Grzybica skóry – przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie

Grzybice, inaczej mikozy, to grupa wysoce zaraźliwych chorób zakaźnych ludzi i zwierząt powodowanych przez grzyby. Organizmy te najczęściej atakują skórę i paznokcie. Bywa też, że zasiedlają błony śluzowe dróg rodnych. Niektóre z nich są składnikami fizjologicznej flory człowieka.

Doskonałe warunki do wzrostu grzyba stwarza ciepło, wilgoć i brak światła. Symptomy, takie jak swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie i pękanie skóry, wcale nie muszą budzić w nas niepokoju. Bardzo często jednak dochodzi do zakażenia pozostałych członków rodziny, dlatego nie należy ich bagatelizować, a jak najszybciej rozpocząć leczenie.

Rodzaje grzybicy

Klasyfikując infekcje grzybicze, wyróżniamy:

Dermatofitozy

Dermatofitozy powodowane są przez dermatofity ludzkie, zwierzęce i rzadziej glebowe;

Drożdżyce (kandydozy)

Drożdżyce wywoływane są przez Candida albicans, gatunek grzybów zaliczany do drożdżaków;

Pleśnice

Pleśnice powstają za sprawą grzybów pleśniowych, występują sporadycznie.

Przyczyny grzybicy

Czynników sprzyjających rozwojowi grzybicy jest wiele. Przyczynić się do niej mogą zażywane leki (antybiotyki lub sterydy), jak również może być ona następstwem poważnych chorób (nowotworów, AIDS, cukrzycy).

Duże znaczenie mają tu także:

• nabyte lub wrodzone upośledzenia odporności,
• zaburzenia hormonalne,
• oparzenia,
• atopia,
• brak witamin z grupy B, żelaza i cynku.

Rozwojowi grzybicy sprzyja jednak przede wszystkim, wspomniana już wyżej, niedostateczna lub nadmierna higiena osobista. Na infekcję naraża ponadto częste korzystanie z miejsc publicznych, takich jak sauny, baseny czy kluby fitness, dlatego grzybice nierzadko dotyczą sportowców.

Podeszły wiek oraz okres ciąży to kolejne predyspozycje. Skórną formą grzybicy bardzo łatwo się zarazić od innych osób. Dzieje się tak, ponieważ chory, dosłownie, rozsiewa niewidoczne mikroskopijne zarodniki. Z kolei do zakażenia grzybicą dróg rodnych dochodzi najczęściej podczas stosunku.

Grzyby gnieżdżą się wszędzie tam, gdzie byśmy się ich nie spodziewali – między włoskami ręczników, na dywanie i na podłodze, pomiędzy deskami pomostów nad jeziorem, na basenie, pod prysznicem – generalnie uwielbiają każdy rodzaj wilgoci.

Grzybica skóry

Grzybicą skóry bardzo łatwo się zarazić, ale na szczęście nie każdy kontakt z zarodnikami powoduje infekcję. Organizm ludzki posiada wiele mechanizmów obronnych, które powstrzymują rozwój choroby. W przypadku gdy równowaga ustroju ulega zachwianiu, odporność, z różnych powodów, zostaje obniżona i przebiegły grzyb wnika do naskórka.

Za grzybice skóry odpowiadają dermatofity i drożdżaki. Do zakażenia dochodzi zwykle podczas kontaktu z chorym zwierzęciem (kot, pies, świnka morska) lub z zainfekowaną glebą (dotyczy zwłaszcza małych dzieci). Infekcje tego rodzaju przenoszą się też szybko z człowieka na człowieka, na przykład poprzez przedmioty.

Objawy grzybicy skóry

Grzybica skóry objawia się okrągłymi rumieniowymi zmianami, które wyraźnie odznaczają się od otoczenia. Brzegi powstałych zmian są silnie czerwone, łuszczące się, usiane licznymi grudkami i krostami, środki zaś wyglądają jak zdrowiejąca skóra.

Zmiany grzybicze na skórze mogą występować pojedynczo lub mnogo. Najczęściej lokalizują się w miejscach odsłoniętych, czyli na twarzy, szyi, karku, przedramionach i dłoniach. Miejsca te uporczywie swędzą, ale nie można ich drapać, by nie rozprzestrzeniać infekcji.

Im dłużej zwlekamy z wizytą u lekarza, a wraz z nią z prawidłowym rozpoznaniem i leczeniem, tym zmiany stają się coraz liczniejsze, zlewając się ze sobą.

Łupież pstry

Inaczej wyglądają zmiany przy drożdżakowym zapaleniu skóry wywoływanym przez grzyba z rodzaju Malassezia. Grzyb ten wchodzi w skład fizjologicznej flory skóry człowieka i naturalnie jest nieszkodliwy. W odpowiednich warunkach jednak, a lubi on delikatne i potliwe powierzchnie, dochodzi do jego nadmiernego rozwoju, poprzez zwiększoną produkcję grzybni.

W ten sposób staje się on przyczyną choroby skóry, określanej powszechnie jako łupież pstry.

U chorych pojawiają się charakterystyczne różowe lub żółto-brunatne plamy o nieregularnym kształcie, mające tendencję do zlewania się, zajmujące duże powierzchnie, zlokalizowane zazwyczaj na klatce piersiowej, plecach, kończynach górnych i owłosionej skórze głowy. Zmiany te mogą się łuszczyć. Swędzenie występuje, choć nie zawsze.

