Czym jest zwapnienie kości? jakie są przyczyny tego zjawiska?

Rak piersi stanowi dużą grupę zróżnicowanych i heterogennych co do biologii i przebiegu nowotworów. Nowotwór piersi stanowi 25% ogółu wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe wykrywane u kobiet.

W Polsce stwierdza się każdego roku kilkanaście tysięcy nowych przypadków. Częstość zachorowania związana jest z poziomem cywilizacyjnym społeczeństwa.

Szczyt zachorowań na raka piersi występuje u kobiet w wieku 50-69 lat.

Wiedza na temat nowotworów złośliwych piersi poszerza się i ulega zmianie.

Choć nowe leki i opcje terapeutyczne pozytywnie wpływają na poprawę rokowania, to najważniejsze pozostaje wykrycie choroby na wczesny etapie zaawansowania. Pomóc może w tym zachowanie tzw.

czujności onkologicznej wyrażającej się znajomością potencjalnych objawów raka piersi i metod diagnostyki oraz korzystaniem z badań profilaktycznych i przesiewowych (skrining).

Poniższy poradnik zawiera informacje dotyczące objawów raka piersi, metod wykrywania i diagnostyki nowotworów sutka oraz podstawowe zalecenia związane z leczeniem guzów piersi.

SPIS TREŚCI:

Rak piersi – jakie daje objawy

Symptomy chorobowe i potencjalne objawy raka piersi (guza sutka) zależą przede wszystkim od stopnia jego zaawansowania. Zarówno rak piersi, jak i łagodny nowotwór sutka w początkowym okresie rozwoju przebiegają najczęściej bezobjawowo i wówczas zmiany nowotworowe najczęściej wykrywa się podczas profilaktycznej mammografii lub innego badania diagnostycznego piersi.

Każde niepokojące zmiany, które mogą stanowić potencjalne objawy raka piersi powinien zweryfikować doświadczony lekarz. We wczesnych stadiach rak sutka może być wykryty wyłącznie badaniem specjalistycznym.

W miarę rozrostu guza piersi dochodzą kolejne symptomy takie jak: asymetria piersi, wciągnięcie skóry lub brodawki sutkowej, zaczerwienienie skóry, jednostronny wyciek z brodawki.

Najczęstszym objawem raka sutka jest guz, który nierzadko wykrywa sama chora. Częstość występowania tego objawu szacuje się między 65% a 76%.

Guz w piersi jest zwykle dość twardy, czasami ma nierówną powierzchnię i na ogół dobrze wyczuwalne granice.

Guzek piersi jest najczęściej całkowicie niebolesny, a pacjentki bardzo rzadko zgłaszają towarzyszące mu objawy, takie jak kłucie czy pociąganie.

Innym charakterystycznym objawem jaki daje rak piersi jest wyciek z brodawki sutkowej. Sama brodawka może być wciągnięta, pogrubiała, o zmienionym zabarwieniu lub z owrzodzeniami.

Symptomy raka sutka mogą dotyczyć także skóry. Może ona być zaczerwieniona, zmieniona, z obecnością twardego nacieku, owrzodzenia czy wciągnięcia. Objaw skórki pomarańczowej świadczy zazwyczaj o znacznym miejscowym zaawansowaniu procesu nowotworowego.

Do typowych objawów raka piersi nalezą również powiększenie okolicznych węzłów chłonnych oraz symptomy związane z przerzutami w odległych narządach.

Szczególnie agresywną postacią raka piersi jest zapalny rak sutka, który na szczęście występuje relatywnie rzadko. W badaniu przedmiotowym często nie stwierdza się guza, a objawem zapalnego raka piersi jest obrzęknięta „pomarańczowa” skóra.

ZOBACZ: JAK BADAĆ PIERSI

Najczęstsze objawy raka piersi – lista

• U kobiet, u których rozwija się rak sutka, zmiany w obrębie skóry piersi mogą obejmować zaciągnięcie skóry nad guzem (czasem bardzo dyskretne), obrzęk skóry, zmiany o charakterze tak zwanej „skórki pomarańczy” (objaw zaawansowanego raka piersi i częsty w raku zapalnym), zaczerwienienie skóry i jej owrzodzenie. Naciek skóry lub jej owrzodzenie to objaw zaawansowanego raka piersi podobnie jak guzki satelitarne.
• Objawy raka piersi w obrębie brodawki sutkowej charakteryzują się wyciekiem z brodawki sutkowej, który ma charakter surowiczy lub surowiczo-krwisty, wciągnięciem brodawki (rzadki objaw nowotworu piersi), wykwitami o charakterze zmian krostowatych, w sytuacji progresji rakowi sutka może towarzyszyć krwawienie lub owrzodzenie.
• Ból jest dość rzadkim objawem towarzyszącym pierwotnej zmianie w piersi, natomiast jest częstym symptomem zaawansowanego raka piersi, gdy na przykład obecne są przerzuty raka do kości. Niewielka grupa chorych kobiet z rakiem sutka odczuwa dyskretne dolegliwości w postaci kłucia, krótkotrwałego dyskomfortu i bólu w okolicy guza piersi.
• Częstym objawem raka piersi jest powiększenie pachowych węzłów chłonnych po stronie guza.
• U niektórych chorych rak piersi przybiera postać zapalną i objawia się wówczas obrzękiem i zaczerwienieniem skóry, zwiększonym uciepleniem i bolesnością.
• U kobiet karmiących piersią, rak sutka został opisany jako zjawisko nazywane milk rejection sign, które polega na niechęci dziecka do ssania chorej piersi matki.
• Charakterystyka objawów choroby nowotworowej piersi z przerzutami do odległych narządów zależy od lokalizacji tych zmian (duszność, bolesność związana ze złamaniem kości, zawrotu głowy i wymioty, niewydolność oddechowa)

Nowotwór piersi – jak wykryć

Rosnąca liczba wykrywanych nowotworów złośliwych w obrębie gruczołu piersiowego u chorych bez charakterystycznych symptomów i objawów raka piersi jest wynikiem prowadzonych na szeroką skalę badań rzesiewowych. Największe znaczenie we wczesnym wykrywaniu raka piersi ma mammografia, która umożliwia wykrycie postaci przedklinicznych.

