Guz mózgu – jakie są pierwsze objawy i rokowanie?

Objawy guza mózgu – nowotworu ośrodkowego układu nerwowego (OUN) – są różnorodne i zależą przede wszystkim od umiejscowienia i lokalizacji ogniska choroby oraz charakteru wzrostu guza. Występowanie niepokojących objawów wymaga przeprowadzenia badań oraz ustalenia ich przyczyny.

Zastosowanie w diagnostyce raka mózgu znajdują głównie badania obrazowe: tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Pozwalają one na rozpoznanie podstępnej choroby jaką jest guz mózgu, określenie położenia i wielkości nowotworu oraz wstępne ustalenie prawdopodobnego charakteru histologicznego.

Najczęstsze objawy guza mózgu (tzw. ogólne symptomy) to:

• objawy podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego (bóle głowy, nudności, wymioty nasilone rano)
• osłabienie sprawności umysłowej i ubytki neurologiczne,
• zaburzenia pamięci i napady padaczkowe
• symptomy nowotworu mózgu typowe dla lokalizacji danego guza w ośrodkowym układzie nerwowym (niedowłady kończyn, zaburzenia czucia, zaburzenia mowy, móżdżkowe objawy guza mózgu, ogniskowe napady padaczkowe).

Objawy guza mózgu

Objawy jakie daje guz mózgu są silnie powiązane z jego lokalizacją. Prawa półkula mózgu człowieka dominuje w sferze umysłowej.

Znajdują się w niej ośrodki odpowiedzialne za wyobraźnię, holistyczność (odbiera wiele informacji jednocześni – myślenie kompleksowe), przestrzenność, metaforyczność, emocjonalność, uduchowienie, muzykalność, uzdolnienia plastyczne, seks i sny. Poza tym, prawa półkula mózgu kontroluje lewą stronę naszego ciała.

Lewa półkula mózgu określana jest jako logiczna, zajmuje się mową, analizą i logiką. Ma również charakter sekwencyjny, matematyczny i dosłowny. Kontroluje prawą część ciała.

Każda z półkul mózgu dzieli się na 4 płaty: CZOŁOWY (lobus frontalis), CIEMIENIOWY (lobus temporalis), SKRONIOWY (lobus parietalis) i POTYLICZNY (lobus occipitalis).

• PŁAT CZOŁOWY – odpowiedzialny jest przede wszystkim za działanie, ze względu na umiejscowienie w nim kory motorycznej. Współdziała ściśle z okolicą czuciową. Są w nim również ośrodki pisania, kojarzenia, oraz analiza i kontrola stanów emocjonalnych. Objawy guza mózgu, który zlokalizowany jest w płacie czołowym będą związane z naruszeniem funkcji, za które odpowiada płat czołowy.
• PŁAT SKRONIOWY – znajduje się w nim kora słuchowa, a także ośrodki węchowe. W nim dokonuje się analiza i synteza doznań słuchowych. Przy uszkodzeniu tego pola dźwięki są słyszane, ale nie rozpoznawane.
• PŁAT CIEMIENIOWY – w tym płacie przeważają komórki czuciowe, choć znajdują się też ruchowe. Do okolic tych dochodzą sygnały czucia powierzchniowego skórnego (dotyku, bólu, temperatury itp.) oraz pewne odmiany sygnałów wewnętrznych, jak zmiana napięcia mięśni, sygnalizująca zmianę położenia ciała. Poszczególne części płata ciemieniowego są odpowiedzialne m.in. za czucie dotyku, temperatury, bólu, orientację przestrzenną, modelowanie relacji przestrzennych ruchów palców, integrację ruchu i wzroku w jedno wrażenie, rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych, geometrycznych.
• PŁAT POTYLICZNY – ośrodki wzroku, analiza koloru, ruchu, kształtu, głębi, skojarzenia wzrokowe, ocena, decyduje czy wrażenie jest analizowane i jaki jest jego priorytet. Symptomy i objawy guza mózgu mogą być związane z lokalizacją i płatem w którym nowotwór występuje.

ZOBACZ: PRZYCZYNY I RODZAJE GUZÓW MÓZGU
 

Rak mózgu – występowanie

Na pierwotne złośliwe nowotwory wewnątrzczaszkowe zapada około 6 na 100 000 osób rocznie. Częstość występowania guzów mózgu (nazywanych potocznie rakiem mózgu) wzrasta wraz z wiekiem, choć nowotwory ośrodkowego układu nerwowego są najczęściej występującymi guzami litymi u dzieci. Guzy mózgu u dorosłych cechuje duża różnorodność oraz odmienne rokowania.

Stopień złośliwości guza mózgu określa się inaczej niż nowotworów spoza ośrodkowego układu nerwowego. Zmiany złośliwe (potocznie: rak mózgu) charakteryzują się szybkim wzrostem i rozrostem naczyń. Nowotwory wyjątkowo dają przerzuty, zwykle drogami płynu mózgowo-rdzeniowego.

Glejaki, także łagodne, naciekają mózg bez wyraźnej granicy i nie mogą być całkowicie usunięte. Z tego powodu możliwości leczenia tych nowotworów pozostają ograniczone.

Wśród gwiaździaków – nowotworów gleju gwiaździstego – najwyższym, IV stopniem złośliwości charakteryzuje się glejak wielopostaciowy. Mimo rozwoju medycyny, rokowania w przypadku glejak pozostają niepomyślne.