Bardzo specyficzne jest to, iż plamy chorobowe nie ulegają opalaniu i w okresie wiosennym i letnim, gdy zażywamy kąpieli słonecznych, stają się jeszcze bardziej widoczne.

Za taki stan rzeczy odpowiada sam patogen, ponieważ hamuje melanogenezę, czyli produkcję melaniny, poprzez wytwarzanie kwasu azelainowego.

Tłumaczy to nazwę „pstry”, która odnosi się do białych plam w obrębie niezmienionej chorobowo, opalonej skóry.

Leczenie łupieżu pstrego

Łupież pstry poddaje się leczeniu, ale jego nawroty są niemal normą. Terapia polega na miejscowym stosowaniu leków przeciwgrzybiczych – maści lub szamponów z ketokonazolem lub klotrimazolem – które bez problemu dostaniemy w każdej aptece bez recepty. W razie oporności stosuje się leki doustne, wydawane wyłącznie z przepisu lekarza.

Niestety, należy nastawić się raczej na długotrwałe leczenie. Podczas kuracji pamiętajmy o skórze głowy i włosach, gdzie bardzo często znajdują się niewidoczne zarodniki, mogące powodować nawroty choroby. Ważne jest też, aby pozbyć się grzyba z pościeli, bielizny i ubrań, za pomocą starannego prania i prasowania.

Grzybica stóp i grzybica paznokci

Na grzybicę stóp i paznokci szczególnie narażone są osoby aktywne fizycznie oraz diabetycy. Tak zwana stopa atlety (rodzaj grzybicy skóry stóp) to jednostka chorobowa, do której dochodzi najczęściej przez buty.

Przyczyny grzybicy stóp i paznokci

Jak już wspomniano, grzyby lubią podwyższoną temperaturę i wilgoć, dlatego spocone, niedosuszone, czasem zbyt ciasne obuwie, a dodatkowo ciepło wydzielające się podczas wysiłku stwarzają doskonałe środowisko dla rozwoju dermatofitów, które są główną przyczyną infekcji grzybiczych na stopach.

Zakażeniom sprzyja noszenie obcisłych i nieprzewiewnych okryć stóp, skarpet ze sztucznego nieoddychającego tworzywa, korzystanie z saun i basenów. Należy uważać nawet, przymierzając obuwie w sklepie, gdzie również może czyhać grzyb.

U diabetyków podstawowym czynnikiem predysponującym do rozwoju patofitów jest wysuszona i narażona na mikrourazy skóra, a jednocześnie podwyższony poziom cukru we krwi.

Oprócz cukrzyków i sportowców, do grupy zwiększonego ryzyka należą także osoby z zaburzeniami krążenia obwodowego (skarżące się na zimne stopy).

Słabe krążenie powoduje niedożywienie i niedotlenienie, skutkując podatnością na urazy i zmniejszając wrażliwość skóry na bodźce bólowe. Otarcia i drobne rany trudniej się goją, co może zostać wykorzystane przez grzyba.

Kolejną grupą obarczoną ryzykiem zakażenia są pacjenci przewlekle stosujący sterydy (astmatycy, osoby cierpiące na schorzenia reumatoidalne).

Nieleczona grzybica stóp i paznokci

Nieleczona grzybica stóp często prowadzi do rozwoju infekcji na paznokciach. Paznokieć traci wtedy swoje zabarwienie, kruszy się, a skóra wokół niego rogowacieje. Zmiany te zaczynają się zwykle w miejscu ucisku obuwia.

Leczenie grzybicy paznokci odbywa się przy użyciu preparatów zewnętrznych – kremów, maści, aerozoli, pudrów lub lakierów, zawierających substancje przeciwgrzybicze – terbinafinę, mikonazol, klotrimazol czy amorolfinę. Skuteczne okazują się tutaj również preparaty olejku z drzewa herbacianego i olejek z dzikiego oregano.

Leczenie zmienionych chorobowo paznokci trwa bardzo długo (nawet do sześciu miesięcy), dlatego należy uzbroić się w cierpliwość. Po kuracji trzeba obowiązkowo zdezynfekować obuwie, a najlepiej niezwłocznie pozbyć się butów, w których mógł się zagnieździć grzyb. Z pewnością wielu kobietom wyda się to tragedią. Pamiętajmy jednak, że lepiej zapobiegać niż leczyć.

Grzybica pochwy

Na infekcje grzybicze dróg rodnych narażone są przede wszystkim młode, aktywne seksualnie kobiety oraz panie, u których dochodzi do zmian hormonalnych w wyniku ciąży lub przekwitania.

Prócz tego do zakażeń predysponują czynniki wymienione wcześniej, takie jak cukrzyca (cukier to doskonała pożywka dla grzybów) czy antybiotykoterapia.

Szkodliwe jest również noszenie obcisłej bielizny ze sztucznych nieoddychających materiałów.

Szacuje się, że około 75% kobiet przynajmniej raz w życiu przechodzi infekcję grzybiczą okolic intymnych oraz że u co najmniej 50% z nich występują nawroty choroby. Patogenem odpowiedzialnym za większość zakażeń jest drożdżak Candidia albicans.

Obecność owego grzyba nie zawsze świadczy o infekcji. U co piątej kobiety występuje on, nie dając objawów zakażenia.

W warunkach fizjologicznych odczyn pochwy jest kwaśny, za co odpowiedzialne są pałeczki kwasu mlekowego. Tworzą one swego rodzaju płaszcz ochronny i nie dopuszczają do wnikania intruzów (bakterii, wirusów, grzybów).