Do cech sugerujących w badaniu mammograficznym obecność złośliwego procesu i mogących świadczy o rozwoju tak podstępnej choroby jaką jest rak sutka zaliczamy: asymetrię, obecność mikrozwapnień, litą zmianę o intensywnym wysyceniu i zaburzenia struktury gruczołu piersiowego. W przypadku wykrycia wspomnianych zmian konieczna jest dalsza ocena w kierunku diagnozy: rak piersi.

Nie każdy guz piersi jest rakiem, lecz do chwili wyjaśnienia jego natury powinien być traktowany jako potencjalny nowotwór złośliwy.

Warto pamiętać, że podstawą ustalenia ostatecznego rozpoznania w przypadku raka piersi jest zawsze wynik badania patomorfologicznego. Podstawą diagnostyki guza piersi jest biopsja gruboigłowa z oceną typu nowotworu, ekspresji receptorów, oceną stopnia złośliwości G i wskaźnika proliferacji Ki-67.

ZOBACZ: PROFILAKTYCZNA MASTEKTOMIA

Rak sutka – diagnostyka obrazowa

Diagnostyka nowotworów sutka opiera się na mammografii diagnostycznej, badaniu ultrasonograficznemu lub w niektórych przypadkach na badaniu rezonansem magnetycznym.

Klasyczna mammografia jest najważniejszą metodą obrazowania piersi.

Objawy mammograficzne zmiany łagodnej piersi to guzek o wysyceniu równym tkance gruczołowej, zmiana dobrze ograniczona, łagodne zwapnienia, zmiana o kształcie okrągłym, owalnym lub policyklicznym.

Mammografia pozwala na wykrycie zmiany o średnicy zaledwie kilku milimetrów, umożliwia ocenę lokalizacji guza oraz wykonanie biopsji (celowanej lub otwartej)

Badanie USG cechuje się mniejszą czułością i swoistością, ale jest to technika szczególnie przydatna u młodych kobiet, które pragną sprawdzić czy w ich piersiach nie rozwija się tak podstępna choroba jak rak piersi. Ultrasonografia jest badaniem bezpiecznym dla kobiet w ciąży. Nie znajduje zastosowania w badaniach przesiewowych ponieważ rzadko pozwala na wykrycie zmian niewyczuwalnych palpacyjnie.

Rezonans magnetyczny piersi to technika charakteryzująca się wysoką czułością i swoistością. Przeszkodą w powszechnej diagnostyce obrazowej raka piersi z wykorzystaniem MRI jest wysoki koszt procedury. W praktyce wykorzystywany jest w przypadku zmian niejednoznacznych i wymagających pogłębionej diagnostyki.

Rak piersi – leczenie

Jak podkreślają eksperci – wczesne wykrycie guza pozwala na szybkie rozpoczęcie leczenia raka piersi. W związku z tym, wszystkie kobiety powinny zachować czujność onkologiczną wyrażającą się znajomością objawów raka piersi oraz przestrzeganiem zasad profilaktyki. Należy również niezwłocznie konsultować z lekarzem wszelkie niepokojące symptomy mogące sugerować rozwój raka piersi.

Rak przedinwazyjny przewodowy piersi (DSCI) wymaga leczenia chirurgicznego lub leczenia oszczędzającego pierś z uzupełniającą radioterapią, albo wykonania mastektomii.

W leczeniu radykalnym wczesnego raka piersi stosuje się: chirurgię, radioterapię, hormonoterapię, chemioterapię oraz leczenie anty-HER2.

Oznacza to, że optymalna strategia leczenia raka piersi powinna uwzględniać wielodyscyplinarną terapią skojarzoną. Wykorzystuje się zarówno metody leczenia miejscowego (zabieg chirurgiczny raka piersi i radioterapię) oraz postępowanie systemowe ( chemioterapia, hormonoterapia, leczenie celowane molekularnie lub immunoterapia).

Podstawą do ustalenia właściwej sekwencji leczenia raka piersi jest wynik badania histopatologicznego, ustalenie czynników prognostycznych i predykcyjnych oraz określenie stopnia zaawansowania choroby.

Zaleca się, aby pacjentki u których zdiagnozowano raka sutka był leczone w wyspecjalizowanych ośrodkach referencyjnych.

W maju 2019 roku Minister Zdrowia Łukasz Szumowski podpisał rozporządzenie wprowadzające w w Polsce system Breast Cancer Unit.

Oznacza to, że w naszym kraju powstaje sieć wyspecjalizowanych szpitali dedykowanym chorym z rakiem piersi. W takich placówkach osiąga się najlepsze wyniki leczenia raka piersi.

Rokowania przy raku piersi zależą od zaawansowania choroby, co podkreśla znaczenie wczesnego wykrycia guza oraz znajomości potencjalnych objawów raka piersi.

ZOBACZ: RAK PIERSI – BAZA WIEDZY

Niedobór magnezu negatywnie wpływa na zdrowie. Sprawdź, czy ten problem dotyczy ciebie

WPROST.plPoradyZdrowieSMAKI.plOdżywianieOdchudzanie Magnez Suplementacja z powodu niedoboru magnezu jest powszechnym zjawiskiem. Gdy tylko odczuwamy drżenie mięśni lub jesteśmy poddenerwowani, natychmiast sięgamy po suplementy z magnezem. Jaką rolę w organizmie człowieka odgrywa magnez i jak objawia się niedobór tego pierwiastka?

