Ileostomia – pielęgnacja, dieta, powikłania

Stomia jest wyłonięciem części jelita na powierzchnię skóry, umożliwiającym wydalanie resztek pokarmowych (w przypadku jejuno-, ileo- i kolonostomii) lub moczu (uro- i cystostomia) oraz dostarczanie substancji odżywczych (gastrostomia).

Stomia, w odróżnieniu od przetoki, jest połączeniem tworzonym w sposób zamierzony [1].Ileostomia jest wyprowadzeniem na powierzchnię ciała zakończenia jelita cienkiego.

Zabieg wykonuje się, gdy nie ma możliwości wydalania kału przez odbyt, zazwyczaj podczas operacji usunięcia całego jelita grubego, w wyniku np. zaawansowanej choroby nowotworowej [1,2]

Mam ileostomię… i co dalej?

© Sherry Yates Young / 123RF

Wyłonięcie jelita na powierzchnię skóry, chociaż brzmi niepokojąco, nie wymaga potężnych zmian w dotychczasowym żywieniu. Zdecydowanie jednak fakt ten stanowi pełen dyskomfort dla pacjenta, zwłaszcza na początku. Dlatego bardzo ważne jest przeszkolenie pacjenta z pielęgnacji stomii, wymiany worków stomijnych, czy reagowania na wszelkie niepokojące zmiany. Takiej edukacji dokonuje personel medyczny, zazwyczaj pielęgniarka. Dietetyk z kolei ma za zadanie przedstawić pacjentowi zasady żywienia, wyjaśnić, jakie zmiany będą niezbędne i jak radzić sobie przy powszechnych dolegliwościach.

Zabieg wyłonienia ileostomii wiąże się z utratą funkcji, jakie pełniło dotychczas jelito grube, a więc wchłaniania wody, elektrolitów i formowania stolca. Skutkuje to większymi objętościami wydalanych resztek o konsystencji płynnej lub półpłynnej. Ponadto wydalanie nie jest już zależne od woli pacjenta.

Brak jelita grubego może oznaczać niedobory sodu i potasu oraz witaminy K, B12 i kwasu foliowego, co należy wziąć pod uwagę podczas planowania żywienia.

U pacjentów z ileostomią występuje także zwiększone ryzyko kamicy żółciowej (ograniczamy niezdrowe tłuszcze i podaż tego składnika ogółem) i nerkowej (głównie szczawianowo-wapniowej – ograniczamy produkty takie jak kakao, szczaw, rabarbar, szpinak) [3].

Pierwsze dni po zabiegu

W krótkim czasie po wyłonieniu stomii, kiedy przewód pokarmowy nie pracuje jeszcze prawidłowo, może być konieczne żywienie pozajelitowe, a w lżejszych przypadkach – dojelitowe, z wykorzystaniem gotowych diet przemysłowych. Gdy stan ten ulegnie poprawie, można zacząć stopniowo podawać pokarmy doustnie [3].

Carrot soup

Na początku będą to posiłki w formie płynnej i półpłynnej – kleiki, kisiele, budynie, zmiksowane zupy, by następnie zacząć dodawać do diety produkty stałe. Żywienie w tym okresie powinno opierać się na zasadach diety lekkostrawnej, z ograniczeniem błonnika pokarmowego, cukrów prostych i tłuszczu.

Jak duże powinno być to ograniczenie? Jest to kwestia bardzo indywidualna i zależy od stanu pacjenta. Zazwyczaj większe zastosowanie ma błonnik rozpuszczalny, który można znaleźć m.in. w gotowanej marchwi, ziemniakach, bananach i gotowanych płatkach owsianych.

Ze względu na swoje właściwości absorpcyjne będzie zwiększał gęstość stolca i pozwoli opanować występujące w początkowym okresie biegunki. Gdy częstość wypróżnień i konsystencja stolca unormują się, można zacząć wprowadzać większe ilości warzyw, owoców, w postaci gotowanej i przetartej, bez skórki i pestek.

Wszelkie niepokojące zmiany, reakcje należy zapisywać, zwłaszcza przy dalszym rozszerzaniu diety [3,4].

Podczas rozszerzania diety, ale także w całym okresie jej trwania, warto zaopatrzyć się w notes i prowadzić swego rodzaju dzienniczek żywieniowy, w którym zapisujemy występujące objawy (lub ich brak) po spożyciu danego produktu.

Dieta powinna być również wysokoenergetyczna i wysokobiałkowa. Może się również okazać, że u pacjenta pojawiła się nietolerancja laktozy.

W tym wypadku należy zrezygnować w początkowym okresie z produktów zawierających ten dwucukier, a następnie stopniowo, pod kontrolą go wprowadzać.

W przypadku trudności z pokryciem zapotrzebowania energetycznego pacjenta, można rozważyć podaż gotowych preparatów odżywczych [3,4]

Ileostomia – zalecenia żywieniowe

Podstawowe zalecenia

Pacjentom z wyłonioną ileostomią zaleca się spożywanie regularnych posiłków o małej objętości, ok. 5-6 razy dziennie. Powinni pamiętać o tym, aby jeść w spokoju i dokładnie przeżuwać pokarm. Produkty powinny być świeże, jak najmniej przetworzone (ograniczenie ryzyka zatruć, infekcji).

