Zanikowe zapalenie pochwy i sromu – częsty problem w okresie menopauzy

Okres klimakterium będzie stanowić problem cywilizacyjny XXI wieku, gdyż ok. 1/3 kobiet zamieszkujących kraje wysoko rozwinięte jest w wieku pomenopauzalnym, a każda kobieta ponad 1/3 swojego życia przeżywa po okresie menopauzy. Okres menopauzy jest szczególnym momentem w życiu każdej kobiety. Owe ostatnie krwawienie miesięczne stanowi granicę oddzielającą od siebie dwa okresy – okres premenopauzalny, związany z występowaniem nieregularnych miesiączek i okres pomenopauzalny (klimakterium), w którym w warunkach fizjologicznych nie obserwuje się krwawień z macicy. Zakończenie okresu prokreacyjnego jest wynikiem wygaśnięcia czynności generatywnej i nieodłącznie z nią związanej czynności hormonalnej jajnika (niedobór estrogenów, spadek stężenia progesteronu, obniżenie poziomu inhibin, wzrost stężenia gonadotropin). Wynikający z tego faktu stan hormonalny kobiety w okresie klimakterium jest odpowiedzialny za szereg wypadowych objawów klinicznych.

Zaburzenia klimakteryczne możemy zaklasyfikować do kilku grup: zaburzenia somatyczne, wazomotoryczne, seksualne i psychologiczne. Do wczesnych manifestacji zaliczane są:

• objawy naczynioruchowe,
• wynikające z zaburzeń neuroendokrynnych
• zmiany psychiczne.

Obserwuje się również:

• labilność emocjonalną,
• wzmożoną drażliwość,
• osłabienie pamięci,
• zaburzenia koncentracji,
• zmiany nastroju
• i depresję.

W okresie tym występują także zmiany atroficzne (zanikowe) w obrębie układu moczowo-płciowego:

• suchość pochwy,
• dyspareunia,
• zanikowe zapalenie pochwy,
• częstomocz,
• dysuria,
• wysiłkowe nietrzymanie moczu
• zaburzenia statyki narządu rodnego.
• obniżenie zainteresowania życiem płciowym i spadek libido.

Skóra, jako narząd estrogenozależny także reaguje na obniżenie stężenia hormonów płciowych: staje się wiotka, cienka i sucha (zmniejszona produkcja kolagenu typu III), pojawia się dokuczliwy świąd, włosy stają się słabsze, wypadają, występuje skłonność do pękania skórnych naczyń krwionośnych.

W okresie pomenopauzalnym zauważalne są także zmiany w gruczołach piersiowych. Ulegają one zmianom zanikowym, zmniejsza się ilość tkanki gruczołowej i tłuszczowej, a zwiększa się ilość tkanki łącznej.

Do późnych zmian wynikających z niedoboru estrogenów należą osteoporoza pomenopauzalna (inwolucyjna typu I) oraz zaburzenia w układzie sercowo-naczyniowym.

Kobieta, wkraczając w okres klimakterium, nie tylko zaczyna borykać się dolegliwościami somatycznymi, ale musi stawić czoło problemom natury psychologicznej. Nadejście menopauzy najczęściej odzwierciedla się w pogorszeniu samopoczucia. Coraz częściej pojawiają się wahania nastroju.

Kobieta staje się drażliwa, jest w stanie stałego napięcia psychicznego, obniża się jej próg wrażliwości na bodźce, często reaguje gniewem lub płaczem. Z jednej strony kobieta w tym okresie może czuć się nazbyt rozdrażniona, pobudzona, z drugiej zaś często popada w stany depresyjne.

W ostatnich latach coraz częściej zwraca się uwagę na ważny aspekt, jakim jest jakość życia pacjenta – w tym jakość życia seksualnego. Zainteresowanie to wynika z potrzeby kompleksowej oceny stanu zdrowia i proponowanej pacjentowi formy leczenia.

Z licznych definicji jakości życia w obrębie nauk medycznych współcześnie używa się głównie pojęcia „jakości życia związanej ze zdrowiem” (Health Related Quality of Life – HRQL).

Jakość życia jest subiektywnym parametrem opartym na bezpośrednim dostępie do informacji: jak pacjent się czuje, jak funkcjonuje.

Zgodnie z powyższym, jakość życia związaną ze zdrowiem można rozpatrywać jako koncepcję wielopoziomową, reprezentującą rezultat wspólnego działania wszystkich fizjologicznych, psychologicznych i społecznych czynników wpływających na zdrowie.

Oceniając jakość życia seksualnego kobiet w okresie klimakterium, należy przybliżyć definicję zdrowia seksualnego. WHO definiuje je jako połączenie fizycznych, emocjonalnych, intelektualnych i społecznych aspektów danej osoby poprzez pozytywne wzmacnianie zachowań, które rozwijają osobowość, porozumienie i miłość.

Zaburzenia seksualne mogą być zdefiniowane jako utrzymujące się niedostosowanie prawidłowych i typowych wzorców zachowań lub reakcji seksualnych (4).

W organizmie dojrzałej – starzejącej się kobiety obserwuje się fizjologiczne zmiany ogólnoustrojowe, które mogą wywierać negatywny wpływ na seksualność i zmieniać jakość dotychczasowych doznań natury intymnej.

Ujawnia się zmniejszenie przekrwienia piersi i skóry w czasie podniecenia jak i zmniejszenie nabrzmienia łechtaczki i zdolności podnoszenia warg sromowych.

