Hipertermia – przyczyny, objawy, leczenie, pierwsza pomoc

Udar cieplny (inaczej porażenie cieplne) to skutek silnego nasłonecznienia i przegrzania organizmu. Objawy udaru cieplnego to m.in. silne bóle głowy, gorączka, dreszcze, przyspieszone tętno, zawroty głowy i nudności.

Do udaru cieplnego może doprowadzić hipertermia, czyli przegrzanie organizmu, na które narażone są przede wszystkim dzieci i osoby starsze.

Jakie są objawy udaru słonecznego i hipertermii? Jak postępować w przypadku udaru cieplnego?

Hipertermia – co to jest?

Hipertermia (przegrzanie organizmu) to niebezpieczny stan, w którym dochodzi do podwyższenia temperatury organizmu powyżej normy. Jeśli hipertermia utrzymuje się długo, to może doprowadzić do udaru cieplnego.

Przyczyną hipertermii może być długotrwałe przebywanie na słońcu. Organizm ochładza się poprzez pocenie – jeśli oddawanie ciepła do otoczenia nie jest możliwe lub organizm nie jest wydajny na tyle, by oddać nadmiar ciepła, dochodzi do przegrzania.

Latem nietrudno o hipertermię, przy czym szczególnie narażone są na nie osoby starsze i małe dzieci. Należy pamiętać, że niebezpieczne jest nie tylko przebywanie bezpośrednio na słońcu, czyli np. na plaży – większym zagrożeniem są zamknięte, nagrzane samochody, a nawet zbyt szczelnie zasłonięte wózki dziecięce.

Czytaj też: Oparzenie słoneczne – ile trwa? Objawy oparzenia 1. i 2. stopnia

Hipertermia – objawy

• wzrost temperatury ciała powyżej normy;
• osłabienie;
• silne pragnienie;
• nudności;
• wymioty;
• skurcze mięśni.

Jeśli pacjent nie uzyska pomocy, do objawów hipertermii dołączyć mogą:

• zaburzenia oddychania;
• przyspieszenie akcji serca;
• obrzęki stóp, obrzęki kostek;
• utrata przytomności.

Warto wiedzieć: UVaga na słońce. Jak wybrać preparaty do opalania z filtrem UV

Hipertermia – pierwsza pomoc

Osoba z podejrzeniem hipertermii powinna usiąść w zacienionym miejscu – koniecznie z dostępem do świeżego powietrza. Należy stosować chłodne okłady na kark.

UWAGA! Kładzenie bardzo zimnych przedmiotów lub kotek lodu na poparzone miejsca może wywołać szok termiczny. Kostki lodu należy umieścić w ręczniku – i przykładać do poparzonych miejsc.

Ważne są również: nawadnianie organizmu (chłodna woda mineralna) i odpoczynek.

>>> Słońce szkodzi i pomaga

Udar cieplny (udar słoneczny) – konsekwencja hipertermii

Konsekwencją przegrzania organizmu, a właściwie skutkiem załamania jego mechanizmów termoregulacyjnych (np. poprzez zablokowanie parowania potu), jest udar cieplny.

Jednym z jego rodzajów jest udar słoneczny, czyli przegrzanie organizmu w wyniku nadmiernego przebywania na słońcu.

Przy dużym nasłonecznieniu temperatura wewnątrz organizmu może przekroczyć 41 stopni Celsjusza, co z kolei może skutkować zmianami w tkankach i komórkach.

Czytaj też: Ulga dla spieczonej skóry

Udar cieplny (udar słoneczny) – objawy

Charakterystyczne objawy udaru cieplnego:

• podwyższona temperatura ciała (powyżej 39°C);
• sucha, gorąca, zaczerwieniona skóra;
• bóle i zawroty głowy;
• osłabienie;
• nudności;
• wymioty;
• drgawki;
• przyspieszenie tętna;
• zaburzenia psychiczne.

Czytaj też: Objawy anginy – groźna angina ropna od klimatyzacji

Udar cieplny (udar słoneczny) – pierwsza pomoc

Do dzieci i seniorów z objawami udaru oraz do wszystkich osób z bardzo podwyższoną temperaturą ciała (zwłaszcza powyżej 40°C) i niepokojącymi symptomami należy pilnie wezwać pomoc. Udar cieplny może doprowadzić nawet do zgonu.

Pierwsza pomoc w przypadku udaru słonecznego:

1. chorego lub osobę z podejrzeniem udaru słonecznego należy przenieść w zacienione miejsce, rozpiąć ubranie i ochłodzić głowę oraz klatkę piersiową wilgotnymi okładami.
2. Nie wolno gwałtownie zmieniać temperatury ciała, by nie doprowadzić do szoku termicznego.

3. Nie jest wskazane nagłe wkładanie chorego do zimnej wody lub ochładzanie go kostkami lodu.
4. Nie wolno podawać mu żadnych leków przeciwgorączkowych, napojów z kofeiną ani alkoholu.
5. Należy mierzyć temperaturę ciała chorego – najlepiej co 10 minut. Kiedy obniży się do 38 stopni można przerwać schładzanie ciała.

6. Jeśli chory jest przytomny, a jego głowa jest czerwona, układamy go w pozycji półleżącej.
7. Jeżeli chory stracił przytomność (ale oddycha i ma wyczuwalne tętno), układamy go w pozycji bezpiecznej ustalonej na boku i wzywamy pogotowie ratunkowe.

