Ból kręgosłupa promieniujący do nóg może mieć wiele przyczyn. Aby uwolnić się od dolegliwości należy najpierw znaleźć ich źródło i zastosować właściwą terapię. Poniżej opisuję charakterystyczne objawy oraz leczenie najczęstszych przyczyn tego rodzaju bólu.
Rwa kulszowa
Rwa kulszowa często zaczyna się od bólu kręgosłupa, który następnie promieniuje do prawej lub lewej nogi lub w rzadkich przypadkach do obu nóg.
Schorzenie jest najczęściej wywołane przez przepuklinę jądra miażdżystego kręgosłupa, która drażni biegnące do nóg korzenie. Dlatego też ból promieniuje do tylnej części uda, łydki i stopy. Może też pojawiać się drętwienie, palenie i osłabienie siły mięśni.
Czasami występuje charakterystyczne wykrzywienie tułowia, gdyż przepuklina może powodować silny skurcz mięśni grzbietu.
U większości chorych dolegliwości mijają po kilku tygodniach leczenia tabletkami lub zastrzykami przeciwzapalnymi oraz przy zastosowaniu zabiegów fizjoterapeutycznych. Czasami jednak ten rwący i uciążliwy ból nogi może utrzymywać się przez miesiące lub lata.
W takich przypadkach szybką oraz znaczącą ulgę w cierpieniu można uzyskać wykonując zastrzyk nadtwardówkowy, czyli iniekcję epiduralną. Silnie działający lek przeciwzapalny zostaje wtedy wstrzyknięty bezpośrednio w okolicę przepukliny.
Zabieg ten nie tylko uwalnia on od bólu, ale również przyczynia się do zmniejszenia zapalenia, obrzęku i ucisku korzeni rdzeniowych, co znacznie przyśpiesza ich regenerację i powrót do zdrowia.
W najcięższych przypadkach rwy konieczne może być leczenie operacyjne.
Rwa udowa
Rwa udowa ma bardzo podobny przebieg, przyczyny i leczenie jak rwa kulszowa, z tą różnicą, że ból kręgosłupa promieniuje do przodu uda, kolana i wewnętrznej strony łydki.
Stenoza lędźwiowa
Stenoza lędźwiowa jest wynikiem narastających z wiekiem zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, które powodują zaciskanie światła kanału kręgowego i ucisk na korzeni rdzeniowych. Podczas stania i chodzenia pojawia się ból kręgosłupa promieniujący do nóg, który znika w pozycji siedzącej z pochyleniem tułowia do przodu. Leczenie stenozy polega na stosowaniu specjalnych ćwiczeń, podawaniu zastrzyków nadtwardówkowych, a w najcięższych przypadkach na operacyjnym poszerzeniu kanału kręgowego.
Staw krzyżowo biodrowy
Trwający miesiące lub lata ból dolnego kręgosłupa promieniujący do tylnej części uda, pośladka, biodra lub pachwiny często pochodzi ze stawu krzyżowo biodrowego. Pacjenci mają duży problem z ubraniem spodni na stojąco lub zakładaniem skarpetek w tej pozycji gdyż znacznie nasila to dolegliwości. Ból zwiększa się także podczas siedzenia, stania i chodzenia.
Precyzyjnie wykonany zastrzyk do stawu krzyżowo biodrowego najczęściej przynosi całkowitą oraz długotrwałą ulgę. Jedynie w przypadku znacznej niestabilności stawu wykonuje się jego operacyjne zespolenie.
Stawy międzywyrostkowe
Stawy międzywyrostkowe znajdują się pomiędzy kręgami i są odpowiedzialne za ruchomość kręgosłupa. Ból, który się z nic wywodzi znajduje się blisko środka, obustronnie lub jednostronnie i może promieniować do boku, pachwiny oraz nogi. Dolegliwości nasilają się podczas stania, chodzenia, odchylania do tyłu i skrętach tułowia.
Schorzenia stawów międzywyrostkowych często występują u ludzi, którzy znaczną część czasu spędzają siedząc, u szczególnie kierowców oraz u osób dźwigających duże ciężary.
Leczenie polega na wykonywaniu specjalnych ćwiczeń mających na celu zmniejszenie ucisku na stawy. W ciężkich przypadkach stosuje się precyzyjne zastrzyki do każdego z bolących stawów. Takie leczenie najczęściej bardzo pomaga i połączone z ćwiczeniami wystarcza na wiele lat. Inną metodą terapii jest niszczenie nerwów przewodzących czucie z chorych stawów za pomocą termolezji lub kriolezji.
Kolka nerkowa
Atak kolki nerkowej jest spowodowany przez kamień nerkowy schodzący przez drogi moczowe. Ten bardzo silny ból zaczyna się w okolicach nerki, następnie przemieszcza się do dolnej części brzucha, pachwiny, jądra oraz wewnętrznej strony uda. Bólowi towarzyszyć mogą nudności, wymioty oraz parcie na mocz. Pacjenci są bardzo pobudzeni ruchowo. Kolkę nerkową zwykle leczy się lekami rozkurczowymi oraz podawaniem znacznej ilości płynów. W cięższych przypadkach konieczne są zabiegi urologiczne.
Kręgozmyk
Kręgozmyk zwany też ześlizgiem polega na przesunięciu się jednego kręgu nad drugim. Może wtedy dochodzić zarówno do ucisku korzeni nerwowych, jak i do wzmożonego nacisku na stawy międzykręgowe. Prowadzi to do pojawienia się bólu kręgosłupa promieniującego do nóg.
Leczenie lżejszych przypadków kręgozmyku polega na fizjoterapii, stosowaniu leków bólowych oraz zastrzykach nadtwardówkowych. W cięższych przypadkach konieczna jest operacja.
