Dychawica oskrzelowa – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie oskrzeli jest chorobą, która może rozpoczynać się bardzo podstępnie. W początkowym okresie przypomina przeziębienie.

W praktyce medycznej wskazuje się, że zapalenie oskrzeli może być ostre lub przewlekłe, a klasyfikacja danego przypadku związana jest m.in. z czasem trwania choroby.

Ostre i przewlekłe zapalenie oskrzeli to odrębne jednostki chorobowe, które mają różne przyczyny i wymagają innego leczenia.

Spis treści:

Zapalenie oskrzeli przyczyny

Zapalenie oskrzeli jest chorobą, którą w zdecydowanej większości przypadków wywołują te same wirusy co przeziębienie i grypę. Do rzadkości należy zapalenie oskrzeli wywołane przez bakterie, najczęściej przez tzw. bakterie atypowe. Najwięcej zachorowań przypada w okresie jesienno-zimowym.

Zapalenie oskrzeli może się rozwinąć, jako powikłanie po przebytym przeziębieniu. Wirusy, które powodują przeziębienie, niekiedy atakują również dolne drogi oddechowe i wówczas może dojść do zapalenia oskrzeli. Przeziębienie osłabia układ odpornościowy, co sprawia, że jesteśmy bardziej podatni na infekcje bakteryjne oskrzeli i płuc.

Dlatego przeziębienia, a także grypy nie wolno bagatelizować. Należy zadbać o odpoczynek i najlepiej przez kilka dni pozostać w domu, aby nie doszło do nasilenia objawów lub rozwinięcia się innych infekcji.

Zapalenie oskrzeli objawy 

U większości pacjentów choroba rozwija się w następstwie wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych. Problemy z oskrzelami najczęściej objawiają się uporczywym kaszlem, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny, o charakterystycznym śluzowym (białym) lub ropnym (żółtym) charakterze.

Przy ostrym zapaleniu oskrzeli kaszel utrzymuje się do trzech tygodni.Chorzy zgłaszają także takie objawy, jak gorączka, często wysoka. Uskarżają się na ogólne złe samopoczucie i osłabienie, a także ból mięśni, czasami świszczący oddech.

Podczas badania osłuchowego lekarz może stwierdzić furczenia, świsty czy rzężenia. Objawy, jakie występują podczas zapalenia oskrzeli bardzo często przypominają grypę lub przeziębienie, dlatego wielu pacjentów zastanawia się, czy zgłaszać się do lekarza.

Niepokój każdorazowo powinien wzbudzić świszczący oddech, któremu może towarzyszyć ból w klatce piersiowej, a także duszność.

Do lekarza należy zgłosić się także wtedy, gdy gorączka (powyżej 38 stopni) utrzymuje się od co najmniej kilku dni, a ogólne objawy złego samopoczucia i kaszel nie ustępują lub się nasilają.

W związku z tym, że objawy zapalenia oskrzeli mogą przypominać zapalenie płuc, bardzo ważne jest jego wykluczenie.

Dlatego może okazać się konieczna dalsza diagnostyka, o czym decyduje lekarz na podstawie badania pacjenta.

Jeżeli kaszel utrzymuje się powyżej trzech miesięcy w roku, można podejrzewać przewlekle zapalenie oskrzeli. Jego przyczyną są zazwyczaj czynniki środowiskowe, np. długotrwała ekspozycja na dym tytoniowy, zanieczyszczenia, toksyny czy zapylone powietrze.

Objawy zapalenia oskrzeli:

• uporczywy kaszel,
• wysoka gorączka,
• złe samopoczucie, osłabienie,
• ból mięśni,
• świszczący oddech,
• ból w klatce piersiowej,
• duszność.

Zapalenie oskrzeli leczenie

W leczeniu zapalenia oskrzeli ważna jest obserwacja i łagodzenie objawów. Najważniejsze jest to, aby pozostać w domu. Organizm potrzebuje przede wszystkim regeneracji, aby układ odpornościowy mógł poradzić sobie z chorobą.

W przypadku, gdy pacjentowi dokucza wysoka gorączka, wówczas należy pamiętać, aby przyjmować duże ilości płynów, jednak muszą być to napoje niegazowane. Najlepszym rozwiązaniem jest spożywanie wody zamiast słodkich napojów.

Ma to o tyle duże znaczenie, że podczas gorączki bardzo łatwo jest doprowadzić do odwodnienia organizmu. Zaleca się także stosowanie doraźnych środków obniżających temperaturę, najlepiej na bazie paracetamolu lub ibuprofenu.

U pacjentów, u których kaszel jest bardzo nasilony można włączyć leczenie, którego celem będzie ułatwienie odkrztuszania zalegającej w oskrzelach wydzieliny. Tutaj duże zastosowanie znajdują leki wykrztuśne, często występujące w postaci syropów.

Jeżeli u pacjentów występuje tzw. suchy kaszel, wtedy doskonale sprawdzają się leki przeciwkaszlowe.

Zdarza się, że w przypadku zaostrzenia objawów chorobowych, w tym jeśli u pacjenta występuje duszność, świsty w oskrzelach lub kaszel jest naprawdę intensywny, lekarze decydują się na włączenie leków rozkurczających oskrzela, których zadaniem jest ułatwienie oddychania i odkrztuszania wydzieliny. Nie stosuje się ich jednak rutynowo.

