Staw barkowy wykazuje największy zakres ruchów ze wszystkich stawów w naszym organizmie. O tym, jak ważny jest bark na co dzień, uświadamiamy sobie, gdy pojawiają się pierwsze dolegliwości bólowe i problemy z jego pełną ruchomością. W przypadku nadwyrężenia któregoś z nich może pojawić się ból, który często określany jest mianem zespołu bolesnego barku.
Rodzaje bólu barku i objawy towarzyszące
Ból może pojawić się nagle w wyniku zerwania ścięgien lub też może narastać stopniowo jak ma to miejsce w przypadku zapalenia kaletki maziowej lub ścięgien.
Rozwijający się ból jest charakterystyczny także dla mikrourazów, które powstają przy często powtarzanym ruchu nadmiernie obciążającym staw barkowy.
Z kolei niemal całkowitemu zesztywnieniu stawu może dodatkowo towarzyszyć ból promieniujący do ręki czy karku.
Ból barku może promieniować do ręki lub karku
Przy dolegliwościach bólowych barku powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytania, które pozwolą lepiej zdiagnozować ból i jego możliwe konsekwencje:
- czy ból utrzymuje się stale? Na jak długo ból ustępuje?
- czy odczuwasz większy ból podczas wykonywania ruchów barkiem?
- czy uderzyłeś się lub doznałeś urazu w okolicach barku lub ramienia?
- czy doszło do wybicia barku?
- czy występuje obrzęk wokół ramienia?
- czy doszło do zmiany kształtu w okolicy obojczyka? i czy towarzyszy temu ból lub obrzęk?
- czy możesz samodzielnie poruszać ręką i wykonywać pełne ruchy?
- jakiego typu ruchy są utrudnione – ruchy bierne, ruchy okrężne, ruchy odwodzenia, przywodzenia?
- czy dolegliwościom bólowym barku towarzyszy gorączka lub osłabienie?
- czy występują zaczerwienienia w okolicach barku?
- Czy okolice stawu barkowego są ciepłe lub / i spuchnięte?
- czy odczuwasz mocniejszy ból barku podczas wykonywania ruchów szyją?
- czy ból promieniuje do dłoni i łopatki?
- czy zauważyłeś u siebie zaburzenia neurologiczne (mrowienie, niedowład, zaburzenia czucia)?
Lekarz prowadzący wywiad m.in. na podstawie powyższych pytań zaleci dalszą diagnostykę, w celu stwierdzenia, czy ból jest wynikiem zakażenia, choroby reumatycznej, choroby neurologicznej, uszkodzenia układu ruchu lub choroby ogólnoustrojowej. Ból w okolicach barku może być wywołany także chorobami niedokrwiennymi serca. Przyczyn bólu stawu barkowego jest bardzo dużo.
Dlatego bardzo ważna jest precyzyjna diagnostyka, a następnie zalecenie odpowiedniego leczenia zachowawczego lub operacyjnego, jeżeli zajdzie taka potrzeba. Warto jednak pamiętać, że zanim pojawią się pierwsze dolegliwości bólowe, warto stosować profilaktykę zdrowych stawów oraz przerzucić się na zdrowy styl życia, który może uchronić nas przed licznymi dolegliwościami.
Przyczyny bólu barku
Przyczyn bólu barku może być wiele. Mogą to być urazy mechaniczne, jak i stany zapalne. Dolegliwości bólowe występujące w okolicy barku bardzo często określane są mianemzespołem bolesnego barku. Pod tą nazwą kryją się różne choroby i dolegliwości, dla których charakterystycznym objawem jest ból w okolicy barku.
Zmiany w obrębie stawu wywołane są najczęściej:
- uszkodzeniami chrząstki stawowej
- mechanicznymi urazami barku
- zmianami zwyrodnieniowymi
- chorobami neurologicznymi
- przeciążeniami
Ból barku często dotyczy sportowców, którzy mocno eksploatują ręce, nadmiernie obciążając barki.
Kontuzje w okolicach barku niezwykle często przytrafiają się siatkarzom, piłkarzom ręcznym, sportowcom uprawiającym badminton czy sporty walki.
Przeciążenia barku w pierwszej kolejności mogą wywołać uczucie kłucia, a w konsekwencji objawiają się intensywnym bólem i problemami z zachowaniem pełnej ruchomości.
Niektóre ćwiczenia mogą przeciążać stawy barkowe
Choroby i dolegliwości barku
Najczęstsze dolegliwości, które objawiają się bólem barku:
- uszkodzenie stożka rotatorów – na stożek rotatorów składają się cztery mięśnie oraz otaczające je ścięgna. Stożek rotatorów stabilizuje kość ramienną w panewce i jest on najsilniejszym inicjatorem ruchu (odwodzenia i zgięcia). Do przeciążenia struktury lub nawet jej zerwania może dojść w przypadku wykonania jednego nagłego szarpnięcia. Jednak najbardziej narażoną grupą na zwyrodnieniowe uszkodzenia stożków rotatorów są osoby, które wykonują powtarzające ruchy (np. malarze pokojowi, siatkarze, piłkarze ręczni). Objawami uszkodzenia stożka rotatorów jest ból pojawiający się w 1/3 bliższej ramienia, osłabienie siły w barku oraz ból, który powstaje w środkowej fazie odwodzenia ramienia.
- zespół ciasnoty podbarkowej – zablokowanie możliwości wykonania pełnego ruchu wślizgiwania się kości ramiennej pod wyrostek barkowy nazywamy zespołem ciasnoty podbarkowej. Zablokowanie przestrzeni barkowych może być skutkiem powstania stanu zapalnego lub wytworzenia narośli kostnych. Towarzyszący tej dolegliwości ból może być bardzo silny.
- zamrożony bark – uczucie zesztywnienia, które pojawia się przy dolegliwościach zapalnych tkanek otaczających staw barkowy. Dolegliwość ta nazywana jest także zrastającym lub zrostowym zapaleniem torebki stawowej stawu ramienno-łopatkowego. Częstym powodem pojawienia się tej dolegliwości jest uszkodzenie stożka rotatorów, ale mogą to być także przyczyny bezpośrednio niezwiązane z barkiem (np. zawał serca).
