Esica – choroby – objawy, badania, rokowania i leczenie chorób esicy

Esica to odcinek jelita grubego, który jest najbardziej narażony na zmiany chorobotwórcze. Esica znajduje się w jednym z ośmiu odcinków jelita grubego, a dokładniej w dolnej części okrężnicy i łączy się bezpośrednio z odbytnicą. Kształtem przypomina literę „S”.

Esica narażona jest na takie choroby jak: uchyłki esicy, zmiany nowotworowe, niedrożność jelit, a także skręt jelita.

Jedną z chorób cywilizacyjnych są uchyłki esicy. Przyczyną uchyłków esicy jest dieta uboga w błonnik. Ten, na pozór błahy powód spożywania pokarmów zawierających małe ilości błonnika, prowadzi do pogrubienia ścian jelita. Powstają uwypuklenia, które powiększają jelito w części, gdzie znajduje się esica.

Pierwszymi objawami powstania uchyłków esicy są wzdęcia, silne bóle brzucha, zatrzymanie gazów, zaparcia lub biegunki.

Kiedy w uchyłkach dochodzi do zapalenia, w kale może pojawiać się krew, osoba chora może gorączkować, a niekiedy w dolnej części brzucha może pojawić się wyczuwalny guz.

Jeżeli uchyłki esicy pozostaną nieleczone może dojść do przedziurawienia jelita grubego, powstania ropnia, a w skrajnych przypadkach również do całkowitego zatkania jelita.

W przypadku wystąpienia pierwszych objawów, związanych z uchyłkami esicy, należy zwrócić się do lekarza. Badaniem, który zdiagnozuje problem jest kolonoskopia.

Leczenie uchyłków esicy polega na łagodzeniu objawów, podając pacjentowi leki przeciwbólowe i rozkurczowe, a także antybiotyki. Przy chorobie należy wprowadzić również dietę bogatą w błonnik. Niestety, skuteczne wyleczenie uchyłków esicy jest bardzo trudne. Wycinając operacyjnie część uchyłków, nie mamy pewności, że w innym odcinku jelita, nie pojawiają się kolejne.

Kolejną zmianą chorobotwórczą w obrębie esicy są nowotwory. Objawami raka esicy są problemy z wypróżnianiem, krew w kale, bóle krocza i brzucha, a także kolka jelitowa. Najczęstszymi przyczynami powstania nowotworu w tej części jelita grubego jest nie tylko nieodpowiednia dieta, ale także mała aktywność fizyczna i palenie papierosów.

W esicy mogą również rozwinąć się polipy. Mają podobne objawy, co rak jelita, ponieważ w pewnym sensie są zmianami rakowymi. Każdy polip powinien być zatem jak najszybciej usunięty, aby nie mógł przekształcić się w nowotwór. Najczęściej polipy usuwa się podczas kolonoskopii.

• Zmiany chorobotwórcze w odcinku jelita grubego zwanego esica, objawiają się najczęściej:
• – krwią w kale,
• – bólem brzucha,
• – wzdęciami,
• – problemami z wypróżnianiem,
• – nudnościami,
• – wymiotami,
• – utratą kilogramów.

W przypadku zaobserwowaniu u siebie powyższych objawów, nie należy zwlekać, tylko zgłosić się do lekarza. Odpowiednia diagnoza i przeprowadzić szczegółowych badań w przypadku schorzeń esicy jest bardzo istotne. Osobom starszym, u których najczęściej diagnozuje się choroby esicy, zaleca się kontrolne badania kolonoskopii.

Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.

Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.

• esica
• jelito grube
• choroby jelita grubego
• esica nowotwór
• esica choroby

• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekły proces zapalny, obejmujący błonę śluzową odbytu lub jelita grubego. Objawami schorzenia są owrzodzenia ze… Kazimierz Janicki
• Nieswoiste zapalenie jelit – przyczyny, objawy, leczenie Nieswoiste zapalenia jelit to grupa chorób zapalnych jelit, których objawami są zmiany i owrzodzenia ścian przewodu pokarmowego oraz nawracające, przewlekłe… Ewelina Hen | Materiał prasowy
• Polipy jelita grubego – nieleczone mogą prowadzić do raka Polipy jelita grubego to małe guzki rosnące w świetle jelita. Większość z nich nie jest groźna, jednak niektóre mogą przekształcić się w raka jelita grubego….
• Nieswoiste zapalenia jelita mogą powodować niepełnosprawność Nieswoiste zapalenia jelita, do których należy choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, mogą prowadzić do niepełnosprawności –…
• Zanieczyszczone powietrze może szkodzić jelitom Młodzi ludzie mieszkający w regionach o wyższym stężeniu niektórych substancji zanieczyszczających mogą być w większym stopniu narażeni na nieswoiste zapalenie…
• Wszystko, co musisz wiedzieć o chorobach jelit Ból brzucha lub biegunka często są objawem infekcji wirusowej. Ale jeśli występują przewlekle, mogą być symptomem poważnych problemów z układem pokarmowym oraz…
• Sigmoidoskopia – endoskopowe badanie jelita grubego Sigmoidoskopia to badanie endoskopowe jelita grubego. Dzięki niemu możliwe jest zdiagnozowanie zmian takich jak polipy, owrzodzenia, guzki i deformacje, które…
• Kłopotliwa choroba na całe życie Wrzodziejącego zapalenia jelita grubego nie da się wyleczyć. Można jedynie łagodzić dokuczliwe objawy schorzenia. Co nie oznacza, że diagnoza musi nas skłonić do…
• Uchyłek Meckela – charakterystyka, objawy, powikłania Uchyłek Meckela to wada wrodzona występująca w końcowym odcinku jelita krętego. Uchyłek ten stanowi pozostałość po przewodzie żółtkowo-jelitowym, który jest… Monika Wasilonek | Onet.
• Jak żywić pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna i innymi nieswoistymi zapaleniami jelit Jedną z chorób niosących ze sobą ryzyko niedożywienia jest choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG), które stanowią grupę… Nutramil Complex | Materiał prasowy