W przypadku zdiagnozowanego zapalenia oskrzeli zazwyczaj nie stosuje się antybiotyków, gdyż nie będą one działać na wirusy, a to właśnie wirusy najczęściej wywołują chorobę.

Zapalenie oskrzeli u dziecka

Zapalenie oskrzeli jest chorobą często diagnozowaną u dzieci, które trafiają do pediatry z uporczywym kaszlem. U dzieci, podobnie jak i u dorosłych, chorobę w około 90% wywołują wirusy. W przypadku dzieci ciężko w sposób jednoznaczny wskazać objawy choroby, gdyż zależą one m. in.

od wieku dziecka, a także rozległości zakażenia. Im dziecko młodsze, tym przebieg choroby może być cięższy, a u niemowląt nawet zagrażający życiu.Zazwyczaj u maluchów w pierwszej kolejności obserwuje się objawy nieżytu nosa oraz gardła. Potem pojawia się kaszel.

W początkowej fazie jest on suchy i bardzo męczący. Następnie przeradza się w kaszel mokry i na tym etapie dziecko bardzo intensywnie odkrztusza wydzielinę. U dzieci, zwłaszcza małych, może pojawić się problem z odkaszlnięciem wydzieliny.

Najczęściej jest ona przez nie połykana, co z kolei wywołuje wymioty.

• 
• Większość objawów ostrego zapalenia oskrzeli utrzymuje się przez mniej więcej tydzień, po czym stopniowo ustępuje, natomiast kaszel może utrzymać się nawet do trzech tygodni.

Wydzielina zalegająca w drogach oddechowych powoduje obniżenie drożności oskrzeli. Wówczas u dzieci można stwierdzić w badaniu osłuchowym charakterystyczny, głośny, świszczący oddech.  Można też zaobserwować wyraźnie złe samopoczucie, a niekiedy bóle brzucha. Nie wszystkie jednak z wymienionych objawów występują jednocześnie u każdego dziecka. W przypadku najmłodszych w przebiegu choroby duże znaczenie mają takie czynniki, jak wilgotne oraz chłodne powietrze czy nieprawidłowo i zbyt mało wietrzone mieszkanie.

Zapalenie oskrzeli u dorosłych

Zapalenie oskrzeli u dorosłych niestety często bywa bagatelizowane i mylone z przeziębieniem lub grypą. Często zdarza się, że zapalenie oskrzeli jest następstwem nieprawidłowego leczenia właśnie przeziębienia lub powikłaniem grypy.

Jak leczyć zapalenie oskrzeli w ciąży?

W przypadku zakażenia dróg oddechowych u kobiet w ciąży, należy skonsultować się z lekarzem, który postawi rozpoznanie i zaleci dalsze postępowanie. Zapalenie oskrzeli w ciąży, jak każda choroba, może spowodować powikłania i zagrożenie dla przebiegu ciąży.

U kobiet ciężarnych problem polega również na tym, że ze względu na rozwijający się w macicy płód, kobiety nie mogą przyjmować wielu dostępnych leków. Dlatego też najlepszym rozwiązaniem jest unikanie zachorowania. Nie jest to oczywiście łatwe, dlatego tak ważna jest profilaktyka, m.in.

w miarę możliwości unikanie bezpośrednich kontaktów z osobami chorymi, przebywania w zatłoczonych pomieszczeniach, gdyż wirusy przenoszą się drogą kropelkową.

Jeśli już dojdzie do infekcji, kobieta powinna skontaktować się z lekarzem. Warto pić dużo płynów i dużo odpoczywać. Aby złagodzić męczący kaszel, można zadbać o wyższe ułożenie klatki piersiowej podczas snu (dodatkowa poduszka) oraz o dopływ świeżego powietrza. Zaniedbana bądź niewłaściwie leczona infekcja może być przyczyną komplikacji. Leczenie zapalenia oskrzeli u kobiet ciężarnych polega przede wszystkim na leczeniu zachowawczym i odpoczynku. Warto rozważyć wprowadzenie inhalacji, np. z soli fizjologicznej, która ułatwi rozpuszczanie wydzieliny i odkrztuszanie jej, co z kolei będzie zapobiegało wtórnym zakażeniom.

Decyzja o włączeniu innych leków, jak np. leki wykrztuśne, powinna być podjęta przez lekarza ginekologa lub lekarza rodzinnego na podstawie indywidualnej sytuacji pacjentki oraz oceny ryzyka i korzyści, dla matki i dziecka. 

Zapalenie oskrzeli czy astma?

Czasem zdarza się, że pacjenci z męczącym, długotrwałym kaszlem zastanawiają się, czy powodem dolegliwości jest zapalenie oskrzeli czy astma? Przyczyny obu chorób są różne.

Zapalenie oskrzeli wywołują wirusy, natomiast astma jest chorobą przewlekłą, charakteryzująca się przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych o różnej etiologii. W przebiegu astmy dochodzi do ograniczenia przepływu powietrza przez drogie oddechowe i ich nadreaktywności.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

W przypadku przewlekłego zapalenia oskrzeli, objawy choroby utrzymują się dłużej niż 8 tygodni. Wśród podstawowych przyczyn przewlekłego procesu zapalnego w oskrzelach wskazuje się negatywne działanie czynników środowiskowych, w szczególności palenia tytoniu.

