Przedwczesne wygasanie czynności jajników to tragedia młodych kobiet. Jakie są jego przyczyny? Czy można mu zapobiec i które kobiety są w grupie ryzyka? Dowiesz się z naszego artykułu.
Przedwczesne wygasanie czynności jajników to tragedia młodych kobiet. Jakie są jego przyczyny? Czy można mu zapobiec i które kobiety są w grupie ryzyka? Dowiesz się z naszego artykułu.
Czym jest przedwczesne wygasanie czynności jajników?
To dolegliwość polegająca na zaniku czynności jajników przed 40. rokiem życia, spowodowana utratą lub dysfunkcją pęcherzyków jajnikowych.
Przedwczesne wygasanie jajników (POF) dotyka 1 na 100 kobiet przed 40-tką oraz 1 na 1000 kobiet przed 30. rokiem życia.
Charakteryzuje się małym stężeniem estradiolu, a także brakiem miesiączki i zmniejszoną płodnością. W rezultacie POF prowadzi do całkowitej bezpłodności u młodych kobiet.
Czy jesteś w grupie ryzyka?
Wśród czynników, które mogą bezpośrednio przyczyniać się do przedwczesnego wygasania czynności jajników, wymienia się: niedobory enzymatyczne, niedoczynność tarczycy spowodowaną chorobą Hashimoto, chorobę Addisona, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę, galaktozemię (toksyczne uszkodzenie pęcherzyków jajnikowych), niektóre infekcje wirusowe i choroby gorączkowe (m.in. ospa), chemioterapia, radioterapia oraz wiele czynników genetycznych.
Bardzo wysokim czynnikiem ryzyka, który może wywołać chorobę, jest palenie papierosów. Średni wiek kobiet, u których diagnozowane jest POF, to 31 lat, natomiast w przypadku podłoża genetycznego, choroba uaktywnia się już około 23. roku życia.
Diagnostyka
Obecnie najskuteczniejszą metodą rozpoznania przedwczesnego wygasania czynności jajników jest oznaczenie hormonu anty-Müllera (AMH). Jego stężenie pozwala określić, czy nastąpił spadek pęcherzyków jajnikowych i jaka jest ich rezerwa.
Znacznie trudniej postawić jednoznaczną diagnozę tylko na podstawie badań estradiolu i gonadotropin, ponieważ ich stężenia mogą się wahać w trakcie trwania cyklu.
Następstwa choroby
Zdiagnozowanie POF u młodych kobiet oznacza przede wszystkim niemal całkowitą bezpłodność. Istnieją niewielkie szanse na zapłodnienie naturalnymi sposobami, przy współudziale leczenia hormonalnego. Jedyną drogą może być pobranie zapłodnionej komórki jajowej od dawczyni. Niestety, to nie wszystkie przykre następstwa, jakie są związane z chorobą.
Skutkami przedwczesnego wygasania czynności jajników są także typowe objawy menopauzalne, zwiększone zagrożenie osteoporozą, cukrzycą typu II, miażdżycą, nadciśnieniem tętniczym i innymi chorobami układu krążenia*, wśród kobiet z POF notuje się prawie dwa razy większą śmiertelność, niż wśród kobiet z normalnie pracującymi jajnikami.
Aby poprawić komfort życia i zachować dojrzalakobieta.pl, pacjentki powinny być pod stałą opieką lekarską i przyjmować długoterminową terapię hormonalną.
Powiązane artykuły
Więcej 
Więcej 
Więcej
Gdy jajniki protestują, czyli o przedwczesnym wygasaniu czynności jajników
The photo of uterus is on the woman's body, isolate on white background, Female anatomy concept
Zespół POF został zdefiniowany w 1967 roku jako niefizjologiczne ustanie miesiączkowania u kobiet przed 40. r.ż., ale jego obraz kliniczny był już szczegółowo przedstawiony w 1950 roku jako wtórny brak miesiączki, uderzenia gorąca, zaburzenia koncentracji, rozdrażnienie, nocne pocenie, obniżenie libido, niepłodność i zanik endometrium.