- choroby zapalne – w przypadku chorób zapalnych wewnątrz stawu bardzo często pojawia się płyn. Chorobami zapalnymi, które mogą wywołać ból barku są m.in. RZS, łuszczycowe zapalenie stawów, artretyzm.
- zrastające zapalenie torebki stawu ramiennego – schorzenie, które objawia się wysokim odczynem zapalnym w torebce stawowej. Dolegliwość ta może być spowodowana przyczynami ogólnoustrojowymi (infekcja wirusowa, zapalenie stawów) lub też może powstać w wyniku uszkodzenia struktury wewnątrzstawowej.
- niestabilność stawu barkowo-obojczykowego – dolegliwość ta bardzo często powstaje u narciarzy lub motocyklistów, którzy z bardzo dużą prędkością upadają na bark. Niestabilność w obrębie obręczy barkowej wynika często z zerwania połączeń pomiędzy obojczykiem i łopatką. Intensywność bólu, która pojawia się w przedniej części stawu ramiennego, uzależniona jest od stopnia uszkodzenia (6-stopniowa skala uszkodzeń).
Diagnostyka bolesnego barku
Zakres badań uzależniony jest w dużej mierze od intensywności oraz lokalizacji bólu. Najczęściej stosowane badania to:
- badania kliniczne – prowadzone początkowo przez lekarza pierwszego kontaktu, a następnie przez odpowiedniego specjalistę np. lekarza ortopedę czy reumatologa
- rezonans magnetyczny – aby uzyskać bardzo precyzyjne wyniki wykonuje się rezonans magnetyczny wraz z kontrastem podawanym dostawowo. Rezonans magnetyczny z kontrastem umożliwia bardzo precyzyjne zdiagnozowanie uszkodzenie stożka rotatorów
- badanie USG – wykonuje się w celu stwierdzenia niestabilności barku. Badanie USG wykonuje się także do oceny uszkodzenia stożka rotatorów, konieczna jest jednak bardzo precyzyjne ułożenie ręki.
- badanie RTG – pomaga wykluczyć inne schorzenia np. w przypadku niestabilności stawu barkowo-obojczykowego pozwala wykluczyć złamanie.
Profilaktyka zespołu bolesnego barku
W profilaktyce bolesnego barku ważną rolę odgrywają:
- fizykoterapia – ma na celu zmniejszenie bólu i ograniczenie ryzyka występowania zaników mięśniowych, które mogą powstać w przypadku unieruchomienia ręki. Przykładowe zabiegi fizykoterapii – krioterapia z azotem, elektrostymulacja mięśni barku, jonoforeza
- rehabilitacja – jeżeli dolegliwości bólowe uniemożliwiają wykonywanie codziennych czynności, warto zwrócić się po pomoc do rehabilitanta. Odpowiednio dobrana rehabilitacja lub masaż mogą wzmocnić bark i całkowicie zlikwidować ból
- kinezyterapia – polega na wykonywaniu odpowiednio dobranych ćwiczeń w zakresie ruchu barku, które mają na celu wzmocnienie mięśni i zapewnienie ruchomości barku.
- unieruchomienie kończyny – to rozwiązanie stosuje się często jako metodę leczenia zachowawczego np. w przypadku niestabilności stawu barkowo – obojczykowego. Kończyna zostaje unieruchomiona na temblaku przez ok. 1-3 tygodni do czasu, aż ból ustąpi
- kinesiotaping – plastrowanie dynamiczne umożliwia uregulowanie napięcia mięśniowego, dzięki czemu zwiększa się zakres ruchu mięśni. Terapię kinesiotapingu można stosować w przypadku tradycyjnej fizjoterapii i fizjoterapii sportowej jako sposób na uśmierzenie bólu i wzmocnienie stawów i mięśni po przebytych kontuzjach
- suplementacja diety – kontuzje oraz zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowego mogą być wywołane brakiem mazi stawowej, a co za tym idzie zużyciem chrząstki stawowej. W zdegenerowanej chrząstce może występować bardzo mała ilość kwasu hialuronowego, który odpowiada za nawilżenie powierzchni chrząstki. Z kolei niedobór siarczanu chondroityny powoduje niewystarczające odżywienie masy chrząstek. Dzięki suplementacji preparatem zawierającym w swoim składzie kwas hialuronowy oraz siarczan chondroityny możliwe jest uzupełnienie brakujących związków w chrząstce stawowej. Postępujące niedobory składników odżywczych w chrząstce prowadzą do jej degeneracji. Dlatego tak ważnej jest uzupełnienie niedoborów występujących w chrząstce, zwłaszcza jeżeli intensywnie przeciążamy stawy lub występują w nich zmiany zapalne i zwyrodnieniowe. Niestety skuteczność działania poszczególnych suplementów na stawy jest bardzo różna, dlatego sprawdź, jak wybrać najlepszy suplement diety na stawy.
- zdrowy styl życia – właściwa dieta, unikanie stresu, zapewnienie regeneracji organizmu, a także szereg innych nawyków pomogą Ci cieszyć się doskonałym zdrowiem. Warto traktować zdrowy styl życia nie jako chwilowy, modny trend, ale najlepszą profilaktykę zdrowego organizmu.
Boli Cię staw barkowy? Nie musi!
Zależnie od przyczyn bólu w obrębie stawu barkowego konieczne jest zastosowanie odpowiednich środków zaradczych lub zalecanego leczenia. Pamiętaj jednak, że dzięki właściwej suplementacji diety możesz dostarczyć stawom niezbędnych składników odżywczych, co oznacza, że możesz pomóc swoim stawom odzyskać ruchomość i dobrą kondycję.
Ból obojczyka i w okolicy szyi – przyczyny i leczenie
Dyskomfort w postaci stałego lub promieniującego bólu obręczy barkowej ma zazwyczaj związek z korzeniami szyjnymi, splotem barkowym lub jest spowodowany zmianami zwyrodnieniowo-zapalnymi w stawach barkowych.
Bóle mogą się nasilać po przeciążeniu ruchowym okolic barków lub na wskutek obniżenia temperatury czy wzrostu wilgoci w powietrzu.
