Wady anatomiczne pochwy i macicy

Coraz więcej słyszy się o historiach kobiet, którym nie udaje się zajść w ciążę lub nie mogą jej utrzymać. Choć medycyna poczyniła w tym zakresie ogromne postępy, wciąż trwają badania naukowe, których przedmiotem jest diagnostyka i leczenie niepłodności.

Coraz więcej słyszy się o historiach kobiet, którym nie udaje się zajść w ciążę lub nie mogą jej utrzymać. Choć medycyna poczyniła w tym zakresie ogromne postępy, wciąż trwają badania naukowe, których przedmiotem jest diagnostyka i leczenie niepłodności. Medycy na całym świecie szukają przyczyn takiego stanu rzeczy.

Zidentyfikowanie przyczyn, które odpowiadają za trudności z zajściem w ciążę są złożone, wielowymiarowe i niełatwe do zidentyfikowania. Obok problemów hormonalnych, genetycznych, psychologicznych, a nawet środowiskowych, bardzo istotna jest kwestia wrodzonych wad anatomicznych macicy.

Jaki jest ich wpływ na płodność kobiety i czy faktycznie uniemożliwiają one posiadanie dziecka?

Rola macicy w procesie rozrodu

Macica odgrywa podstawową rolę w procesie rozrodu i jest narządem, w którym rozwija się nowe życie. To organ, który potrafi w czasie ciąży powiększyć się kilkunastokrotnie. W 8 tygodniu ciąży macica ma rozmiar cytryny, a w 38 przypomina już rozmiarem sporego arbuza.

To biologiczny cud! W macicy dokonuje się proces migracji i przygotowania plemników do zapłodnienia, implementacja zarodka, a potem jego odżywianie i wzrastanie płodu. Słowem, rola macicy w procesie rozrodczym jest nieoceniona.

Właśnie dlatego u wielu kobiet wrodzone nieprawidłowości w budowie macicy prowadzą do zaburzeń płodności, nawracających poronień, wcześniactwa i innych zaburzeń położniczych, które zwiększają śmiertelność i chorobowość okołoporodową.

Jednocześnie warto podkreślić, że w pewnej grupie pacjentek z wadami macicy nie stwierdza się żadnych dolegliwości w trakcie ciąży.  

Jaka jest prawidłowa budowa macicy?

Wiedzę o tym, jak wygląda prawidłowo zbudowana macica nabywa się już w szkole podstawowej. Utrwala nam się wówczas charakterystyczny obraz dużej litery T.  Macica jest umiejscowiona wewnątrz miednicy mniejszej i ma ok. 8 cm długości i ok. 4 cm szerokości. Składa się z:

• Trzonu macicy, zbudowanego głównie z mięśni gładkich. Jego wewnętrzne ściany, czyli jamę macicy, wyścieła błona śluzowa (endometrium). To w niej zagnieżdża się zapłodniona komórka jajowa.
• Dna macicy, które jest bezpośrednio połączone jest z jajowodami. Ponieważ połączenie to wyglądem przypomina rogi, nazywa się je rogami macicy.
• Cieśni macicy to kilkumilimetrowa przestrzeń, przez którą szyjka uchodzi do jamy macicy.
• Szyjki macicy, która jest otwarta w stronę pochwy, produkuje zasadową wydzielinę, ułatwiającą  penetrację plemników.

Objawy, które mogą wskazywać na nieprawidłowości

Problemy ginekologiczne bywają uciążliwe. Wie o tym każda kobieta, która ich doświadczyła. Ich skala i różnorodność jest tak duża, że odpowiedzialność za diagnozę zawsze należy pozostawić lekarzowi.

Objawy kliniczne większości chorób nie dają jednoznacznego wskazania na konkretne schorzenie, dlatego zawsze należy zachować czujność i obserwować swój organizm.

Najczęstszymi objawami, które mogą świadczyć o wystąpieniu wad wrodzonych macicy są:

• zaburzenia miesiączkowania
• bóle podbrzusza
• pierwotna niepłodność
• nawykowe poronienia
• porody przedwczesne
• powikłania w przebiegu porodu

Klasyfikacja wad wrodzonych macicy

Macica, jajowody i częściowo pochwa wykształcają się w życiu płodowym, ok. 10 tygodnia ciąży, z łączących się przewodów przyśródnerczowych Mullera. Proces tworzenia trzonu, jamy, szyjki macicy i pochwy kończy się ok. 22 tygodnia ciąży.