Magnez odgrywa rolę w wielu reakcjach enzymatycznych w organizmie, w tym w metabolizmie żywności, syntezie kwasów tłuszczowych i białek oraz przekazywaniu impulsów nerwowych w obrębie całego ciała. Jest więc dla nas niezwykle istotnym pierwistkiem. Część jest magazynowana w kościach, reszta znajduje się w mięśniach i tkankach. Gdy tylko dojdzie do niedoboru magnezu, natychmiast odczuwamy tego skutki. Najważniejsze, żebyśmy potrafili właściwie interpretować sygnały, które wysyła nasz organizm.

Magnez – działanie

Magnez bierze udział w wielu procesach i reguluje pracę całego organizmu. Oto jego kilka podstawowych zadań:

• Zmniejsza objawy napięcia przedmiesiączkowego.
• Pomaga przyswajać wapń w kościach i odgrywa rolę w aktywacji witaminy D w nerkach. Wapń i magnez są ważne dla utrzymania zdrowia kości i zapobiegania osteoporozie. Bez magnezu wysokie spożycie wapnia może zwiększać ryzyko zwapnienia tętnic i chorób sercowo-naczyniowych, a także kamieni nerkowych.
• Magnez jest niezbędny do utrzymania zdrowia mięśni, w tym serca, oraz do przekazywania sygnałów elektrycznych w ciele.
• Przeciwdziała powstawaniu zakrzepów w naczyniach krwionośnych.
• Magnez łagodzi niepokój i zmniejsza uczucie stresu, sprzyja więc zachowaniu dobrego zdrowia psychicznego.

Niedobór magnezu – przyczyny

Niedobór magnezu może mieć kilka przyczyn. Oto te najczęściej spotykane:

• problemy z wchłanianiem pierwistka w jelitach,
• długotrwały stres,
• choroby neurologiczne,
• silna biegunka lub wymioty,
• dieta uboga w wapń,
• ogólny, zły stan zdrowia,
• nadużywanie alkoholu i kawy,
• przyjmowanie niektórych leków.

Niedobór magnezu – objawy

Poważny, długotrwały niedobór magnezu występuje rzadko. Krótkotrwałe spadki jego poziomu mogą być jednak często spotykane. Zaniepokoić powinny takie objawy jak utrata apetytu, nudności i wymioty, zmęczenie i słabość. Osoby z niedoborem magnezu są nerwowe, cierpią na bóle głowy, występują u nich omdlenia, a także problemy z koncentracją i układem odpornościowym.

Zaawansowane objawy, których pod żadnych pozorem nie wolno ignorować obejmują:

• drętwienie i mrowienie kończyn,
• skurcze mięśni,
• drgawki
• zmiany osobowości,
• zmiany rytmu serca.

Niedobór może prowadzić do oporności na insulinę, zespołu metabolicznego, choroby niedokrwiennej serca i osteoporozy.

Niedobór magnezu – dieta i suplementacja

Suplementy diety mogą wchodzić w interakcję z niektórymi lekami, choć są powszechnie dostępnie. Przed zażyciem magnezu należy więc skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Magnez w dużych ilościach znajdziemy w nasionach słonecznika, migdałach, krewetkach, szpinaku. Warto wprowadzić do codziennej diety także tuńczyka, ciemne pieczywo, otręby, kaszę gryczaną, gorzką czekoladę oraz soję.

Źródło: Daily Health Post/Health/Health Line Informacje zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej, a stosowanie ich w praktyce powinno za każdym razem być konsultowane na indywidualnej wizycie lekarskiej z lekarzem specjalistą.

Osteoporoza – dlaczego kości tracą gęstość, a naczynia krwionośne ulegają zwapnieniu?

Jeżeli we krwi jest podwyższony poziom kwasów, organizm zwiększa ilość krążących w niej wolnych jonów wapniowych. Zadaniem takiego zasadowego wapnia jest neutralizowanie kwasów.

Jeśli takie zakwaszenie występuje ciągle, niedobór wapnia we krwi, zużytego na unieszkodliwanie kwasów, uzupełniany jest poprzez zabieranie go z kości.

W takiej sytuacji kości są regularnie „obrabowywane” z wapnia. 

Jak wapń trafia do ścian naczyń krwionośnych? 

Pewna część jonów wapnia we krwi wchodzi w reakcję z fosforanem spożywanym wraz z produktami przetworzonymi (napoje gazowane, płatki, chipsy). Wówczas powstaje fosforan wapnia, który odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych. Ten proces powoduje ich zwapnianie.

Z czasem ściany naczyń stają się mniej elastyczne, co zwiększa ryzyko ich pękania (wybroczyny, wylewy itp.).

 Jest to biochemiczny mechanizm, który pokazuje, jak dieta kwasotwórcza zwiększa rozpad wapnia w kościach, wydalanie wapnia z moczem oraz złogi wapniowe w naczyniach i nerkach. 

Dlaczego metabolizm wapnia pogarsza się z biegiem lat? 

Wraz z wiekiem organizm ma coraz mniej dostępnego wapnia. Główną przyczyną jest zbyt mała ilość wapnia spożywanego z żywnością.

Ponadto wraz z wiekiem spada zdolność skóry do wytwarzania witaminy D, co sprawia, że zmniejsza się zdolność przyswajania wapnia. W przypadku kobiet po menopauzie zwiększa się także ilość wapnia „uciekającego” z moczem.

Zbyt niski poziom wapnia we krwi jest uzupełniany poprzez pobieranie go z kości. 

Także wraz z wiekiem narasta przewlekłe zakwaszenie, którego przyczyną jest stopniowy spadek wydolności i pracy nerek. Zaburzenia metabolizmu wapnia przejawiają się różnie u obu płci.

U kobiet najpierw pojawia się osteoporoza, która zwykle rozwija się po menopauzie, a później narasta zwapnienie naczyń.

U mężczyzn, u których masa kostna jest większa, odwrotnie – na początku pojawia się zwapnienie naczyń. 

Spożywaj składniki wspierające kości 

Minerały działające zasadowo 

Aby neutralizować kwasy z pożywienia i powstające w procesie przemiany materii, należy spożywać odpowiednią ilość produktów bogatych w minerały działające zasadowo (wapń, potas, magnez). Zwykle głównym źródłem wapnia są dla nas produkty mleczne.