Wymiar podłużny i poprzeczny pochwy ulega redukcji, opóźnia się lubricatio, trzon i szyjka macicy kurczą się oraz następuje obniżenie czucia w strefach erogennych i skrócenie fazy orgazmu.

Starzejąca się kobieta przeżywa kryzys egzystencjalny, a wiele czynników natury psychospołecznej jak poczucie starzenia się, negatywny wizerunek własnego ciała, utrata atrakcyjności mogą wpływać na zachowania seksualne. Pojawiające się problemy powodują ucieczkę w świat wspomnień, romansowych lektur, pracoholizm lub wyłania się obraz depresji inwolucyjnej. Kobieta dokonuje idealizacji obecnego związku lub poszukuje idealnego partnera, by realizować nowe potrzeby. W praktyce klinicznej spotykamy „zespół wdowy”, który dotyczy kobiet z dłuższą przerwą w aktywności seksualnej i głównie objawia się jako dyspareunia lub zaburzenia czucia (4).

Za etiopatogenezę zaburzeń seksualnych w okresie okołomenopauzalnym uznaje się spadek poziomu hormonów, głównie estrogenów i androgenów. Spadek estrogenów powoduje zmniejszenie częstości współżycia, a brak testosteronu zmniejsza zainteresowanie seksem.

Obniżenie stężenia testosteronu powoduje spadek NO, oksytocyny i dopaminy, brak progesteronu redukuje przekaźnictwo w układzie GABA-ergicznym. W konsekwencji obniża się motywacja seksualna i odpowiedź seksualna ulega zaburzeniu.

Maleje przepływ krwi w pochwie i sromie, co jest przyczyną ograniczenia dopływu estrogenów, które podnoszą poziom stymulacji seksualnej oraz wilgotności pochwy i sromu. Jest to, w połączeniu z suchością pochwy i zanikiem organów płciowych, przyczyną dyskomfortu odczuwanego podczas stosunku.

Hipoestrogenizm powoduje wzrost pH w pochwie, co z kolei sprzyja infekcjom bakteryjnym i grzybiczym (3). Zanikowe zapalenie pochwy powoduje m.in. podrażnienia, krwawienia z organów płciowych i bolesne owrzodzenia.

Pomimo, iż estrogenowa terapia hormonalna przywraca prawidłową czynność błony śluzowej pochwy, poprawia ukrwienie, to jednak zupełnie nie gwarantuje prawidłowego funkcjonowania płciowego po menopauzie. Wiąże się to z niższą aktywnością seksualną, lękiem przed seksualnością oraz wiązaniem erotyzmu z negatywnymi odczuciami, co sprzyja pojawianiu się zaburzeń seksualnych. Ponadto, kobiety w okresie klimakterium chorują na schorzenia ogólnoustrojowe jak i narażone są na inne czynniki, które niejednokrotnie wywołują lub nasilają pojawiające się dysfunkcje seksualne.

Nie bez znaczenia pozostaje:

• styl życia pacjentki,
• zażywane leki,
• relacje partnerskie (zaburzenia seksualne partnera)
• czynniki natury psychologicznej
  • zmęczenie,
  • niedobór snu,
  • stres,
  • brak edukacji seksualnej,
  • negatywny obraz ciała,
  • rygoryzm religijny i obyczajowy.

Uważa się, iż w okresie okołomenopauzalnym aktywności seksualnej sprzyjają:

• udany związek małżeński,
• atrakcyjność partnera,
• wysoki poziom uświadomienia seksualnego,
• dobra wyobraźnia seksualna
• niski poziom lęku.

Warto zwrócić uwagę na grupę pacjentek po operacjach ginekologicznych. Obserwuje się u nich wybitne nasilenie zaburzeń sfery seksualnej. Wynika to nie tylko z niedomogi hormonalnej spowodowanej chirurgiczną menopauzą, ale również zaburzeń statyki narządu rodnego (6).

Zgodnie z klasyfikacją Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-IV), do typowych zaburzeń seksualnych u kobiet w okresie perimenopauzalnym zaliczamy:

• zaburzenia lub brak pożądania seksualnego,
• zaburzenia podniecenia seksualnego,
• zaburzenia orgazmu
• zaburzenia seksualne związane z bólem (dyspareunia) (5).

Okazuje się, iż w wieku pomenopauzalnym:

• obniżenie libido dotyczy 94%,
• aktywności seksualnej 88%,
• dyspareunia 39%,
• utrata satysfakcji z kontaktów intymnych aż 100% badanych kobiet.

Przedstawione wyżej problemy seksuologiczne okresu przekwitania skłaniają kobiety do poszukiwania pomocy medycznej u lekarzy ginekologów. Lekarz ginekolog odgrywa niezmiernie ważną rolę w zakresie trafnej i wczesnej diagnostyki zaburzeń seksualnych pacjentek, oceny dynamiki ich przebiegu oraz profilaktyki.

W zakres prawidłowo przeprowadzonej diagnostyki wchodzi badanie podmiotowe, przedmiotowe pacjentki oraz badania dodatkowe. Precyzyjnie zebrany wywiad ginekologiczny powinien być poszerzony o aspekty psychologiczne (wykorzystywanie seksualne, kazirodztwo, gwałt, przymuszanie do współżycia, depresja, lęk).

Pomocniczymi narzędziami badawczymi są specyficzne inwentarze samooceny, które pomagają w rozpoznaniu patologii seksualnej (7):

• Skala Patologii Seksualnej Kobiet (Lew Starowicz),
• Sexual Function Inventory for Women (SFIW),
• Sexual Function Scale (SFS),
• Index of Sexual Satisfaction (ISS),
• Female Sex Functioning Index (FSFI),
• Body Satisfaction Scale (BSS),
• Impact of Female Sexual Dysfunction.