Punkty spustowe
Punkty spustowe to bolesne w dotyku zgrubienia w mięśniach. Najczęściej znajdują się z tyłu i boku pośladka, w mięśniu pośladkowym średnim. Są one źródłem bólu, który może promieniować od kręgosłupa aż do stopy, czasami imitując objawy rwy kulszowej.
Jeżeli przyczyna powstania punktów spustowych, z których najczęstszą jest dyskopatia, nie jest już aktywna, a pośladek boli nadal, należy przeprowadzić terapię punktów spustowych. Leczenie punktów spustowych należy zacząć od ich przyczyny, którą najczęściej jest dyskopatia.
Jeżeli jednak przyczyna ich powstania jest już wyleczona, należy zająć się samymi punktami spustowymi. Fizjoterapeuci doświadczeni w terapii mięśniowo powięzionej mogą pomóc. Jeśli punkty spustowe położone są głęboko, najlepszą formą leczenia są zastrzyki do punktów spustowych.
Jest to forma terapii, w której lekarz znajduje punkty spustowe, a następnie nastrzykuje każdy z nich, przez co neutralizuje miejscową kwasicę oraz wypłukuje substancje powodujące ból.
Promieniujący ból kręgosłupa – co oznacza i jak go leczyć?
Ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym może promieniować do pośladka oraz nóg, natomiast ból odcinka szyjnego kręgosłupa do barku, ramienia lub całej ręki. Co jest przyczyną tych promieniujących bóli i jak je leczyć? Szczegółowo wyjaśniamy w artykule.
Ból promieniujący i jego przyczyny
Ból, który określamy jako promieniujący, wynika z ucisku na nerwy i ich podrażnienia lub uszkodzenia.
Wewnątrz kręgosłupa znajdują się korzenie nerwowe (rdzeniowe), które wychodzą przez otwory międzykręgowe i splatają się ze sobą.
W efekcie, w odcinku górnym (szyjnym) kręgosłupa człowiek posiada splot ramienny, a w dolnym – splot lędźwiowo-krzyżowy.
Korzenie nerwowe występują w parach (po lewej i prawej stronie kręgosłupa), a każda z tych par została przez naukowców sklasyfikowana i posiada swój numer – taki sam, jak numer kręgu, przy którym się znajduje. Wyróżniamy:
- nerwy szyjne – od C1 do C8 (8 par)
- nerwy piersiowe – od Th1 do Th12 (12 par)
- nerwy lędźwiowe – od L1 do L5 (5 par)
- nerwy krzyżowe – od S1 do S5 (5 par)
- nerwy guziczne – Co1 (1 para)
Rozmieszczenie poszczególnych nerwów rdzeniowych zostało zaznaczone na poniższej grafice:
Przebieg nerwów rdzeniowych w ciele człowieka
Jeśli któryś z nerwów jest uciskany, to do mózgu wysyłana jest informacja o bólu. Ucisk na nerwy rdzeniowe najczęściej powodowany jest przez zdegenerowane krążki międzykręgowe, potocznie nazywane dyskami. W wyniku urazów, przeciążeń lub zwyrodnień dochodzi do uszkodzeń krążków międzykręgowych, co skutkuje podrażnieniem nerwów i bólem promieniującym wzdłuż dróg nerwowych.
Zmiany w krążkach międzykręgowych powodujące ucisk na nerwy rdzeniowe. Źródło: https://bit.ly/335vFVo
Ból kręgosłupa promieniujący do nóg
Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg najczęściej spowodowany jest rwą kulszową. Przyczyną tej dolegliwości (potocznie określanej atakiem korzonków nerwowych) jest ucisk na nerw kulszowy, składający się z nerwów rdzeniowych L4, L5 i S1.
Przebieg poszczególnych nerwów można sprawdzić na grafice, którą umieściliśmy na początku artykułu. Warto wiedzieć, że ucisk nie musi być bezpośrednio wywierany na nerw kulszowy.
Częściej wynika z ucisku na korzenie, które ten nerw tworzą, a informacja o bólu przekazywana jest do nerwu głównego.
Nerwy rdzeniowe tworzące nerw kulszowy
Do rwy kulszowej dochodzi przede wszystkim w wyniku dyskopatii kręgosłupa (a dokładniej – przepukliny dysku).
Rwa kulszowa i ból promieniujący może także wynikać z podrażnień nerwów w przebiegu niektórych chorób zakaźnych lub lokalnego stanu zapalnego.
Cechą charakterystyczną rwy kulszowej – oprócz bólu promieniującego od odcinka lędźwiowego kręgosłupa do tylnej części uda, łydki i stopy – jest silny skurcz mięśni prowadzący do wykrzywienia tułowia
Podobną dolegliwością jest rwa udowa. W tym przypadku również mamy do czynienia z bólem kręgosłupa promieniującym do nóg, ale inne jest umiejscowienie bólu.
W przebiegu rwy udowej ból pojawia się przede wszystkim w przedniej części uda, a także w łydce i stopie.
Ból ten spowodowany jest uciskiem na nerw udowy, który składa się z nerwów rdzeniowych lędźwiowych L2, L3, L4 (czasem klasyfikuje się do niego również korzeń nerwowy L1 lub L5, w zależności od anatomii).
Przyczyną bólu promieniującego od odcinka lędźwiowego kręgosłupa do nóg może być także stenoza lędźwiowa – zwężenie kanału kręgowego w tej części ciała. W wyniku zmian zwyrodnieniowych może dochodzić do ucisku i zwężenia kanału, co z kolei powoduje ucisk na rdzeń kręgowy lub poszczególne korzenie nerwowe.
Ból, którego przyczyną jest stenoza lędźwiowa, promieniuje od odcinka lędźwiowego kręgosłupa do nóg.