Należy ograniczyć udział w diecie takich składników jak nasycone kwasy tłuszczowe (np. w maśle, serach żółtych, smalcu, oleju kokosowym) czy cukry proste (np. słodycze, wypieki, syropy, dżemy).

W żywieniu uwzględniamy większe ilości pełnowartościowego białka, pochodzącego z chudych mięs (kurczak, indyk, królik, cielęcina) i ryb (dorsz, tuńczyk), jaj, chudych twarogów (jeśli są tolerowane).

Staramy się ograniczyć podaż tłuszczów ogółem, ale nie zapominamy o tych niezbędnych, wykazujących pozytywne działanie na ustrój. Ich źródłem mogą być miękkie margaryny roślinne, oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany.

Niektóre zalecenia mówią, aby zrezygnować z tłustych ryb, choć stanowią najlepsze źródło kwasów omega-3. Najlepszym sposobem będzie jednak obserwacja reakcji organizmu na ich podaż.

Można również rozdzielić porcję na 2-3 posiłki [3,5].

Probiotyki

Celem wsparcia pracy jelit warto rozważyć podaż fermentowanych produktów mlecznych, zawierających korzystne szczepy bakteryjne. Najlepsze (najwiarygodniejsze) będą takie produkty, która na etykiecie zawierają dokładne nazwy szczepu, zawartość bakterii w gramie produktu (10^5-10^6 jtk/g) oraz opis działania na organizm.

Obróbka termiczna

Przygotowując potrawy należy zrezygnować ze smażenia i pieczenia z dodatkiem tłuszczu, a zamiast tego zastosować gotowanie w wodzie i naparze, duszenie (bez obsmażania), pieczenie w folii/rękawie. Przyrządzając zupy wykorzystujemy chude mięsa lub wywary warzywne, do zagęszczania stosujemy raczej zawiesinę mąki i wody, używamy łagodnych przypraw [4,5]

© Evgeniya Kramar / 123RF

Powszechne dolegliwości i powikłania

Biegunka

Częstym zjawiskiem u pacjentów, występującym nie tylko w okresie po operacji, jest biegunka.

Ponieważ rozrzedzenie stolca i większe jego objętości są rzeczą normalną przy ileostomii, biegunkę rozpoznaje się dopiero, gdy ilość wydalanej treści pokarmowej przekracza litr na dobę (worki stomijne wymieniane dwa razy częściej niż zwykle).

W przypadku wystąpienia biegunki, należy, podobnie jak w okresie pooperacyjnym, zastosować dietę zapierającą, zawierającą błonnik rozpuszczalny (chleb pszenny, niedojrzałe banany, jabłka, gotowana marchew), unikać produktów, które mogłyby nasilać fermentację (fruktoza w miodzie i sokach, laktoza w nabiale) i zwiększyć ilość przyjmowanych płynów nawet do 2-3 litrów (oprócz wody także mocne napary herbaty, owoców jagody czy kakao). Pomocne mogą być także probiotyki zawierające szczep Lactobacillus rhamnosus GG [3].

Zablokowanie stomii

Do zjawiska zablokowania stomii może dojść u pacjentów w wyniku obecności w diecie produktów trudno, niecałkowicie strawialnych. Należą do nich m.in. seler, fasola, kapusta, suszone owoce, białe części pomarańczy, nasiona, pestki.

Dolegliwościom można zaradzić, unikając wymienionych produktów lub innych, źle tolerowanych. Także w kontekście występowania blokady pomocna może być kontrola występujących objawów przy wprowadzaniu danego produktu do diety.

Gdy problem się powtarza lub treść jelitowa w ogóle nie pojawia się w worku stomijnym, konieczna może być wizyta u lekarza specjalisty [6].

Jak na jelita wpływa dany produkt? – tabela

Pewne produkty mogą przynosić ulgę w niektórych dolegliwościach związanych z ileostomią oraz ułatwiać codzienne funkcjonowanie. Ich listę oraz działanie przedstawiono w tabeli poniżej.

Źródło: [4]

Źródła:

1. Komorowski A.L. Stomia. Artykuł ze strony Medycyna Praktyczna. 2017. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/diagnostyka/132730,stomia
2. Rychlik E. Stomia – na co zwracać uwagę w diecie. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. 2017. https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/stomia—–na-co-zwracac-uwage-w-diecie
3. Korab T. Dieta dla pacjentów ze stomią. Szpital Miejski Specjalistyczny im. G. Narutowicza w Krakowie. http://www.narutowicz.krakow.pl/uploaded/FSiBundleContentBlockBundleEntityBlockFilesElement/filePath/575/dieta-dla-pacjentow-ze-stomia-po-resekcji-odcinkowej-jelit-wyd.ii.pdf
4. Informacja dla pacjenta – zalecenia dietetyczne w stomii. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu. http://wssk.wroc.pl/files/upload/files/17%20Zal%20zalecenia%20dietetyczne.pdf
5. Jarosz M. (red.), Żywienie chorych ze stomią, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
6. Opieka stomijna. Poradnik dla osób ze stomią. Convatec 2017

0 0 głosuj

Oceń artykuł 🙂

Stomia

1. Co to jest stomia?

Wyraz „stomia” pochodzi z języka greckiego i oznacza dosłownie otwór, usta. Inaczej nazywa się ją: przetoką jelitową, przetoką moczową, sztucznym odbytem lub brzusznym odbytem.

