Przyczyny stolców tłuszczowych i biegunek tłuszczowych

Fot: grinvalds / gettyimages.com

Biegunki tłuszczowe mogą mieć różne przyczyny. Należą do nich niektóre choroby wątroby, trzustki czy jelit. Istotą leczenia jest zwalczanie przyczyny biegunki, a także stosowanie właściwej niskotłuszczowej, indywidualnie dostosowanej diety.

Biegunka to objaw wielu chorób, polega na oddawaniu stolców o konsystencji płynnej bądź półpłynnej częściej niż 3 razy w ciągu doby. Mechanizmów biegunek jest wiele. Mogą mieć charakter ostry lub przewlekły. Przykładem biegunki przewlekłej jest biegunka tłuszczowa.

Biegunka tłuszczowa – co to jest i jakie ma przyczyny?

Biegunka tłuszczowa wynika z zaburzeń trawienia. Najczęstszą przyczyną jest zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki. Trzustka ma część wewnątrzwydzielniczą i zewnątrzwydzielniczą. Ta pierwsza odpowiada m.in. za produkcję takich hormonów, jak insulina czy glukagon.

Część zewnątrzwydzielnicza bierze udział w trawieniu, ponieważ odpowiada za produkcję soków trzustkowych, które przewodem trzustkowym dostają się do przewodu pokarmowego. Sok trzustkowy i zawarte w nim enzymy są konieczne dla prawidłowego trawienia tłuszczów z diety. Jeśli dochodzi do niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki, np.

na skutek choroby nowotworowej, przewlekłego zapalenia trzustki czy mukowiscydozy, tłuszcze są nieprawidłowo trawione i powstaje biegunka tłuszczowa. Biegunka tłuszczowa może występować również u chorych po zabiegu usunięcia trzustki.

Do innych przyczyn biegunki tłuszczowej zalicza się zaburzenia flory bakteryjnej jelit, zaburzenia wchłaniania wynikające z wielu schorzeń przewodu pokarmowego czy choroby cholestatyczne wątroby.

Jak skutecznie walczyć z biegunką? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie 

Biegunki tłuszczowe – objawy dodatkowe

Biegunka tłuszczowa sama w sobie stanowi objaw chorobowy. Polega na oddawaniu więcej niż trzech stolców dziennie. Mają one konsystencję płynną lub półpłynną, a dodatkowo zawierają dużą ilość tłuszczu. Stolce w biegunce tłuszczowej mają jasny kolor i bardzo nieprzyjemny zapach, który można porównać z zapachem zgnilizny.

Objawy dodatkowe mogące towarzyszyć biegunkom tłuszczowym to bóle brzucha, gazy, wzdęcia, uczucie pełności w brzuchu po posiłku. Oczywiście mogą się one nakładać na objawy choroby zasadniczej, jeśli biegunka tłuszczowa wynika np. z przewlekłego zapalenia trzustki czy cholestazy wątrobowej.

W przypadku tej ostatniej mogą pojawić się dodatkowo nudności, wymioty, zażółcenie czy świąd skóry.

Leczenie biegunki tłuszczowej

Biegunka tłuszczowa nie powinna być leczona jedynie objawowo. Należy działać przyczynowo, a dodatkowo stosować właściwą dietę.

Jeśli przyczyną biegunki tłuszczowej jest przewlekła niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki, konieczna bywa suplementacja enzymów trzustkowych, które pomagają w trawieniu.

Jak w przypadku każdego typu biegunki, konieczne jest właściwe nawodnienie organizmu i spożywanie około 2 litrów płynów dziennie, by nie doprowadzić do odwodnienia.

Należy pamiętać, że zarówno nieleczona choroba podstawowa będąca przyczyną biegunek tłuszczowych, jak i sama przewlekła biegunka tłuszczowa mogą mieć poważne konsekwencje i powikłania. Są przyczyną istotnych niedoborów pokarmowych, witaminowych, elektrolitowych, co z kolei stanowi poważne zagrożenie dla życia i zdrowia.

Dieta przy biegunce tłuszczowej

Dieta powinna być ustalona przy współpracy lekarza i dietetyka, dostosowana do choroby podstawowej, ponieważ inne będą obostrzenia w przewlekłej niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki, inne przy celiakii.

Należy więc przyjąć, że zastosowanie będzie miała przede wszystkim dieta niskotłuszczowa, do której dołącza się dodatkowe eliminacje czy zalecenia obejmujące chorobę zasadniczą.

Dieta niskotłuszczowa polega na ograniczeniu spożywania tłuszczów do 50 g na dobę.

Powinno się spożywać wyłącznie chude mięsa, wędliny czy ryby, unikać tych tłustych. Należy pamiętać, że tłuszcz jest zawarty w wielu produktach, nie tylko w formie widocznej. Należy unikać sosów, zasmażek, śmietany. Smażenie należy zastąpić gotowaniem w wodzie bądź na parze, można piec potrawy w rękawie czy pergaminie bez dodawania tłuszczu.

Eliminacja tłuszczu z diety nie powinna być jednak całkowita. Tłuszcz jest bowiem konieczny do wchłaniania związków rozpuszczalnych w tłuszczach, jak np. witaminy z grup A, D, E czy K. Głównym źródłem energii w diecie niskotłuszczowej stają się węglowodany, jednak o niskiej zawartości błonnika pokarmowego.

Nie zawsze owoce czy warzywa są dobrze tolerowane przez chorych w postaci surowej, dlatego powinny być one spożywane w formie gotowanej. Niewskazane są warzywa i owoce wzdymające w postaci kapusty, cebuli, roślin strączkowych, śliwek, czereśni.