W przypadku naruszenia biocenozy pochwy dochodzi do nadmiernego namnażania się drobnoustrojów.

Objawy grzybicy pochwy

Objawy grzybicy to świąd, ból i pieczenie, które nasilają się po stosunku i podczas oddawaniu moczu oraz zmiany w konsystencji, kolorze i zapachu wydzieliny, czyli upławy. U zdrowej kobiety wydzielina z pochwy jest przezroczysta lub lekko biaława (w zależności od fazy cyklu) i śliska w dotyku.

Białe gęste upławy o konsystencji twarożku są typowymi objawami kandydozy. Po ich zauważeniu powinno się jak najszybciej skontaktować z lekarzem, który przepisze odpowiednie leki. Co ważne, często konieczna jest również kuracja partnera. Samoleczenie, na przykład za pomocą irygacji, może pogorszyć stan.

U wielu pań infekcje grzybicze pochwy przebiegają bezobjawowo. Dopiero podczas wizyty kontrolnej u ginekologa dowiadują się o zakażeniu.

Bywa, że nieleczona grzybica pochwy prowadzi do poważnych powikłań. Przewlekła lub nawracająca grzybica pochwy może skutkować zakażeniem szyjki macicy i jajowodów.

Dalsza wędrówka grzyba powoduje zajęcie przydatków. Najpoważniejszym tego następstwem jest bezpłodność.

Leczenie grzybicy pochwy

Leczenie infekcji grzybiczych dróg rodnych polega na dopochwowym stosowaniu antybiotyków (nystatyny, natamycyny) lub leków z grupy azoli (klotrimazolu, butakonazolu), w postaci globulek, tabletek, żeli bądź kremów.

Kuracja trwa przeciętnie 3–14 dni. Możliwa jest także terapia jednodniowa preparatem o wysokim stężeniu substancji czynnej. W przypadku infekcji o wyjątkowym nasileniu lub nawracającym charakterze podaje się leki doustne.

Pamiętajmy przy tym o probiotykach ginekologicznych. Infekcje oraz zażywane farmaceutyki naruszają fizjologiczną florę kobiety. Wskazane jest wtedy stosowanie bakterii – pałeczek kwasu mlekowego, dostępnych w aptekach w sprzedaży odręcznej, w formie doustnej lub dopochwowej.

Z pewnością pomocny okaże się preparat z kwasem kaprylowym, który łącząc się z błonami komórek drożdżaków, powoduje ich rozerwanie i śmierć. Dodatkowo substancja ta zmniejsza łaknienie cukrów towarzyszące kandydozie. Suplement kwasu kaprylowego wprowadza się stopniowo i w obecności minerałów, aby zapobiec pogorszeniu się symptomów.

Zapobieganie grzybicy

Chcesz uniknąć grzybicy? Zasady są proste:

1. Ogranicz liczbę partnerów seksualnych.
2. Dbaj o higienę intymnych części ciała.
3. Dokładnie osuszaj miejsca intymne po kąpieli, używając osobnego ręcznika.
4. Zrezygnuj z perfumowanych wkładek i podpasek.
5. Nie stosuj dezodorantów intymnych.
6. Nie używaj myjek ani gąbek, które mogą być siedliskiem patogenów.
7. Unikaj długich kąpieli i jacuzzi.
8. Zmniejsz ilość spożywanych cukrów.

Dowiedz się więcej:

Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz

https://ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2010/08-2010/03%20%20Kandydozy.pdf

Przegląd preparatów najczęściej stosowanych w leczeniu chorób grzybiczych

http://biuletynfarmacji.wum.edu.pl/0701Szymanska/Szymanska.pdf

„Twój Farmaceuta” nr 6, lipiec/sierpień 2016

Grzybica paznokci: przyczyny, objawy i leczenie grzybicy

Grzybica paznokci jest problemem, który najczęściej dotyka osób starszych, cukrzyków oraz osób mających problemy z odpornością. Jak rozpoznać, czy zmiany pojawiające się na paznokciach to już grzybica? Jakie podjąć kroki, by pokonać infekcję i jak jej zapobiegać?

Czym jest grzybica paznokci?

Grzybica paznokci (onychomikoza) stanowi aż połowę wszystkich zachorowań dotyczących paznokci, jednak wiele osób lekceważy i bagatelizuje jej objawy. Przypadłość ta dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, a ryzyko wystąpienia grzybicy wzrasta wraz z wiekiem. Wynika to z wolniejszego wzrostu płytki paznokciowej oraz coraz większego upośledzenia ukrwienia palców stóp i dłoni.

Choroba wywoływana jest w 80% przez dermatofity, które mogą atakować zarówno paznokcie dłoni, jak i stóp. Do najbardziej agresywnych gatunków zalicza się dermatofity antropofilne (Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes v. interdigitale, Trichophyton tonsurans), a także grzyby drożdżopodobne (Candida albicans) i grzyby pleśniowe.

Chorobę można podzielić ze względu na miejsce występowanie objawów:

Dystalna i boczna podpaznokciowa – najczęściej występujący rodzaj grzybicy paznokci, atakujący agresywnie boczną i dystalną płytkę paznokcia.

Proksymalna podpaznokciowa – druga pod względem występowania grzybica dotykająca głównie paznokcie dłoni; często pojawia się w wyniku mechanicznych urazów (usuwanie obrębu naskórka), a także u osób z cukrzycą, cierpiących na zaburzenia autoimmunologiczne i hormonalne.

