Obrzęk limfatyczny – przyczyny, objawy, leczenie

Występujący samoistnie, pierwotnyobrzęk limfatyczny pojawia się rzadko. Badania przeprowadzone przez Rochester Group wykazały, ze występuje on z częstością 1,15 na 100.

000 mieszkańców w wieku do 20 roku życia. Jest spowodowany wszelkiego typu nieprawidłowościami rozwojowymi układu limfatycznego kończyn dolnych. Najczęściej objawia się u dorastających dzieci, zwykle płci żeńskiej.

Zazwyczaj dotyczy tylko jednaj kończyny.

Znacznie częstszy jest obrzęk limfatyczny wtórny, powstający w wyniku nabytych zmian w układzie limfatycznym zaburzających odpływ limfy z kończyn dolnych — przez uszkodzenie samych naczyń limfatycznych i/lub węzłów chłonnych.

Do takich zmian prowadzą na przykład nowotwory i ich leczenie — u mężczyzn rak prostaty, u kobiet ziarnica złośliwa. Obrzęk limfatyczny zlokalizowany na udzie, w okolicy pachwiny, może zaś być pierwszym objawem nacieku raka macicy.

W krajach subtropikalnych takich jak Chiny, Indie czy Indonezja innym częstym powodem obrzęku limfatycznego są pasożyty: nicienie i filarie, które wywołują zapalenie węzłów chłonnych prowadzące do ich zwłóknienia i stwardnienia (choroba zwana filariozą). Infekcja szybko utrudnia odpływ limfy z naczyń limfatycznych i w konsekwencji prowadzi do słoniowacizny. Szacuje się, że w ten sposób choruje około 90 milinów ludzi.

Przebieg choroby

Stadium początkowe

Od uszkodzenia drogi odpływu limfy z kończyny do pojawienia się widocznego obrzęku może upłynąć wiele miesięcy, a nawet lat.

W tym czasie chorobę można stwierdzić tylko na podstawie limfografii lub analizy oporności bioelektrycznej (bioelectrical impedance analysis — BIA). Obrzęk najczęściej pojawia się w okolicy kostki lub na przodostopiu. Zanika po uniesieniu nogi (np. na kanapie).

Nasila się w okresie lata, po czym w chłodnych miesiącach ustępuje. Skóra jest blada lub blado-różowa, z nieznacznie podwyższoną temperaturą.

Pierwsze stadium obrzęku limfatycznego Pierwsze stadium obrzęku limfatycznego

Rozwój choroby

Z czasem obrzęk przestaje zanikać po nocy i staje się wyraźniejszy, traci także swój sezonowy charakter. Skóra powoli staje się twarda i coraz grubsza, traci elastyczność, liszajowacieje i rogowacieje (tzw. świńska skóra).

Zaczyna się marszczyć i powstają na niej drobne zagłębienia, co zyskało określenie skórki pomarańczy (peau d’orange). Narastanie obrzęku na stopie powoduje z czasem jej zniekształcenie do charakterystycznego kształtu kopyta bawołu (buffalo hump).

Zastój limfy powoduje także przerost brodawek skórnych, zwłaszcza w okolicach palców stopy.

Przez skórę w miejscach tych obserwuje się wzmożone przesiąkanie limfy przez skórę; charakterystyczne jest też żółte zabarwienie paznokci (yellow nail syndrome).

Same paznokcie stają się kruche, łamliwe, zniekształcone, często przemieszczone. U niektórych chorych wręcz zanikają lub ulegają częstemu wypadaniu.

Kopyto bawołu w przebiegu obrzęku limfatycznego Kopyto bawołu w przebiegu obrzęku limfatycznego Zespół żółtych paznokci Przerost brodawek skórnych Rozwój obrzęku limfatycznego Rozwój obrzęku limfatycznego

Stadium zaawansowane

Dalszy postęp obrzęku powoduje zanik różnicy obwodów pomiędzy górnym a dolnym obwodem goleni. Prowadzi to do utworzenia się z goleni walca kryształem przypominającego nogę słonia.

Ciężka, obrzęknięta kończyna nie pozwala chorym normalnie chodzić, a dla jej uniesienia używają rąk.

Z czasem na skutek ograniczonego treningu mięśni, zniekształcenia kończyn i zmian dużych stawów przestają się poruszać.

Słoniowacizna w obrzęku limfatycznym Słoniowacizna w obrzęku limfatycznym

Diagnostyka

Obecność i wysokość zasięgu obrzęku na stopie czy goleni można ocenić przez próbę uciskową palcem: jeśli po przyciśnięciu a następnie oderwaniu palca od skóry na jej powierzchni pozostaje charakterystyczny dołek, świadczy to o występowaniu obrzęku.

Test ucisku palcem — krok 1 Test ucisku palcem — krok 2 Test ucisku palcem — krok 3

Innym sposobem jest test Stemmera: jeśli nie możesz chwycić i unieść skóry drugiego palca stopy, jego wynik jest dodatni i wskazuje na występowanie obrzęku.

(Niemożność wykonania wspomnianej czynności wynika z tego, że obrzęk powoduje dużą koncentrację białka w tkance podskórnej palca i w efekcie pogrubienie skóry.

) Co ważne, ujemny test Stemmera nie wyklucza obrzęku limfatycznego.