Wybór metody leczenia zaburzeń seksualnych u kobiet w okresie okołomenopauzalnym powinien uwzględniać etiopatogenezę i stopień nasilenia dysfunkcji, a ryzyko wystąpienia działań niepożądanych wynikających ze stosowanej terapii nigdy nie powinno przewyższać jej korzyści. W leczeniu zaburzeń seksualnych stosuje się metody hormonalne i niehormonalne.

Do farmakoterapii hormonalnej zaliczamy

• estrogenowo-progestagenową terapię hormonalną
• terapię hormonalną ze wstawką androgenną (7).

Spośród metod niehormonalnych w leczeniu dysfunkcji seksualnych stosuje się:

• małe dawki leków p/depresyjnych,
• selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI) (7),
• utrzymywanie regularnej aktywności seksualnej,
• metody treningowe
• psychoterapię indywidualną, partnerską, grupową.

Ponadto, zaleca się odpowiednią dietę, różne formy aktywności fizycznej, zmianę rytmu aktywności seksualnej jak i niepalenie papierosów (1).

W wielu społeczeństwach dominują mity i stereotypy wiążące się z erotyzmem w okresie klimakterium:

• kobiety są wtedy mniej zmysłowe,
• kobieta chce wypocząć od seksu,
• starzejąca się kobieta zaczyna mieć męskie cechy.

Utarł się pewien kanon, według którego „wszystko, co związane z seksem, jest nie na miejscu u kobiety w okresie klimakterium”. Uważa się powszechnie, że kobiety w tym czasie „najlepsze lata mają za sobą”.

Te trudne do odwrócenia atawistyczne poglądy spowodowały, że kobieta po 40 lub 50 roku życia, która pragnie się cieszyć swoją seksualnością, spotyka się z potępieniem. Do lat 60-tych XX wieku nie zajmowano się seksualnością kobiet w wieku menopauzalnym.

Nie sprzyjała temu atmosfera społeczna wobec seksu, postrzeganie kobiet w tym wieku jako matron, a pozaprokreacyjne znaczenie seksualności nie było traktowane jako wartość w jakości życia.

Zmiana obyczajowości, emancypacja, wydłużenie średniego czasu trwania życia, promocja zdrowia i poziom lecznictwa przyczyniły się do wzrostu badań i publikacji poświęconych seksualności w wieku okołomenopauzalnym.

Należy dążyć do tego, aby dla kobiety XXI wieku klimakterium stało się okresem niewiele zmieniającym jakość jej życia, zarówno w sferze psychicznej jak i w zakresie aktywności seksualnej.

Piśmiennictwo:
1. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of mental Disorders. Washington, DC: American Psychiatric Association; 2000.
2. Basson R, Berman J, Burnett A, et al.

Report of the International Consensus Development Conference on Female Sexual Dysfunction: definitions and classification. Journal of Urology 2000; 163: 888–893.
3. Bernhard LA. Sexuality and Sexual health care for women. Clinical Obstetrics and Gynecology 2002; 45: 1089-1098.
4.

Clinical challenges of perimenopause: consensus opinion of The North American Menopause Society. Menopause 2000; 1: 5-13.
5. Mazer NA, Leiblum SR, Rosen RC. The brief index of sexual functioning for women (BISF-W): a new scoring algorithm and comparison of normative and surgically menopausal populations.

Menopause 2000; 7 (5): 350-363.
6. Rosen R, Brown C, Heinman J, et al. The female sexual function index (FSFI): a multidimensional selfreport instrument for the assessment of female sexual function. Journal of Sex & Marital Therapy 2000; 26: 191-208.
7.

The Canadian Consensus Conference on Menopause and Osteoporosis. Menopause and sexual function. Canada: The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada; 2002.

Autorka: Prof. Agnieszka Drosdzol-Cop – lekarz specjalista ginekolog i seksuolog.

• Centrum Zdrowia Psychicznego Feniks
• Rejestracja i infolinia:
• tel. 32 375 02 12

Rejestracja czynna w dni powszednie w godz. 8.00-20.00

Infolinia czynna w dni powszednie w godz. 8.00 – 18.00

• specjalista chorób wewnętrznych, endokrynolog i seksuolog Tychy

W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym.

Akceptuję

Atrofia pochwy: jak sobie z nią poradzić i znów cieszyć się życiem?

Zanikowe zapalenie pochwy to jedno z obliczy tak zwanej atrofii urogenitalnej, czyli zmian zachodzących w układzie moczowo-płciowym kobiet, które są w okresie okołomenopauzalnym. Dolegliwość ta dotyka wiele pacjentek, bardzo obniżając ich jakość życia, szczególnie w sferze intymnej. Czym jest i jak objawia się atroficzne zapalenie pochwy? Czy każda kobieta wchodząca w wiek menopauzy powinna obawiać się atrofii pochwy? Jak radzić sobie z problemem?

Burza hormonalna

Menopauza to trudny czas niemal dla każdej kobiety! Pierwsze objawy pojawiają się zwykle między 45. a 50. rokiem życia, a u niektórych pań nawet wcześniej.

W tym okresie dochodzi do stopniowego spadku jajnikowej produkcji hormonów płciowych, przede wszystkim estradiolu − najsilniejszego z estrogenów.