Jednak mają one również wysoką zawartość fosforanu tworzącego kwas. Dlatego lepszym rozwiązaniem jest pozyskiwanie wapnia ze źródeł roślinnych np.

: rzepa, świeży sok pomarańczowy, mak, pasta sezamowa, migdały, mleko roślinne (migdałowe, sojowe wzbogacane w wapń), amarantus. 

Bardzo wygodnym rozwiązaniem jest stosowanie suplementów diety opartych na pochodzących z roślin cytrynianach (cytrynian wapnia, magnezu, potasu). Takie pokarmy działają zasadowo i przeciwdziałają zakwaszeniu.

W przeciwieństwie do produktów mlecznych warzywa i owoce zawierają, oprócz wapnia, dużo zasadotwórczego magnezu i cytrynianu potasu, które mają również ogromne znaczenie dla równowagi kwasowo-zasadowej.

Liczne badania pokazują, że warzywa (zawierające działające zasadowo wapń, potas i cytrynian magnezu) zmniejszają wydalanie wapnia z moczem i poprawiają strukturę kości. 

Przy suplementacji należy zwrócić uwagę, aby stosowany produkt był wieloskładnikowy – zawierał naturalne minerały jak wapń, magnez i potas (najlepiej w formie cytrynianów), witaminę D oraz cynk, który jest ważny dla równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. 

Witamina D3 jako regulator metabolizmu wapnia 

Witamina D3 jest potrzebna między innymi do funkcjonowania mięśni i budowy kości oraz ochrony przed osteoporozą. Witamina ta odgrywa istotną rolę jako regulator wapnia. Zwiększa wchłanianie wapnia z pożywienia, zmniejsza utratę wapnia z moczem, wspomaga magazynowanie wapnia w kościach i strukturze kości. 

Witamina D3 jest wytwarzana przez skórę poddaną wpływowi promieniowania słonecznego UVB. Zdolność do jej wytwarzania w skórze zmniejsza się wraz z wiekiem i dlatego u osób starszych poziom witaminy D we krwi znacznie spada.

Ponieważ w pożywieniu jest niewiele witaminy D, a w Polsce jest zbyt mało słońca, aby utrzymać jej stały poziom przez cały rok, jej niedobór jest powszechny i to niezależnie od wieku.

Dlatego też istotna jest jej suplementacja, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. 

Magnez jest niezbędny do metabolizmu witaminy D 

Magnez jest potrzebny do przekształcenia witaminy D w jej aktywną biologicznie formę. Jeżeli występuje niedobór magnezu, witamina D pozostaje nieaktywna. Osoby o optymalnym poziomie magnezu potrzebują mniej witaminy D. Natomiast sama witamina D wspomaga wchłanianie magnezu w jelicie. Oba składniki odżywcze działają zatem synergicznie. 

Witamina K2 – najważniejszy partner witaminy D 

Witamina K2 ściśle współpracuje z witaminą D3 w tworzeniu kości. Te dwie witaminy mają wpływ na gospodarkę wapniową. Witamina K2 jest szczególnie ważna dla naszego układu sercowo-naczyniowego, ponieważ zapobiega odkładaniu się wapnia w naczyniach krwionośnych i tkankach (złogi wapnia). Pomaga również mineralizować kości i zęby. 

W porównaniu z witaminą K1, występującą powszechnie w pożywieniu, witamina K2 (jako all-trans-menachinon, MK-7) ma znacznie dłuższy okres stabilnego trwania w organizmie. Dzięki temu jest ona bardziej skuteczna we wspomaganiu zdrowia kości, serca i układu krążenia. Witamina K2 jest wytwarzana przez mikroorganizmy i praktycznie nie występuje w pożywieniu, dlatego należy ją suplementować. 

Ważny jest także potas 

Jak już wiemy, zakwaszenie zaburza metabolizm wapnia. Dlatego należy spożywać wapń razem z działającymi odkwaszająco magnezem i potasem. Najlepiej spożywać go w naturalnym połączeniu z cytrynianem magnezu i cytrynianem potasu. 

Potas, oprócz tego, że jest jednym z najważniejszych minerałów odkwaszających, ma bardzo duże znaczenie dla utrzymania prawidłowego ciśnienia krwi. 

Aby uniknąć uciekania wapnia z kości (osteoporozy) i odkładania go w naczyniach (zwapnienia naczyń), należy: 

1. Spożywać wapń głównie z warzyw i owoców, a nie z produktów mlecznych. 
2. Suplementować wapń tylko w połączeniu z cytrynianem magnezu i potasu. 
3. Utrzymywać prawidłowy poziom witaminy D3 we krwi – suplementacja witaminy D (szczególnie pomiędzy wrześniem a kwietniem, u osób pracujących w pomieszczeniach i seniorów). 
4. Suplementować witaminę K2. 

Wskazówki 

Przy suplementacji maksymalna dzienna porcja wapnia to 500 mg. Najlepiej, aby był on pod postacią cytrynianu lub mleczanu wapnia. Wapń najlepiej wchłania się w naturalnym połączeniu z cytrynianem magnezu i cytrynianem potasu. Te działające zasadowo związki przeciwdziałają zakwaszeniu, które zaburza metabolizm wapnia. 

Suplementacja diety wapniem ma sens tylko wtedy, gdy przyjmowana jest wystarczająca ilość witaminy D3 i K2 (a także magnezu). Wówczas wapń może być wbudowany w kości. Jeśli tak nie jest, wapń może wyrządzić więcej szkody niż pożytku (np. zwapnienia). 

Witaminę D3 należy uzupełniać w taki sposób, aby w surowicy krwi osiągać wartości 75-125 nmol/l (co odpowiada 30-50 ng/ml). Regularne codzienne spożywanie witaminy D3 jest lepsze niż cotygodniowe lub comiesięczne przyjmowanie dużych dawek. 