Jak odróżnić go od bólu towarzyszącego rwie kulszowej? Przede wszystkim ból wywołany stenozą lędźwiową nasila się podczas stania i chodzenia, natomiast ustępuje podczas przyjęcia pozycji siedzącej z tułowiem pochylonym do przodu.
Ponadto ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg może być związany ze stanem zapalnym stawów, przede wszystkim stawu krzyżowo-biodrowego. Zapalenie tego stawu może dawać objawy podobne do rwy kulszowej, dlatego diagnostykę powinien przeprowadzić specjalista na podstawie szczegółowego wywiadu i badań obrazowych.
Ból kręgosłupa promieniujący do pośladka
Za unerwienie pośladków odpowiadają: nerw pośladkowy górny (korzenie nerwowe L4, L5, S1) oraz nerw pośladkowy dolny (korzenie nerwowe L5, S1, S2).
Tym samym wszystkie wskazane przez nas dolegliwości, które powodują ból promieniujący do nóg, mogą wywołać również ból promieniujący do pośladka.
Dla przypomnienia – jest to rwa kulszowa, stenoza lędźwiowa, zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego, a czasem także rwa udowa.
Istnieją jeszcze inne dolegliwości objawiające się bólem kręgosłupa lędźwiowego promieniującym do pośladka. Zaliczamy do nich przede wszystkim entezopatie, czyli zmiany chorobowe, obejmujące miejsca, w których przyczepy ścięgien łączą się z kośćmi. Zmiany te mają charakter przeciążeniowo-zwyrodnieniowy.
Najczęściej występującymi entezopatiami, powodującymi ból w lędźwiach promieniujący do pośladka, są te, które obejmują więzadła miednicy (zwłaszcza więzadła biodrowo-lędźwiowe) oraz mięsień czworoboczny lędźwi w miejscu przyczepu do biodra. Tego typu bóle można zdiagnozować w badaniu palpacyjnym – uciśnięcie odpowiednich więzadeł powoduje znaczne nasilenie bólu.
Entezopatie można zaliczyć do zespołów rzekomokorzeniowych, czyli dolegliwości, które wywołują ból bardzo podobny do zespołów korzeniowych, np. rwy kulszowej.
Zespoły rzekomokorzeniowe wywodzą się z więzadeł (o których już wspomnieliśmy), ścięgien oraz mięśni (podrażnienie mięśnia pośladkowego wielkiego, czworobocznego lędźwi i innych). Dobrą wiadomością jest to, że bóle rzekomokorzeniowe nie są związane z uszkodzeniem układu nerwowego.
Niestety zdarza się, że zespoły rzekomokorzeniowe występują wraz z zespołami korzeniowymi, więc nie można ich lekceważyć i należy jak najszybciej udać się do specjalisty.
Ból promieniujący mogą także wywoływać punkty spustowe (z ang. trigger points). Są one wyczuwalne jako niewielkie zgrubienia lub guzki mięśniowe, a wynikają przede wszystkim z przeciążenia mięśni lub urazów.
Punkty spustowe – zgrubienia powodujące ból
Punkty spustowe mogą powodować ból przypominający nawet rwę kulszową, chociaż ich bolesność zazwyczaj narasta – ból o dużym natężeniu nie pojawia się nagle, jak ma to miejsce w dolegliwościach obejmujących nerwy. W okolicy pośladka punkty spustowe najczęściej zlokalizowane są w mięśniu pośladkowym średnim i mięśniu gruszkowatym. Ból promieniujący od lędźwi mogą także wywoływać punkty położone nad pośladkami.
Ból kręgosłupa szyjnego promieniujący do barku
Ostatnim obszarem ciała, w którym najczęściej odczuwamy ból promieniujący, jest szyja (kark), bark oraz ręka. Jakie są przyczyny tych dolegliwości? Ból kręgosłupa szyjnego promieniujący do barku również bardzo często wynika z ucisku na korzenie nerwowe.
Mowa wtedy o tzw. rwie barkowej albo ramiennej.
Obejmuje ona korzenie nerwowe od C4 do Th1 i jest wynikiem uszkodzenia struktur kręgosłupa głównie na skutek dyskopatii, choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa lub zwyrodnienia krążka międzykręgowego.
Kolorem żółtym zaznaczone korzenie nerwowe tworzące splot ramienny (barkowy)
W pierwszym stopniu zaawansowania rwa barkowa objawia się przede wszystkim bólem promieniującym od szyi do barku i ramienia. Później mogą towarzyszyć jej również parestezje (zwłaszcza drętwienie, mrowienie) oraz niedowłady, które obejmują dłoń oraz poszczególne palce.
Nerwobóle promieniujące od szyi do barku mogą wynikać z ucisku/podrażnienia pojedynczych korzeni nerwowych, ale także całego splotu barkowego.
Inną przyczyną pojawienia się ból promieniującego od szyi mogą być zmiany zwyrodnieniowo-zapalne, które obejmują stawy barkowe i okoliczne tkanki. Z kolei punkty spustowe, znajdujące się w okolicach karku, najczęściej wywołują ból promieniujący do głowy lub twarzy, a nie do barku i ramienia.
Jak leczyć bóle promieniujące od kręgosłupa?
Jeśli odczuwasz bóle promieniujące od kręgosłupa, to jak najszybciej udaj się do lekarza. Kluczowe jest zdiagnozowanie przyczyn bólu i podjęcie leczenia, które zniweluje ucisk czy podrażnienie nerwów. Nieleczone nerwobóle mogą skutkować trwałym uszkodzeniem nerwów, co objawia się niedowładem lub nawet paraliżem.
Do którego lekarza udać się, gdy pojawia się ból promieniujący? Poinformuje Cię o tym lekarz pierwszego kontaktu i najpewniej zaleci wizytę u neurologa, ortopedy lub lekarza rehabilitacji medycznej.
