podłoże psychobiologiczne: obniżone działanieserotoniny może powodować skłonność do zach. impulsywno‐agresywnych iparasamobójczych; inne zakłócenia w regulacji neuroprzekaźnikowej Noradrenergicznych (jak w przewlekłym stresie); nadwrażliwość układu noradrenergicznego może łączyć się z nadwrażliwością na zmiany środowiskowe; Czynniki psychologiczne: wykorzystywanie/maltretowanie/zaniedbywanie w dzieciństwie; główna przyczyna wystąpienia – trudności z wykształceniem spójnego pojęcia Ja

Objawy Impulsywność, złość bez powodu; drastyczne wahania nastroju, przewlekłe uczucianudy; usiłowanie samookaleczenia lub samobójstwa; zaburzone i niestabilne poczucie tożsamości, są niepewni siebie i czują się stale lekceważeni – dlatego grożą samobójstwem lub atakować słownie partnera; uczucie pustki, źle znoszą samotność, częste samookaleczenia (czasem przynoszą ulgę w przeżywanym lęku lub dysforii), może temu towarzyszyć analgezja (nieodczuwalnie bólu od działaniem bodźca bólowego); przelotne epizody utraty kontaktu z rzeczywistością, wówczas urojenia, halucynacje, paranoiczne przeświadczenia, wypaczenie obrazu własnego ciała lub objawy dysocjacyjne. Współwystępowanie z zaburzeniami nastroju, lękowych do zab. odżywiania. Często występuje razem z histrionicznym, antyspołecznym i schizotypowym zab. osob. Postrzegają swoje kontakty z rodziną jako wrogie; Depresja będąca wynikiem tego zab jest odporna na większość typowych leków przeciwdepresyjnych.

Leczenie Niepewne rokowania co do wyniku terapii; korzystne jest łączenie psychoterapii ibiologicznych metod leczenia; stosowanie leków budzi kontrowersje ze wzgl.

Na zachowaniasamobójcze; Małe dawki leków przeciwpsychotycznych – umiarkowana poprawa – zmniejszenie nasilenia depresji, lęku, tendencji samobójczych, mniejsza wrażliwość na odrzucenie i wystąpienie objawów psychotycznych.

Benzodiazepiny (anksjolityki) i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne – nieskuteczne; srodki przeciwdepresyjne z tej kategorii co Prozac (SSRI) i inhibitory MAO – obiecujące wyniki. Lit – zmniejsza rozdrażnienie, zmniejsza tendencje samobójcze i ogranicza wybuchy wściekłości.

Terapie psychospołeczne

Kernberg – wzmocnienie słabego ego pacjenta przez przełamanie podstawowego mechanizmu obronnego (myślenie w kategoriach wszystko albo nic);

M. Lineham – odmiana terapii poznawczo‐behawioralnej, gł. cel: nauczenie pacjenta akceptowania negatywnego afektu bez uciekania się do aktów samobójczych lub innych nieprzystosowawczych zachowań. Dialektyczna terapia behawioralna – łączy elementy terapii indywidualnej i grupowej (koncentracja na treningu umiejętności interpersonalnych, kontroli emocji i tolerancji na stres).

Występowanie [%] Ok. 2% populacji – częściej u pacjentów leczonych ambulatoryjnie i klinicznie (8%leczonych ambulat.,15% hospitalizowanych); 75% to kobiety; 3‐9% osób z tymzaburzeniem kończy życie samobójstwem

• GRUPA C – CZĘSTO TOWARZYSZY IM LĘK I OBAWA (W PRZECIWIEŃSTWIE DO GR.A I B)
• Osobowość unikająca
• Przyczyny Możliwe, że ma podstawy biologiczne i często zaczyna się w niemowlęctwie lubdzieciństwie, wzmacniane czynnikami środowiskowymi prowadzi do trwałego i uporczywego wzorca zachowania

Objawy Przewrażliwienie na odrzucenie lub poniżenie społ.; wstydliwość; brak pewności wstosunkach społ. I w nawiązywaniu kontaktów, strach przed krytyką; pragną jednak uczucia, często są samotni i znudzeni.

Niezdolność do swobodnych kontaktów z ludźmi wynika z lęku, któremu towarzyszy niskie poczucie własnej wartości i nadmierna koncentracja na własnej osobie; główny cel – uniknięcie odrzucenia i upokorzenia; osoby z osob. Unikająca wykazują więcej zach.