Esica – co to jest? Jak leczyć uchyłki esicy?

Spis treści

Esica jest jednym z ośmiu odcinków, na jakie podzielone jest jelito grube. Jej nazwa pochodzi od litery „S”, bo właśnie to ją przypomina swoim kształtem. Oprócz niej na okrężnicę, osiągającą u dorosłego człowieka przeciętnie 1,5 metra długości, składają się także:

• kątnica
• wstępnica
• poprzecznica
• zstępnica
• odbytnica
• odbyt
• wyrostek robaczkowy

Esica znajduje się w dolnym odcinku okrężnicy i łączy się z odbytnicą.

Według opinii American Medical Association 60 procent zmian nowotworowych jelita grubego zlokalizowanych jest w dolnym odcinku okrężnicy, czyli właśnie w odbytnicy i esicy.

Ale nie tylko na zmiany rakowe narażony jest ten odcinek jelita grubego. Zdarza się, że esica ulega skrętowi powodując groźną dla życia niedrożność jelit, czyli popularnie zwany skręt kiszek.

Skręt esicy może doprowadzić do zatkania i uciśnięcia naczyń krwionośnych, których następstwem może być martwica tej części jelita. Innym, stosunkowo często występującym schorzeniem, są uchyłki esicy.

Uchyłki esicy – choroba cywilizacyjna

Uchyłki esicy są konsekwencją typowych błędów żywieniowych, które są nierozłącznie związane z naszą cywilizacją. To obecnie jedna z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego.

Dieta uboga w błonnik powoduje, że w esicy wzrasta ciśnienie i dochodzi do pogrubienia ścian jelita.

W esicy powstaje od kilku do kilkudziesięciu jednocentymetrowe uwypukleń przypominających kształtem woreczki, które rozpychają jelito na zewnątrz.

Uchyłki esicy powodują liczne dolegliwości, w tym:

• bóle brzucha
• wzdęcia
• zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunka lub zaparcia)
• zatrzymanie gazów

Gdy dochodzi do zapalenia uchyłków esicy u pacjenta pojawia się dodatkowo gorączka, leukocytoza, kał z domieszką krwi (widoczna może być czysta krew lub jedynie skrzepy), a w lewej dolnej części brzucha wyczuwalny może być bolesny guz.

Nieleczone zapalenie uchyłków może doprowadzić do powstania ropnia, przedziurawienia jelita grubego, a nawet całkowitej niedrożności jelita.

  Szacuje się, że u 10-25 procent osób z uchyłkowatością esicy rozwija się także zapalenie uchyłków jelita.

Czytaj też: Nadwrażliwe jelito – bóle brzucha, zaparcia, biegunki

Uchyłkowatość esicy grupy ryzyka

Ryzyko wystąpienia uchyłkowatości esicy wzrasta wraz z wiekiem. U pacjentów młodszych niż 40 lat jedynie 5 procent ma zdiagnozowaną chorobę. Tymczasem już w grupie osób w wieku powyżej 60 lat odsetek ten gwałtownie wzrasta i sięga 30 procent.

Statystycznie szacuje się, że uchyłkowatość występuje w jednej trzeciej populacji powyżej 45 roku życia oraz nawet w 2/3 populacji powyżej 85 roku życia.

Dane te mogą być jednak zafałszowane, ponieważ choroba jest wykrywana głównie w trakcie kolonoskopii, na którą ciągle decyduje się zbyt mało pacjentów.

Reklama

Uchyłki esicy leczenie

Leczenie uchyłkowatości jelit przypomina walkę z wiatrakami. Trudno tu mówić o całkowitym wyleczeniu, nawet jeśli pacjent zdecyduje się na leczenie operacyjne. Usuwając jedne uchyłki nie mamy bowiem pewności, że w innym odcinku nie powstaną zaraz nowe.

Mimo to chorobę uchyłkową trzeba leczyć. Pacjent może otrzymać leki łagodzące objawy, głównie preparatu rozkurczowe i przeciwbólowe oraz antybiotyki dożylne lub doustne. Zalecane jest też stosowanie ścisłej diety, której elementem są otręby pszenne (codzienna dawka to 2-3 łyżki stołowe).

Dużo bardziej skomplikowane jest leczenie zapalenia uchyłków. Ropień wewnątrzbrzuszny, przedziurawienie jelita i przetoka między pętlami jelit wymagają bowiem leczenia operacyjnego. Gdy mamy do czynienia ze stanem ostrym konieczne jest wyłączenie funkcji jelita. 