Nie należy eliminować źródeł białka z diety w postaci mięs, ryb, wędlin czy nabiału, jednak można wybierać produkty o obniżonej zawartości tłuszczu.

Jak działa układ pokarmowy? Dowiesz się tego z naszego filmu

Czy artykuł okazał się pomocny?

Biegunka tłuszczowa – przyczyny, objawy, leczenie

Biegunka tłuszczowa polega na oddawaniu przez chorego stolca częściej niż trzy razy na dobę, a czas jej trwania przekracza cztery tygodnie. Istotne jest to, że stolec tłuszczowy nie stanowi choroby, a jest jedynie jej objawem.

Należy podkreślić, że przyczyną biegunki tłuszczowej mogą być poważne schorzenia układu pokarmowego, dlatego też nie można jej bagatelizować.

Czym zatem jest biegunka tłuszczowa? Jak wygląda stolec tłuszczowy? Jak leczyć biegunkę tłuszczową?

Co to jest i jak rozpoznać biegunkę tłuszczową oraz stolec tłuszczowy?

Biegunka tłuszczowa (łac. steatorrhoea) stanowi rodzaj biegunki przewlekłej, czyli takiej która trwa dłużej niż 4 tygodnie. Związana jest z upośledzeniem trawienia lub wchłaniania tłuszczów w przewodzie pokarmowym.

Stolce podczas biegunki tłuszczowej zawierają duże ilości niestrawionego tłuszczu, które wielokrotnie przekraczają normę. Rozpoznanie biegunki tłuszczowej nie jest łatwe.

Podobnie jak w przypadku innej, przewlekłej biegunki stolce oddawane są często – więcej niż trzy razy na dobę – oraz mają luźną, płynną lub półpłynną, konsystencję.

Jaki zatem wygląd mają stolce tłuszczowe? Charakterystyczną cechą stolca tłuszczowego jest jego jasny, żółty lub pomarańczowy kolor, oraz połyskująca powierzchnia. Ponadto, biegunka tłuszczowa ma przykry, gnilny zapach oraz tłustą – kleistą, oleistą – konsystencję, a kał trudno spuścić w toalecie. Stolcom towarzyszą nierzadko ból brzucha, skurcze jelit, wzdęcia oraz utrata wagi.

Stolce tłuszczowe – przyczyny

Biegunka tłuszczowa jest rodzajem przewlekłej biegunki, charakteryzującej się dużą zawartością niestrawionego tłuszczu. Stolec tłuszczowy jest zazwyczaj wynikiem zaburzeń trawiennych (np. niestrawności) oraz zaburzeń wchłaniania.

Powodem zwiększonej ilości tłuszczu w kale mogą być schorzenia trzustki, takie jak: wrodzony niedobór lipaz trzustkowych, przewlekłe zapalenie trzustki bądź mukowiscydoza. Ponadto, stolec tłuszczowy może być wynikiem pankreatektomii – operacji usunięcia trzustki.

Biegunkę tłuszczową może wywołać także kamica, zrośnięcie (atrezja), nowotwór dróg żółciowych lub celiakia, która objawia nie nietolerancją glutenu. Tłusty stolec może pojawić się również w wyniku zakażenia przewodu pokarmowego, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub choroby Leśniewskiego-Crohna.

Upośledzone trawienie i wchłanianie tłuszczów może mieć także związek z choleostazą, czyli zaburzeniem wydzielania żółci do dróg żółciowych, co z kolei wiąże się ze zmniejszeniem ilości kwasów żółciowych w dwunastnicy. U osób starszych powodem pojawienia się biegunki tłuszczowej jest przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego.

Charakterystycznym objawem biegunki tłuszczowej jest oddawanie stolca o wysokiej zawartości tłuszczu. Kał natomiast ma jasną barwę i specyficzną woń o gnilnym charakterze. Ponadto biegunce tłuszczowej mogą towarzyszyć symptomy w postaci:

• • ostrego bólu brzucha i wzdęć,
• • nudności, a nawet wymiotów,
• • żółtaczki,
• • świądu skóry wywołanego choleostazą,
• • spadku wagi,
• • krwi w stolcu, zarówno świeżej (jasnoczerwonej, jak i czarnej (smolistej, która występuje np. w celiakii czy zapaleniu jelit), a także śluzu w kale,
• • kaszlu i częstych infekcji,
• • ciemnego zabarwienia moczu, które jest wynikiem przedostawaniem się do moczu bilirubiny, produkowanej przez wątrobę.

Diagnostyka i leczenie biegunki tłuszczowej oraz stolca tłuszczowego

Przewlekłe biegunki mogą być wywołane przez wiele chorób jelita grubego lub cienkiego, trzustki czy wątroby. Dlatego też, diagnoza możliwa jest po dokładnym wywiadzie lekarskim i wykonaniu odpowiednich badań. Istnieje wiele testów umożliwiających zbadanie zawartości tłuszczu w kale. Co ważne, nie wiążą się one z jakimkolwiek ryzykiem dla pacjenta. Polegają one na przeprowadzeniu badań:

• jakościowych, których celem jest stwierdzenie obecności tłuszczu w stolcu, polegają one na ocenie ilości kulek i kropli tłuszczu, które można zaobserwować pod mikroskopem; testy te wymagają zazwyczaj kilku próbek kału, które zbierane są przez okres 2-4 dni,

• ilościowych, które służą określeniu zawartości tłuszczu w kale, stosowaną w nich jednostką są gramy na dobę; dla dorosłych normą są 2-7g/24 h w sytuacji, kiedy tłuszcz stanowi mniej niż 20% próbki.

