Jeden z najważniejszych ludzkich narządów – wątroba – składa się z komórek zwanych hepatocytami. Zlokalizowany jest w prawym podżebrzu, granicząc z przeponą, jelitami i żołądkiem.
Wydziela substancję alkaliczną nazywaną żółcią, która odgrywa kluczową rolę w procesach trawienia i wchłaniania tłuszczy.
Oprócz tego realizuje wiele funkcji związanych z syntezą, metabolizmem oraz magazynowaniem substancji.
Wątroba to największy gruczoł ludzkiego ciała – jej waga u osób dorosłych może osiągać nawet do 2 kg.
Choć narząd ten na co dzień odpowiedzialny jest za prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu, pogorszenie samopoczucia najczęściej odczuwamy dopiero wówczas, gdy rozległość uszkodzeń tkanek wątroby osiągnie około 75%. Jak rozpoznać symptomy świadczące o jej niewydolności i w porę podjąć właściwe leczenie?
Jak rozpoznać niewydolność wątroby?
Prawidłowa praca wątroby jest bez wątpienia poważnym fundamentem dobrego samopoczucia człowieka.
Co świadczy o zaburzeniach jej czynności? Początkowe objawy niewydolności wątroby mogą być praktycznie nieodczuwalne i opierają się na dyskomforcie związanym z trawieniem – występującym w szczególności po spożyciu obfitego, bogatego w tłuszcze posiłku.
Wzdęcia, uczucie pełności czy nieprzyjemne odbijanie mogą jednak sygnalizować problemy trawienne mające różne podłoża. Po czym zatem poznać, że mają one związek właśnie z wątrobą? Najlepiej obserwować własne ciało zwracając szczególną uwagę na okoliczności, w jakich pojawia się dyskomfort.
Wspomniane wyżej sygnały występują przy lekkich schorzeniach wątroby – na szczęście w takich przypadkach organ najczęściej regeneruje się samoistnie, potrzebując na pełny powrót do formy około sześciu tygodni.
Doraźne usuwanie objawów przy pomocy np. picia ziołowych naparów i herbat w zupełności wystarczy.
Co jednak w przypadku, gdy dolegliwości nie ustępują przez dłuższy czas? Możemy wówczas mieć problem z niewydolnością wątroby.
Niewydolność wątroby objawia się za pomocą konkretnego zespołu symptomów. Należą do nich m.in.:
- nagła utrata apetytu
- nietolerancje pokarmowe (głównie tłuszczu oraz alkoholu)
- ból brzucha zlokalizowany w prawym podżebrzu
- ciemne zabarwienie moczu
- częste biegunki
- zmniejszenie masy ciała
- przewlekłe zmęczenie
- żółte zabarwienie skóry oraz białek oczu
- zaburzenie krzepnięcia krwi
- powiększenie wątroby
Osoba, która zauważyła takie symptomy u siebie, powinna natychmiast zgłosić się do lekarza – zaniedbywana niewydolność narządu pogłębia się bowiem z tygodnia na tydzień, mogąc przekształcić się w stan ostry, a nawet doprowadzić do trwałego uszkodzenia wątroby. Warto pamiętać o tym, że czas przebiegu ostrej niewydolności narządu wynosi średnio od 4 do 8 tygodni. Objawy stale się pogłębiają, dochodzi do nieodwracalnej, szybko postępującej martwicy tkanek.
Ostatnie stadium niewydolności prowadzi do kwasicy metabolicznej oraz śpiączki wątrobowej, co z kolei przeważnie kończy się śmiercią pacjenta. Należy zatem działać, dopóki dolegliwości są w miarę łagodne – wówczas chorobę z łatwością da się wyleczyć.
Skuteczna walka z niewydolnością wątroby
Cenną i wyjątkowo skuteczną bronią jest w tym przypadku zmiana sposobu żywienia. Z całą pewnością należy bezwzględnie unikać alkoholu oraz potraw smażonych w głębokim tłuszczu, wprowadzając w ich miejsce dania lekkostrawne, a także duże ilości wody.
Można oczywiście pójść o krok dalej i zastosować konkretny, specjalistyczny jadłospis – w szczególności wskazana jest dieta ubogobiałkowa, czyli taka, która pozwala na spożycie maksymalnie 60 g białka dziennie.