Dysfunkcyjnych i wyższy od przeciętnego poziom stresu negatywnego; w dużej mierze pokrywa się z fobią społeczną

Leczenie Lepsze rokowania niż w grupie B; znaczna poprawa o zastosowaniu aktywnej ikonfrontacyjnej formy terapii krótkoterminowej ; leki przeciwdepresyjne (inhibitory MAO niekiedy nie tylko) są niekiedy skuteczne, ponieważ osob. unikająca często współwystępuje z uogólnioną fobią społ.

1. Występowanie [%]
2. Osobowość zależna
3. Przyczyny

Objawy Dramatyczne przeżywanie rozłąki z partnerem; złe samopoczucie spowodowanesamotnością; podporządkowanie własnych potrzeb celowi utrzymania związku; niezdecydowanie; główny cel – znalezienie kogoś kto się nią zaopiekuje; brak wiary w siebie, bezradność; pozwalają innym podejmować decyzje za siebie; często cierpią z powodu unikania kontaktów z innymi lub fobii społecznej, napadów paniki lub zespołu uogólnionego lęku, a także zab. odżywiania; na myśl o porzuceniu reaguje pokorą i uległością, a gdy zostaje porzucony natychmiast szuka nowego partnera. Silna potrzeba uzyskiwania poparcia i aprobaty.

• Leczenie Lepsze rokowania niż w grupie B; znaczna poprawa o zastosowaniu aktywnej ikonfrontacyjnej formy terapii krótkoterminowej
• Występowanie [%]
• Obsesyjno‐kompulsyjne zaburzenie osobowości
• Przyczyny

Objawy Nadmierne przejmowanie się porządkiem, zasadami i nieistotnymi szczegółami,perfekcjonizm; nieumiejętność wyrażania i okazywania uczuć; ograniczona zdolność do wypoczynku i rozrywek starają się utrzymać kontrolę nad kontaktami międzyludzkimi, przestrzegając zasad i harmonogramów; często nie są w stanie doprowadzi do końca rozpoczętych działań; brak elastyczności w sprawach etyki i moralności; mają trudności z wyrzucaniem starych rzeczy, często są skąpi lub przesadnie oszczędni. Często są surowi i uparci.

1. Leczenie Lepsze rokowania niż w grupie B; znaczna poprawa o zastosowaniu aktywnej ikonfrontacyjnej formy terapii krótkoterminowej
2. Występowanie [%]
3. GRUPA TYMCZASOWA
4. Osobowość bierno‐agresywna
5. Przyczyny

Objawy Negatywna postawa i bierny opór wobec właściwego działania, niewyrażony wprost,lecz poprzez narzekanie, ponuractwo i kłótliwość, zazdrość i niechęć wobec tych którym lepiej się wiedzie; zwykle skarżą się że nikt ich nie rozumie i nie docenia, jednocześnie są bardzo krytyczni i demonstrują wrogość wobec przełożonych. Nigdy nie sprzeciwiają się bezpośrednio, lecz ociągając się, zapominając, wpadając w zły humor, stawiają bierny opór.

• Leczenie
• Występowanie [%]
• Osobowość depresyjna
• Przyczyny

Objawy Depresyjne schematy poznawcze, uporczywe poczucie niezadowolenia lubprzygnębienia; poczucie winy i samokrytycyzm; ich nastrój oscyluje między przygnębieniem a załamaniem; czują się nieudolni, bezwartościowi; krytyczni wobec siebie i innych, są pesymistami, wszystkim się martwią. Mają mniej objawów depresji niż osoby z dystymią.

Leczenie

Występowanie [%] Zaburzenia ukł. dopaminergicznego – skłonność do przejściowych objawów psychotycznych.

1. WNIOSKI
2. Żadnego zaburzenia osobowości nie można wyjaśnić jedynie działaniem czynnikami biologicznymi czy genetycznymi. Dochodzą do tego jeszcze czynniki społeczno‐kulturowe
3. Zaburzenia osobowości są szczególnie odporne na terapię; obecność zaburzenia osobowości utrudnia leczenie zaburzeń lękowych czy depresji.
4. Ludzie z zaburzenia osobowości mają problem z utrzymaniem dobrego kontaktu z terapeutą; często trafiają do szpitala jako osoby towarzyszące leczeniu swych bliskich.
5. Osoby z zaburzeniami osobowości z Grupy A (o cechach dziwacznych/ekscentrycznych) i B (ekscentryczna o cechach zmiennych/gwałtownych) – trafiają do terapeuty pod wpływem nalegań kogoś bliskiego.