Badania te mogą potwierdzić nieprawidłowość we wchłanianiu tłuszczów, jednak nie są wystarczające do określenia przyczyny biegunki tłuszczowej.

Dlatego też, celem ustalenia czy stolec tłuszczowy spowodowany jest infekcją, chorobą jelit, schorzeniem trzustki czy dróg żółciowych, przeprowadzanych jest szereg dodatkowych badań.

Najczęściej wykonywanymi badaniami jest morfologia krwi obwodowej, stężenie potasu i sodu, enzymy trzustkowe, posiew stolca, markery zastoju żółci i próby wątrobowe.

Ponadto, ustalenie powodu występowania biegunki tłuszczowej umożliwia USG jamy brzusznej,  tomografia komputerowa (zdjęcia wykonane przy użyciu promieni rentgenowskich), badania genetyczne i endoskopowe oraz testy na obecność przeciwciał np. celiakii. Należy podkreślić, że biegunka tłuszczowa nie jest chorobą, a jedynie jej objawem. Dlatego też, jej ustalenie jest konieczne dla ustalenia właściwego leczenia.

Leczenie biegunki tłuszczowej uzależnione jest od diagnozy podstawowej choroby, która ją spowodowała. Z tego powodu, leczenie stolca tłuszczowego różnić się będzie od przyczyny. Przewlekła biegunka wiąże się z odwodnieniem i utratą elektrolitów. Z tego powodu, prawidłowe nawodnienie oraz uzupełnianie niedoborów elektrolitów stanowi podstawę każdego leczenia.

Nierozpoznana i nieleczona biegunka tłuszczowa może skutkować licznymi powikłaniami. Najczęściej konsekwencją tłuszczowych stolców są zaburzenia wzrostu i rozwoju u dzieci. Ponadto, pojawić się może anemia i niedożywienie.

Przewlekłe biegunki tłuszczowe prowadzą do częstych infekcji oraz mogą spowodować niedrożność i perforację jelita, czyli pęknięcie jego ściany.

Stolce tłuszczowe mogą przyczynić się do dalszego rozwoju nowotworu lub infekcji, doprowadzając do konieczności usunięcia chorych części jelita.

Bibliografia:

Szczeklik A., Choroby wewnętrzne. Podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM, [T. 1]. Cz. III: Choroby układu pokarmowego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2005

Biegunka tłuszczowa – jak ją rozpoznać?

Biegunka tłuszczowa – przyczyny

Biegunką tłuszczową (łac. steatorrhoea) nazywamy przewlekłą biegunkę, trwającą ponad cztery tygodnie.

Objawia się ona występowaniem luźnych, płynnych lub półpłynnych stolców o brzydkim zapachu, a do wypróżnień dochodzi minimum trzy razy na dobę.

Schorzenie ma bezpośredni związek z problemami trawiennymi i przede wszystkim złym wchłanianiem tłuszczów w przewodzie pokarmowym. Biegunce towarzyszyć mogą inne objawy tj. bóle brzucha lub skurcze jelit. Pacjent często odczuwa znaczny dyskomfort.

Biegunka tłuszczowa jest konsekwencją zaburzeń trawienia. Najczęściej występującą przyczyną jest zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki. Enzymy trawienne wytwarzane przez trzustkę, są w normalnych warunkach odpowiedzialne za prawidłowe trawienie tłuszczów.

Wśród innych przyczyn pojawienia się biegunki tłuszczowej znajdują się:

• przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego;
• celiakia (przerost śluzówki jelit, co wpływa na nietolerancję glutenu);
• mukowiscydoza;
• nowotwór trzustki lub dróg żółciowych;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• zakażenia przewodu pokarmowego;
• choroba Leśniowskiego-Crohna;
• zwężenie czy też zrośnięcie dróg żółciowych;
• niedrożność jelit;
• schorzenia wątroby (w tym cholestatyczna choroba wątroby);
• przebyta operacja usunięcia trzustki (lub jej części) i inne zabiegi na tym organie.

Biegunka tłuszczowa – objawy

Podstawowymi symptomami charakteryzującymi biegunkę tłuszczową jest oddawanie luźnych, tłustych stolców kilka razy dziennie, przez co najmniej cztery tygodnie. Kał ma jasną barwę i bardzo brzydki, gnilny zapach. Takie objawy powinny być dla nas sygnałem alarmowym. Pozostałe objawy mogą, ale nie muszą, wystąpić u każdego pacjenta. Należą do nich:

• niestrawność i wzdęcia;
• nadmiar gazów jelitowych;
• nudności i wymioty (m.in. w zapaleniu trzustki);
• kurczowe bóle brzucha;
• utrata wagi ciała;
• uczucie pełności w brzuchu po posiłku;
• krew w stolcu (zarówno świeża, jasnoczerwona), jak i czarna lub smolista, np. w celiakii, zapaleniu jelit);
• żółtaczka (zażółcenie skóry i/lub białek gałek ocznych w chorobach związanych z wątrobą i drogami żółciowymi);
• świąd skóry (wywołany przez nadmierne stężenie kwasów żółciowych we krwi, do czego dochodzi w żółtaczce zaporowej);
• ciemne zabarwienie moczu (pomarańczowa barwa spowodowana przedostawaniem się barwnika bilirubiny produkowanego w wątrobie do moczu zamiast do żółci; objaw ten występuje w żółtaczce zaporowej);
• kaszel oraz częste infekcje.