Oprócz nowego sposobu odżywiania warto wprowadzić również napary sporządzane z ziół posiadających właściwości regenerujące oraz wspomagające wydzielanie enzymów wątrobowych. Należą do nich m.in.: ostropest plamisty, karczoch zwyczajny czy mięta pieprzowa.
Jeżeli dolegliwości są dokuczliwe, można wprowadzić ponadto leczenie farmakologiczne. Konieczne jest stałe monitorowanie parametrów krwi poprzez regularne wykonywanie pełnej morfologii.
W przypadku ostrej niewydolności wątroby, gdy stan chorego mimo leczenia stale się pogarsza, jedynym wyjściem jest przeszczep narządu. Nie jest to jednak gwarancja całkowitego powrotu do zdrowia, bowiem przeżywalność pacjentów poddanych transplantacji wynosi zaledwie 60%.
Warto zatem podjąć odpowiednie działania, zanim okaże się, że jest już za późno.
Nawet gdy dolegliwości opisane powyżej występują u nas rzadko – należy obserwować organizm i zapamiętać sytuacje, w jakich się pojawiają.
Jeśli objawy choroby wątroby występują często, mogą świadczyć o początkowej fazie niewydolności. Będzie to najlepszy moment, by umówić się na wizytę u lekarza hepatologa.
Należy mieć na uwadze również to, że „lepiej zapobiegać niż leczyć” i zadbać o odpowiednie działania profilaktyczne. Przede wszystkim, trzeba zawsze dokładnie myć ręce przed każdym posiłkiem oraz zaszczepić się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby. Kluczem do sukcesu będzie również higieniczny tryb życia, zdrowa dieta oraz regularna aktywność fizyczna.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Ostra niewydolność wątroby – objawy, leczenie
Ostra niewydolność wątroby (łac. insufficientia hepatis acuta, ang. acute liver failure) – szybkie pogorszenie czynności wątroby u chorych bez marskości, prowadzące w okresie krótszym niż 26 tygodni od początku objawów do wytworzenia encefalopatii i osoczowych zaburzeń krzepnięcia.
Inna definicja mówi, że ostra niewydolność wątroby to potencjalnie odwracalna, nagła, trwała i postępująca dysfunkcja wątroby (bez wcześniejszej choroby wątroby) charakteryzująca się wystąpieniem encefalopatii w ciągu < 4 tygodni od początków objawów.
W obrazie klinicznym dominuje triada objawów: żółtaczka, zaburzenia krzepnięcia krwi, zaburzenia świadomości.
Epidemiologia
Częstość występowania w krajach rozwiniętych:1-10/1 000 000. W krajach rozwijających się częstość schorzenia jest większa z powodu większej zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby.
Przyczyny
- wirusowe zapalenie wątroby typu B, D i A (65%) – najczęściej do rozwoju niewydolności wątroby dochodzi w przypadku WZW B
- zapalenie wywołane przez wirus opryszczki zwykłej
- leki:
- paracetamol – najczęstsza przyczyna w krajach anglosaskich
- halotan
- izoniazyd
- sulfonamidy
- fenytoina
- statyny
- tetracykliny
- indometacyna
- PAS
- narkotyki
- toksyny:
- czterochlorek węgla
- α-aminityna (muchomor sromotnikowy)
- muchomor zielonkawy (Amanita phalloides)
- etanol
- herbicydy i pestycydy
- wstrząs
- niedokrwienie
- choroba Wilsona
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby
- zespół Reye’a
- posocznica
- zakrzepica żył wątrobowych
- zakrzepica żyły wrotnej
- ostre ciążowe stłuszczenie wątroby
- zespół HELLP
Patogeneza
Nagłe upośledzenie funkcji wątroby w ostrej niewydolności jest spowodowane masywnym obumieraniem hepatocytów do którego prowadzą następujące mechanizmy:
- martwica rozpływna w wyniku bezpośredniego uszkodzenia (np. w wyniku działania paracetamolu)
- apoptoza (choroba Wilsona, WZW)
- cytotoksyczność wirusów (HSV, HBV)
- reakcja autoimmunologiczna (HAV, HBV, idiosynkrazja leków)
W przebiegu ostrej niewydolności wątroby dochodzi także do zaburzenia krążenia systemowego spowodowanego uwalnianiem takich substancji jak: tlenek azotu, cytokiny prozapalne, endotoksyny bakteryjne. Powodują one rozszerzenie naczyń z następową hipowolemią oraz wyrównawczy wzrost rzutu serca. Prowadzi to do niedotlenienia tkanek, kwasicy mleczanowej i niewydolności wielonarządowej.