Chcesz się dowiedzieć więcej o samych bólach w tych okolicach? Koniecznie czytaj dalej!
Spis treści do artykułu:
Skąd bierze się ból w obojczyku?
Choć zdawać by się mogło, że ból kości obojczyka jest zwyczajnym zjawiskiem, które może występować po wysiłku fizycznym, to w żadnym wypadku nie należy go lekceważyć ponieważ może to skutkować niepożądanymi konsekwencjami. Bóle kości nie powinny się pojawiać po wysiłku – kości to nie mięśnie i nie podlegają tym samym procesom.
Uszkodzone mięśnie
Głównymi sprawcami odpowiedzialnymi za ból w okolicy obojczyka i szyi bardzo często są nieprawidłowo działające mięśnie.
To mięśnie odpowiadają za odpowiednie ułożenie głowy, łopatki i kości ramieniowej; to również mięśnie w głównej mierze odpowiadają za prawidłowy ruch barku.
Ich osłabienie może skutkować nienaturalnymi ruchami, które stają się przyczyną złego stanu obręczy barkowej, a w konsekwencji bólów obojczyka. Zły stan mięśni może być powodowany nieprawidłową dietą, źle dobranymi ćwiczeniami lub przebytym udarem mózgu.
Źle dobrane ćwiczenia
Źle dobrane ćwiczenia fizyczne mogą się również przyczynić do powstawania stanów zapalnych. Przeciążenie ścięgien lub torebek stawowych może prowadzić do zmian zwyrodnieniowych, dolegliwości autoimmunologicznych czy mniej lub bardziej poważnych uszkodzeń. Dla własnego bezpieczeństwa powinno się zawsze tworzyć plan ćwiczeń w oparciu o porady ekspertów.
Szczególnie gdy w grę wchodzą ćwiczenia wymagające dużego obciążenia siłowego. Uszkodzenia powstałe w wyniku źle dobranych ćwiczeń bezpośrednio wpływają na kondycję kości obojczyka. Jeśli w stawie rozwija się stan zapalny (na przykład z powodu zarostowego zapalenia torebki stawowej) to przekłada się to na znaczne ograniczenie ruchomości w obrębie obręczy barkowej – silnie upośledzony zostaje ruch podnoszenia ramion. Jeśli zaś więzadła lub torebki stawowe są zbyt luźne to ruchomość zostaje nienaturalnie zwiększona i może skutkować niestabilnością barków. Przykrą konsekwencją może być złamanie obojczyka. Rehabilitacja zaś jest długotrwała i wymaga dużej siły woli.
Złamanie kości obojczyka
Ból obojczyka przy dotyku połączony z opuchlizną może być oznaką złamania kości obojczyka. Obojczyk należy do kości długich i składa się z trzonów: mostkowego i barkowego. Jest to specyficzna kość ponieważ może mieć różny kształt i długość w zależności od osoby.
Obojczyk współtworzy dwa z pięciu stawów znajdujących się w obręczy barkowej; wszystkie te stawy są ze sobą ściśle połączone dlatego nieprawidłowe ruchy w obrębie barków zawsze są związane z ryzykiem uszkodzeniem obojczyka. Złamanie występuje zazwyczaj w okolicach środkowej części obojczyka, ma to ścisły związek z budową tej kości – część środkowa jest w charakterystyczny sposób przewężona. Rzadsze są złamania w części barkowej, a w części mostkowej prawie nie wstępują. Dużym niebezpieczeństwem, które niesie ze sobą złamanie obojczyka jest przemieszczanie się złamanych części kości: w górę (przez mięsień motskowo-obojczykowo-sutkowy) lub w dół (przez mięsień naramienny). Przemieszczenie i uszkodzenie mięśni wiąże się niestety z dodatkowym bólem.
Złamanie obojczyka – pierwsza pomoc i leczenie
Złamanie obojczyka jest dość powszechnym urazem i stanowi około 5 procent wszystkich złamań u osób dorosłych. Bardzo rzadko złamaniu ulegają oba obojczyki.
Do urazu dochodzi najczęściej w wyniku upadku na wyprostowane ramię, na które wywierany jest duży nacisk prowadzący do pęknięcia kości lub bezpośredniego upadku na bark. Złamany obojczyk może utrudniać poruszanie ręką i jest bardzo bolesny, dlatego wymaga pomocy ortopedycznej.
W większość przypadków unieruchamia się ramę, aby powstrzymać ruch kończyny górnej podczas procesu gojenia się kości. Jednak w przypadku bardziej skomplikowanych złamań, gdy dochodzi do przemieszczenia się kawałków kostnych, może być konieczna operacja w celu anatomicznego ustawienia odłamów i odzyskania długości obojczyka.
Podstawowe funkcje obojczyka
Obojczyk jest jedną z głównych kości obręczy barkowej, która ma smukły, nieco esowaty kształt. Jest łącznikiem pomiędzy mostkiem a łopatką, tworząc na swoich końcach (bliższym i dalszym) stawy: mostkowo-obojczykowy i barkowo-obojczykowy. Choć stawy te mają niewielką ruchomość, to pełnią bardzo ważną rolę dla stabilności obręczy barkowej.
Złamania obojczyka mogą się przydarzyć osobom w każdym wieku. U dzieci występują jeszcze częściej. Każde złamanie obojczyka jest inne. Większość z nich występuje w środkowej części, która nie jest wzmocniona przez więzadła i mięśnie. Rzadziej obojczyk pęka w miejscu przyczepu do klatki piersiowej lub łopatki.
W zależności od siły uderzenia, może on jedynie pęknąć bez przemieszczenia się lub rozpaść się na wiele kawałków.
Jak dochodzi do złamania obojczyka?
Do urazu może dojść podczas upadku lub w wyniku różnego rodzaju wypadków komunikacyjnych z udziałem np. samochodu i roweru, gdzie dochodzi do lądowania na ramieniu. Bardzo częstą przyczyną złamanych obojczyków są kontuzje sportowe.