Przyjmowanie witaminy D3 zwiększa zapotrzebowanie na witaminę K2. W przypadku przyjmowania 4000 j.m. (IU) witaminy D3 lub więcej w ciągu dnia (np. w celu uzupełnienia niedoboru tej witaminy) na każde 800 j.m.

witaminy D3 należy spożywać około 20 µg witaminy K2 MK-7. Jeżeli występuje osteoporoza (po menopauzie / po około 50 roku życia), witamina D3 musi być przyjmowana razem z witaminą K2, aby wapń mógł trafić do kości.

Pamiętajmy o utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej poprzez zastosowanie diety opartej na produktach zasadotwórczych. Należą do nich przede wszystkim warzywa, szczególne liściaste, zioła i owoce. Równie ważna jest redukcja spożycia pokarmów pochodzenia zwierzęcego, żywności przetworzonej oraz soli. 

Źródła: 

• Beulens JW, Booth SL, van den Heuvel EG, Stoecklin E, Baka A, Vermeer C (2013): The role of menaquinones (vitamin K(2)) in human health. Br J Nutr; 110(8): 1357-1368. 
• Esche J, Shi L, Sanchez-Guijo A, Hartmann MF, Wudy SA, Remer T (2016): Higher diet-dependent renal acid load associates with higher glucocorticoid secretion and potentially bioactive free glucocorticoids in healthy children. Kidney international; 90(2): 325-333. 
• Frassetto L, Morris RC, Jr., Sellmeyer DE, Todd K, Sebastian A (2001): Diet, evolution and aging–the pathophysiologic effects of the post-agricultural inversion of the potassium-to-sodium and base-to-chloride ratios in the human diet. Eur J Nutr; 40(5): 200-213. 
• Jacob LM (2013): Dr. Jacobs Weg des genussvollen Verzichts: Die effektivsten Maßnahmen zur Prävention und Therapie von Zivilisationskrankheiten. 3. Auflage. Nutricamedia, Heidesheim am Rhein. 
• Krupp D, Shi L, Remer T (2014): Longitudinal relationships between diet-dependent renal acid load and blood pressure development in healthy children. Kidney international; 85(1): 204-210. 
• Murakami K, Sasaki S, Takahashi Y, Uenishi K, Japan Dietetic Students’ Study for N, Biomarkers G (2008): Association between dietary acid-base load and cardiometabolic risk factors in young Japanese women. Br J Nutr; 100(3): 642-651. 
• Schurgers LJ, Barreto DV, Barreto FC, Liabeuf S, Renard C, Magdeleyns EJ, Vermeer C, Choukroun G, Massy ZA (2010): The circulating inactive form of matrix gla protein is a surrogate marker for vascular calcification in chronic kidney disease: a preliminary report. Clin J Am Soc Nephrol; 5(4): 568-575. 
• Schurgers LJ, Teunissen KJ, Hamulyak K, Knapen MH, Vik H, Vermeer C (2007): Vitamin K-containing dietary supplements: comparison of synthetic vitamin K1 and natto-derived menaquinone-7. Blood; 109(8): 3279-3283. 
• Uwitonze AM, Razzaque MS (2018): Role of Magnesium in Vitamin D Activation and Function. J Am Osteopath Assoc; 118(3): 181-189. 
• Vermeer C (2012): Vitamin K: the effect on health beyond coagulation – an overview. Food Nutr Res; 56.

Odpowiedzi na pytania naszych czytelników

Zapalenie wielomięśniowe – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie wielomięśniowe jest idiopatyczną chorobą reumatyczną polegającą na rozwinięciu się stanu zapalnego w różnych grupach mięśniowych.

Zapalenie mięśni dotyczy najczęściej mięśni poprzecznie prążkowanych obręczy barkowej i biodrowej oraz mięśni przykręgosłupowych, choć zdarzają się przypadki, w których dochodzi do zajęcia serca czy mięśni oddechowych.

Uważa się, że w patogenezie tej choroby biorą udział czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe, choć jej dokładne przyczyny ciągle stanowią zagadkę dla naukowców. 

Zapalenie wielomięśniowe (PM) zaliczane jest do grupy chorób znanych jako idiopatyczne zapalenie mięśni (IZM), czy idiopatyczna miopatia zapalna, czyli stan zapalny pewnej specyficznej grupy układowych chorób tkanki łącznej.

W przebiegu zapalenia wielomięśniowego dochodzi do znacznego osłabienia siły poszczególnych mięśni na skutek przewlekłego stanu zapalnego.

W przypadkach, kiedy oprócz objawów związanych z osłabieniem siły mięśni pojawiają się zmiany skórne o różnorodnym charakterze, mówi się o zapaleniu skórno–mięśniowym (DM).

Przewlekły stan zapalny mięśni o idiopatycznym charakterze jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem.

Uważa się, że zapalenie wielomięśniowe, zapalenie skórno–mięśniowe i inne jednostki chorobowe zaliczane do tej grupy dotyczą około 5 osób na 1000000 i występują 2 razy częściej u kobiet.

Przewlekłe samoistne zapalenie mięśni cechują dwa szczyty zachorowań, pierwszy to występująca w przedziale wiekowym 10–15 lat postać młodzieńcza, drugi to postać dorosłych, występuje ona zazwyczaj pomiędzy 35. a 60. rokiem życia.

Zapalenie wielomięśniowe – przyczyny

Przyczyny zapalenia wielomięśniowego i zapalenia skórno–mięśniowego ciągle nie zostały ostatecznie wyjaśnione, stąd choroby te określa się mianem idiopatycznych, co oznacza, że ich patogeneza wciąż jest niejasna. 

Wśród czynników biorących udział w powstawaniu idiopatycznych zapaleń mięśni wyróżnia się:

• czynniki immunologiczne,
• predyspozycje genetyczne,
• czynniki środowiskowe.