Pacjenci z grupy B – mają burzliwy wzorzec relacji z terapeutą. W niektórych przypadkach konfrontacja z motywami własnego zachowania może przynieś pozytywne wyniki.

• Pacjenci z grupy C (lękowi/pełni obaw) – nazbyt wrażliwi na krytykę ze strony terapeuty.
• Podstawa terapii poznawczej – zmiana podstawowych dysfunkcjonalnych schematów
• Zwykłe techniki poznawcze – obserwacja automatycznych myśli, zwalczanie błędnej logiki, wyznaczanie zadań behawioralnych…
• Leczenie poważnych zaburzeń osobowości – ważne by ograniczyć sytuacje wybuchowe.

Czy mam borderline

Nasz Test Borderline na Stronie Gabinetu – kliknij

Test Borderline, Diagnoza Zaburzenia Osobowości z Pogranicza

Diagnoza Borderline

O tym czym są zaburzenia osobowości, a także jakie są ich rodzaje możecie przeczytać tutaj.Zaburzenie osobowości z pogranicza, po angielsku borderline personality disorder, stąd skrót BPD, to problem w którym się specjalizujemy w naszym Centrum DBT Emocje.

W naszym podejściu psychoterapeutycznym (terapii DBT) każde leczenie zaczynamy od diagnozy, bo trudno leczyć cokolwiek, jeśli się nie wie dokładnie, co to jest. Stąd wiemy, że: test borderline po polsku nie istnieje, coś podobnego do testu stworzyliśmy tutaj.Te, które znajdują się w sieci są tłumaczeniem, nie mają mocy diagnostycznej.

Prace nad polskim kwestionariuszem, który mierzyłby nasilenie objawów borderline wciąż trwają i nie wiadomo, kiedy się skończą.

Diagnoza Borderline- Kwestionariusz SCID-5

SCID-5-SPQ składający się z kwestionariusza i wywiadu daje rzetelną diagnozę zaburzenia osobowości z pogranicza oraz innych zaburzeń osobowości.

Bardzo ważnym jednak jest, by zrobić zarówno test jak i wywiad!!! Sam test zawyża wyniki, czyli jeśli ktoś zrobi diagnozę opierając się wyłącznie na kwestionariuszu to osoba będzie “bardziej zaburzona” niż jest w rzeczywistości.

Pytania podane poniżej są orientacyjne, nie zastąpią profesjonalnej diagnozy kwestionariuszem SCID-5. Dodatkowe informacje na temat BPD zebrałam na tej stronie na której można wykonać również orientacyjny test, który może podpowiedzieć, czy warto wykonać diagnozę.

Jeżeli podejrzewasz, że możesz mieć to zaburzenie znajdź kogoś, kto potwierdzi to SCID’em !!!Nie bój się diagnozy. Większość osób odczuwa ulgę. Wreszcie wiedzą, co im dolega. Mogą się zmienić i powoli zbudować fajne życie, o jakim zawsze marzyli.

Czy mam Borderline, pytania

Odpowiedz szczerze na poniższe pytania, możesz również zastanowić się, czy spełniasz kategorie diagnostyczne DSM IV wymienione tutaj.

• Czy masz okresy dobrego i złego nastroju (zmienne, silne emocje, które zmieniają się skrajnie nawet w ciągu jednego dnia) ?
• Czy bardzo boisz się odrzucenia?
• Czy twoje związki są burzliwe, lub kończą się raptownie?
• Czy idealizujesz i dewaluujesz swoich bliskich (ktoś jest dla ciebie całym światem, a potem stwierdzasz, że jest totalnym dnem, a potem znowu odwrotnie)
• Czy masz poczucie nudy, braku celu w życiu?
• Czy czujesz się pusta/y wewnątrz?
• Czy nie wiesz kim jesteś, jakie są twoje preferencje?
• Czy jest obszar w twoim życiu nad którym nie masz kontroli?
• Czy często zachowujesz się impulsywnie ?
• Czy radzisz sobie z emocjami, poczuciem nudy, złością, smutkiem za pomocą jedzenia, alkoholu, narkotyków, zakupami, seksem, itp?
• Czy dokonujesz samouszkodzeń ?
• Czy masz myśli samobójcze ?