W dużym stopniu dotyczy to ludzi młodszych, gdyż obojczyk w pełni twardnieje po ukończeniu dwudziestego roku życia. Najbardziej narażone na tego typu urazy są osoby uprawiające tzw. sporty kontaktowe jak: hokej na lodzie, piłka nożna, piłka ręczna czy rugby.
Głównym czynnikiem złamania obojczyka jest upadek, szczególnie występujący przy dużych prędkościach. Dlatego tak dużo jest tego typu uszkodzeń w narciarstwie zjazdowym, kolarstwie lub na deskorolce.
Objawy złamanego obojczyka
Głównymi objawami złamanego obojczyka jest ostry ból w obrębie barku, uniemożliwiający poruszanie kończyny górnej, któremu mogą towarzyszyć zawroty głowy i nudności. Innymi oznakami złamania mogą być: widoczne przemieszczenie elementów kostnych, zwiotczenie i opadnięcie ramienia w dół, duży miejscowy obrzęk, wyraźne trzeszczenie kości przy próbie podniesienia ramienia do przodu.
Gdy dojdzie do złamania obojczyka:
- ostry ból obojczyka,
- niezdolność do poruszania ramieniem,
- tkliwość w dotyku,
- obrzęk, siniak,
- guz, uwypuklenie obszaru złamania.
Jak postępować w przypadku złamania obojczyka?
Pierwsza pomoc przy złamaniu obojczyka jest bardzo ważna. Polega przede wszystkim na unieruchomieniu kończyny w stawie barkowym. Ma to zapobiec przesuwaniu się odłamów kostnych, co mogłoby znacząco komplikować proces leczenia.
W tym celu najlepiej zastosować ortezę barku lub kamizelkę ortopedyczną, która przytrzymuje kończynę górną do klatki piersiowej. Oczywiście większość złamań obojczyka ma miejsce w terenie, gdzie nie mamy dostępu do tego typu specjalistycznego sprzętu.
W takiej sytuacji należy wykonać prowizoryczny temblak, przytrzymując kończyną górną przy tułowiu za pomocą np. chusty trójkątnej. Z tak zabezpieczonym barkiem należy jak najszybciej udać się do specjalisty.
Badanie lekarskie
W przypadku podejrzenia złamania obojczyka, diagnostyka rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego. Ortopeda będzie chciał się dowiedzieć, w jakich okolicznościach doszło do urazu, a następnie przejdzie do badania ramienia. Złamaniu obojczyka zwykle towarzyszy deformacja powierzchni kości lub guz.
Bardzo rzadko dochodzi do przebicia się kości przez skórę. Złamane końce obojczyka w miejscu przerwania mogą powodować obrzęk skóry. Podczas badania palpacyjnego, delikatny nacisk w miejscu zgrubienia powoduje ból.
Ważnym elementem tego badania jest sprawdzenie, czy nerwy lub naczynia krwionośne nie zostały uszkodzone w momencie złamania. W diagnostyce bardzo pomocne jest badanie obrazowe.
RTG może pomóc zlokalizować złamanie i dostarczyć więcej szczegółowych informacji o jego rodzaju , a przy okazji aby wykluczyć współistnienie złamaniu obojczyka dodatkowych obrażeń w obrębie barku. Czasami zleca się tomografię komputerową, by bardziej szczegółowo zobaczyć szczelinę złamania.
Leczenie nieoperacyjne i rehabilitacja
W sytuacji, gdy złamanie obojczyka występuje bez przemieszczenia się kości, operacja najczęściej jest zbędna. Takich przypadków statystycznie jest najwięcej. Lekarz przechodzi wówczas do leczenia niechirurgicznego, polegającego na usztywnieniu ramienia ortezą barkową.
Ma ona pomóc w utrzymaniu pozycji ramienia i barku podczas gojenia się kontuzji. Do tego, gdy bóle obojczyka są bardzo uciążliwe, lekarz przepisuje leki przeciwbólowe, mogące pomóc w złagodzeniu dolegliwości. Ważnym elementem leczenia jest rehabilitacja, którą zaczyna się bardzo wcześnie.
Może być nieco bolesna, ale ma ona na celu utrzymanie ruchomość ramienia, zapobiegając sztywności. Gdy złamany obojczyk zacznie się goić, a dolegliwości bólowe się zmniejszą, można stopniowo wdrażać więcej ćwiczeń, aż do osiągnięcia całkowitego wyleczenia.
W trakcie leczenia konieczna jest wizyta kontrolna, w trakcie której ortopeda zleci wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, aby upewnić się, że kość goi się w dobrej pozycji.
Leczenie chirurgiczne
Gdy podczas złamania obojczyka dochodzi do istotnego przemieszczenia odłamów, ortopeda najczęściej zaleca operację. Zabieg przeprowadzany jest przy pełnej narkozie i polega na otwartym nastawieniu odłamów z ich stabilizacją za pomocą płyt i śrub.
Ponieważ metalowe płytki mocowane są do zewnętrznej powierzchni kości, a obojczyk leży bezpośrednio pod skórą, mogą one być wyczuwalne. Standardowo płytki i śruby nie są usuwane po zakończeniu zrostu kości, o ile nie powodują dyskomfortu.
Czasem pacjenci mogą odczuwać podrażnienie operowanego obszaru obojczyka używając pasów bezpieczeństwa w samochodzie lub nosząc plecak. W takim przypadku metalowe elementy można usunąć po wygojeniu złamania. Należy pamiętać, że naturalną częścią procesu gojenia pooperacyjnego jest odczuwalny ból.
Dlatego można go nieco złagodzić okładami z lodu oraz stosując leki przeciwbólowe i przeciwzapalne przepisane przez lekarza. Istotną przewagą leczenia operacyjnego nad zachowawczym jest krótszy okres unieruchomienia kończyny i możliwość ruchu w barku nawet już po tygodniu od zabiegu.
Po operacji rozpoczyna się okres rehabilitacji. Specjalistyczne ćwiczenia pomogą przywrócić ruchomość i uniknąć osłabieniu mięśni ramienia. Ważne, aby rehabilitacja przebiegała pod okiem fizjoterapeuty, który dodatkowo może przedstawić plan terapii domowej.