Tak! Już za życia płodowego kształtuje się nasza płodność i zdrowie ginekologiczne! Czy podczas procesu tworzenia się podstawowego organu rozrodczego kobiety coś może pójść źle? Anomalia w rozwoju macicy są skutkiem zaburzeń w łączeniu się przewodów przyśródnerczowych lub nieprawidłowego wytwarzania kanału, z którego powstaje jama macicy, kanał szyjki lub pochwa.

Dane dotyczące częstości występowania wad wrodzonych macicy nie są zbyt precyzyjne. Część nieprawidłowości nie daje objawów klinicznych i pozostaje nierozpoznana. Wprowadzenie na szeroka skalę ultrasonografii dopochwowej dało możliwość ich rozpoznania lub wykluczenia u większości zgłaszających się do badań pacjentek.

Częstość występowania wad budowy macicy szacuje się na 3-4%. Wzrasta ona do 5-10% u kobiet z poronieniami nawracającymi i do 25% u kobiet z późnymi poronieniami i porodami przedwczesnymi.

Wady wrodzone macicy klasyfikuje się według  grup:

Grupa I – wrodzony brak lub dysgenezja szyjki macicy. Jedynym sposobem na posiadanie dziecka dla kobiet obarczonych tą wadą jest zastosowanie procedury zapłodnienia pozaustrojowego in vitro.

Grupa II – macica jednorożna (ok 10% wad). Wada powstaje w wyniku zahamowania rozwoju jednego z przepływów Mullera. Najczęściej obserwuje się również pojedynczy jajowód, gdyż drugi, podobnie jak część macicy, nie rozwinął się. W części przypadków występuje druga część macicy, ale w szczątkowym stadium rozwoju (tzw. róg szczątkowy).

Grupa III – macica podwójna (ok 8% wad). Powstaje w przypadku braku fuzji przewodów Mullera. Jej skutkiem jest rozdwojenie trzonu i szyjki macicy, a niekiedy również pochwy.

U takich kobiet nie występują zwykle żadne symptomy mogące zwrócić uwagę na nieprawidłowości. Macica podwójna predysponuje do poronień, nieprawidłowego ułożenia płodu i poronień przedwczesnych (ok.2 %).

Warto zauważyć, że kobieta, u której stwierdzono podwójna macicę, może nie mieć żadnych problemów z zajściem i donoszeniem ciąży (ok. 20%).

Grupa IV – macica dwurożna. Powstaje przy niepełnej fuzji przewodów Mullera. Charakteryzuje ją obecność jednej szyjki i jednego trzonu macicy z wyraźnymi rogami. Stanowi ok. 30% wszystkich wad macicy. Szansa na poród „o czasie” jest większa niż 60%, aczkolwiek niektórzy lekarze uważają, że możliwość donoszenia ciąży przez kobiety z tą wadą jest mniejsza.

Grupa V – macica przegrodzona, będąca skutkiem zaburzeń resorpcji przegrody pomiędzy przewodami Mullera. Przegroda może rozdzielać całą macicę, co w znacznym stopniu pogarsza rokowanie dotyczące możliwości zajścia w ciążę oraz jej donoszenia.

Spośród wszystkich wad macicy ta związana jest z największym odsetkiem niepowodzeń położniczych oraz niepłodności. Niewystarczające unaczynienie i ukrwienie przegrody nie stwarza odpowiednich warunków do implementacji zarodka.

W diagnostyce tej wady największe znaczenie ma trójwymiarowa ultrasonografia przezpochwowa i histeroskopia diagnostyczna. Po postawieniu diagnozy u kobiet planujących macierzyństwo należy usunąć przegrodę. Histeroskopia operacyjna pozwala na korektę tej wady i jest uważana za złoty standard.

Po usunięciu przegrody w macicy odsetek poronień spada z 88% do niespełna 14%, a odsetek kobiet rodzących „o czasie” wzrasta z 3% do 80%.