Jest to celowo wykonane połączenie między światłem narządów wewnętrznych a skórą.

Jeżeli takie połączenie powstaje między narządami w następstwie choroby lub jest powikłaniem leczenia, wówczas mówimy o przetoce.

Wyłonienie stomii może w zasadzie dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego: przełyku (przetoka ślinowa), żołądka (gastrostomia), jelita cienkiego (w zależności od umiejscowienia na jego przebiegu – jejuno- lub ileostomia), a także jelita grubego (kolostomia). Wyłonione mogą zostać również elementy układu moczowego – za pomocą drenu łączącego np. miedniczkę nerkową, moczowód i pęcherz moczowy ze skórą lub przez wstawkę z jelita cienkiego łączącą wszczepione w nią moczowody ze skórą.

2. Jak wykonuje się stomię?

Stomię wykonuje się najczęściej w trakcie operacji w obrębie przewodu pokarmowego lub układu moczowego. Polega to na chirurgicznym wytworzeniu połączenia między przewodem pokarmowym lub układem moczowym a skórą na brzuchu.

Wskazaniami do wyłonienia stomii są choroby nowotworowe i nienowotworowe, wady wrodzone lub urazy utrudniające bądź uniemożliwiające wydalanie drogą naturalną.

Stomię jelitową wykonuje się również po to, by odbarczyć chorą część jelita lub zabezpieczyć gojenie zespoleń chirurgicznych w jego obrębie.

Szczególnym rodzajem stomii jest gastrostomia, czyli połączenie światła żołądka ze skórą. Taka stomia pełni funkcję odżywczą. Gdy przyjmowanie pokarmu drogą przez jamę ustną i przełyk jest ograniczone lub niemożliwe, podaje się pacjentowi zmiksowany pokarm lub diety przemysłowe przez chirurgicznie lub endoskopowo wprowadzoną rurkę do żołądka.

3. Jak pielęgnować skórę wokół stomii?

Pielęgnacja skóry wokół stomii jest bardzo ważna, ponieważ jest ona narażona na ciągły kontakt z treścią jelitową lub moczem. W następstwie działania kwasów i enzymów trawiennych skóra może ulec podrażnieniu, może dojść do stanu zapalnego, owrzodzenia lub martwicy.

Do pielęgnacji skóry w okolicy stomii stosuje się różnorakie środki: pasty stomijne (wygładzające nierówności skóry wokół stomii i ułatwiające szczelne założenie worka stomijnego), zmywacze (używane podczas wymiany worków i usuwające zabrudzenia), kremy przeciwodparzeniowe oraz płytki ochronne.

4. Jaka dieta jest zalecana w przypadku stomii?

Pacjent ze stomią powinien stosować taką dietę, która nie będzie powodować biegunek ani zaparć. Posiłki należy jeść regularnie, najlepiej o tej samej porze. Wskazane jest spożywanie 5 posiłków dziennie – niewielkich objętościowo, dzięki czemu będą lepiej przyswajalne.

Powinno się też codziennie wypijać co najmniej 2 litry niegazowanej wody, co zapewni właściwą pracę jelit. Należy wybierać produkty pełnoziarniste, co zapobiega zaparciom. Zaleca się ograniczyć ilość spożywanych słodyczy i pokarmów smażonych.

Powinno się unikać: kapusty, grochu, fasoli, bobu, cebuli i szparagów, ponieważ nasilają perystaltykę i działają gazotwórczo. Gdy występują zaparcia, trzeba zwiększyć ilość owoców i warzyw oraz płynów w diecie.

 W przypadku biegunki należy uzupełniać płyny, spożywać kleik ryżowy lub ryż, marchwiankę i banany (są bogate w potas). Przy nasilonej biegunce warto rozważyć konsultację lekarską.

5. Jakie mogą być powikłania stomii?

Powikłania mogą mieć charakter miejscowy lub ogólnoustrojowy. Do powikłań miejscowych wczesnych należą: obrzęk stomii, infekcja okołostomijna, krwawienie ze stomii i martwica stomii. Powikłania miejscowe późne to: zwężenie stomii, wciągnięcie/wpadnięcie stomii, wypadanie stomii i przepuklina okołostomijna.

Powikłania wczesne mogą być zaopatrywane podczas pobytu szpitalnego związanego z wyłonieniem stomii. Powikłania późne niekiedy wymagają kolejnych zabiegów operacyjnych.

Wśród powikłań ogólnoustrojowych wyróżnia się: psychologiczne (poczucie okaleczenia), seksualne (domniemana utrata atrakcyjności seksualnej) i metaboliczne (najczęściej przy ileostomii, na skutek wzmożonej utraty wody przez organizm).