Niezależnie od tego, czy złamany obojczyk wymagał operacji, czy też nie, powrót do pełnej sprawności może potrwać kilka miesięcy. U diabetyków lub osób palących, u których obojczyk został złamany, leczenie może potrwać nieco dłużej. O tym, kiedy będzie można już normalnie funkcjonować, decyduje lekarz na podstawie badań kontrolnych.
Po całkowitym wygojeniu się złamania obojczyka bezpieczny powrót do aktywności sportowej jest jak najbardziej możliwy.
Obojczyk – gdzie i czym jest? Ból po złamaniu i bez urazu
Spis treści
Co to jest obojczyk?
Obojczyk to kość długa, która stanowi pomost pomiędzy mostkiem a łopatkami. Składa się z trzonu oraz dwóch zakończeń: mostkowego i barkowego.
Może on wyglądać u każdej osoby nieco inaczej. Przede wszystkim może różnić się grubością, długością, kształtem, a nawet masą. U dorosłej osoby obojczyki zazwyczaj wyglądają jak rozciągnięte litery „S”.
Długość tej kości wynosi od ok 12 do ok 15 cm.
Gdzie jest obojczyk? Ta część szkieletu człowieka jest bardzo dobrze widoczna i łatwo wyczuwalna pod palcami. Szczególnie wyraźnie jest uwidoczniona kiedy podniesie się ręce do przodu. Wówczas można zaobserwować tzw. wystające obojczyki, które nie stanowią żadnej anatomicznej patologii, a są cechą charakterystyczną, zwłaszcza dla szczupłych osób.
Dlaczego obojczyk jest tak ważny dla układu kostnego oraz dla funkcjonowania narządów i naczyń występujących przede wszystkim w obszarze klatki piersiowej? Dlatego, że po pierwsze stanowi bazę dla licznych przyczepów mięśniowych, takich jak mięsień piersiowy większy, mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy oraz mięsień mostkowo-gnykowy (w ramach końca bliższego, czyli mostkowego obojczyka), a także dla mięśnia czworobocznego, naramiennego i podobojczykowego (w obrębie końca dalszego, czyli barkowego). Po drugie – obojczyk jest częścią dwóch stawów: mostkowo-obojczykowego i barkowo-obojczykowego uczestnicząc tym samym w tworzeniu obręczy barkowej.
Złamany obojczyk
Niestety ze względu na specyfikę położenia tej kości dość często dochodzi do jej urazów mechanicznych, czy to spowodowanych wypadkiem komunikacyjnym lub nieszczęśliwym upadkiem, czy np. udziałem w jakiejś rywalizacji sportowej.
Złamany obojczyk to jeden z takich urazów. Szczególnie narażeni są na niego mężczyźni do 30 roku życia.
Jak rozpoznać ten stan? Przede wszystkim wśród objawów, które wskazują na złamanie obojczyka należy wyróżnić silny ból obojczyka, który narasta przy próbach poruszania kończyną górną, opuchliznę wokół tej kości, brak lub obniżoną ruchomość w stawie, zmianę kształtu kości, a nawet jej widoczne i odczuwalne przemieszczenie.
Aż 80 procent złamań stanowią złamania w części środkowej obojczyka. Tutaj kość obojczykowa jest najcieńsza, a przez to najbardziej krucha, dlatego jej podatność na urazy jest większa. Może się zdarzyć, że w wyniku złamania obojczyka dochodzi do uszkodzenia splotu barkowego lub tętnicy podobojczykowej, czego konsekwencją może być nawet wystąpienie krwotoku wewnętrznego.
Taki uraz wymaga jak najszybszej interwencji lekarskiej i odpowiedniego postępowania leczniczego.
Reklama
Co jeszcze oznacza ból obojczyka?
Bóle obojczyka mogą zwiastować też inne od złamania urazy czy stany nie spowodowane działaniem jakiegoś czynnika zewnętrznego. Może okazać się, że jest to symptom wskazujący na zwichnięcie obojczyka lub jego stłuczenie.
Ból w obojczyku może oznaczać także stan przeciążenia mięśni albo zwyrodnienie stawów czy też zmiany naczyniowo-nerwowe. W przypadku procesu zwyrodnieniowego dotyczącego barku, oprócz bólu, innymi oznakami są problemy z poruszaniem ręką, czy też odczuwanie wyraźnego ograniczenia w ruchomości w tym stawie oraz zesztywnienie stawów obręczy barkowej.
Poza tym ból w okolicy obojczykamoże wskazywać na schorzenia, które toczą się w ustroju. Jedną z takich chorób jest zespół uciskowy górnego otworu klatki piersiowej. Pacjent odczuwa wówczas nieprzyjemny ucisk oraz dolegliwości bólowe w obrębie obojczyka, np. podczas spania w jednej pozycji na boku przez całą noc. Stanowi to wynik ucisku pęczka naczyniowo-nerwowego ręki.
Jak postępować z bolącym obojczykiem?
W zależności od przyczyny, która spowodowała problemy z obojczykiem, stosuje się właściwe postępowanie lecznicze.
W przypadku złamania tej kości najczęściej stosuje się kurację zachowawczą, polegającą na unieruchomieniu obojczyka na kilka tygodni (3-6 tygodni) np. w temblaku czy miękkiej ortezie.
Niektóre złamania, a także zwichnięcia kwalifikują się do zabiegu chirurgicznego. Niekiedy przed włożeniem do tej swoistej „protezy” trzeba wykonać nastawienie obojczyka oraz stabilizację np. specjalistycznymi śrubami lub płytką.
Operacja obojczyka trwa około 90 minut, wykonuje się ją w znieczuleniu ogólnym. Zwykle jest wybierana kiedy m.in. doszło do złamania otwartego, złamanie nastąpiło w kilku miejscach, kość nie chce się zrastać czy zostały uszkodzone nerwy.
Na stłuczenie obojczyka natomiast warto zastosować maść, która uśmierzy ból oraz zmniejszy obrzęk. Ponadto warto ograniczyć przeciążanie tej kości, a w razie konieczności użyć leków przeciwbólowych. Nic nie zastąpi jednak porady lekarskiej, zwłaszcza jeśli ból nie mija, a dodatkowo się nasila.