Powikłania

Przerwanie ciągłości skóry stanowi wrota infekcji dla bakterii bytujących na skórze, które u 25% chorych wywołują nawracające infekcje naczyń chłonnych i miejscowe zmiany zapalne skóry. Najczęściej głównymi winowajcami są paciorkowce (Streptococcus) i gronkowce (Staphylococcus). Zapalenie naczyń limfatycznych objawia się poprzez:

• osłabienie, utratę apetytu, bóle głowy i mięśni,
• czerwone pasma na skórze biegnące w kierunku węzłów chłonnych (najczęściej pachwiny),
• obrzmienie i powiększenie węzłów chłonnych,
• podwyższoną temperaturę i dreszcze.

Natomiast zapalenie skóry możesz rozpoznać po następujących objawach:

• gorączkę z dreszczami i inne objawy grypopodobne;
• zaczerwienie, rumień;
• ból w miejscu zapalenia;
• swędzenie;
• nasilenie obrzęku.

Limfa sącząca się w przestrzeniach międzypalcowych, zmiany skórne palców i obniżenie naturalnej odporności skóry na infekcje sprzyjają zakażeniom grzybiczym. Główną przyczyną są dermatofity, ale czynnikiem wywołującym mogą też być grzyby drożdżopodobne i pleśniowe. Objawami zakażenia grzybiczego są m.in.:

• ból, odparzenie i swędzenie skóry;
• maceracja (zmiękczenie i rozpulchnienie) naskórka i pękanie skóry;
• pęcherzyki ze skłonnością do zlewania się i tworzenia ognisk;
• wokół ognisk — rąbek złuszczającego się naskórka z pęcherzykami;
• złuszczające się wykwity;
• wykwity z pęknięciami.

Leczenie

[TODO]

Jak leczyć obrzęki limfatyczne? | RadioklinikaPL porozmawiajmy o zdrowiu

Jak do tej pory żaden międzynarodowy kongres nie ustalił jednej definicji dla obrzęków limfatycznych (chłonnych).

Obrzęki chłonne są wynikiem gromadzenia się wody, białka, krwinek czerwonych, produktów metabolicznych, komórek odpornościowych w obszarze przestrzeni międzykomórkowych i naczyniach chłonnych.

To wszystko prowadzi do postępującego włóknienia tkanki i obrzęku. Powikłania nieleczonych obrzęków limfatycznych mogą być groźne.

Rodzaje obrzęków limfatycznych

Obrzęki limfatyczne możemy podzielić na:

• idiopatyczne,
• pozapalne,
• pooperacyjne,
• pourazowe,
• limfatyczno-żylne,
• pasożytnicze – bardzo rzadkie, wywołane przez nicienie, które występują w naczyniach limfatycznych. Tu dostępna jest baza wiedzy o pasożytach: KLIK.

Istnieje jeszcze drugi podział obrzęków limfatycznych, ze względu na przyczynę ich występowania. Tu wyróżniamy:

1. obrzęki pierwotne – powstające w wyniku zaburzeń rozwojowych naczyń chłonnych, tworzą się na skutek nieprawidłowego wykształcenia się naczyń limfatycznych. Ten stan pojawia się jednak bardzo rzadko i związany jest z chorobami genetycznymi, jak wrodzony obrzęk limfatyczny typu I lub II.
2. wtórne obrzęki limfatyczne – to z kolei stan nabyty, który spowodowany jest uszkodzeniem naczynia chłonnego, wcześniej działającego prawidłowo. Jednymi z najczęstszych przyczyn powstania obrzęków wtórnych są:

• • • choroby nowotworowe,
    • zakażenie bakteryjne skóry,
    • upośledzenie odpływu chłonki na skutek operacji,
    • radioterapia,
    • przerzuty,
    • przebyte infekcje,
    • częsta depilacja skóry w okolicach pachwin.

Obrzęki mogą występować również jako następstwo zażywanych leków, takich jak:

• blokery kanału wapniowego (leki na nadciśnienie),
• niesterydowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, naproksen, ketoprofen),
• hormony sterydowe,
• cyklosporyna (lek o działaniu immunosupresyjnym),
• hormony płciowe (estrogeny, progesteron). 

Objawy obrzęków limfatycznych

Najczęstszym objawem choroby jest uczucie ciężkości kończyn oraz przyrost ich objętości – z reguły zajęta jest tylko jedna kończyna. Może pojawić się też obrzęk palców (tzw.

palce kiełbaskowate); zmiany pęcherzykowe na skórze przypominające brodawki, często z wyciekiem limfy; głębokie poprzeczne bruzdy na palcach; zanik fałdu oddzielającego palce od śródstopia. Pojawia się większa skłonność do zakażeń bakteryjnych i grzybiczych, zwłaszcza po skaleczeniach lub zadrapaniach.

Czasami chorzy cierpią na zaburzenia emocjonalne i psychiczne (w tym depresję) związane z nieestetycznym wyglądem kończyn.  

Powikłania obrzęków limfatycznych

Powikłania obrzęków limfatycznych mogą być bardzo poważne, dlatego nie należy ich zlekceważyć. Często pojawia się zapalenie na skutek nagromadzenia chłonki, która może stanowić dobrą pożywkę dla drobnoustrojów, co niestety sprzyja zakażeniom wirusowym i bakteryjnym. To powikłanie dotyka najczęściej od 20-40% chorujących. 