Powierzchowna biała – pojawia się w okolicach paznokci stóp oraz między palcami; swą nazwę bierze od charakterystycznego białego nalotu na paznokciu.

Wewnątrzpaznokciowa – infekcja zaczyna się od erozji wewnątrz płytki, bez uszczerbku jej łożyska, dlatego trudno jest dostrzec pierwsze objawy tej grzybicy.
Całkowita dystroficzna – pojawia się u osób cierpiących na przewlekłą kandydozę skórno-śluzówkową; choroba doprowadza do zniszczenia całej płytki paznokcia.

Grzybica paznokci początek ma najczęściej w okolicy łożyska, następnie atakuje płytkę paznokciową, przez co dochodzi do jej znacznej destrukcji.

Płytka traci swoją przejrzystość, zaczyna przybierać żółty kolor i oddzielać się od łożyska. Z czasem staje się także pogrubiona i zrogowaciała. W efekcie paznokieć jest kruchy i łamliwy.

Pierwsze objawy grzybicy paznokci często zauważalne są już w początkowym etapie choroby.

Grzybica paznokci – przyczyny występowania krępującego problemu

W związku z tym, iż grzyby najlepiej rozwijają się w środowisku wilgotnym i ciepłym, pozbawionym światła słonecznego, choroba ta częściej atakuje paznokcie stóp. Do infekcji może dojść w niemal każdym miejscu, zwłaszcza, jeśli zaniedbamy higienę osobistą i przestaniemy przestrzegać podstawowych zasad sanitarnych.

Do niebezpiecznych sytuacji dochodzi w momencie niezakładania własnego obuwia na siłowniach, klubach fitness czy też na basenach, współdzielenia klapek, ręcznika i innych części garderoby z osobami, które mogą być nosicielami grzybicy (dotyczy to również zakładania obuwia w obiektach sportowych typu kręgielnia czy lodowisko).

Dodatkowo do czynników ryzyka zalicza się używanie niesterylizowanego sprzętu do manicure i pedicure, a także różnego rodzaju uszkodzenia mechaniczne naskórka i okolic paznokci. Warto podkreślić, że noszenie zbyt ciasnego i nieprzewiewnego obuwia oraz skarpetek wykonanych z niskiej jakości tkanin sprzyja rozwojowi choroby.

Grzybicą można zarazić się także od członków rodziny.

Na higienę stóp i dłoni szczególnie powinny zwrócić osoby borykające się z problemami  o obniżonej odporności, z cukrzycą oraz cierpiące na przewlekłe choroby (np. łuszczycę lub mających problemy z niewydolnością żylną).

Pierwsze objawy grzybicy paznokci – na to musisz zwrócić uwagę

Grzybica paznokci ma charakterystyczne objawy świadczące o infekcji, wśród których najczęściej spotykane są zmiany w strukturze paznokcia (staje się łamliwy i kruchy) oraz w jego wyglądzie (może zacząć się odkształcać, fałdować, a nawet oddzielać od łożyska, pojawiają się też przebarwienia płytki paznokcia – od koloru białego, przez żółty, pomarańczowy, brązowy, a nawet czarny). Chorobie może towarzyszyć nieprzyjemny zapach oraz zapalenie skóry wokół paznokcia (staje się ona zaczerwieniona, cieplejsza niż inne partie ciała, pojawia się także ból).

W przypadku pojawienia się jednego lub kilku z tych objawów, należy skonsultować się z dermatologiem lub podologiem. Lekarz pobierze próbkę materiału do dalszej analizy mykologicznej, dzięki czemu rozpozna, z jaką infekcją grzybiczą mamy do czynienia i zdecyduje, jakie leczenie zastosować.

Skuteczne leczenie grzybicy paznokci – działaj szybko i zdecydowanie!

Jak leczyć grzybicę paznokci? Najskuteczniejsze jest połączenie leczenia miejscowego oraz ogólnego.

Terapia miejscowa polega na zastosowaniu leku w formie lakieru do paznokci, np. z substancją czynną – amorolfiną – wykazującą działanie grzybobójcze.

Przykładem produktu, który zawiera tę substancję jest Undofen Amorolfina.

Wskazaniem do jego stosowania jest leczenie łagodnej, dalszej i bocznej podpłytkowej grzybicy paznokci wywołanej zarówno przez dermatofity, drożdżaki, jak  i pleśnie, a ograniczonej do dwóch paznokci.

Lek Undofen Amorolfina precyzyjnie dociera do trudno dostępnych miejsc i leczy wszelkie objawy infekcji. Wystarczy jedynie raz w tygodniu aplikować lakier na płytkę paznokcia i pozostawić go do wyschnięcia na około 5 minut. Produkt wspiera regenerację płytki paznokcia i jest wygodny w zastosowaniu. Co ważne, jest dostępny bez recepty.

Innym produktem wartym polecenia przy walce z infekcją grzybiczą jest wyrób medyczny Undofen Żel Terapia 3w1, który przeznaczony jest do miejscowego leczenie łagodnej do umiarkowanej grzybicy paznokci. Opatentowana formuła tego wyrobu zawiera składnik 1,5-pentanodiol, który ma właściwości wiążące wodę, nawilżające i przeciwdrobnoustrojowe. Preparat ten wykazuje potrójne działanie:

1. Leczy grzybicę paznokci
   •  dzięki opatentowanej formule, która tworzy nieprzyjazne mikrośrodowisko do rozwoju grzybicy paznokci wywołanej np. przez dermatofity.
2. Wspiera regenerację paznokcia
   • poprzez nawilżenie, odżywienie i wspomagając leczenie paznokci.
3. Zapobiega rozwojowi i dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji grzybiczej
   • tworząc powłokę ochronną , która zmniejsza ryzyko zakażenia innych paznokci i tworzy niekorzystne środowisko dla grzybów.