Resekcja esicy

Resekcję części jelita rozważa się zazwyczaj dopiero wtedy, kiedy dojdzie do dwóch lub większej liczby epizodów zapalenia uchyłków. Gdy zaistnieje taka potrzeba chirurg może wykonać tzw.

operację Hartmanna, która polega na usunięciu zmiany chorobowej i zamknięciu kikuta odbytnicy. Z bliższego odcinka esicy wykonuje się wtedy stomię.

  Operacja jest przeprowadza nie tylko przy uchyłkowatości esicy, ale również przy jej skręcie lub przedziurawieniu esicy w wyniku urazu.

U pacjentów z guzami można także wykonać sigmoidektomię laparoskopową, która polega na wycięciu odcinka esicy.

Rak esicy

Innym groźnym schorzeniem odcinka esicy są zmiany nowotworowe. Na badania kontrolne powinien się zgłosić każdy pacjent, który zaobserwował u siebie:

• jasnoczerwoną krew w stolcu
• bóle brzucha
• bóle krocza
• kolkę jelitową
• niemożność pełnego wypróżnienia

Ryzyko zachorowania na raka esicy wzrasta po 50. roku życia, okazuje się bowiem, że 9 na 10 osób, u których zdiagnozowano raka jelita miało 50 i więcej lat.

Polip esicy

Podobne objawy do nowotworów jelita grubego dają polipy. Zresztą część z nich to także zmiany rakowe lub przedrakowe. U większości dorosłych zdiagnozowane polipy esicy to tzw. gruczolaki, które mogą się w przyszłości przekształcić w zmiany nowotworowe.

U niektórych występują polipy rzekome, zwane zapalnymi, które towarzyszą wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego. U dzieci i młodzieży najczęściej pojawiają się mniej groźne polipy młodzieńcze, które choć są źródłem krwawień nie są typem polipów nowotworowych.

U dorosłych i dzieci może rozwinąć się także tzw. polipowatość rodzinna, która jest uwarunkowana genetycznie. U jednego chorego występuje średnio około 100 polipów w jelicie.  Naturalny przebieg tej choroby prowadzi do rozwoju raka jelita grubego w młodym wieku, dlatego w tej grupie chorych konieczne są częste badania kolonoskopowe.

Każde stwierdzenie polipa jest wskazaniem do jego usunięcia. Często można to zrobić już w trakcie badania kolonoskopowego. Każdy usunięty polip jest przekazywany do badania histopatologicznego, które pozwoli stwierdzić, czy znajdują się w nim komórki nowotworowe, czy jest od nich wolny. 

Esica – położenie, choroby, diagnostyka i leczenie

Esica to odcinek jelita grubego, który jest końcowym fragmentem przewodu pokarmowego. Znajduje się w dolnym odcinku okrężnicy i łączy się z odbytnicą. Jej nazwa pochodzi od litery „s”, ponieważ przypomina ją swoim kształtem. Co warto o niej wiedzieć?

1. Co to jest esica?

Esica, inaczej okrężnica esowata (łac. sigmoideum), to część jelita grubego i końcowy odcinek przewodu pokarmowego. Nazwa pochodzi od jej kształtu, którym przypominaj literę ‘s’. Esica początkowo łukiem wypukłym biegnie ku stronie prawej, po czym zakręca w dół, przechodząc w odbytnicę.

Okrężnica esowata jest unaczyniona przez żyły i tętnice krezkowe dolne. Przebiega nad lewym talerzem biodrowym, a zawieszona jest na długiej krezce jelita grubego. Wyściela ją nabłonek jelitowy z dużą ilością komórek śluzowych.

Esica znajduje się w dolnym odcinku okrężnicy i łączy się z odbytnicą. Jest jednym z ośmiu odcinków, na jakie podzielone jest jelito grube. Oprócz niej na okrężnicę, składa się także:

• kątnica,
• wstępnica,
• poprzecznica,
• zstępnica,
• odbytnica,
• odbyt,
• wyrostek robaczkowy.

2. Choroby esicy

Esica to jeden z najbardziej narażonych na choroby odcinków jelita grubego. Do jej najczęstszych schorzeń zalicza się:

• skręt esicy, czyli popularnie zwany skręt kiszek, który może doprowadzić do zatkania i uciśnięcia naczyń krwionośnych. To groźna dla życia niedrożność jelit, której skutkiem może być martwica tej części jelita,
• uchyłki esicy (uchyłkowatość esicy, choroba uchyłkowa). Mówi się o nich, gdy na zewnętrznej ścianie jelita pojawią się drobne uwypuklenia – niewielkie twory, kształtem przypominające woreczek. Przyczyną ich pojawiania się jest upośledzenie elastyczności kolagenu w ścianie jelita. Uchyłki esicy występują pojedynczo lub w grupach. To konsekwencja typowych błędów żywieniowych,
• zapalenie uchyłków esicy polega na zaleganiu mas kałowych w uchyłkach oraz zapaleniu błony śluzowej uchyłka. Nieleczone zapalenie uchyłków może doprowadzić do powstania ropnia, przedziurawienia jelita grubego, a nawet całkowitej niedrożności jelita,
• polip esicy (hiperplastyczne, kosmkowe i adenomatyczne). Polipy, czyli wypuklenia ponad powierzchnię ściany jelita, to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób jelita grubego. Tego typu zmiany dzielą się na nowotworowe i nienowotworowe (częstsze). U większości dorosłych zdiagnozowane polipy esicy to tzw. gruczolaki, które mogą się w przyszłości przekształcić w zmiany nowotworowe. U dzieci i młodzieży najczęściej pojawiają się mniej groźne polipy młodzieńcze,
• dysplazja komórek jelitowych (zmiany nowotworowe w różnych fazach rozwoju),
• nowotwory złośliwe – rak jelita grubego,
• zapalne choroby esicy, tzw. IBD: wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Mają one charakter autoimmunologiczny,
• zwężenie esicy, wywołane przez guzy, kamienie kałowe czy obrzęk śluzówki w chorobach zapalnych.