Kolejnym groźnym powikłaniem jest ostry epizod zapalny, który występuje nagle. Jest to bardzo poważne następstwo obrzęku limfatycznego, gdyż prowadzi do pogorszenia i tak już zakłóconego odpływu chłonki. Może pojawić się gorączka, bóle stawów i mięśni, dreszcze, wymioty, powiększenie obrzęku, rumień z wyraźnie zaznaczoną i migrującą granicą.

Najniebezpieczniejszym powikłaniem tej jednostki chorobowej jest nowotwór złośliwy, czyli mięsak limfatyczny. Najczęściej dotyczy to kobiet z obrzękiem chłonnym kończyny górnej po operacji usunięcia piersi. 

Diagnostyka obrzęków chłonnych

W przypadku diagnostyki należy się zgłosić do lekarza, najlepiej do chirurga naczyniowego.  Diagnostyka opiera się o dokładny wywiad lekarski oraz badanie fizykalne. Czasami lekarze mogą się posłużyć dodatkowymi badaniami obrazowymi, jak:

• limfoscyntygrafia,
• rezonans magnetyczny,
• tomografia komputerowa,
• usg metodą Dopplera.

O ile rezonans, usg oraz tomografia są to już dosyć dobrze znane metody diagnostyczne, o tyle o limfoscynografii raczej mało kto słyszał.

Ta metoda stanowi tak zwany „złoty standard” i polega na podskórnym lub śródskórnym podaniu preparatu diagnostycznego, a następnie zarejestrowaniu obrazu przez specjalne urządzenie rejestrujące, jakim jest gamma kamera (kamera scyntygraficzna).

Podawane są minimalne dawki radioizotopu, jednak na tyle wystarczające, że pozwalają na rejestrację obrazu przez aparaturę diagnostyczną. 

Celem limfoscyntygrafii jest ocena dróg spływu chłonki wraz z oceną węzłów chłonnych. Jest to bardzo pomocne w rozpoznawaniu przyczyny obrzęku limfatycznego.  

Obrzęki limfatyczne – profilaktyka i leczenie

Na samym początku pacjent musi sobie uświadomić, że zmiany w naczyniach limfatycznych są często zmianami nieodwracalnymi i leczenie zachowawcze będzie musiał kontynuować do końca życia. Najważniejszymi elementami terapii są:

1. odpowiednia pielęgnacja skóry,
2. ćwiczenia rehabilitacyjne,
3. stosowanie pończoch, opasek, rękawów uciskowych;
4. masaż limfatyczny. 

Skórę kończyny objętej obrzękiem należy szczególnie chronić przed  uszkodzeniem. Zastój chłonki miejscowo powoduje upośledzenie odporności, dlatego nawet małe skaleczenie może przyczynić się do powstania infekcji.

Ważne by każde zadrapanie, otarcie, odparzenie, ukąszenie przez owady, odpowiednio odkazić i obserwować, czy nie rozszerza się stan zapalny.

Profilaktyka powinna obejmować codzienne balsamowanie skóry naturalnymi kosmetykami, unikanie maszynek do golenia i depilatorów, noszenie wygodnego obuwia, ochronę rąk przy czynnościach domowych, zakładanie rękawiczek przy zmywaniu naczyń czy pracy w ogródku.

Ćwiczenia rehabilitacyjne są kluczowe w terapii obrzęków limfatycznych, mają one głównie za zadanie zwiększenie powrotu żylnego, poprawę funkcji limfatycznych naczyń zbiorczych oraz poprawę pracy początkowych naczyń chłonnych.

Warto jednak pamiętać o tym, że praca mięśni nie może być zbyt intensywna, ponieważ w chwili, gdy mięśnie przechodzą na metabolizm beztlenowy, powstała kwasica przyczynia się do rozszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększenia ukrwienia mięśni.

Objętość powstającej chłonki jest wprost proporcjonalna do przepływu przez łożysko naczyniowe. Między innymi dlatego ćwiczenia nie mogą być zbyt obciążające i powinny być dopasowane pod wydolność pacjenta.

Zbyt długie i wyczerpujące ćwiczenia, mogły by tylko pogorszyć stan a dodatkowo ilość zalegającej chłonki wzrosłaby, zamiast się zmniejszać. 

Zasady masażu limfatycznego

Jedną z najpopularniejszych obecnie metod leczenia, jest stosowanie tak zwanego masażu limfatycznego. Polega on na przyśpieszeniu odprowadzania chłonki przez aktywację naczyń obocznych i łączących, jak również ułatwienie jej przepływu przez węzły chłonne. 

Nie jest to jednak, jak może się wydawać, prosta sprawa. Dobrze przeprowadzony masaż limfatyczny wymaga bardzo dobrej znajomości anatomii układu limfatycznego. Ta szczegółowa technika nie ma nic wspólnego z klasycznymi masażami, dodatkowo źle lub za mocno wykonany masaż limfatyczny może nawet przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta. 