Grupa VI – macica łukowata. Jest uważana za odmianę prawidłowej jamy macicy i nie wiąże się z podwyższonym ryzykiem poronienia i przedwczesnego porodu w porównaniu z kobietami bez wad macicy.

Grupa VII — nieprawidłowości rozwojowe związane ze stosowaniem dietylostilbestrolu (DES). Jest to syntetyczny estrogen, który był przepisywany w latach pięćdziesiątych kobietom, które miały problemy z utrzymaniem ciąży. Z czasem badania wykazały jego silny związek z zachorowalnością na raka macicy. Lek przyczyniał się także do poważnych wad układu rozrodczego u dziewczynek.

Jak diagnozuje się nieprawidłowości w budowie macicy?

Obecnie w diagnostyce wad macicy znajdują zastosowanie nowoczesne metody obrazowania: ultrasonografia 3D, rezonans magnetyczny i histeroskopia diagnostyczna. Pozwalają one na kompleksową ocenę zmian i wdrożenie prawidłowej, efektywnej terapii. Badania, które zapewne zleci Ci ginekolog, jeżeli nastąpi podejrzenie o wystąpienie wrodzonej wady macicy to:

• Podstawowe badanie ginekologiczne z wziernikowaniem. Na jego podstawie ginekolog może ocenić np. obecność dwóch szyjek macicy w sklepieniu pochwy (macica podwójna).
• Badania ultrasonograficzne z użyciem kontrastu i USG 3D. Pozwalają na dokładnie zobrazowanie macicy w jej przekroju czołowym. Badanie jest pomocne podczas diagnozowania np. macicy dwurożnej albo przegrodzonej.
• Histerosalpingografia – to podstawowa metoda diagnostyczna, która dostarcza informacji na temat wymiarów, objętości i kształtu jamy macicy oraz drożności jajowodów.
• Rezonans magnetyczny – bardzo czuła i swoista metoda. Najskuteczniejsza w przypadku diagnostyki wad wrodzonych macicy. Ponadto jest metodą nieinwazyjną, bezbolesną i nie naraża pacjentki na szkodliwe promieniowanie i nie powoduje żadnych powikłań.

Jak leczy się wady macicy, które uniemożliwiają urodzenie zdrowego dziecka

Postępowanie w leczeniu wad macicy zależy od obrazu klinicznego i planów dotyczących macierzyństwa. Część przedstawionych anomalii nie wymaga ingerencji medycznej, o ile nie planujesz zostać mamą. Jeśli leczyć, to jak? Dawniej wykonywano metroplastykę w przypadku macicy dwurożnej i przegrodzonej.

W dobie rozwiniętych technik endoskopowych stosuje się histeroskopowe usunięcie przegrody, a w macicy dwurożnej zabiegi histeroskopowe w połączeniu z laparoskopią. Postępowanie w przypadku wrodzonych wad jest zależne od stopnia nieprawidłowości, wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjentki.

Lekarz wskaże właściwe postępowanie i leczenie, jeżeli zaistnieje taka konieczność.

Tutaj możesz umówić się na konsultację ze specjalistą Gyncentrum! Zadzwoń: 32 506 57 77 Napisz: [email protected]

Konsultacja merytoryczna:

dr n.med. Anna Bednarska-Czerwińska Ginekolog i położnik, endokrynolog Lekarz z ponad 20-letnim doświadczeniem zawodowym. Specjalista w zakresie leczenia niepłodności i endokrynologii rozrodu w Klinice Leczenia Niepłodności i Diagnostyki Prenatalnej Gyncentrum. Członek polskich i zagranicznych towarzystw ginekologicznych.

Chirurgia Ginekologiczna

INFORMACJA DLA PACJENTEK LECZONYCH Z POWODU PRZEGRODY MACICY PRZEZ DR. N. MED. ARTURA LUDWINA W PRYWATNYM SZPITALU CENTERMED

Przegroda macicy jest wadą wrodzoną, która może być istotną przyczyną nawykowych poronień lub porodów przedwczesnych.

Z tego też powodu u kobiet mających problemy z donoszeniem ciąży rekomenduje się jej usunięcie. Także u kobiet z niepłodnością zaleca się operację przegrody przed zastosowaniem procedur wspomaganego rozrodu.