Dowiedz się więcej:

‘Rozpoznawanie i leczenie zaostrzeń przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i przewlekłego zapalenia oskrzeli u chorych w podeszłym wieku’https://journals.viamedica.pl/medycyna_wieku_podeszlego/article/view/18754

‘Antibiotics for acute bronchitis’https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000245.pub4/epdf/full

Astma oskrzelowa – przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Astma oskrzelowa, nazywana też dychawicą oskrzelową to przewlekła choroba dróg oddechowych o charakterze zapalnym. Podczas nasilenia dochodzi do tzw.

,,nadreaktywności oskrzeli”, co powoduje zmniejszenie ich drożności. Pojawiają się problemy chorego z oddychaniem.

To jedna z chorób o charakterze alergicznym, ponieważ do nasilenia objawów dochodzi podczas kontaktu chorego z alergenem, np. pyłkami traw, drzew, kurzem, itd.

Podczas ataku chory często nie jest w stanie samodzielnie oddychać, dlatego zawsze pod ręką powinien posiadać leki rozkurczające w postaci inhalatora. Jakie są przyczyn, objawy i czy możliwe jest całkowite wyleczenie astmy oskrzelowej?

Astma oskrzelowa – przyczyny

Rozróżniamydwa rodzaje astmy oskrzelowej: atopową i nieatopową. Atak astmyatopowej wywołany jest najczęściej kontaktem chorego z alergenami,np. w okresie pylenia traw lub drzew, na które alergik jestuczulony.

Natomiast osoba cierpiąca na astmę nieatopową odczuwasilne objawy podczas dużego wysiłku fizycznego, stresu lub kontaktuz mroźnym powietrzem, które podrażnia oskrzela i powoduje ichobkurczanie.

Skutkiem tego jest zmniejszona drożność drógoddechowych i duszności.

Jak dokładnie dochodzi do powstawania astmy oskrzelowej? Oskrzela ludzkie można porównać do rureczek, które  doprowadzają powietrze do płuc.

W ściankach oskrzeli znajdują się mięśnie, które odpowiadają za prawidłowe kurczenie i rozkurczanie oskrzeli.

Natomiast długotrwały stan zapalny w wyniku astmy powoduje znaczny przerost mięśni, w wyniku czego podczas ataku zaciskają się z kilkukrotnie większą siłą i samoistnie nie mogą się w pełni rozkurczyć.

Przez to chory ma problemy z oddychaniem, a w niektórych przypadkach może dojść do uduszenia. To jednak nie wszystkie przyczyny powstawania choroby.

Długotrwale utrzymujący się stan zapalny powoduje upośledzoną pracę rzęsek oskrzelowych, których zadaniem jest wydalanie zanieczyszczeń pochodzących z zewnątrz, t.j. kurz.

Zaburzona praca rzęsek uniemożliwia wydalanie zanieczyszczeń, które przedostają się do płuc i z czasem mogą powodować ich uszkodzenia.

Atak astmy oskrzelowej może zostać aktywowany również przez takie czynniki jak:

• leki, które w składzie zawierają czynnik uczulający
• produkty spożywcze, które zawierają składniki uczulające
• długotrwałe infekcje dróg oddechowych
• palenie tytoniu pod różną postacią
• wysokie stężenie smogu

Astma oskrzelowa – objawy

Astmaoskrzelowa może mieć mniej lub bardziej odczuwalne objawy. Wpoczątkowej fazie może przebiegać niemalże bezobjawowo, przez cowielu chorych nie zdaje sobie z tego sprawy, dopóki nie dojdzie doataku. Natomiast u pacjentów z zaawansowaną chorobą napadypojawiają się szybko i mają ostry charakter. Natomiast do ogólnychsymptomów choroby należą:

Wyraźny,świszczący oddech – świst można usłyszeć podczas wdechu, aw trakcie ataku wydech najczęściej jest znacznie dłuższy odwdechu.

Suchykaszel – najczęściej o charakterze przewlekłym. Chory maproblem z odkrztuszaniem plwociny, która zalega na oskrzelach.Kaszel nasila się nad ranem oraz podczas ataku choroby.

Silnyucisk w klatce piersiowej – najczęściej występuje w trakcieataku. Chory odczuwa silny ucisk, w postaci zaciskającej sięobręczy wokół klatki piersiowej i ma duże problemy z oddychaniem.

Wartowiedzieć, że choć astma oskrzelowa nie jest jeszcze całkowicieuleczalna, to przyjmowanie leków oraz unikanie czynnikówaktywujących atak choroby znacznie poprawia komfort życia pacjenta.

Astma oskrzelowa – leczenie

Leczenieastmy oskrzelowej zmniejsza częstotliwość napadów i pozwalachoremu normalnie funkcjonować. Leczenie najczęściej macharakter zachowawczy i polega na unikaniu kontaktu z alergenami.

Podczas okresu pylenia, niektórzy pacjenci przyjmują lekirozkurczające oskrzela, które zapobiegają napadom choroby, a takżeusprawniają oddychanie.

Poza tym, chory zawsze powinien nosić przysobie inhalator ze środkiem rozkurczającym oskrzela, któregonależy użyć, gdy pojawi się duszność.