   Jeśli natomiast nie oddycha, wzywamy pogotowie i przystępujemy do sztucznego oddychania i masażu serca.

Czytaj też: Czerniak – jak go rozpoznać, co mu sprzyja i jak go uniknąć?

Dowiedz się więcej Sprawdź Jesteś w obszarze ryzyka? Wejdź i sprawdź

Przegrzanie organizmu (hipertermia): przyczyny, objawy, leczenie i pierwsza pomoc

2018-07-31 8:35 Monika Majewska

Hipertermia, czyli przegrzanie organizmu, to poważny stan, który, nieleczony, może doprowadzić do potencjalnie śmiertelnego udaru cieplnego.

Na hipertermię są narażone zwłaszcza małe dzieci i osoby starsze, ponieważ u nich proces regulacji temperatury ciała nie przebiega tak sprawnie, jak u innych osób.

Jakie są przyczyny i objawy hipertermii? Na czym polega jej leczenie i pierwsza pomoc?

• Hipertermia (przegrzanie organizmu) to stan podwyższonej powyżej normy temperatury ciała, który jest spowodowany nadmiernym przegrzaniem organizmu.
• Gdy dochodzi do kumulacji ciepła w organizmie, jego zdolność naturalnego ochładzania się przez pocenie znacznie spada, więc mniejsza się oddawanie ciepła do otoczenia.
• Na przegrzanie organizmu są narażone szczególnie osoby starsze i dzieci, ponieważ u nich proces regulacji temperatury ciała nie przebiega tak sprawnie, jak u innych osób.

Posłuchaj o hipertermii, sprawdź jak pomóc przegrzanemu organizmowi. To materiał z cyklu DOBRZE POSŁUCHAĆ. Podcasty z poradami.

To view this video please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video

Hipertermia: przyczyny

Przyczyną hipertermii mogą być czynniki zewnętrzne, najczęściej nadmierne przebywanie na słońcu. Wówczas zdolność naturalnego ochładzania się organizmu może zostać upośledzona do tego stopnia, że istnieje duże ryzyko wystąpienia udaru słonecznego (to rodzaj udaru cieplnego).

Do przegrzania organizmu może dojść także w czasie gorących kąpieli wodnych i parowych, jak również podczas przebywania w dusznej, wilgotnej i gorącej atmosferze (np. w hutach, kuźniach, pralniach) lub przy nadmiernym wysiłku fizycznym.

1. Zbyt ciepłe, nieprzewiewne, a także ciasne ubranie także sprzyja przegrzaniu organizmu.
2. Przyczyną hipertermii są także czynniki wewnętrzne – zaburzenia termoregulacji w wyniku przyjmowania leków (antyhistaminowych, moczopędnych, antydepresyjnych i rozszerzających naczynia) i współistniejących chorób (cukrzyca, choroby serca, nadczynność tarczycy).
3. Ryzyko przegrzania organizmu wzrasta także u osób pod wpływem alkoholu i odwodnionych.
4. Czytaj też: Czy zimne piwo rzeczywiście chłodzi i gasi pragnienie?

Hipertermia: objawy

Charakterystycznym objawem hipertermii jest uczucie gorąca. Skóra całego ciała staje się bardzo ciepła, sucha i zlewa się potem. Można także zaobserwować przekrwienie twarzy. Często pojawiają się oparzenia I lub II stopnia. Objawami współtowarzyszącymi są:

Hipertermia – pierwsza pomoc

W przypadku podejrzenia hipertermii, należy jak najszybciej udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy. W przeciwnym razie może dojść do potencjalnie śmiertelnego udaru cieplnego!

Poszkodowany powinien usiąść, konieczne w zacienionym miejscu z dostępem do świeżego powietrza. Następnie należy stosować zimne okłady – najpierw na głowę, potem na resztę ciała.

Nie zaleca się okładów z kostek lodu nakładanych bezpośrednio na skórę, ponieważ może to wywołać szok termiczny. Lód lepiej włożyć w woreczek lub ręcznik.

Jeśli poszkodowany może przełykać, należy mu podać chodny (ale nie lodowaty!) napój – najlepiej niegazowaną wodę mineralną.

Hipertermia – leczenie

W szpitalu lekarz może zlecić płukanie zimnymi płynami żołądka, jamy otrzewnej i pęcherza moczowego oraz dożylne podawanie zimnych płynów.

Czy artykuł był przydatny?

Wychłodzenie organizmu: Przyczyny, objawy, pierwsza pomoc

Wychłodzenie organizmu, czyli hipotermia, to stan, w którym temperatura ciała nie przekracza granicy 36 st. C. Im niższa jest temperatura ciała, tym poważniejsze są objawy. Przy 28 st. C stan ocenia się jako bezpośrednio zagrażający życiu.

Przyczyny wychłodzenia

Wrażliwość na niskie temperatury uzależniona jest od wielu czynników. Do wychłodzenia może dojść np.

podczas wypadku samochodowego, gdy ofiary zbyt długo czekają w niskich temperaturach na pomoc czy podczas zbyt długiego przebywania na dworze w nieodpowiednim stroju.

Niebezpieczne jest również przebywanie zbyt długo w zimnej wodzie, ponieważ ta, znacznie szybciej niż powietrze, wychładza nasz organizm.