Podział
W zależności od okresu jaki upłynął od początku objawów do rozwinięcia encefalopatii wątrobowej niewydolność wątroby możemy podzielić na:
- piorunującą (4 tygodni)
Objawy
- encefalopatia z zaburzeniami świadomości od senności do śpiączki
- żółtaczka
- foetor hepaticus – charakterystyczny zapach
- objawy skazy krwotocznej
- zmniejszanie wątroby
- niedociśnienie tętnicze
- hiperwentylacja z zasadowicą oddechową
- napady padaczkowe
- upośledzenia łaknienia
- biegunka
- gorączka
- osutka
Powikłania
- obrzęk mózgu
- krwawienia żołądkowo-jelitowe
Marskość wątroby – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie i rokowania
Marskość wątroby to postępujące włóknienie miąższu wątroby, które przyczynia się do nieodwracalnego niszczenia struktury narządu.
Co powoduje marskość wątroby i jak się ona objawia? Jakie badania należy wykonać, kiedy podejrzewamy chorobę? Co robić, by zapobiec marskości wątroby?
Marskość to krańcowe stadium niewydolności wątroby. Dochodzi do niej w wyniku długotrwałego działania czynnika uszkadzającego wątrobę.
Najczęściej czynnikiem tym jest alkohol. Marskość wątroby (łac. cirrhosis hepatis) jest uszkodzeniem nieodwracalnym i prowadzi do poważnych powikłań.
Czym jest marskość wątroby?
Wątroba spełnia w naszym organizmie bardzo wiele funkcji, takich jak: produkcja żółci, metabolizm leków i toksyn, czy produkcja białek i innych substancji. Marskość wątroby to ostatnie stadium włóknienia wątroby.
W wyniku długotrwałego działania czynników uszkadzających w obrębie wątroby rozwija się przewlekły stan zapalny, który prowadzi do obumierania prawidłowych komórek. W ich miejscu wytwarza się blizna z tkanki łącznej, która nie spełnia już funkcji tego narządu.
Skutkuje to stopniowo rozwijającą się niewydolnością wątroby.
O ile wątroba jest organem o stosunkowo dużym potencjale regeneracyjnym w przypadku np. usunięcia jego fragmentu, to wskutek przewlekłego działania szkodliwych czynników, nie ma takiej możliwości. Dlatego też marskość wątroby jest nieodwracalna. W miarę włóknienia miąższu wątroby pogarsza się jej funkcjonowanie.
Wątroba jest narządem bardzo dobrze ukrwionym. Głównym źródłem ukrwienia wątroby jest żyła wrotna. Jest to główny element układu wrotnego, czyli układu żylnego łączącego m.in. jelita, wątrobę,, śledzionę i żołądek. Marskość wątroby utrudnia przepływ krwi, a co za tym idzie, sprzyja rozwojowi nadciśnienia wrotnego.
Przyczyny i rodzaje marskości wątroby
Przyczyn marskości wątroby może być wiele. Jednak główną jest alkoholowe uszkodzenie wątroby (marskość alkoholowa). Znacznie rzadziej do choroby prowadzą wirusowe zapalenia wątroby typu B i C (marskość pozapalna). Może być ona wywołana także chorobami dróg żółciowych, np. pierwotnym zapaleniem dróg żółciowych (marskość żółciowa).
Czasami zmiany podobne do alkoholowego uszkodzenia wątroby występują u osób niepijących. Wówczas mówi się o niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby. Może ona również prowadzić do rozwoju marskości. Choroba ta dotyczy głównie osób otyłych, prowadzących niezdrowy styl życia.
Zdecydowanie rzadszymi przyczynami marskości są wrodzone choroby metaboliczne takie jak: hemochromatoza, choroba Wilsona, mukowiscydoza, porfiria. Możliwy jest także rozwój marskości wątroby w przebiegu przewlekłego stosowania niektórych leków, np. metotreksatu lub amiodaronu.
Objawy marskości wątroby
W dużej części przypadków marskość nie daje wyraźnych objawów lub chorzy ich nie dostrzegają. Takie osoby dowiadują się chorobie np. podczas rutynowego badania USG.