Jeżeli na kilka z tych pytań odpowiadasz twierdząco, jest pewne prawdopodobieństwo, że cierpisz na zaburzenie osobowości z pogranicza. Zaburzenie to, obrosło w wiele mitów. Często nie jest diagnozowane. Specjaliści rezerwują je, jako etykietkę wyłącznie dla najtrudniejszych pacjentów.

Uważają, że taka diagnoza jest stygmatyzująca, ponieważ nie można tego zaburzenia wyleczyć (choć nie jest to prawdą). Jest również dobra wiadomość. Istnieją bardzo skuteczne metody terapii. Terapia dialektyczno-behawioralna jest uznawana za jedną z najlepszych terapii dla pacjentów borderline. Również dla tych, którzy mają dodatkowe problemy.

DBT zapewnia dużo wsparcia i akceptacji zarazem ucząc konkretnych zachowań i umiejętności.

Traumatyczne wydarzenia w dzieciństwie— czynniki ryzyka rozwoju borderline

• Utrata ważnej osoby: rozwód rodziców, śmierć.
• Nie zapewnienie podstawowych potrzeb: bezpieczeństwa, ochrony i miłości.
• Emocjonalna przemoc: krytyka, agresja werbalna.
• Ciężka, bolesna choroba.
• Niekonsekwentne wychowanie.
• Bycie świadkiem przemocy domowej.
• Bycie ofiarą przemocy (np. bicie, krzyk, nieustanna krytyka).
• Bycie ofiarą przemocy seksualnej.

Naukowcy nie wiedzą dokładnie, co powoduje zaburzenia osobowości, w tym zaburzenie osobowości z pogranicza.

Prawdopodobnie jest to mieszanka czynników. Zarówno wrażliwość powodowana budową i biochemią mózgu, jak i niesprzyjające środowisko. Istotne jest, że zaburzenie osobowości powstaje bez Twojego udziału: Nie jesteś temu winna, winien!Aż 76% kobiet z BPD było ofiarą molestowania seksualnego.

Niektórzy naukowcy uważają, że borderline jest specyficznym rodzajem PTSD, czyli zaburzeniem po stresie traumatycznym, w tym wypadku występującym w dzieciństwie.

Wiele sławnych osób miało BPD, choćby Marylin Monroe, księżna Diana, czy znana w świecie naukowym Marsha Linehan, która sama u siebie zdiagnozowała BPD i sama stworzyła program leczenia, tak skuteczny w tym zaburzeniu.

Aktualnie szkolenia (zaburzenia osobowości, borderline, podejścia behawioralne, trening umiejętności; dla profesjonalistów, psychologów, lekarzy oraz studentów)

Miłość oczami osoby z rozpoznaniem schizoidalnego zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości są grupą zaburzeń psychicznych, w której diagnoza stawiana jest wobec osób dorosłych. Jednak pierwsze objawy pojawiają się już w dzieciństwie bądź w okresie adolescencji.

Zaburzenie to jest trwałym wzorcem zachowania, postępowania oraz odczuwania, interpretowania i rozumienia emocji, co kształtuje jakość relacji z innymi. Charakterystyczną cechą jest sztywność, jednowymiarowość – w konsekwencji generując wyraźne cierpienie (Kryteria Diagnostyczne Zaburzeń Psychicznych DSM-5.

Wydanie piąte; 2013). Przy każdym rozpoznaniu pełnoobjawowych zaburzeń osobowości wymagane jest konkretne określenie typu tych zaburzeń.

Niniejszy artykuł traktuje o jednej z kilku postaci choroby, mianowicie schizoidalnym zaburzeniu osobowości w kontekście funkcjonowania interpersonalnego i relacji interpersonalnych, zaś w dalszej kolejności świata uczuć takiej jednostki, a w szczególności rozumienia i postrzegania przez chorego miłości.