Co sprzyja wychłodzeniu?

• nieodpowiedni ubiór,
• leki uspokajające i antydepresyjne,
• niedożywienie,
• nadmierne spożycie alkoholu – alkohol rozszerza naczynia krwionośne, przez co organizm wytraca ciepło szybciej,
• przebywanie w nieruchomej pozycji przez dłuższy czas na mrozie.

Objawy hipotermii

Objawy wychłodzenia organizmu uzależnione są od jego stopnia:

34-36 st. C – osoba może sobie sama pomóc

• dreszcze,
• uczucie marznięcia,
• zimne, osłabione kończyny,
• dezorientacja,
• zawroty głowy.

30-34 st. C – osoba nie może sobie sama pomóc

• zmniejszona reakcja na dotyk,
• ból z zimna,
• skurcze mięśni,
• apatia, dezorientacja, zaburzenia świadomości.

28-30 st. C – stan bardzo zły

• brak dreszczy,
• sztywność mięśni,
• utrata świadomości,
• problemy z mową (bełkot) i ruchem,
• odmowa przyjęcia pomocy.

poniżej 28 st. C – stan krytyczny

• utrata świadomości,
• zimna, sino-zielona skóra,
• puls i oddech słabo wyczuwalny lub brak.

Pierwsza pomoc przy hipotermii

Najważniejsza zasada to stopniowe rozgrzewanie ciała. Najlepiej zdjąć zimne lub mokre ciuchy i okryć chorego ciepłymi ubraniami lub kocami. Nie należy masować kończyn, ponieważ zimna krew może dostać się do serca i zatrzymać krążenie. Z tego samego powodu ofiara nie powinna wykonywać żadnych niepotrzebnych ruchów.

Wychłodzenie jest równoznaczne z odwodnieniem organizmu, dlatego trzeba pić sporo płynów, które poprawią krążenie i przyspieszą ogrzewanie organizmu. Do picia należy podać ciepłe (ale nie gorące), słodzone napoje, a do pleców, szyi, głowy i ud przykładać np. ocieplone grzejnikiem koce.

Jeśli stan chorego nie poprawia się lub objawy są silne, należy wezwać lekarza. W przypadku braku oddechu lub wyczuwalnego pulsu należy prowadzić reanimację aż do przybycia pomocy medycznej.  

To może Cię zainteresować:

• od 219 PLN od 1268 PLN

Hipotermia – pierwsza pomoc

Zdrowy człowiek utrzymuje temperaturę ciała na poziomie 36,6 stopni (mierzona pod pachą). Jednakże krótkotrwały spadek temperatury o jeden stopień Celsjusza jest stosunkowo normalny i jako taki nie jest postrzegany jako epizod hipotermii.

Główną przyczyną wychłodzenia organizmu jest wystawienie go na skrajnie niekorzystne warunki, zazwyczaj związane z niską temperaturą otoczenia. Szczególnie niebezpieczna jest zimna woda.

W przypadku zanurzenia całego ciała w wodzie o temperaturze 4 stopni przeciętny człowiek jest w stanie utrzymać przytomność jedynie około pięciu minut. Niedługo po tym następuje śmierć spowodowana hipotermią.

Niebezpieczny jest także zimny deszcz oraz wiatr, a także skrajnie niska temperatura powietrza.

Hipotermia dzieli się na cztery stadia wychłodzenia. Tzw. faza obronna, w której trakcie temperatura ciała wynosi 34-36 stopni Celsjusza, objawia się dreszczami i tzw. gęsią skórką, występującą zwłaszcza na kończynach. Dreszcze mają chronić ciało przed nadmierną utratą ciepła poprzez ruch mięśni. W tej fazie dochodzi także do uczucia osłabienia i spowolnienia funkcji motorycznych.

Objawami hipotermii w kolejnych stadiach są zawroty głowy, ból rąk i nóg, uczucie przejmującego marznięcia, niepokój połączony z dezorientacją. Gdy wychłodzenie staje się naprawdę poważne, ofiara nie jest w stanie samodzielnie sobie pomóc z powodu otępienia, zaburzeń świadomości oraz irracjonalnego zachowania. Mogą pojawić się omamy, utrata poczucia czasu.

Jeśli hipotermia postępuje, może dojść do utraty świadomości i niedotlenienia mózgu, spowolnienia oddechu i tętna do poziomu niewyczuwalnego lub słabo wyczuwalnego.

W przypadku zaawansowanej hipotermii należy natychmiast przystąpić do udzielania pierwszej pomocy. Przy łagodnym wychłodzeniu wystarczy przebrać wychłodzoną osobę w świeże ubranie, nakryć kocem lub innym materiałem zatrzymującym ciepło i podawać ciepłe napoje.

Jeśli u poszkodowanego pojawi się apatia, oznacza to głębsze stadium hipotermii. Konieczna może być wtedy interwencja lekarza.

W międzyczasie należy ułożyć taką osobę z podkurczonymi kończynami (celem zapobiegnięcia dalszej utracie ciepła), nakryć i ewentualnie poić ciepłymi płynami.

Jeśli mamy do czynienia z ciężką hipotermią, a poszkodowany jest nieprzytomny, nade wszystko ważne jest odpowiednie sprawdzenie oddechu i tętna.