Pojawiające się symptomy mogą świadczyć o poważnych problemach z układem pokarmowym. Choroby objawiające się w ten sposób mogą być zagrożeniem dla życia i zdrowia człowieka.

Biegunka tłuszczowa – metody postępowania

Ze względu na wiele przyczyn mogących wywoływać biegunkę tłuszczową rozpoznanie tego schorzenia jest długotrwałe. Początkowo lekarz przeprowadza pogłębiony wywiad z pacjentem i wykonuje badanie palpacyjne jamy brzusznej.

Ponadto zlecane są badania krwi, testy na obecność tłuszczu w kale oraz badania uzupełniające w postaci: USG jamy brzusznej, czasami konieczna jest tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Zaleca się wykonanie kolonoskopii.

Leczenie biegunek tłuszczowych zależy od choroby podstawowej, która je spowodowała.

W zależności od zdiagnozowanej przyczyny stosuje się odpowiednie leczenie. Wspólnym mianownikiem jest jednak prawidłowe nawodnienie organizmu pacjenta i uzupełnienie niedoboru elektrolitów, wydalanych w trakcie biegunki.

Niezbędne jest również wprowadzenie diety, która nie powinna zawierać pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczów (sugeruje się pozostawienie w niej jedynie tłuszczów roślinnych).

W jadłospisie chorego powinny znaleźć się owoce i warzywa, najlepiej gotowane (po wcześniejszej obróbce termicznej), które nie podrażnią przewodu pokarmowego. W diecie zalecany jest też, regulujący pracę jelit, błonnik.

Właściwości przeciwbiegunkowe wykazują: owoce borówki czernicy, koniczyna polna, rdest ptasi, mniszek lekarski, owoce tarniny. Gotowe susze ziołowe dostępne są w sklepach zielarskich.

Źródła:

• Lanspa SJ., Chan AT., Bell JS., et al.; Pathogenesis of steatorrhea in primary biliary cirrhosis. Hepatology. 1985, 5(5):837-842;
• Krzak J.; Biegunki i zaparcia, Medycyna Rodzinna, 2000(01): 32-33;
• Popielska J., Marczyńska M.; Najczęstsze zarażenia pasożytnicze w Polsce, Pediatria po Dyplomie, 2012(05);
• Zych W., Sterczyński R.; Gdy biegunka z epizodu przechodzi w stan przewlekły, Medical Tribune, 2015(07-08).

Data dodania: niedziela, 14 lutego 2021

Biegunka tłuszczowa

Do najczęstszych przyczyn biegunki tłuszczowej można zaliczyć schorzenia trzustki, dróg żółciowych, jelit. Mogą one prowadzić do wielu komplikacji.

Stolce tłuszczowe pojawiają się zazwyczaj w przypadku chorób, które powodują upośledzenie trawienia tłuszczów.

Należy pamiętać, że każda biegunka, niezależnie czy jest to biegunka tłuszczowa, biegunka u dorosłych czy biegunka u niemowląt, wymaga odpowiedniego leczenia i profilaktyki.

1. Jak wygląda biegunka tłuszczowa?

Steatorrhea to nic innego, jak nadmierna ilość tłuszczów w stolcu. Jest to najczęściej objaw przejściowy. Pojawiać się może w przypadku, kiedy dojdzie do infekcji układu pokarmowego. Jej pojawienie można zaobserwować także po zmianie diety. Może trwać dzień lub kilka tygodni.

Powoduje ona, jak każda biegunka, spory dyskomfort. Biegunka tłuszczowa występuje najczęściej z powodu złego wchłaniania tłuszczów przez organizm. Stolec tłuszczowy jest obfity, ma połyskującą, tłustą powierzchnię i charakteryzuje się gnilnym zapachem.

Występuje on w przypadku złego wchłaniania tłuszczów przez organizm.

Biegunka tłuszczowa to nadmiar tłuszczu w stolcu (123RF)

2. Objawy biegunki tłuszczowej

Biegunka tłuszczowa może występować z innymi objawami. Może jej towarzyszyć:

• Krew w stolcu. Występuje najczęściej w przypadku celiakii lub zapalenia jelit. Może to być krew jasnoczerwona lub czarna, prawie smolista.

• Odbarwienie stolca. Pojawia się, kiedy upośledzony jest odpływ żółci z wątroby.

• Nudności oraz wymioty. Pojawiają się najczęściej w zapaleniu trzustki.

• Żółtaczka. Pojawia się w chorobach, które mają związek z wątrobą oraz drogami żółciowymi.

• Świąd skóry. Pojawia się przez zbytnie nagromadzenie kwasów żółciowych we krwi. Taka sytuacja może pojawić się w przypadku wystąpienia żółtaczki zaporowej.

• Ciemniejsze niż normalnie zabarwienie moczu. Pojawia się, kiedy barwnik produkowany w wątrobie przedostaje się do moczu, zamiast do żółci.

3. Czy biegunka tłuszczowa jest groźna?

Biegunka tłuszczowa może być bardzo groźna. Za jej pojawienie się mogą odpowiadać sytuacje, które są groźne dla człowieka. Taka biegunka u niemowląt może być szczególnie niebezpieczna. Niezależnie od tego, u kogo wystąpi biegunka tłuszczowa, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Szczególnie, jeśli wraz z nią pojawi się któryś z poniższych objawów:

• niezwykle mocny, nagły i ostry ból brzucha,

• trudności w oddychaniu,

• • podwyższona temperatura,
• • przenikliwy ból w klatce piersiowej,
• • kołatanie serca,
• • brak możliwości oddawania moczu,

1. • zaburzenie świadomości,
2. • twarde powłoki brzuszne,
3. • krew w stolcu,
4. • ropa w stolcu.