Zaburzenia osobowości są trwałym wzorcem zachowania, postępowania oraz odczuwania, interpretowania i rozumienia emocji, co kształtuje jakość relacji z innymi. Istotne jest, że wzorzec ten wyraźnie odbiega od powszechnych, oczekiwanych norm bądź istniejących wymagań społeczno-kulturowych. Utrzymuje się przez większość czasu, znacząco utrudniając codzienne funkcjonowanie tejże osoby.

Charakterystyczną cechą są sztywność i jednowymiarowość powodujące wyraźne cierpienie. Jak podaje uaktualniona wersja Kryteriów Diagnostycznych Zaburzeń Psychicznych DSM-5 (2013), jest to: A. Stały wzorzec zachowań i doświadczania emocji, który różni się znacząco od tego, co jest oczekiwane w danym kręgu kulturowym.

Wzorzec ten jest wyrażony w co najmniej dwóch spośród wymienionych obszarów:

• Postrzeganie (tzn. sposób postrzegania i interpretowania samego siebie, innych osób oraz wydarzeń).
• Wyrażanie emocji (tzn. zakres, intensywność, chwiejność i adekwatność odpowiedzi emocjonalnej).
• Funkcjonowanie w relacjach międzyludzkich.
• Kontrola impulsów” (APA, 2013, s. 715).

Co warto podkreślić, przy każdym rozpoznaniu pełnoobjawowych zaburzeń osobowości wymagane jest konkretne określenie typu tych zaburzeń.

W niniejszym tekście zaprezentowana zostanie jedna z postaci tychże zaburzeń, mianowicie schizoidalne zaburzenie osobowości w kontekście funkcjonowania świata uczuć takiej jednostki, a przede wszystkim, w jaki sposób rozumiana i widziana jest przez nią miłość.

—

Poniżej przedstawiono podstawowe kryteria diagnostyczne dla rozpoznania według DSM-5 aktualnie obowiązujące w Stanach Zjednoczonych (2013): B. Opisany stały wzorzec jest pozbawiony elastyczności i dominuje w sytuacjach dotyczących danej osoby i w sytuacjach społecznych. C.

 Stały wzorzec powoduje istotne klinicznie cierpienie lub upośledzenie w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach. D. Wzorzec jest niezmienny i utrzymuje się przez długi czas, a jego początek bywa kojarzony co najmniej z wiekiem dorastania lub wczesnej dorosłości. E.

 Występowanie opisanego wzorca nie może być lepiej wyjaśnione poprzez interpretowanie go jako objaw lub skutek innego zaburzenia. F. Zakłócenie nie jest spowodowane fizjologicznym działaniem substancji (np. substancji nadużywanej, przyjmowanego leku) albo stanem ogólnomedycznym (np.

urazem głowy)  (APA, 2013, s. 715).

Z kolei Europejska Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (1998) pod kodem F60 przedstawia następujące kryteria, które muszą być wypełnione do rozpoznania schizoidalnego zaburzenia osobowości. Są to:

G1. Potwierdzenie, że charakterystyka osoby oraz utrwalone wzorce jej przeżywania wewnętrznego i zachowania jako całość wyraźnie odbiegają od zakresu kulturowo oczekiwanego i akceptowanego (tj. „od normy”). Taka odmienność (dewiacja) przejawia się w więcej niż jednym z następujących obszarów: 1) procesy poznawcze (tj. sposoby spostrzegania i interpretowania rzeczy, ludzi i wydarzeń, formowanie postaw i wyobrażeń o sobie i o innych), 2) uczuciowość (zakres, intensywność i dostosowanie poziomu emocjonalnego wzbudzenia i reaktywności), 3) panowanie nad impulsami i nagradzanie potrzeb, 4) sposób odnoszenia się do innych i postępowania w sytuacjach międzyludzkich. G2. Sama dewiacja przejawia się w całym zachowaniu jako jego nieelastyczność, nieprzystosowanie lub innego rodzaju dysfunkcja występująca w szerokim zakresie sytuacji indywidualnych i społecznych (tj. nie ogranicza się do jednego wyzwalającego bodźca lub sytuacji). G3. Osoba doznaje indywidualnego cierpienia lub wywiera niepożądany wpływ na otoczenie społeczne, albo występuje jedno i drugie, przy czym cechy te wyraźnie wywodzą się z zachowania wskazanego w kryterium G2. G4. Cechy wykazują stabilność i długi czas trwania, z początkiem w okresie późnego dzieciństwa lub w wieku młodzieńczym. G5. Dewiacji nie można traktować jako przejawu lub następstwa innych zaburzeń psychicznych wieku dorosłego, choć epizodyczne lub przewlekłe stany działów F00-F59 lub F70-F79 tej klasyfikacji mogą współistnieć lub nakładać się na nią.