Pierwszymi objawami marskości są często osłabienie, pogorszenie tolerancji wysiłku, utrata apetytu i powiększenie obwodu brzucha. Spadek produkcji białka powoduje u tych osób zanik mięśni oraz przedostawanie się wody z naczyń krwionośnych do jamy brzusznej. Prowadzi to do rozwoju wodobrzusza.
Objawy marskości to również bolesne skurcze mięśni oraz świąd. Ponadto występują różne zaburzenia ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności i wymioty. Konsekwencją marskości wątroby jest też osłabienie działania hormonów płciowych.
Skutkuje to zmniejszeniem popędu płciowego, zaburzeniami miesiączkowania u kobiet oraz zmianą owłosienia i zanikiem jąder u mężczyzn. Nadciśnienie wrotne powoduje, że tworzą się dodatkowe połączenia pomiędzy układem wrotnym, a pozostałą częścią krążenia. Nowe naczynia rozwijają się w różnych miejscach, m.in. na skórze tułowia.
W skrajnych przypadkach mogą one tworzyć tzw. objaw głowy meduzy.
Objawy psychiczne w marskości wątroby to na przykład: zaburzenia snu, problemy z koncentracją, zaburzenia nastroju. Nasilenie encefalopatii wątrobowej określa się w pięciostopniowej skali, gdzie stopień 0 oznacza brak objawów, a stopień 4 – śpiączkę wątrobową.
Ponieważ wątroba spełnia w organizmie wiele ważnych funkcji, w miarę postępowania marskości wątroby, dochodzi do uszkodzenia narządów, w tym nerek, płuc, mózgu i układu krążenia.
W stadium przedagonalnym mogą nakładać się na siebie objawy niewydolności oddechowej, krążeniowej, ostrej niewydolności nerek oraz śpiączka.
Objawy skórne a marskość wątroby
Dla marskości wątroby charakterystyczne są pewne zmiany skórne. U części pacjentów występuje żółtaczka. Często pojawiają się pajączki naczyniowe, zwane również wątrobowymi. Efektem uszkodzenia wątroby są też zaburzenia krzepnięcia krwi. Stąd u pacjentów zdarzają się krwawe wybroczyny, plamy, a czasami nieprawidłowe krwawienia z nosa czy dziąseł.
Zmiany w owłosieniu są charakterystyczne dla mężczyzn i obejmują one zanik owłosienia na skórze klatki piersiowej i pod pachami. Często niezauważanym, ale typowym objawem jest rumień na powierzchniach dłoni oraz na podeszwach stóp.
Objawem charakterystycznym dla marskości wątroby są też zmiany na paznokciach. U dużej części chorych na marskość wątroby mają one wygląd matowej szyby z różowym prążkiem przy dalszej krawędzi.
Diagnostyka choroby: jakie badania wykonać przy marskości wątroby?
Do rozpoznania marskości wątroby konieczne są stwierdzenie typowych symptomów oraz typowej przyczyny marskości. Występowanie wspomnianych wyżej objawów u alkoholika powinno nasunąć podejrzenie marskości. Poza wspomnianymi wyżej nieprawidłowościami na marskość wątroby wskazują także badania laboratoryjne.
Stwierdza się podwyższone wartości enzymów wątrobowych: aminotransferazy alaninowej (ALT), aminotransferazy asparaginianowej (AST) oraz gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP). Obserwuje się też podwyższone stężenie bilirubiny, spadek stężenia białka we krwi oraz zaburzenia krzepnięcia krwi.
Przewaga aktywności AST nad ALT oraz izolowany podwyższony poziom GGTP wskazują na alkoholowe uszkodzenie wątroby.
W przypadku marskości wątroby występują pewne charakterystyczne zmiany w obrazie USG jamy brzusznej. Marska wątroba jest często zmniejszona, o nierównej powierzchni i zmienionej strukturze. Ponadto może być widoczne poszerzenie żyły wrotnej i powiększenie śledziony.
U pacjentów z wodobrzuszem, w obrazie USG jest widoczny także płyn puchlinowy. Postawienie pewnej diagnozy jest także możliwe na podstawie badania histopatologicznego wycinka wątroby.
Badanie to wykonuje się jednak rzadko, ponieważ często nie jest ono konieczne, a biopsja wątroby jest zabiegiem obciążającym dla pacjenta.