6. Czy stomię ma się do końca życia?

Stomia może być czasowa lub stała (definitywna). Stomię czasową wyłania się wtedy, gdy istnieją możliwości techniczne odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego po pierwotnej operacji resekcyjnej.

Stomia definitywna jest niezbędna wówczas, gdy nie ma technicznych możliwości odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego lub stopień zaawansowania choroby bądź stan ogólny pacjenta nie pozwalają na podjęcie takiej próby.

Ileostomia: dieta, worki i pielęgnacja. Czym dokładnie jest?

Ileostomia jest rodzajem stomii jelitowej wytwarzana na jelicie cienkim. Zakładana jest w przypadkach, kiedy naturalne wydalanie jest uniemożliwione, zazwyczaj na skutek stanu chorobowego.

Stosowanie odpowiedniej diety oraz codzienna pielęgnacja pozwalają uniknąć powikłań i ułatwiają życie z ileostomią.

Spis treści

Co to jest ileostomia?

Stomia jelitowa jest wyłonieniem końcówki jelita na powierzchnię skóry brzucha na drodze zabiegu chirurgicznego.

Nazywana bywa sztucznym odbytem, ponieważ wytwarza się ją w sytuacjach, kiedy pacjent nie jest w stanie wydalać kału drogą naturalną, np. po usunięciu odbytnicy lub fragmentu jelita.

Wówczas zakończenie zachowanego, zdrowego fragmentu wyciąga się na zewnątrz brzucha, przez otwór wycięty w powłokach jamy brzusznej. 

Śluzówkę jelita wywija się i przyszywa do skóry, dzięki czemu powstaje ujście na zewnątrz. Do ujścia tego przytwierdza się specjalne worki, w których gromadzony jest kał. Ileostomiajest rodzajem stomii wyłanianym na odcinku jelita cienkiego, w odróżnieniu od kolostomii, którą wytwarza się na jelicie grubym.

Wyłoniony zabiegowo na zewnątrz fragment jelita ma długość ok. 2-3 cm i purpurową lub czerwoną barwę. Nie jest on unerwiony, co znacząco ułatwia pielęgnację, ponieważ jego dotykanie nie wywołuje dolegliwości bólowych.

Ileostomia zakładana jest zawsze po prawej stronie brzucha. Kał przez nią wydalany ma płynną lub półpłynną konsystencję (normalnie formowanie kału w postaci stałej odbywa się dopiero w jelicie grubym).

Rodzaje ileostomii

W zależności od tego, czy ciągłość przewodu pokarmowego pacjenta może zostać odtworzona, czy nie, wyróżnia się dwa typy ileostomii:

• ileostomia czasowa (in. tymczasowa lub protekcyjna) – zakładana na pewien czas, w przypadkach, gdy jest szansa na odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego, np. na czas gojenia po usunięciu fragmentu jelita cienkiego, przed jego ponownym zespoleniem,  
• ileostomia ostateczna (in. definitywna) – wytwarzana dożywotnio, gdy wiadomo, że ciągłość przewodu pokarmowego nie będzie mogła być odtworzona, np. po chirurgicznym usunięciu całego jelita grubego i odbytnicy lub definitywnym usunięciu chorego fragmentu jelita cienkiego.

Ze względu na ilość wykonanych otworów stomijnych wyróżnia się:

• ileostomię jednolufową – jelito cienkie zostaje przecięte, końcówka zdrowego fragmentu wyłaniana jest na powierzchnię skóry brzucha, tworząc ileostomię, natomiast druga końcówka zaszywana zostaje ślepo lub reszta jelita, wraz z kolejnymi odcinkami przewodu pokarmowego zostają na zawsze usunięte,  
• ileostomię dwulufową(in. pętlową) – jelito cienkie zostaje przecięte lub wycina się jego fragment, a obie końcówki wyłania się na powierzchnię skóry brzucha, tworząc dwa otwory stomijne; taki rodzaj ileostomii ma charakter odwracalny, po zakończonym leczeniu stomię usuwa się, a końcówki jelita zespala ze sobą, odtwarzając ciągłość przewodu pokarmowego.

Reklama

Pielęgnacja ileostomii a powikłania

W przypadku ileostomii, worki stomijne są nieprzezroczyste i mają kolor ciała, dzięki czemu pozostają niemal niewidoczne, nawet w sytuacji ich odsłonięcia spod ubrania. Wymiany worków i pielęgnacji samej stomii uczy pacjentów pielęgniarka stomijna tuż po wykonanym zabiegu. 

Pielęgnacja opiera się na zachowywaniu odpowiedniej higieny oraz zapewnieniu ciągłego dostępu powietrza. W tym celu stomikom zaleca się noszenie przewiewnej, luźnej odzieży wykonanej z naturalnych materiałów, które nie powodują nadmiernego pocenia.

Podstawą higieny jest częste przemywanie stomii letnią wodą z mydłem. Do pielęgnacji nie powinno stosować się wielu detergentów, by zmniejszyć ryzyko np. wystąpienia reakcji alergicznych.

