Lęk wysokości – czym jest, jakie są objawy, jak się pozbyć?

fot. Fotolia

Od ponad 10 lat obserwuję u siebie niepokojące objawy związane ze znajdowaniem się na dużej wysokości. Za pierwszym razem leciałam z mężem i dziećmi samolotem do Włoch. To było okropne. Doznałam potwornego ataku paniki, byłam bliska omdlenia. Miałam kołatanie serca, mdłości, zawroty głowy i przyspieszone tętno. Więcej nie wsiadłam do samolotu.

Okazało się jednak, że podobne odczucia towarzyszą mi także, gdy jadę windą na szczyt wieżowca. Po prostu boję się dużych wysokości. Nawet patrząc przez okno, będąc na 10 piętrze, odczuwam ogromny lęk, którego nie jestem w stanie pokonać.

Najgorsze jest to, że mój syn właśnie wprowadził się na 10. piętro, a ja nie mogę wymigiwać się lękiem wysokości przed odwiedzinami wnuczka i pomocą przy nim.

Czy wizyta u specjalisty mogłaby mi pomóc? Czy jestem w stanie pokonać towarzyszący mi strach?

Na pytanie odpowiada Sławomir Wolniak, lekarz specjalista psychiatra, ordynator Kliniki Wolmed w Dubiu k. Bełchatowa:

Zdaniem wielu specjalistów nie ma potrzeby stosowania procedury terapeutycznej, jeśli zaburzenia lękowe nie utrudniają człowiekowi normalnego funkcjonowania. Są jednak takie przypadki, kiedy atawistyczny lęk przed wysokością w każdym momencie może stać się poważną przeszkodą nawet w codziennym funkcjonowaniu.

A trzeba wiedzieć, że lęk jest niezbędną reakcją organizmu na różne stany zagrożenia. Podpowiada nam np., że w określonych sytuacjach trzeba głośno krzyczeć, wołając o ratunek, a w innych schować się i być cicho. Mówi również, że wysokość i brak stabilności niosą ryzyko upadku.

Jednak rozwój cywilizacji sprawił, że oswoiliśmy się z potęgą inżynieryjnej myśli i wiele osób nie ma problemów z zamieszkaniem na najwyższym piętrze wieżowca czy z lataniem samolotem. Mimo to są takie osoby, które odczuwają silny niepokój przed zbyt wysokimi blokami, długimi tunelami, okrętami czy samolotami.

Tym bardziej, że często słyszymy o wypadkach, np. samolotowych, co dodatkowo działa na naszą wyobraźnię. Wrażliwy człowiek, który nie potrafi zracjonalizować swojego lęku, wytłumaczyć sobie, że jest on nieuzasadniony, zaczyna popadać w różne stany nerwicowe.

Zobacz też: Lęk – podstawowy objaw nerwicy

W nerwicy lękowej pojawiają się zarówno objawy psychiczne – uświadomione przeżywanie stanu zagrożenia – jak i fizjologiczne – podwyższone ciśnienie, przyspieszona akcja serca, potliwość, zaburzona perystaltyka jelit.

Pierwszą reakcją jest unikanie zagrożeń i czynników wywołujących podobne reakcje, ale często prowadzi to do izolacji i wyalienowania. Terapia zazwyczaj przynosi oczekiwane rezultaty. Chory uczy się rozumieć sytuacje, które wprawiają go w stan lęku, i odpowiednio na nie reagować.

Pacjent przyjmuje leki przeciwdepresyjne, które działają również przeciwlękowo i regulują sen.

Niezmiernie trudną sprawą jest samodzielne poradzenie sobie z panicznym, utrwalonym lękiem. Pomoc specjalisty udzielona w odpowiednim czasie będzie oznaczać pokonanie słabości i możliwość powrotu do dotychczasowego życia i codziennych obowiązków.

Zobacz też: Jak rozpoznać nerwicę natręctw?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Lęk wysokości (Akrofobia) – na czym polega, przyczyny, jak go pokonać?

Lęk wysokości (akrofobia) jest stosunkowo często spotykaną odmianą fobii. Polega na strachu przed przebywaniem na dużej wysokości, a także przed ewentualnym spadnięciem. Akrofobia nie występuje w trakcie oglądania filmów, zdjęć, a także grania w gry wideo.

Lęk wysokości jest fobią – zaburzeniem nerwicowym o charakterze lękowym. Osoba z akrofobią ma problemy z przebywaniem na wysokości, w górach, z lataniem samolotem, a nawet z ćwiczeniami na drabinkach czy przebywaniem na balkonie.

Lęk wysokości – z czego się bierze?

Pomimo wielu lat badań nad akrofobią, mechanizm powstawania lęku wysokości nadal nie został jednoznacznie wytłumaczony. Coraz częściej odchodzi się od przypisywania odpowiedzialności za fobię traumatycznym doświadczeniom z dzieciństwa.

Jeszcze do niedawna była to powszechnie uznawana przyczyna powstawania lęku wysokości oraz wielu innych fobii. Według tej teorii, osoby borykające się z lękiem wysokości mogły doznać w dzieciństwie przykrego doświadczenia związanego z wysokością, np.

wypadnięcia z wózka lub upadku z huśtawki, który odcisnął piętno na ich psychice.

Zwolennicy teorii ewolucyjnej zakładają, że lęk przed przebywaniem na dużej wysokości jest obecny w psychice każdego człowieka, jednak u niektórych osób jest on nasilony.

Lęk wysokości jest traktowany jako skutek procesu adaptacyjnego, dzięki któremu możliwe jest przeżycie.

Inna teoria głosi, że przyczyny akrofobii nie leżą w ludzkiej psychice, lecz są skutkiem zaburzenia pomiędzy wrażeniami z ucha wewnętrznego a bodźcem wzrokowym w czasie przebywania na sporej wysokości.

Objawy lęku wysokości

Osoby borykające się z lękiem wysokości, nawet na samą myśl o przebywaniu na dużych wysokościach, odczuwają negatywne emocje. Przebywanie na nich, a także ewentualna możliwość spadnięcia, choć niekiedy irracjonalna, wiąże się z szeregiem objawów charakterystycznych dla fobii.

Wśród nich lekarze wyróżniają najczęściej: silny niepokój, zawroty głowy, ból głowy, uczucie tzw.

miękkich nóg, duszności, problemy z oddychaniem, kołatanie serce, drżenie kończyn o różnym stopniu nasilenia, nadmierną potliwość, przyspieszoną akcję serca, pewność nadejścia nieuchronnej katastrofy wiążącej się z upadkiem oraz śmiercią, a także ogromny strach.

Powyższe objawy występują u osób z akrofobią, lecz ich występowanie jest indywidualne i u każdej osoby napad lękowy może przebiegać inaczej. Strach przed przebywaniem na dużej wysokości nigdy nie mija sam.

Trwa do czasu, aż osoba nie przestanie myśleć o ewentualnym znajdowaniu się w takim miejscu, lub do momentu, kiedy nie zmieni miejsca pobytu. Osoba z lękiem wysokości nie powinna być zmuszana do przebywania w miejscu, które budzi w niej lęk, ponieważ objawy fobii mogą znacznie się zaostrzyć.