Astma dorosłych

Znajdź organizacje zrzeszające pacjentów

Astma to częsta, długotrwała choroba, która może występować u ludzi w każdym wieku. Powoduje zapalenie dróg oddechowych. Termin „astma dorosłych” oznacza:

• Astmę wieku dziecięcego, która trwa w okresie dorosłości
• Astmę, która powróciła po obecności w wieku dziecięcym i okresie remisji
• Astmę, która pojawiła się w okresie dorosłości

Astma dorosłych jest często wiązana z alergiami i towarzyszą jej inne stany alergiczne, takie jak katar sienny. Astma dorosłych występuje częściej u kobiet. 

• Astma dorosłych powoduje ciągłe objawy w postaci sapki, duszności, ucisku w klatce piersiowej i kaszlu. Objawy te mogą wystąpić w dowolnym momencie, jednakże najczęściej występują w nocy lub wcześnie rano.  U dorosłych z astmą może występować pełen zakres tych objawów, przy czym ich nasilenie może być różne. Czasami objawy mogą nasilać się w ciągu godzin lub minut, prowadząc do ciężkiego skurczu dróg oddechowych, znanego jako atak astmy. Zazwyczaj stan ten łagodzi się podając dodatkowy lek. Jednakże w ciężkich przypadkach konieczna jest hospitalizacja. Niektóre bardzo ciężkie epizody mogą zagrażać życiu, niemniej jednak zgony w wyniku ataku astmy są rzadkie.  Nasilenie objawów wywołują zwykle infekcje płuc. Są one szczególnie częste zimą i po okresie wakacji letnich.  U dorosłych, u których astmie towarzyszą alergie, objawy wywoływane są przez ekspozycję na alergeny, np. kurz, zwierzęta lub materiały w miejscu pracy. Innymi częstymi czynnikami wyzwalającymi jest wysiłek fizyczny w niskiej temperaturze lub suche powietrze i zanieczyszczenia związane z ruchem ulicznym. 
• Większość przypadków astmy dorosłych rozpoczyna się w dzieciństwie. U dwóch trzecich dzieci z astmą w wieku młodzieńczym następuje remisja. W około jednej trzeciej z tych przypadków następuje nawrót w wieku dorosłym. Ryzyko rozwoju astmy związane jest z czynnikami genetycznymi, tj. genami, jakie dana osoba odziedziczyła od rodziców, i czynnikami środowiskowymi, tj. ekspozycją na alergeny lub zanieczyszczenia. W wyniku interakcji tych czynników, np. u osoby podatnej genetycznie, która żyje na silnie zanieczyszczonym obszarze, następuje dalszy wzrost ryzyka.  Badacze zidentyfikowali niewielką liczbę genów, które sprawiają, że niektóre osoby są bardziej podatne na wystąpienie astmy. Jednakże niezbędne są dalsze badania naukowe zmierzające do identyfikacji innych genów i ich wpływu na chorobę.  Jednym z ważnych rodzajów astmy dorosłych jest astma zawodowa. Jest ona wywoływana przez materiały obecne w miejscu pracy. Uważa się, że 15% przypadków astmy dorosłych związanych jest z pracą. 
• W większości przypadków przyczyna choroby jest nieznana i trudno określić najlepszy sposób zapobiegania jej rozwojowi. Głównym wyjątkiem od tej reguły jest astma zawodowa, której można zapobiec, dokładnie kontrolując ekspozycję na materiały wywołujące astmę.  Ogólnie profilaktyka lub kontrola objawów astmy możliwa jest za pomocą leków. 
• Nie ma powszechnie stosowanego badania, które pozwoli zdiagnozować astmę. Dlatego też jest ona identyfikowana i oceniana poprzez udzielanie odpowiedzi w ankietach, proste badania sprawdzające czynność płuc i informacje dotyczące wizyt w szpitalu i zapisywanych leków.  Objawy astmy nie są także specyficzne dla tego stanu. Dlatego też łatwo pomylić tę chorobę z takimi stanami jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Na większość rodzajów astmy dorosłych nie ma lekarstwa, dlatego głównym celem jest łagodzenie, a nie leczenie choroby. Obejmuje to osiągnięcie i utrzymanie kontroli objawów, a także zapobieganie nasileniu objawów i atakom astmy.  Pracownicy służby zdrowia używają określenia „kontrola astmy”, aby określić jak dobrze kontrolowane są objawy i jaki mają wpływ na codzienne czynności. Termin „nasilenie astmy” stosowany jest do opisania trudności z kontrolowaniem astmy za pomocą terapii i pomaga lekarzom zdecydować, jakiego rodzaju leczenie jest potrzebne.  Postępowanie w przypadku tej choroby obejmuje:
  • Unikanie biernego lub czynnego palenia
  • Identyfikację czynników wyzwalających lub nasilających objawy
  • Unikanie ekspozycji na alergeny z powietrza
  • Unikanie ekspozycji na wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu

  Kontrola astmy w Europie pozostaje względnie niska pomimo rosnącego wykorzystywania leków przeciwastmatycznych. Do leków należą: 

  • Lek kontrolujący objawy: Leki te przyjmuje się regularnie, aby uzyskać pozytywny wpływ na objawy astmy. Leki te mają zwykle postać wziewnych kortykosteroidów (ICS), stosowanych wraz z długo działającymi β2-mimetykami lub bez.
  • Lek łagodzący objawy: Leki te są przyjmowane w celu złagodzenia objawów astmy. Rozluźniają one mięśnie wokół zwężonych dróg oddechowych i mogą być stosowane w przypadku ataku astmy lub nasilenia objawów. Mają one zwykle postać krótko działających β2-mimetyków.