Wynikiem burzy hormonalnej jest pojawienie się różnych objawów menopauzy, między innymi atrofii urogenitalnej, w tym atroficznego zapalenia pochwy.

Zanikowe zapalenie pochwy − objawy

Pochwa kobiety w okresie rozrodczym jest pod silnym wpływem estrogenów (głównie estradiolu), które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie wyściełającego pochwę nabłonka i które wraz z pałeczkami kwasu mlekowego utrzymują jej prawidłowe, kwaśne pH. Spadek hormonów płciowych w czasie menopauzy prowadzi do zaburzenia funkcji zależnych od nich tkanek i pojawienia się objawów związanych z zanikowym zapaleniem pochwy.

Objawy zanikowego zapalenia pochwy to:

• znaczne ścieńczenie nabłonka pochwy,
• skurczenie i zwężenie pochwy,
• spadek elastyczności ścian pochwy,
• zwiększona podatność pochwy na urazy,
• obniżona produkcja śluzu,
• zastąpienie prawidłowej flory bakteryjnej (pałeczek kwasu mlekowego) przez inne bakterie,
• zmiana pH pochwy,
• utrata objętości tkanek warg sromowych i sromu,
• atrofia cewki moczowej, sromu, łechtaczki.

Dolegliwości w przebiegu atroficznego zapalenia pochwy powodują bardzo silny dyskomfort zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Problem ten jest jedną z najczęstszych przyczyn unikania stosunków płciowych wśród kobiet aktywnych seksualnie!

„Od pewnego czasu odczuwam dokuczliwą suchość pochwy, pieczenie, a podczas stosunku nawet ból! Czy to zanikowe zapalenie pochwy?” – ginekolodzy często słyszą te słowa w swoim gabinecie.

Jakie dolegliwości mają pacjentki z atrofią pochwy?  Oto najczęstsze z nich:

• pieczenie i świąd pochwy,
• uczucie suchości,
• podrażnienie pochwy,
• nawracające infekcje intymne,
• upławy,
• nieprzyjemny zapach,
• ból podczas stosunku − dyspareunia,
• brak prawidłowego nawilżenia pochwy podczas stosunku,
• plamienie, a nawet krwawienie po stosunku.

Atrofia pochwy – jak radzić sobie z problemem?

Zanikowe zapalenie pochwy jest problemem przewlekłym, jednak przy pomocy różnych dostępnych metod można skutecznie łagodzić jego objawy.

Najskuteczniejszym sposobem leczenia jest miejscowa terapia hormonalna, polegająca na aplikowaniu do pochwy preparatów zawierających estrogeny. Najczęściej stosuje się je w postaci globulek, tabletek czy kremów dopochwowych.

Niektóre z tych preparatów, poza składnikiem estrogenowym, zawierają też pałeczki kwasu mlekowego, dzięki czemu odbudowują Twoją florę bakteryjną pochwy i obniżają jej pH. Leczenie to jest bardzo skuteczne − pacjentki odczuwają poprawę już po kilku tygodniach terapii.

Objawy atroficznego zapalenia pochwy mogą Ci mniej doskwierać, jeśli stosujesz hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Systemowa hormonoterapia stosowana jest u kobiet, które poza atrofią pochwy, mają inne objawy menopauzy.

Jeżeli masz przeciwskazania do hormonoterapii lub z innych przyczyn nie chcesz lub nie możesz leczyć się w ten sposób, powinny stosować specjalistyczne środki nawilżające, lubrykanty, a także probiotyki ginekologiczne. Jeśli wybierasz tę formę leczenia, zwróć uwagę, by preparaty te były dedykowane strefom intymnym, gdyż w innym przypadku może dojść do podrażnienia i nasilenia dolegliwości!

A o tym jak stosować lubrykanty podczas stosunku możesz przeczytać w artykule: Może być jeszcze rozkoszniej. Lubrykanty − jak je stosować podczas seksu?

Wybierz się do ginekologa!

Czy wiesz, że mimo uciążliwych dolegliwości wiele kobiet uznaje te obawy jako „normę” związaną z procesem starzenia i nie zgłasza się do lekarza? To ogromny błąd! Atroficzne zapalenie pochwy może skutecznie uprzykrzyć Ci życie, znacznie obniżając jego jakość.

Nie musi tak być! Jeśli któryś z opisanych tu objawów jest Ci znajomy, umów się na wizytę do ginekologa. Lekarz zbada Cię i wykluczy inne przyczyny Twoich dolegliwości.

Dzięki indywidualnie dobranej terapii możesz skutecznie pozbyć się przykrych dolegliwości i na nowo cieszyć się życiem!

Atrofia pochwy — czym jest, kto na nią choruje i jak sobie z nią radzić? – MUCOVAGIN – Nawilżenie i regeneracja okolic intymnych

Kobiety na różnych etapach swojego życia zmagają się z wieloma problemami intymnymi. Jedną z takich przypadłości jest atrofia pochwy, czyli zanikowe zapalenie błony śluzowej pochwy.

Wraz ze wzrostem średniej długości życia, wpływ suchości pochwy na jakość życia, funkcjonowanie seksualne i zdrowie uroginekologiczne staje się coraz bardziej dostrzegalny.

Tym bardziej dyskomfort spowodowany suchością pochwy powinien stać się tematem, o którym kobiety powinny rozmawiać bez skrępowania.

Atrofia pochwy — definicja, objawy

Atrofia pochwy to dolegliwość, u której źródeł leży niedobór estrogenów, czyli hipoestrogenizm. Prawidłowy poziom estrogenów jest podstawą właściwego funkcjonowania układu płciowego kobiety.