Warto więc poznać podstawowe zasady masażu limfatycznego:

1. nie powinien powodować bólu u pacjenta;
2. powinien być delikatny, rytmiczny i wolny, masuje się ruchami okrężnymi;
3. raczej nie stosuje się żadnych olejków i kremów;
4. kontakt dłoni ze skórą powinien być bezpośredni – dłoń przylega do skóry nieruchomo i porusza się wraz z nią;
5. bardzo ważne by kierunek masażu był zgodny z kierunkiem odpływu chłonki do okolicznych węzłów chłonnych;
6. minimalny czas trwania masażu to 20 minut. 

Cel masażu pneumatycznego

W pewnych przypadkach masaż limfatyczny może być wprowadzeniem do przeprowadzenia leczenia za pomocą sekwencyjnego masażu pneumatycznego. Ta metoda polega na wywieraniu ucisku na skórę kończyny przy pomocy kolejno napełnianych powietrzem mankietów. Ma to na celu polepszenie reabsorbcji płynu obrzękowego z tkanek.

Przy tej metodzie występuje jednak ryzyko powstania obrzęku zewnętrznych narządów płciowych, które może zostać wywołane przez przyśpieszone gromadzenie się przemieszczonego dogłowowo płynu, który nie znajduje ujścia przez niedrożne naczynia chłonne. Ryzyko wystąpienia tego obrzęku szczególnie zwiększa się, kiedy leczona kończyna nie została wcześniej odpowiednio przygotowana za pomocą masażu ręcznego. 

Opatrunki uciskowe skuteczne na obrzęki limfatyczne

Po zakończeniu sesji masażu limfatycznego oraz pneumatycznego, wskazane jest założenie opatrunku uciskowego w celu utrwalenia efektu leczniczego.

Nadają się do tego klasyczne opaski uciskowe lub pończochy, rękawy czy rajstopy o stopniowanym ucisku. W tej kwestii ważne jest, by materiały uciskowe były dobierane indywidualnie pod pacjenta, na podstawie dokonanych przez terapeutę pomiarów.

Materiały uciskowe muszą być dobre jakościowe, po założeniu muszą wywierać odpowiednie ciśnienie, zgodne z definiującą je klasą ucisku.

W obrzęku limfatycznym używa się kompresję elastyczną drugiej lub wyższej klasy, bierze się pod uwagę stopień zaawansowania choroby oraz tolerancję pacjenta. 

Przeciwwskazania do terapii udrażniającej

Trzeba zwrócić również uwagę na ewentualnie przeciwwskazania przed rozpoczęciem takiej kompleksowej terapii udrażniającej. Do takich przeciwwskazań przede wszystkim zaliczamy:

1. zakrzepicę żył,
2. zapalenie tkanki podskórnej,
3. zaawansowaną niewydolność serca,
4. cukrzycę z objawami neuropatii cukrzycowej,
5. upośledzenie krążenia obwodowego,
6. aktywną chorobę nowotworową,
7. zmiany alergiczne na skórze. 

Leczenie farmakologiczne obrzęków limfatycznych

W przewlekłej terapii obrzęku limfatycznego stosuje się kilka grup leków, jednak efekty ich działania nie zostały szeroko udokumentowane. Są to między innymi:

1. Diuretyki, czyli leki moczopędne, nie są jednak bezpośrednim wskazaniem w leczeniu obrzęków limfatycznych, ponieważ nie wspomagają one usunięcia białka z tkanek, tylko powodują ich odwodnienie. To przyczynia się do zwiększonego stężenia białek a w konsekwencji, podwyższenia ciśnienia onkotycznego, dlatego też po odstawieniu diuretyków obrzęk szybko powraca.
2. Glikokortykosteroidy – używane są głównie przy bólu oraz przy zmniejszaniu otoczki zapalnej wokół masy guza. Obserwowane są pozytywne efekty w leczeniu obrzęku kończyn dolnych o charakterze mieszanym, żylno-limfatycznym. Najczęściej lekarze decydują się podawać deksamethason. 
3. Benzopirony to grupa wielu naturalnych substancji zawierających pierścień pironowy, głównie stosuje się je w przypadku obrzęków z wysoką zawartością białka. W tej grupie wyróżnia się gównie: pochodne kumaryny -zmieszają przepuszczalność naczyń dla cząsteczek białka oraz stymulują makrofagi do proteolizy (proces rozkładu białka na peptydy i aminokwasy) oraz pochodne flawonowe – zmniejszają przepuszczalność naczyń mikrokrążenia działając przeciwzapalnie. (Tutaj warto zajrzeć, aby dowiedzieć się więcej o związkach flawonowych: “Owoce jagodowe, cenne ze względu na silne działanie antyoksydacyjne.“)

Powiązany artykuł: “Obrzęki żylne i przewlekła niewydolność żylna – przyczyny, objawy i leczenie”.