Pacjentki z tym schorzeniem najczęściej wybierają się do lekarza z powodu braku miesiączki bądź niemożności zajścia w ciążę. Do oceny rezerwy jajnikowej służą badania hormonalne, w tym ocena poziomu AMH, FSH i estradiolu, z czego uważa się, że to właśnie AMH jest najlepszym markerem służącym do oceny rezerwy jajnikowej.
A teraz wyjaśnienie – w badaniach hormonalnych stwierdza się hipogonadyzm hipergonadotropowy, czyli niskie stężenie estradiolu (< 20 pg/ml), wysokie stężenie gonadotropin (FSH > 20 IU/l), niskie stężenie hormonu antymüllerowskiego (AMH < 0,5 ng/ml).
Przy czym stężenie FSH > 40 IU/l stwierdzone przynajmniej dwukrotnie w odstępie 4-6 tygodni już upoważnia lekarza do rozpoznania przedwczesnego wygasania czynności jajników.
Dodatkowo coraz częściej stosuje się inną metodę określającą rezerwę jajnikową, aby określić szanse kobiety podlegającej procedurze wspomaganego rozrodu na urodzenie dziecka, a mianowicie AFC – określenie liczby pęcherzyków dojrzewających podczas badania ultrasonograficznego przezpochwowego.
Co jeśli chodzi o przyczyny POF?
Przede wszystkim są różnorodne, poczynając od uwarunkowań genetycznych, przez enzymatyczne, infekcyjne aż do jatrogennych – wywołanych czynnościami medycznymi.
Podejrzewa się, że zaburzenie związanie z zatrzymaniem funkcjonowania jajników ma związek z produkowaniem specyficznych przeciwciał przeciwko komórkom własnego ciała.
Innym mechanizmem, który może wywołać przedwczesne wygasanie jajników jest galaktozemia, polegająca na tym, że organizm osoby chorej nie jest w stanie przekształcić galaktozy w glukozę. Ponadto podejrzewa się także związek czynności jajników z chorobami wirusowymi.
Istnieją również przypadki wygasania czynności jajników z powodu radioterapii lub chemioterapii, stosowanych w leczeniu nowotworów. Wtedy jest to zatrzymanie czynności jajników wywołane toksynami. Niestety, większość przypadków wygasania czynności jajników ma charakter idiopatyczny, czyli nie jest znane ich podłoże.
Przedwczesne wygasanie czynności jajników choć nie jest częste, niezdiagnozowane i nieleczone daje poważne, uciążliwe i negatywne skutki zdrowotne.
Niedobór hormonów, a mianowicie zbyt wcześnie pojawiający się niedobór estrogenów, będący następstwem POF, skutkuje poważnymi konsekwencjami dla organizmu kobiety z tym schorzeniem. Przede wszystkim – obniżenie gęstości mineralnej kości (osteopenia, osteoporoza).
Dowiedziono, że u kobiet z POF istnieje wyższe ryzyko złamań niż u kobiet z osteoporozą o innej przyczynie.
Ponadto niedobór estrogenów prowadzić może również do zaburzeń metabolicznych, których następstwem są choroby układu krążenia takie jak: miażdżyca, hipercholesterolemia, a także do zmian zanikowych w układzie moczowo-płciowym, objawiających się suchością pochwy i nawracającymi infekcjami. Jednak najważniejszym aspektem wystąpienia POF dla każdej młodej kobiety jest obniżenie płodności.
Leczenie POF.
Leczenie wygasania czynności jajników to przede wszystkim hormonalna terapia zastępcza, która uzupełnia brakujące hormony. Podawany estrogen pozwala także uniknąć wspomnianej już osteoporozy.
Jeśli to możliwe, wskazane jest leczenie przyczynowe – znane są opisy przypadków powrotu czynności jajników po zastosowaniu diety bezglutenowej w przypadku celiakii.
Niekiedy podczas podawania estradiolu, pojawiały się sporadyczne owulacje, które w efekcie prowadziły do zajścia w ciążę. Może wiązać się to z faktem, iż w organizmie kobiety z POF pozostają pewne nieliczne pęcherzyki, które mogą jeszcze dojrzeć w sprzyjających dla nich warunkach.