Ćwiczenia na obojczyki
Już w pierwszych dniach po usztywnieniu obojczyka powinno się wykonywać ćwiczenia usprawniające okolicę urażonej kości. Najlepiej wykonywać je pod okiem specjalisty, czyli fizjoterapeuty czy rehabilitanta. Pełną rehabilitację należy rozpocząć dopiero po upłynięciu 5-6 tygodni od powstania uszkodzenia.
Ćwiczenia na obojczyki muszą być dopasowane do rodzaju urazu, dokładnego umiejscowienia uszkodzenia oraz wielu innych czynników. Usztywnienie obojczyka (np. w temblaku, czy ortezie) nie wyklucza wykonywania prostych zadań fizycznych, w trakcie których są poruszane m.in. kręgi szyjne, staw łokciowy i nadgarstek.
Przykładowy trening może polegać np. na ściąganiu łopatek. Ćwiczenie to wykonuje się w pozycji stojącej lub siedzącej, z wyprostowanymi plecami. Na około 5 sekund należy maksymalnie zbliżyć do siebie łopatki, a następnie rozluźnić ciało. Należy wykonać około 10 takich powtórzeń.
Innym ćwiczeniem jest unoszenie barków i odciąganie ich do tyłu. Aby je zrobić trzeba prosto stanąć, następnie podnieść barki tak żeby maksymalnie zbliżyć je do ucha, a dalej odchylić je do tyłu ściągając łopatki.
W tym ustawieniu powinno się wytrzymać około 5 sekund, dobrze jest powtórzyć ten ruch jeszcze 5-10 razy.
Poza odpowiednimi ćwiczeniami poleca się także fizykoterapię np. w postaci laseroterapii, krioterapii oraz magnetoterapii.
Czytaj też:
Ból barku
Staw barkowy, łączący kończynę górną z tułowiem, złożony jest z kilku stawów i wykazuje największy zakres ruchów ze wszystkich stawów organizmu.
Struktury kostne (kość ramienna, łopatka, obojczyk i mostek) są otoczone przez liczne więzadła, mięśnie, ścięgna i kaletki, które zapewniają stabilizację barku i płynność wykonywanych ruchów. Najważniejszą rolę pełni tzw.
stożek rotatorów, czyli grupa czterech mięśni i ich ścięgien otaczających jeden ze stawów, tj. staw ramienno-łopatkowy.
Dolegliwości ze strony stawu barkowego są powszechne. Ich najczęstszą przyczyną są przeciążenia, powtarzalne mikroprzeciążenia i urazy otaczających go tkanek miękkich (głównie stożka rotatorów), powstające w trakcie codziennych czynności czy aktywności sportowej.
Podłożem bólu stawu barkowego mogą być nasilające się z wiekiem zmiany zwyrodnieniowe, choć choroba zwyrodnieniowa barku występuje rzadziej niż choroba innych stawów.
Należy również pamiętać o różnych zapalnych chorobach reumatycznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy polimialgia reumatyczna; oprócz bólu barku w ich przebiegu występują najczęściej również inne objawy choroby. Rzadziej ból barku stanowi manifestację chorób innych narządów, m.in. zawału serca czy guza płuca.
Poniżej przedstawiono kilka najczęstszych przyczyn dolegliwości stawu barkowego
Uszkodzenie stożka rotatorów. Tak zwany stożek rotatorów tworzą cztery mięśnie oraz ich ścięgna otaczające staw ramienno-łopatkowy, utrzymujące go we właściwej pozycji. W trakcie wykonywania monotonnych, powtarzających się czynności (np.
z rękami nad głową, jak przy wieszaniu zasłon czy grze w siatkówkę) dochodzi do przeciążenia tych struktur, a nawet ich zerwania (najczęściej uszkodzeniu ulega ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego). Częstym powodem uszkodzenia stożka rotatorów są urazy, nawet niewielkie (np.
przy nagłym szarpnięciu w trakcie jazdy tramwajem). Najczęstszą manifestacją uszkodzenia stożka rotatorów jest ból barku, zwłaszcza w trakcie podnoszenia ramienia lub zakładania ręki na plecach.
Ból często lokalizuje się w okolicy przedniej i bocznej ramienia; może występować w nocy i uniemożliwiać spanie na zajętym barku.
Zespół ciasnoty podbarkowej. Przestrzeń podbarkowa znajduje się pod wyrostkiem barkowym, a znajdujące się tam kaletki umożliwiają płynne przesuwanie się struktur stawowych w trakcie podnoszenia ramienia.
Jeśli dojdzie do „ciasnoty” w przestrzeni podbarkowej, np.
w wyniku stanu zapalnego kaletki lub wytworzenia wyrośli kostnych, następuje zablokowanie ruchu wślizgiwania się kości ramiennej pod wyrostek barkowy; odczuwany jest wówczas silny ból, najbardziej nasilony przy odwiedzeniu w zakresie 60–110° (tzw. bolesny łuk).
Uszkodzenie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego. Ścięgno to biegnie pionowo w przedniej części ramienia; jego uszkodzenie manifestuje się bólem w tej okolicy, zwłaszcza w trakcie ruchów przy zgiętym łokciu. Do zapalenia pochewki tego ścięgna dochodzi w przypadku jego uszkodzeń mechanicznych, a także w wyniku różnych chorób zapalnych stawów.
Bark zamrożony spowodowany jest zmniejszeniem podatności torebki stawu ramiennego, przez co niemożliwe staje się wykonywanie pełnego zakresu ruchów (głównie odwodzenia i rotacji, np. przy próbie czesania lub podrapania się po plecach). Dominuje uczucie usztywnienia stawu, choć może wystąpić również ból.
Do powstania barku zamrożonego (inaczej zarostowego zapalenia torebki stawowej) może dojść w wyniku uszkodzenia stożka rotatorów (najczęściej) lub z innych przyczyn (także niezwiązanych ze stawem barkowym, np. wskutek zawału serca). Najczęściej dolegliwości stopniowo ustępują, z reguły w ciągu 6–18 miesięcy.
Podstawą leczenia są odpowiednie ćwiczenia, czasem konieczne jest wykonanie wstrzyknięć steroidów, a także zastosowanie NLPZ i innych leków.