Często w przebiegu marskości wątroby rozwija się nadciśnienie wrotne. Jego powikłaniem są żylaki przełyku, które stwarzają zagrożenie groźnego dla życia krwotoku. Dlatego u pacjentów z marskością zleca się wykonanie gastroskopii. Pozwala ona stwierdzić czy rozwinęły się już żylaki i w razie potrzeby włączyć leczenie zapobiegające krwawieniu.
Marskość wątroby – leczenie choroby i rokowania
Jak wygląda leczenie marskości wątroby i od czego zależą rokowania choroby?
Marskość wątroby jest chorobą postępującą, a uszkodzenie wątroby jest nieodwracalne. Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania choroby i od stosowania się chorego do zaleceń lekarskich. Przeciętnie przyjmuje się, że przeżywalność 5-letnia wynosi niecałe 50%. Nie ma leków skutecznie przywracających funkcje wątroby.
Terapia polega na zmianie stylu życia, leczeniu choroby podstawowej, leczeniu powikłań oraz stosowaniu odpowiedniej diety. U chorych z wodobrzuszem stosuje się leki moczopędne (np. spironolakton) oraz ewentualne wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych.
Jeśli istnieje taka konieczność, wykonuje się nakłucie jamy otrzewnej i ewakuację płynu. W najcięższych przypadkach wodobrzusza można rozważyć wykonanie zespolenia pomiędzy krążeniem wrotnym, a systemowym (TIPS). Innym powikłaniem wodobrzusza jest z kolei samoistne bakteryjne zapalenie jamy otrzewnej.
W przypadku jego rozpoznania konieczna jest antybiotykoterapia.
U chorych z jawnym nadciśnieniem wrotnym, objawiającym się np. żylakami przełyku, zastosowanie mają leki obniżające ciśnienie w układzie wrotnym. Stosuje się niektóre betablokery (karwedilol, nadolol) oraz statyny, np. simwastatynę.
W przypadku wystąpienia objawów encefalopatii wątrobowej należy w miarę możliwości określić czynnik wywołujący. Mogą to być m.in. mocznik i toksyny bakteryjne. W zależności od przyczyny należy rozważyć włączenie antybiotykoterapii, laktulozy lub asparaginianu ornityny.
Jedyną metoda pozwalającą na wyleczenie marskości wątroby jest jej przeszczep. Jednak aktywne uzależnienie od alkoholu jest jednym z przeciwwskazań do zakwalifikowania chorego do przeszczepu. Niestety duża część pacjentów z marskością wątroby nie stosuje się do zalecenia zaprzestania spożywania alkoholu, a co za tym idzie, nie kwalifikują się oni do przeszczepu.
Zalecenia dla chorego na marskość wątroby – żywienie i styl życia
Podstawą leczenia u pacjentów z marskością wątroby jest zaprzestanie picia alkoholu oraz palenia papierosów. Bardzo ważne jest także prawidłowe odżywianie, które spowalnia zanik mięśni oraz narastanie wodobrzusza. Życie z marskością wątroby jest możliwe, ale wymaga stosowania się do zaleceń lekarskich. Często konieczne jest też wsparcie bliskich.
Jakie są najważniejsze zalecenia dla chorego na marskość wątroby? Zalecane jest przyjmowanie 35 kcal oraz co najmniej 1,2 g białka na kilogram masy ciała na dobę. Oznacza to, że osoba ważąca 80 kilogramów powinna spożywać dziennie posiłki o wartości energetycznej 2800 kcal, w tym ok. 100 g białka.
W diecie przy marskości wątroby wskazane jest częste spożywanie niewielkich posiłków. Zalecana jest dieta lekkostrawna, składająca się np. z jasnego pieczywa, ryżu, chudego mięsa i nabiału, gotowanych warzyw, dojrzałych owoców. Należy natomiast unikać produktów bogatych w błonnik, tłustych, orzechów, warzyw kapustnych i cebulowych.
Warto zasięgnąć porady dietetycznej.
Poza leczeniem farmakologicznym i dietetycznym, o ile lekarz nie zdecyduje inaczej, można stosować leki naturalne.
W aptekach dostępne są preparaty sylimaryny, a jej naturalnym źródłem jest ostropest plamisty. Można stosować także różne mieszanki ziół na wątrobę zawierające ostropest.
Jednak metody naturalne powinny być stosowane jako dodatek i nie mogą zastępować zaleceń lekarskich.