Chorobom esicy często towarzyszą dolegliwości bólowe w jamie brzusznej, zlokalizowane nad lewym talerzem biodrowym. Inne objawy to zaburzenia rytmu wypróżnień (uporczywe zaparcia, okresowe biegunki, problemy z wypróżnianiem, oddawanie stolca porcjami), spadek wagi ciała czy puste odbijanie.

Sygnałem alarmowym zawsze powinna być obecność świeżej krwi w stolcu, osłabienie, dyskomfort w jamie brzusznej (to najczęstsze objawy raka jelita grubego). Wiele chorób i patologii nie daje objawów, a pacjenci dowiadują się o nich przypadkowo, na przykład podczas wykonywania kolonoskopii.

3. Diagnostyka i leczenie esicy

Esicę można badać na wiele sposobów. W celach diagnostycznych wykonuje się badania laboratoryjne, obrazowe i endoskopowe. Badania laboratoryjne to między innymi posiew kału i badanie kału na krew utajoną.

Badania obrazowe to USG jamy brzusznej, które jest ograniczone przez gazy jelitowe i służy jedynie do przesiewu oraz tomografia komputerowa, która może pomóc w rozpoznaniu chorób nowotworowych i choroby uchyłkowej.

W diagnostyce esicy najchętniej wykorzystuje się endoskopię przewodu pokarmowego, która polega na wziernikowaniu jelita poprzez kolonoskop. To urządzenie o wyglądzie sondy, na końcu której znajduje się mikrokamera do filmowania światła jelita.

Jak leczyć choroby esicy? Łagodne zmiany, na przykład polipy, można usunąć zabiegowo w czasie kolonoskopii (konieczne jest badanie histopatologiczne wycinka). Każde stwierdzenie polipa jest wskazaniem do jego usunięcia. Guzy złośliwe (rak esicy) trzeba operować.

Rokowanie zależy zawsze od stopnia rozwoju zmiany. Zapalenie jelita w chorobie uchyłkowej leczy się antybiotykiem. Przedziurawienie uchyłka wymaga interwencji chirurgicznej. Leczeniu chorób esicy, takich jak zapalenie nieswoiste (np. wrzodziejące) oznacza konieczność zastosowania środków zmniejszających odporność i immunomodulujących.

Monika Grudzińska,  2 dni temu

Esica – najczęstsze choroby odcinka jelita grubego

Jelito grube podzielone jest na aż osiem odcinków, a jednym z nich jest właśnie esica. Budowa owego odcinka prezentuje się dość specyficznie, bo przypomina kształtem literę ‘S’ – stąd też wzięła się jego charakterystyczna nazwa, ‘esica’. Położona jest w dolnym odcinku okrężnicy, który łączy się z odbytnicą.

Pozostałe siedem odcinków to: kątnica, wstępnica, poprzecznica, zstępnica, odbytnica, odbyt i wyrostek robaczkowy. Na samą okrężnicę – najdłuższą, a jednocześnie największą część jelita grubego – składają się cztery części: wstępnica, poprzecznica, zstępnica i esica.

Długość całego jelita grubego może osiągać 1,5 metra.

Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez American Medical Association, większość zmian nowotworowych jelita grubego, bo aż 60 procent, dotyczy dolnego odcinka okrężnicy. Oznacza to, że ryzykiem nowotworu obciążona jest zwłaszcza esica jelita grubego.

Rak to zresztą tylko jedno z niebezpieczeństw. Bywa na przykład, że newralgiczny odcinek ulega skrętowi i wywołuje zagrażającą życiu niedrożność jelit. Przypadłość ta znana jest szerzej jako skręt kiszek.

Grozi on uciśnięciem i zatkaniem naczyń krwionośnych, a stąd od martwicy jelita dzieli chorego już tylko krok.

Uchyłki są dość często odnotowywaną przypadłością, a wręcz jedną z najczęstszych chorób całego przewodu pokarmowego. Owo schorzenie cywilizacyjne wynika z powszechnie popełnianych błędów żywieniowych – nie ulega wątpliwości, że to właśnie przez nie esica cierpi na uchyłki.

Dieta, która nie zawiera odpowiednio dużo błonnika, prowadzi do wzrostu ciśnienia w newralgicznym odcinku jelita i pogrubienia jego ścian. W efekcie w esicy wykształca się kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt drobnych uwypukleń, które rozpychają jelito od wewnątrz.

Uwypuklenia te są zaledwie centymetrowe, a ich kształt przypomina drobne woreczki.