Istnieją również doniesienia o skutecznym leczeniu POF za pomocą terapii wysokimi dawkami kortykosterydów czy dożylnym podawaniu immunoglobulin. W ostatnim czasie pojawiają się także doniesienia na temat suplementacji melatoniny w okresie perimenopauzy.
Melatonina bywa nazywana hormonem młodości ze względu na regulacyjny wpływ na wydzielanie gonadotropin przysadkowych. Uważa się, że pomaga ona w przywracaniu płodności, menstruacji oraz zapobiega depresji związanej z menopauzą.
Należy pamiętać, że w przypadku kobiet młodszych istnieje szansa na zapłodnienie pozaustrojowe i odpowiednie przeprowadzenie ciąży aż do rozwiązania. Niezbędna jest jednak konsultacja z ginekologiem i stała opieka specjalisty.
Endokrynologia Pediatryczna
Endokrynologia Pediatryczna, Tom 18 | Rok 2019 | Nr 1(66)DOI: 10.18544/EP-01.18.01.1714
Premutacja FMR1 jako przyczyna przedwczesnego wygasania czynności jajników u 17,5-letniej pacjentki, trudności diagnostyczne, opis przypadku i przegląd piśmiennictwa
1Zofia Klecz, 2Agnieszka Lecka-Ambroziak, 2Maria Szarras-Czapnik, 3Agata Skórka, 4Małgorzata Walewska-Wolf, 2Elżbieta Moszczyńska, 5Mieczysław Szalecki
1Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa, Oddział Patologii Noworodka i Niemowlęcia Szpitala Dziecięcego im. prof. J.
Bogdanowicza, Warszawa2Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa3Poradnia Genetyczna, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa4Poradnia Ginekologiczna, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa5Klinika Endokrynologii i Diabetologii, Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa, Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu UJK, Kielce
Słowa kluczoweprzedwczesne wygasanie czynności jajników, wtórny brak miesiączki, hipogonadyzm hipergonadotropowy, wielogruczołowy zespół autoimmunologiczny
Problem przedwczesnego wygasania czynności jajników (Premature Ovarian Insufficiency, POI), definiowanego jako ustanie funkcji jajników przed 40 r.ż., dotyczy zaledwie ok. 0,01% młodych kobiet poniżej 20 r.ż. [1-3].
W badaniach hormonalnych stwierdza się niskie stężenia estradiolu, wzrost stężenia hormonu folikulotropowego (FSH) oraz niskie stężenie hormonu antymullerowskiego (AMH) [1-3]. Etiologia POI jest bardzo zróżnicowana, może manifestować się zarówno jako pierwotny, jak i wtórny brak miesiączki. POI warunkuje problemy psychologiczne oraz niepłodność.
Diagnostyka obejmuje przyczyny genetyczne, hormonalne, autoimmunologiczne, metaboliczne oraz jatrogenne [1,2,4]. Aby zapobiec skutkom hipoestrogenizmu prowadzącego do rozwoju osteoporozy, chorób układu krążenia oraz procesu przedwczesnego starzenia, pacjentki wymagają leczenia hormonalną terapią zastępczą [1,2,5].
Przedstawiono przypadek 17,5-letniej pacjentki z chorobą Hashimoto i POI, diagnozowanej z powodu wtórnego braku miesiączki od wieku 15 lat, z negatywnym wywiadem rodzinnym w tym kierunku, a także przegląd piśmiennictwa.
Wstęp
Ustanie czynności germinatywnej i hormonalnej jajników przed 40 rokiem życia trwające co najmniej 4 miesiące określane jest mianem przedwczesnego wygasania czynności jajników (Primary Ovarian Insufficiency, POI, wcześniej stosowana nazwa Premature Ovarian Failure, POF). Problem przedwczesnej menopauzy, jak również określane jest POI, dotyczy ok.
1% kobiet, w wieku rozwojowym zdarza się niezmiernie rzadko w ok. 0,01% [1,2,5].