Powszechnie stosowany podział wad wrodzonych wg American Fertility Society (aktualnie ARSM) określa przegrodę macicy lub inaczej macicę przegrodzoną  jako klasę V z pośród VII klas obejmujących wszystkie wady wrodzone kobiecego narządu rodnego.

Przegroda macicy jest wadą, w której jama macicy jest podzielona na mniejszym lub większym odcinku na dwie części, przy czym podział ten musi mieć długość co najmniej 15mm, natomiast budowa zewnętrzna macicy, a w szczególności obrys zewnętrzny dna jest prawidłowy lub prawie prawidłowy (tzn. wgłębienie między rogami jest mniejsze niż 10mm).

Wyróżnia się przegrodę częściową (Klasa VB wg AFS) oraz przegrodę całkowitą (klasa VA) macicy.

W przypadku przegrody częściowej jama trzonu macicy jest częściowo lub całkowicie podzielona na dwie części, natomiast występuje w niej prawidłowy, pojedynczy kanał szyjki.

W przypadku przegrody całkowitej na dwie części podzielona jest jama trzonu macicy oraz kanał szyjki. Przegrodzie całkowitej najczęściej towarzyszy także przegroda częściowa lub całkowita pochwy rozdzielająca ją na dwie części.

Przegroda częściowa macicy ze względu na pewne podobieństwa w budowie bywa często mylona przez lekarzy z macicą dwurożną lub macicą łukowatą.

Nieprawidłowe rozpoznania mają tutaj o tyle ważne znaczenie, iż w przypadku macicy dwurożnej stosuje się inny sposób leczenia operacyjnego lub odstępuje się od leczenia. Lepsze są też rokowania dla ciąży rozwijającej się w macicy dwurożnej.

• Natomiast zastosowanie u kobiet z macicą dwurożną typowego dla przegrody macicy sposobu leczenia przy użyciu histeroskopii mogłoby mieć katastrofalne skutki, w postaci przebicia dna macicy.
• W przypadku macicy łukowatej nie jest konieczne leczenie operacyjne, a rokowanie dla ciąży jest stosunkowo dobre.
• Przegroda całkowita macicy bywa czasem mylona z macicą podwójną.

Niedawno w Europie grupa ekspertów zaproponowała klasyfikacje ESHRE/ESGE (Human Reprod 2013) wad wrodzonych kobiecego narządu rodnego.

Jednak kryteria tej klasyfikacji dotyczące rozpoznawania przegrody macicy nie są wspierane przez jakiekolwiek badanie prospektywne lub retrospektywne pozwalające domniemywac, iż na podstawie kryteriów ESHRE/ESGE można właściwie kwalifikować pacjentów do leczenia (rozpoznanie przegrody macicy gdy podział jamy macicy przekracza 50% grubości ściany macicy, czyli jeśli ściana macicy ma np. 10mm to już 5.1mm zagłebienie dna uznawane jast jako wada wrodzona). Zdaniem dr n. med. Artura Ludwina jest to niewłaściwe.

Ostatnio Human Reproduction – jedno z najbardziej prestiżowych czasopism z Ginekologii i Położnictwa oraz Medycyny Rozrodu na świecie (Impact Factor = 4.67) uznało za stosowne opublikowanie komentarza dr n. med. Artura Ludwina i wsp. na ten temat.

http://humrep.oxfordjournals.org/content/early/2014/01/30/humrep.deu001.short?rss=1

Metody pozwalające na jednoznaczne rozpoznanie przegrody macicy i jednoznaczne jej zróżnicowanie z pozostałymi wadami są różne. Niekiedy możliwe jest zastosowanie kilku metod celem rozwiania wątpliwości.

1. Aktualnie wg metaanaliz wieloośrodkowych badań naukowych o największej wiarygodności uważa się, że jednoznaczną diagnozę można postawić stosując:
2. – jednoczesną histeroskopię z laparoskopią
3. – ultrasonografię 3D
4. – sonohisterografię (czyli usg z podaniem soli fizjologicznej do jamy macicy)

Inne metody stosowane jako pojedyncze tj. ultrasonografia 2D, HSG czy histeroskopia diagnostyczna (klasyczna ocena obrazu panoramicznego) są mniej precyzyjne lub ich dokładność jest bardzo uzależniona od osoby wykonującej (usg) lub pomimo ścisłych kryteriów diagnostycznych mogą dawać większy odsetek wyników fałszywych (HSG).