Ta metoda walki z grzybicą będzie też idealna dla osób, które cenią sobie szybkość i skuteczność. Pierwsze efekty stosowania żelu widoczne są już po tygodniu regularnej kuracji.

Leczenie ogólne wspomaga kurację miejscową i oparte jest na stosowaniu doustnych leków przeciwgrzybiczych, głównie terbinafiny, itrakonazolu i flukonazolu. Jest ono niezbędne w przypadku zaawansowanej grzybicy paznokcia. Takie leczenie skojarzone przynosi najbardziej wymierne korzyści, niemniej zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem.

Leki na grzybicę paznokci powinny być zastosowane już przy pierwszych objawach. Zlekceważenie choroby może doprowadzić nie tylko do drastycznego pogorszenia się stanu paznokci stóp i dłoni, ale także do konieczności usunięcia całej płytki paznokcia. W skrajnych wypadkach pacjent wymaga interwencji chirurgicznej lub laserowej.

Czy grzybica paznokci może być zaraźliwa?

Grzybica paznokci, zarówno u rąk, jak i u stóp, może być zaraźliwa, dlatego bardzo ważne jest ograniczenie kontaktu z patogenem. Dodatkowo przypadłość ta ma tendencję do nawrotów, więc gdy tylko pojawią się pierwsze objawy, należy od razu rozpocząć leczenie.

Choroba może zaatakować w niemal każdym miejscu – w obiekcie sportowym, na plaży, nawet w naszym własnym domu – dlatego bardzo ważna jest profilaktyka grzybicy paznokci.

Regularna dezynfekcja obuwia, wybór przewiewnych, wykonanych z naturalnych materiałów skarpetek, dokładne wycieranie wilgotnych stóp i dłoni, a także stosowanie preparatów na nadmierne pocenie się tych części ciała sprawi, że znacząco zminimalizuje się ryzyko zakażenia grzybami.

W jakich miejscach trzeba być ostrożnym?

Hotele, łaźnie, sauny, baseny, siłownie, kluby fitness – w niemal każdym miejscu publicznym jesteśmy narażeni na infekcję grzybiczą.

Osoby regularnie uprawiające aktywność fizyczną też są narażone na onychomikozę, dlatego w ich przypadku szczególnie ważne jest, aby prócz podstawowych zasad higieny dodatkowo stosowały pudry eliminujące nadmiar wilgoci na stopach oraz spraye odświeżające.

Źródło statystyk: https://podyplomie.pl/dermatologia/17410,grzybica-paznokci-terapia-musi-byc-konsekwentna

Preparaty na grzybice – maści, kremy, spraye, lakiery

Grzybica wymaga zwykle wielotygodniowego leczenia oraz dużej cierpliwości i skrupulatności ze strony pacjenta. Dlatego zdecydowanie łatwiej jej unikać, niż ją zwalczać. A co zrobić, gdy grzybica już się pojawi? Radzi ekspert allecco.pl.

Zakażenia grzybicze w obrębie stóp bardzo łatwo rozprzestrzeniają się podczas korzystania z kąpielisk publicznych czy wspólnego obuwia. Warto być świadomym tego, jak tego typu zmiany wyglądają i jak można szybko je zwalczyć w początkowej fazie choroby. 

Grzybica stóp – przyczyny

Zmiany grzybicze w obrębie stóp najczęściej wywoływane są przez grzyby naturalnie bytujące na naszej skórze – dermatofity. W dogodnych warunkach dochodzi do ich nadmiernego rozrastania się, co objawia się nieprzyjemnymi dolegliwościami, takimi jak pieczenie czy świąd w obrębie skóry stóp i zmian strukturalnych płytki paznokciowej. 

Do patologicznego wzrostu dermatofitów dochodzi w warunkach:

• nadmiernej wilgotności, zbyt wysokiej temperatury oraz utrudnionego parowania. np. podczas długiego noszenia zbyt ciasnego obuwia, ze sztucznego materiał,
• osłabionej odporności,
• chorób metabolicznych, np. cukrzyca, czy otyłość, ale ryzyko zachorowania podnoszą również problemy z krążeniem oraz nieodpowiednie ukrwienie w obrębie stóp,
• długofalowej kuracji sterydami oraz lekami immunosupresyjnymi,
• ciąży.

Grzybica stóp rodzaje, umiejscowienie i objawy 

W zależności od umiejscowienia zmian grzybiczych, ale także objawów im towarzyszących, wyróżniamy cztery rodzaje grzybicy w obrębie skóry stóp:

Grzybica międzypalcowa

Pomiędzy III i IV oraz IV a V palcami stopy obserwujemy najczęściej zaczerwienione zmiany, które mają tendencję do łuszczenia się. Skóra w tych przestrzeniach swędzi, piecze. Niekiedy wyczuwalny jest również charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Grzybica międzypalcowa stanowi punkt wyjścia do zakażeń płytki paznokciowej lub dalszych obszarów stopy.

Grzybica potnicowa

Najczęściej w obszarze podeszwowej części stóp tworzą się swędzące grudki i krostki, które mogą łączyć się w większe skupiska. Zdarza się, że pęcherzyki pękają, co stanowi ryzyko wtórnego zakażenie bakteryjnego, a tym samym wydłużenie i skomplikowanie procesu leczenia.