Leczenie zespołów korzeniowych i rzekomokorzeniowych jest dosyć skomplikowane i obejmuje zarówno farmakoterapię, jak i zabiegi fizykalne. Wśród zabiegów fizykalnych, polecanych przy dolegliwościach bólowych w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, wymienia się prądy diadynamiczne, interferencyjne i prądy TENS, laseroterapię, magnetoterapię, ultradźwięki oraz termoterapię.
Fizjoterapeuci lub rehabilitanci często łączą tego typu zabiegi z ćwiczeniami fizycznymi, czyli kinezyterapią. Coraz większą popularność zdobywa metoda McKenziego, polecana m.in. przy rwie kulszowej.
Oficjalna nazwa tej terapii brzmi Mechaniczna Diagnoza i Terapia (Mechanical Diagnosis and Therapy), ale najczęściej łączy się ją z nazwiskiem twórcy, którym był Robin McKenzie.
Na metodę McKenziego składają się zarówno ćwiczenia wykonywane pod okiem terapeuty, jak i ćwiczenia domowe.
W przypadku zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych konieczne może być leczenie operacyjne, ale zawsze jest ono traktowane jako ostateczność, czyli zalecane wtedy, gdy inne metody nie przynoszą efektów.
Wibroterapia w leczeniu i profilaktyce nerwobólów
Jedną z fizykalnych metod leczenia bólu pochodzącego od kręgosłupa jest wibroterapia. Bodźcem leczniczym są w tym przypadku wibracje (fale mechaniczne), które docierają m.in. do nerwów, a ponieważ są silniejsze niż impulsy bólowe, to blokują wysyłanie informacji o bólu. Działanie to opisuje tzw. bramkowa teoria bólu (z ang. gate control theory).
Wibroterapia działa nie tylko przeciwbólowo, ale także zmniejsza napięcie mięśniowe oraz wzmacnia mięśnie. Szczególnie ważne jest wzmocnienie tzw.
gorsetu mięśniowego, który odpowiada za stabilizację kręgosłupa. Przyczyną wielu zmian zwyrodnieniowych są przeciążenia oraz osłabienie gorsetu mięśniowego.
Równie ważnym efektem zabiegów wibroterapii jest przyspieszenie krążenia krwi i limfy, co pozytywnie wpływa na procesy regeneracji.
W zależności od danej dolegliwości czy choroby, polecana jest wibroterapia miejscowa lub ogólna (całego ciała). Polskie urządzenie RAM Vitberg+ łączy obie te metody wibracji. Z urządzenia można korzystać w warunkach domowych, ale jak podkreślaliśmy wcześniej – w przypadku każdego bólu promieniującego od kręgosłupa należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.
Źródła:
1. Dobrogowski J, Zajączkowska R., Dutka J., Wordliczek J., Patofizjologia i klasyfikacja bólu, Pol. Przegl. Neurol 2011;7(1):20-30.
2. Sipko T., Janicki K., Barczyk K., Demczuk-Włodarczyk E., Objawy rzekomokorzeniowe u pacjentów z chorobą dyskową kręgosłupa lędźwiowego, Ortopedia, traumatologia, rehabilitacja 2006; 6(6); Vol. 8, 663-671.
3. Krawczyk-Wasielewska A., Skuteczność wybranych algorytmów postępowania fizjoterapeutycznego w leczeniu objawowym przewlekłych zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa z promieniowaniem do kończyny dolnej (rozprawa doktorska, 2013) https://www.wbc.poznan.pl/publication/400276 [dostęp 21.11.19]
4. Mrozek P. (2010), Ocena wyników leczenia dolegliwości bólowych kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym masażem wibroakustycznym, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Ból biodra − przyczyny, rozpoznanie, leczenie
Znajdź lekarza w okolicy
Wybierz termin i godzinę
Zarezerwuj wizytę
Przyjdź na wizytę
Umów się do lekarza na NFZ lub prywatnie.
Znajdź wolny termin wizyty teraz!
Samo poinformowanie o obecności bólu biodra jest zbyt ogólnym stwierdzeniem, aby móc postawić diagnozę i rozpocząć proces terapeutyczny. Podczas wywiadu lekarskiego warto zaznaczyć dokładne miejsce, w którym zlokalizowany jest ból.
Zwykle występuje on w jednym z trzech niżej wymienionych obszarów:
- w przedniej części biodra − od strony pachwiny (tzw. „objaw C”, ponieważ pacjent, wskazując zajęty bólem obszar, układa palec wskazujący i kciuk w literę „C”);
- w części bocznej biodra;
- w tylnej części biodra − ból promieniujący na pośladek.
ZOBACZ TEŻ: Czym jest łokieć tenisisty? Najczęstsze objawy i metody leczenia
Ból biodra może być spowodowany wieloma czynnikami. W zależności od umiejscowienia bólu jego przyczyny mogą być zupełnie inne.
Okolica pachwinowa
Przyczyny bólu w przedniej części biodra mogą być następujące:
- zmiany zwyrodnieniowe − najbardziej typowe dla osób starszych;
- urazy (konflikt udowo-panewkowy, uszkodzenia obrąbka panewkowego, złamanie ukryte lub przeciążeniowe w stawie biodrowym) − wynikają z intensywnej aktywności fizycznej pacjenta, związane są z przeciążeniem stawu;
- procesy zapalne i infekcyjne (wewnętrznie trzaskające biodro, septyczne zapalenie stawu) − czynniki ryzyka: wiek poniżej 80 lat, choroby towarzyszące (takie jak: RZS, cukrzyca), zabiegi chirurgiczne biodra lub kolana przebyte w niedalekiej przeszłości;
- martwica kości − skrajny przypadek. Jej występowanie obserwuje się niekiedy u dzieci przed 12. rokiem życia, osób z chorobami współistniejącymi (anemia sierpowata, toczeń rumieniowaty układowy, zakażenie HIV), po zabiegach chirurgicznych w obrębie biodra lub kolana, u pacjentów stosujących glikokortykosteroidy, a także u osób palących oraz nadużywających alkoholu.