Pacjenci często spotykają się z zaleceniem oszczędzającego trybu życia. Nie oznacza to jednak całkowitego zaprzestania ruchu. Umiarkowana, dostosowana do możliwości aktywność fizyczna jest wręcz korzystna, ponieważ przeciwdziała zanikowi mięśni.
Marskość wątroby – profilaktyka
Wszystkie trzy najczęstsze przyczyny marskości wątroby są możliwe do wyeliminowania. Dotyczy to spożywania alkoholu, wirusowego zapalenia wątroby oraz otyłości.
Zgodnie z zasadami bezpiecznego picia alkoholu, dziennie nie powinno się przekraczać odpowiednio czterech porcji alkoholu w przypadku mężczyzn i dwóch porcji alkoholu w przypadku kobiet. Przy czym należy też zachować co najmniej dwa dni bez picia w tygodniu.
Jedna porcja alkoholu to ok. pół butelki piwa lub 100 ml wina lub 30 ml wódki. Osoby, u których nie rozwinęła się jeszcze marskość, ale można u nich stwierdzić alkoholowe uszkodzenie wątroby np.
w badaniach laboratoryjnych, powinny całkowicie ograniczyć nadużywanie alkoholu. Dotyczy to także osób uzależnionych. Te powinny podjąć próbę leczenia w ramach ośrodka terapii uzależnień.
Aby zminimalizować ryzyko wirusowego zapalenia wątroby, należy zaszczepić się przeciwko WZW typu B. Takie szczepienie jest w Polsce obowiązkowe dla noworodków od 1994 roku. Jeśli ktoś z jakiegoś powodu nie był lub nie wie czy był szczepiony, jest możliwość sprawdzenia poziomu przeciwciał ochronnych we krwi i wykonanie szczepienia w razie potrzeby.
Do tej pory nie wynaleziono szczepionki przeciwko WZW typu C. Jednak można zminimalizować ryzyko choroby stosując podstawowe metody ochrony. Należy przede wszystkim unikać kontaktu z krwią innych osób, a osoby narażone na taki kontakt zawodowo, powinny stosować środki ochronne.
Wskazane jest korzystanie z usług tylko tych zakładów fryzjerskich i kosmetycznych, które przestrzegają zasad higieny i dbają o sterylność narzędzi. Iniekcje i naruszenie ciągłości skóry niosą za sobą ryzyko zakażenia, także podczas piercingu i wykonywania tatuażu.
Jeśli jednak ktoś koniecznie chce poddać się takiemu zabiegowi, powinien unikać zakładów, które nie przestrzegają zasad bezpieczeństwa. Wirus wywołujący WZW typu C przenosi się także drogą płciową.
Dlatego konieczne jest unikanie ryzykownych zachowań seksualnych takich jak stosunek z nowym partnerem lub partnerką bez zabezpieczenia.
Zmniejszenie ryzyka rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby jest możliwe dzięki prowadzeniu zdrowego stylu życia. Osoby z nadwagą lub otyłością powinny zredukować masę ciała do optymalnego poziomu.
Ponadto zaleca się stosowanie urozmaiconej, dobrze zbilansowanej diety z ograniczeniem produktów przetworzonych, słodyczy, pokarmów bogatych w cukry proste i tłuszcze zwierzęce.
Wskazana jest także regularna aktywność fizyczna.
Marskość wątroby – objawy, leczenie, rokowanie
Marskość wątroby to stadium uszkodzenia wątroby, w którym dochodzi do jej niewydolności. O marskości mówimy wówczas, gdy znaczna część wątroby uległa zwłóknieniu, zmienia się jej budowa wewnętrzna, co prowadzi do zaburzeń czynnościowych.
Ze względu na liczne funkcje, jakie wątroba pełni, jest to stan bardzo poważny, zagrażający życiu. Często jedynym rozwiązaniem, ratującym życie pacjenta jest przeszczep wątroby.
Jakie są przyczyny i objawy marskości wątroby? W jaki sposób ją leczyć i jej zapobiegać?
Wątroba zalicza się do największych i najważniejszych organów ludzkiego organizmu. Jest zbudowana z komórek zwanych hepatocytami, które filtrują związki chemiczne wchłanianie z przewodu pokarmowego, syntezują białka osocza, wytwarzają wiele ważnych enzymów, a w ich wnętrzu zachodzą przemiany metaboliczne.