Grzybica złuszczająca

Skóra w określonych obszarach ma tendencję do nadmiernego rogowacenia, jest sucha i pęka. Świąd w tym przypadku nie jest uciążliwy. Tego typu zakażeniom towarzyszy często grzybica paznokci.

Grzybica wrzodziejąca

Zmiany skórne maja charakter owrzodzeń. Dotyka ona głównie osób chorych na cukrzycę. Jest najcięższą i najrzadszą  postacią grzybicy stóp. 

Grzybica stóp – jak leczyć 

Należy uświadomić sobie, że rozpoczęcie kuracji w momencie, kiedy zmiany są jeszcze stosunkowo niewielkie pozwoli nam zakończyć leczenie z sukcesem, stosując preparaty przeciwgrzybicze jedynie miejscowo. Zaognione zmiany, rozsiane na większą powierzchnię stóp, zazwyczaj wymagają dołączenia do terapii leków doustnych, które mocno obciążają układ pokarmowy pacjenta.

Na rynku mamy środki przeciwgrzybiczne w różnych postaciach. Z pewnością dla każdego znajdzie się coś odpowiedniego i wygodnego do zastosowania.

Musimy jednak zwrócić uwagę, że na zmiany typowo grzybicze – swędzące, zaczerwienione, łuszczące się, często o charakterystycznym zapachu, należy zastosować środek o aktywności przeciwgrzybicznej, np. terbinafina, mikonazol, cyklopiroksoamina.

Osuszające zasypki, czy spray na bazie olejku z drzewka herbacianego lub innych składników, mogą okazać się za słabe.

Leki na grzybicę stóp można znaleźć w formie:

W zależności od rodzaju użytej substancji czynnej oraz rozległości zmian skórnych, zaleca się prowadzić kurację tydzień (terbinafina), do nawet sześciu tygodni (cyklopiroksolamina). W przypadku braku poprawy konieczna będzie konsultacja z lekarzem dermatologiem. 

Oprócz leczenia właściwego można jeszcze zastosować leczenie wspomagające, polegające na odpowiednim odkażeniu stóp środkami o działaniu drobnoustrojowym – pryskanie Octeniseptem lub moczenie stóp w lekko różowym roztworze nadmanganianu potasu. Natomiast w przypadku długiego przebywania w obuwiu, należy zabezpieczyć stopy przed nadmiernym poceniem stosując, np. Proftin M zasypka. 

Grzybica paznokci – przyczyny

Oprócz przyczyn związanych ze zwiększoną wilgotnością w obrębie stóp, a także zaburzeniami metabolicznymi czy przyjmowaniem leków osłabiających odporność, do zakażeń grzybicznych płytki paznokciowej może dojść ze względu na jej osłabienie, np. po przez nadmierne malowanie paznokci, czy naklejanie tipsów. 

Często zdarza się również, że zmiany grzybicze na skórze stóp, które nie są odpowiednio leczone, przenoszą się na płytkę paznokciową. Schorzenie to znacznie częściej dotyka osób starszych, a jeśli chodzi o płeć, to rzadziej z grzybicą paznokci borykają się kobiety niż mężczyźni.

Grzybica paznokci – jak rozpoznać 

Zmieniona płytka paznokciowa może wyglądać przeróżnie i jest to dość indywidualna kwestia. Oznacza to, że w przypadku tego samego rodzaju zakażenia zmiana u dwóch różnych osób będzie objawiała się inaczej. 

Patologiczny paznokieć może wyglądać następująco:

• zmiana zabarwienia – szary, zielonkawy, żółty, biały, brązowy,
• łamliwa i rozwarstwiająca się płytka paznokciowa,
• zgrubienie paznokcia,
• grudki, bruzdki – powierzchnia paznokcia nie będzie gładka.

Czasami oprócz zmian w obrębie samej płytki paznokciowej obserwujemy także zaczerwienienie wała okołopaznokciowego, co jest ważne do odnotowania, ponieważ wymaga innego sposobu leczenia.

Co na grzybicę paznokci – jak leczyć  

Leczenie grzybicy paznokci jest bardzo trudne. Często choroba nawraca, a sama kuracja powinna trwać kilka miesięcy (pół roku to minimum), aż do całkowitego odrośnięcia zdrowej płytki paznokciowej.

Leczenie miejscowe ma swoje uzasadnienie jeśli zainfekowane jest mniej niż połowa dalszej (dystalnej) części płytki.

Natomiast  w pozostałych przypadkach leki na grzybicę paznokci będą musiały być zaaordynowane przez lekarza w formie nie tylko zewnętrznej, ale także doustnej. 

Należy pamiętać, że środek na grzybicę paznokci musi mieć formę lakieru, gdyż tylko wtedy jego wnikanie w płytkę paznokciową będzie odpowiednie. Warto zastosować preparat na grzybicę paznokci jak najszybciej, kiedy tylko zaobserwujemy niepokojące zmiany, pozwoli to na szybsze wyleczenie, ale także zabezpieczy przed dalszym rozprzestrzenianiem się choroby.