Stan zapalny mięśnia (inflamacja) rozwija się na drodze mechanizmów autoimmunologicznych. W krwi osób cierpiących z powodu idiopatycznego zapalenia mięśni obecne są przeciwciała atakujące własne tkanki chorego (w przypadku zapalenia wielomięśniowego są to najczęściej mięśnie poprzecznie prążkowane).

Wykrycie tych specyficznych przeciwciał w krwi u osób prezentujących objawy cechujące IZM wykorzystywane jest w diagnostyce tych schorzeń.

Za autoimmunologicznym podłożem przewlekłych idiopatycznych zapaleń mięśni przemawia także fakt, że u osób z PM częściej niż w populacji ogólnej występują inne choroby autoimmunologiczne, takie jak choroba Hashimoto czy cukrzyca typu 1. 

Proces zapalny dotyczący mięśni czy inne choroby autoimmunologiczne rozwijają się jednak tylko u pewnej części społeczeństwa, dlatego uważa się, że do ich wystąpienia konieczne jest posiadanie pewnych predyspozycji genetycznych lub narażenie na czynniki środowiskowe, a prawdopodobnie wystąpienie kilku tych czynników na raz. Wśród czynników środowiskowych mogących, z dość dużym prawdopodobieństwem, odpowiadać za wystąpienie układowych chorób tkanki łącznej, w tym zapalenia wielomięśniowego, wymienia się wirusy, w tym wirusy grypy, wirusy zapalenia wątroby typu B, adenowirusy, enterowirusy oraz wirusa cytomegalii. 

Zapalenie wielomięśniowe – objawy

Objawy idiopatycznego zapalenia mięśni rozwijają się zazwyczaj stopniowo, przez wiele tygodni, znacznie rzadziej ich początek jest ostry. Zapalenie mięśnia spowodowane procesami autoimmunologicznymi przejawia się przeważnie stopniowym, symetrycznym osłabieniem siły mięśniowej, oraz, w niektórych przypadkach, bolesnością odczuwaną w spoczynku i przy ucisku.

Zapalenie mięśni – objawy charakterystyczne dla poszczególnych grup mięśniowych

Zapalenie mięśnia lub grupy mięśni wchodzących w skład obręczy barkowej – objawy towarzyszące zajęciu tego obszaru ciała wiążą się początkowo z problemami w podnoszeniu ciężkich przedmiotów. Z czasem, kiedy proces chorobowy przybiera na sile może dochodzić do stanu, w którym utrudnione będzie wykonywanie prostych czynności, takich jak ubieranie się czy mycie.

Zapalenie mięśni kończyn dolnych (nóg) – objawy rozwijającego się autoimmunologicznego procesu zapalnego będą związane ze zmniejszeniem tolerancji wysiłku związanego z wchodzeniem po schodach czy bieganiem. Z czasem objawy przybierają na sile i może do chodzić do stanu, w którym utrudnione jest chodzenie po płaskim terenie czy wstawanie z krzesła.

Zapalenie mięśni pleców – w przypadku zajęcia przez proces chorobowy mięśni grzbietu i karku, mogą pojawiać się problemy z utrzymaniem prawidłowej pozycji ciała, wstawaniem z krzesła i wykonywaniem innych podstawowych czynności. Zapalenie mięśni przykręgosłupowych często towarzyszy zajęciu przez proces zapalny mięśni obręczy barkowej.

Zajęcie mięśni gardła, języka i przełyku – powoduje problemy z przyswajaniem pokarmu oraz trudności w mówieniu.

Zapalenie mięśni oddechowych – w tym zapalenie mięśni międzyżebrowych powoduje trudności w oddychaniu. Procesom zapalnym w obrębie mięśni towarzyszyć mogą zapalenie przyczepów mięśniowych, więzadeł oraz stawów.

Inne objawy zapalenia wielomięśniowego

Wśród innych objawów PM wyróżniamy:

• dolegliwości ze strony układu pokarmowego – problemy z przełykaniem kęsów pokarmu, zgaga, bóle brzucha, problemy z oddawaniem stolca,
• problemy z sercem – ogólne pogorszenie tolerancji wysiłku, tachykardia, kłujące bóle w obrębie klatki piersiowej,
• objawy ze strony układu oddechowego – zajęcie płuc powoduje duszność i suchy, uporczywy kaszel,
• spadek masy ciała,
• podwyższona temperatura ciała,
• problemy ze wzrokiem.

Objawy skórne charakterystyczne dla zapalenia skórno–mięśniowego to:

• rumień heliotropowy – rumień wokół oczu, obrzęknięcie powiek,
• objaw szala – rumień wokół szyi,
• rumień w obrębie dekoltu, 
• nadwrażliwość na światło słoneczne,
• teleangiektazje,
• zwapnienia w obrębie tkanki podskórnej, zwapnienie mięśni,
• skłonność do występowania poszerzonych naczynek krwionośnych,
• objaw Raynauda – szybkie sinienie palców rąk pod wpływem zimna lub emocji, któremu towarzyszy ból.

Zapalenie mięśni u dziecka

Idiopatyczne zapalenie mięśni u dzieci objawia się w taki sam sposób jak u dorosłych. Wszelkie zaburzenia dotyczące funkcjonowania organizmu dziecka nie powinny być lekceważone przez ich opiekunów, gdyż mogą świadczyć o rozwijającym się zapaleniu wielomięśniowym u dziecka.

Zapalenie wielomięśniowe – rozpoznanie

Diagnostyka idiopatycznego zapalenia mięśni nie jest prostym zadaniem, istnieje bowiem wiele schorzeń o różnych podłożach powodujących osłabienie siły mięśniowej.

Szukanie podłoża każdej dolegliwości powinno zacząć się od zebrania niezwykle dokładnego wywiadu dotyczącego ogólnego stanu zdrowia pacjenta, przebytych chorób oraz dolegliwości występujących w rodzinie, jak i zgłaszanych obecnie objawów, czasu ich trwania oraz stopnia nasilenia. 