Guz mózgu – diagnostyka

Badanie podmiotowe i przedmiotowe pacjenta z podejrzeniem guza mózgu obejmuje:

• wywiad (w tym również od członków rodziny lub osób towarzyszących);
• ogólne badanie przedmiotowe z określeniem ciśnienia tętniczego i czynności serca;
• badania neurologiczne;
• ocenę stanu sprawności w skali WHO lub Karnofsky’ego;
• informacje na temat rodzaju i leczenia chorób współwystępujących;
• badanie dna oka u pacjentów z objawami sugerującymi podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe (częsty objaw guza mózgu)

Do badań obrazowych stosowanych w diagnostyce nowotworów ośrodkowego układu nerwowego należą:

• Rezonans magnetyczny głowy z zastosowaniem kontrastu o właściwościach paramagnetycznych, który jest badaniem z wyboru w większości nowotworów OUN. Podstawowe badania MR mózgowia w ocenie guzów mózgu powinno obejmować obrazy T1-zależne (zarówno po dożylnym podaniu środka kontrastowego jak i bez niego), obrazy T2-zależne, T2-FLAIR oraz obrazowanie dyfuzji (DWI). Jeżeli aparat to umożliwia, badanie powinno obejmować obrazowanie perfuzji (PWI). Wykonanie sekwencji obrazujących dyfuzję i perfuzję dostarcza bardzo cennych informacji – pozwala różnicować zmiany niedokrwienne, martwicę popromienną i guzy mózgu. Badanie rezonansem magnetycznym głowy jest badaniem z wyboru również w diagnostyce kanału kręgowego i rdzenia kręgowego, a także najlepsza metodą obrazowania w rozpoznawaniu pierwotnych i wtórnych guzów wewnątrz i zewnątrzczaszkowych. Cenne uzupełnienie w przypadku niepokojących objawów guza mózgu stanowi spektroskopia protonowa MR (1HMRS) celem różnicowania martwicy popromiennej i guzów mózgu, oszacowania typu i agresywności guza oraz wyznaczenia miejsca biopsji chirurgicznej). Badanie MR cechuje znacznie lepsza rozdzielczość tkankowa niż KT.
• Tomografia komputerowa głowy z kontrastem, która jest podstawowym badaniem w przypadku poszukiwania przerzutów do mózgu oraz w diagnostyce guzów wychodzących z kości. W diagnostyce pierwotnych guzów wewnątrzmózgowych KT wykorzystuje się rzadko (przy braku możliwości wykonania MR lub w nagłych przypadkach – jak badania wstępne)
• Angiografia MR lub TK, która pozwala ocenić położenie guza w stosunku do naczyń, drożność naczyń i ułatwia planowanie zabiegu operacyjnego. Angiografia z podaniem kontrastu dotętniczo – wykonuje się ją, gdy MR lub KT wykazują bogate unaczynienie nowotworu i wskazane jest zamkniecie (embolizacja) naczyń przed resekcją.
• Pozytonowa emisyjna tomografia (PET) z zastosowaniem najczęstszego znacznika fluorodoezokyglukozy jest utrudniona ze względu na wysoki metabolizm i wychwyt glukozy w prawidłowej tkance mózgowej. Badanie PET-CT z zastosowaniem C-metioniny lub fluorotymidyny pozwala na lepsze obrazowanie guzów mózgu, aczkolwiek nie jest to badanie rutynowe, a jego wartość kliniczna wymaga dalszych badań.

Jak wykryć guza mózgu – badania dodatkowe

Badania uzupełniające w przypadku podejrzenia diagnozy: guz mózgu, wykonuje się przede wszystkim w celu obiektywnego określenia stanu czynnościowego narządów zmysłów i ośrodkowego układu nerwowego oraz określenia stężenia substancji wydzielanych przez niektóre guzy, co ma znaczenie diagnostyczne i służy w monitorowaniu odpowiedzi na leczenie.

• badanie okulistyczne (ostrość wzroku, dno oka, pole widzenia);
• audiometria i badanie błędników
• elektroencefalografia (diagnostyka i monitorowanie chorych na padaczkę)
• słuchowe, wzrokowe somatosensoryczne i motoryczne potencjały wywołane (lokalizacja uszkodzenia, monitorowanie śródoperacyjne)
• ocena stężenia markerów nowotworowych (przy podejrzeniu wydzielającego nowotworu z pierwotnych komórek rozrodczych)
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
• ocena stężenia hormonów przysadki we krwi gruczolaki przysadki)

Inne badania wykonuje się w zależności od wskazań klinicznych (rentgenografia RTG klatki piersiowej, scyntygrafia kości, podstawowe badania krwi i moczu).

ZOBACZ: LECZENIE GUZA MÓZGU
 

Guz mózgu – 8 objawów, które wymagają szybkiej wizyty u lekarza

Często błędnie używany określenia rak mózgu, jednak w przypadku guzów nie mamy do czynienia z rakiem. Schorzenia mózgu o podłożu nowotworowym mogą dotyczyć różnych płatów mózgu i dawać bardzo zróżnicowane objawy, które dotyczą zarówno miejsca rozwoju guza, jak i wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego.

Nowotwory mózgu – przyczyny

Nowotwory układu nerwowego diagnozowane są coraz częściej. Pod względem umieralności guzy mózgu znajdują się na 10 miejscu listy nowotworów, które najczęściej doprowadzają do śmierci. Szacuje się, że co roku z powodu guza mózgu umiera ponad 2000 osób w Polsce.