Zapewnienie ileostomii czystości i dostępu powietrza pozwala skutecznie uniknąć najczęstszych powikłań, takich jak:

• nadżerki wokół otworu,
• reakcje alergiczne,
• zakażenia bakteryjne.

Oprócz powikłań wynikających z nieodpowiedniej pielęgnacji, możliwe jest pojawienie się powikłań chirurgicznych:

• zwężenia stomii,
• jej wpadania bądź wypadania,
• krwawienia,
• niedrożności,
• martwicy.

Dzięki mnogości oferowanych pacjentom akcesoriów stomijnych pacjenci po zabiegu nie muszą rezygnować z takich sfer życia jak podróżowanie, seks czy aktywność fizyczna (tę jednak bezwzględnie trzeba skonsultować z lekarzem). Codzienność ze stomią jest coraz łatwiejsza, a dostępne środki zapewniają wygodę i dyskrecję.

Dieta przy ileostomii

Dla pacjentów z ileostomią oprócz jej odpowiedniej pielęgnacji, bardzo ważna jest dieta. Przede wszystkim chodzi o to, by uniknąć takich zaburzeń jak biegunka lub zaparcia, które dla stomików mogą stanowić poważny problem.

Należy pamiętać, że krótszy przewód pokarmowy to niepełny proces trawienny, a w przypadku ileostomii pojawia się również problem nadmiernego ubywania płynów. Dlatego też pacjentom po zabiegu zaleca się stosowanie pewnych zasad żywieniowych:

• uzupełnianie elektrolitów, np. przez spożywanie nim. 2 l płynów dziennie – głównie wody, zdrowych soków owocowych i warzywnych, słabej herbaty i kawy,
• dokładne rozdrabnianie i przeżuwanie pokarmu ułatwiające późniejsze jego trawienie,
• regularność posiłków – najlepiej częste spożywanie niewielkich porcji – 5 posiłków dziennie o stałych porach,
• spożywanie dużej ilości produktów o wysokiej zawartości błonnika wspierającego metabolizm,
• spożywanie wyłącznie świeżych i pełnowartościowych produktów,
• unikanie ciężkostrawnych produktów wysokotłuszczowych, jak majonez, czekolada, żółty ser.

Wskazania do ileostomii

Ileostomia wyłaniana jest przeważnie na skutek chorób przewodu pokarmowego prowadzących do definitywnego usunięcia jego fragmentu. 

Najczęstsze choroby będące wskazaniem do ileostomii to:

Najczęstszą przyczyną wyłonienia ileostomii jest nowotwór umiejscowiony w przewodzie pokarmowym – jelicie grubym lub fragmencie jelita cienkiego. Rokowania przy chorobie nowotworowej mogą być różne, a zależą przede wszystkim od tego, na jakim etapie została postawiona diagnoza i rozpoczęte leczenie.

Czytaj też:

Oceń artykuł

(liczba ocen 0)

16524

Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na temat zdrowia i zdrowego stylu życia, zapraszamy na nasz portal ponownie!

Kolostomia – co to jest, pielęgnacja, dieta przy kolostomii

Kolostomia to chirurgiczne wyprowadzenie światła jelita grubego na powierzchnię brzucha. Wykonuje się ją np. po wycięciu odbytnicy lub innego fragmentu jelita grubego, gdy niemożliwe jest wydalanie kału w naturalny sposób.

Kolostomia wykonywana jest najczęściej na końcowym odcinku jelita grubego – na esicy lub okrężnicy zstępującej (wtedy znajduje się po lewej stronie brzucha), rzadko – na okrężnicy wstępującej (stomia jest wtedy po prawej stronie brzucha) lub poprzecznej (w pobliżu linii środkowej brzucha).

Pakiety do pielęgnacji stomii

Wskazaniem do wyłonienia kolostomii są m.in:

• nowotwory jelita grubego i odbytu,
• choroby zapalne jelit,
• choroba uchyłkowa jelita grubego,
• urazy miednicy małej i odbytu,
• powikłania radioterapii (przetoki odbytniczo-pochwowe, odbytniczo-pęcherzowe),
• wady wrodzone dolnego odcinka jelita grubego.

Tak jak inne rodzaje stomii, kolostomia może być czasowa lub stała. Jeśli konieczne jest usunięcie odbytnicy i odbytu, wówczas wytwarza się kolostomię na stałe.

Czytaj też: Stomia – co to jest, rodzaje stomii, rodzaje systemów stomijnych

Jeśli odbyt nie został wycięty, po jakimś czasie można połączyć zachowaną część jelita z odbytem i przywrócić ciągłość układu pokarmowego. Wszystko zależy od przyczyny, dla której wyłania się kolostomię, a także od dalszego przebiegu choroby i stanu chorego.

Jak wygląda kolostomia?

Prawidłowa kolostomia powinna być wilgotna, czerwona lub purpurowa i wystawać 0,5-1,5 cm ponad skórę. Nie jest unerwiona, dlatego dotykanie jej nie sprawia bólu.