Osoba z akrofobią może także doznać histerii, płaczu i załamania nerwowego, co pogłębi odczuwany przez nią lęk.

Jak pokonać lęk wysokości?

Lęku wysokości nie da się zwalczyć szybko i w prosty sposób, ale warto podjąć próby radzenia sobie z nieuzasadnionym strachem w czasie przebywania na dużej wysokości.

Leczenie lęku wysokości można rozpocząć w gabinecie psychoterapeuty, który pomoże przygotować się do przebywania na dużej wysokości. Istotną kwestią jest także samodzielne podejmowanie prób stawiania czoła fobii, poprzez np.

wspinanie się na niewysokie drzewo, wspinanie się na drabinki, wyprawę w niewysokie góry itp. W takich sytuacjach warto mieć u boku zaufaną osobę, która będzie dawać wsparcie i poczucie bezpieczeństwa. Strach należy przełamywać metodą małych kroków, tzw.

terapia szokowa w postaci ekstremalnego wystawiania się na sytuacje lękowe (np. skok na bungee) może przynieść osobie cierpiącej na akrofobię więcej szkody niż pożytku.

Należy pamiętać, że lęk wysokości można przezwyciężyć, ale w większości przypadków jest to proces bardzo żmudny i trwa latami. Nie istnieje skuteczna forma terapii środkami farmakologicznymi, dlatego z uwagi na potencjalne działania niepożądane nie warto decydować się na taką formę leczenia. Silną akrofobię można zwalczać prostymi środkami, np.

poprzez ostrożne wychodzenie na balkon. Na początku można podjąć próbę wyjścia w asyście drugiej osoby, a także trzymając się za poręcze lub barierki. W trakcie kolejnych prób można dokonać tego samemu, aż z czasem przebywanie na balkonie nie będzie powodować lęku oraz nieprzyjemnych doznań.

Osoby, które same nie są w stanie przezwyciężyć fobii, mogą skorzystać ze wspomnianych porad psychoterapeuty lub psychologa.

Bibliografia

– Imielski W., Zaburzenia psychiczne i emocjonalne, Scholar, Warszawa 2010.

– Fajkowska M., Szymura B., Lęk – geneza, mechanizmy, funkcje, Scholar, Warszawa 2009.

– Seligman M.E., Walker E.F., Rosenhan D.L., Psychopatologia, Zysk i S-ka, Poznań 2003.

– Wciórka J., Pużyński S., Rybakowski J., Psychiatria, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012.

Czy artykuł okazał się pomocny?

Lęk wysokości: z czego wynika i jak się go pozbyć?

2019-07-04 8:58 Katarzyna Hubicz Autor: Getty images

Lęk wysokości, inaczej akrofobia to stosunkowo częsta przypadłość – z ostrożnych szacunków wynika, że ma go co piąta osoba na świecie. Jak objawia się lęk wysokości, skąd się bierze i jak się pozbyć lęku wysokości?

Na lęk wysokości częściej cierpią kobiety – prawdopodobnie dlatego, że ogólnie są bardziej wrażliwe. Boisz się lotu samolotem? Nigdy w życiu nie zdecydowałabyś się na skok na bungee, a sama myśl o wjeździe na taras widokowy Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie sprawia, że miękną ci nogi, bo w domu boisz się wejść nawet na drabinę?

Dobra wiadomość jest taka, że nie jesteś tchórzliwa. Zła – że możesz cierpieć właśnie na akrofobię, zwaną również lękiem wysokości (akros to po grecku szczyt, a phobos oznacza strach).

Objawy lęku wysokości

Choć lęk wysokości wydaje się być błahy, nie należy go lekceważyć, gdyż jego objawy potrafią nie tylko nieźle utrudnić codzienne funkcjonowanie, ale również w pewnym sensie obciążać organizm.

Ogólnie dzieli się je na fizyczne oraz psychiczne. Te psychiczne to strach, który pojawia się zarówno w sytuacji, kiedy osoba dotknięta lękiem wysokości faktycznie znajduje się na znacznej wysokości i boi się, że za moment spadnie i się zabije, jak i wówczas, kiedy wyobraża sobie, że jest wysoko – doświadcza wtedy dokładnie takiego samego strachu.

• W tym pierwszym przypadku silny lęk wysokości objawia się nie tylko panicznym strachem i chęcią natychmiastowej ucieczki, ale również urojeniami: osobie z lękiem wysokości może wydawać się więc, że podłoże, na którym stoi, jest wyjątkowo niestabilne i chwieje się, a także – że ktoś, kto stoi za nią, za chwilę ją popchnie i zrzuci w przepaść.
• Lękowi wysokości często towarzyszą także objawy fizyczne – inaczej określane jako somatyczne – takie jak kołatanie serca, uczucie ucisku w gardle i w żołądku, drżenie rąk, uczucie miękkich nóg i osłabienia mięśni, przyspieszone ciśnienie tętnicze, zawroty głowy, uczucie duszenia się, nadmierna potliwość, nagła bladość, ból w klatce piersiowej – zazwyczaj są one ściśle powiązane z doznawanym wówczas uczuciem paniki.
• Czytaj:
• Fobie: co to jest fobia, rodzaje fobii, sposoby oswajania
• Entomofobia (lęk przed owadami) – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny lęku wysokości

Powody, dla których część osób boi się nie tylko przebywania na znacznej wysokości, ale nawet myśli na ten temat, nie są do tej pory dokładnie wyjaśnione. Część badaczy przypuszcza, że mogą być one zaprogramowane genetycznie (podobnie jak wiele innych fobii, w tym arachnofobia).

1. Lęk przed wysokością miał chronić ludzi przed zbyt szybkim wyginięciem na skutek upadku w przepaść – jednak ta hipoteza nie została jak dotąd potwierdzona z tego powodu, że wielu ludzi nie odczuwa takiego lęku, dlatego trudno jest jednoznacznie stwierdzić jakikolwiek udział genów.
2. Inną teorią, która miałaby tłumaczyć występowanie lęku wysokości, są doświadczenia z okresu wczesnego dzieciństwa – nawet te, których nie pamiętamy lub nie do końca jesteśmy w stanie powiązać ze stanem obecnym.
3. Badacze jako przykłady przywołują tu choćby dotkliwe upadki z przewijaka, których doświadcza część niemowląt na skutek nieuwagi rodziców czy upadków z drzewa, będących udziałem kilkulatków.

I znów – ta hipoteza nie tłumaczy, czemu lęk wysokości częściej odczuwany jest przez kobiety niż przez mężczyzn. Jedną z teorii jest również teoria obserwacji, zgodnie z którą obawy przez wysokością uczymy się w dzieciństwie od własnych rodziców, którzy zbyt impulsywnie reagują na zabawy na drzewie i zakazują popisów na drabinkach, bojąc się upadku.

Czytaj: Ablutofobia – przyczyny i objawy lęku przed myciem

Czy lęk wysokości można wyleczyć?