Następnie lekarz przeprowadza badanie fizykalne mające na celu ustalenie, czy doszło do rzeczywistego osłabienia siły mięśniowej, czy siła mięśniowa jest symetryczna i w których partiach ciała objawy są szczególnie nasilone. Po postawieniu wstępnej diagnozy lekarz zleca bardziej szczegółowe badania, które z dużym prawdopodobieństwem pozwolą potwierdzić lub wykluczyć wstępną diagnozę.

• Badania laboratoryjne przy podejrzeniu PM – mogą obejmować ocenę poziomu markerów uszkodzenia mięśni (takich jak: kinaza keratynowa, aminotransferaza asparaginianowa i aldolaza) czy obecność autoprzeciwciał skojarzonych lub towarzyszących PM: anty-Jo-1, anty-SRP, anty-Mi-2, anty-Ro, anty-La, anty-Sm (badania te wykonuje się po pobraniu krwi chorego), a także histopatologiczną ocenę wycinków mięśni lub wycinków płucnych – materiał do badań pobiera się drogą biopsji chirurgicznej.
• Badania elektromiograficzne – pozwalające na ocenę przewodzenia impulsu elektrycznego przez mięsień, co pomaga w odnalezieniu nieprawidłowości we włóknach mięśniowych i umożliwia ocenę zaawansowania procesu chorobowego.
• Badania obrazowe – RTG pozwalające stwierdzić obecność zmian osteoporotycznych w kościach, tomografia komputerowa (TK) – stosowana w przypadku podejrzenia zajęcia płuc i rezonans magnetyczny (MR) służący do oceny zmian w mięśniach i ścięgnach.

Rzadko kiedy przeprowadzenie wszystkich tych badań jest konieczne. Pogłębienie diagnostyki stosuje się zwykle w przypadkach budzących trudności diagnostyczne lub gdy proces chorobowy mógł zająć inne narząd. Do rozpoznania zapalenia wielomięśniowego lub zapalenia skórno–mięśniowego wystarcza zazwyczaj stwierdzenie występowania objawów oraz oznaczenie charakterystycznych przeciwciał.

Zapalenie wielomięśniowe – leczenie

Leczenie zapalenia wielomięśniowego jest trudnym i długotrwałym procesem, choć w niektórych przypadkach udaje się osiągnąć trwałą remisję objawów chorobowych. W pierwszej fazie leczenia stosuje się zazwyczaj wysokie dawki glikokortykosteroidów, zwykle prednizonu, podawane są one drogą doustną lub dożylną.

Jeśli stosowane leczenie przynosi oczekiwane rezultaty, dawki leku stopniowo zmniejsza się, a leczenie przechodzi w fazę podtrzymującą.

W przypadku, gdy steroidowe leki na zapalenie mięśni nie powodują wycofywania się objawów, zazwyczaj włącza się leczenie immunosupresyjne mające na celu zmniejszyć niewłaściwą i nadmierną reakcję przeciwciał skierowanych przeciwko własnym tkankom organizmu, możliwe jest także zastosowanie leczenia biologicznego. 

Po uzyskaniu całkowitej remisji objawów chorobowych leczenie wchodzi w swoją trzecią fazę, może ona trwać nawet kilka lat, a jej celem jest niedopuszczenie do nawrotu choroby poprzez stosowanie jak najniższych, skutecznych dawek leków. Oprócz farmakoterapii, leczenie idiopatycznych zapaleń mięśni powinno być poszerzone o fizjoterapię (np. kinesiotaping czy terapia manualna), która pozwoli odbudować siłę mięśniową.

W przypadku pacjentów dotkniętych idiopatycznymi zapaleniami mięśni, bardzo ważna jest częsta kontrola ukierunkowana na wykrycie zmian onkologicznych. Uważa się bowiem, że pacjenci dotknięci tego rodzaju schorzeniami są od 2 do 6 razy bardziej narażeni na wystąpienie złośliwych nowotworów niż populacja ludzi zdrowych.

Zapalenie wielomięśniowe a renta

Idiopatyczne zapalenia mięśni wiążą się z całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy, w związku z tym osobom, które spełniają pozostałe warunki przyznania renty, mogą się o nią ubiegać.

Zapalenie wielomięśniowe – rokowania

Bardzo ciężko przewidzieć, w jaki sposób choroba będzie przebiegać u danego pacjenta.

U większości osób odpowiednio zastosowane leczenie w znaczny sposób przyczyni się do ograniczenia objawów chorobowych w stopniu umożliwiającym normalne funkcjonowanie lub zapewni stałą remisję choroby.

Proces zapalny dotyczy zazwyczaj mięśni obręczy barkowej i biodrowej oraz mięśni grzbietu, jednak ze względu na układowy charakter tego schorzenia, objawy mogą dotyczyć także wielu innych narządów.

Witamina K w profilaktyce demineralizacji kości i osteoporozy

Witamina K wielu ludziom kojarzy się tylko z krzepnięciem krwi. Całkiem słusznie, ponieważ to właśnie udział w krzepnięciu krwi jest jej najważniejszą funkcją.

Jednak oprócz tego warunkuje ona też prawidłowe gojenie się wszelkich ran i odgrywa ogromną rolę w utrzymaniu prawidłowej gęstości kości oraz naczyń krwionośnych w dobrej kondycji.

Jak więc zdiagnozować niedobór tego związku i dlaczego jest on tak ważny dla zachowania zdrowia układu kostnego?

• Jaką rolę pełni witamina K w ochronie układukostnego?
• Jaka forma witaminy K jest najlepiej przyswajalna?
• Jak zdiagnozować niedobór witaminy K?