Ból okolicy przedniej biodra nasila się zwykle przy nadmiernym obciążeniu stawu lub podczas zmiany pozycji. Może dojść również do ograniczenia ruchomości stawu. Podczas wykonywania różnorakich ruchów można zaobserwować także tzw. trzaskanie biodra.
ZOBACZ TEŻ: Rwa barkowa – przyczyny, objawy i metody leczenia
Okolica krzyżowa
Ból promieniujący na pośladek może mieć swą przyczynę w dysfunkcji stawu biodrowego (np. zespół mięśnia gruszkowatego, konflikt kulszowo-udowy). Czasem ból promieniuje dalej, wzdłuż tylnej strony uda. Innymi przyczynami bólu w tym miejscu ciała mogą być problemy ze stawem krzyżowo-biodrowym, rwa kulszowa i wiele innych.
Część boczna stawu biodrowego
Umiejscowienie bólu biodra w bocznej części stawu jest najbardziej charakterystyczne dla zapalenia kaletek maziowych lub naderwania przyczepów mięśni (pośladkowego małego oraz średniego).
Objawy takie jak poranna sztywność i ból niepozwalający położyć się na zajętym boku − początkowo nie wskazują na uraz.
Dolegliwości pojawiają się zwykle w związku z wielokrotnym, nadmiernym obciążeniem stawu biodrowego.
ZOBACZ TEŻ: Ostroga piętowa – jak powstaje i jak ją leczyć?
Ze względu na mnogość przyczyn i niewielkie zróżnicowanie objawów, ból biodra jest przypadłością sprawiającą problemy podczas diagnostyki. Ustaleniem przyczyny bólu zajmuje się lekarz ortopeda.
Diagnostyka bólu biodra obejmuje:
- szczegółowy wywiad z pacjentem,
- badania przedmiotowe,
- badania obrazowe (np. RTG lub rezonans magnetyczny),
- badania dodatkowe (np. krwi i moczu).
Wizytę u ortopedy oraz innych specjalistów można w łatwy sposób umówić za pośrednictwem portalu LekarzeBezKolejki.pl.
ZOBACZ TEŻ: Hiperlordoza kręgosłupa – skąd się bierze i jak uniknąć tej wady postawy?
Podobnie jak w przypadku innych chorób układu ruchu, leczenie schorzeń biodra wymaga zintegrowanego, wielotorowego leczenia. Proces terapeutyczny składa się najczęściej z farmakoterapii oraz rehabilitacji.
Farmakoterapia, rehabilitacja i leczenie operacyjne
Aby uśmierzyć ból biodra, stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne w formie doustnej (tabletki i kapsułki) lub miejscowej (maści i żele).
Czasem zasadne jest wykonanie zastrzyku z kwasem hialuronowym (w celu poprawy pracy stawu) lub podanie glikokortykosteroidów. Leczenie bólu biodra obejmuje również fizjoterapię. Odpowiednia rehabilitacja jest równie istotna, co dobrze dobrane leki.
W ostateczności stosuje się zabiegi operacyjne, które przeprowadza chirurg (zazwyczaj specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu).
ZOBACZ TEŻ: Najczęstsze przyczyny bólu kręgosłupa
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.
Kategorie: Zdrowie
Tagi: ból biodra przyczyny bólu biodra jak leczyć ból biodra
Więcej artykułów
Rwa kulszowa – objawy, leczenie. Jak boli rwa?
Rwa kulszowa (korzonki, zespoły korzeniowe, ischialgia) to ucisk nerwu kulszowego, który wywołuje objawy: silny ból pleców i nóg, ból kręgosłupa lędźwiowego, ból krzyża, ból kręgosłupa promieniujący do nóg. Inne objawy rwy kulszowej to m.in. drętwienie, mrowienie, osłabienie mięśni, parestezje i zaburzenia czucia.
W diagnostyce rozróżnia się trzy rodzaje rwy kulszowej: rwa kulszowa lędźwiowa, rwa barkowa (ramienna) i rwa udowa. Leczenie rwy kulszowej to przede wszystkim leczenie zachowawcze (odciążenie kręgosłupa), rehabilitacja, masaże. Leki na rwę kulszową to przede wszystkim leki przeciwbólowe (paracetamol, tramadol) i niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Ile trwa rwa kulszowa? Jak leczyć rwę kulszową?
Co to jest rwa kulszowa? To zespół objawów, którego przyczyną najczęściej jest ucisk na nerwy rdzeniowe tworzące nerw kulszowy (często są to nerwy rdzeniowe L4, L5 lub S1). Rwa kulszowa (łac. ischias), potocznie ‘korzonki’, to ból występujący w unerwionym przez nerw kulszowy miejscu.
Warto wiedzieć, że nerw kulszowy jest największym nerwem ludzkiego ciała – jego korzenie sięgają od lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa (L5, S1, S2, S3 i częściowo L4, czyli korzenie tworzące splot krzyżowy), przez dolny brzeg mięśnia gruszkowatego i mięśnia pośladkowego wielkiego, udo i podudzie, dół podkolanowy – aż do stopy.
Atak rwy kulszowej można zdefiniować jako najbardziej charakterystyczne objawy rwy kulszowej – czyli paraliżujący, ostry ból pleców, ból kręgosłupa (jednostronny), ból kończyny dolnej i ból kręgosłupa w części lędźwiowej.
Czytaj też: Korzonki – ból, objawy, leki. Ile trwa ból korzonków?