Lęk wysokości jest jedną z tych fobii, która potrafi uniemożliwić wykonywanie niektórych zawodów, a na co dzień mocno utrudnia życie. Dotknięte nią osoby niejednokrotnie mają problem z wyjściem na balkon czy z przejściem przez most – gdy znajdą się na wysokości doznają tak silnego ataku paniki, że przestają panować nad swoim zachowaniem.

Jednak wcale nie muszą żyć z tą dolegliwością, ponieważ obecnie lęk wysokości można w większości przypadków skutecznie wyleczyć. Jedną z metod leczenia jest psychoterapia, w trakcie której prowadzona jest terapia poznawczo – behawioralna.

Inną metodą jest też terapia, która stopniowo przyzwyczaja pacjenta do przebywania na znacznej wysokości po to, by takie sytuacje przestały budzić w nim lęk. Obecnie w tym celu stosuje się często techniki wirtualnej rzeczywistości, które pozwalają na symulację różnych sytuacji, na przykład lotu samolotem czy wjazdu na taras widokowy lub górski szczyt.

Osobom, u których lęk wysokości jest wyjątkowo silny, zaleca się czasem również leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe z grupy benzodiazepin, a niekiedy także środki z grupy beta-blokerów, które skutecznie łagodzą związane z lękiem wysokości objawy somatyczne.

Jak powstają haluksy i czy można się ich pozbyć?

Haluks (łac. Hallux valgus) to choroba zwyrodnieniowa, dotykająca okolice stopy. Inna, swojska nazwa to ‘paluch koślawy‘, która doskonale opisuje istotę tego schorzenia. Pod wpływem nieprawidłowych obciążeń oraz zniekształceń, zmianom ulega naturalna biomechanika stopy.

Paluch stopniowo zmienia swoje położenie i odchyla się w stronę pozostałych palców. W wyniku nieprawidłowego obciążenia stopy i braku podparcia w paluchu, dochodzi do poszerzenia przodostopia i tzw. płaskostopia poprzecznego. Dla wielu osób już sam estetyczny aspekt tego schorzenia jest powodem, by rozpocząć leczenie.

Jednak pogłębiające się zmiany zwyrodnieniowe powodują u chorego ból i problemy z poruszaniem się.

ZOBACZ TEŻ: Paznokcie żelowe – czy są bezpieczne?

Istnieją dwa czynniki, które mają wpływ na pojawienie się haluksów.

Pierwszy to uwarunkowania genetyczne, które objawiają się pewnymi predyspozycjami w budowie stopy, jak nieprawidłowe ustawienie kości śródstopia, plauch dłuższy od drugiego palca czy nietypowy kształt stawu śródstopno-palcowego. Jednak za główną przyczynę haluksów uznaje się czynniki zewnętrzne, przede wszystkim noszenie źle dopasowanego obuwia.

Problem haluksów dotyka przede wszystkim kobiety, zwłaszcza te, które często chodzą w butach na wysokim obcasie. W takim obuwiu obciążenie jest przeniesione na przednią część stopy, co skutkuje obniżeniem łuku poprzecznego stopy i pojawieniem się płaskostopia poprzecznego.

Tego typu obuwie zazwyczaj jest jeszcze zwężane, przez co palce są nienaturalnie ułożone i ściśnięte. Paluch stopniowo odchyla się na bok w stronę pozostałych palców. W efekcie na wysokości stawu śródstopno-paliczowego tworzy się wypukłość, w której z czasem pojawia się bolesny stan zapalny.

Gdy paluch przestaje pełnić swoją stabilizacyjną rolę, ciężar zostaje przeniesiony na inne części stopy, które wkrótce również ulegają deformacji.

Do grupy osób zagrożonych ryzykiem haluksów należą także osoby otyłe oraz wykonujące pracę na stojąco.

Bolesne objawy haluksów

Tworzenie się haluksów jest procesem długofalowym, początkowe zmiany zwyrodnieniowe nie sprawiają bólu i często są bagatelizowane. To błąd, bo im wcześniej zareagujemy, tym szybciej skorygujemy pewnie nieprawidłowości. Co powinno zwrócić naszą uwagę?

• deformacja w okolicy dużego palca – niewielkie wybrzuszenie w okolicy palucha powinno obudzić naszą czujność, z czasem może się powiększać i sprawiać ból;
• podwinięcie palucha pod palce;
• bóle w okolicach kości śródstopia – wynikające z postępującej deformacji;
• pojawianie się bolesnych odcisków na stopach;
• problemy z chodzeniem.

Wszelkie niepokojące zmiany powinniśmy skonsultować ze specjalistą. W tym przypadku należy udać się do ortopedy lub podologa – specjalisty od chorób stóp i stawu skokowo-goleniowego.

ZOBACZ TEŻ: Jak pozbyć się blizn? Jaka maść na blizny?

Haluksy – jak leczyć?

Leczenie haluksów powinno się rozpocząć już po rozpoznaniu pierwszych objawów, co pozwoli zminimalizować tempo nasilania się deformacji stopy. Jakie metody mamy do wyboru?

• Separatory – lub kliny międzypalcowe, polecane w początkowej fazie choroby. Przywracają prawidłowe ustawienie stopy, dzięki czemu zmniejszają ból (Scholl Gelactiv, Vaya Smartgel);
• Plastry na haluksy – nakleja się je na powstałą na stopie wypukłość. Plastry ochraniają to miejsce przed otarciami i uśmierzają ból (Compeed, Urgo);
• Osłony na haluksy – zwykle wykonane są z miękkiego silikonu, często pełnią też funkcję separatora. Chronią stopę przed uciskiem i otarciami, korygują ustawienie palców. Można je nosić z obuwiem (CORBBY);
• Wkładki do butów – tak zwane peloty, które wpływają na prawidłowy rozkład nacisku na stopie, tym samym spowalniając rozwój deformacji (CORBBY Orto). Dostępne są również silikonowe wkładki metatarsalne;
• Ortezy korekcyjne – stosuje się je w celu skorygowania ustawienia palucha i zapobiegania pogłębiania się deformacji, stosuje się je na dzień lub na noc, także w ramach rehabilitacji pooperacyjnej (CORBBY, Marcin I, Marcin II).

Wszystkie wspomniane produkty medyczne można nabyć w aptece. Ich dostępność z łatwością można sprawdzić za pośrednictwem serwisu KtoMaLek.pl.

Zmianom zwyrodnieniowym często towarzyszy ból, dlatego lekarz może zalecić stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

Jeśli jednak ból nie ustępuje, a choroba się rozwija i zaczyna utrudniać normalne funkcjonowanie, jedynym wyjściem jest leczenie operacyjne. Jeśli wada nie jest zaawansowana, wystarczy jednie korekcja torebki stawowej i ścięgien.

Przy poważnych wadach stosuje się bardziej inwazyjne rozwiązania, jak osteotomia klinowa (lub półkulista), która oznacza ingerencję w szkielet kostny stopy. 

Po zakończeni leczenia operacyjnego konieczna jest rehabilitacja pod okiem specjalisty. Oprócz indywidualnych ćwiczeń wykonywanych przez pacjenta, proces ten można wspomóc różnymi zabiegami fizykoterapeutycznymi, jak krioterapia czy laser. Przyspieszają one regenerację operowanej okolicy i umożliwiają szybszy pbowrót do zdrowia.