• Zastosowanie samej histeroskopii do rozpoznawania przegrody macicy jest możliwe tylko przy zastosowaniu 3 ścisłych kryteriów i nie zostało potwierdzone w badaniach wieloośrodkowych.
• W naszym przekonaniu metodą pozwalającą na jednoznaczne rozpoznanie, niemal w każdych warunkach klinicznych (niezależnie od dnia cyklu, grubości endometrium) i jednocześnie metodą, która jest praktycznie nieinwazyjna jest SONOHISTEROGRAFIA 3D/4D.
• Dlatego tą metodę rekomendujemy w przypadkach wątpliwych.

Doświadczenia oraz wnioski z badania naukowego prowadzonego przez  Dr n. med.

Artura Ludwina dotyczące stosowania współcześnie dostępnych metod ultrasonograficznych oraz endoskopowych w diagnozowaniu macicy przegrodzonej, dwurożnej i łukowatej zostały opublikowane na łamach prestiżowego The Journal Minimally Invasive Gynecology – które jest oficjalnym czasopismem The American Association of Gynecologic Laparoscopists i wyznacza nowe światowe trendy w nowoczesnym, małoinwazyjnym diagnozowaniu i leczeniu schorzeń ginekologicznych.

Poniżej link do tej publikacji

http://download.journals.elsevierhealth.com/pdfs/journals/1553-4650/PIIS1553465012012745.pdf

Jesteśmy bardzo dumni, ponieważ właśnie dostaliśmy informację, że publikacja ta stała się w ostatnim okresie jedną z najczęściej czytanych !!! przez specjalistów z całego świata publikacją The Journal Minimally Invasive Gynecology (7 w kolejności publikacja na liście rankingowej dane z września 2013):

http://www.jmig.org

Poniżej przedstawiamy zdjęcie z 3D/4D sonohisterografii z zastosowaniem najnowszego sposobu renderingu obrazów 3D i 4D z zastosowaniem technologii HDlive (dostępna aktualnie w jedynym najnowcześniejszymna świecie aparacie VOLUSON E8 Expert BT12 – jakie to aparaty znajdują sie na wyposażeniu naszej pracowni ultrasonogrficznej w Ludwin & Ludwin GINEKOLOGIA)

1. Jako podstawową metodę diagnostyki za wystarczającą uważamy ultrasonografię 3D/4D i taką proponujemy pacjentom z podejrzeniem wady macicy przy pierwszej wizycie.
2. Musimy jednak tutaj zaznaczyć, iż konwencjonalne usg 2D wykonywane w fazie sekrecyjnej przez doświadczonego w rozpoznawaniu wad macicy lekarza może w części przypadków być wystarczające.
3. Sposobem leczenia przegrody macicy niezależnie od jej grubości czy długości we współczesnej medycynie jest histeroskopowa resekcja.

• Złotym standardem było jeszcze do niedawna przeprowadzanie tej operacji w asyście laparoskopii, by potwierdzić ostatecznie rozpoznanie wady i monitorować w ten sposób przebieg zabiegu.
• Jednak konieczność dodatkowego zastosowania laparoskopii powoduje, iż procedura usuwania przegrody staje się bardziej inwazyjna.
• Wydaje się, że w przypadku ośrodków mniej doświadczonych w diagnostyce wad wrodzonych stosowanie laparoskopii jest ciągle uzasadnione bardziej niż ewentualność narażenia pacjentki z macicą dwurożną na przebicie macicy w trakcie histeroskopii na skutek błędnego rozpoznania.
• Operacje brzuszne Strassmana, Tompkinsa i Jonesa stosowane w latach wcześniejszych do korekcji przegrody macicy w nowoczesnych ośrodkach nie są już praktycznie stosowane.

Zgłaszającym się do nas kobietą z przegrodą macicy częściową lub całkowitą proponujemy postępowanie operacyjne wg wypracowanej przez dr A. Ludwina techniki z zastosowaniem monitorowania przy użyciu transrektalnej ultrasonografii 3D/4D.