Witamina K jest niezbędna do procesu gamma-karboksylacji reszt kwasu glutaminowego oraz aktywacji metabolicznej wielu zależnych od witaminy K białek biorących udział nie tylko w procesie krzepnięcia, ale również w regulacji wzrostu komórek i mineralizacji kości (chociażby do aktywacji i wzmacniania białek GLA czy też MGP). Witamina K aktywuje i wzmacnia osteokalcyny, czyli białko GLA, które jest wytwarzane przez osteoblasty, odgrywające znaczącą rolę w mineralizacji kości, wzmacniając ich strukturę poprzez wytwarzanie organicznej części macierzy kostnej, w której następnie odkładają się kryształy fosforanów wapnia. Zależne od witaminy K białka uczestniczą też chociażby w prewencji zwapnienia naczyń krwionośnych czy też w zapobieganiu kalcyfikacji tkanek miękkich. Najkrócej mówiąc działa ona na szereg bardzo ważnych procesów zachodzących w organizmie ludzkim.

Wyróżniamy trzy formy witaminy K. Witamina K1, czyli forma najczęściej spotykana w żywności: filochinon lub fitomenadion, syntetyzowana wyłącznie w roślinach.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że bogate źródła witaminy K, takie jak brokuły czy szpinak, wydają się mieć słabą biodostępność oraz krótkotrwały wpływ na organizm.

Dodatkowo, aby zawarta w nich witamina K miała szansę się wchłonąć, niezbędne są tłuszcze, dlatego warzywa te należy zawsze spożywać w towarzystwie czy to oliwy z oliwek, czy niewielkiej ilości orzechów albo po prostu mięsa, co pomoże w znacznym stopniu zwiększyć szanse na przyswojenie tego związku.

Kolejną jest witamina K2, będąca biologiczną formą witaminy K.

To cała grupa związków określanych mianem menachinonów, które syntetyzowane są przez bakterie i występują w produktach pochodzenia zwierzęcego (pierwszy raz zostały wyodrębnione z psującej się mączki rybnej), a w Japonii także w produktach fermentacji soi, jak na przykład Natto, gdzie dominującą formą witaminy K jest MK-7 (synteza z udziałem Bacillus subtilis). Niestety, nadmierne stosowanie antybiotyków w dzisiejszych czasach przyczyniło się do znacznego hamowania syntezy jelitowej witaminy K.

Co ciekawe, badania wykazały, że doustne podawanie witaminy K1 pozwala na jej przekształcenie w witaminę K2, natomiast konwersja taka nie zachodzi w przypadku podaży witaminy K1 drogą jelitową albo do płynu mózgowo-rdzeniowego. Witamina K1 oraz K2 należą do grupy witamin rozpuszczanych w tłuszczach.

Witamina K3, czyli menadion, jest z kolei całkowicie syntetycznym produktem i nie występuje w produktach naturalnych.

Witamina K3 jest rozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych, takich jak benzen, chloroform czy też etanol. Nadmierne dawki tego związku mogą prowadzić do niedokrwistości hemolitycznej.

Z tego względu nie powinno podawać się witaminy K w tej formie w dawkach przekraczających 5 mg.

Paradoks wapnia

To, jak istotna jest witamina K, okazało się podczas badań u pacjentów kardiologicznych, którzy mimo osteoporozy – czyli choroby, która charakteryzuje się zredukowaniem masy kostnej między innymi z powodu niedoboru wapnia – mieli jego złogi w tętnicach.

Wapń, zamiast trafiać do kości, osadzał się w naczyniach krwionośnych, powodując ich zwapnienie, a jednocześnie niedobór w kościach prowadził do osteoporozy. Zjawisko to może również występować pomimo uzupełniania wapnia i nosi nazwę paradoksu wapnia.

Co jest tego głównym powodem? Niedobór witaminy K2, który prowadzi do znacznej utraty wartości biologicznej białek MGP, które z kolei najlepiej powstrzymują wapnienie naczyń krwionośnych. 

Badania wykazują, że osoby dotknięte osteoporozą mają niskie stężenie witaminy K we krwi. Dowodzą również, że witamina K rzeczywiście jest w stanie chronić ustrojowe magazyny wapnia.  Witamina K2 przesuwa równowagę w kierunku formowania tkanki kostnej, a nie jej ubytku.

Jak pokazują badania, witamina K2 bierze udział w tłumieniu resorpcji kości poprzez hamowanie aktywności i indukowanie apoptozy osteoklastów przy równoczesnej inhibicji apoptozy osteoblastów.

Zapotrzebowanie na witaminę K

Jeśli chodzi o zapotrzebowanie na witaminę K, zostało ono ustalone na takim poziomie, aby jedynie wystarczyło do uzyskania prawidłowej krzepliwości krwi. Zapotrzebowanie nie uwzględnia żadnego innego jej wykorzystania przez organizm.

Wartość jest oparta na określeniu poziomu spożycia w populacji osób zdrowych i waha się między 90 a 120 mikrogramów na dobę, natomiast – jak sugerują ostatnie badania – wskazany byłby znaczny wzrost zalecanego spożycia witaminy K.

W celu zapewnienia integralności kości oraz optymalnej karboksylacji osteokalcyny należałoby zwiększyć zalecaną wartość, aby zapobiec ryzyku zwiększenia kruchości kości. Jak wykazały badania, witamina K2 w połączeniu z wapniem oraz witaminą D3 może zwiększyć wytrzymałość kości poprzez poprawę ich geometrii.

Niedobory witaminy K

Występują dwa rodzaje niedoboru witaminy K2 – ostre oraz przewlekłe.

O ile ten pierwszy jest łatwy do zdiagnozowania, ponieważ towarzyszą mu takie objawy jak krwawienie z nosa, dziąseł czy też przewodu pokarmowego, o tyle przewlekły niedobór witaminy K2 jest mniej oczywisty do zdiagnozowania. Skutki ostrego niedoboru mogą być bardzo poważne – może to być np. udar mózgu. Na ryzyko ostrego niedoboru witaminy K2 szc…

Co zyskasz, kupując prenumeratę?

• 6 wydań czasopisma ‘Naturoterapia w praktyce’ w roku + wydania specjalne
• Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
• Dodatkowe artykuły i filmy
• …i wiele więcej!

Sprawdź