G6. Należy wykluczyć chorobę organiczną, uraz lub dysfunkcję mózgu jako prawdopodobną przyczynę odmienności (jeśli przyczyn organicznych można dowieść, należy użyć kategorii F07.) ” (Pużyński S., Wciórka J., 1998, s. 115).

—

Diagnoza schizoidalnego zaburzenia osobowości

Kryteria diagnostyczne są fundamentalnymi i niezwykle szczegółowymi. Jednostki z osobowością schizoidalną w okolicznościach sprawiających im trudność przyjmują bierną postawę, nie reagują nawet na jawne prowokacje.

Mogą również doznawać trwających od kilku minut do nawet kilku godzin licznych epizodów psychotycznych. Są one topowymi reakcjami na odczuwany silny i nieprzyjemny stres.

Czasami również pojawienie się schizoidalnego zaburzenia osobowości może być oznaką pojawienia się w przyszłości schizofrenii bądź też zaburzenia urojeniowego (Millon; 2005).

Jak podaje DSM-5, „najczęściej współwystępuje ze schizotypowym, paranoicznym lub unikowym zaburzeniem osobowości” (Gałecki, Pilecki, Rymaszewska, Szulc, Sidorowicz, Wciórka, 2013, s. 723). Swoistym dopełnieniem wydają się wymienione przez Millon i Davis (2005), co więcej – wpisujące się w przytoczone powyżej wskaźniki psychiatryczne cztery odmiany osobowości schizoidalnej. Są to:

1. odmiana osobowości schizoidalnej w postaci pozbawionej uczuć, posiadającej cechy osobowości kompulsywnej – jej zachowanie jest apatyczne, emocje płytkie, przejawia emocjonalny chłód, brak wrażliwości i obojętność na otoczenie; relacje interpersonalne są powściągliwe, bez emocjonalnego natężenia i przede wszystkim sformalizowane;
2. odmiana osobowości schizoidalnej w postaci apatycznej o cechach wyraźnie depresyjnych – na co dzień jednostka sprawia wrażenie ospałej, powolnej, o niskim poziomie aktywacji i energii do jakiegokolwiek działania; kontakt z innymi ludźmi to kompozycja zależności, niewzruszonego spokoju, w tym ospałości;
3. odmiana osobowości schizoidalnej w postaci oddalonej jest kompilacją właściwości typowych dla osobowości schizotypowej i unikającej – na pierwszy plan zauważalna jest dziwaczność, tendencja do poszukiwania samotności i obserwowania otoczenia „z boku”, odczuwanie wysokiego poziomu społecznego lęku. Na linii ja – inni ludzie zajmują pozycję strony zależnej, unikającej podejmowania decyzji i wiodącej;
4. odmiana osobowości schizoidalnej w postaci tzw. bezosobowej jest typowa dla cech osobowości schizotypowej, czyli pochłoniętej przez własny świat, nieobecnej – w kontaktach z innymi nie angażują się w rozmowy, nie wykazują zainteresowania względem swojego interlokutora (Millon, Davis, 2005).

Funkcjonowanie społeczne jednostki osobowości schizoidalnej

Jak podaje polska oraz zagraniczna literatura przedmiotu, kluczowym dla specyfiki zaburzenia osobowości w postaci schizoidalnej jest dominacja, bez względu na okoliczności czy specyfikę danej sytuacji społecznej, nad zaistniałymi warunkami, np.

utrzymanie odpowiedniego według tej osoby dystansu między nią a innymi osobami. Jeżeli próby zapanowania nie odnoszą skutku, następuje wycofanie z jakichkolwiek relacji z innymi ludźmi, z rodzinnymi włącznie (m.in.

opieka nad dziećmi czy zainteresowanie seksualnością swoją czy partnera), połączona z pogłębioną jeszcze bardziej płytkością emocjonalną i w ograniczonym repertuarze ekspresji emocjonalnej.