Estrogeny odpowiadają między innymi za elastyczność i nawilżenie ścianek oraz odpowiednią ilość i skład flory bakteryjnej pochwy.

Brak równowagi we florze bakteryjnej może prowadzić do częstszych infekcji okolic intymnych i przyspieszać pojawienie się atrofii pochwy.

Objawy suchości pochwy obejmują zazwyczaj ból pochwy czy podrażnienie zewnętrzne i wewnętrzne sromu.

Suchości pochwy z powodu obniżonego poziomu estrogenu może towarzyszyć: świąd, silne pieczenie, wydzielina i dyspareunia, czyli bolesne stosunki płciowe. U pacjentek mogą się także pojawić niechęć lub strach przed badaniami medycznymi.

Kogo dotyczy problem suchości pochwy?

Ten przewlekły i postępujący stan chorobowy kojarzy się z kobietami w okresie menopauzy. Faktycznie, atrofia pochwy dotyka około 50% kobiet po menopauzie.

Wiele młodszych kobiet, nie tylko w okresie okołomenopauzalnym może również doświadczać okresowej suchości pochwy i związanych z nią problemów.

W grupie ryzyka znajdują się kobiety karmiące piersią, świeżo upieczone mamy w okresie połogu i bezpośrednio po nim, a także kobiety po zabiegach ginekologicznych np. po usunięciu jajników.

Sposoby radzenia sobie z atrofią pochwy: hormonalne i naturalne

Problemy związane z atrofią pochwy powinnaś skonsultować z lekarzem. Nigdy nie próbuj rozwiązywać ich sama — to zadanie lekarza, który bazując na swojej wiedzy, doświadczeniu i wysłuchaniu Twoich obserwacji zadecyduje jaka terapia będzie adekwatna do Twojego stanu zdrowia.

Twój ginekolog może zaproponować Ci następujące środki na atrofię pochwy:

• Dopochwowy krem estrogenowy — Jest to jeden z najskuteczniejszych sposobów na zwiększenie poziomu estrogenów, gdyż jest aplikowany dokładnie w miejscu, które jest źródłem dyskomfortu. Najczęściej kremy stosuje się codziennie na noc, od dwóch do czterech tygodni. Po tym początkowym okresie konieczne może być nałożenie kremu co drugą lub trzecią noc. Aplikację i dawkowanie należy omówić z lekarzem i zapoznać się z ulotką dołączoną do kremu
• Dopochwowa tabletka estrogenowa – Tabletka zawiera estrogeny, które rozpuszczają się w pochwie pod wpływem temperatury ciała. Do jej aplikacji konieczny jest aplikator. Dawkowanie tabletek może różnić się częstotliwością i długością terapii od terapii kremem.
• Dopochwowy pierścień estrogenowy – umieszcza się go w pochwie raz na trzy miesiące. Przez ten czas uwalnia on odpowiednie stężenie estrogenu bezpośrednio do ścianek narządów rodnych kobiety.
• Doustne terapie hormonalne
• Globulki i żele z wysoką zawartością drobnocząsteczkowego kwasu hialuronowego Mucovagin – przewagą preparatów o takim składzie jest ich bezinwazyjne działanie. Mogą być używane przez kobiety w każdym wieku, nawet przez takie, które nie tolerują hormonalnej terapii zastępczej. Nie zawierają parabenów, barwników i innych substancji drażniących. Prostota i siła ich działania polega na silnie nawilżających właściwościach drobnocząsteczkowego kwasu hialuronowego, który regeneruje, nawilża oraz koi sfery intymne. Preparaty z kwasem hialuronowym mają najczęściej formę żelu, który można stosować zewnętrznie i wewnętrznie (oraz jako lubrykant) ale także globulek dopochwowych, które wystarczy aplikować raz na dobę na noc.

Zapobieganie atrofii pochwy

Objawom atrofii pochwy nie da się zapobiec całkowicie. Można je zminimalizować, a tym samym zmniejszyć swój dyskomfort poprzez kilka zmian w swoim codziennym trybie życia. Regularna aktywność seksualna może pomóc zwiększyć ogólne zdrowie pochwy. Zwiększony przepływ krwi może pomóc w utrzymaniu zdrowych i nawilżonych tkanek pochwy.

Jeśli jesteś osobą palącą papierosy, właśnie zyskasz kolejny argument, by porzucić swój nałóg. Palenie spowalnia krążenie krwi, co może uniemożliwić odpowiedni dopływ krwi do pochwy. Ponadto chemikalia w papierosach mają negatywny wpływ na naturalny estrogen w organizmie.

Wszystko, co robisz, aby obniżyć naturalny poziom estrogenów, może mieć wpływ na zdrowie pochwy. Pamiętaj o delikatnej higienie intymnej – nie używaj kolorowych i mocno pachnących żeli do higieny intymnej. Częściej wybieraj podpaski niż tampony, sięgaj po takie z bawełny ekologicznej, które zapobiegają reakcjom alergicznym skóry sromu.

Noś przewiewną, bawełnianą bieliznę w ciągu dnia, a w nocy… śpij bez majtek, zapewniając swobodny dopływ powietrza do Twoich wrażliwych kobiecych sfer.