Gdy esica jelita grubego zostaje pokryta przez uchyłki, pojawiają się rozmaite dolegliwości. Co dokładnie powoduje chora esica? Objawy obejmują na przykład:

• bóle brzucha,
• zatrzymanie gazów,
• wzdęcia,
• zaburzenia naturalnego rytmu wypróżnień (zaparcia albo wręcz przeciwnie, biegunkę).

Do czego jeszcze prowadzi chora esica? Stan zapalny uchyłków jelita, o ile do niego dojdzie – a szacuje się, że dochodzi do niego u 10-25 proc. osób z uchyłkowatą esicą – obciąża pacjenta całym zestawem dodatkowych symptomów, w tym:

• gorączką,
• oddawaniem kału z domieszką krwi (mogą to być wyłącznie skrzepy albo czysta, widoczna gołym okiem krew),
• leukocytozą,
• obecnością bolesnego guza w dolnej części brzucha (po lewej stronie).

Nieleczona esica (zapalenie uchyłków) grozi przedziurawieniem jelita grubego, wytworzeniem się ropnia oraz – w skrajnych przypadkach – zupełną niedrożnością jelita.

Uchyłkowatość esicy grozi zwłaszcza osobom starszym; zachorowalność rośnie bowiem wraz z wiekiem. Przykrą przypadłość odnotowuje się u jedynie 5 proc. pacjentów przed czterdziestką. Niestety, im starszy pacjent, tym bardziej wrażliwa esica.

Choroba po sześćdziesiątce nie jest już niczym niespotykanym – odsetek sięga wówczas 30 proc.. Jeśli wierzyć statystykom, uchyłkowata esica w jelicie grubym dotyka 1/3 populacji po 45. roku życia i aż 2/3 populacji powyżej 85 lat.

Liczby mówią tu same za siebie, a i tak mogą być nieco zafałszowane, ponieważ wciąż zbyt mało pacjentów decyduje się na kolonoskopię.

Na jakie metody leczenia reaguje esica? Choroby jelit, zwłaszcza uchyłkowatość, są bardzo trudne do zażegnania. Nawet operacja nie jest na tyle skuteczna, aby można było mówić o całkowitym wyleczeniu. Chociaż da się usunąć uchyłki, jakimi jest wypełniona esica, jelito może wkrótce potem pokryć się nowymi uwypukleniami. Mimo wszystko nie wolno się poddawać – chorobę uchyłkową trzeba leczyć.

Preparaty przeciwbólowe i rozkurczowe, a także antybiotyki (doustne bądź dożylne) pomagają złagodzić objawy choroby, np. ból brzucha. Esica jest bardzo wrażliwa na przyjmowany pokarm, dlatego zaleca się przestrzeganie ścisłej diety.

Do codziennego jadłospisu należy włączyć 2-3 łyżki stołowe otrębów pszennych. Leczenie zapalenia uchyłków jest niestety o wiele bardziej wymagające. Przy wystąpieniu ropnia, przetoki między pętlami jelit czy przedziurawionej ścianie tychże nie obejdzie się bez operacji.

W przypadku stanów ostrych należy zupełnie wyłączyć funkcję jelita.

Ostatecznością jest resekcja, jakiej poddawana jest esica. Objawy choroby, które nawracają, powinny stanowić sygnał alarmowy. Po dwóch epizodach zapalenia uchyłków należy poważnie rozważyć możliwość resekcji.

Dość częstym rozwiązaniem jest operacja Hartmanna, która opiera się na usunięciu zmiany i zamknięciu odbytnicy.

Bliższy odcinek esicy jest wtedy wykorzystywany do utworzenia sztucznego, brzusznego odbytu (wykonuje się z niego stomię).

Jakim innym chorobom może ulegać esica? Nowotwór to jedno z najgroźniejszych schorzeń tego wrażliwego odcinka jelita. Oto objawy, które wskazują na raka i które powinny zmobilizować pacjenta do zapisania się na badania kontrolne:

• obecność jasnoczerwonej krwi w stolcu,
• kolka jelitowa,
• brak możliwości pełnego wypróżnienia,
• dolegliwości bólowe, jakie powoduje objęta nowotworem esica (bóle brzucha i krocza).

Uwaga: aż dziewięć na dziesięć pacjentów, u których wykryto rak jelita grubego (esicy), to osoby po pięćdziesiątce. Jedną z metod leczenia jest sigmoidektomia laparoskopowa, czyli wycięcie zmienionego chorobowo odcinka esicy.

Polip to jeszcze jedna choroba, jaką może zostać objęta esica. Polipy dają objawy bardzo podobne do tych powodowanych przez nowotwór (swoją drogą, znaczna część z nich to zmiany przedrakowe lub rakowe, tzw. gruczolaki). U dorosłych pojawiają się także polipy rzekome (zapalne), a u młodszych pacjentów – nie tak groźne polipy młodzieńcze.

Istnieje także ryzyko wystąpienia uwarunkowanej genetycznie polipowatości rodzinnej. Jeden pacjent ma w jelicie około stu polipów, co umieszcza go w grupie podwyższonego ryzyka zachorowań na raka.

Konieczne są wówczas częste badania kontrolne. Jeśli zostanie wykryty polip esicy, należy go usunąć, nawet od razu podczas kolonoskopii.