Zadbaj o zdrowie stóp

W przypadku zdrowia stóp obowiązuje stara, dobrze znana zasada: lepiej zapobiegać niż leczyć. Jeżeli prawidłowo zadbamy o zdrowie naszych stóp, prawdopodobieństwo pojawienia się haluksów z pewnością zostanie zminimalizowane. 

Podstawą jest oczywiście dobranie odpowiedniego obuwia. Wybierajmy modele wykonane z naturalnych i elastycznych materiałów, które nie będą nadmiernie uciskały palców.

Buty powinny być dopasowane do kształtu stopy, aby ciężar ciała był rozłożony równomiernie. W przypadku widocznych zmian zwyrodnieniowych rozsądną opcją są buty zdrowotne. Panie w miarę możliwości powinny unikać butów na wysokim obcasie i z wąskimi noskami.

Do butów można dokupić wkładki ortopedyczne (także na zamówienie).

Osoby o skłonnościach do haluksów mogą stosować wspomniane ortezy korekcyjne. Do działań profilaktycznych warto włączyć także ćwiczenia rozciągające oraz wzmacniające stopy.

Wykonywane regularnie przyniosą ulgę w bólu i opóźnią zmiany zwyrodnieniowe.

Zadbajmy także o regularną aktywność fizyczną i zbilansowaną dietę, które ułatwią utrzymanie prawidłowej postawy ciała oraz wagi. 

ZOBACZ TEŻ: Rwa kulszowa – jak ją rozpoznać i leczyć?

Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

Lęk wysokości – definicja, objawy, przyczyny i sposoby radzenia

Ludzie z lękiem wysokości boją się przebywania na moście, jazdy windą lub znajdowania się na wysokich piętrach w budynku. Przyczyny tego zaburzenia są prawdopodobnie związane z traumami w dzieciństwie. Cięższe przypadki lęku wysokości powinno się leczyć u psychoterapeuty, jednak z lżejszą formą tej fobii można poradzić sobie samemu.

Lęk wysokości jest jedną z najbardziej popularnych fobii. Inne często występujące zaburzenia tego typu to nyktofobia (lęk przed ciemnością), socjofobia (lęk przed ludźmi) lub myzofobia (lęk przed brudem).

Czym jest lęk wysokości?

Lęk wysokości jest potoczną nazwą akrofobii („acron” w języku greckim oznacza wysokość). Zaburzenie to objawia się strachem podczas przebywania na wysokości oraz lękiem przed upadkiem.

Ludzie z tą dolegliwością nie wchodzą na wysokie piętra w budynku, dużą trudność sprawia im przebywanie na mostach, a podczas jazdy windą kręci im się w głowie. Podczas tych doświadczeń czują oszołomienie, drżenie kończyn, przyspieszenie akcji serca oraz nudności.

Pod względem psychicznym ludzie ci czują strach, niepokój, a nawet panikę.

Lęk wysokości – przyczyny: instynkt przetrwania, traumy z dzieciństwa, informacje medialne

Najprostsze wyjaśnienie lęku jest powiązane z procesem warunkowania, tak niezbędnym na drodze przetrwania. Dzięki tej emocji ludzie unikają przebywania na znacznych wysokościach, ponieważ zwiększa to ryzyko upadku. Wszyscy przejawiają lęk wysokości, tylko różnią się pod względem natężenia tej cechy.

Gdy jest ona wyjątkowo silna, dochodzi do fobii, która zaczyna utrudniać normalne życie. Świadczy o tym prosty eksperyment, w którym wszystkie małe dzieci bały się raczkować na przeszklonym stole, pod którym było widać kilkumetrową przestrzeń. Część psychologów widzi też związek lęku wysokości z traumatycznymi doświadczeniami z dzieciństwa.

Groźne upadki z drzewa lub huśtawki mogą przyczyniać się do rozwoju tej fobii na resztę życia.

Często słyszy się też w wiadomościach o licznych wypadkach na wysokości, głównie z udziałem samolotów. Działa to silnie na ludzką wyobraźnię i może nasilać występowanie tego zaburzenia. Wszystkie te czynniki mogą przyczynić się również do rozwoju stanów nerwicowych.

Jak pokonać lęk wysokości?

Jeśli lęk wysokości przybiera skrajne formy i utrudnia codzienne życie, niezbędna jest pomoc psychologa lub psychoterapeuty. Jednak łagodniejsze formy tej dolegliwości można pokonać własnym działaniem. Popularna metoda radzenia sobie z lękiem wysokości polega na zastosowaniu 3 kroków:

• Przygotowanie – gdy ma się świadomość, że niedługo dojdzie do sytuacji stresowej związanej z wysokością, warto się na nią przygotować psychicznie. Dobrze jest też porozmawiać o tym z bliską osobą.
• Metoda małych kroków – kiedyś sądzono, że najlepiej jest bezpośrednio skonfrontować osobę z jej fobią, np. chorego na arachnofobię wystawić na kontakt z pająkami. Obecnie stosuje się małe kroki, dzięki którym można stopniowo oswoić się ze źródłem lęku. Tak więc jeśli czuje się lęk przed upadkiem z wysokich miejsc, to dobrze zacząć od stawania na krawędzi schodka, tarasu czy balkonu. Wolne i stopniowe postępy sprawią, że można systematycznie przełamywać blokady w mózgu.
• Oddychanie – jest to proces, którym można regulować fizjologię ciała, tzn. ciśnienie krwi, tempo bicia serca czy drżenie rąk. Swobodny i głęboki oddech zmniejsza też stężenie kortyzolu (hormonu stresu), dzięki czemu łatwiej osiągnąć spokój i koncentrację.

Czy można pozbyć się lęku wysokości? O objawach i leczeniu

Akrofobia to strach przed przebywaniem na dużej wysokości, a także lęk przed spadnięciem. Może objawiać się w różny sposób. Jak pokonać lęk wysokości i czy jest to w ogóle możliwe?

Czym jest lęk wysokości?

Akrofobia to strach przed spadnięciem oraz niebezpieczeństwem, które towarzyszy dużej wysokości. Lęk dotyka nawet 5% społeczeństwa, niezależnie od wieku i płci. Duża wysokość dla niektórych może oznaczać zarówno ósme piętro w wieżowcu, przebywanie na moście, a także skok ze spadochronem czy podróż samolotem.

Lęk wysokości dotyczy zaburzeń nerwicowych, a objawy mają zarówno podłoże psychiczne, jak i fizyczne.

Strach przed spadnięciem często jest naturalną reakcją obronną organizmu na niebezpieczeństwo. Nie każdy lęk przed wysokością jest jednak fobią. Jeśli towarzyszą mu dodatkowe objawy, może przerodzić się w poważny problem. Lęk wysokości jest wtedy, kiedy w codziennym życiu przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu.

Nie można jednoznacznie stwierdzić, skąd bierze się lęk wysokości. Czasem podłoże strachu tkwi w przeszłości i traumatycznych wydarzeniach, które miały miejsce w życiu człowieka. Zalicza się do nich upadek z wysokości lub doznanie poważnego urazu.