Trudno jest jednoznacznie określić przyczyny nowotworów mózgu. Do tej pory badania naukowe dowiodły, że mogą być one powiązane z promieniowaniem jonizującym. Przypuszcza się też, że na ich występowanie wpływa kontakt z substancjami toksycznymi np. pestycydami oraz mogą być one skutkiem ubocznym korzystania z urządzeń elektronicznych.

Nowotwór mózgu – objawy

Objawy nowotworów mózgu są uzależnione od miejsca ich występowania, czyli płatu mózgu, którego dotyczą. Każdy z płatów mózgowych odpowiada za inne funkcje ludzkiego orgiazmu, więc guzy mózgu dają zarówno objawy ogólne, które związane są z uciskiem powodowanym przez rozrastający się guz, jak i zaburzeniami funkcjonowania danego obszaru mózgu.

Możemy wyróżnić kilkanaście objawów, które mogą, ale nie muszą, wskazywać na guza mózgu. Poniżej prezentujemy 8 częstych objawów, które powinny skłonić do szybkiej konsultacji lekarskiej.

1. Częsty, uporczywy i oporny na działanie leków ból głowyBól głowy może być spowodowany różnymi przyczynami. Wyjątkowo niepokojący staje się wówczas, gdy pojawia się coraz częściej, przybiera na sile i nie mija po przyjęciu środków przeciwbólowych. W takim przypadku należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, bo dolegliwości bólowe mogą być związane z rosnącym w mózgu guzem, który zwiększa ciśnienie wewnątrzczaszkowe oraz powoduje obrzęk mózgu.

• 2. Napad padaczki
• 3. Poranne nudności i wymioty
• 4. Częste omdlenia
• 5. Zawroty głowy
• 6. Zaburzenia mowy
• 7. Problemy ze wzrokiem
• 8. Zaburzenia równowagi

Każdy napad padaczkowy wymaga natychmiastowej konsultacji z neurologiem. Nie zawsze w tym przypadku mamy do czynienia z typowymi drgawkami oraz utratą przytomności; o napadzie padaczkowym mogą też świadczyć inne objawy np. wyczuwanie dziwnych zapachów, chwilowa utrata pamięci, zaburzenia widzenia i drgawki dotyczące jedynie części ciała lub kończyny.Poranne nudności i wymioty to częsty problem kobiet w ciąży, jednak w przypadku osób, które nie oczekują na narodziny dziecka, mogą one być pierwszym objawem guza mózgu. Nudności i wymioty, które pojawiają się rano oraz przebiegają z bólem i zawrotami głowy to jeden z częściej występujących objawów nowotworów mózgu, które pojawiają się zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Warto pamiętać, że jednorazowy incydent złego, porannego samopoczucia nie jest objawem guza, ale nawracające dolegliwości muszą zostać skonsultowane z lekarzem.Omdlenia zawsze wymagają konsultacji lekarskiej, która jest niezbędna także w przypadku każdej utraty przytomności. Najczęściej okazuje się, że problem ma związek np. z niskim ciśnieniem, przemęczeniem lub anemią, jednak warto zachować czujność, bo w tym przypadku możemy mieć także do czynienia z pierwszymi objawami guza mózgu.Zawroty głowy dotyczą wielu osób w różnym wieku i najczęściej nie mają związku z chorobami nowotworowymi, jednak i w tym przypadku warto zachować czujność. Powtarzające się zawroty głowy, którym towarzyszą wyszczególnione powyżej objawy, powinny nas skłonić do wykonania specjalistycznych badań np. tomografii komputerowej głowy.Zaburzenia mowy są bardzo poważnym objawem neurologicznym, którego nie można bagatelizować. Problemy z doborem słów, utrata zdolności poprawnego wysławiania się, kłopoty ze zrozumieniem tego, co ktoś do nas mówi oraz utrata zdolności czytania i pisania mogą świadczyć o schorzeniach, które występują w obrębie płata ciemieniowego mózgu.Nawet chwilowa utrata widzenia w obrębie jednego lub obu oczu może być objawem chorób mózgu oraz innych, poważnych i wymagających szybkiej konsultacji lekarskiej schorzeń. W przypadku guzów mózgu mogą pojawić się także inne problemy ze wzrokiem np. utrata ostrości widzenia.Zaburzenia równowagi to kolejny z objawów wielu schorzeń neurologicznych i mogą być one także związane z guzem rozwijającym się w okolicy móżdżku. Zaburzeniom równowagi mogą towarzyszyć kłopoty z wykonywaniem precyzyjnych czynności np. uchwyceniem małego przedmiotu i pisaniem. Wszystkie powyższe objawy wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej i nigdy nie powinny być bagatelizowane!Czytaj też:Rak trzustki zabija po cichu. Jakie badania warto wykonać?

Guz (rak) mózgu objawia się często bólami głowy. Jak rozpoznać objawy złośliwego nowotworu mózgu?

Rak mózgu to nieprawidłowo nazywany złośliwy guz mózgu, czyli struktura, która ma zdolność do ciągłego rozrostu, niepohamowanego rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych w organizmie i niszczącego działania.

Guz mózgu występuje częściej u dzieci i osób starszych. Jego objawy są zazwyczaj charakterystyczne dla umiejscowienia guza w prawej lub lewej półkuli mózgu. Dowiedz się, jakie symptomy mogą wskazywać na guza mózgu.

Jak leczyć złośliwego guza (raka) mózgu?

Rakiem mózgu określa się potocznie i nieprawidłowo złośliwego guza mózgu, czyli strukturę występującą w obrębie tkanek mózgowia. Guzy (nowotwory) złośliwe naciekają na otaczające struktury, powodując ich uszkodzenia.