Usuniętą część należy poddać badaniu histopatologicznemu, aby ocenić, czy zawiera komórki nowotworowe.

To także może cię zainteresować:

Rak jelita grubego

Nowotwór jelita grubego rozwija się na skutek niekontrolowanego przez organizm wzrostu komórek w obrębie jednej z części jelita grubego (kątnicy, wstępnicy, poprzecznicy, zstępnicy lub odbytnicy). Objawy i leczenie raków poszczególnych części jelita grubego mogą się istotnie różnić. Zdecydowana większość (90%) nowotworów jelita grubego to rak (gruczolakorak) jelita grubego.

Częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Rzadko występuje przed 40. rokiem życia, a szczyt zachorowalności przypada na 7. dekadę życia. W Polsce jest drugą w kolejności przyczyną zgonów nowotworowych. Zachodzące w Polsce od lat 90. ubiegłego wieku zmiany nawyków żywieniowych spowodowały stałe zwiększanie się liczby zachorowań na raka jelita grubego.

Jakie są czynniki ryzyka zachorowania na rak jelita grubego?

Zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego dotyczy osób, w rodzinach których występowała ta sama choroba, a także chorych na chorobę Leśniowskiego i Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego, palaczy papierosów, osób otyłych, osób z polipami w jelicie grubym oraz osób leczonych już wcześniej z powodu nowotworów jelita grubego.

Należy wyodrębnić dwie grupy zachorowań na raka jelita grubego: zachorowania sporadyczne (tj. niezwiązane ze znanym obciążeniem genetycznym/rodzinnym) oraz rodzinne (tj.

będące następstwem znanej wady [mutacji] niektórych genów lub nieznanej przyczyny manifestującej się zwiększonym ryzykiem zachorowania na ten nowotworów w danej rodzinie).

Zdecydowaną większość zachorowań można przyporządkować do grupy pierwszej, a udział zachorowań rodzinnych/genetycznych nie przekracza według różnych szacunków 15–30% wszystkich przypadków choroby.

Jakie są objawy raka jelita grubego?

Objawy nowotworów jelita grubego są uzależnione od stopnia zaawansowania choroby i umiejscowienia choroby w obrębie jelita. Do typowych wczesnych objawów należą:

• krwawienie z odbytnicy (zwłaszcza powtarzające się),
• obecność krwi w stolcu po defekacji,
• naprzemienne występowanie zaparć i biegunek,
• uporczywe biegunki,
• zmiana w kształcie i rozmiarach stolca,
• ból i skurcze brzucha,
• daremne parcie na stolec (powtarzające się epizody parcia na stolec, po których nie udaje się go oddać),
• anemia (niedokrwistość; wynika z powolnego, często ukrytego, ale stałego krwawienia z guza do światła jelita grubego).

Wśród objawów późnych można wymienić typowe objawy zaawansowanego nowotworu: postępującą utratę masy ciała, brak apetytu, osłabienie, anemię itp.

Jak rozpoznaje się raka jelita grubego?

Istnieje wiele badań pozwalających na rozpoznanie nowotworów jelita grubego.

W zależności od rodzaju zgłaszanych przez chorego objawów lekarz zdecyduje, które z badań i w jakiej kolejności należy wykonać, aby potwierdzić rozpoznanie raka jelita grubego lub je wykluczyć.

Część badań wykorzystuje sie także w badaniach skriningowych (przesiewowych), czyli przeprowadzanych u osób zdrowych, niezgłaszających żadnych objawów, w celu ewentualnego wykrycia nowotworów jelita grubego na bardzo wczesnym etapie rozwoju.