Suchość pochwy to wynik zaburzeń funkcji nabłonka pochwy

• W okresie okołomenopauzalnym oraz po menopauzie suchość pochwy i atrofia nabłonka pochwy, obok zaburzeń statyki narządu rodnego, osteoporozy oraz objawów naczynioruchowych, są jedną z najczęstszych przyczyn pogarszających jakość życia kobiet.
• Ten artykuł czytasz w ramach płatnej subskrypcji. Twoja prenumerata jest aktywna
• Fizjologicznie u kobiet dojrzałych ściana pochwy jest mięśniem mającym około 3 mm grubości i składa się z trzech warstw:

• błony śluzowej, w skład której wchodzą: nabłonek zbudowany z kilku warstw, wśród których wyróżniamy: komórki podstawne – walcowate, komórki przypodstawne – wieloboczne, komórki wieloboczne – płaskie; błona właściwa zbudowana z włókien sprężystych, która nie zawiera gruczołów;
• błony mięśniowej zbudowanej z mięśni gładkich przetkanych włóknami sprężystymi; wyróżniamy dwie warstwy: dolną podłużną oraz górną okrężną. W dolnej warstwie znajdują się spoty naczyniówkowe;
• błony zewnętrznej zbudowanej z tkanki łącznej.

W skład flory bakteryjnej pochwy wchodzą przede wszystkim bakterie z grupy pałeczek kwasu mlekowego (Lactobacillus acidophilus varietes vaginalis). Stanowi on około 96 proc. składu prawidłowej mikroflory pochwy. W ścianie pochwy znajdują się receptory glikolipidowe, które są niezbędne do wychwytywania bakterii. Pałeczki kwasu mlekowego mają zdolność fermentowania glikogenu, produkowanego przez komórki nabłonka pochwy, do kwasu mlekowego. Kwas ten warunkuje odpowiednie środowisko w pochwie, hamując rozwój patogenów. Bakterie te są odpowiedzialne za utrzymanie fizjologicznego pH 3,6-4,5 oraz stałe nawilżenie śluzówki. Do zaburzeń biocenozy pochwy dochodzi głównie na skutek spadku stężenia estrogenów w surowicy krwi. Sprzyja to powstawaniu zakażeń zarówno grzybiczych, jak i bakteryjnych. Zmianom zanikowym w pochwie towarzyszą infekcje dróg moczowych wywołane zmianą biocenozy w pochwie.

Znaczenie estrogenów w prawidłowym funkcjonowaniu nabłonka pochwy

Stan nabłonka i środowisko pochwy zależy głównie od stężenia hormonów płciowych, przede wszystkim estrogenów.

Estrogeny są odpowiedzialne za syntezę kolagenu i elastyny, przepuszczalność nabłonka oraz jego proliferację; stymulują magazynowanie glikogenu.

Po okresie menopauzy dziesięciokrotnie spada stężenie estrogenów w surowicy krwi i dlatego dochodzi do ścieńczenia nabłonka pochwy, zmniejszenia jego elastyczności i unaczynienia.

Objawy kliniczne nasilają się w szóstej i siódmej dekadzie życia. W tym okresie nabłonek zbudowany jest z kilku warstw komórek podstawnych.

Oprócz wyżej opisanych zmian dochodzi także do zmniejszenia ilości śluzu w pochwie i do zwiększenia pH wydzieliny.

Wpływa na to hipoestrogenizm, który zmniejsza perfuzję naczyniową, przez co spada produkcja wydzieliny w pochwie. Zmiany te mogą doprowadzić do starczego zapalenia pochwy (Kolpitis vetullarum).

Zanikowe zapalenie pochwy występuje nie tylko w okresie menopauzy

Zanikowe zapalenie pochwy jest schorzeniem, które dotyka głównie kobiety po okresie menopauzy, ale może pojawiać się także u młodych kobiet z zaburzeniami hormonalnymi (hipoestrogenizmem). Badanie Huanga i wsp.

pokazuje, że częstość oraz nasilenie objawów są większe u pacjentek z rozpoznaną cukrzycą, z małym wskaźnikiem masy ciała. Leiblum i wsp.

potwierdzili w swoich badaniach, że u kobiet aktywnych seksualnie objawy zanikowego zapalenia pochwy są mniej nasilone lub nie występują.

Do objawów zanikowego zapalenia pochwy zaliczamy:

• suchość pochwy (ok. 26 proc.),
• podrażnienie, świąd i pieczenie pochwy (18 proc.),
• upławy żółtawe, niezłowonne (leukorrhea) (11 proc.),
• dyspareunię (10 proc.),
• krwawienie po stosunku (ok. 3 proc.).

W badaniu przedmiotowym można stwierdzić:

• bladą śluzówkę pochwy,
• zmniejszoną grubość śluzówki,
• zmniejszenie elastyczności i napięcia,
• brak włosów łonowych,
• sklejanie się i suchość warg sromowych mniejszych,
• skrócenie pochwy i zwężenie wejścia do niej,
• zanik marszczek pochwy,
• zaburzenie statyki,
• uchyłek odbytnicy (rectocoele),
• przebarwienia na sromie, rumień sromu,
• wybroczyny nabłonka pochwy (petocie).

Klasyfikacji zmian zanikowych w pochwie dokonuje się na podstawie Indeksu Zdrowotności Pochwy (Vaginal Health Index), opracowanego w 1995 roku przez Glorię Bachmann – patrz tabela. Przy rozpoznaniu stopnia 1, 2 i 3 należy wdrożyć leczenie, w tym terapię preparatami estrogenowymi.