Przy hipotermii praca płuc i serca zwalnia, dlatego też należy wydłużyć czas sprawdzania funkcji życiowych do jednej minuty. W przypadku braku tętna i/lub oddechu najpierw powinno się przez ok.

3 minuty przeprowadzać wentylację poszkodowanego celem wewnętrznego ogrzania ciała, po czym przystąpić do resuscytacji.

Resuscytacja wychłodzonego organizmu może trwać nawet 10-krotnie dłużej niż przy prawidłowej temperaturze ciała.

Celem dalszego leczenia ofiara koniecznie musi być jak najszybciej przetransportowana do szpitala, na oddział intensywnej terapii.

Standardy medyczne przewidują w takich wypadkach użycie krążenia pozaustrojowego lub wspomagania krążenia celem przywrócenia prawidłowej temperatury ciała.

Czym jest hipotermia i jak jej zapobiec?

• hipotermia
• Wychłodzenie organizmu

• Kwasica ketonowa Kwasica ketonowa to jedno z groźnych powikłań cukrzycy, które może być staniem zagrożenia życia. Jest to stan, w którym energia nie jest produkowana ze spalania…
• Wstrząs Wstrząs jest ogólnym określeniem niewydolności organizmu, występującej wskutek niewystarczającego zaopatrzenia tkanek w tlen. Każdy taki stan stanowi dla pacjenta…
• Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego występuje w każdym wieku, zwykle jednak między 5 a 40 rokiem życia. Należy do najczęstszych ostrych chorób jamy brzusznej…. Marian Barczyński
• Zapalenie oskrzeli – objawy, rodzaje, leczenie, powikłania [WYJAŚNIAMY] Zapalenie oskrzeli to pospolita infekcja dolnych dróg oddechowych, która atakuje zarówno dzieci jak i dorosłych. Szczyt zachorowań przypada na okres… Lek. Aleksandra Czachowska | Redakcja Medonet
• Oparzenia cieplne i chemiczne Oparzenie jest uszkodzeniem tkanek spowodowanym działaniem wysokiej temperatury. Rodzaj uszkodzeń zależy od wysokości działającej na organizm człowieka… Helena Żygulska-Mach
• Hipokaliemia – czyli niedobór potasu i jego skutki Hipokaliemia to zaburzenia elektrolitowe, w których pojawia się niedobór potasu. Norma dla jonów potasu w surowicy krwi wynosi od 3,8mmol/l, jeśli jonów jest…
• Gorączka Gorączka to zwiększenie temperatury ciała, które pojawia się w wyniku choroby jako obrona organizmu m.in na atak bakterii, wirusów. O gorączce mówimy wtedy, gdy… Kazimierz Janicki
• Oliguria Oliguria, zwana inaczej skąpomoczem, to stan, w którym dobowa ilość oddawanego moczu spada do około 500 ml. Jest to główny objaw oligurii, który notuje się u…
• Opryszczka narządów płciowych – jak się zarażamy? Czy można leczyć opryszczkę narządów płciowych w domu? Opryszczka narządów płciowych to choroba, która dla większości osób jest schorzeniem wstydliwym. Jest przenoszona droga płciową. Wywołuje ją wirus opryszczki typu…
• Torbiel Bakera Torbiel Bakera, zwana również cystą Bakera albo torbielą dołu podkolanowego, tworzy się pod kolanem i łatwo wyczuć ją w badaniu palpacyjnym. Nie stwarza…

Hipotermia, Hipertermia – objawy, pomoc, leczenie

• Hipotermia jest dolegliwością, w wyniku której temperatura ciała spada poniżej 35°C. Jest ona najczęściej skutkiem działania zimnego powietrza lub wody na organizm ludzki. Gdy temperatura ciała spada poniżej 25°C, istnieje ryzyko zgonu.Hipotermia to stan organizmu, w którym temperatura ciała jest niższa od bezwzględnego minimum normy fizjologicznej (36°C), spowodowany zbyt szybkim ochładzaniem organizmu w stosunku do jego zdolności wytwarzania ciepła. Przyczyną hipotermii może być długotrwałe oddziaływanie niskiej temperatury otoczenia (powietrza, wody) na organizm lub też zahamowanie procesów przemiany materii. W stanie hipotermii wszystkie procesy życiowe ulegają zwolnieniu (np. zmniejsza się zużycie tlenu w procesach biochemicznych, a tym samym maleje zapotrzebowanie na tlen) i następuje obniżenie efektywności działania, co znacznie zwiększa ryzyko wypadku. W ekstremalnym przypadku hipotermii może nastąpić śmierć w następstwie zbyt niskiej temperatury mózgu i serca.
  