Jego przyczyny są bardzo różnorodne, zaczynając od uwarunkowań genetycznych (najczęściej w zespole Turnera lub w powiązaniu z genem FMR1 odpowiedzialnym za zespół łamliwego chromosomu X – Fragile X Syndrome, FXS, gen FMR1 – Fragile X Mental Retardation 1, znacznie rzadziej w związku z mutacjami wielu innych genów), poprzez autoimmunologiczne, w tym m.in.
w przebiegu autoimmunologicznych zespołów niedoczynności wielogruczołowej (autoimmune poliglandular syndrome, APS), enzymatyczne (np. w galaktozemii), infekcyjne i jatrogenne (po przebytej chemioterapii, radioterapii, wskutek usunięcia lub uszkodzeń gonad) [2,4,5]. W związku z szeroką i trudną diagnostyką etiologia w wielu przypadkach (nawet do 90%) pozostaje nieustalona [2].
W zespole tym rozpoznaje się hipogonadyzm hipergonadotropowy [1,2]. Ponieważ stężenie hormonu folikulotropowego (FSH) może być zmienne w trakcie cyklu oraz pomiędzy cyklami miesięcznymi, dlatego ocena hormonalna powinna być uzupełniona o badanie stężenia hormonu antymuellerowskiego (anty-Muellerian hormone, AMH), który uchodzi za najlepszy marker służący do oceny rezerwy jajnikowej [4–6].
Opis przypadku
17,5-letnia pacjentka z niedoczynnością tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto w stanie eutyreozy skierowana została do diagnostyki w Klinice Endokrynologii i Diabetologii IP-CZD z powodu utrzymującego się wtórnego braku miesiączki.
Wywiad okołoporodowy był niepowikłany, dziecko z CII, PII urodzone siłami natury o czasie, z masą ciała 4300 g, długości 57 cm, ocenione na 10 punktów według skali Apgar. Okres noworodkowo-niemowlęcy oraz rozwój psychoruchowy były prawidłowe. Dziewczynka do 15 r.ż.
była zdrowa, znajdowała się pod opieką stomatologiczną z powodu zaburzeń mineralizacji szkliwa zębów mlecznych. Wywiad rodzinny obciążony był występowaniem choroby Gravesa-Basedowa u babci oraz siostry matki, bez zaburzeń miesiączkowania w rodzinie.
Pierwsza miesiączka wystąpiła w wieku 12 lat, długość cykli wynosiła 21-28 dni, krwawienia trwały 3-4 dni, miesiączki były regularne do czasu ich ustania w wieku 15 lat.
W tym czasie u dziewczynki zaobserwowano również nasilone wypadanie włosów, szorstkość skóry, nasilony trądzik na twarzy i plecach, drżenie mięśni, uczucie uderzeń gorąca i kołatania serca oraz wzrost masy ciała ok. 10 kg w ciągu kilku miesięcy. Od 15,5 r.ż.
dziewczynka pozostawała pod opieką poradni endokrynologicznej w miejscu zamieszkania, obserwowano nieznacznie podwyższone stężenie hormonu tyreotropowego TSH 5,09 – 5,4mIU/l (norma N: 0,51-4,3), przy prawidłowych wartościach wolnych frakcji hormonów tarczycy: fT3 4,03pg/ml (N: 2,56-5,01) oraz fT4 1,07ng/dl (N: 0,98-1,63), podwyższone miano przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie anty-TG 220 IU/ml (N:
Klinika leczenia niepłodności
Przedwczesne wygasanie czynności jajników to schorzenie diagnozowane u około 12% pacjentek klinik leczenia niepłodności. Zwykle występuje u kobiet w wieku 23-40 lat.
Jak wykryć przedwczesne wygasanie czynności jajników?
O przedwczesnym wygasaniu czynności jajników mogą świadczyć zaburzenia cyklu miesiączkowego, takie jak zbyt długie cykle lub nieregularne miesiączki. W badaniu USG schorzenie przejawia się małą liczbą pęcherzyków jajnikowych oraz zmniejszoną objętością jajników.
Badania laboratoryjne wykrywają spadek poziomu hormonu AMH we krwi, po którym następuje obniżenie stężenia Inhibiny B oraz – na końcu – wzrost poziomu hormonu folikutropowego (FSH) i spadek stężenia estradiolu.
Przyczyny przedwczesnego wygasania czynności jajników
Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników może być następstwem zastosowania radioterapii lub chemioterapii w ramach leczenia przeciwnowotworowego.