Osoby, które mają lęk wysokości często unikają latania samolotem czy wyjazdów w góry. Nie mogą przebywać na balkonie oraz wchodzić na drabinę i sięgać po przedmioty, które znajdują się wysoko.

Objawy lęku wysokości

Czasem strach przed spadnięciem dotyka osoby, które muszą wejść na wysokie piętro w wieżowcu lub nawet na drabinę, aby sięgnąć coś z górnej półki. Lęk wysokości może pojawić się niespodziewanie i nie można go bagatelizować. Czasem doprowadza do paniki i ataków, które trudno jest opanować.

Jak odróżnić naturalny strach przed niebezpieczeństwem od fobii? Osoby, które cierpią na lęk wysokości, odczuwają negatywne emocje. Do objawów lęku wysokości można zaliczyć strach przed utratą zdrowia czy życia. Osoba, wchodząc na wyższe piętro budynku, może czuć się niepewnie i obawiać się, że stanie się jej krzywda. Towarzyszy jej także strach, że za moment upadnie.

Uczucia, które towarzyszą lękom wysokości, często wiążą się z przyspieszeniem bicia serca i nadmierną potliwością. Czasem także występują bóle oraz zawroty głowy.

Lęk wysokości może także łączyć się z uczuciem miękkich nóg oraz silnym niepokojem. Ciało może drżeć w całości. Strach obejmuje cały organizm, co może skutkować także napadem paniki.

Wszystkie objawy mogą się nasilać – zdarza się, że dołączają do nich duszności oraz ból w klatce piersiowej.

Jak samodzielnie pokonać lęk wysokości?

Lęk wysokości nie mija samoistnie. Osoba, która odczuwa strach i niepewność musi przestać myśleć o niebezpieczeństwie lub zmienić otoczenie.Nie można zmuszać chorych osób do wchodzenia na dużą wysokość, bo objawy mogą się nasilić jeszcze bardziej. Jest to niekorzystne dla zdrowia, co z kolei może powodować załamanie nerwowe i lęk nie do pokonania.

Jak zwalczyć lęk wysokości samemu? Można rozpocząć od drobnych ćwiczeń, takich jak wspinanie się na drabinkę czy wyprawy w niskie góry.

Jak pokonać lęk wysokości w górach? Trzeba wybrać naprawdę zaufaną trasę, która jest w pełni bezpieczna. Warto, aby wysokości towarzyszyły także pozytywne bodźce, np. ulubiona muzyka czy inne źródła radości.

Zawsze trzeba pamiętać o tym, aby obok była zaufana osoba. Wsparcie i poczucie bezpieczeństwa jest bardzo pomocne.

Nie jest łatwo wyleczyć lęk wysokości. Jak się go pozbyć z dnia na dzień? Raczej nie ma złotego środka na to, aby strach nagle minął. Na pewno nie wolno samodzielnie podejmować decyzji o skoku na bungee czy ze spadochronem. To może nasilić strach i wywołać mocne zaburzenia nerwowe, które będą wymagały długiej terapii.

Jak wyleczyć lęk wysokości?

Warto wybrać się do gabinetu psychoterapeuty, aby pozbyć się lęku wysokości. Leczenie jest jednak długie i może być pracochłonne. Warto jednak skorzystać z pomocy specjalisty, aby móc funkcjonować normalnie i bez strachu. Psychoterapia jest bowiem jedną z najpopularniejszych metod radzenia sobie z lękiem wysokości.

W trakcie wizyt psychoterapeuta podpowie, jak leczyć lęk wysokości i jakie kroki podjąć, aby wyjść zaburzeniom naprzeciw.

Czasem specjalista wykorzystuje nowoczesny sprzęt i techniki, które pozwalają na przebywanie w wirtualnej przestrzeni. W ten sposób, przełamuje się lęk.

Ważne jest, aby regularnie odwiedzać psychoterapeutę i ćwiczyć zgodnie z jego zaleceniami. Mocno nasilone objawy leczy się także farmakologiczne.

Zobacz też:

Gdy mycie rąk staje się obsesją… Czym jest nerwica natręctw?

Robbie Williams cierpiał na agorafobię. Jak poradzić sobie z lękiem przestrzennym?

Strach przed pogrzebaniem żywcem. Historyczne podstawy tafefobii

Zobacz wideo: Strach i fobie – czego się boimy i dlaczego?

Fobie

Fobią może być niemalże każda rzecz, zdarzenie, a także osoba. Rodzajów fobii jest bardzo dużo i u każdej osoby objawy mogą być nieco zróżnicowane o odmiennym stopniu nasilenia.

Co to jest fobia?

Fobia to zaburzenie na tle nerwicowym, którego głównym objawem jest lęk, który utrudnia codzienne funkcjonowanie w różnych sferach życia, w zależności od jego rodzaju.

Osoby, cierpiące na fobie unikają stresujących dla nich sytuacji, a jeśli już do niej dojdzie są w stanie wpaść w przerażenie oraz panikę. Nawet jeśli osoba będąca obok poinformuje chorego o całkowitym bezpieczeństwie to nie przyniesie to żadnego efektu.

Fobia społeczna – czym jest?

Socjofobia to inaczej lęk społeczny, a potocznie jest to strach przed ludźmi.

Należy do jednego z najczęściej występujących zaburzeń na tle nerwowym, jednak często zostaje nierozpoznana lub mylona ze wstydliwością.

Często dotyka kobiet w wieku nastoletnim, a jej objawy nie powinny być lekceważone. Należy zgłosić się do specjalisty, który dobierze odpowiednią formę leczenia.

Fobie społeczne zmieniają zachowanie osób na nie cierpiących i dotykają często dzieci w wieku szkolnym, tzw. fobia szkolna. Takie osoby unikają kontaktów z rówieśnikami oraz wyróżniania się na tle klasy, przez co często są uważane za dziwne.

Osoba aspołeczna to taka, która celowo unika sytuacji, w czasie których mogłoby dojść do jakiejkolwiek oceny poszczególnej jednostki. Chory stroni przed takimi zdarzeniami, gdyż boi się pokazania swojego lęku w formie jąkania czy zaczerwienienia na twarzy.

Fobia społeczna – objawy

Fobia społeczna daje objawy zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Najsilniejszymi z symptomów są: silny lęk, unikanie ludzi oraz strach przed mówieniem. Fizyczne objawy fobii społecznej to przede wszystkim:

Osoby z takim lękiem mają trudności w codziennym funkcjonowaniu, a także w założeniu rodziny, wzięciu ślubu czy dostaniu wymarzonej pracy. Często, zamiast sięgnąć pomocy specjalisty zaczynają brać używki oraz popadać w depresję, dlatego bardzo ważne jest podjęcie leczenia.

Objawy zwykle nasilają się w sytuacjach publicznych, takich jak:

• oficjalne przemówienia,
• rozmowa z szefem,
• rozmowa przez telefon,
• poznawanie nowych osób,
• jedzenie w towarzystwie innych.