  Objawy choroby

  Podstawowym, najwcześniejszym objawem wychłodzenia są dreszcze. Organizm reaguje w ten sposób, gdy nie jest w stanie utrzymać normalnej temperatury ciała i stara się wygenerować więcej ciepła przez ruch. Pierwsze skutki wychłodzenia to stopniowe osłabienie całego ciała. Gdy dreszcze ustają, to sytuacja jest już poważna. Najpierw traci się siły w częściach ciała bezpośrednio wystawionych na działanie niskich temperatur, np. w rękach. Następnie ogólne osłabienie przechodzi w zdrętwienie, któremu mogą towarzyszyć skurcze. Większość fizycznych symptomów zależy od indywidualnej odporności człowieka i może być niezależna od temperatury ciała ludzkiego. Ogólnie, gdy temperatura ciała obniża się to objawy się nasilają. Wyróżnia się cztery stopnie wychłodzenia.Łagodne objawy (34 – 35 stopni Celsjusza)(osoba wciąż jest w stanie sobie pomóc):

  • uczucie marznięcia,
  • zimne ręce i stopy,
  • dreszcze,
  • drżenie mięśni,
  • osłabienie ramion i nóg
  • zawroty głowy,
  • dezorientacja i niepokój,

  Umiarkowane objawy (30 – 34 stopni Celsjusza)(osoba nie jest w stanie sobie pomóc):

  wzmocnione objawy łagodne, takie jak powyżej, a ponadto:

• ból z zimna,
• brak wrażliwości na bodźce,
• skurcze mięśni,
• apatyczne zachowanie i zaburzenia świadomości,
• utrata poczucia czasu i zachowania energii.

Ostre objawy (28-30 stopni Celsjusza)(ofiara w średnim lub złym stanie):

• zmniejszenie drżenia lub jego ustanie,
• wzrastająca sztywność mięśni,
• postępująca utrata świadomości,
• poszkodowany przypomina pijanego; niezborność ruchowa, bełkot, może nie pozwolić sobie pomóc,

Krytyczne objawy (poniżej 28 stopni Celsjusza):

• utrata świadomości,
• stan ogólny przypominający śmierć,
• nikłe lub niewyczuwalne oddychanie,
• puls wolny i słaby lub niewyczuwalny,
• brak reakcji źrenic na światło, spowodowany niedotlenieniem mózgu,
• zimna skóra, przyjmująca sino-zielony kolor

Spadek temperatury ciała poniżej 24 stopni Celsjusza najczęściej oznacza śmierć.

Poza tym hipotermia wpływa na zdolność właściwej oceny sytuacji. Łatwo przeoczyć moment, kiedy tracimy orientację i wtedy musimy liczyć na inne osoby, które mogą zauważyć nasze irracjonalne zachowania i spowolnione reakcje. Jeżeli oziębianie postępuje dalej, dezorientacja przechodzi w zobojętnienie, szczególnie niebezpieczne ponieważ ofiara przestaje interesować się własnym losem.

Przyczyny hipotermii

Stała temperatura ciała utrzymuje się dzięki termoregulacyjnym zdolnościom organizmu. W wodzie o niskiej temperaturze, ta samoregulacja zostaje zakłócona.

Woda przewodzi ciepło znacznie lepiej i ochładza organizm 20 razy szybciej niż powietrze. Różne źródła podają, że organizm może zniwelować oziębienie szybsze o 25-500% od strat ciepła w powietrzu.

W każdym razie jest to znacznie mniej niż wspomniane 20 razy.

W literaturze spotyka się bardzo różne oszacowania czasu przeżycia w zimnej wodzie. W wodzie o temperaturze poniżej 10°C można przeżyć tyle minut, ile wynosi temperatura wody: np. 4 minuty w wodzie o temp. 4°C. Niezwykle istotny jest również ogólny stan organizmu, zmęczenie (np.

po przepłynięciu jakiegoś odcinka), głód, niedawno przebyta choroba. Ale nie tylko po wpadnięciu do wody jesteśmy zagrożeni hipotermią. Należy uważać również na powierzchni. Niska temperatura powietrza, szczególnie w połączeniu z siłą wiatru również przyczynia się do wychłodzenia organizmu.

Wiatr wpływa na odczuwanie temperatury powietrza „obniżając” subiektywne odczucia, np. wiatr o sile 3 stopni Beauforta daje ten sam efekt, co obniżenie temperatury o 5-10°C, natomiast wiatr o sile ponad 7 stopni Beauforta daje ten sam efekt, co temperatura niższa o nawet 20°C przy bezwietrznej pogodzie.

Ponadto na powierzchni, na wietrze występuje efekt tzw. „windchill”, polegający na przyspieszonym parowaniu powierzchni skóry, co ochładza organizm.

W komfortowych warunkach stała temperatura utrzymywana jest w obrębie całego organizmu, w sytuacji krytycznej system termoregulacji ogranicza się do „ochrony” korpusu i głowy, ograniczając dopływ krwi do nadmiernie ochładzanych kończyn.

Przyjęte założenia udzielania pomocy przy hipotermii

Podczas opieki nad wychłodzonym człowiekiem obowiązuje ogólna zasada: unikać wszelkich zbędnych ruchów poszkodowanego. Im wyższy stopień hipotermii, tym bardziej trzeba na to uważać.

Przy obniżonej temperaturze ciała organizm pracuje (w pewnym sensie) na zwolnionych obrotach, aby utrzymać krążenie krwi w sercu, płucach i mózgu. Nawet nieznaczne ruchy, powodują przepływ ciepłej jeszcze krwi z tułowia w wyziębione kończyny.

Zimna krew dociera do środka ciała. Ten tzw. „afterdrop” może doprowadzić do ostatecznego załamania się krwiobiegu.

Ważne jest, aby ratowanego przenieść w miejsce osłonięte od wiatru, do suchych, przewiewnych i ciepłych warunków i stopniowo zacząć ogrzewać. Traktować delikatnie, zdjąć przemoczone ubranie (pociąć jeżeli konieczne). Łagodnie ogrzewać plecy, szyję, głowę. Przykryć poszkodowanego śpiworem lub kocami, odizolować od zimna – również szyję i głowę.