Do uszkodzenia jajników mogą przyczynić się także operacje w obrębie przydatków, przeprowadzane w związku z obecnością torbieli lub guzów.
Jeśli przyczyna przedwczesnego wygasania czynności jajników jest inna, lekarz zleca pacjentce badanie kariotypu i FRAX, aby wykluczyć czynnik genetyczny. Kolejny krok to rozpoczęcie leczenia odpowiedniego do wieku pacjentki oraz stopnia ograniczenia czynności jajników.
Jakie są możliwości leczenia?
U młodych pacjentek posiadających drożne jajowody i choćby niewielką odpowiedź jajników na stymulację, przeprowadza się cykle stymulowane. Nasienie partnera powinno mieć prawidłowe parametry.
Skumulowana skuteczność leczenia z wykorzystaniem protokołów stymulacyjnych nie przekracza w tym przypadku 25%.
Brak ciąży po 6 stymulowanych cyklach może być wskazaniem do wykonania zapłodnienia pozaustrojowego.
Pacjentki po 35. roku życia lub posiadające mocno ograniczoną rezerwę jajnikową (stężenie hormonu AMH poniżej 0,25) powinny w pierwszej kolejności skorzystać z próby pobrania komórek jajowych do in vitro.
Stymulacja czynności jajników jest w ich przypadku zwykle niestandardowa, a zastosowane protokoły stymulacyjne łączy się z tak zwanym primingiem, czyli przygotowaniem cyklu (tu pomocne są estrogeny oraz androgeny, takie jak testosteron i DHEA).
Jak pokazują dane statystyczne, w ok. 35% cykli odnotowuje się nieudane próby pobrania prawidłowych komórek jajowych lub uzyskania zarodków.
W przeliczeniu na pojedynczy transfer skuteczność leczenia wynosi około 16%.
Gdy nie ma szans na przeprowadzenie skutecznej stymulacji, a także gdy zapłodnienie pozaustrojowe nie przynosi efektu, para może przystąpić do programu adopcji komórek jajowych.
Nierozpoznane przedwczesne wygasanie czynności jajników nie jest rzadkością – Serwis Ginekologia i położnictwo
Brak odpowiedniej diagnostyki u pacjentek, u których ''zanikła miesiączka'' dość łatwo jest pokryć, nawet na całe lata, stosowaniem antykoncepcji, która w tych przypadkach prawie zawsze daje regularne krwawienia z odstawienia.
Pacjentka interpretuje je jako miesiączki i dowód wyzdrowienia. Może się jednak okazać, że tak naprawdę mieliśmy do czynienia z wygasaniem czynności jajnika – tłumaczy prof.
Błażej Męczekalski, kierownik Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Przedwczesne wygasanie czynności jajników dotyczy kobiet w każdym wieku, ale zgodnie z definicją można tę chorobę rozpoznać tylko przed 40. rokiem życia.
– Później, stan ten klasyfikowany jest na równi z naturalną menopauzą, choć nie wszyscy badacze zgadzają się z tym punktem widzenia – mówi prof. Męczekalski.
Wyjaśnia, że im wcześniej wygasa czynność jajników, tym większe problemy zdrowotne powoduje. W najgorszej sytuacji są kobiety młode, u których wygaśnięcie czynności jajnika może zaburzyć proces dojrzewania płciowego. Wówczas choroba rzutuje nie tylko na problemy fizykalne, ale także na całą sferę psychiczną: samookreślenia, identyfikacji płciowej, dojrzałości i wielu problemów społecznych.
– Niemal wszystkie kobiety po wygaśnięciu czynności jajników nie są w stanie posiadać własnego potomstwa, dlatego też problem jest szczególnie dotkliwy dla osób młodych – wskazuje kierownik Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej.
Podaje, że liczba tych pacjentek w literaturze określana jest z dość stałą częstością, od ok. 0,1 proc. kobiet przed 30. rokiem życia do ok. 1 proc. przed 40. rokiem życia. Tłumaczy też, że jedną z istotnych przyczyn ‘przedwczesnej menopauzy’ jest leczenie onkologiczne.