Zapalne choroby stawów. Zapalenie stawu barkowego może być jednym z objawów takich chorób, jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów czy dna moczanowa.
Dochodzi wówczas do przerostu wyścielającej staw błony maziowej i często do nagromadzenia płynu wewnątrz stawu. Z reguły towarzyszą temu inne objawy choroby i rozpoznanie nie stwarza problemów.
Jeśli staw jest bardzo ocieplony i występuje gorączka, należy wykluczyć zakażenie stawu (zwłaszcza jeśli wcześniej wykonywano punkcję stawu lub tzw. blokadę).
Na co należy zwrócić uwagę?
W przypadku bólu stawu barkowego warto przypomnieć sobie, czy w przeszłości nie doszło do jakiegoś urazu tego stawu (nawet niewielkiego, takiego jak gwałtowne szarpnięcie), a także czy nie wykonywaliśmy w ostatnim czasie czynności mogących spowodować jego przeciążenie (takich jak praca z rękami nad głową, pchanie i podnoszenie ciężkich przedmiotów, prace ogrodnicze i domowe wymagające powtarzalnych ruchów stawu barkowego). Należy zwrócić uwagę na to, kiedy ból ma największe nasilenie oraz jakie czynności go wywołują. Niepokojącymi objawami są obrzęk i nadmierne ocieplenie stawu, ból innych stawów oraz objawy ogólne.
Jak postępować?
Postępowanie zależy od przyczyny dolegliwości, dlatego warto zasięgnąć opinii lekarza (najczęściej ortopedy, rehabilitanta lub reumatologa).
W okresie znacznego nasilenia objawów należy unikać czynności nasilających ból, warto stosować okłady lodowe (15-20 min raz dziennie).
Często jednak pomimo dolegliwości wskazane jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie odpowiednich ćwiczeń w celu wzmocnienia stabilizacji stawu i zapobieżenia jego dalszemu uszkodzeniu.
Kiedy i do jakiego lekarza się zgłosić?
Do lekarza ortopedy warto się udać, kiedy ból barku spowodowanyjest przyczyną „mechaniczną”, zwłaszcza gdy nie mijają mimo zaprzestania wykonywania czynności obciążających staw, a także jeśli wystąpił nagły ból związany z urazem.
Jeśli bólowi barku towarzyszą obrzęk i sztywność stawu, ból innych stawów lub objawy ogólne (uczucie rozbicia, stany podgorączkowe lub gorączka, nieuzasadnione zmniejszenie masy ciała, złe samopoczucie), należy udać się do reumatologa.
Jakie badania należy wykonać w celu ustalenia przyczyny bólu barku?
Poszukiwanie przyczyny bólu barku rozpoczyna się na ogół od wybranego badania obrazowego – badania rentgenowskiego (zwłaszcza po urazie) lub ultrasonograficznego (które jest bardzo pomocne w obrazowaniu tkanek miękkich wokół stawu). W razie konieczności wykonuje się inne badania (np. rezonans magnetyczny).
W przypadku podejrzenia zapalnej choroby stawów należy wykonać badania laboratoryjne (np. OB, CRP, morfologię, RF, aCCP, kwas moczowy – o doborze badań zadecyduje lekarz).
W przypadku stwierdzenia płynu w stawie lekarz może zaproponować nakłucie stawu w celu jego odbarczenia,oceny charakteru płynu stawowego i ewentualnego podania leku dostawowo.
Jak się leczy ból barku?
Podstawową metodą leczenia bólu barku związanego z jego mechanicznym uszkodzeniem jest rehabilitacja, jedynie czasami istnieją wskazania do leczenia operacyjnego. Przejściową poprawę mogą przynieść tzw.
blokady, polegające na wstrzyknięciu leku (kortykosteroidu, leku miejscowo znieczulającego) w okolicę będącą przyczyną dolegliwości (np. do kaletki podbarkowej). Wspomagająco można zastosować leki doustne (paracetamol, NLPZ, słabe opioidy), pamiętając jednak, że nie powinno się ich przyjmować przewlekle.
W przypadku zapalnych chorób stawu barkowego o leczeniu powinien zadecydować lekarz reumatolog.
Bóle obręczy barkowej
Bóle obręczy barkowej mają związek z wadliwą strukturą ścięgien, mięśni, stawów oraz torebek stawowych, które zaangażowane są w ruchy barków. Mogą pojawiać się gwałtownie, bez wyraźnej przyczyny, a mogą być skutkiem zmian zwyrodnieniowo-zapalnych lub chorób neurologicznych.
Bóle obręczy barkowej prowadzą u pacjentów do znacznie ograniczonej aktywności ruchowej i rzadko przekształcają się w stan przewlekły. Są jednym z najczęściej (oprócz bólu kolan i krzyży) występujących bólów mięśniowo-szkieletowych. Każdego roku na tę przypadłość zapada od 5 proc.
do 47 proc populacji.
Najczęstszymi przyczynami występowania bólów obręczy barkowej są:
brak stabilności mięśni oraz ich osłabienie: mięśnie, które odpowiadają za prawidłową pozycję głowy kości ramieniowej oraz łopatki mogą ulec osłabnięciu, co w konsekwencji zaburza prawidłowy ruch barku. Osłabienie mięśni może występować z powodu źle dobranych ćwiczyń fizycznych lub na skutek przebytego udaru mózgu;
stan zapalny (miejscowy): występuje zwykle w ścięgnach oraz torebkach stawowych z powodu ich przeciążenia, zmian zwyrodnieniowych, uszkodzenia ścięgien czy dolegliwości autoimmunologicznych;
ograniczenie ruchomości: wiązadła oraz torebki stawowe mogą w dużym stopniu upośledzać funkcjonwanie obręczy barkowej, zwłaszcza unoszenie ramion. Może to wynikać z toczącego w stawie stanu zapalnego, np. zarostowe zapalenie torebki stawowej;
nadmierna ruchomość: zdarza się, że więzadła oraz torebki stawowe są luźne, zatem ruchy wykonywane w okolicy obręczy barkowej mogą być z tego powodu nadmierne i prowadzić do niestabilności barków. Przyczyną tego mogą być powtarzające się urazy lub wrodzona niestabilność w wielu kierunkach. Zbyt duża ruchomość może skończyć się zwichnięciem barku lub jego podwichnięciem.