• Leki na grzybicę paznokci bez recepty:
• • Pirolam lakier do paznokci  – jeden z najsilniejszych środków na grzybicę, jeszcze do nie dawna dostępny wyłącznie z przepisu lekarza,
• • Steper lakier do paznokci – oprócz środków przeciwgrzybiczych zawiera także składniki nawilżające płytkę paznokciową,
• • Undofen lakier Nailexpert – sprawdza się w leczeniu niewielkich zmian, zawiera dodatkowe akcesoria jak jednorazowe pilniczki oraz chusteczki do dezynfekcji,
• • Undofen terapia 3 w 1 żel – do stosowania częściej podczas intensywnej kuracji oraz rzadziej w celach profilaktycznych i zapobiegania nawrotom.

Na zmienione chorobowo wały okołopaznokciowe należy natomiast zastosować formę kremu, np. grzybica stóp maść – Undofen Max. 

Grzybica stóp i paznokci – jak zapobiegać 

W związku z tym, że grzybica wymaga wielotygodniowego leczenia oraz dużej cierpliwości i skrupulatności ze strony pacjenta, zdecydowanie łatwiej jej unikać, niż ją zwalczać. W profilaktyce przeciwgrzybicznej należy pamiętać o odpowiedniej higienie osobistej oraz przestrzeganiu kilku ważnych zasad na co dzień, szczególnie w miejscach publicznych:

• korzystać jedynie z własnych przyborów higieny osobistej (ręcznik, gąbka, pilnik),
• nie zakładać cudzych butów na bosą stopę,
• nie chodzić w zbyt ciasnym obuwiu,
• unikać wykonanych ze sztucznych materiałów skarpet i rajstop,
• myć codziennie stopy i dokładnie je osuszać,
• przedłużać kurację miejscowymi lekami przeciwgrzybicznymi, w calu zabezpieczenia przed nawrotem choroby, warto stosować je rzadziej niż podczas intensywnego leczenia, ale dłużej – nawet do kilku miesięcy,
• stosować produkty zabezpieczające przed chorobą i ograniczające potliwość stóp, np. Acerin Fungi dezodorant czy Undofen aktywny spray do stóp i obuwia 4 w 1, 
• podejmować leczenie od razu po zaobserwowaniu zmian, aby nie doszło do ich rozprzestrzenienia się na inne obszary skóry oraz na inne osoby.

Grzybica stóp u dzieci – leczenie

Grzybica stóp zdarza się u dzieci dość rzadko, a jeśli już do niej dojdzie, to infekcja umiejscawiają się głównie między palcami. Częściej zmiany tego typu dotykają innych obszarów ciała, m.in. skóry głowy czy jamy ustnej. 

Niewątpliwie w przypadku zaobserwowania niepokojących zmian należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Kiedy musimy zastosowywać coś na własną rękę na grzybicę stóp u dzieci, warto sięgać po produkty zawierające mikonazol, np. Daktarin krem, który można stosować u maluchów już od 4. miesiąca życia.

Oczywiście wszelkie zaleczenia w kwestii profilaktyki przeciwgrzybiczej dotyczące dorosłych, odnoszą się także do dzieci. Jednak w ich przypadku to rodzice muszą weryfikować przestrzeganie zasad higieny i odpowiedniego zachowania w miejscach publicznych, szczególnie na basenach. 

Autor: mgr farm. Karina Braja

Masz pytania? Napisz do nas: [email protected]

Skuteczny sposób na grzybicę skóry głowy

Grzybica owłosionej skóry głowy należy do najczęściej spotykanych zakażeń grzybiczych u dzieci na całym świecie, wywołanych przez dermatofity. Choć infekcja grzybicza najczęściej dotyka dzieci do 10 roku życia, ale osoby dorosłe również są na nią narażone.wywołuje wiele Poznaj przyczyny, rodzaje i skuteczne  sposoby leczenia grzybicy skóry głowy.

Grzybica owłosionej skóry głowy wywoływana jest przez dermatofity, grzyby znajdujące się na skórze, włosach i paznokciach. Do zakażenia może dojść poprzez kontakt z zakażoną osobą lub zwierzęciem. Warto wiedzieć, że zarodniki grzybów pozostają na przedmiotach higieny osobistej.

Korzystanie z ręcznika, szczotki do włosów czy pościeli zakażonej osoby znacznie zwiększa ryzyko zakażenia. Warto jednak pamiętać, że kontakt z zakażonym nie jest jednoznaczny z chorobą. Dermatofity nie są groźne dla zdrowego organizmu, który potrafi się bronić przed rozwojem grzybicy skóry głowy.

Prawdopodobieństwo choroby zwiększa się w przypadku osłabienia organizmu spowodowanego:

• infekcją wirusową,
• długotrwałą antybiotykoterapią,
• niewłaściwą dietą,
• nieodpowiednią higieną skóry głowy,
• ciążą,
• przyjmowaniem doustnych leków obniżających odporność,
• przyjmowaniem glikokortysteroidów,
• choroby układu odpornościowego takie jak AIDS, zespół DiGeorge’a, białaczka.

W celu zminimalizowania zakażenia specjaliści zalecają:

• regularne i dokładne mycie włosów preparatami dostosowanymi do ich rodzaju oraz dokładne suszenie,
• korzystanie z osobnych ręczników, grzebieni i szczotek do włosów, nawet wśród domowników,
• unikanie przegrzania skóry głowy np. poprzez długotrwałe noszenie nakryć głowy chroniących przed słońcem.

Zbilansowana dieta, właściwa higiena skóry głowy oraz unikanie kontaktu z patogenem może znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania na grzybicę owłosionej skóry głowy.