4. Przyczyny powstawania biegunki tłuszczowej

• Więcej tłuszczów pojawia się w stolcu, kiedy nie są one odpowiednio trawione i wchłaniane w przewodzie pokarmowym. Najczęściej za problemy z trawieniem i wchłanianiem tłuszczu odpowiada trzustka, ściślej mówiąc schorzenia trzustki, do których można zaliczyć:
• • mukowiscydozę,
• • inne przewlekłe zapalenia trzustki,
• • raka trzustki, który może wymagać operacyjnego usunięcia narządu.
• Także problemy z drogami żółciowymi mogą być przyczyną powstawania biegunki tłuszczowej. Do schorzeń dróg żółciowych, które mogą prowadzić do pojawienia się stolca tłuszczowego, możemy zaliczyć:
• • kamicę dróg żółciowych,
• • zarośnięcie dróg żółciowych,
• • raka dróg żółciowych,
• • zwężenie dróg żółciowych odpowiedzialnych za odprowadzanie żółci z wątroby.
• Zaburzenie wchłaniania składników pokarmowych może występować także w jelicie cienkim. Najczęstszą przyczyną wystąpienia tych zaburzeń jest:
• • celiakia, czyli nietolerancja glutenu,
• • zakażenie występujące w przewodzie pokarmowym,
• • choroby zapalne jelit,
• • operacje, które wpływają na długość przewodu pokarmowego,
• • brak tolerancji na niektóre pokarmy, przy jednoczesnym braku objawów alergii.

5. Diagnostyka biegunki tłuszczowej

Zawartość tłuszczów w kale można zbadać na wiele sposobów. Testy są nieinwazyjne i nie niosą za sobą żadnego ryzyka dla chorego. Można wykonać testy jakościowe, które stwierdzają, czy tłuszcz obecny jest w kale. Można wykonać testy ilościowe, które pozwalają na określenie dokładnej zawartości tłuszczu w kale.

W przypadku testu jakościowego oceniana jest ilość kuleczek oraz kropli tłuszczu, jakie można zauważyć pod mikroskopem. Do przeprowadzenia tego testu wystarczy jedna próbka kału.

Jeśli w próbce jest pięćdziesiąt kuleczek tłuszczów obojętnych i sto kuleczek kwasów tłuszczowych, próbka mieści się w normie. W przypadku testu ilościowego potrzebne jest kilka próbek kału, zbieranych od dwóch do czterech dni.

Jeśli tłuszcz stanowi mniej niż dwadzieścia procent próbki, wtedy ilość 2-7g na dobę jest prawidłowa. W przypadku niemowląt norma wynosi 1g na dobę.

Warto wiedzieć, że jeśli dziecko karmione jest butelką, tłuszcz w kale niemowlęcia powinien stanowić od trzydziestu do pięćdziesięciu procent jego składu. Niewielkie odchylenia od normy nie są niczym groźnym, gdyż każde laboratorium może stosować inne wskaźniki. Dlatego warto po przeprowadzeniu testów zasięgnąć porady lekarza.

Warto pamiętać, że wyniki testu sprawdzającego obecność tłuszczu w kale zależą od wielu czynników. Najwięcej zależy od pacjenta.

Jeśli zależy nam na wiarygodnym wyniku, należy przed badaniem zaniechać używania czopków oraz tłustych kremów aplikowanych w okolicach odbytu. Nie zaleca się stosowania oleju rycynowego, a także olejów mineralnych. Wskazana jest odpowiednia dieta.

O jej rodzaju powinien poinformować lekarz. Należy także uważać, aby przy pobieraniu próbki kał nie został zanieczyszczony moczem.

Należy wiedzieć, że przeprowadzenie testu na obecność tłuszczów w kale nie wystarcza do określenia przyczyn pojawienia się biegunki tłuszczowej. Test może tylko potwierdzić, że organizm źle wchłania tłuszcze. Dlatego lekarz w celu odpowiedniej diagnozy, może zalecić wykonanie badań dodatkowych.

Mają one na celu sprawdzenie, jakie schorzenie może być przyczyną pojawienia się stolców tłuszczowych. Lekarz może zalecić morfologię, testy na celiakię, próby wątrobowe, USG jamy brzusznej, badania genetyczne.

Dopiero odpowiednio postawiona diagnoza i odkrycie przyczyn powstawania biegunki tłuszczowej pozwala na jej skuteczne leczenie.

6. Powikłania biegunki tłuszczowej

Nieleczona biegunka tłuszczowa może doprowadzić do poważnych powikłań. Dlatego w przypadku, kiedy pojawią się stolce tłuszczowe, należy skonsultować się z lekarzem i podjąć szybkie leczenie. Kiedy tego zaniechamy, mogą się pojawić następujące powikłania:

1. • zaburzenie rozwoju dziecka,
2. • zaburzenia wzrostu u dzieci i niemowląt,
3. • niedożywienie u dzieci i dorosłych,
4. • anemia u dzieci i dorosłych,
5. • zwiększenie częstotliwości zapadania na infekcje,
6. • niedrożność jelit,
7. • perforacja jelit,
8. • operacyjne usunięcie chorych części jelit,
9. • rozwój nowotworu, który może odpowiadać za biegunkę tłuszczową.

Biegunka tłuszczowa w mukowiscydozie

Biegunka tłuszczowa to najczęściej objaw chorobowy związany z upośledzeniem trawienia bądź nieprawidłowym wchłanianiem tłuszczów w przewodzie pokarmowym. Biegunka tłuszczowa dość często występuje u chorych na mukowiscydozę.