  Każda osoba jest inna i wymagać będzie innego rodzaju terapii. Dawki leków są dlatego modyfikowane w zależności od objawów u danej osoby. Ważne jest, aby ludzie dowiedzieli się, jaki sposób leczenia działa w ich przypadku, aby mogli samodzielnie łagodzić objawy choroby. 

  Około 10% dorosłych z astmą cierpi z powodu uporczywych objawów i zaostrzeń, których nie udaje się kontrolować pomimo wdrożenia odpowiedniego leczenia. Astmę taką nazywa się „astmą oporną na leczenie” i ma ona często niszczący wpływ na jakość życia pacjenta. 

  Mimo iż zgony z powodu astmy są względnie rzadkie, przypadek taki może dotyczyć osoby dorosłej ze słabo kontrolowaną astmą.  

• • Astma oskrzelowa dotyka osób w każdym wieku i we wszystkich krajach. Występuje najczęściej w dzieciństwie (łącze do stron dotyczących astmy wieku dziecięcego), ale może utrzymywać się w wieku dorosłym
  • Około 10% dorosłych z astmą cierpi z powodu jej ciężkiej postaci, którą trudno leczyć
  • Kontrola astmy w Europie pozostaje względnie niska pomimo rosnącego wykorzystywania leków przeciwastmatycznych
  • Chorobowość astmy wzrosła w drugiej połowie XX wieku, ale uległa wyrównaniu w ostatnim dziesięcioleciu
  • W Europie astmę ma niemalże 10 milionów dzieci i dorosłych w wieku poniżej 45 lat
  • Zgony z powodu astmy wieku dziecięcego są rzadkie, a współczynnik umieralności w większości krajów Europy spada
  • W niektórych krajach, takich jak Finlandia i Francja, działanie rządowych departamentów ds. zdrowia doprowadziło do ważnych ulepszeń dotyczących kontroli astmy
  • Obciążenie wydaje się być wyższe w krajach leżących na zachodzie i północy Europy, gdzie chorobowość może być wyższa niż 10%
  • Wielka Brytania i Irlandia charakteryzują się największą częstością występowania astmy w Europie i na świecie
  • Z ankiety przeprowadzonej w siedmiu krajach w Europie wynika, że najwięcej wziewnych kortykosteroidów zarówno u dorosłych, jak i dzieci stosuje się w Szwecji
  • Lung and Asthma Information Agency opublikowała podsumowanie o epidemiologii ciężkiej astmy (PDF) w Europie
  • Komisja Europejska opublikowała podsumowanie o zdrowiu publicznym dotyczące astmy, w tym łącza do danych statystycznych

  kliknij, aby powiększyć

  Prevalence of asthma ever in adults aged 18–44 years. Data from World Health Organization World Health Survey, 2002–2004. Sigurkarlsson et al., 2011; Polish Multicentre Study of Epidemiology of Allergic Diseases; European Federation of Allergy and Airways Diseases Patients Associations; and the Serbian Health Insurance Fund.

• • Istnieje pilna potrzeba poznania źródeł astmy, aby można jej było zapobiegać
  • Ekspozycje w miejscu pracy muszą być lepiej kontrolowane, aby móc zapobiegać rozwojowi astmy dorosłych
  • Bardziej skoncentrowane krajowe programy zmierzające do poprawy kontroli astmy w populacji i, w konsekwencji, do zredukowania przypadków długotrwałej choroby, zgonów i kosztów
  • Potrzebne są dalsze badania naukowe, które pozwolą dowiedzieć się więcej o ciężkiej astmie, aby w przyszłości stała się możliwa personalizacja leków

  Dowiedz się więcej o projektach UE U-BIOPRED i AirPROM, których celem jest pogłębienie wiedzy o astmie, aby pomóc opracować spersonalizowane terapie w przyszłości. 

Astma oskrzelowa – przyczyny, objawy, rozpoznanie, klasyfikacja i leczenie. Sprawdź, jak pomóc osobie z atakiem astmy oskrzelowej!

Astma oskrzelowa wymaga stosowania leków wziewnych. Ilya Andriyanov/123rf.com

Astma oskrzelowa jest zapalną chorobą dróg oddechowych o zróżnicowanych przyczynach i przebiegu klinicznym. Związana jest ona bezpośrednio z nadaktywnością oskrzeli. Charakterystyczne objawy astmy oskrzelowej to: świszczący oddech, duszność, utrudnione oddychanie i przewlekły kaszel. Przyczyny astmy oskrzelowej są zróżnicowane – duży wpływ mogą mieć predyspozycje genetyczne, a także negatywnie oddziaływanie czynników zewnętrznych (alergenów kontaktowych, infekcji wirusowych, dymu papierosowego). Leczenie astmy oskrzelowej polega przede wszystkim na stosowaniu glikokortykosteroidów wziewnych, których celem jest poprawa jakości życia pacjentów i złagodzenie dotkliwości objawów towarzyszących chorobie.