Bibliografia:

1. Pyszora Anna, Kompleksowa fizjoterapia pacjentów z obrzękiem limfatycznym, Via Medica, Medycyna Paliatywna w Praktyce 2010, 4(1), s. 23–29
2. Rymarz E, Mieczkowska J, Łopatyński J, Obrzęki kończyn dolnych – etiopatogeneza, rodzaje, diagnostyka, Medycyna Ogólna, 2007, 13(3), s. 216-221
3. Fiodorenko-Dumas Ż, Paprocka-Borowicz M, Dumas I, Kołcz-Trzęsicka A, Jakość życia i stan zdrowia u pacjentów z obrzękiem kończyn dolnych, Medycyna Ogólna, Nauki o zdrowiu, 2012, 18(3), s. 247-251
4. Piotrowicz R, Ciecierski M, Jawień A, Obrzęki limfatyczne – leczenie, Praktyka Medyczna, Przewodnik Lekarza, s. 66-68
5. Kozikowska J, Łuczak J, Obrzęk limfatyczny – patomechanizm, podział, zasady leczenia, Praktyka medyczna, s.48-54
6. http://gammed.pl/pdf/Limfoscyntygrafia%20zgoda.pdf
7. http://azmmedical.pl/pdf/artykul-obrzek_limfatyczny.pdf
8. https://www.centrumfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2018/01/kompedium-www-1.pdf

Dołącz do naszej grupy wsparcia moderowanej przez specjalistów, lekarzy i farmaceutów.

Obrzęk limfatyczny i zastój limfy – przyczyny, objawy, leczenie

Dołącz do Zdrowia na Facebooku!

Obrzęk limfatyczny to obrzęk tkanek spowodowany zastojem limfy (zastojem chłonki). W wyniku nieprawidłowego działania układu limfatycznego w skórze i tkance podskórnej gromadzi się zbyt dużo płynu śródtkankowego. Zastój chłonki prowadzi do ‘napęcznienia’ kończyn , zmian skórnych, zwłóknień, stanów zapalnych, a także – w niektórych przypadkach – do słoniowacizny.

• > Przeczytaj: Układ limfatyczny (chłonny). Funkcje, budowa i najczęstsze dolegliwości
• Chorobowe zniekształcenie kończyny powoduje, że skóra nie chroni już kończyny przed infekcjami, dlatego nawet niewielkie urazy (drobne oparzenia, ukąszenia, skaleczenia) mogą prowadzić do powiększenia się obrzęku.
• Objawy zastoju limfy są bardzo charakterystyczne i łatwe do zdiagnozowania. Objawy obrzęku limfatycznego to:

• bardzo duża i stale powiększająca się opuchlizna,
• narośle podobne do grudek,
• stwardniała skóra,
• wybrzuszenia i wklęśnięcia,
• trudności z poruszaniem kończyną,
• uczucie ciężkości,
• ból (nie we wszystkich przypadkach).

Obrzęk limfatyczny wynika z wrodzonego albo nabytego uszkodzenia naczyń chłonnych. Przyczyny nabytego uszkodzenia naczyń chłonnych, które mogą prowadzić do obrzęku limfatycznego, to:

• brak aktywności fizycznej,
• urazy mechaniczne (zwichnięcia, złamania),
• zabiegi chirurgiczne (np. usunięcie węzłów chłonnych),
• operacyjne leczenie nowotworów (np. usunięcie narządów rodnych lub piersi),
• duży rozrost guza nowotworowego, który uciska na naczynia limfatyczne albo węzły chłonne,
• radioterapia,
• infekcje bakteryjne (np. paciorkowce),
• stany zapalne (np. zapalenie skóry, węzłów chłonnych lub naczyń chłonnych),
• schorzenia tkanki łącznej (reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, twardzina układowa),
• przewlekła niewydolność żylna,
• pasożyty (np. nicienie, czyli tak zwane filarie, które wywołują słoniowaciznę).

Wrodzony, pojawiający się samoistnie obrzęk limfatyczny zdarza się rzadko. Występuje z częstością 1,15 na 100 000 osób do 20 roku życia. W większości przypadków pierwotny obrzęk limfatyczny dotyka tylko jednej kończyny. Najczęściej diagnozuje się go u dzieci (zwykle są to dziewczynki).

Obrzęk limfatyczny kończyn górnych to w większości przypadków skutek operacyjnego usunięcia piersi.

> Zobacz: 14 rzeczy, które powinnaś wiedzieć o raku piersi

Obrzęk limfatyczny może rozwijać się względnie bezobjawowo nawet przez lata. Najczęściej pojawia się przy kostce lub przodostopiu. Na początku zanika przy uniesieniu nogi, nie widać go także po przespanej nocy. Silniejszy jest latem; skóra przybiera bladoróżową barwę i ma nieco podwyższoną temperaturę.

W następnym stadium choroby obrzęk widać już z samego rana, dokucza nie tylko latem, lecz także w inne pory roku. Faktura skóry ulega zmianie – staje się twarda, gruba, zrogowaciała, pojawiają się liszaje. Jest podobna do skórki pomarańczy, ma małe zagłębienia i zmarszczenia. Stopa kształtem zaczyna przypominać kopyta.

Charakterystyczne dla obrzęku limfatycznego są żółte paznokcie – łamliwe, kruche i zniekształcone. Często wypadają, mogą też całkowicie zaniknąć.

> Zobacz: Kolor i wygląd paznokcia informuje o stanie twojego zdrowia

Ostatnie stadium zastoju limfy to zniekształcenie zarysu kończyny – nie ma różnicy między jej górnym a dolnym obwodem. Jest tak ciężka, że chorzy muszą ją unosić rękami, zwykle nie mogą się ruszyć.