Pielęgnacja kolostomii

Po wykonaniu kolostomii wszystkie treści jelitowe i gazy trafiają do worka stomijnego, który przykleja się do skóry brzucha wokół stomii.

W przeciwieństwie do ileostomii, czyli stomii na jelicie cienkim, stolec jest częściowo uformowany, dzięki czemu łatwo jest uzyskać regularność wypróżnień – worek wystarczy wymieniać raz dziennie.

Jeśli kolostomia została wyłoniona w początkowej części jelita grubego, treść jelitowa będzie bardziej płynna niż przy stomii na końcowym odcinku (główną funkcją jelita grubego jest wchłanianie płynów i elektrolitów i formowanie stolca).

Do wyboru są systemy stomijne jedno- lub dwuczęściowe. W jednoczęściowych worek jest trwale połączony z płytką klejącą, w dwuczęściowych worek można wymienić bez odklejania płytki z brzucha.

Worki wyposażone są w filtr do odprowadzania gazów.

Przy wymianie worka skórę wokół stomii należy oczyścić ciepłą wodą i przeznaczonymi do tego preparatami łagodzącymi podrażnienia i zwiększającymi przyczepność worka, i dokładnie osuszyć.

Płytka powinna przylegać dokładnie do skóry wokół stomii – w przeciwnym razie treść jelitowa może mieć kontakt ze skórą i działać na nią drażniąco. Dostępne są też preparaty uszczelniające przeznaczone dla stomików.

Stomia – worki do zbiórki moczu, cewniki, pasty stomijne

Kolostomia a dieta

Kolostomia nie wymaga przestrzegania specjalnych zaleceń dietetycznych – dieta powinna być urozmaicona i zbilansowana, aczkolwiek niektórzy stomicy muszą wyeliminować lub ograniczyć jedzenie pewnych pokarmów.

Dotyczy to zwłaszcza produktów sprzyjających powstawaniu gazów, takich jak warzywa kapustne i strączkowe, cebula, por, kukurydza, napoje gazowane, piwo. Wskazane są za to fermentowane produkty mleczne – jogurt, kefir, maślanka.

Ograniczeniu produkcji gazów sprzyjają też regularne posiłki, jedzenie z zamkniętymi ustami.

Czytaj też: Ileostomia – co to jest, pielęgnacja, dieta przy ileostomii

W Ortopedio.pl dobierzemy właściwy stabilizator jak i wózek inwalidzki. Sprzęt medyczny dostępny na naszej stronie jest najwyższej jakości i posiada bardzo długą gwarancję. Refundacja NFZ.

W asortymencie posiadamy: stabilizator kolana, stabilizator kostki, stabilizator barku, stabilizator nadgarstka, orteza tułowia, ortezy stawu kolanowego, ortezy stopowo-goleniowe, ortezy stawu skokowego, sprzęt do ćwiczeń, łóżka rehabilitacyjne, wózki inwalidzkie, balkoniki i podpórki, sprzęt przeciwodleżynowy i wiele innych.

Ileostomia

Ileostomia.

Ileostomia – stomia wytworzona na jelicie cienkim, czyli operacyjne wyprowadzenie światła jelita cienkiego na powierzchnię brzucha, umożliwiające wydalanie płynnej treści jelitowej. Po przecięciu jelita jego koniec zostaje wynicowany tak, że na zewnątrz jest śluzówka, i przyszyty do skóry[1]. Zazwyczaj umieszczana jest po prawej stronie brzucha, nieco poniżej pępka.

Przyczyny wytworzenia ileostomii

Ileostomię najczęściej wykonuje się w następstwie usunięcia całego jelita grubego razem z odbytem, co uniemożliwia gromadzenie się kału w naturalnym wewnętrznym zbiorniku, jakim jest odbytnica i kontrolowanie jego wydalania za pomocą zwieraczy odbytu.

Konieczne jest wtedy utworzenie nowej drogi wydalania stolca, która umożliwiałaby pacjentowi możliwie jak najlepszy komfort, gdyż płynny stolec wydostaje się z jelita cienkiego w sposób całkowicie niekontrolowany.

Rozwiązaniem w tej sytuacji jest wyłonienie końca jelita i tym samym umożliwienie spływu stolca do sztucznych zewnętrznych zbiorników, czyli worków stomijnych, naklejanych na skórę wokół przetoki.

Całkowite usunięcie jelita grubego (proktokolektomia) najczęściej jest konieczne w przebiegu zaostrzeń wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby Leśniowskiego-Crohna, a także z powodu polipowatości rodzinnej[2]. Czasami konieczność usunięcia jelita grubego jest spowodowana wadami wrodzonymi lub chorobami genetycznymi.

Wyłonienie ileostomii może być też następstwem usunięcia fragmentu jelita cienkiego, np. z powodu jego nowotworu.

Ileostomia zazwyczaj wykonywana jest na stałe, choć czasami, jeżeli pozostawione są zwieracze odbytu, możliwe jest odtworzenie naturalnej drogi wydalania poprzez uformowanie z końcowej części jelita cienkiego wewnętrznego zbiornika (poucha) i połączenie go z odbytem.