1. Jest to sposób pozwalający zrezygnować z asysty laparoskopii, a jednocześnie jak żadna dotąd metoda pozwala dostosować kształt jamy macicy do jej budowy zewnętrznej.
2. Sama histeroskopia pozwala na obserwację jedynie wnętrza jamy macicy.
3. Stosowana dodatkowo laparoskopia pozwala na obserwację powierzchni zewnętrznej.
4. Natomiast zastosowanie ultrasonografii 3D/4D pozwala w trakcie zabiegu oceniać grubość ściany macicy w jej dnie nad usuwaną przegrodą.
5. Dzięki takiemu postępowaniu nie ma ryzyka że ściana macicy będzie zbyt cieńka po operacji, co mogłoby grozić pęknięciem macicy w przyszłej ciąży.
6. Jednocześnie nie będzie pozostawiona zbyt duża resztkowa część przegrody dla zachowania marginesu bezpieczeństwa, co bywa niekiedy obserwowane gdy zabieg wykonuje się stosując samą histeroskopię.

Poniżej przedstawiamy przeciętne wyniki anatomiczne jakie uzyskuje dr n. med. Artur Ludwin stosując swój sposób przeprowadzania histeroskopowego leczenia przegrody macicy – widać idealny kształt jamy macicy uzyskany po zabiegu – z odpowiednią grubościa mieśniówki dna macicy zapewniającą bezpieczne donoszenie ciaży.

Fot. Obraz macicy 6 tygodni po operacji histeroskopowej przegrody macicy przeprowadzanej przez dr n. med. Artura Ludwina z zastosowaniem jego metody z wykorzystaniem 3D/4D transrektalnej ultrasonografii śródoperacyjnej

• Nasze wieloletnie doświadczenie osiągnięte w trakcie lecznia dużej liczby kobiet powodu przegrody macicy dyktuje nam też określone postępowanie okołooperacyjne.
• Nie stosujemy po zabiegu jakichkolwiek wkładek wewnątrzmacicznych, gdyż ich ochrona przed powstawaniem zrostów wewnątrzmacicznych, jak wykazały nasze obserwacje oraz innych autorów jest w większości przypadków podobna jak nie stosowanie jakiejkolwiek metody.
• Zabieg przeprowadzamy jest tylko w określonych dniach cyklu bez jakiegokolwiek przygotowania hormonalnego.

Jedynym z rekomendowanych przez nas sposobów postępowania jest zastosowanie pooperacyjne żelu przeciwzrostowego hyallobarier gel. Jest to stosunkowa nowość w tej dziedzinie i wstępne badania oraz wyniki uzyskiwane po zastosowaniu żelu są bardzo zachęcające. Szczególnie rekomendujemy ten sposób postępowania u pacjentek z przegrodą całkowitą lub szeroką przegrodą częściową.

Starania doktora Artura Ludwina w określeniu optymalnego sposobu postepowania okołooperacyjnego z zastosowaniem profilaktyki przeciwzrostowej po zabiegach histeroskopowej metroplastyki jak też wykorzystania jego oryginalenj metody standaryzacji zabiegów histeroskopowych przy użyciu trójwymiarowej (3D) transrektalnej ultrasonografii śródoperacyjnej zostały docenione przez międzynarodowych ekspertów. Mamy przyjemność poinformować, że jeden z najbardziej prestiżowych periodyków naukowych z Oxfordu z zakresu ginekologii i medycyny rozrodu (Impact factor 4,67) – Human Reproduction uznał za stosowane opublikować wyniki badań dr Artura Ludwina i wsp. z tego zakresu.

Praca Dr Artura Ludwina i wsp. pt. Role of morphologic characteristics of the uterine septum in the prediction and prevention of abnormal healing outcomes after hysteroscopic metroplasty właśnie się ukazała. Poniżej link do jej pełnego tekstu:

http://humrep.oxfordjournals.org/content/early/2014/05/16/humrep.deu110.short?rss=1

Każda z leczonych przez nas pacjentek przechodzi 3D/4D sonohisterografię i/lub histeroskopię wtórnego wejrzenia w ciągu 4-8 tygodni po zabiegu.