Rwa kulszowa – przyczyny
Jak boli rwa kulszowa i jakie są jej przyczyny? Przyczyną rwy kulszowej najczęściej jest zwyrodnienie kręgosłupa (dyskopatia tej okolicy kręgosłupa), ucisk na korzeń nerwowy – do ucisku może dojść na całej długości nerwu kulszowego, ale najczęściej rwa kulszowa wynika z ucisku fragmentu krążka międzykręgowego na korzeń nerwowy w kanale kręgowym. Występuje wówczas ból korzeniowy (tzw. zapalenie korzonków).
Do rwy kulszowej może doprowadzić również zwężenie kanału kręgowego, które może powstać zarówno w wyniku procesu zwyrodnieniowego, jak i przesunięcia trzonów sąsiednich kręgów (kręgozmyk). Innymi przyczynami rwy kulszowej mogą być m.in.: ucisk korzeni przez guzy nowotworowe; zmiany ropne uciskające nerwy w kanale kręgowym; cukrzyca; stany zapalne; choroby zakaźne.
W przypadku rwy kulszowej ważne jest różnicowanie – lumbago to czasowy obrzęk jądra miażdżystego, w przebiegu tej choroby najczęściej nie występują typowe objawy rwy kulszowej, takie jak promieniowanie bólu do uda, pośladków i stopy.
Czynniki ryzyka rwy kulszowej
Do rwy kulszowej, czyli ucisku nerwu na korzeń nerwowy, predestynują m.in. takie czynniki, jak: nadmierny wysiłek fizyczny, stałe nadwyrężanie krążków międzykręgowych, ciąża (w ciąży przesuwa się środek ciężkości, zmienia się obciążenie kręgosłupa), uboga dieta, nieprawidłowa budowa miednicy.
Przyczyną rwy kulszowej najczęściej jest zwyrodnienie kręgosłupa (dyskopatia tej okolicy kręgosłupa), ucisk na korzeń nerwowy – do ucisku może dojść na całej długości nerwu kulszowego, ale najczęściej rwa kulszowa wynika z ucisku fragmentu krążka międzykręgowego na korzeń nerwowy w kanale kręgowym. Występuje wówczas ból korzeniowy (tzw. zapalenie korzonków).
Rwa kulszowa – objawy
- ból krzyża i pleców;
- osłabienia siły mięśniowej;
- bóle korzeniowe;
- ostry ból kręgosłupa lędźwiowego;
- ból promieniujący do pośladka;
- promieniowanie bólu do tylnej części uda;
- drętwienie, mrowienie pleców;
- parestezje czuciowe;
- niedowład mięśni prostujących stopę;
- przykurcze mięśni;
- zaburzenia czucia w nogach;
- bóle nocne;
- opadanie stopy (zaczepianie stopy o podłoże);
- problem z odruchem skokowym;
- nietrzymanie moczu.
Typowym objawem rwy kulszowej jest przeszywający i promieniujący ból pleców – opisywany jako ból ostry, kłujący, rwący ból kręgosłupa, który promieniuje na lędźwie.
Objawy rwy kulszowej zależą od rodzaju rwy (czyli miejsca ucisku nerwu) – rwa kulszowa może mieć ostry przebieg (paraliżujący ból związany z nagłym przeciążeniem, urazem kręgosłupa, kontuzją lub przeciążeniem) lub objawiać się jako stopniowo narastający ból kręgosłupa.
Atak rwy kulszowej – objawy
Atak rwy kulszowej może skutkować brakiem możliwości poruszania się – najczęściej ból dotyczy tylko jednej strony ciała, nasila się nawet przy najmniejszym ruchu. Objawy rwy kulszowej nasilają się nawet podczas kaszlu, kichania i każdej innej czynności zwiększającej ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Atak rwy kulszowej może również skutkować problemami z wypróżnianiem, może też wystąpić nietrzymanie moczu, co może wskazywać na bardzo poważne uszkodzenie krążka międzykręgowego. Bóle nocne, nagły spadek masy ciała, niedowład mięśniowy, ostry ból pleców – wszystkie te objawy rwy kulszowej wymagają pilnej konsultacji neurochirurgicznej.
Rodzaje rwy kulszowej
W zależności od miejsca ucisku na nerw kulszowy można wyróżnić trzy rodzaje rwy kulszowej:
- rwa kulszowa udowa – ucisk w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa oraz w udzie; ból promieniuje często od pachwiny do przedniej powierzchni uda; mięsień czworogłowy uda może ulec osłabieniu; ból występuje też po przedniej stronie nogi; dodatkowo może wystąpić mrowienie w nogach, parestezje, przykurcz mięśni nóg.
- rwa kulszowa lędźwiowa – ból występuje w odcinku lędźwiowym, może promieniować do pośladków, w skrajnym przypadku ten rodzaj rwy kulszowej łączy się z rwą udową – ból pojawia się wówczas wzdłuż całej nogi aż do palucha w stopie;
- rwa kulszowa ramienna (rwa barkowa) – występuje ból promieniujący do szyi, ramion i kończyn górnych; w przypadku rwy ramiennej również mogą występować parestezje, przykurcze mięśni, mrowienie i drętwienie dłoni.
Rwa kulszowa – ile trwa?
W większości przypadków ostre objawy rwy kulszowej mijają samoistnie.
Ile trwa atak rwy kulszowej? Każdy przypadek rwy kulszowej może przebiegać nieco inaczej, ale zazwyczaj ból kręgosłupa mija po kilku godzinach od momentu podania środków przeciwbólowych.
Jeśli ból pleców nie mija, nasila się lub pojawiają się dotykowe objawy rwy kulszowej, konieczne jest wezwanie pogotowia.