Badania ułatwiające wstępne rozpoznanie nowotworu jelita grubego

• Badanie palcem przez kiszkę stolcową (tzw. badanie per rectum). Lekarz wprowadza palec do kiszki stolcowej i dotykiem bada dolną część odbytnicy – w ten sposób można rozpoznać znaczną część guzów położnych w tej części jelita grubego.
• Badanie antygenu karcynoembrionalnego (CEA) we krwi. Jest to badanie krwi, w czasie którego oznacza się stężenie typowego dla rozwoju nowotworów jelita grubego markeru. Badanie wykorzystywane jest obecnie przede wszystkim w obserwacji chorych po leczeniu na nowotwory jelita grubego – pomaga stwierdzić, czy nie doszło do wznowy procesu nowotworowego.
• Badanie obecności krwi utajonej w stolcu. Badanie to pozwala na stwierdzenie, czy w stolcu nie ma śladów niewidocznej nieuzbrojonym okiem krwi. Aby badanie było wartościowe, należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta i lekarza, pamiętając o tym, aby badanie powtórzyć według określonego schematu. Współczesne testy na obecność krwi utajonej nie wymagają – w przeciwieństwie do stosowanych jeszcze do niedawana – zachowania reżimu dietetycznego przed badaniem.
• Rektoskopia. Jest to badanie endoskopowe, w którym przez odbyt wprowadza się sztywny przyrząd optyczny, za pomocą którego można uwidocznić do około 25 cm końcowego odcinka jelita grubego (odbytnicę i część zstępnicy – esicę) oraz w razie potrzeby pobrać wycinki do badania histopatologicznego. Badanie można wykonać bez znieczulenia, zwykle nie jest bolesne; warunkiem efektywnego przeprowadzenia badania jest odpowiednie przygotowania jelita za pomocą specjalnych preparatów oczyszczających przewód pokarmowy ze stolca.
• Kolonoskopia. Jest to badanie wykonywane za pomocą giętkiego, długiego (ok. 150–180 cm) endoskopu wprowadzanego przez odbyt, dzięki któremu można uwidocznić całe jelito grube (aż do miejsca, w którym łączy się z nim jelito cienkie – tzw. zastawki Bauhina). Podczas kolonoskopii w razie potrzeby można pobrać wycinki z podejrzanej zmiany, zatamować niewielkie krwawienie lub założyć urządzenie zmniejszające czasowo objawy niedrożności wywoływanej przez nowotwór (tzw. stent).
• Kolonoskopia wirtualna. Badanie polegające na podaniu powietrza do światła jelita grubego przez odbytnicę i wykonaniu tomografii komputerowej, dzięki której uzyskuje się trójwymiarowy obraz całego jelita.
• Wlew kontrastowy jelita grubego. Polega na wprowadzeniu do światła jelita grubego powietrza oraz środka kontrastowego i wykonaniu szeregu zdjęć rentgenowskich.Warunkiem rozpoczęcia leczenia jest uzyskanie mikroskopowego potwierdzenia rozpoznania raka (nowotworu złośliwego) na podstawie badania histopatologicznego pobranych wycinków. Dopuszcza się jednak również podjęcie leczenia operacyjnego (zwłaszcza w przypadku guzów położonych powyżej odbytnicy i dających dolegliwości) mimo braku potwierdzenia rozpoznania raka. Do zastosowania radio- i chemioterapii konieczne jest mikroskopowe rozpoznanie nowotworu.

Jak leczyć raka jelita grubego?

Metoda leczenia raka jelita grubego zależy od stopnia zaawansowania choroby w momencie ustalenia rozpoznania.

Zawsze podstawową metodą leczenia nowotworów jelita grubego jest operacja i w każdym przypadku należy rozważyć jej wykonanie.

Trzeba jednocześnie podkreślić, że operacja nie zawsze jest możliwa, a czasem jej przeprowadzenie należy odłożyć na później – po zakończeniu stosowania innych, wstępnych (tzw. neoadjuwantowych) metod leczenia.

Jeśli nowotwór jelita grubego jest bardzo mały lub ograniczony do niewielkiego polipa, możliwe bywa miejscowe wycięcie samego guza/polipa bez wycinania fragmentu jelita. Zabieg taki można wykonywać w zależności od umiejscowienia i rodzaju zmiany laparoskopowo albo endoskopowo (wykorzystując kolonoskopię lub rektoskop operacyjny).

W większości przypadków raka jelita grubego konieczne jest jednak wycięcie guza wraz z fragmentem jelita grubego. Zabieg taki wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Zazwyczaj wykonywany jest poprzez cięcie na skórze brzucha o długości 15–30 cm.

Istnieje kilka rodzajów standardowych operacji: w przypadku raka w prawej części jelita grubego (kątnica, wstępnica, prawa część poprzednicy) zazwyczaj wykonuje się tzw. prawostronną hemikolektomię. Z kolei w przypadku zmian w lewej części poprzecznicy, zstępnicy i górnej części esicy zwykle wykonuje się „lewostronną hemikolektomię”.

Czasem wycina się także esicę z górną częścią odbytnicy, jeśli guz jest położny w tych odcinkach jelita grubego. Wreszcie w przypadku guzów odbytnicy wycina się dolną część esicy z odbytnicą (czasem konieczne jest wycięcie również odbytu).

Jeśli z różnych powodów nie da się zeszyć obu wolnych końców jelita („zespolenie jelitowe”), to koniec górny należy przekształcić w tzw. przetokę kałową albo „sztuczny odbyt” (patrz: dalej).

W ostatnich latach podejmuje się próby wycinania fragmentów jelita grubego z nowotworem za pomocą laparoskopu, jednak nie jest to jeszcze postępowanie przyjęte we wszystkich ośrodkach, choć wydaje się, że nie wiąże się z gorszymi pod względem skuteczności wynikami odległymi.

Z drugiej strony trzeba podkreślić, że nawet jeśli dany oddział chirurgiczny dysponuje odpowiednim sprzętem, a jego personel jest przeszkolony w tego rodzaju zabiegach, nie oznacza to, że wszystkie operacje jelita grubego będą wykonywane laparoskopowo.

Decyzja o możliwości przeprowadzeniu takiego zabiegu zależy od rozmiaru i umiejscowienia guza, chorób współistniejących oraz preferencji chorego.

W niektórych przypadkach konieczne jest założenie w trakcie operacji jelita grubego tzw. stomii („przetoka kałowa”, „sztuczny odbyt”, „kolostomia”).

Jest to otwór w ścianie brzucha, do którego doprowadzony jest końcowy odcinek jelita i przez który stolec przedostaje się na zewnątrz, do umieszczonego nad otworem plastikowego zbiornika (worka stomijnego). Taka sytuacja bywa również nazywana odbytem sztucznym.