Złośliwe guzy mózgu u dorosłych są przyczyną ok. 3 proc. zgonów mających związek z chorobami nowotworowymi. Niestety u dzieci są jednym z najczęściej występujących nowotworów. Zajmują niechlubne drugie miejsce co do częstości występowania, tuż po białaczce.

Najczęściej występują glejaki, które stanowią ponad 40 proc. wszystkich nowotworów wewnątrzczaszkowych. Coraz częściej rozpoznaje się również oponiaki. Zapadalność na złośliwe glejaki i oponiaki mózgu wzrasta z wiekiem. Co oznacza, że rozpoznawane są częściej u osób starszych.

Rdzeniaki płodowe i inne prymitywne nowotwory neuroektodermalne, gwiaździaki włosowatokomórkowe oraz wyściółczaki występują głównie u dzieci i młodzieży.

Spis treści:

• Przyczyny
• Objawy
• Rozpoznanie
• Rokowania

Guz mózgu: przyczyny

Nie wiadomo, co dokładnie sprawia, że u niektórych osób tworzy się złośliwy guz. Jedynym czynnikiem o potwierdzonym znaczeniu w etiologii pierwotnych guzów złośliwych mózgu jest promieniowanie jonizujące. Oznacza to, że osoby narażone na taki typ promieniowania mają większe ryzyko zachorowania.

Inne czynniki mogące zwiększać ryzyko zachorowania na guza mózgu:

• Leczenie promieniowaniem jonizującym.
• Przebyte urazy mózgu.
• Narażenie na silne substancje chemiczne występuje u pracowników przemysłu gumowego, elektrycznego i u rolników.
• Zakażenie wirusem HIV.
• Uwarunkowane genetycznie zespoły chorobowe – neurofibromatosis typ 1 i 2, choroba Hippla-Lindaua, stwardnienie guzowe, retinoblastoma, zespół Li-Fraumeni i zespół Gardnera.

Jak tworzy się guz złośliwy? Nowotwór nie jest ciałem obcym. Powstaje na skutek przekształcenia się prawidłowych komórek ustroju w komórki nieprawidłowe, czyli nowotworowe.

Najpierw pojawia się jedna komórka nowotworowa, która zadomawia się w miejscu powstania i daje w konsekwencji dwie komórki potomne.

Tak rozpoczyna się proces tworzenia nowotworu, który ma charakter utajony i nie daje żadnych objawów.

Guz mózgu: objawy

Objawy guza mózgu związane są umiejscowieniem guza i jego charakterem wzrostu.

Symptomy dzieli się na ogólne, które związane są ze wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego (nieswoiste objawy guza mózgu), i objawy typowe dla lokalizacji danego guza w ośrodkowym układzie nerwowym (objawy ogniskowe).

Objawy guza mózgu powodowane wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego związane są nie tylko z przyrostem masy guza. Obecność nowotworu może wywoływać również obrzęk mózgu, zwiększać objętość krwi zalegającej w naczyniach mózgowych oraz utrudniać krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. Wzrost ciśnienia powoduje występowanie objawów, które mogą szybko przybierać ostrą formę.

Zespół przewlekłego nadciśnienia wewnątrzczaszkowego objawia się:

• bólami głowy;
• sennością i zaburzeniami świadomości;
• pogorszeniem widzenia;
• nudnościami i wymiotami nasilonymi rano;
• zaburzeniami równowagi;
• zaburzenia świadomości;
• obniżenie sprawności intelektualnej;
• upośledzenie pamięci;
• sztywnością karku;
• tarczą zastoinową (obrzęk tarczy nerwu wzrokowego);
• jedno- lub obustronnym niedowładem nerwu odwodzącego.

Najczęściej występującym objawem guza mózgu jest ból głowy. To pierwsza dolegliwość  u blisko połowy chorych, zwłaszcza tych z nowotworami pochodzenia glejowego. Początkowo nasilenie bólu jest niewielkie. Ból głowy pojawia się zazwyczaj rano i w tym czasie jest silniejszy niż w innych porach dnia. 

Charakter bólu głowy bywa różny – tępy, rozlany i pulsujący wraz z tętnem, chorzy skarżą się także na ból ograniczony, ostry, świdrujący, a nawet promieniujący do oka, skroni czy karku. Ból miejscowy może wskazywać na usytuowanie guza mózgu. W miarę upływu czasu i rozrastania się guza ból staje się ogromny, oporny na leczenie środkami przeciwbólowymi.

Objawy guza mózgu związane z jego lokalizacją powodowane są miejscowym uszkodzeniem tkanki nerwowej przez rosnącego guza mózgu.

Ogniskowe objawy guza mózgu uzależnione są od umiejscowienia danego nowotworu w czaszce.

Mogą pojawić się objawy ubytkowe albo podrażnienie manifestujące się napadami padaczkowymi, które są drugim – po bólach głowy – najczęściej spotykanym objawem guzów mózgu.

Napady padaczkowe towarzyszą zwłaszcza nowotworom wolno rosnącym – oponiakom, niektórym glejakom i przerzutom. Są one również pierwszym objawem u co drugiego chorego z gwiaździakiem i skąpodrzewiakiem o niskim stopniu złośliwości, a tylko u co piątego z glejakiem wielopostaciowym.