Poza tym w zależności od stopnia wychłodzenia należy:

łagodne objawy – Poszkodowany jest w pełni przytomny, należy go bez zbędnego poruszania rozebrać, ułożyć w śpiworze, zawinąć dodatkowo w płachtę ratunkową, podawać ciepłe, słodkie napoje (Nie wolno podawać jakiegokolwiek alkoholu!), ostrożnie wysuszyć (nie nacierając ręcznikiem ani nie masując, aby nie prowokować przepływu krwi z głębi ciała do naczyń podskórnych), ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Oczywiście, jeżeli tylko istnieje taka możliwość, należy szukać schronienia w ogrzanych pomieszczeniach i pozostać tam przez kilka godzin. Ponadto przyłożyć zewnętrzne, łagodne źródła ciepła do głowy, pleców, szyi i ud – nie wolno pozwolić temperaturze na opadanie, lecz trzeba unikać gwałtownego ogrzewania.

umiarkowane objawy – U poszkodowanego pojawia się apatia i sztywność mięśni. Nie należy go rozbierać.

Poza tym trzeba postępować tak, jak przy pierwszym stadium choroby, tylko ułożyć ofiarę z podkurczonymi kończynami, co może zapobiec spadkowi temperatury ciała o kolejne stopnie.

Podczas transportu unikać ułożenia w pionie, bezpieczna jest tylko pozycja leżąca. Można podawać ciepły płyn, jedynie gdy poszkodowany jest przytomny i jest w stanie go wypić. Jeżeli to możliwe należy zaprowadzić ofiarę do lekarza.

ostre i krytyczne objawy – Poszkodowany traci przytomność. Należy postępować tak, jak przy umiarkowanych objawach, ale nie wlewać do ust żadnych płynów i nie podawać jedzenia. Tylko pomoc medyczna i kliniczna może zapewnić przeżycie. Jeżeli ustanie krążenie krwi lub nastąpi zatrzymanie oddechu, należy niezwłocznie rozpocząć reanimację.

Mocno wychłodzone komórki potrzebują dużo mniej tlenu i substancji odżywczych niż normalnie. Powracają do życia także bardzo powoli. Człowieka w skrajnej hipotermii często trudno odróżnić od martwego. Bardzo istotne jest, aby nie rozpoczynać reanimacji zbyt wcześnie, to znaczy, zanim nie stwierdzi się zatrzymania oddechu lub krążenia.

Reguły związane z udzielaniem pomocy zawsze przyjmuj, że nastąpiło wyziębienie organizmu, gdy ofiara znajduje się w zimnej wodzie więcej niż 10-15 minut,bądź przy ofierze, lecz nie drażnij jej – szorstkie postępowanie może spowodować zatrzymanie akcji serca, obserwuj, czy ofiara nie wymiotuje i bądź gotów jej pomóc, aby się nie zadławiła, nie poddawaj się, nawet jeżeli ofiara jest w stanie krytycznym i pomoc wydaje się niemożliwa, ignoruj prośby typu „Zostawcie mnie w spokoju, nic mi nie jest.” – ofiara jest w poważnych kłopotach, kontynuuj obserwację ofiary, pierwsza pomoc w umiarkowanych i krytycznych przypadkach to przede wszystkim ogrzanie by ustabilizować temperaturę, następnie powinno nastąpić powolne, samoistne ogrzanie się ciała; gwałtowne ogrzewanie, takie jak gorąca kąpiel lub prysznic może być fatalne w skutkach (w najlepszym wypadku może spowodować komplikacje), temperatura ciała podczas ogrzewania zmienia się wolniej niż temperatura skóry, chroń ofiarę przez dłuższy okres aż do pełnego odzyskania sił lub przyjazdu pomocy medycznej, potrzeba wielu godzin by temperatura ciała wróciła do normy.

Ochrona przed hipotermią

Tak więc, gdy jacht jest w zagrożeniu np,: utonięciem, należy włożyć kombinezon ratowniczy, skafander piankowy, lub kamizelkę ratunkową.

Wezwać przez radio pomoc podając pozycję, ilość członków załogi, rannych i opis łodzi oraz użyć wizualnych znaków wzywania pomocy (rakiety, flagi, itp.). Starać się, o ile to możliwie, pozostać w kabinie, a łódkę opuścić dopiero, gdy jest to konieczne.

Wtedy należy zabrać ze sobą pirotechnikę oraz nóż. Wsiadając na tratwę ratunkową trzeba uważać, by nie wpaść do wody.

W wodzie powinniśmy się trzymać blisko siebie i w pobliżu łodzi – pomaga to w odnajdowaniu członków załogi oraz w utrzymywaniu dobrego samopoczucia. Nie wolno zdejmować butów, ani ubrania – stanowią one pewną warstwę izolacyjną. Trzeba unikać zbędnych ruchów – powodują cyrkulację zimnej wody, przez co szybsze wychłodzenie.

Należy przyjąć pozycję embrionalną – podkurczyć nogi, ręce trzymać blisko tułowia. Odpowiednie ubranie może zwiększyć tolerancję na zimno 2-3 krotnie. Dane o szansach przeżycia w zimnej wodzie jednoznacznie pokazują, że lepiej ubrać się za ciepło. Zawsze trzeba brać pod uwagę nie tylko wygodę, ale też możliwość kąpieli w wodzie i ubierać się pod tym kątem.