Przetoka taka może być przejściowa, ale może być również rozwiązaniem ostatecznym. Czasem stosuje się także tzw. przetokę jelitową „protekcyjną”, aby na kilka miesięcy (na okres potrzebny na wygojewnie zespolenia) treść jelitowa nie przechodziła przez zeszyty (zespolony) odcinek jelita.

Taką przetokę (jejunostomię) zakłada się czasowo, tzn. planuje się zamknięcie stomii i przywrócenie naturalnej drogi oddawania stolca w późniejszym czasie (od kilku tygodni do kilku miesięcy).

W przypadku chorych z bardzo zaawansowanymi nowotworami jelita grubego konieczne może być przeprowadzenie operacji wielonarządowych. Dzieje się tak w sytuacji, gdy nowotwór nacieka sąsiednie organy i aby można było usunąć go w całości, trzeba wyciąć częściowo lub doszczętnie zajęty organ (np. żołądek, wątrobę, śledzionę, nerkę, ścianę brzucha, pęcherz moczowy itp.).

Chemioterapia (oraz nowoczesne ukierunkowane leczenie molekularne) wykorzystuje się w leczeniu nowotworów jelita grubego zarówno przed operacją, jak i po niej.

Zastosowanie chemioterapii przed operacją może w niektórych przypadkach powodować zmniejszenie masy guza i przez to ułatwiać pracę chirurga oraz zwiększyć efektywność operacji, wyrażoną szansami na pełne wyleczenie.

Z kolei zastosowanie chemioterapii po zabiegu operacyjnym ma poprawić przeżycie chorych poprzez zniszczenie ewentualnie krążących w organizmie komórek nowotworowych.

Leczenie napromienianiem (radioterapia) jest najczęściej wykorzystywane w leczeniu nowotworów odbytnicy, czyli części jelita grubego położonej tuż przed odbytem. Stosowane jest albo przed operacją (najczęściej), albo po niej.

Przed operacją ma doprowadzić do zmniejszenia guza, umożliwiając w ten sposób operację lub ją ułatwiając, natomiast po operacji ma za zadanie zniszczyć ewentualne pozostałości nowotworu.

Napromienianie można stosować również w leczeniu objawów nowotworów jelita grubego, np. bólu.

W ostatnich latach powstało wiele leków tzw. terapii ukierunkowanej molekularnie. Są to leki, które potrafią „rozpoznać” komórki nowotworowe i niszczyć je, zazwyczaj bez znaczniejszej szkody dla większości komórek zdrowych.

Obecnie leki te używane są u niektórych chorych jako leki uzupełniające klasyczne sposoby leczenia opisane powyżej. Należy podkreślić, że nie we wszystkich przypadkach można wykorzystać leki z tej grupy, warunkiem ich użycia jest bowiem wrażliwość komórek danego rana na dany lek.

Również skuteczność tych leków cechuje się istotnymi ograniczeniami.

Czy raki jelita grubego mogą występować rodzinnie?

Około 80% wszystkich przypadków nowotworów jelita grubego do nowotwory niemające podłoża rodzinnego, tzn. są to nowotwory powstające u osób, w najbliższej rodzinie których nie stwierdzono tego typu chorób. Pozostałe 20% chorych na nowotwory jelita grubego to osoby obciążone rodzinnie, czyli mające bliskich krewnych, u których rozpoznano nowotwór tego typu.

Około 5% wszystkich zachorowań na nowotwory jelita grubego to nowotwory występujące rodzinnie jako tzw. zespół Lyncha (rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością – HNPCC). Około 0,5–1% zachorowań na raka jelita grubego powoduje mutacja genu APC, wywołująca zespół polipowatości rodzinnej.

Osoby madające krewnych pierwszego stopnia chorych na nowotwory jelita grubego są obciążone większym ryzykiem rozwoju tych chorób.

U wszystkich członków rodzin obciążonych zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka jelita grubego należy stosować odmienne zasady obserwacji i ewentualne operacje prewencyjne.

Czy można uniknąć zachorowania na raka jelita grubego?

Wśród czynników ryzyka rozwoju nowotworów jelita grubego istnieje kilka, które można modyfikować, zmieniając swoje zachowania na bardziej prozdrowotne. Do działań zmniejszających ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego należą:

• regularna aktywność fizyczna,
• ograniczenie zawartości tłuszczów, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego, w diecie,
• regularne spożywanie (do pięciu razy w ciągu dnia) świeżych owoców i warzyw,
• ograniczenie dziennej podaży kalorycznej,
• zmniejszenie spożycia alkoholu.

Powyższe działania pozwalają na zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworu jelita grubego, ale nie eliminują go całkowicie. Dlatego wszystkim osobom, które ukończyły 50.

rok życia, zaleca się wykonywanie co najmniej jednego okresowego badania pozwalającego na wczesne wykrycie nowotworu jelita grubego, co daje szanse na uzyskiwanie bardzo dobrych wyników leczenia.

Istnieją różne schematy badań skriningowych zmierzających do wczesnego wykrywania nowotworów jelita grubego. Do najczęściej zalecanych należą:

• wykonywanie kolonoskopii co 10 lat,
• wykonywanie odpowiednich testów na ukrytą krew w stolcu co rok,
• wykonywanie badania kontrastowego jelita grubego co 5 lat.