Ponieważ objawy guza mózgu i ubytki, które powoduje, związane są z jego lokalizacją, zauważyć można pewną prawidłowość:

1. Prawa półkula mózgu dominuje w sferze umysłowej. Odpowiada za wyobraźnię, holistyczność, przestrzenność, metaforyczność, emocjonalność, uduchowienie, muzykalność, uzdolnienia plastyczne, seks i sny. Prawa półkula mózgu kontroluje lewą stronę naszego ciała.
2. Lewa półkula mózgu to tzw. półkula logiczna, ponieważ zajmuje się mową, analizą i logiką. Ma również charakter sekwencyjny, matematyczny i dosłowny. Kontroluje prawą część ciała.

Zaobserwowanie pewnych nieprawidłowości lub specyficznych objawów może nasuwać podejrzenie, w której półkuli umiejscowiony jest guz.

Objawy charakterystyczne dla dzieci: cofnięcie lub zahamowanie rozwoju motorycznego, zmiana charakteru pisma, zahamowanie rozwoju płciowego, wzrost lękliwości.

Guz mózgu: diagnoza

Badania pacjentów z podejrzeniem guza mózgu obejmują:

• wywiad dotyczący pacjenta i członków jego rodziny;
• ogólne badania przedmiotowe obejmujące ocenę ciśnienia tętniczego i czynności serca;
• badania neurologiczne (obrazowe) – tomografia komputerowa głowy z kontrastem, rezonans magnetyczny głowy, angiografia MR lub TK, pozytonowa emisyjna tomografia (PET);
• ocenę stanu sprawności w skali WHO lub Karnofsky’ego;
• badanie dna oka u pacjentów z objawami sugerującymi podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, co jest częstym objawem guza mózgu.

Wykonuje się również szereg badań uzupełniających, które mają na celu obiektywne określenie stanu narządów zmysłów i ośrodkowego układu nerwowego oraz określenie stężenia substancji wydzielanych przez niektóre guzy, co ma szczególne znaczenie diagnostyczne i służy w monitorowaniu postępów leczenia.

Do badań uzupełniających zalicza się m.in.:

• badania okulistyczne (ostrość wzroku, dno oka, pole widzenia);
• badania słuchu (audiometria);
• badanie błędników (elektroencefalografia);
• badania motoryczne;
• ocenę stężenia markerów nowotworowych;
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego;
• ocenę stężenia hormonów przysadki we krwi;
• RTG klatki piersiowej;
• scyntygrafię kości.

Guz mózgu: leczenie

Leczenie guzów mózgu jest dosyć skomplikowane. Najlepszą metodą jest całkowite wycięcie guza, jednak nie u wszystkich chorych jest to możliwe.

Usunięcie guza jest zazwyczaj niemożliwe w przypadkach, gdy leży on zbyt głęboko lub nacieka na okoliczne tkanki, wtedy ryzyko powikłań po operacji byłoby zbyt wysokie.

Wycięcie guza mogłoby bowiem spowodować zaburzenia neurologiczne lub pozbawić chorego sprawności.

W przypadkach, gdy niemożliwe jest całkowite usunięcie guza, wykonuje się częściową resekcję w celu zmniejszenia ciśnienia śródczaszkowego lub regularnie obserwuje się zmianę na badaniach obrazowych, oznaczając jej wielkość. Jeśli guz nie rośnie, pacjent może pozostawać pod obserwacją bez leczenia. Jednak ostateczną decyzję podejmuje lekarz w porozumieniu z pacjentem.

Gdy guz nieoperacyjny rośnie, stosuje się inne metody leczenia:

• Radioterapię, która stosowana jest w celu zmniejszenia i zahamowania wzrostu guza. Wykorzystywana jest również jako rodzaj leczenia uzupełniającego po operacjach.
• Chemioterapię, która nie zawsze jest skuteczna ze względu na dosyć wysoki poziom chemioodporności, jaki wykazują zmiany w mózgu. Chemioterapia sprawdza się jednak w leczeniu skojarzonym z radioterapią jako jej wspomaganie oraz jako forma leczenia paliatywnego.
• Nóż gamma, który skupia swoje promieniowanie na zmianie i pozwala na oszczędzenie okolicznych tkanek. Jest to metoda precyzyjna, która pozwala nawet na całkowite wyleczenie u niektórych pacjentów.

Zobacz także: Indie: Lekarzom udało się usunąć największy guz mózgu na świecie

Guz mózgu: rokowania

Rokowania zależą od umiejscowienia, rozległości, złośliwości guza i naciekania na sąsiednie struktury.

Szacuje się, że 5-letnie przeżycie u pacjentów w Polsce po zdiagnozowaniu i operacji guza mózgu wynosi:

• 19 proc. u  kobiet;
• 12 proc. u  mężczyzn;
• u dzieci szanse reemisji są niestety jeszcze wyższe.

Źródło: zwrotnikraka.pl; nowotwory.org; onkologia.zalecenia.med.pl; glejak.com

________

zdrowie.radiozet.pl/nk

Guz mózgu – objawy, rodzaje i rozpoznanie raka mózgu

Krajowy Rejestr Nowotworów oszacował, że nowotwory mózgu stanowią 2% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce. Co roku z powodu złośliwych nowotworów mózgu umiera ok. 2 tys.

osób – i to dane dotyczące jedynie naszego kraju! Objawy mogą być zróżnicowane, a występowanie ich niekoniecznie musi oznaczać początek choroby.

Jeśli jednak podejrzewasz, że możesz cierpieć na raka mózgu, zdecydowanie skontaktuj się z lekarzem – szybka diagnoza i wprowadzenie terapii może znacząco wpłynąć na przebieg choroby.