– Ze względu na jego rosnącą skuteczność, paradoksalnie mamy do czynienia z coraz większą liczbą takich chorych. Agresywna chemioterapia (stosowana np.
w przypadku niektórych typów białaczki) czy radioterapia prowadzić mogą do trwałego uszkodzenia wrażliwych komórek rozrodczych. Kobiety z tej grupy, tzw.
''dorośli, którzy przeżyli raka'' (adult cancer survivors) borykają się z poważnymi zaburzeniami endokrynologicznymi oraz niepłodnością – wyjaśnia prof. Męczekalski.
Zwraca uwagę, że jest to poważny problem, który ostatnio został ujęty w dyscyplinie zwanej ''oncofertility'', co można tłumaczyć jako ''płodność onkologiczna''.
Zapytany o to, na czym polega leczenie przedwczesnego wygasania czynności jajników, prof. Błażej Męczekalski podaje, że leczenie to prawie zawsze obejmuje uzupełnienie hormonów, których nieczynne gonady nie produkują. Ta, tzw.
hormonalna terapia zastępcza, nie różni się w ogólnych założeniach od tej prowadzonej w grupie kobiet po menopauzie i obecnie nie stanowi dużego wyzwania.
Jak podaje, problem zachowania czy przywrócenia płodności u tych pacjentek jest natomiast olbrzymim wyzwaniem dla współczesnej medycyny rozrodu.
Zioła, które pomogą w leczeniu objawów menopauzy
Termin menopauza oznacza ostatnią miesiączkę w życiu kobiety. Występuje wówczas, gdy spada poziom estrogenów, jajniki nie produkują jajeczek, kończy się możliwość zajścia w ciążę. Przy czym, by uznano to za sytuację trwałą, kolejne krwawienie nie może pojawić się co najmniej przez rok.
Jednak zanim to wszystko nastąpi, trwa okres premenopauzalny – poprzedzający, który zwykle zaczyna się kilka lat po przekroczeniu 40. roku życia. Jest to najlepszy czas na to, by obserwować zmiany zachodzące w organizmie i wcześnie na nie reagować.
To dobry sposób zadbania o przyszły komfort, by oszczędzić sobie późniejszych przykrych dolegliwości i trwałych zmian.
Czym grozi?
Dlaczego warto leczyć menopauzę? Dlatego, że nie oznacza ona jedynie gorszego samopoczucia, ale niesie też ryzyko wystąpienia wielu poważnych chorób (1). Są związane ze spadkiem działania hormonów, które ochraniają organizm.
Gdy to nastąpi, rośnie ubytek masy kostnej (osteoporoza), wzrasta ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej (ze względu na podniesienie się poziomu cholesterolu we krwi), następuje mineralizacja ślimaka usznego (co powoduje głuchnięcie).
Spadek hormonów odpowiada też za rozpad kolagenu w skórze (więcej zmarszczek i wiotczenie skóry) oraz za choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Alzheimera) i demencję.
Menopauza oznacza też obniżenie kondycji tkanek w obrębie narządów płciowych – spadek napięcia mięśni miednicy oraz suchość śluzówki pochwy. Krótko mówiąc – menopauza powoduje szybsze starzenie się i znaczące pogorszenie jakości życia kobiety.
Jak leczyć naturalnie?
W okresie okołomenopauzalnym ważna jest zmiana stylu życia. Uważa się, że powinna dotyczyć codziennych nawyków. Polega przede wszystkim na rozsądnym, ale łagodnym traktowaniu swojego ciała. Nie zaleca się więc przegrzewania organizmu.
Należy unikać ostrych przypraw, utrzymywać niższą temperaturę w pomieszczeniach, ograniczyć alkohol i kofeinę. Poza tym ważna jest aktywność fizyczna, by zredukować masę ciała. W efekcie może się zmniejszyć nasilenie objawów wypadowych, czyli np. uderzeń gorąca.
To nie wszystko, bo gdy myślimy o wsparciu organizmu w okresie menopauzalnym, mamy do wyboru kilka metod zmniejszających objawy. Mogą to być:
Jednak najbardziej udokumentowaną (2) skuteczność mają izoflawony (należą do fitoestrogenów), czyli grupy substancji roślinnych, których struktura chemiczna jest podobna do estrogenów. Ich działanie jest słabsze niż hormonalna terapia menopauzalna, ale skuteczne.