Fobia społeczna – test

Popularną metodą sprawdzenia, czy jest się chorym na fobię społeczną jest tzw. test Liebowitza. Składa się on z 24 punktów, a każdy z nich przedstawia określone zdarzenie, względem którego należy się odnieść i wybrać poziom odczuwanego lęku. Dodatkowo zaznacza się częstość unikania określonej sytuacji.

Należy wiedzieć, iż taki test ma jedynie charakter poglądowy i zauważając u siebie jakiekolwiek niepokojące symptomy, takie jak lęki i fobie, należy jak najszybciej udać się do specjalisty, który po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu oraz badań, dobierze właściwą formę leczenia.

Fobia społeczna – leczenie

Leczenie fobii społecznej polega głównie na poddaniu się psychoterapii, szczególnie poznawczo-behawioralnej. Jej zadaniem jest nauczenie chorego, jak radzić sobie w stresujących sytuacjach i sprawić, by nie były już dla niego takim obciążeniem psychicznym i fizycznym.

Dodatkowo, w niektórych przypadkach stosuje się farmakoterapię. Zwykle leki przepisuje się osobom, które dodatkowo borykają się z depresją. Ich zadaniem jest ułatwienie poradzenia sobie w sytuacjach społecznych. Część chorych zażywa także preparaty, by zniwelować odczuwanie fizycznych dolegliwości, takich jak: nadmierna potliwość, kołatanie serca.

Rodzaje fobii

Fobia to pojęcie bardzo szerokie i w tej kategorii mieści się wiele, różnych rodzajów zaburzeń. Do pozostałych typów fobii należą m.in.:

• Ergofobia – czyli strach przed pracą. Także należy do grupy fobii społecznych i jest problemem z funkcjonowaniem w społeczeństwie. Lęk budzi środowisko pracy, czynności z nią związane, a także niekiedy sama myśl o szukaniu pracy.
• Agorafobia – czyli lęk przed otwartą przestrzenią. Osoba z tym zaburzeniem boi się wychodzenia z domu czy samotnego podróżowania. Nieleczona może mieć poważne konsekwencje zdrowotne i prowadzić do upośledzenia.
• Fobie izolowane – to lęk przed niektórymi przedmiotami oraz zdarzeniami. Najczęstsze z nich to: arachnofobia – lęk przed pająkami; klaustrofobia – lęk przed małymi pomieszczeniami; akrofobia – lęk wysokości; hemofobia – lęk przed krwią; tanatofobia – lęk przed śmiercią; hydrofobia – lęk przed wodą oraz ksenofobia – lęk przed obcymi ludźmi. 

Zaburzenia lękowe (fobie proste, lęk separacyjny, lęk społeczny, zaburzenie obsesyjno-komplusyjne, PTSD, zaburzenia konwersyjne)

Doświadczanie lęku lub strachu jest zupełnie naturalne w rozwoju dzieci i młodzieży. Większość z tych lęków zanika w miarę jak dzieci uczą się, czego mogą się spodziewać po otoczeniu i jak sobie z tym radzić.

Jednakże, kiedy lęki te nie zanikają, a wręcz zaczynają mieć nadmierny wpływ na codzienne funkcjonowanie dziecka lub jego aktywność – możemy mieć do czynienia z zaburzeniem lękowym.

Jeżeli rodzice podejrzewają, że dziecko lub młody człowiek mogą cierpieć z powodu zaburzenia lękowego, powinni zwrócić się do psychologa lub psychiatry dziecięcego w celu przeprowadzenia rzetelnej diagnozy i, ewentualnie, podjęcia leczenia lęku.

Zaburzenia lękowe są najczęstszym zaburzeniem psychicznym u dzieci i młodzieży.  Badania w USA wskazują, że 5-20% dzieci w wieku 9-17 lat będzie zdiagnozowane jako klinicznie lękowe.

Jest wiele rodzajów zaburzeń lękowych, dotykających dzieci i adolescentów.  Niektóre z nich to:

• lęk separacyjny; lęk uogólniony;
• zaburzenie obsesyjno-kompulsywne;
• fobie;
• zespół stresu urazowego (PTSD lub Post Traumatic Stress Disorder)

LĘK SEPARACYJNY

Lęk separacyjny (inne nazwy: SAD; lęk przed separacją w dzieciństwie) to nadmierne zamartwianie się lub strach przed byciem z dala od rodziny lub osób, do których dziecko jest najbardziej przywiązane.

Dzieci z SAD boją się, że się zgubią lub że komuś z rodziny stanie się coś złego w czasie, gdy będą rozdzieleni. SAD nie jest tym samym, co lęk przed obcymi, który jest normalną fazą w rozwoju dzieci w wieku 7-11 miesięcy.

  Lęk w SAD jest znacznie intensywniej przeżywany i problem dotyka ok. 4% dzieci.

Co jest przyczyną lęku separacyjnego?

Zaburzenia lękowe mogą mieś podłoże biologiczne i środowiskowe. Dziecko może odziedziczyć biologiczną tendencję do intensywniejszego  doświadczania lęku. Lęk i strach mogą być też zachowaniem wyuczonym od osób z otoczenia dziecka, które często reagują w sposób nadmiernie lękowy. Traumatyczne zdarzenie może również wywołać reakcję lękową.

Jakie są objawy lęku separacyjnego?

Poniżej podajemy najbardziej powszechne objawy SAD, zwracając jednocześnie uwagę, że dzieci mogą różnie je przeżywać:

• odmawianie spania w swoim łóżku;
• powtarzające się koszmary senne, w których oddzielenie od bliskich jest głównym tematem;
• poważny niepokój w sytuacji oddzielenia od bliskich z powodu wyjazdu samego dziecka lub członków rodziny lub w sytuacji, gdy taka rozłąka jest spodziewana;
• nadmierne zamartwianie się bezpieczeństwem członka rodziny; zamartwianie się zgubieniem się;
• odmawianie chodzenia do szkoły;
• lękliwość i niechęć do pozostawania samemu;
• częste bóle brzucha, głowy uskarżanie się na stan zdrowia;
• bóle mięśni lub napięcie mięśni;
• nadmierne zamartwianie się swoim bezpieczeństwem;
• nadmierna „przylepność”, nawet, gdy dziecko jest w domu z rodzicami;
• objawy paniki lub wybuchy złości w sytuacji separacji od bliskich.

Diagnoza i leczenie lęku separacyjnego

Lęk separacyjny diagnozowany jest przez psychologa lub psychiatrę dziecięcego.  Leczenie polega na psychoterapii dziecka, pracy z rodzicami lub całą rodziną i, o ile to możliwe, współpracy ze szkołą lub przedszkolem dziecka.

  W najbardziej nasilonych przypadkach może by zaproponowane leczenie farmakologiczne.

   Wczesne zdiagnozowanie i leczenie mogą znacznie złagodzić nasilenie lęku, przywrócić dziecku możliwość normalnego rozwoju i poprawić jakość kontaktów dziecka lub młodego człowieka z rówieśnikami.

LĘK UOGÓLNIONY

Zespół lęku uogólnionego (GAD; lęk uogólniony) to chroniczne, nadmierne zamartwianie się i lęk, które zdają się nie mieć żadnej konkretnej przyczyny. Dzieci i adolescenci z lękiem uogólnionym często bardzo się martwią  o to, co będzie, tym, co było, tym, czy będą akceptowane przez innych, sprawami rodziny, swoimi możliwościami i nauką w szkole.