Astma oskrzelowa jest zapalną chorobą dróg oddechowych, występującą u ok. 10-18% populacji ogólnej. W Polsce astma oskrzelowa występuje zarówno u dzieci (8%), jak i osób dorosłych (5%).

Bezpośrednim podłożem astmy jest zapalenie dróg oddechowych, które nieuchronnie prowadzi do nadreaktywność oskrzeli.

W przebiegu astmy bierze udział wiele skomplikowanych mechanizmów, w tym: komórki zapalne (komórki tuczne, komórki dendrytyczne, limfocyty T, eozynofile) i komórki strukturalne (komórki nabłonkowe, komórki mięśni, komórki nerwowe i komórki śródbłonka).

Astma oskrzelowa – przyczyny

Astma oskrzelowa jest chorobą wieloczynnikową, w której dużą rolę odgrywają zarówno czynniki wewnętrzne – związane z dysfunkcją organizmu pacjenta, jak i czynniki środowiskowe. Najpowszechniejszą przyczyną astmy oskrzelowej są predyspozycje genetyczne, których wpływ na wystąpienie tej zapalnej choroby dróg oddechowych ocenia się nawet na 70%.

W praktyce oznacza to: większe prawdopodobieństwo wystąpienia astmy oskrzelowej u dzieci, których rodzice również chorują na astmę. Wśród genów, które mogą mieć związek z występowaniem astmy oskrzelowej, można wymienić m.in.: chromosom (6p) z genem dla TNFα, HLA i chromosom szesnasty (16p) z genem dla receptora IL‑4.

W ostatnich latach astmę silnie powiązano z genami zakodowanymi na chromosomie 5q, które mogą mieć również wpływ na: atopię, nadreaktywność oskrzeli, zaburzenia immunologiczne i stany zapalne. Inne przyczyny astmy oskrzelowej to: płeć i otyłość.

Jak wykazują badania astma oskrzelowa u dzieci częściej występuje u chłopców niż dziewczynek, natomiast u dorosłych – u kobiet, niż u mężczyzn.

W patogenezie astmy oskrzelowej dużą rolę przypisuje się również czynnikom środowiskowym, w tym:

• Kontaktom z alergenami: roztoczami kurzu domowego, grzybami pleśniowymi i zwierzętami domowymi. Zależność pomiędzy astmą a alergenami jest uzależniona od: czasu ekspozycji na alergen, stopnia nadwrażliwości, wieku dziecka, a także uwarunkowań genetycznych.
• Czynnikom infekcyjnym, w tym przede wszystkim zakażeniom dróg oddechowych we wczesnym dzieciństwie (zwłaszcza wywołanych przez wirus RSV).
• Dymowi tytoniowemu, który zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia astmy oskrzelowej, zwłaszcza gdy na składniki dymu tytoniowego naraża się dziecko już w okresie życia płodowego. Ryzyko pojawienia się astmy oskrzelowej jest znacznie wyższe u dzieci, których matki paliły papierosy w ciąży. Związane jest to także, z tym że dym papierosowy upośledza rozwój układu oddechowego u płodu.
• Zanieczyszczeniu środowiska. Warto jednak podkreślić, że czynnik ten ma znacznie mniejsze znaczenie niż np. alergeny kontaktowe, czynniki infekcyjne i dym tytoniowy.
• Diecie, która ma duży wpływ zwłaszcza w wieku niemowlęcym. Jak wykazują badania karmienie piersią dziecka zmniejsza ryzyko chorób układu oddechowego, w tym również astmy oskrzelowej.

Skutki palenia papierosów. Jak nałóg tytoniowy wpływa na Twó…

Następstwem stanów zapalnych występujących w przebiegu astmy oskrzelowej jest zwężenie światła dróg oddechowych, co skutkuje: skurczami mięśni gładkich w ścianach oskrzeli, obrzękiem ścian oskrzeli, nadmierną ilością śluzu w drogach oddechowych i nadaktywnością oskrzeli. Charakterystyczne objawy astmy oskrzelowej to:

• Epizody uczucia duszności.
• Poczucie utrudnionego oddychania.
• Poczucie ściśnięcia klatki piersiowej.
• Świsty podczas oddychania.
• Przewlekły kaszel.

• Domowe sposoby na kaszel suchy i mokry u dzieci i dorosłych

Astma oskrzelowa charakteryzuje się różnym stopniem nasilenia objawów, co ma związek z czynnikami zewnętrznymi w tym np. kontaktu z alergenami. Większość objawów astmy oskrzelowej występuje w godzinach porannych i wieczornych.

Ponadto astma jest chorobą o różnym przebiegu – u niektórych pacjentów jedynym dominującym objawem może być kaszel (wówczas mówi się o astmie kaszlowej, pojawiającej się głównie w wieku dziecięcym).

Czynnikiem, który może intensyfikować objawy astmy oskrzelowej jest wysiłek fizyczny.

Podstawą w diagnostyce astmy oskrzelowej jest wywiad lekarski i opis typowych objawów klinicznych. Wstępne rozpoznanie potwierdza się przez badanie czynności układu oddechowego.