Dieta przy ileostomii

Usunięcie całości jelita grubego może być przyczyną odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych (jelito cienkie po wykonaniu ileostomii wprawdzie ‘uczy się’ wchłaniać wodę, ale nigdy w takim stopniu jak jelito grube), dlatego przy ileostomii konieczne jest picie dużej ilości płynów (co najmniej 2 litry dziennie) i uzupełnianie elektrolitów.

Picie zbyt małej ilości wody powoduje szybkie odwodnienie, osłabienie, złe samopoczucie, uczucie ciągłego zmęczenia i łatwej męczliwości, poza tym może powodować zarówno zaparcia, jak i biegunki. Najlepiej pić niegazowaną wodę mineralną, soki, ziołowe herbatki, ale można też bez przeszkód pić kawę i zwykłą herbatę.

Alkohol nie jest zabroniony, ale niewskazany.

Poza tym ileostomicy nie muszą przestrzegać żadnej specjalnej diety, jedynie na niektóre rzeczy należy zwracać większą uwagę.

Czasami pacjentom stomijnym zdarzają się bolesne blokady (zaparcia) albo biegunki, które są szczególnie niebezpieczne właśnie u nich.

By im zapobiegać, należy pić dużo płynów, posiłki spożywać w spokoju i dokładnie przeżuwać pokarmy. Zalecane jest, aby zamiast 2-3 dużych posiłków dziennie spożywać 4-6 mniejszych posiłków.

W przypadku usunięcia fragmentu jelita cienkiego, pacjenci mogą mieć również problemy z wchłanianiem pokarmów (skrócone jelito ma mniejsze możliwości trawienne).

Im większa część jelita została usunięta, tym większe powoduje to zaburzenia (zespół krótkiego jelita).

Czasami, gdy pozostawiony kawałek jelita cienkiego nie jest w stanie przyswajać pokarmów w ilości wystarczającej do życia, konieczne jest żywienie pozajelitowe (dożylne).

Zaparcie (blokada stomii)

Zaparcie (blokada) u ileostomika najczęściej jest spowodowane błędem żywieniowym lub niestrawnością. Ileostomia przestaje wydalać stolec, następuje wzdęcie brzucha i odczuwa się silny ból kolkowy, napływający falami. Zaparcie może trwać od kilkunastu godzin do kilku dni, zazwyczaj mija samoistnie.

Blokadę mogą powodować niektóre produkty spożywcze, jednak w dużym stopniu zależy to od indywidualnych możliwości jelita. Zdarza się tak, że produkty, które u jednego ileostomika powodują bolesne zaparcia, inny pacjent może bez przeszkód jeść.

Niektóre produkty jednak powodują zaparcia u większości pacjentów z ileostomią, dlatego należy na nie uważać (wprowadzać do jadłospisu powoli, najpierw w małych ilościach i obserwować, czy nie powodują problemów).

Są to przede wszystkim: surowe jabłka, popcorn (prażona kukurydza), pomarańcze, mandarynki, grejpfruty (ale soki ze wszystkich owoców można pić bez ograniczeń), grzyby, orzechy, wiórki kokosowe, mak, szczypiorek.

Powoli wprowadzać do jadłospisu po operacji należy też wszystkie inne surowe owoce i warzywa, ale zazwyczaj nie ma z nimi większych problemów.

W czasie trwania zaparcia należy ograniczyć jedzenie, pić dużo wody. Bardzo pomocne może być masowanie lub delikatne uciskanie brzucha, a także ćwiczenia – ‘brzuszki’ lub przysiady. Przy dłużej trwających blokadach konieczne może być udanie się do lekarza, gdyż może to spowodować nawet skręt kiszek.

Biegunka

Treść wydobywająca się z ileostomii zawsze jest półpłynna. Pierwsze tygodnie po operacji jest nawet bardzo rzadka, z czasem jelito cienkie ‘uczy się’ wchłaniać wodę i stolec jest gęstszy.

Nigdy jednak nie będzie zupełnie gęsty ani uformowany jak u zdrowej osoby, która ma całe jelito grube.Pod pojęciem ‘biegunka’ rozumiemy stan, gdy stolec wyraźnie zmienił konsystencję na rzadszą niż dotychczas i jest go znacznie więcej.

Przy ostrej biegunce, gdy stolec jest rzadki prawie tak jak woda, należy szybko skontaktować się z lekarzem, gdyż grozi to poważnym odwodnieniem.

Biegunki mogą być spowodowane zatruciem pokarmowym, błędem żywieniowym (ciężkostrawne potrawy), piciem zbyt małej ilości wody.