Co składa się na staw obręczy barkowej?
staw łopatkowo-żebrowy,
staw ramienny,
staw barkowo-obojczykowy,
staw mostkowo-obojczykowy.
Symptomy towarzyszące tej przypadłości mogą się od siebie różnić. W ciężkich przypadkach charakterystyczne jest promieniowanie bólu do ramienia, łokcia oraz górnej części kręgosłupa szyjnego i głowy.
Ponadto u chorego dochodzi do ograniczenia ruchomości barku i kończyny górnej oraz ogólnego osłabienia mięśni. Powoduje to, że pacjenci mają problemy z samodzielnym ubieraniem się oraz wykonywaniem podstawowych prac domowych.
Nie rzadko występują kłopoty ze snem.
Najczęstszymi grupami mięśni powodującymi dolegliwości bólowe są: mięśnie wpływające na nasilone ruchy ramienia; mięśnie pierścienia rotatorów, czyli odpowiedzialne ze właściwe ułożenie stawu ramiennego; mięśnie związane za odpowiednie ułożenie łopatki. Ból zazwyczaj lokalizuje się w okolicy kaletki podbarkowej. Niekiedy źródło bólu może pochodzić z torebek stawowych.
Pacjenci skarżący się na bóle obręczy barkowej bardzo często odwiedzają lekarza. Chociaż przypadłość ta nie stanowi zagrożenia życia (poza tymi rzutowanymi z odległych narządów ciała), jest trudna do leczenia.
Ustępowanie objawów obserwuje się tylko u połowy pacjentów. W diagnostyce konieczne jest potwierdzenie, iż źródłem bólu są elementy obręczy barkowej.
Oprócz tego należy rozpoznać określoną budowę anatomiczną jako źródło bólu, aby ukierunkować na nią leczenie.
W leczeniu bólów obręczy barkowej zastosowanie znajdują kortykosteroidy, w postaci zastrzyków; fizykoterapia; terapia manualna oraz zabiegi operacyjne.
Domowe postępowanie przedlekarskie przy bólach obręczy barkowej
Przy znacznym nasileniu opisanych dolegliwości można stosować:
jednorazowo jeden z bardziej znanych środków przeciwbólowych (np. Paracetamol),
prawidłową pozycję ciała podczas leżenia (najlepiej na twardym podłożu),
masaż mięśni barku w celu ich rozluźnienia,
prawidłowe ułożenie głowy w odniesieniu do kręgów szyjnych; zachować odpowiednią ruchomość w tym zakresie,
nacieranie maściami przeciwzapalnymi,
termofory i okłady wpływające rozgrzewająco na okolicę barku,
wcieranie wbolącą okolicę spirytusu salicylowego lub mrówkowego (wzmacnia mięśnie karku i rozluźnia),
Istotne jest również wyeliminowanie współwystępujących ognisk zapalnych, które mogą wydłużać czas trwania stanu zapalnego w tkankach otaczających stawy oraz w samych stawach międzykręgowych. Jeśli nie widać żadnej poprawy, a wręcz następuje nasilanie się dolegliwości bólowych i pogłębiającego upośledzenia sprawności ruchowej, należy skorzystać z porady lekarza.
Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.
Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.
Źródła
- Domowy Poradnik Medyczny, PZWL
- bóle obręczy barkowej
- choroby układu ruchu
- barki
- ból barku
- staw barkowy
- Ból pod kolanem – przy chodzeniu, z przodu, jak leczyć Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że pozornie tak błaha dolegliwość, jak ból pod kolanem, może mieć naprawdę różne przyczyny. W większości przypadków…
- Choroby zwyrodnieniowe stawów Chorobą zwyrodnieniową stawów określa się grupę dolegliwośći narządu ruchu, których za wspólną cechę uważa się nie tyle ogniska zapalno-wysiękowe, co zmiany… Kazimierz Janicki | Onet.
- Paluch koślawy Paluch koślawy to dolegliwość, w przebiegu której pierwszy palec stopy zaczyna być koślawy i odchyla się w stronę zewnętrznej krawędzi stopy, z kolei kość… Tadeusz Niedźwiedzki | Redakcja Medonet
- Bóle głowy w następstwie zmian w obrębie szyi i karku Bóle głowy w wyniku zmian w szyi i karku są związane ze zmianami zwyrodnieniowymi (najczęściej), urazowymi lub są następstwem wypadnięcia jądra galaretowatego… Kazimierz Janicki | Redakcja Medonet
- Zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego
- Najczęściej powstaje na skutek upadku na ramię i rozerwania więzadeł w obrębie obwodowej części obojczyka.
- Tadeusz Niedźwiedzki | Redakcja Medonet
Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające kolana
Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające – podobnie jak zmiany zwyrodnieniowe biodra – występują dość często. W powstawaniu zmian zwyrodnieniowych szczególną rolę…
Tadeusz Niedźwiedzki
Ostroga piętowa
Ostroga piętowa – charakteryzuje się dokuczliwymi dolegliwościami bólowymi zlokalizowanymi pod piętą, które uniemożliwiają lub w znacznym stopniu ograniczają…
Tadeusz Niedźwiedzki | Redakcja Medonet
Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające kręgosłupa
Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające dotyczyć mogą zarówno połączeń trzonów kręgów, jak i stawów kręgosłupa. Połączenia międzytrzonowe są najczęstszą przyczyną…
Tadeusz Niedźwiedzki | Redakcja Medonet
- Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające biodra
- Staw biodrowy jest stawem, w którym – poza kręgosłupem – najczęściej występują zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające.
- Tadeusz Niedźwiedzki | Redakcja Medonet
- Zwyrodnienie stawów kolanowych
- Zwyrodnienie stawów kolanowych jest najczęściej spotykaną postacią wśród zmian zwyrodnieniowych stawów, występującą przeważnie u ludzi otyłych.
- Kazimierz Janicki | Redakcja Medonet