Najpowszechniejszym tego typu badaniem jest spirometria z oceną krzywej przepływ‑objętość. Prostszą metodą badania czynności układu oddechowego jest pomiar szczytowego przepływu wydechowego.

Astmę oskrzelową różnicuje się z innymi jednostkami chorobowymi, w tym:

• Przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP).
• Odmą opłucnową.
• Refluksem żołądkowo-przełykowym.
• Zespołem Churga-Straussa.
• Niewydolnością lewokomorową serca.
• Ciałem obcym w drogach oskrzelowych.
• Hiperwentylacyjnością dusznością pochodzenia psychogennego.
• Aspergilozą oskrzelowo-płucną.

Wyodrębnia się różne klasyfikacje astmy oskrzelowej, w tym m.in. ze względu na czynnik wyzwalający i stopień nasilenia objawów.Biorąc pod uwagę mechanizm wyzwalający dolegliwości towarzyszące astmie oskrzelowej, można wyróżnić:

• Astmę atopową: astmę występującą na skutek działania alergenów.
• Astmę nieatopową: astmę bez udziału zjawisk alergicznych, w tym: astmę infekcyjną, astmę z nietolerancją niesteroidowych leków przeciwzapalnych i astmę wysiłkową.

Z kolei ze względu na stopień nasilenia objawów astmy oskrzelowej można wyróżnić:

• Astmę łagodną.
• Astmę umiarkowaną.
• Astmę ciężką.

Astma oskrzelowa – leczenie

Astma oskrzelowa jest chorobą zapalną o przewlekłym przebiegu i zróżnicowanym stopniu nasilenia objawów. Jest ona również chorobą nieuleczalną, jednakże za pomocą medykamentów można skutecznie kontrolować jej przebieg. Głównym celem leczenia astmy oskrzelowej jest poprawa jakości życia pacjentów, a co za tym idzie – ograniczenie dotkliwości objawów choroby.

Leczenie astmy oskrzelowej uzależnione jest głównie od stopnia jej kontroli. Najważniejszą grupą leków stosowanych w leczeniu tej choroby stanowią glikokortykosteroidy wziewne, które oddziałują bezpośrednio na stan zapalny.

Ich działanie polega na hamowaniu wytwarzania cytokin prozapalnych i mediatorów reakcji alergicznych, a w praktyce na – zmniejszeniu stanu zapalnego w obrębie oskrzeli. Zaletą stosowania glikokortykosteroidów wziewnych jest działanie przeciwzapalne, a także poprawianie czynności układu oddechowego.

Z kolei wadą glikokortykosteroidoterapii wziewnej są możliwe działania niepożądane w tym: pleśniawki (drożdżyca jamy ustnej), chrypka i skurcz oskrzeli.Inne leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej to:

• Beta-mimetyki długodziałające, które działają natychmiastowo, bowiem już po 5 minutach od użycia. Czas ich działania wynosi 4-6 godzin. Możliwe działania niepożądane po użyciu tych leków to: drżenia mięśni i zaburzenia rytmu serca.
• Leki antyleukotrienowe, których działanie polega na skurczu mięśni gładkich dróg oddechowych. Zalecane są one w szczególności w leczeniu astmy przewlekłej.
• Leki przeciwcholinergiczne, których działanie polega na blokowaniu receptorów odpowiadających za napięcie mięśni gładkich ścian oskrzeli.
• Metyloksantyny, które wykazują działanie przeciwzapalne. Są one stosunkowo rzadko polecane przez lekarzy ze względu na wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych w postaci: zaburzeń rytmu serca, nudności i wymiotów.

Atak astmy oskrzelowej jest poważnym stanem chorobowym, który wymaga natychmiastowego działania. Podczas zaostrzenia astmy należy natychmiast podać lek wziewny zalecony przez lekarza.

W przypadku nieleczonej astmy lub braku takiego leku należy rozważyć transport pacjenta do szpitala. W przypadku ciężkiego ataku astmy oskrzelowej pacjent powinien otrzymać doraźną pomoc w postaci tlenoterapii.

W takiej sytuacji przeciwwskazane jest podanie pacjentowi: leków wykrztuśnych, a także leków sedatywnych.

Stan astmatyczny jest najostrzejszą postacią ataku astmy oskrzelowej, a zarazem stanem zagrażającym życiu pacjenta. Może się on rozwinąć na skutek: nieefektywnego leczenia astmy, nadmiernej ekspozycji na działanie alergenów, wystąpienia infekcji o podłożu wirusowym, nadmiernej aktywności fizycznej, a także w konsekwencji przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Źródła:

1. Balińska-Miśkiewicz W., Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej u osób dorosłych. Farmacja Polska. 2009; 11: 793-803.
2. Krenke R., Astma oskrzelowa – aktualny stan wiedzy. Medycyna i Pasje. https://czelej.com.pl/images/MiP%20Astma%20popr.pdf

Czy domowe sposoby na poprawę odporności działają?

Astma oskrzelowa – objawy, leczenie

Dychawica oskrzelowa – co to za choroba, kto choruje najczęściej i jak skutecznie z nią walczyć?