Słoniowacizna to najpoważniejsze stadium obrzęku limfatycznego. Na tym etapie pojawiają się zmiany wsteczne skóry (zwyrodnienia, martwica) oraz powikłania. Obrzęki osiągają bardzo duże rozmiary.

Obrzęk limfatyczny towarzyszy filariozie, chorobie tropikalnej szczególnie częstej w Chinach, Indiach i Indonezji. Powodują ją pasożyty – nicienie (filarie). Nicienie wywołują zapalenie węzłów chłonnych, które ulegają zwłóknieniu i stwardnieniu.

Infekcja zatrzymuje limfę – w efekcie pojawia się słoniowacizna, czyli zaawansowany obrzęk limfatyczny, w którym kończyna przypomina nogę słonia, zaciera się jej kształt i jest tak ciężka, że chory nie może się normalnie (albo wcale) poruszać.

Więcej informacji o słoniowaciźnie zdobędziesz tutaj.

Drenaż limfatyczny to masaż, który ma spowodować przemieszczenie się chłonki z chorego obszaru do zdrowej części ciała. Lekarz może zalecić leki, które zmniejszą obrzęki, a także kremy chroniące przed infekcjami. Skrupulatna pielęgnacja skóry jest w przypadku zastoju limfy bardzo ważna.

W leczeniu obrzęku limfatycznego stosuje się terapię uciskową, w której wykorzystuje się bandaże i ubrania uciskowe usprawniające pracę mięśni – ma to poprawić przepływ limfy.

W przypadku zaawansowanego stadium choroby, słoniowacizny, zwykle trzeba wykonać operację polegającą na wycięciu obrzękniętej tkanki podskórnej. Operowanie obrzęku limfatycznego grozi wystąpieniem martwicy skóry.

Stosuje się również rehabilitację, która musi być przeprowadzona specjalistycznie. Zbyt intensywne ćwiczenia mogą pogorszyć stan chorego. Należy ćwiczyć często, ale po trochu.

Obrzęk limfatyczny sam w sobie jest ciężką chorobą. Niestety, oprócz tego może skutkować niebezpiecznymi powikłaniami.

Najczęstsze powikłania obrzęku limfatycznego to:

• zapalenie naczyń limfatycznych,
• zapalenie skóry,
• zakażenia grzybiczne.

Jak oni to zrobili? Lekarze z Poznania opowiadają o operacji usunięcia guza o wadze ponad 17 kg

Czym jest obrzęk limfatyczny – przyczyny, objawy oraz sposoby leczenia

Obrzęk limfatyczny (chłonny) jest obrzękiem skóry i tkanki podskórnej spowodowanym przez limfę (chłonkę), która gromadzi się w przestrzeniach międzykomórkowych. Związany jest ściśle ze zmianami patologicznymi naczyń chłonnych prowadzących do niedrożności, a także niedorozwoju czy też zniszczenia naczyń. Czym objawia się to schorzenie i jak je leczyć?

Zadaniem naczyń chłonnych jest transportowanie chłonki z tkanek do układu krążenia. W przypadku ich uszkodzenia dochodzi do przedostania się chłonki do tkanek, gdzie ulega ona akumulacji. W wyniku tego powstają zmiany obrzękowe.

Na początku są one odwracalne i najczęściej ustępują podczas leczenia. Jednak w sytuacji, gdy obrzęk utrzymuje się przez dłuższy czas, zaburzenia mogą się pogłębić i uniemożliwić przywrócenie prawidłowego stanu naczyń.

Obrzęk limfatyczny najczęściej dotyczy dolnych i górnych kończyn.

Możemy wyróżnić dwa następujące rodzaje obrzęków limfatycznych:

• obrzęk limfatyczny pierwotny – powstaje w wypadku nieprawidłowo wykształconych naczyń chłonnych. Najczęściej dotyka kobiet;
• obrzęk limfatyczny wtórny – powstaje po upadkach, zakażeniach, zabiegach chirurgicznych czy z powodu obecności guzów nowotworowych.

Warto pamiętać, iż każdy obrzęk limfatyczny występujący u dorosłej osoby powinien nakłonić do szukania zmian nowotworowych, które często leżą u jego podłoża.

Przyczyny obrzęku limfatycznego

Obrzęk limfatyczny może wystąpić jako następstwo uszkodzeń naczyń chłonnych. Czynników jest wiele:

• wrodzone – związane z zaburzeniami rozwojowymi lub niedorozwojem naczyń chłonnych. Obecnie nie wiadomo, co jest przyczyną tych zaburzeń. Występujące obrzęki mogą jednak czasami być jednym z objawów: choroby Milroya, zespołu Turnera, zespołu Proteusza;
• pozapalne – stan zapalny może objąć naczynia chłonne podczas zapalenia skóry wywołanego owrzodzeniem, ugryzieniem, ukąszeniem czy też urazem fizycznym;
• nowotworowe – nowotwór może mieścić się w samym układzie chłonnym (np. węzłach chłonnych) lub w innym narządzie. Wówczas może dochodzić do uciskania sąsiadujących naczyń limfatycznych i w rezultacie do ich niedrożności;
• jatrogenne – będące powikłaniem po różnych procedurach medycznych np. operacji nowotworów czy radioterapii;
• przewlekła niewydolność żylna – może prowadzić do powstawania mieszanych obrzęków żylno-limfatycznych;
• choroby tkanki łącznej – obrzęki mogą występować podczas twardziny układowej oraz tłuszczycowego i reumatoidalnego zapalenia stawów;
• pasożyty – najczęściej wiąże się z filariozą wywołaną przez nicienie;
• pourazowe – zdarza się, iż obrzęk powstaje po urazie kończyny, podczas którego został uszkodzony układ chłonny.