Niezwykłą trudnością jest ekspresja gniewu, nawet gdy chory stanie przed bezpośrednią prowokacją. Przejaw radości czy względnej satysfakcji nie jest dostarczane przez żadne źródło bodźca.

Mając do wyboru obecność osób trzecich i miejsce odosobnione, ciche, odludne, wybiorą to drugie.

Samotnictwo, izolacja, a co za tym idzie – ograniczone oddziaływanie jakichkolwiek stresorów, przymusu relacji czy komunikacji pełnej emocjonalnych zasad, oczekiwań czy wymogów, jest dla nich istotą komfortu, zarówno fizycznego, jak i psychicznego, w tym emocjonalnego.

Wykonując swą pracę, nie interesują się tym, co dzieje się wokół nich, spokojnie działają dalej. W sytuacji wymagającej wejścia w kontakt z drugim człowiekiem nawiązują go w celach głównie służbowych. Jest on powierzchowny, w głównej mierze rutynowy.

—

Do rozpoznania osobowości schizoidalnej niezbędne jest spełnienie następujących kryteriów (DSM-5): A.    Wzorzec zachowania polegający na wycofaniu się ze związków społecznych i ograniczony zakres uczuć ujawnianych w warunkach kontaktów międzyludzkich, rozpoczynający się u młodych dorosłych i występujący w różnych warunkach, charakteryzujący się co najmniej czterema z powyższych:

1. Osoba nie pragnie ani nie lubi bliskich związków, włączając relacje rodzinne. 
2. Prawie zawsze wybiera samotne działania.
3. Prawie małe, jeśli w ogóle, zainteresowanie doświadczeniami seksualnymi.
4. Czerpie przyjemność z niewielu, jeśli w ogóle, czynności.
5. Nie ma bliskich przyjaciół ani osób zaufanych, poza najbliższymi krewnymi.
6. Wydaje się niezainteresowana pochlebnymi lub krytycznymi uwagami ze strony innych osób.
7. Jest wycofana emocjonalnie, zdystansowana lub wyraża emocje w niepełny sposób.

B.    Objawy nie występują wyłącznie w przebiegu schizofrenii, epizodu zaburzenia [afektywnego] dwubiegunowego lub zaburzenia depresyjnego z objawami psychotycznymi albo innego zaburzenia psychotycznego i nie są spowodowane innym stanem ogólnomedycznym.

Jeśli kryteria zostały spełnione przed wystąpieniem schizofrenii, należy dodatkowo zapisać «przedchorobowe» tzn. schizoidalne zaburzenia osobowości (przedchorobowe)” (Gałecki, Pilecki, Rymaszewska, Szulc, Sidorowicz, Wciórka, 2013, s. 723). Jeśli chodzi o natomiast o ICD-10 (1998): A.

    Spełnione ogólne kryteria zaburzeń osobowości (F60).

B.    Występują co najmniej cztery z następujących:

1. brak lub znikoma liczba działań służących przyjemności, chłód emocjonalny, wycofanie się lub spłycenie uczuciowości.
2. ograniczona zdolność wyrażania przyjaznych, ciepłych uczuć lub gniewu wobec innych,
3. brak zainteresowania zarówno pochwałami, jak i krytyką,
4. słabe zainteresowanie doświadczeniami seksualnymi z innymi osobami (z uwzględnieniem wieku),
5. konsekwentne wybieranie samotnictwa,
6. silne pochłonięcie fantazjowaniem i introspekcją,
7. brak bliskich przyjaciół lub ufnych związków z osobami (lub co najwyżej pojedyncze) oraz brak potrzeby takich związków z ludźmi. Wyraźna niewrażliwość wobec obowiązujących norm i konsekwencji społecznych, lekceważenie takich norm i konsekwencji nie jest zamierzone” (Pużyński S., Wciórka J., 1998, s. 116).

—

Konkludując, jednostki z osobowością schizoidalną są odbierane, jakby były oderwane od rzeczywistości – obecne ciałem, ale myślami gdzie indziej, głęboko w swoich fantazjach, przemyśleniach, analizach…

Miłość według osoby ze schizoidalnym zaburzeniem osobowości

Przejdźmy do zasadniczej części, jaką stanowi tematyka miłości w kontekście schizoidalnego zaburzenia osobowości.