Co powoduje tłuszczowe biegunki w mukowiscydozie?

Jest wiele medycznych przyczyn biegunki tłuszczowej, ale u chorych na mukowiscydozę w 99% przypadków jest to niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki.

U części chorych na mukowiscydozę w wyniku nieprawidłowo działających kanałów chlorkowych dochodzi do zaburzeń ze strony trzustki. W takiej sytuacji wydzielanie enzymów trzustkowych biorących udział w trawieniu tłuszczów (lipaza, fosfolipaza A2, esteraza cholesterolowa) jest niewystarczające do prawidłowego trawienia.

Jak wygląda biegunka tłuszczowa?

Stolce są rzadkie i najczęściej mają formę biegunki tłuszczowej, czasem także są w postaci tłuszczowych stolców (półpłynnej, gęstszej masy).

Mają bardzo nieprzyjemny zapach (przypominający zgniliznę). Powierzchnia stolca jest “świecąca”, błyszcząca.

Cechą charakterystyczną jest unoszenie się na wodzie i trudność spłukania kału wodą z powierzchni na której się znajduje (z nocnika, sedesu).

Objawy towarzyszące biegunce tłuszczowej i tłuszczowym stolcom u chorych z mukowiscydozą

Oprócz objawów typowych dla biegunki, czyli częstych i luźnych stolców, mogą towarzyszyć inne objawy:

• nadmiar gazów w jelitach (wzdęcia),
• kolka jelitowa,
• niestrawność,
• dyskomfort odczuwany w okolicach brzucha i podbrzusza
• zaburzenia łaknienia

Do czego mogą prowadzić biegunki tłuszczowe u chorych na mukowiscydozę?

W przypadku chorych na mukowiscydozę biegunki tłuszczowe są prawie zawsze objawem niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki, która nieleczona prowadzi do wyniszczenia organizmu w wyniku nieprawidłowego trawienia i konsekwencji niedożywienia: zaburzeń wzrostu i rozwoju, anemii, częstszych infekcji, uszkodzeń i perforacji jelita.

Jak leczyć biegunkę tłuszczową u chorego z mukowiscydozą?

Pojawienie się tłuszczowych biegunek oraz tłuszczowych stolców u osób z  mukowiscydozą zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.

Zwykle w celu postawienia diagnozy określa się wielkość wydalania tłuszczów w stolcu bądź wartości wskaźnika reabsorpcji tłuszczów w połączeniu z pomiarem stężenia elastazy-1 w stolcu, co pozwala na ocenę funkcji zewnątrzwydzielniczej trzustki.

Leczenie w przypadku chorych na mukowiscydozę ma na celu przywrócenie prawidłowego poziomu trawienia składników pokarmowych, w tym tłuszczu, który w nadmiarze powoduje tłuszczowe biegunki. Osoby z niewydolnością zewnątrzwydzielniczą trzustki otrzymują preparaty zawierające enzymy trzustkowe.

Oddech Życia to największy polski portal poświęcony mukowiscydozie. W portalu również materiały, informacje i newsy poświęcone innych chorobom pulmonologicznym: astmie, POChP, dyskinezie rzęsek.

Poprzedni

Prezydent Duda zakażony koronawirusem

Następny

Pałeczkowatość palców w mukowiscydozie

Biegunka tłuszczowa u dzieci

Tłuszczowe stolce to niepokojący objaw, jeśli się powtarzają, wymaga to konsultacji z lekarzem. Ten objaw zazwyczaj świadczy o upośledzonym trawieniu tłuszczów, co może sygnalizować chorobę. Jak wygląda biegunka tłuszczowa i jakie są jej przyczyny? Przeczytasz o tym więcej w poniższym tekście.

Biegunka tłuszczowa – wygląd

Tłuszczowy stolec jest obfity i ma połyskującą, tłustą powierzchnię. Dosyć charakterystyczny jest także nieprzyjemny, gnilny zapach. Jeżeli biegunce towarzyszy upośledzenie odpływu żółci, wówczas stolce są odbarwione.(1,2)

Gdy dziecko oddało tego rodzaju stolec jednorazowo, a następnie wszystko wróciło do normy, prawdopodobnie nie ma powodów do niepokoju. Inaczej jest, gdy sytuacja się powtarza lub dziecko ma tłuszczową biegunkę. W dłużej perspektywie objawem towarzyszącym może być spadek masy ciała, wynikający z zaburzenia przyswajania tłuszczów.(2)

Biegunka tłuszczowa – przyczyny

Powody oddawania tłustych stolców są zróżnicowane. Winne może okazać się schorzenie trzustki, wątroby, jelit lub dróg żółciowych, nadwrażliwość na niektóre składniki żywności (np. białka mleka), u niemowląt w grę może wchodzić niedobór enzymu enterokinazy.(1) Do schorzeń, które mogą objawiać się oddawaniem tłuszczowych stolców przez dzieci należą także:

Celiakia (choroba trzewna)

Celiakia jest chorobą charakteryzującą się nietolerancją glutenu. To jedna z najczęściej wymienianych przyczyn stolców tłuszczowych u dzieci. U najmłodszych choroba trzewna zazwyczaj daje objawy ze strony układu pokarmowego.

Chroniczna biegunka i cuchnące, tłuszczowe stolce (często o jasnym odcieniu) to nie jedyny sygnał, który może świadczyć o celiakii.