Objawy guza mózgu

Liczba zachorowań na pierwotne nowotwory złośliwe mózgu oraz pozostałych części ośrodkowego układu nerwowego (tzw. OUN) szacowana jest na około 2900 rocznie.

 Objawy kliniczne mogą się znacząco różnić u danych pacjentów, a zależą przede wszystkim od dokładnej lokalizacji guza w czaszce oraz tempa i sposobu jego wzrostu.

 W przypadku większości rodzajów raka mózgu jest to cały zestaw objawów, który nie jest swoisty wyłącznie dla tej choroby, dlatego do pełnej diagnozy konieczne jest wykonanie właściwych badań.

Objawy dzieli się na ogólne, które są wspólne dla wszystkich rodzajów nowotworu mózgu oraz te, które są bezpośrednio powiązane z jego lokalizacją i są typowe dla konkretnego umiejscowienia guza.

Do objawów ogólnych zaliczamy m.in. wszelkie objawy podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, czyli bóle głowy oraz nudności i wymioty, które najbardziej nasilone są rano.

Poza tym są to zaburzenia pamięci, ogólne osłabienie sprawności oraz pierwotnie uogólnione napady padaczkowe.

 Symptomy typowe dla lokalizacji guza będą różne, w zależności umiejscowienia zmiany nowotworowej, ale należą do nich niedowład, zaburzenia mowy, zaburzenia czucia, objawy móżdżkowe, ogniskowe napady padaczkowe oraz uszkodzenie nerwów czaszkowych.

Rak mózgu – występowanie

Na obecnym etapie rozwoju współczesnej medycyny udało się potwierdzić wyłącznie jeden czynnik, który w wysokim natężeniu ma znaczenie w przyczynach powstawania pierwotnych nowotworów złośliwych OUN.

 Jest to promieniowanie jonizujące, czyli rodzaj promieniowania, który posiada zdolność wnikania i jest pochłaniany przez żywe tkanki. Do tej pory nie udowodniono związku rozwoju nowotworów mózgu z innymi czynnikami, jak np. chemicznymi (np. pestycydy), fizycznymi (np.

 pole elektromagnetyczne) oraz wszelkimi okołoporodowymi lub doznanymi w czasie dzieciństwa urazami mózgu. Nie rozpoznano również związku z zakażeniami wirusami.

Jedynym powiązaniem może być to, że pierwotne chłoniaki mózgu występują częściej u osób po przeszczepach narządów, które poddawane są leczeniu immunosupresyjnemu, czyli zmniejszającemu odporność oraz u chorych zakażonych wirusem HIV.

Prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwory mózgu wzrasta wraz z wiekiem. Najwięcej zachorowań odnotowano u pacjentów między 50 a 64 rokiem życia – wśród wszystkich cierpiących na raka mózgu, w tym wieku jest ok. 40% mężczyzn oraz 30% kobiet.

Poza tym, nowotwory mózgu są jednym z najczęstszych rodzajów nowotworów, który występuje w wieku dziecięcym. Wynosi on ponad 15% zachorowań w grupie poniżej 19 roku życia.

Ogólne ryzyko zachorowania na nowotwory mózgu jest niewysokie, wśród dzieci i młodych dorosłych utrzymuje się na poziomie ok. 2/105.

Jednak wraz z przechodzeniem do starszych grup wiekowych, a szczególnie po 50 roku życia, następuje znaczny wzrost ryzyka, przybliżony do 20-25/102.

Rodzaje nowotworu mózgu

Podstawowym podziałem nowotworów mózgu, jest rozróżnienie nowotworów pierwotnych oraz przerzutowych. Do tych pierwszych zaliczamy wszystkie, których oryginalne, pierwsze ognisko powstało właśnie w obrębie mózgu.

Natomiast przerzutowe występują w mózgu jako następstwo powstałych wcześniej oraz w innej lokalizacji zmian i są następstwem przerzutu, czyli przenoszenia się komórek nowotworowych poprzez przeniknięcie z sąsiadujących tkanek bądź struktur.

Przerzuty powstają również poprzez oderwanie się komórek nowotworowych od pierwotnego guza, połączone z przeniesieniem do innego ośrodka za pomocą układu krwionośnego lub chłonnego.

Skrócona wersja klasyfikacji histopatologicznej pierwotnych nowotworów OUN z 2007 roku według Światowej Organizacji Zdrowia wyróżnia kilka podstawowych ich kategorii, wśród których występują dalsze podziały na podrodzaje nowotworów.

Do głównej klasyfikacji należą jednak: nowotwory neuroepitelialne (czyli guzy wywodzące się z tkanki nerwowo-nabłonkowej), nowotwory nerwów czaszkowych i rdzeniowych, nowotwory opon, chłoniaki i nowotwory układu krwiotwórczego oraz nowotwory pochodzące z pierwotnych komórek rozrodczych.

Kolejnym istotnym podziałem nowotworów ośrodkowego układu nerwowego jest podział topograficzny, czyli rozróżnienie ze względu na lokalizację ich występowania.

 Nowotwory mózgu – śródczaszkowe – dzielimy na podnamiotowe, czyli guzy półkul móżdżku, robaka móżdżku, okolicy IV komory i pnia mózgu oraz guzy nadnamiotowe, do których zaliczane są guzy półkuli mózgowych, okolicy siodła tureckiego, III komory, skrzyżowania wzrokowego, szyszynki i blaszki czworaczej.

 Poza tym osobną kategorią nowotworów OUN są nowotwory kanału kręgowego, które występują w poszczególnych obszarach rdzenia kręgowego.