Zastosowanie preparatów roślinnych, np. soi czy czerwonej koniczyny, zawierających aktywne izoflawony, pomaga wyrównać poziom hormonów. Zmniejszają się uciążliwe objawy menopauzy, np. uderzenia gorąca, chronione są kości i serce.
Jednak nigdy nie sięgajmy po te preparaty bez konsultacji z lekarzem, który doradzi, co może pomóc.
Obniżona rezerwa jajnikowa
Wiele Pacjentek ze stwierdzoną obniżoną rezerwą jajnikową postrzega diagnozę, jako swego rodzaju wyrok. Z jednej strony pojawiają się trudne emocje, z drugiej – konieczność podjęcia decyzji o dalszych krokach.
Warto jednak spojrzeć na sytuację z perspektywy rokowań.
Wczesne zdiagnozowanie obniżonej rezerwy jajnikowej umożliwia podjęcie niezbędnych działań w zakresie ochrony płodności, a także przyspieszenie leczenia, które daje szansę na macierzyństwo.
Przyczyny obniżenia rezerwy jajnikowej
Najważniejszym czynnikiem wpływającym na obniżenie rezerwy jajnikowej jest wiek kobiety. Liczba komórek jajowych jest określona już w momencie, gdy dziewczynka przychodzi na świat i wynosi średnio ok. 400 tys. Z wiekiem pula jajeczek maleje, podobnie jak poziom hormonu antymullerianowskiego.
U kobiet w okresie rozrodczym średnio wynosi ok. 40 tys. Istotny spadek płodności obserwuje się od 30 roku życia, a ryzyko nie uzyskania ciąży w okresie roku starań rośnie z 5% (20 – 25 rż) do 30% (35 – 38 rż). Wiek kobiety i jej rezerwa jajnikowa mogą również wpływać na jakość komórek jajowych.
Warto mieć świadomość, że zabiegi operacyjne na przydatkach mogą wiązać się z częściową, czasem znaczną utratą rezerwy jajnikowej.
W niektórych przypadkach bardzo niski poziom AMH jest konsekwencją wczesnego wygasania funkcji jajników (ang. Premature Ovarian Failure, POF).
Obniżony poziom rezerwy jajnikowej może mieć podłoże genetyczne lub autoimmunologiczne, być wynikiem przebytych stanów zapalnych lub agresywnych terapii onkologicznych.
Ocena rezerwy jajnikowej – AMH
Pierwszym badaniem wykonywanym w celu oceny rezerwy jajnikowej jest określenie poziomu hormonu antymüllerowskiego AMH w surowicy krwi. Sanowi on unikalny parametr endokrynologiczny, oceniający funkcje żeńskich gonad płciowych, idealny jako:
- wskaźniki oceny płodności,
- parametr liczby rosnących pęcherzyków jajnikowych – marker rezerwy jajnikowej,
- czynnik prognostyczny przedwczesnego wygasania funkcji jajników.
AMH jako parametr płodności dostarcza informacji zarówno o puli pęcherzyków jajnikowych, jakim dysponuje kobieta w danym okresie dojrzałości płciowej, jak i o ich jakości. Wraz z wiekiem kobiety zmniejsza się zapas pęcherzyków jajnikowych, co odzwierciedlają wartości AMH we krwi. W przypadku przedwczesnego wygasania funkcji jajników (ang.
Premature Ovarian Failure, POF), poziomy AMH w surowicy są bardzo niskie, a nawet nieoznaczalne. Pomiar stężenia AMH odgrywa również istotną rolę w diagnostyce początkowego stadium przedwczesnego wygasania funkcji jajników u prawidłowo jeszcze miesiączkujących kobiet.
Rozpoczynająca się niewydolność jajników w swoim pierwszym stadium może ujawnić się pod postacią nieregularnych cykli miesiączkowych (przejściowa niewydolność jajników) i w ciągu 3 do 10 lat przechodzi w stadium menopauzy.
Dotychczasowe badania wykazały, iż oznaczenie stężenia AMH pozwala precyzyjnie rozróżnić początkowe stadium POF z regularnymi cyklami miesiączkowymi od stadium przejściowej niewydolności jajników u pacjentek nie spełniających wszystkich kryteriów tego zespołu.