Innymi możliwymi objawami są: wymioty, zaparcia, utrata masy ciała, zmęczenie, częste poirytowanie i problemy z zachowaniem, zaburzenia wzrostu.(3)

Giardioza (lamblioza)

Giardioza to choroba wynikająca z zarażenia pasożytem Giardia lamblia. Przebieg w wielu przypadkach jest bezobjawowy, jednak chorobie mogą towarzyszyć: biegunka, cuchnące, tłuszczowe stolce, wzdęcia i skurcze brzucha, nudności, złe samopoczucie, spadek masy ciała. W rzadkich przypadkach pojawiają się wymioty i gorączka.(4)

Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate)

To uwarunkowana genetycznie choroba, dotycząca głównie układu oddechowego oraz pokarmowego. W jej przebiegu komórki wydzielnicze produkują gęsty i lepki śluz, który zazwyczaj gromadzi się w oskrzelach, płucach, układzie pokarmowym oraz rozrodczym. To zaś grozi poważnymi powikłaniami.

Jak rozpoznać objawy? W przebiegu choroby dziecko oddaje tłuszczowe stolce – ich wygląd cechuje się jasną barwą, obecnością niestrawionych resztek pokarmowych, a także intensywnym odorem. Dziecko rośnie powoli i rozwija się gorzej od rówieśników.

Ponadto maluch ma stale mokry kaszel i często zapada na choroby dróg oddechowych.(5)

Biegunka tłuszczowa – co robić? Wiesz już, jaki wygląd mają biegunki tłuszczowe, z czego mogą wynikać oraz jakie są inne objawy pojawiające się w przebiegu poszczególnych schorzeń.

Warto pamiętać, że przewlekłe oddawanie tłuszczowych stolców może powodować zaburzenia wchłaniania, które mogą prowadzić do niedoboru ważnych składników odżywczych, np. rozpuszczalnych w tłuszczach witamin (A, D, E, K) i zaburzeń wzrostu.

Dlatego należy udać się z dzieckiem do lekarza, gdyż tylko znalezienie przyczyny problemów pomoże w dobraniu właściwej terapii. Wiele problemów ze strony układu pokarmowego można skutecznie łagodzić przy pomocy diety, czasami zaś konieczne jest stosowanie leków. Wszystko uzależnione jest od danego przypadku.

Doraźnie w łagodzeniu biegunek mogą pomóc dostępne w aptekach środki, przeznaczone dla dzieci, takie jak Tasectan. Bez względu na przyczynę biegunki dziecko zawsze trzeba odpowiednio nawadniać, gdyż nadmierna utrata płynów jest najpoważniejszym zagrożeniem związanym z biegunką.  

Tłuszcz w kale

Badanie wykonuje się w celu wykrycia i oceny nadmiernych ilości tłuszczu w kale, jako pomoc w rozpoznaniu stanów powodujących zaburzenia wchłaniania.

W przypadku występowania objawów zaburzenia wchłaniania takich jak uporczywa biegunka i stolce tłuszczowe.

Próbka kału z wypróżnienia spontanicznego, czasami próbka kału z 72-godzinnej zbiórki.

W przypadku 72-godzinnej zbiórki, cały stolec oddany w tym czasie zachowuje się w specjalnych pojemnikach. Stolec można pobierać na różne sposoby, na przykład do plastikowego rękawa, lecz należy unikać kontaminacji moczem, wodą z toalety lub papierem toaletowym. W przypadku badania pojedynczej próbki, kał oddany spontanicznie pobiera się w podobny sposób.

W przypadku 72-godzinnej zbiórki należy przestrzegać zaleceń lekarza. Przez okres 2 – 3 dni przed pobraniem próbki należy spożywać 50 do 150 gram tłuszczu dziennie.

Tłuszcz powinien mieć postać triglicerydów o długich łańcuchach (na przykład olej kukurydziany czy oliwa z oliwek, a nie masło). Należy w tej kwestii przestrzegać zaleceń lekarza.

• Badanie na obecność tłuszczu w kale zazwyczaj zleca się łącznie lub w następstwie innych badań kału i krwi, w celu wykrycia przyczyny przewlekłej biegunki oraz luźnych, cuchnących stolców tłuszczowych (biegunka tłuszczowa).
• Inne badania kału to:

• Badanie na krew utajoną w kale
• Badania parazytologiczne – w celu wykrycia pasożytów
• Badanie na obecność krwinek białych w kale
• Badanie na obecność elastazy w kale – elastaza to enzym rozszczepiający białka, wytwarzany i wydzielany przez trzustkę; jest odporny na rozkład przez inne enzymy, przez co jest wydalany i można oznaczyć jego poziom w kale. Poziom elastazy obniża się w przypadku niewydolności trzustki.
• Jakościowe oznaczenie tłuszczu w kale – wykonuje się je poprzez umieszczenie zawiesiny z kałem na szkiełku, dodanie barwnika tłuszczu i mikroskopową ocenę liczby i wielkości kulek kału obecnych w próbce.

1. W celu rozpoznania objawów zaburzeń wchłaniania można również wykonać badania krwi, takie jak:
2. Można również wykonać badania w kierunku mukowiscydozy:
3. Jeżeli wynik jakościowego oznaczenia tłuszczu w kale jest ujemny, można zlecić ilościowe badanie tłuszczu w kale z 72-godzinnej zbiórki, z następujących przyczyn:

• Na kilka dni przed badaniem ilościowym oraz w dniu oddawania próbki konieczne jest, aby pacjent spożywał umiarkowanie dużą ilość tłuszczu dziennie, co pozwoli „sprowokować” zdolność wchłaniania przez organizm,
• Tłuszcz nie jest wydalany z kałem w niezmiennym tempie i oznaczenie wykonane w materiale zmieszanym z 72 godzin pozwala uzyskać dokładniejszy obraz średniego wchłaniania i wydalania niż w pojedynczej próbce.