Dlatego też trzeba założyć kamizelkę ratunkową, która poza tym że pomaga utrzymać się na wodzie zapobiega również utracie ciepła. Należy natomiast unikać używania odzieży bawełnianej, zwłaszcza w pobliżu ciała. Mokra bawełna bardzo szybko wychładza organizm. Warto zainwestować w bieliznę z polipropylenu i polar. Kurtka nie powinna przepuszczać wiatru.

A neoprenowa czapka, zakrywająca uszy, zapewnia właściwą temperaturę głowie, która według wszelkich danych, oddaje najwięcej ciepła i jednocześnie najbardziej go potrzebuje. W ostateczności można też używać czepka pływackiego. Nieprzewiewne i w miarę możności nieprzemakalne rękawice zapobiegają stracie energii przez ręce.

Nie mogą one jednak w żadnym razie ograniczać sprawności dłoni czy osłabiać chwytu. W podobny sposób wodoszczelne buty lub skarpety z lateksu lub neoprenu chronią stopy. Zawsze trzeba mieć ze sobą suchy worek z ciepłym ubraniem na zmianę.

Poza tym podczas złych warunków często należy zmieniać sie w pracach na pokładzie, zapobiegać odwodnieniu organizmu, unikać choroby morskiej i cały czas kontrolować temperaturę ciała.

Wykorzystanie hipotermii

Ze względu na to, że hipotermia znacznie spowalnia metabolizm, znalazła zastosowanie w medycynie. Kontrolowana hipotermia umożliwia przeprowadzanie operacji takich jak przeszczep serca.

Obniżenie temperatury ciała do 33°C na 24 godziny stosuje się w przypadku zatrzymania akcji serca. Zwiększa to przeżywalność pacjentów i poprawia ich stan neurologiczny.

Taką terapię coraz częściej stosuje się w szpitalnych oddziałach ratunkowych oraz na oddziałach intensywnej opieki medycznej.

Głęboka hipotermia

Mając na celu zmniejszenie zapotrzebowania na tlen praktycznie do zera, badano możliwość poddania zwierząt ciepłokrwistych głębszej hipotermii i stwierdzono, ze możliwe jest oziębienie małych zwierząt do 0°C, a nawet poniżej, z następowym powrotem do stanu prawidłowego.

Andius (1951) stwierdził, że 20% szczurów odzyskiwało świadomość po oziębianiu do temperatur nieco powyżej 0°C.

W późniejszych badaniach uzyskał powrót do świadomości u 75%-100% szczurów po oziębieniu ich do temperatury nieco powyżej 0°C oraz zatrzymaniu akcji serca i czynności oddechowych na ok. godzinę. Chomiki lepiej tolerowały ten stan – co pozwalało na utrzymanie ich w hipotermii przez ok. 7 godzin.

Możliwość stosowania głębokiej hipotermii u ludzi, potwierdzili badacze Drew, Keen i Benazon (1959). Stwierdzili oni że niedokrwienie mózgu u ludzi znoszone było przez 45 minut w temperaturze 13°C.

Hipertermia – stan podwyższonej temperatury ciała (powyżej 41 stopni Celsjusza), który wymaga podjęcia kroków ochładzających organizm, w przeciwnym wypadku grozi uszkodzeniem mózgu lub nawet śmiercią.

Objawy hipertermii:

• osłabienie organizmu
• bóle i zawroty głowy
• mdłości
• zaburzenia widzenia

Hipertermia w leczeniu chorób nowotworowych

Hipertermia jest stanem organizmu, lub jego części, w którym temperatura tkanki/tkanek przekracza aktualną nastawę systemu termoregulacji organizmu.

Hipertermia dzieli sie na sztuczną i naturalną.

Hipertermia sztuczna

W hipertermii sztucznej, używanej w zabiegach leczniczych, następuje przełamanie systemu termoregulacji organizmu poprzez zastosowanie źródeł zewnętrznych ciepła, takich jak promieniowanie elektromagnetyczne o różnych częstotliwościach lub ultradźwięki.

Historycznie, już od czasów starożytnego Egiptu, używano wielu innych metod, jak np. zanurzanie w gorącym wosku. Zazwyczaj w hipertermii sztucznej stosuje się temperatury od 42°C do ok. 47°C.

Hipertermia sztuczna znajduje zastosowanie w leczeniu chorób nowotworowych, najczęściej w połączeniu z innymi metodami.

Jej główna idea wynika z dwóch faktów:większej niż tkanek zdrowych wrażliwości komórek nowotworowych na podwyższenie temperatury (guz nowotworowy ma upośledzony system termoregulacji ze względu na nienormalne unaczynienie – bardzo długie naczynia włosowate), co prowadzi do powolnej martwicy tkanek zmienionych nowotworowo

utrata przez komórki nowotworowe oporności na działanie promieniowania jonizującego, co pozwala na zastosowanie radioterapii w leczeniu danego nowotworu.

Hipertermia naturalna

Przykładem łagodnej hipertermii naturalnej jest wzmożona potliwość po zastosowaniu leków obniżających temperaturę ciała.