Jakie są objawy zespołu lęku uogólnionego (GAD)?

W przeciwieństwie do dorosłych dzieci i młodzież z GAD często nie zdają sobie sprawy, że poziom ich lęku jest nieadekwatny do poziomu zagrożenia.  Dlatego często oczekują i wymagają wsparcia i potwierdzania ich bezpieczeństwa u dorosłych.

Jakie są objawy GAD?

Najbardziej powszechne objawy GAD to:

• wiele zmartwień związanych z tym, co może się zdarzyć; 
• liczne zmartwienia związane z kolegami, szkołą i innymi zajęciami;
• ciągłe myśli i lęki dotyczące bezpieczeństwa własnego i bliskich;
• odmawianie chodzenia do szkoły;
• częste skarżenie się na bóle brzucha, głowy, itp.;
• bóle i napinanie mięśni;
• zaburzenia snu;
• ciągłe tulenie się do członków rodziny; uczucie ściskania w gardle;
• zmęczenie;
• trudności w koncentracji; 
• irytacja;
• niemożność zrelaksowania się.

Diagnoza i leczenie GAD

Lęk uogólniony diagnozowany jest przez psychologa lub psychiatrę dziecięcego.  Leczenie polega na psychoterapii dziecka, pracy z rodzicami lub całą rodziną i, o ile to możliwe, współpracy ze szkołą lub przedszkolem dziecka.

  W najbardziej nasilonych przypadkach może by zaproponowane leczenie farmakologiczne.

   Wczesne zdiagnozowanie i leczenie mogą znacznie złagodzić nasilenie lęku, przywrócić dziecku możliwość normalnego rozwoju i poprawić jakość kontaktów dziecka lub młodego człowieka z rówieśnikami.

ZABURZENIE OBSESYJNO-KOMPULSYWNE

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD; nerwica natręctw) to zaburzenie lękowe, w którym osoba nadmiernie zamartwia się, boi lub przejmuje nierealnym zagrożeniem i próbuje sobie radzić z uczuciem lęku poprzez wykonywanie zrytualizowanych lub wyspecjalizowanych czynności.  Często powtarzające się zakłócające myśli i obrazy nazywane są obsesjami lub myślami natrętnymi, a rytualne czynności wykonywane, by się ich pozbyć lub zapobiec „katastrofie”  to kompulsje lub czynności natrętne.

Pewna doza obsesji i kompulsji pojawia się u każdego dziecka i jest prawidłowa.  Przedszkolaki np często mają jakieś rytuały wokół jedzenia, kąpieli i chodzenia spać, co pozwala im uporządkować i zrozumieć otaczający je świat.

Dzieci w szkole podstawowej często rytualizują zabawy i gry zespołowe, namiętnie coś zbierają i porządkują zbiory.  Rytuały te pomagają im bezpieczniej uczestniczyć w świecie społecznym i panować nad lękiem związanym z chaosem.

  Gdy mamy do czynienia z OCD – natrętne, obsesyjne myśli budzą silny niepokój i lęk, a kompulsje stają się tak częste, że zakłócają normalne, codzienne funkcjonowanie dziecka.

Co jest przyczyną  i kto choruje na OCD?

Przyczyna OCD nie jest znana.  Badania wskazują na neurobiologiczną przyczynę OCD (deficyt neuroprzekaźnika zwanego serotoniną).  Ponadto, fakt, że OCD częściej (ale nie zawsze) występuje u osób, u których w rodzinach były osoby z OCD wskazuje na genetyczne podłoże zaburzenia.

OCD diagnozowane jest czasem u dzieci, jednakże jest to przede wszystkim dość powszechna choroba występująca wśród młodzieży, pojawiająca się zwykle ok. 15 roku życia.  Częściej zapadają na nią chłopcy niż dziewczyny.

Jakie są objawy OCD?

Najczęściej obserwowane objawy OCD to: 

• bardzo silne koncentrowanie się na zarazkach, brudzie i zakażeniu;
• ciągle pojawiające się wątpliwości (np. czy na pewno drzwi są zamknięte);
• natrętne myśli dotyczące przemocy, skrzywdzenia kogoś, zabicia lub zrobienia krzywdy sobie;
• spędzanie dużej ilości czasu na dotykaniu przedmiotów, liczeniu, myśleniu o liczbach lub sekwencjach;
• nadmierne zwracanie uwagi na symetrię, porządek, dokładność;
• natrętne myśli na temat dokonywania odrażających aktów seksualnych lub zakazanych zachowań;
• niechciane myśli przeczące wierzeniom religijnym osoby;
• bardzo silna potrzeba, by wiedzieć lub pamiętać o bardzo mało istotnych strawach;
• nadmierne koncentrowanie się na szczegółach;
• nadmierne zamartwianie się, że coś strasznego się może wydarzyć;
• agresywne myśli, impulsy i zachowania.

Diagnozowanie i leczenie OCD

Diagnozę stawia lekarz psychiatra i/lub psycholog kliniczny po przeprowadzeniu wnikliwego wywiadu i badania.  W przypadku dzieci i młodzieży postawienie diagnozy OCD możliwe jest wtedy, gdy obsesje i kompulsje z nimi związane (np. mycie rąk, sprawdzanie zamków) są na tyle uciążliwe i częste, że negatywnie wpływają na jakość życia dziecka.

  W większości przypadków zachowania kompulsywne zabierają więcej niż godzinę dziennie, a niepokój i lęk z nimi związane negatywnie wpływają na intelektualne funkcjonowanie dziecka.

  Warto również pamiętać, że o ile dorośli z OCD przeważnie zdają sobie sprawę, że ich zachowanie jest nieco niezwykłe,  dzieci i adolescenci często nie potrafią dostrzec nieracjonalności czy dziwaczności swojego zachowania lub myśli.

OCD jest skutecznie leczone – zwykle w wyniku łączenia psychoterapii i farmakoterapii.  Badania kliniczne wskazują na dużą skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu OCD.

  Terapia poznawcza koncentruje się na pomocy dziecku czy adolescentowi w zrozumieniu jego lęków i nauczeniu go nowych, bardziej skutecznych sposobów radzenia sobie z nimi.

Behawioralny komponent terapii ma na celu pomóc pacjentowi i jego rodzicom w ograniczeniu i zmianie zachowań kompulsywnych.  Udział rodziców w leczeniu OCD i innych zaburzeń lękowych jest bardzo ważny.

FOBIE

Co to jest fobia?

Fobia to uporczywy strach przed określonymi sytuacjami (np. zamknietymi pomieszczeniami) czy obiektami (np. zwierzętami, widokiem krwi), który jest obiektywnie nadmierny i nieuzasadniony. U dzieci i młodzieży lęk musi być obecny, przez co najmniej  sześć miesięcy, by był zdiagnozowany jako fobia (a nie jako lęk przemijający, pojawiający się w rozwoju większości dzieci)

Rodzaje fobii występujące u dzieci i młodzieży:

• fobie specyficzne (tj. związane z określonym obiektem lub sytuacją)
• ataki paniki z agorafobią lub bez agorafobii
• fobia społeczna (lęk w sytuacjach, w których dziecko przebywa w grupie rówieśniczej,)
• mutyzm wybiórczy (niemożność mówienia w określonych sytuacjach społecznych, przy zachowanej zdolności do mówienia w innych; w innych klasyfikacjach może być traktowany nie jako zaburzenie lękowe)

Co jest przyczyną fobii?