Co się dzieje w sytuacji, jeżeli jednostka z osobowością schizoidalną jest w związku, a choroba zaczęła ujawniać się w zauważalny sposób? Jak funkcjonuje chory? Jak odnosi się względem partnera/ /partnerki? Jak widzi i rozumie miłość partnerską? Jak już wspomniano wcześniej, kluczowymi dla jednostek schizoidalnych są obszary takie, jak: okazywanie uczuć względem drugiej osoby, poziom dystansu i jakość relacji w drugą osobą. Chodzi zatem o tzw. lęk, który określany jest mianem lęku przed oddaniem się, poświęceniem się drugiej osobie (Riemann, 2005). W jaki sposób następuje rozwój kompetencji funkcjonowania w społeczeństwie, włączając w to umiejętności ekspozycji własnych uczuć względem innych i zacieśnianie więzi? Kluczowymi momentami dla każdego człowieka są: okres przedszkolny i zawierania pierwszych znajomości z rówieśnikami, zabawy z rówieśnikami, okres szkolny i tworzenie się przyjaźni, powiększanie grona znajomych, okres adolescencji i pojawianie się pierwszych zauroczeń i związków, okres młodych dorosłych itd. Ten przedział trwający do mniej więcej 18.–20. roku życia to czas krystalizowania się osobowości i ściśle z nią związany rejon emocjonalności, uczuć wyższych, wartości oraz nastawienia „ku”, „od”, „obok”, „nad” oraz „przeciw” innych/siebie (Kępiński, 2000; 2001; 2003; 2017; 2015; 2013; 2012, Maj 2012). Jeżeli dochodzi do nadmiernego ukierunkowania na własną osobę, nagminnego wybierania czynności samotniczych, stronienia od ludzi, a nawet izolowania się od nich, są to jednoznaczne oznaki do konieczności fachowego, specjalistycznego zaopiekowania się taką osobą pod kątem terapeutycznym w obszarze rozwoju schizoidalnego zaburzenia osobowości. Szczególnie dotkliwy może być (i najczęściej jest) okres dorastania, w którym nauka nawiązywania głębszych, bardziej intymnych relacji dopiero rozpoczyna się. Gdy ten proces nie następuje lub przebiega nieprawidłowo (patrz: opis powyżej), wtedy występuje deficyt doświadczeń fascynacji drugą osobą i zaangażowania, a przy tym odczuwania zadowolenia oraz przyjemności i nieznajomość ich repertuaru. Zatem tworzone związki są płytkie, przelotne, czysto seksualne, ukierunkowane jedynie na fizyczność człowieka, zaspokojenie własnych popędów (ignorując potrzeby strony drugiej). Znakomicie przedstawia to Riemann (2005, s. 32), wskazując na odczuwanie wysokiego poziomu lęku przed wspomnianym zbliżeniem się do drugiej osoby i zaangażowaniem się, które interpretowane jest jako utratę własnej niezależności i poświęcenie własnej wolności – swoiste ubezwłasnowolnienie:

Pewna kobieta potrafiła oddawać się fizycznie mężczyźnie tylko wtedy, gdy wiedziała, że potem najprawdopodobniej nigdy go nie spotka.

Utrata na wczesnym etapie matki – postaci kreującej obraz kobiety, matki, kochanki czy przyjaciółki, przede wszystkim u mężczyzn z rozpoznaniem osobowości schizoidalnej, może skutkować w późniejszych okresach dorosłego życia tendencjami do wchodzenia w związki ze starszymi od siebie kobietami. Ich partnerki stają się zatem odzwierciedleniem ich matki, obiektem zastępczym, którego przez lata tak im brakowało.

Inny przykładem typowym dla partnerów schizoidalnych jest agresywna reakcja, najczęściej słowna: wyśmiewanie, umniejszanie czy wyrażanie swego niezadowolenia ironicznym tonem głosu, na wszelkie wysyłane w jego kierunku sygnały wskazujące na chęć zbliżenia się, okazania sympatii, względów, życzliwości, serdeczności… po prostu miłości. Obok agresji werbalnej mogą również pojawić się myśli krążące wokół nienawiści, chęci zniszczenia czy wręcz skrzywdzenia partnera. Eskalują one w okolicznościach najmniejszych – choćby prób…