Dychawica oskrzelowa to przewlekła i nieuleczalna zapalna choroba dróg oddechowych. Powoduje niekontrolowane skurcze oskrzeli i gromadzenia się w nich gęstej wydzieliny, co przekłada się niewydolność całego układu oddechowego.

Mimo że objawy choroby mogą mieć bardzo różne nasilenie to stan zapalny utrzymuje się w organizmie przez cały czas. Pozostawiona bez leczenia może prowadzić do rozwoju groźnych powikłań m.in. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Szacuje się, że każdego roku z powodu powikłań dychawicy oskrzelowej umiera około 180 tysięcy osób.

Według WHO na astmę choruje blisko 235 milionów osób. W Polsce jest około 4 milionów osób.

W zależności od tego co wywołało chorobę, mówi się o astmie alergicznej i niealergicznej. Pierwszy typ ma ścisły związek z alergią i może pojawić się wtedy, gdy nie jest ona właściwie leczona. Niealergiczna postać dychawicy nie ma związku z uczuleniem, u chorych nie pojawiają się także przeciwciała typowe dla osób chorych na alergię.

Czasem problemy z oddychaniem, a w konsekwencji rozwój dychawicy oskrzelowej, mają związek z wykonywanym przez pacjenta zawodem. W takich przypadkach mówi się o astmie zawodowej. Dotyczy ona przede wszystkim tych osób, które na co dzień stykają się ze szkodliwymi oparami czy substancjami toksycznymi, które mogą podrażniać układ oddechowy.

Mimo to choroba najczęściej pojawia się u alergików. W grupie ryzyka znajdują przede wszystkim osoby uczulone na roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, grzyby pleśniowe, sierść zwierząt.

Do najbardziej charakterystycznych objawów dychawicy oskrzelowej należą:

• dokuczliwe uczucie duszności, związane z obkurczeniem się oskrzeli, które pojawia się najczęściej w nocy i nad ranem, a także kilka minut po forsownym wysiłku;
• kaszel;
• świszczący oddech;
• wrażenie ucisku w klatce piersiowej.

Atak dychawicy zazwyczaj pojawia się nagle. Równie dobrze może pojawić się w nocy, jak i w ciągu dnia. Zdarza się, że jest aktywowany przez zimne powietrze, stres, duży wysiłek fizyczny czy infekcja.

Coraz częściej mówi się o wpływie smogu na układ oddechowy, badania jednoznacznie pokazują nisko zawieszone, szkodliwe pyły dla osób chorujących na astmę mogą być szczególnie niebezpieczne.

Po wniknięciu do organizmu mogą nie tylko wywołać atak choroby, ale także zaostrzyć jej przebieg, zwłaszcza jeśli pacjent przez długi czas oddychał zanieczyszczonym powietrzem.

Podstawą przy stawianiu diagnozy jest szczegółowy wywiad z pacjentem i analiza zgłaszanych przez niego objawów.

Dodatkowo, dla całkowitej pewności, u osób z podejrzeniem astmy wykonuje się badanie spirometryczne. Pozwala ono ocenić pojemność płuc. Czasem wykonuje się także testy prowokacyjne.

Polegają one na wystawieniu pacjenta na działanie szkodliwego czynnika i obserwacji reakcji organizmu.

O ile zbadanie osoby dorosłej postawienie prawidłowej diagnozy nie jest trudne, to w przypadku małych dzieci pojawiają się kłopoty.

Bardzo często pierwsze objawy dychawicy oskrzelowej są mylone z nawracającymi infekcjami układu oddechowego, które u bardzo małych dzieci z nierozwiniętym jeszcze układem odpornościowym zdarzają się bardzo często i nie są niczym nadzwyczajnym. Dopiero z wiekiem objawy astmy stają się wyraźniejsze i bardziej jednoznaczne dla lekarza.

mimo że dychawica oskrzelowa jest chorobą nieuleczalną to dzięki odpowiednio dobranej terapii można nad nią zapanować. W walce z chorobą stosuje się zazwyczaj dwa rodzaje leków:

• leki działające doraźnie, krótko, ale szybko łagodzące dolegliwości (rozszerzające oskrzela)
• leki utrzymujące astmę pod stałą kontrolą – przyjmowane systematycznie, zapobiegające napadom, o działaniu głównie przeciwzapalnym

Do leków przeciwzapalnymi pierwszego rzutu należą wziewne glikokortykosteroidy. Poprawiają czynność płuc i zmniejszają wrażliwość układu oddechowego i nie dopuszczają do zaostrzeń choroby.

Leki o wydłużonym działaniu (utrzymują się w organizmie przez około 12 godzin) to zazwyczaj wziewne beta2-mimetyki (LABA). Preparaty te rozszerzają oskrzela, redukują ich napięcie i obrzęk błony śluzowej.

Podczas ataku dychawicy oskrzelowej podaje się także leki z grupy beta2-mimetyków, ale krótko działających (SABA) oraz z grupy leków przeciwcholinergicznych.

Kiedy choroba ma wyjątkowo ciężki przebieg i standardowe leczenie nie przynosi pożądanych wyników, stosuje się doustne glikokortykosteroidy.

Niestety ich długie przyjmowanie pociąga za sobą szereg powikłań, dlatego też nie można ich stosować dłużej niż jest to konieczna. Dla tych chorych nadzieją mogą być nowoczesne leki, tzw. leki biologiczne.