Pielęgnacja ileostomii

Worki ileostomijne (jednoczęściowe)

Wydalanie kału z ileostomii jest całkowicie niekontrolowane (niezależne od woli), ponadto stolec wydobywający się z niej zawsze jest płynny lub półpłynny, stąd konieczne jest stałe zaopatrzenie przetoki w specjalne woreczki ileostomijne, naklejane na skórę, do których zbiera się kał. Wyróżniamy sprzęt dwuczęściowy (płytka naklejana na skórę + worki, które nakleja się na płytkę i wymienia dowolnie często bez konieczności odrywania płytki od skóry) oraz jednoczęściowy (woreczki naklejane bezpośrednio na skórę). Firmy produkujące sprzęt stomijny (ConvaTec, Coloplast, B Braun, Dansac) oferują wiele jego rodzajów, co umożliwia dobranie (najlepiej przez pielęgniarkę stomijną) optymalnego, najlepszego dla danego pacjenta typu[3].

Worek stomijny nakleja się na dokładnie oczyszczoną i wysuszoną skórę wokół stomii.

Bardzo ważne jest uprzednie jak najdokładniejsze dopasowanie (wycięcie) otworu w części samoprzylepnej worka (zwanej przylepcem) do rozmiaru i kształtu stomii – zbyt duży otwór powoduje dostawanie się żrącej treści jelitowej między ileostomię a brzeg przylepca, a w efekcie podrażnienia skóry i przeciekanie bądź odklejanie się worka stomijnego. Skórę wokół stomii należy myć jedynie czystą wodą, ewentualnie z dodatkiem szarego mydła. Bardzo przydatne w pielęgnacji skóry wokół ileostomii są rozmaite środki pomocnicze, dostępne w ramach limitu na sprzęt stomijny:

• gaziki ułatwiające czyszczenie skóry z treści jelitowej i resztek sprzętu stomijnego
• pasty, kremy, pudry, gaziki gojące podrażnienia
• pasty uszczelniające, kleje tzw. ‘druga skóra’, gaziki zwiększające przyczepność worków stomijnych

• Worki ileostomijne mają tę zaletę w porównaniu z kolostomijnymi, że są otwierane u dołu, dzięki czemu gdy woreczek wypełnia się, można go opróżniać bez konieczności wymiany na nowy.
• Ileostomicy, w przeciwieństwie do pacjentów z kolostomią, nie mogą wykonywać irygacji, które pozwalają na częściową regulację wypróżnień.
• W razie problemów z pielęgnacją stomii i doborem odpowiedniego sprzętu stomijnego, należy skontaktować się z pielęgniarką stomijną bądź chirurgiem.

Powikłania ileostomii[4]

Dermatologiczne

Miejscowe powikłania dermatologiczne występują bardzo często po wyłonieniu ileostomii, szczególnie w początkowym okresie, gdy przetoka wydziela większe ilości drażniącej treści, a także w przypadku nieprawidłowej pielęgnacji skóry wokół stomii.

Treść wydostająca się z ileostomii, czyli światła jelita cienkiego, stale jest płynna lub półpłynna i zawiera duże ilości kwasów żółciowych i soku trzustkowego, które niszczą skórę w okolicy przetoki, dlatego ileostomicy, dużo częściej niż pacjenci posiadający inne stomie, mogą mieć problemy z nadżerkami skóry wokół stomii oraz nieszczelnością sprzętu stomijnego, co niekiedy bardzo utrudnia codzienne życie.

Podrażnienia skóry wokół stomii mogą być spowodowane zarówno żrącym działaniem treści jelitowej, mającej kontakt ze skórą, jak i miejscowymi reakcjami alergicznymi na składniki płytki worka stomijnego lub środków pomocniczych (past, pudrów itp.). Uczulenia na sprzęt stomijny zdarzają się jednak coraz rzadziej, nowoczesny sprzęt wykonywany jest z substancji hypoalergicznych.

Chirurgiczne

Powikłania chirurgiczne występują znacznie rzadziej, należą do nich:

• niedokrwienie stomii
• martwica stomii (zwykle spowodowana jej niedokrwieniem)
• wypadanie stomii (związane najczęściej z niewłaściwym jej przymocowaniem do powłok brzusznych)
• wpadanie (wciągnięcie) stomii – może być spowodowane niedostatecznym ‘uwolnieniem’ jelita w trakcie operacji, a w efekcie nadmiernym jego napięciem (wciągnięcie następuje w tym przypadku już w okresie pooperacyjnym). W późniejszym okresie wpadanie stomii może być skutkiem znacznego wzrostu masy ciała, blokadą stomii, przepukliną. Powikłanie to bardzo utrudnia zaopatrzenie przetoki w sprzęt stomijny, a czasami zmusza do interwencji chirurgicznej.
• zakażenie okołostomijne lub przetoka okołostomijna
• przepuklina okołostomijna (występuje znacznie rzadziej niż przy kolostomii)

Zobacz hasło ileostomia w Wikisłowniku

1. ↑ Charakterystyka stomii jelitowych, Wirtualny Magazyn Pielęgniarki i Położnej
2. ↑ Dr hab. n. med. Marek Szczepkowski „Dobra stomia”
3. ↑ Krystyna Jewsiejczyk „Pielęgnowanie pacjenta z przetoką jelitową (stomią)”
4. ↑ Dr n. med. Jerzy Medyński „Powikłania stomii jelitowych”

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ileostomia&oldid=56747686”