Główne funkcje i zadania wątroby to:
- funkcja metaboliczna, związana z przyswajaniem pokarmu i trawieniem tłuszczów,
- funkcja zapasowa, polegająca na gromadzeniu zapasów energii,
- funkcja detoksykacyjna, czyli odtruwanie organizmu,
- funkcja magazynująca, czyli gromadzenie żelaza, innych mikroelementów oraz witamin.
Najważniejsze zadanie wątroby polega na uczestniczeniu w procesach trawiennych, za które odpowiada wydzielana przez organ żółć, będąca mieszaniną kwasów żółciowych i solnych, lecytyny, soli mineralnych, cholesterolu i wielu innych substancji.
>> Tabletki na wątrobę, kapsułki, herbatki na wątrobę
Marskość wątroby – przyczyny
O marskości wątroby mówimy wówczas, gdy narząd jest do tego stopnia zwłókniały, że nie może pełnić swoich funkcji. Jest to stan, na zwykle rozwija się latami.
Najczęstszą przyczyną marskości jest nadużywanie alkoholu. Oprócz tego do rozwoju choroby mogą przyczynić się:
- przewlekłe wirusowe zapalenia wątroby typu A, B i C
- zaburzenia przemiany materii,
- toksyczne uszkodzenia wątroby.
Marskość wątroby może być powikłaniem mukowiscydozy, autoimmunologicznego zapalenia wątroby czy choroby dróg żółciowych.
Marskość wątroby często ma przebieg bezobjawowy, bywa wykrywana przypadkiem, np. podczas zabiegów operacyjnych. Objawy marskości wątroby, które mogą się pojawić także są bardzo różnorodne, początkowo mało specyficzne. Dopiero w zaawansowanym stadium marskość wątroby staje się chorobą, którą dość łatwo można zdiagnozować.
Marskość wątroby można rozpoznać na podstawie objawów ogólnych, objawów skórnych oraz objawów ze strony przewodu pokarmowego.
Do objawów marskości wątroby zaliczają się:
- łatwe męczenie się, osłabienie (najczęściej pierwszy objaw marskości wątroby)
- gorsza tolerancja wysiłku,
- zmniejszenie apetytu,
- nietolerancja alkoholu oraz pokarmów smażonych i tłustych,
- wzdęcia i uczucie ciężaru w nadbrzuszu po posiłkach,
- powiększenie śledziony
- wodobrzusze
- ból po prawej stronie pod żebrami
- bezsenność,
- świąd skóry,
- żółtaczka,
- krwawienia z nosa i dziąseł,
- zanik mięśni na kończynach górnych i dolnych
- skłonność do obrzęków podudzi,
- wodobrzusze,
- odwrócenie rytmu dobowego snu i czuwania
- zaburzenia psychiczne: od spowolnienia, zaburzeń zachowania, po jadłowstręt, splątanie i w końcu śpiączkę.
Marskość wątroby – diagnoza i leczenie
Do postawienia diagnozy marskości wątroby wykorzystuje się:
- badania laboratoryjnych (morfologia, próby wątrobowe, układ krzepnięcia)
- badania obrazowych (USG, tomografia komputerowa)
- badanie endoskopowe
- badanie histopatologiczne wycinka wątroby
W przypadku zaawansowanych zmian konieczny jest przeszczep. Gdy jednak choroba zostanie w porę ujawniona (tzw. wyrównana marskość wątroby), wystarczy leczenie farmakologiczne, stosowanie diety wątrobowej, całkowite odstawienie alkoholu, zaprzestanie palenie tytoniu, eliminacja innych szkodliwych czynników, np. leków.
Marskość wątroby – rokowania
Marskość wątroby dotyka nawet 10 % społeczeństwa (choroba nie zawsze jest zdiagnozowana), dwukrotnie częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Jest dziesiątą najczęstszą przyczyną zgonów.
Rokowania przy marskości wątroby zależą od stadium choroby oraz od tego, czy zostały wyeliminowane czynniki, które uszkodziły wątrobę, czyli najczęściej alkohol. W zaawansowanej postaci marskości wątroby wzrasta ryzyko powikłań, które pogarszają rokowania.
Do powikłań marskości należą: encefalopatia wątrobowa, wodobrzusze, zapalenie otrzewnej oraz krwawienia z przewodu pokarmowego.