Obniżona rezerwa jajnikowa – postępowanie u kobiet
W przypadku kobiet z obniżoną rezerwą jajnikową konieczne jest indywidualne zaplanowanie terapii, poprzedzone oceną przyczyn problemu. Na precyzyjne zaplanowanie odpowiedniej strategii postępowania klinicznego w przypadku pacjentek onkologicznych czy z przedwczesnym wygasaniem funkcji jajników pozwala analiza zależności między poziomem AMH i puli pęcherzyków jajnikowych.
Ścisła korelacja z ilością pierwotnych pęcherzyków jajnikowych umożliwia ocenę spodziewanej odpowiedzi jajników na zastosowanie leków w programach rozrodu wspomaganego. Na podstawie wyników lekarz indywidualnie ustala optymalny schemat stymulacji owulacji umożliwiający uzyskanie jak największej liczby pęcherzyków jajnikowych, przy ograniczeniu ryzyka działań niepożądanych.
Specjaliści INVICTA mają odpowiednie, wieloletnie doświadczenie w postępowaniu z Pacjentkami o niskim poziomie AMH. Dzięki temu uzyskujemy wysokie wskaźniki ciąż i wielu parom możemy skutecznie pomagać.
Poziom AMH (ang. Anti-Müllerian Hormone) to jeden z najefektywniejszych markerów kobiecej płodności. Jego wysokość pozwala na określenie rezerwy jajnikowej kobiety, a tym samym określenie jej potencjału rozrodczego.
Hormon AMH produkowany jest przez komórki otaczające jajeczka, które znajdują się w pęcherzykach w jajniku. Liczba komórek jajowych, zwana rezerwą jajnikową, jest określona już w momencie, gdy dziewczynka przychodzi na świat i wynosi średnio ok. 400 tys.
Z wiekiem maleje, podobnie jak poziom hormonu antymullerianowskiego.
Niska wartość AMH staje się miarodajnym wskaźnikiem spadku płodności i przedwczesnego wygasania czynności jajników. Jednocześnie u kobiet z PCOS (Zespół Policystycznych Jajników) AMH jest znacząco podwyższony.
Spadek płodności obserwuje się od 30 roku życia, a ryzyko nie uzyskania ciąży w okresie roku starań rośnie z 5 % (20 – 25 rż) do 30 % (35 – 38 rż). Wiek kobiety i jej rezerwa jajnikowa mogą również wpływać na jakość komórek jajowych.
Na podstawie wyników AMH lekarz wyznacza optymalną ścieżkę postępowania medycznego i ustala ewentualne metody leczenia, stąd rzetelność i wiarygodność badania ma zasadnicze znaczenie.
Analiza wyniku badania hormonu Anti-Müllerian pozwala nie tylko na aktualną ocenę płodności Pacjentki, ale także na oszacowanie czasu, w jakim kobieta będzie w stanie zajść w ciążę z własnych komórek jajowych.
Niski poziom rezerwy jajnikowej może oznaczać konieczność pobrania i zamrożenia komórek jajowych, zanim rezerwa się wyczerpie i późniejsze wykorzystanie ich w leczeniu.
Niepodjęcie takich działań to ryzyko naturalnego wyczerpania rezerwy przed zakończeniem leczenia, czyli przed osiągnięciem ciąży.
Ostatnie badania prowadzone na świecie wśród Pacjentek leczących się z powodu niepłodności metodami wspomaganego rozrodu ukazują dodatkową przydatność tego testu.
Jego poziom wskazuje nie tylko na rezerwę jajnikową, ale także koreluje z odsetkiem prawidłowo zapłodnionych komórek metodą in vitro, a co za tym idzie pozwala ocenić szanse tych pacjentek na zajście w ciążę.
AMH pokazuje również moment, kiedy kobieta wejdzie w okres menopauzy.
Istotny spadek płodności obserwuje się od 30 roku życia, a ryzyko nie uzyskania ciąży w okresie roku starań rośnie z 5% (20 – 25 rż) do 30% (35 – 38 rż).
Czy ten artykuł jest przydatny? 487 2