W wyniku działania leku zostaje obniżona nastawa systemu termoregulacji, a temperatura tkanek pozostaje wysoka wskutek czego uruchomione zostają mechanizmy przywracające temperaturę tkanek bliską nastawy.

Zgodnie z taką definicją, nie jest hipertermią sytuacja, w której sam organizm zmienia nastawę, np. w wyniku infekcji, z 37°C na np. 39°C. Przykładem bardziej niebezpiecznej hipertermii naturalnej jest udar cieplny.

Skomentuj →

Udar cieplny

ICD-10T67.

Udar cieplny – potencjalnie śmiertelny stan chorobowy wywołany nagłym wzrostem temperatury ciała powyżej 40 °C (według innych źródeł powyżej 40,6 °C[1]), co prowadzi do dysfunkcji układu nerwowego i innych narządów[2][3][4][5].

Wyróżnia się udar cieplny klasyczny (najczęściej występujący u starszych pacjentów lub u osób z innymi predyspozycjami podczas fal gorąca[6]) i wysiłkowy (występujący u osób ciężko trenujących lub pracujących w gorącym i wilgotnym środowisku[7][8][9])[1][2][5].

Patogeneza

Patogeneza udaru cieplnego nie jest dokładnie poznana[10].

Podejrzewa się, że hipertermia jedynie doprowadza do dalszych zmian, jakimi są zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS) i rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC)[3][11].

W chorobie może mieć znaczenie także endotoksemia, podwyższona produkcja tlenku azotu, działanie cytokin oraz zaburzenia w obrębie układu odpornościowego i pokarmowego[12][13][14][15].

Do choroby predysponują czynniki środowiskowe i genetyczne, otyłość, zażywanie leków oraz zły stan zdrowia[2][16]. Udarowi często ulegają też żołnierze podczas operacji wojskowych[17][18].

Zasugerowano powiązanie choroby ze złośliwą hipertermią[19].

Objawy

Początkowy zespół objawów, nazywany kurczami cieplnymi, objawia się bolesnymi kurczami mięśni brzucha, kończyn lub pleców[5][8].

Następnie pojawia się osłabienie cieplne, którego objawy to złe samopoczucie, nudności, ból głowy, silne pocenie się, blada i chłodna skóra, zawroty głowy i kurcze mięśni[8][10][5]. Później choroba przechodzi w udar cieplny[20].

Do jego objawów zalicza się skrajne zmęczenie, nudności, wymioty, biegunkę, zaczerwienienie twarzy i gorącą, suchą skórę, zawroty głowy, nieskoordynowane ruchy, splątanie, majaczenie, drgawki, a czasami nawet śpiączkę[1][3][8].

Może on prowadzić do ostrej niewydolności wątroby, nerek, oddechowej lub nawet wielonarządowej, encefalopatii, rabdomiolizy, zaburzeń rytmu serca, udaru niedokrwiennego mózgu (rzadko[7]), zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego i ostatecznie do śmierci[1][20][21][22].

Badanie krwi może wykazać podwyższony hematokryt i stężenie hemoglobiny, erytrocytozę, leukocytozę, cechy DIC (trombocytopenię i zaburzenia krzepnięcia), hipernatremię, hipokalcemię, hipofosfatemię i hiperkaliemię (początkowo hipokaliemię), zwiększenie aktywności kinazy kreatynowej, dużą lukę anionową i cechy niewydolności nerek i wątroby[5][10][16][23]. Badaniem moczu można wykryć białkomocz, krwinkomocz oraz mioglobinurię[5].

Pierwsza pomoc

Łagodną chorobę można wyleczyć odpoczynkiem i nawadnianiem doustnym[24].

Przy wyczerpaniu cieplnym chorego powinno przenieść się do chłodnego pomieszczenia, ściągnąć jego ubranie, podawać chłodną wodę doustnie i chłodzić, skraplając letnią wodą, stosując wilgotne okłady lub okłady z lodu albo zanurzanie w zimnej wodzie (przy czym należy mieć na uwadze, że stosowanie bardzo zimnych okładów i lodu doprowadza do obkurczenia naczyń krwionośnych, a w konsekwencji do ograniczenia ich zdolności do oddawania ciepła)[8][25]. W przypadku udaru cieplnego należy natychmiast zacząć chłodzić chorego (nie doprowadzając do spadku temperatury ciała poniżej 38 °C) i wezwać pogotowie ratunkowe[8][25]. Jeśli chory nie jest w stanie połykać, nie należy zmuszać go do picia[8]. Do zapamiętania zasad pierwszej pomocy przy chorobie służy anglojęzyczny akronim FIRE[24]:

• F – płyny (nawadnianie chorego) (fluid)
• I – chłodzenie (lód) (ice)
• R – odpoczynek (rest)
• E – rozpoznanie choroby (recognition of emergency)

Rozpoznanie

Udar cieplny rozpoznaje się na podstawie objawów, badania przedmiotowego i historii pacjenta[26].

Leczenie

Leki przeciwgorączkowe są nieskuteczne[5]. Chorobę leczy się, podając dożylnie płyny w temperaturze pokojowej (co jednocześnie wyrównuje towarzyszące odwodnienie), obniżając temperaturę ciała oraz stosując leczenie podtrzymujące[5][21][27]. Proponowana jest także technika selektywnego chłodzenia mózgu[2].

Rokowanie