Grzybica owłosionej skóry dzieli się na grzybicę woszczynową, drobnozarodnikową i strzygącą które różnią się od siebie objawami. Dla grzybicy woszczynowej charakterystyczne objawy to:

• zaczerwienieniem,
• stan zapalny,
• w obrębie ognisk zapalnych może wystąpić trwałe wyłysienie,
• blizny po zakończonym leczeniu.

Grzybica woszczynowa może występować również u dorosłych. 

Postać strzygąca i drobnozarodnikowa występuje zwykle u dzieci. Grzybica strzygąca charakteryzuje się:

• licznymi zmianami w obrębie owłosionej skóry głowy,
• złuszczaniem naskórka i zaczerwienieniem,
• pojedynczymi, okrągłymi ogniskami,
• wieloletnim przebiegiem choroby.

W przypadku grzybicy strzygącej włosy w obrębie ogniska zapalnego odrastają po wyleczeniu. Ta postać grzybicy skóry głowy występuje najczęściej u dzieci i często ustępują samoistnie, najczęściej w okresie dojrzewania.

Podobne objawy są charakterystyczne dla grzybicy drobnozarodnikowej, różnią się jedynie występowaniem widocznych zarodników na zewnętrznej powierzchni włosa w postaci białych, drobnych ziarenek oraz wyraźnie świeci na zielono podczas badania lampą Wooda.

Wyróżnia się również odzwierzęcą postać grzybicy skóry głowy wywołanej przez grzyby zoofilne, która charakteryzuje się:

• ostrym przebiegiem,
• naciekami zapalnymi ze zmianami ropnymi,
• brakiem blizn po zakończonym leczeniu,
• umiejscowieniem na owłosionej skórze głowy u dzieci, a u dorosłych również na brodzie.

Objawy tego rodzaju grzybicy mogą ustąpić samoistnie, a włosy w zakażonych miejscach ponownie odrastają

W razie wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą dermatologiem, ponieważ w przypadku grzybicy skóry głowy trafna diagnoza oraz szybkie wdrożenie leczenia pomoże uniknąć groźnych powikłań jak:

• gorączka,
• stan zapalny,
• powiększenie węzłów chłonnych.

Podczas wizyty lekarz najpierw ocenia stan zmian na owłosionej skórze głowy, a następnie pobiera próbki włosów z miejsc chorobowo zmienionych i obserwuje pod mikroskopem. Określenie rodzaju grzyba odpowiedzialnego za wywołanie infekcji jest możliwe dzięki założeniu hodowli i obserwacji pod lampą Wooda. 

Warto również wiedzieć, że objawy grzybicy owłosionej skóry głowy mogą przypominać takie choroby jak: łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry, łupież zwykły czy łysienie plackowate, dlatego tak ważna jest diagnoza lekarska.

W większości przypadków stosuje się szamponem zawierającym ketokonazol. Przeciwzapalne i przeciwgrzybicze działanie szamponu Nizoral jest skutecznym sposobem leczenia grzybicy skóry głowy. Stosowanie szamponu 2-3 w tygodniu przez okres kilku miesięcy usuwa nieprzyjemne dolegliwości i zapobiega powikłaniom. 

W przypadku nasilonych zmian, zwłaszcza pod postacią grzybicy woszczynowej konieczne może być stosowanie gryzeofulwiny, która zastępuje zainfekowaną keratynę nową, odporną na zakażenie grzybicze.

Leczenie trwa zazwyczaj 6-8 tygodni, ale wiąże się ze skutkami ubocznymi: zaburzeniami pracy wątroby, zaburzeniami pracy układu pokarmowego oraz miejscową wysypką, dlatego dermatolodzy zalecają jej stosowanie w wyjątkowo trudnych przypadkach choroby.

Grzybica skóry głowy jest chorobą wywołaną przez dermatofity i może być przenoszona zarówno przez ludzi, jak i przez zwierzęta, dlatego bardzo istotne jest przestrzeganie podstawowych zasad zmniejszających ryzyko zakażenia jak:

• korzystanie ze wspólnych ręczników, grzebieni, szczotek do włosów,
• unikanie kontaktu ze zwierzętami, które mogą być nosicielami grzyba np. bezdomnych psów i kotów,
• częste i dokładne mycie oraz suszenie włosów,
• unikanie długotrwałego noszenia nakryć głowy podczas wysokich temperatur powietrza,
• wzmacnianie odporności w okresie zwiększonego ryzyko infekcji wirusowych,
• zbilansowana dieta oraz regularne pory posiłków.

W przypadku niepokojących objawów należy jak najszybciej się skonsultować się ze specjalistą dermatologiem, który postawi diagnozę i zaleci odpowiednie leczenie. Badanie dermatologiczne jest niezbędne w celu określenia rodzaju zakażenia i wykluczenia innych chorób skóry.

W większości przypadków bardzo dobre efekty daje stosowanie szamponu na grzybicę skóry głowy, zawierającego ketokonazol. Nizoral stosowany 2 razy w tygodniu skutecznie redukuje objawy grzybicy i pozwala uniknąć poważnych powikłań.

Po zakończonym leczeniu należy dokładnie oczyścić przedmioty mające styczność z owłosioną skórą głowy jak: ręczniki, czepki kąpielowe, szczotki do włosów i grzebienie oraz stosować profilaktycznie szampon o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwgrzybiczych.

Właściwe nawyki higieniczne, odpowiednia dieta oraz szampon zawierający ketokonazol pomogą skutecznie zapobiec rozwojowi grzybicy owłosionej skóry głowy oraz jej nawrotom.

lek. Michał Dąbrowski