Ile trwa rwa kulszowa? Rwa kulszowa, której najbardziej charakterystycznym objawem jest ostry, przeszywający i promieniujący ból pleców, w każdym przypadku może przebiegać inaczej. Czas trwania dolegliwości bólowych zależy od stopnia zwyrodnienia, metody leczenia rwy kulszowej oraz rodzaju rwy kulszowej / Pixabay
Po ataku rwy kulszowej zaleca się odpoczywać (1-3 dni leżeć na boku, najlepiej z podkurczonymi nogami i poduszką między kolanami).
Gdy ustąpią ostre objawy – warto wstać i się rozruszać (jeśli ból nie ustępuje w ciągu 3-4 dni, to konieczna jest wizyta u lekarza, który może przepisać silniejsze leki przeciwbólowe, leki przeciwbólowe z grupy opioidów lub zastrzyki przeciwbólowe). Proces regeneracji po ataku rwy kulszowej trwa zazwyczaj około 4-6 tygodni.
Czytaj więcej: Jak długo trwa rwa kulszowa? Ile trwa ból korzonków?
Rwa kulszowa – leczenie
Podstawą w okresie ostrego bólu wynikającego z rwy kulszowej jest leczenie zachowawcze i leczenie objawowe.
Zachowawcze leczenie rwy kulszowej polega na czasowym odciążeniu kręgosłupa, ograniczeniu ruchów, rezygnacji z wysiłku fizycznego. Warto pamiętać, że unieruchomienie w łóżku nie powinno trwać dłużej niż 4-5 dni (po tym czasie objawy rwy powinny łagodnieć).
Objawowe leczenie rwy kulszowej polega na podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Uzupełnieniem leczenia rwy kulszowej są najczęściej rehabilitacja i fizykoterapia. Im wcześniej wdroży się terapię poprzez wykonywanie ćwiczeń rehabilitacyjnych, tym mniejsze ryzyko nawrotów rwy kulszowej. Zabiegi fizykoterapeutyczne i rehabilitacja nie są wskazane w okresie ataku rwy kulszowej – ćwiczenia wykonuje się dopiero po ustąpieniu ostrych objawów rwy.
Zachowawcze leczenie rwy kulszowej polega na czasowym odciążeniu kręgosłupa, ograniczeniu ruchów, rezygnacji z wysiłku fizycznego. Warto pamiętać, że unieruchomienie w łóżku nie powinno trwać dłużej niż 4-5 dni (po tym czasie objawy rwy powinny łagodnieć).
Leczenie operacyjne rwy kulszowej stosowane jest u 1-10 proc. pacjentów ze stwierdzoną rwą kulszową. Wykonywane są zabiegi:
- mikrodiscektomia,
- laminektomia,
- usunięcie przepukliny jądra miażdżystego.
Ważnym elementem leczenia rwy kulszowej jest edukacja pacjenta – zrozumienie przyczyn występowania rwy kulszowej może pomóc w zapobieganiu atakom choroby i poprawić komfort życia.
Rwa kulszowa – leczenie farmakologiczne
W leczeniu farmakologicznym rwy kulszowej stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne). W niektórych przypadkach podawane są również leki obniżające napięcie mięśniowe.
Jeśli leczenie nie przynosi rezultatu, czasami metodą farmakologicznego leczenia rwy kulszowej jest steroidoterapia. W przypadku problemów ze snem lub gdy występują bóle nocne, stosowane są u pacjentów z rwą kulszową leki uspokajające i nasenne.
Jeśli ból jest ostry, czasami konieczne jest zastosowanie leku z grupy opioidów. Uzupełnieniem leczenia mogą być zastrzyki z witaminy z grupy B.
Czytaj też: Rwa kulszowa – leki bez recepty, na receptę
Rwa kulszowa – leki
Leki w przebiegu rwy kulszowej dobierane są w zależności od rodzaju rwy kulszowej i nasilenia objawów. Leki na rwę kulszową podawane są zarówno doustnie jak i we wstrzyknięciach.
Pacjenci mogą otrzymać receptę na NLPZ (np. ketoprofen) oraz lek zwiotczający mięśnie szkieletowe (np. tetrazepam).
W przypadku nawracającego zapalenia korzonków taka terapia powinna przynieść ulgę (w czasie przyjmowania leków należy odciążyć kręgosłup i odpoczywać).
Leki na rwę kulszową podawane są zarówno doustnie jak i we wstrzyknięciach. Pacjenci mogą otrzymać receptę na NLPZ (np. ketoprofen) oraz lek zwiotczający mięśnie szkieletowe (np. tetrazepam).
Rwa kulszowa – zastrzyki
Jeśli leki dobrane na pierwszej wizycie u lekarze nie przyniosą ulgi (lub jeśli objawy rwy kulszowej nasilają się, a dodatkowo występują np. objaw Laseque'a, czyli niemożność podniesienia kończyny dolnej w pozycji leżącej; osłabienie odruchu skokowego), to konieczna jest kolejna konsultacja lekarska.
Leczenie farmakologiczne może być wówczas przedłużone, uzupełnione o lek podawany domięśniowo (np.
meloksykam – przeciwzapalny, przeciwbólowy i przeciwgorączkowy lek, który hamuje produkcję prostaglandyn, odpowiedzialnych za powstawanie procesu zapalnego); ketoprofen może być zastąpiony preparatem złożonym, który zawiera tramadol i paracetamol.
Leki na rwę kulszową zawsze dobiera lekarz – jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, konieczna jest wizyta w poradni neurologicznej oraz wykonanie dalszych badań diagnostycznych.
Rwa kulszowa – ćwiczenia
Ważnym elementem leczenia zachowawczego rwy kulszowej są ćwiczenia. Fizykoterapia i rehabilitacja powinny być wprowadzone jak najwcześniej – dzięki czemu możliwe jest zminimalizowanie ryzyka przejścia sporadycznych ataków rwy kulszowej w przewlekły zespół bólowy kręgosłupa, który może wymagać leczenia operacyjnego.