‍

Badanie zleca się przede wszystkim, jeżeli u pacjenta występują objawy zaburzeń wchłaniania, takie jak:

• Luźne, cuchnące stolce tłuszczowe (biegunka tłuszczowa)
• Uporczywa biegunka
• Bóle brzucha, skurcze, wzdęcia i gazy
• Utrata wagi
• Niedostateczny przyrost masy ciała (u dzieci).

Objawom tym mogą towarzyszyć inne, takie jak utrata wagi, zmęczenie, niedokrwistość i/lub niedobory składników odżywczych, takich jak żelazo lub witamina B12.Jakościowe oznaczenie tłuszczu w kale można wykonać w celach przesiewowych. Jeżeli wynik jest dodatni, nie ma zazwyczaj potrzeby dodatkowego wykonywania badania ilościowego.

• Jeżeli wynik testu jakościowego jest ujemny, a nadal zachodzi podejrzenie obecności nadmiaru tłuszczu w kale, można zlecić badanie ilościowe w kale z 72-godzinnej zbiórki.
• ‍

1. Dodatni wynik jakościowego oznaczenia tłuszczu w kale lub podwyższona ilość tłuszczu w kale w badaniu ilościowym z 72-godzinnej zbiórki wskazuje na prawdopodobieństwo nieprawidłowego wchłaniania tłuszczu i upośledzenie trawienia albo zaburzenia wchłaniania u pacjenta.
2. Zaburzenia wchłaniania występują w wielu chorobach i stanach klinicznych, takich jak:
3. Choroby mające wpływ na jelita:
4. Niewydolność trzustki spowodowana:
5. Choroby przewodów żółciowych i/lub woreczka żółciowego

• Nowotwór
• Zwężenie lub zator przewodu żółciowego wspólnego, czyli głównego przewodu, przez który żółć jest transportowana z wątroby i woreczka żółciowego do jelit.

Inne badania laboratoryjne wykonywane równolegle mają zazwyczaj na celu wykrycie pierwotnej przyczyny zaburzeń wchłaniania.Ujemny wynik jakościowego badania tłuszczu w kale nie zawsze wyklucza zaburzenia wchłaniania, więc zazwyczaj w jego następstwie wykonuje się badanie ilościowe.

• W badaniu kału z 72-godzinnej zbiórki, niski poziom wydalanego tłuszczu zazwyczaj oznacza, że organizm prawidłowo trawi i wchłania tłuszcze i wskazuje na inną przyczynę objawów.
• ‍

Dla wielu oznaczeń nie ustalono standardowych zakresów referencyjnych.

Ze względu na to, że wartości te zależą od wielu czynników takich jak: wiek, płeć, badana populacja, metoda oznaczenia, wyniki przedstawione jako wartości liczbowe mają różne znaczenie w różnych laboratoriach.

Wynik powinien zawierać zakres referencyjny dla konkretnego oznaczenia. Lab Tests Online zaleca, aby pacjent przedyskutował wyniki testu z lekarzem. Dodatkowe informacje na temat zakresów referencyjnych są dostępne w artykule:

Przedziały referencyjne i ich znaczenie.

Środki przeczyszczające, lewatywa, bar, olej mineralny, suplementy blokujące wchłanianie tłuszczu, włókna psyllium i substytuty tłuszczu mogą mieć wpływ na wyniki oznaczeń.

Dzieci nie mogą przyjmować tak samo dużych porcji tłuszczu dziennie jak dorośli i dlatego przygotowanie do badania wygląda u dziecka nieco inaczej, a wyniki oznaczeń kału ze zbiórki 72-godzinnej podawane są w wartościach procentowych.

Wynik jest „współczynnikiem” porównującym ilość zjedzonego tłuszczu z ilością tłuszczu wydalonego w celu oceny ilości, która została wchłonięta.

Wprawdzie zbiórka kału w celu oceny ilościowej trwa zazwyczaj 72 godziny, czasami oznaczenie wykonuje się również w kale ze zbiórki 24- lub 48-godzinnej.

1. Jeżeli lekarz zaleci spożywanie 100 gram tłuszczu dziennie, czy dopuszczalne są wahania pomiędzy 50 i 150 gramami?

Należy jak najdokładniej przestrzegać zaleceń lekarza. Spożywanie codziennie podobnej ilości tłuszczu pomoże w prawidłowej interpretacji wyników. Dokładne informacje w języku angielskim, dotyczące zawartości tłuszczu w pożywieniu dostępne są na stronie Food Exchange Lists Amerykańskiego Instytutu Serca, Płuc i Krwi.

2. Czy można wykonać badanie przesiewowe na obecność tłuszczu w kale zamiast badania z 72-godzinnej zbiórki?

Jeżeli wynik badania przesiewowego jest dodatni, zazwyczaj nie ma konieczności badania kału z 72-godzinnej zbiórki. Jeżeli jednak wynik badania przesiewowego jest ujemny może zachodzić konieczność uzyskania dodatkowych informacji, których dostarcza badanie z 72-godzinnej zbiórki.

‍

3. Czy badanie na obecność tłuszczu w kale można przeprowadzić w gabinecie lekarskim?

Jakościowe badanie na obecność tłuszczu w kale można przeprowadzić w gabinecie lekarskim, o ile jest on odpowiednio wyposażony. Oznaczenie ilościowe wymaga specjalistycznego sprzętu i należy je wykonać w laboratorium. Czasami próbkę wysyła się do laboratorium referencyjnego.

‍