Guz mózgu – diagnostyka

Pierwszym etapem diagnostyki raka mózgu jest przeprowadzenie podstawowych badań przedmiotowych. Najprostszym z nich jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentem lub członkami jego rodziny.

W trakcie wywiadu lekarz otrzymuje pierwsze informacje na temat stanu chorego i jego objawów. Dowiaduje się też, czy występują choroby współistniejące i jak są leczone, a następnie wykonuje ogólne badanie przedmiotowe – określa ciśnienie tętnicze i czynności serca.

Na tej podstawie, jeśli podejrzewa możliwość występowania nowotworu mózgu, pacjent może zostać skierowany na konsultację neurologiczną. Lekarz oceni również jego sprawność (określając ją wg skali WHO lub Karnofsky’ego).

Jeśli objawy sugerują podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, wykonane zostanie również badanie dna oka.

Na podstawie wstępnej konsultacji pacjent otrzymuje skierowanie na badania obrazowe, które mogą bardziej jednoznacznie potwierdzić podejrzenie nowotworu. Zwykle pierwsza wykonywana jest tomografia komputerowa (KT) z kontrastem.

 Za jej pomocą można skutecznie wykryć przerzuty do mózgu oraz guzy wychodzące z kości. Jednak w przypadku diagnostyki pierwotnych wewnątrzmózgowych nowotworów znacznie skuteczniejszym badaniem jest rezonans magnetyczny (MR), a KT wykonywana jest wtedy raczej jako badanie wstępne.

 Jedną z technik, wykorzystywanych zarówno podczas badania KT, jak i MRI, jest angiografia. To technika obrazowania medycznego, wizualizująca wnętrze naczyń krwionośnych oraz organów.

Pozwala ona ocenić położenie guza w stosunku do dużych naczyń, drożność naczyń, a tym samym ułatwia planowanie zabiegu operacyjnego. Równie istotnym badaniem obrazowym jest pozytonowa emisyjna tomografia (PET).

Przedstawia ona procesy biochemiczne, które zachodzą w guzach i umożliwia tworzenie i ocenę skuteczności nowych terapii. Stosowana jest również do rozpoznawania guzów mózgu i jako element diagnostyki różnicowej. Jednak w neuroonkologii częściej są stosowane zamienne radiofarmaceutyki, m.in. fluorodeoksyglukozę, metioninę lub cholinę znakowaną.

W trakcie diagnostyki zwykle wykorzystywane są również badania uzupełniające. Stosowane są przede wszystkim w celu obiektywnego określenia stanu czynnościowego narządów zmysłów i OUN.

Poza tym pomagają one ocenić stężenie substancji wydzielanych przez niektóre guzy, co nie tylko ułatwia samo postawienie diagnozy, ale również pozwala na monitorowanie odpowiedzi organizmu na leczenie. Do tej kategorii badań zaliczamy wszystkie pozostałe metody diagnostyczne. Do podstawowych należy m.in.

 badanie okulistyczne, sprawdzające ostrość wzroku, obraz dna oka oraz pole widzenia. Często wykonywane są również badania błędników oraz elektroencefalografia, czyli diagnostyka i monitorowanie chorych na padaczkę. Mogą również zostać przeprowadzone potencjały wywołane, pomagające zlokalizować wszelkie uszkodzenia w mózgu.

Lekarze zlecają również niejednokrotnie kompleksowe badanie krwi, a nawet płynu mózgowo-rdzeniowego. To, jakie konkretnie badania uzupełniające zostaną wykonane, zależy przede wszystkim od występujących objawów i tego, na jaki obszar występowania nowotworu wskazują.

Jak wykryć guza mózgu?

W diagnostyce raka mózgu czas ma ogromne znaczenie. Im wcześniej nowotwór zostanie prawidłowo zdiagnozowany, tym łatwiejsze będzie jego leczenie.

Na wczesnym etapie guzy często zauważone są przypadkiem, podczas wykonywania badań obrazowych z niezwiązanej z rakiem przyczyny.

 Specjaliści nie doszli jeszcze do konsensusu, co robić w takiej sytuacji, ponieważ w niektórych przypadkach nie jest konieczne podjęcie żadnych kroków.

Część przypadkowo wykrytych nowotworów nie wymaga leczenia, ponieważ nie powoduje żadnych objawów.

Na etapie celowej diagnostyki do wykrycia nowotworu stosowane są opisane powyżej badania TK oraz MR. Wraz z rozwojem współczesnej technologii medycznej, wzrosła również czułość metod diagnostycznych, dzięki czemu guz mózgu może zostać wykryty bardzo wcześnie i w nieinwazyjny sposób.

 Główną metodą rozpoznania guzów wewnątrzczaszkowych jest badanie histologiczne. W jego trakcie patomorfolog ocenia komórki, które zostały pobrane z wycinka guza lub analizuje płyn mózgowo-rdzeniowy. Przede wszystkim na tej podstawie określone zostają cechy nowotworu i planowane jest odpowiednie leczenie.

Jeśli nowotwór okaże się złośliwy, jest leczony za pomocą połączenia metod zachowawczych z zabiegowymi. W przypadku najbardziej agresywnych rodzajów raka, a szczególnie złośliwych glejaków, leczenie zwykle umożliwia jedynie wydłużenie przewidywanej długości życia, a trwałe wyleczenie jest bardzo rzadko uzyskiwane.

W przypadku nowotworów łagodnych, standardową ścieżką postępowania jest leczenie chirurgiczne.