TABELA: Indeks Zdrowotności Pochwy (Vaginal Health Index)

przewiń, aby zobaczyć całą tabelę

Leczenie zanikowego zapalenia pochwy: przewaga terapii miejscowej nad systemową

Leczenie zanikowego zapalenia pochwy zależy przede wszystkim od etiologii. W terapii stosuje się estrogeny, środki nawilżające i zaleca modyfikację stylu życia. Stosowane są także leki przeciwzapalne.

Modyfikacja stylu życia ma na celu wyeliminowanie czynników zmniejszających stężenia estrogenów w surowicy krwi. Zalecane jest stosowanie niedrażniącej bielizny i odpowiednich środków do higieny intymnej.

Ważna jest także dieta uboga w przyprawy (paprykę, pieprz), czekoladę, alkohol, a bogata w fitoestrogeny, które mają wpływ na budowę histologiczną nabłonka pochwy. Zaleca się utrzymanie aktywności seksualnej, która zwiększa ukrwienie ścian pochwy i narządów miednicy małej, a tym samym zmniejsza objawy atrofii.

Wyeliminowanie tytoniu, który niekorzystnie wpływa na metabolizm estrogenów, także korzystnie wpływa na nabłonek i środowisko pochwy.

Preparaty nawilżające działają jedynie objawowo, nie mają wpływu na przyczynę zmian zanikowych. Zwiększają nawilżenie pochwy, zmniejszając dolegliwości. Stosuje się lubrykanty (żele dające poślizg) oraz nawilżające żele dopochwowe aplikowane 2-3 razy w tygodniu.

Zaleca się preparaty z kwasem hialuronowym, który działa nawilżająco, regeneruje nabłonek pochwy oraz ma właściwości przeciwzapalne.

Profilaktycznie stosowane są także preparaty zawierające pałeczki kwasu mlekowego, aby przywrócić fizjologiczną mikroflorę oraz pH pochwy.

Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy, skuteczną metodą leczenia objawów atrofii urogenitalnej jest estrogenoterapia.

Stosuje się głównie miejscową terapię hormonalną (local hormone therapy, LHT), która jest zalecana przez Międzynarodowe Towarzystwo Menopauzy (International Menopause Society, IMS) i Północnoamerykańskie Towarzystwo Menopauzy (North American Menopause Society, NAMS).

Terapia ta wpływa na zwiększenie grubości nabłonka pochwy, zmniejszenie pH, zwiększa elastyczność ścian pochwy, przywraca fizjologiczną mikroflorę, zmniejsza częstość nawracających infekcji.

Terapia miejscowa ma tę przewagę nad leczeniem systemowym, że przy takim samym efekcie zapewnia mniejsze wchłanianie estrogenów do krążenia. Stosowanie LTH redukuje częstość i nasilenie działań niepożądanych, zwiększając tym samym bezpieczeństwo onkologiczne i sercowo-naczyniowe.

Leczenie powinno być kontynuowane do czasu ustąpienia objawów klinicznych. W terapii można stosować estrogeny w postaci kremu, tabletek dopochwowych, pierścienia dopochwowego.

U kobiet leczonych z powodu nowotworu niehormonozależnego można kontynuować terapię estrogenami, natomiast w przypadku pacjentek z rozpoznanym nowotworem hormonozależnym leczenie należy skonsultować z lekarzem onkologiem.

Kwas hialuronowy (HA) wykazuje porównywalną efektywność w łagodzeniu dolegliwości urogenitalnych w stosunku do estrogenoterapii miejscowej, przy czym profil bezpieczeństwa i stopień akceptacji preparatów z HA przez pacjentki był wyższy w porównaniu z dopochwową terapią estradiolem.

Najnowsze badania potwierdzają, że podawany dopochwowo siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEA) korzystnie wpływa na redukcję objawów atrofii nabłonka pochwy. Substancja zmniejsza pH pochwy, zwiększa liczbę komórek w warstwie powierzchownej nabłonka, a w konsekwencji redukuje objawy kliniczne zgłaszane przez pacjentki.

Źródło: Puls Medycyny

Podpis: Ewa Woźniakowska, specjalista ginekolog położnik

Atrofia pochwy – powikłania, leczenie i ćwiczenia na zanikowe zapalenie błony śluzowej pochwy

Atrofia pochwy najczęściej występuje u kobiet po menopauzie. W jej wyniku dochodzi do zaniku nabłonka błony śluzowej pochwy. U młodszych kobiet pojawia się na skutek zaburzeń hormonalnych. Bez względu na wiek, w którym atrofia wystąpi, przypadłość ta jest uciążliwa i pogarsza jakość życia.

Przyczyny atroficznego zapalenia pochwy

Zanikowe zapalenie pochwy dotyka około 30% kobiet w wieku okołomenopauzalnym i aż 50% w wieku pomenopauzalnym. Choroba ta w większości przypadków spowodowana jest niedoborem estrogenu.

Panie w okresie menopauzalnym doświadczają fizjologicznego zmniejszenia stężenia tego hormonu, którego prawidłowe stężenie konieczne jest do utrzymania elastyczności ścian pochwy i pobudzania wytwarzania wydzieliny pochwowej. Estrogen pomaga też w prawidłowym ukrwieniu i chroni przed stanami zapalnymi. Gdy jego poziom maleje, zmniejsza się grubość nabłonka pochwy i ilość śluzu.

Ścianki są słabiej nawilżone, a pochwa skraca się i zwęża. Wówczas bakterie chorobotwórcze mają ułatwione warunki do rozmnażania się.