W ćwiczeniach rozciągających na rwę kulszową nie wykonuj gwałtownych, pulsacyjnych ruchów – ważne są płynne ruchy, delikatne rozciągnięcia poszczególnych mięśni i przytrzymywanie rozciąganego mięśnia przez minimum kilkanaście sekund / Pexels
Program ćwiczeń dla osób z rwą kulszową, tak samo jak leczenie farmakologiczne, powinien być dobrany indywidualnie od każdego przypadku. W pierwszej fazie rehabilitacji konieczne jest wsparcie rehabilitanta, który będzie czuwał nad poprawnością wykonywanych ćwiczeń.
Czytaj więcej: Rwa kulszowa – ćwiczenia, rehabilitacja (metoda McKenziego, basen, joga)
Ćwiczenia często polecane przy rwie kulszowej:
- pływanie w pozycji grzbietowej;
- lekki trening wzmacniający mięśnie grzbietowe;
- ćwiczenia rozciągające na rwę kulszową: kołyska, rozciąganie baletnicy, spinanie mięśni grzbietu, przekładanka, koci grzbiet;
- ćwiczenia wzmacniające: brzuszki, rowerek, lekki trening kardio.
Rwa kulszowa – ćwiczenia McKenziego
Metoda McKenziego to jedna z metod fizjoterapeutycznych stosowanych w leczeniu bólu kręgosłupa – metodę opracował Robin McKenzie. Ważną zasadą metody McKenziego jest uzupełnienie technik wykonywanych przez terapeutę autoterapią i ćwiczeniami wykonywanymi w domu.
Rwa kulszowa udowa to zespół objawów, który wynika z ucisku lub podrażnienia nerwu udowego. To jeden z rodzajów rwy kulszowej – poza rwą udową wyróżnia się jeszcze rwę kulszową lędźwiową i rwę ramienną (inaczej: rwę barkową) / Pexels
Metoda McKenziego (McKenzie MDT – Mechanical Diagnosis and Therapy) zaliczana jest do kinezyterapii. Inne metody kinezyterapeutyczne to m.in.
PNF (Prioproceptive Neuromuscular Facilitation), czyli odtwarzanie funkcji, które uległy zaburzeniu w wyniku chorób neurologicznych i ortopedycznych; Kaltenborn-Evjenth (usuwanie dysfunkcji stawów); NDT – Bobath i Vojty (rehabilitacja dzieci i młodzieży).
Wybór techniki leczenia i dobór ćwiczeń zawsze jest indywidualny i wynika z oceny stanu funkcjonalnego chorego.
Rwa kulszowa – rehabilitacja (zabiegi)
Zabiegi fizykoterapeutyczne stosowane w leczeniu rwy kulszowej:
- przezskórna elektrostymulacja (TENS);
- ultradźwięki;
- leczenie ciepłem;
- krioterapia.
Wymienione metody fizykoterapeutyczne stanowią uzupełnienie równoczesnego stosowania zabiegów i ćwiczeń fizycznych. Niektóre zabiegi fizykoterapeutyczne nie są zalecane w ostrej fazie rwy kulszowej (np. ultradźwięki nie są wskazane w okresie ostrym) – o doborze zabiegów powinien indywidualnie zadecydować lekarz.
Rwa kulszowa – domowe sposoby
Objawy rwy kulszowej może łagodzić przykładanie do bolących miejsc termoforu lub poduszki elektrycznej (rozgrzanie bolącego miejsca u niektórych wywołuje nasilenie objawów – metodę należy więc dobrać indywidualnie). Pomóc mogą również rozgrzewające kąpiele z dodatkiem olejków (np. eukaliptusowego, sosnowego).
Objawy rwy kulszowej może łagodzić przykładanie do bolących miejsc termoforu lub poduszki elektrycznej (rozgrzanie bolącego miejsca u niektórych wywołuje nasilenie objawów – metodę należy więc dobrać indywidualnie).
Rwa kulszowa – masaż
Masaże stanowią ważny element leczenia rwy kulszowej – nie są jednak polecane w momencie ataku rwy kulszowej, mogą wówczas tylko nasilić objawy. Rozluźniający masaż na rwę kulszową może więc być elementem leczenia zachowawczego. Masaż powinien obejmować mięśnie pośladka i kończyny dolnej, mięśni przykręgosłupowych aż do poziomu kręgosłupa szyjnego.
Ostry ból kręgosłupa lędźwiowego, silny ból pleców promieniujący do pośladka, promieniowanie bólu do tylnej części uda – te objawy ataku rwy kulszowej powinny minąć po kilku godzinach od momentu podania środków przeciwbólowych. / Pixabay
Rwa kulszowa w ciąży
Ból pleców w ciąży (szczególnie ból w dole pleców i ból kręgosłupa promieniujący do pośladków i nóg) nie musi wskazywać na atak rwy kulszowej, ale może być zwiastunem tej choroby. Kręgosłup kobiet w ciąży jest dodatkowo obciążony, zmienia się środek ciężkości, szczególnie odcinek lędźwiowo-krzyżowy narażony jest na przeciążenie.
Program ćwiczeń dla kobiet w ciąży z rwą kulszową powinien być dobrany indywidualnie. Na każdym etapie rehabilitacji konieczne jest wsparcie rehabilitanta, który będzie czuwał nad poprawnością wykonywanych ćwiczeń / Pexels
Czytaj więcej: Rwa kulszowa w ciąży – objawy, ćwiczenia, poród
Rwa kulszowa w ciąży może być wskazaniem do porodu przez cesarskie cięcie – szczególnie w przypadku poważnego zwyrodnienia kręgosłupa. U ciężarnej, u której występuje rwa kulszowa, wskazany jest poród w wodzie lub w pozycji kucznej.