 Jednak wraz z wzrostem dostępności radioterapii stereotaktycznej oraz metod radiochirurgicznych, coraz więcej guzów mózgu może być skutecznie leczonych z wykorzystaniem tych technik.

Natomiast w przypadku nowotworów OUN bardzo rzadko wykorzystywana jest chemioterapia, ponieważ większość z nich cechuje się niską chemiowrażliwością pierwotną.

Odżywianie jako element diety onkologicznej guza mózgu

Profilaktyka onkologiczna, wykorzystująca odpowiednią dietę oraz suplementację, jest nie tylko pomocna w leczeniu, ale jest wręcz niezbędna do osiągnięcia pozytywnych wyników terapii. Jedynie 5-10% nowotworów jest spowodowana wrodzonymi mutacjami genetycznymi.

Pozostałe są następstwem zmian genetycznych nabytych już za życia. Mogą one być wynikiem m.in. palenia tytoniu, nadużywania alkoholu, otyłości, ale też właśnie niewłaściwej diety.

Szacuje się, że można byłoby zapobiec nawet 50% przypadków zachorowań, gdyby społeczeństwo było odpowiednio uświadomione w kwestii zdrowego trybu życia i właściwego jadłospisu.

Najczęściej polecaną przez specjalistów i lekarzy jest dieta śródziemnomorska.

 Dieta ta okazała się przede wszystkim skuteczna w profilaktyce raka przewodu pokarmowego oraz nowotworów powstających na tle hormonalnym, ale jest też bogata w składniki, które wspierają układ odpornościowy, dzięki czemu zapobiega rozwojowi wszystkich rodzajów nowotworów, w tym również raka mózgu.

 Podstawowymi składnikami w diecie śródziemnomorskiej są surowe warzywa oraz owoce, które posiadają wyjątkowe właściwości protekcyjne. Podkreślane jest znaczenie warzyw z rodziny krzyżowych, które wykazują udowodnione działanie przeciwnowotworowe.

Istotne jest również natężenie produktów bogatych w antyoksydanty, w tym przede wszystkim cytrusów oraz likopenu, w który obfitują m.in. pomidory. Nie można też lekceważyć wpływu odpowiedniego zbilansowania składników odżywczych, co osiągnięte zostaje dzięki zastąpieniu czerwonego mięsa rybami oraz dzięki regularnemu spożywaniu pieczywa pełnoziarnistego i pełnowartościowej oliwy z oliwek.

W diecie onkologicznej konieczne jest uwzględnienie odpowiedniej ilości zdrowych tłuszczy – produkty, które zawierają nasycone kwasy tłuszczowe oraz kwasy trans, powinny zostać zastąpione np. tłustymi rybami, oliwą oraz awokado.

 Choroby nowotworowe mogą prowadzić do wycieńczenia organizmu i wypłukania go z wartościowych składników odżywczych, dlatego najważniejsze jest stosowanie jak najbardziej zbilansowanej diety.

Jeśli chory nie otrzyma od swojego lekarza prowadzącego wyraźnego polecenia wyeliminowania z jadłospisu konkretnej grupy produktów, to absolutnie nie powinien robić tego na własną rękę. Dieta onkologiczna powinna być zróżnicowana, a szczególnie bogata w warzywa.

Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego najlepiej zamienić na roślinne, a szczególnie te spożywane nieprzetworzone, na zimno.

Istotnym uzupełnieniem diety będzie również odpowiednio dobrana suplementacja. Suplementy diety to praktyczne źródło skoncentrowanych składników odżywczych oraz innych substancji o działaniu fizjologicznym.

Nie zastąpią one zbilansowanej diety, ale mogą ją dodatkowo wzbogacić w składniki odżywcze i rozwiązać problemy niedoboru konkretnych witamin oraz minerałów. Pacjenci onkologiczni powinni otrzymać przede wszystkim suplementy bogate w witaminy z grupy C, E, D oraz B.

 Jednak przyjmując suplementy należy pamiętać, że przedawkowane mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie i powinny być spożywane zgodnie z zaleconą przez lekarza dzienną dawką.

Sama choroba nowotworowa mocno wycieńcza organizm, a wszelkie agresywne terapie dodatkowo pogarszają jego stan. W niektórych przypadkach konieczne jest wprowadzenie tzw. fortyfikacji diety. Wiąże się to ze zwiększeniem jej wartości odżywczej, co może być osiągnięte w dwojaki sposób.

 Pierwszym, naturalnym, jest rozszerzenie jadłospisu o produkty o dużej gęstości energetycznej, jak m.in. masło, śmietana, miód oraz oleje roślinne.

 Drugą metodą jest zastosowanie diety przemysłowej – kompletnej, która zawiera wszystkie składniki potrzebne organizmowi do przeżycia; lub niekompletnej, która nastawiona jest na zapewnienie jednego lub kilku niezbędnych składników odżywczych.

 Diety przemysłowe są jałowe, posiadają stały, zbilansowany skład oraz zapewniają odpowiednią ilość energii, a jednocześnie charakteryzują się małą objętością, dzięki czemu są łatwe do spożycia przez chorego. Jedną z tego typu diet, która powstała specjalnie dla pacjentów onkologicznych, jest Supportan Drink.

 To produkt bogaty w kwasy omega-3, które wspierają efektywność chemioterapii oraz obfitujący w białko, które pomaga zapobiec utracie masy mięśniowej w trakcie choroby. Natomiast skład jest zupełnie wolny od alergenów, takich jak gluten czy laktoza, oraz nie zawiera syropu glukozowego.