Objawy obrzęku limfatycznego

Obrzęk limfatyczny może objawiać się:

• uczuciem ciężkości zajętych kończyn;
• przyrostem objętości zajętych kończyn. Można wyróżnić mały przyrost (>20%), średni (20-40%) i duży (40%

Obrzęk limfatyczny – objawy, przyczyny i leczenie

Obrzęk limfatyczny zwany jest także “słoniowacizną”, gdyż kończyny górne lub dolne dotknięte tą chorobą mogą w skrajnych przypadkach przypominać łapy słonia. Czym spowodowany jest obrzęk limfatyczny i czy w ogóle można go leczyć? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w naszym artykule.

Czym jest obrzęk limfatyczny nóg i rąk?

Obrzęk limfatyczny jest jednym z najczęstszych schorzeń układu limfatycznego. To przewlekły zastój limfy, który objawia się nabrzmieniem rąk lub nóg.

Chłonka jest płynem tkankowym, który – w zdrowym ciele – spływa do naczyń chłonnych a następnie do węzłów chłonnych. Nieprawidłowe krążenie limfy doprowadza do opuchlizny, która początkowo nie jest bolesna.

Z czasem jednak limfa twardnieje, a następnie pojawia się słoniowacizna oraz duży obrzęk tkanki i skóry. Znacznie zmniejsza to sprawność kończyny, może także powodować zaburzenia równowagi.

Obrzęk limfatyczny wiąże się także z powikłaniami, z których najczęstszym jest zakażenie skóry i tkanki podskórnej. U osób z tym schorzeniem może występować także rzadki nowotwór, tak zwany mięsak limfatyczny, który wyleczyć można jedynie za pomocą amputacji kończyny.

Objawy obrzęku limfatycznego

Jak już wspomnieliśmy, głównym objawem obrzęku limfatycznego jest opuchlizna w obrębie dolnych bądź górnych kończyn. Może ona dotykać jednej kończyny lub też obu. Początkowo obrzęk może być niewielki, bezbolesny. Powinien jednak zaniepokoić na tyle, by skonsultować się w tej sprawie ze specjalistą.

Opuchlizna może być na przykład elementem niewydolności żylnej, którą można wyleczyć. Z czasem obrzęk staje się coraz większy. Możemy zaobserwować przy tym zakażenia skóry lub węzłów chłonnych, które potęgują opuchliznę.

Ostatnim etapem jest pojawienie się słoniowacizny, która wiąże się z rogowaceniem naskórka w obszarze objętym chorobą.

Przyczyny obrzęku limfatycznego

Istnieje wiele przyczyn obrzęku limfatycznego. Może on być spowodowany wadami wrodzonymi bądź nabytymi. Dlatego obrzęk limfatyczny dzielimy na pierwotny i wtórny.

Przyczyny pierwotnego obrzęku limfatycznego

Pierwotny obrzęk limfatyczny związany jest w wadami wrodzonymi, które utrudniają bądź całkowicie uniemożliwiają odpływanie chłonki z naczyń limfatycznych. Możemy wyróżnić kilka typów pierwotnego obrzęku:

• Obrzęki sporadyczne.
• Obrzęki spowodowane zaburzeniami rozwojowymi, przy których za obrzęk odpowiada nieprawidłowe wykształcenie naczyń limfatycznych.
• Obrzęki rodzinne spowodowane chorobami dziedzicznymi, takimi jak choroba Milroya, przy której może dochodzi do obrzęku kończyny i zastoju chłonki w jelitach.

Przyczyny nabytego obrzęku limfatycznego

Nabyty obrzęk limfatyczny może być spowodowany zarówno przewlekłą niewydolnością żylną jak i operacjami, podczas których uszkodzone zostały naczynia limfatyczne. Wyróżniamy zatem następujące przyczyny:

• Obrzęki pasożytnicze.
• Obrzęki pozapalne, które są powikłaniem zapalenia skóry lub węzłów chłonnych.
• Obrzęki pourazowe, stanowiące powikłanie po urazie.
• Obrzęki jatrogenne, które występują po operacji. Częstym przykładem jest obrzęk po mastektomii.
• Obrzęki żylno-limfatyczne będące efektem przewlekłej niewydolności żylnej.
• Obrzęki stanowiące element choroby tkanki łącznej. Mogą występować sporadycznie na przykład u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Leczenie obrzęku limfatycznego

W przypadku wtórnego obrzęku limfatycznego, podstawowym działaniem jest wyeliminowanie jego przyczyny oraz chorób współistniejących – na przykład pozbycie się pasożytów czy zapalenia. Niestety pierwotny obrzęk limfatyczny nie jest chorobą, którą można całkowicie wyleczyć.