Badania wskazują na genetyczne i środowiskowe podłoże fobii.

Kogo jest podatny na fobie?

Zaburzenia lękowe dotykają osoby w każdym wieku. Występowanie specyficznych fobii u dzieci szacuje się na od 1 do aż 9,5%. Fobie społeczne dotyczą tylko ok. 1,4%  dzieci i adolescentów.

Ataki paniki mogą pojawić się w każdym wieku, najczęściej jednak pierwszy atak występuje w okresie adolescencji lub wczesnej dorosłości. 

Symptomy, jakie można zaobserwować u dziecka lub adolescenta z fobią:

• • przyspieszone bicie serca• pocenie się• drżenie• trudności ze złapaniem powietrza• uczucie duszenia się• ucisk w klatce piersiowej • ból brzucha• uczucie omdlewania i zawroty głowy• lęk przed utratą kontroli lub zwariowaniem• lęk przed śmiercią• odrętwienie
• • dreszcze lub ataki gorąca

Jak się diagnozuje fobie?

Diagnozę zaburzenia lękowego stawia psycholog lub psychiatra dziecięcy po wnikliwym wywiadzie. Rodzice obserwujący oznaki nadmiernego lęku u swojego dziecka powinni zgłosić się z nim na diagnozę i leczenie. Wcześnie podjęte leczenie zaburzeń lekowych może zapobiec powstaniu innych problemów w funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym dziecka.

Leczenie lęku u dzieci

1. Program leczenia opracowywany jest indywidualnie dla każdego dziecka, z uwzględnieniem:• wieku, stanu zdrowia i historii medycznej dziecka• rodzaju i głębokości fobii• tolerancji i podatności dziecka na określone procedury terapeutyczne
2. • zakładanych przyczyn pojawienia się zaburzenia
3. Terapia może obejmować:• terapię indywidualną dziecka• terapię rodziny• współpracę z rodzicami i nauczycielami dziecka
4. • w niektórych przypadkach również farmakoterapię

Zapobieganie fobii

Dotychczas nie są znane metody zapobiegania fobiom u dzieci. Wczesna diagnoza i podjęcie leczenia są bardzo ważne, ponieważ zapobiegają pogłębianiu się trudności oraz poprawiają jakość życia dzieci i młodzieży.

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO (PTSD)

Co to jest PTSD?

PTSD to upośledzający funkcjonowanie dziecka schorzenie, które często jest następstwem  przerażającego, zagrażającego życiu  fizycznego lub emocjonalnego wydarzenia.  Osoba, która przeżyła takie zdarzenie często miewa uporczywe, przerażające myśli i wspomnienia z nim związane.  PTSD u dzieci często staje się stanem chronicznym.

Co może być przyczyną PTSD?

• PTSD może pojawić się po wydarzeniu, które:• miało miejsce życiu dziecka• miało miejsce w życiu osoby blisko związanej z dzieckiem
• • dziecko obserwowało w charakterze świadka
• Przykłady wydarzeń, które mogą wywołać PTSD jeżeli wystąpiły w życiu dziecka lub dziecko było ich  świadkiem:• poważne wypadki (samochodu, pociągu, samolotu)• żywioły (powodzie, trzęsienia ziemi);• tragedie spowodowane przez człowieka (ataki terrorystyczne)• bycie ofiarą ataku lub przemocy fizycznej (napadu, tortur, porwania itp.)• molestowanie lub napaść seksualna• przemoc psychiczna
• • zaniedbanie

Jakie są symptomy PTSD?

Dzieci i adolescenci z zetknięciu z sytuacją, która przypomina im o traumatycznym wydarzeniu mogą doświadczać bardzo silnych emocjonalnych, intelektualnych i fizycznych zakłóceń w normalnym funkcjonowaniu. Niektóre z  nich mogą ciągle na nowo przeżywać traumę w formie koszmarów nocnych i zakłócających wspomnień w ciągu dnia.

Mogą również doświadczać niektórych lub wszystkich z poniższych objawów:• zakłócenia snu• depresja• większa podatność bycie przestraszonym• utrata zainteresowania tym, co wcześniej sprawiało przyjemność i radość• irytacja • zwiększona agresja, a nawet stosowanie przemoc• unikanie miejsc i sytuacji,  które przywołują określone wspomnienia• natrętnie powracające  obrazy, zapachy, dźwięki i uczcia związane z wydarzeniem; osoba zwykle na wrażenie, że traumatyczne zdarzenie dzieje się na nowo• problemy w szkole, trudności z koncentracją• lęk przed śmiercią w młodym wieku• zachowywanie się w sposób właściwy dla dzieci młodszych (np. ssanie kciuka, moczenie się)

• objawy fizyczne (bóle brzucha, głowy).

Jak się diagnozuje PTSD?

Nie u każdego dziecka, które przeżyło traumę rozwinie się PTSD. PTSD diagnozuje się tylko wtedy, gdy symptomy utrzymują się  dłużej niż miesiąc i w negatywny sposób wpływają na życie dziecka.  U osób z PTSD symptomy zwykle pojawiają się w ciągu trzech miesięcy po traumie, ale mogą pojawić się też miesiące lub lata po wydarzeniu.

Diagnozę PTSD stawia psycholog lub psychiatra dziecięcy po wnikliwym wywiadzie i badaniu.

Leczenie

1. Program leczenia opracowywany jest indywidualnie dla każdego dziecka, z uwzględnieniem:• wieku, stanu zdrowia i historii medycznej dziecka• zakresu objawów• tolerancji i podatności dziecka na określone procedury terapeutyczne
2. • zakładanych przyczyn pojawienia się zaburzenia

PTSD można leczyć. Wczesna interwencja jest bardzo ważna, ponieważ może zredukować intensywność objawów i poprawić jakość życia dziecka. Terapia może obejmować:• terapię indywidualną dziecka• terapię rodziny• współpracę z rodzicami i nauczycielami dziecka

• w niektórych przypadkach również farmakoterapię

Zapobieganie PTSD

Głównym sposobem zapobiegania PTSD jest redukowania prawdopodobieństwa wystąpienia wydarzeń traumatycznych w życiu dzieci poprzez:• uczenie dzieci, że mogą powiedzieć NIE osobom, które je dotykają lub w jakikolwiek sposób sprawiają, że czują się źle;• uczenie dzieci, że mogą i powinny powiedzieć osobie, której ufają, że ktoś w ich otoczeniu sprawia, że czują się źle.Aby  zminimalizować potencjalne negatywne efekty ewidentnie traumatycznego zdarzenia ważne jest, by jak najszybciej – nawet przed pojawieniem się jakichkolwiek objawów – zwrócić się po poradę do specjalisty.