U młodych kobiet choroba może wystąpić w wyniku zaburzeń hormonalnych, po usunięciu jajników, uszkodzeniu ich w wyniku chemio- lub czy radioterapii. Winne mogą być trucizny środowiskowe, takie jak dym nikotynowy oraz leki anty-estrogenowe, stosowane w leczeniu niektórych chorób, np. depresji.

Objawy atrofii

Zanikowe zapalenie pochwy objawia się swędzeniem i pieczeniem sromu. Mogą pojawić się także niepokojące upławy. Kobietom dokucza suchość pochwy. Uciążliwy ból może występować w czasie poruszania się.

Najmniejszy uraz w okolicach intymnych powoduje wybroczyny i nadżerki nabłonka. W czasie seksu może dać znać o sobie dyspareunia, czyli ból pochwy i plamienia lub krwawienia. Obserwuje się ponadto spadek libido. Fałdy pochwy mogą ulec wygładzeniu, a owłosienie łonowe wypaść.

Problemy pojawiają się również ze strony układu moczowego. Częstomocz, silne i częste parcie, nietrzymanie moczu, ból, a nawet krwiomocz. Dochodzi do wzrostu pH pochwy, a to skutkuje często nawracającymi stanami zapalnymi.

Objawy nasilają się u kobiet z niską masą ciała i chorujących na cukrzycę. Zanik pochwy częściej dotyka osób nieaktywnych seksualnie.

Leczenie

Atrofia z zapaleniem, zwłaszcza gdy występują krwawienia i plamienia, wymaga szybkiej wizyty u ginekologa. Konieczne są przede wszystkim badania wykluczające inne schorzenia (w tym infekcje intymne różnego pochodzenia). Lekarz przeprowadzi badanie cytologiczne warstw nabłonka pochwy.

Oceni grubość nabłonka, kolor ścian pochwy, wydzielinę pochwową. Podstawowe leczenie polega na uzupełnieniu niedoborów estrogenów. Hormonalna terapia zastępcza zawierająca niewielkie dawki, może być stosowana w różnych formach. Nie mogą jej stosować kobiety po leczeniu raka piersi.

Przy mało uciążliwych objawach i niewielkich zmianach lekarz może zalecić miejscowe stosowanie hormonów. Leki na atrofię pochwy można wybrać w formie żeli, maści oraz lubrykantów. Wzmacniają one elastyczność pochwy i nawilżają ją, usuwając swędzenie. Inną formą leczenia są krążki dopochwowe z estrogenami.

Wskazane jest odstawienie papierosów, alkoholu i zmiana diety. Produkty takie, jak czekolada i ostre przyprawy nasilają objawy.

Czy choroby należy się obawiać i czym grozi jej zlekceważenie?

Chociaż nazwa schorzenia brzmi groźnie, nie oznacza ona, że narządy płciowe zanikną. Nie należy jednak lekceważyć problemu. W czasie choroby zwiększa się podatność na infekcje narządów płciowych oraz zakażenia dróg moczowych. Bakterie i wirusy mogą spowodować zapalenie pochwy i sromu.

Osłabione mięśnie utrzymujące układ rozrodczy mogą być przyczyną przesunięcia się narządów wewnętrznych. Macica, pęcherz, cewka moczowa i odbytnica przesuwają się wówczas do kanału pochwy. Odczuwany dyskomfort utrudnia, a czasami wręcz uniemożliwia współżycie seksualne.

Prowadzi to do problemów w związku, zrujnowania życia seksualnego, pogorszenia samopoczucia i nawarstwiania stresu. Atrofia pochwy niesie za sobą nie tylko następstwa fizyczne, ale również psychiczne i emocjonalne. Leczenie pozwala na wyeliminowanie najbardziej nieprzyjemnych objawów, takich jak suchość pochwy i swędzenie.

Terapia przywraca pełną sprawność seksualną. Chorobę można skutecznie leczyć i nie wolno czekać, aż objawy przejdą same, ponieważ nie dość, że tak się nie stanie, ale będą z czasem coraz bardziej dokuczliwe.

Czy atrofii pochwy można zapobiec?

Zanik pochwy można powstrzymać, jednak konieczna jest do tego zmiana trybu życia. Takie zachowania jak unikanie stresu i rzucenie palenia mają wpływ na kobiece zdrowie. Dużą rolę odgrywa także zmiana diety. Spożywanie produktów zawierających fitoestrogeny zmniejsza ryzyko wystąpienia atrofii.

Kobiety, bez względu na wiek powinny systematycznie ćwiczyć mięśnie Kegla. Dzięki nim można utrzymać elastyczność pochwy i zapobiec nietrzymaniu moczu. Bardzo ważna jest również prawidłowa higiena okolic intymnych.

Stosowanie delikatnych środków myjących, przeznaczonych do higieny intymnej i prawidłowe osuszanie okolic krocza może uchronić przed infekcjami. Zmiana bielizny na przewiewną i wykonaną z naturalnych materiałów także pomoże uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości.

Co więcej, ważne jest również stosowanie probiotyków, które zapewniają prawidłową florę bakteryjną pochwy. W czasie stosunków wskazane jest stosowanie lubrykantów na bazie wody.

Cieszenie się życiem bez względu na wiek i częste uprawianie seksu sprawia, że kobiety nie cierpią na atrofię pochwy, a jeżeli się ona pojawia, objawy są znacznie mniej nasilone, niż u pozostałych pań. Aktywność seksualna sprawia, ze ścianki pochwy są bardziej ukrwione i nawilżone. A gruczoły pobudzone są do wydzielania. Poprawia to samopoczucie i zmniejsza poziom stresu.

Serwis invag.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w naszym serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.