Ze względu na predyspozycje genetyczne czy nieprawidłowe wykształcenie elementów odpowiadających za odpływ chłonki, chory może jedynie minimalizować objawy, by ułatwić sobie funkcjonowanie.

Głównym elementem leczenia obrzęku limfatycznego jest fizjoterapia, polegająca przede wszystkim na drenażu limfatycznym. To masaż mający na celu pobudzenie aktywności naczyń limfatycznych, by umożliwić chłonce swobodny przepływ. Nie powinien on być jednak prowadzony w sposób izolowany.

Aby terapia była skuteczna, lekarz powinien wprowadzić także tak zwaną kompresjoterapię. Polega ona na kontrolowanym uciskaniu miejsc objętych chorobą za pomocą elastycznych bandaży.

 Terapia obrzęku limfatycznego prowadzona jest przez lekarza, jednak z czasem chory może samodzielnie bandażować kończynę, korzystając z odpowiednich zestawów zawierających wszystkie elementy niezbędne do odpowiedniego kontynuowania terapii.

Tego typu produktem jest na przykład Limfoset, który pozwala na wywarcie kontrolowanego ucisku na kończynę górną lub dolną. Skrajne przypadki obrzęku limfatycznego mogą wymagać zabiegu chirurgicznego, podczas którego usuwana jest część obrzęku. Przy schorzeniu konieczne jest także utrzymywanie higieny skóry w miejscu objętym chorobą, by uniknąć zakażeń, które mogą zwiększać obrzęk oraz powodować ból u chorego.

Obrzęk limfatyczny jest poważnym schorzeniem, którego nie należy bagatelizować. Pierwsze objawy powinny skłonić do wizyty u specjalisty. W przypadku obrzęku wtórnego istnieje bowiem realna szansa na wyleczenie choroby. Z kolei przy obrzęku pierwotnym możliwe jest zapewnienie choremu komfortu potrzebnego do normalnego funkcjonowania.

Opuchlizna limfatyczna – obrzęk, przyczyny, objawy, leczenie

Opuchlizna limfatyczna, inaczej nazywana obrzękiem limfatycznym, a w stadium zaawansowanym słoniowacizną, to obrzęk tkanek wywołany niefizjologicznym zastojem limfy. Zwykle choroba ma charakter wtórny – wrodzona opuchlizna limfatyczna zdarza się bardzo rzadko.

Opuchlizna limfatyczna – przyczyny

W przypadku obrzęku limfatycznego, przyczyny zazwyczaj są wtórne, a więc nabyte. Do najczęstszych należą:kontuzje (różnego typu urazy, jak np. zwichnięcia), pasożyty (najbardziej narażone na kontakt z nimi są osoby podróżujące, np.

do Chin lub Indii), choroby tkanki łącznej, stan zapalny naczyń chłonnych, przewlekłe zapalenia żył,terapia nowotworu złośliwego, stany pooperacyjne – różnego typu powikłania.W rzadkich przypadkach może dojść także do obrzęku limfatycznego wrodzonego, np.

w wyniku małej liczby naczyń włosowatych na obszarze, na którym występuje obrzęk lub też na skutek aplazji (brak naczyń włosowatych) czy hipoplazji (wady budowy naczyń włosowatych).

Opuchlizna limfatyczna – objawy

W początkach obrzęku limfatycznego objawy najczęściej obejmują stopy – przede wszystkim ich wierzchnią część oraz kostki. Zwykle opuchlizna nasila się w określonych momentach, np. przy wysokiej temperaturze czy po długim przebywaniu w pozycji stojącej.

Po pewnym czasie obrzęk limfatyczny nóg przestaje czasowo zanikać czy nawet się zmniejszać, a często zaczyna obejmować większy obszar. Skóra twardnieje, staje się coraz grubsza i bardziej podatna na infekcje.

Może dojść również do przerostu brodawek na stopach oraz osłabienia paznokci – stają się one kruche i łamliwe. Obrzękowi towarzyszy też uczucie ciężkości i nasilający się ból.

W kolejnych etapach noga puchnie na całej długości – zanikają różnice pomiędzy obwodami w różnych częściach goleni, a pacjent ma poważne problemy z poruszaniem. Czasem opuchlizna limfatyczna obejmuje też ręce (np. po mastektomii), a w szczególnych przypadkach również twarz (głównie pod oczami) i inne części ciała.

Opuchlizna limfatyczna – leczenie

Przy obrzęku limfatycznym leczenie zwykle obejmuje farmakoterapię, stosowanie opatrunków uciskowych, specjalne masaże, jak drenaż limfatyczny lub endermologia, oraz rehabilitację.

W celu zniwelowania nieprzyjemnych odczuć, często zaleca się też stosowanie specjalnych kosmetyków. W trudniejszych przypadkach może być konieczny zabieg chirurgiczny bądź, bezpieczniejszy od niego, przeszczep naczyń limfatycznych.

W niektórych przypadkach dobre efekty dają stosowane pomocniczo zabiegi poprawiające jędrność i napięcie skóry, np. z użyciem radiofrekwencji.

Polecane zabiegi w leczeniu obrzęku limfatycznego:

Mikrodermabrazja wodna Hydrafacial Drenaż limfatyczny Endermolift Endermologia LPG Alliance Vela Shape III – modelowanie ciała