Pionierskie badania z zakresu diagnostyki pooperacyjnej z zastosowaniem 3D-SIS dr Artura Ludwina i wsp.

pt “Diagnostic accuracy of three-dimensional sonohysterography compared with office hysteroscopy and its interrater/intrarater agreement in uterine cavity assessment after hysteroscopic metroplasty” zostały ostatnio także opublikowane na łamach słynnego amerykańskiego czasopisma z zakresu medycyny rozrody Fertility & Sterility (Impact factor = 4.17, No 1 w zakresie Eigenfactor w Ginekologii i Połoznictwie).

Zapraszamy do odwiedzenia strony:

http://www.fertstert.org/article/S0015-0282(14)00087-9/abstract

Chętnie służymy radą i pomocą wszystkim kobietą u których rozpoznano przegrodę macicy lub istnieją trudności diagnostyczne w różnicowaniu tej wady.

W przypadku przegrody całkowitej macicy i pochwy stosujemy technikę jednoczasowej resekcji przegrody pochwy przy użyciu systemu uszczelniania naczyń LigaSure lub diatermii monopolarnej. Następnie wykonujemy histeroskopową resekcję przegrody kanału szyjki oraz jamy macicy z użyciem silikonowych cewników kierunkowych.

Poniżej przedstawiamy zdjęcie prawidłowo przebiegającej ciąży u jednej z wielu leczonych u nas z powodu przegrody macicy pacjentek.

Histeroskopowe usunięcie przegrody w asyście 4D transrektalnej ultrasonografii powoduje, że uzyskujemy kształt normalnej jamy macicy oraz jednakową grubość dna macicy dostosowaną do kształtu zewnetrzego macicy.

Dzięki temu możliwe jest bezpieczne donoszenie ciąży, bez ryzyka pęknięcia dna macicy. Takie ryzyki istnieje gdy wykonuje się samą histeroskopię, a lekarz nadmiernie przetnie włókna mieśniówe w dnie macicy.

Stosowane aktualnie przez nas metody są wynikiem naszych wieloletnich doświadczeń, badań naukowych w tym względzie, konsultacji i dyskusji z innymi autorytetami międzynarodowymi w tej dziedzinie, jak też wynikami potwierdzonych danych naukowych.

Wrodzone wady macicy

Wrodzone wady macicy

Wady macicy dzieli się na wrodzone i nabyte. Pierwsze z nich powstają już na etapie życia płodowego i są konsekwencją nieprawidłowego różnicowania się przewodów Müllera (przyśródnerczowych). Drugie zaś – nabyte wady macicy, spowodowane są w głównej mierze obecnością zrostów wewnątrzmacicznych, mięśniaków oraz polipów endometrialnych.

Rozwój embriologiczny

W trakcie embriogenezy (6.-9. tydzień ciąży) tworzą się parzyste przewody Müllera. W wyniku różnicowania się, pomiędzy 10. a 13. tygodniem życia płodowego, ulegają one zespoleniu w dolnym odcinku, tworząc kanał maciczno-pochwowy.

Po etapie scalenia (unifikacji) następuje etap kanalizacji, czyli proces resorpcji łącznotkankowych ścian oddzielających rogi macicy. W ten sposób powstaje prawidłowo ukształtowana anatomicznie macica, szyjka macicy oraz górna część pochwy.

Jeżeli jednak ten skomplikowany proces embriologiczny ulegnie zaburzeniu na etapie wzrostu, połączenia lub kanalizacji przewodów, skutkować będzie to wrodzonymi wadami macicy, określanymi mianem müllerowskich. W przypadku zaburzenia wzrostu jednego z przewodów przyśródnerczowych Müllera wykształci się macica jednorożna.

Jeśli dojdzie na etapie scalania do nieprawidłowego połączenia się przewodów Müllera, powstanie macica podwójna lub macica dwurożna (nieprawidłowe zrastanie tylko w dystalnym odcinku przewodów Müllera).

Niewłaściwy przebieg procesu resorpcji zrośniętych ścian przewodu (zaburzenia kanalizacji) skutkować będzie powstaniem przegrody całkowitej, albo częściowej macicy. Macica dwurożna przegrodzona powstanie natomiast w wyniku jednoczesnego zaburzenia etapu fuzji (unifikacji) i resorpcji (kanalizacji).

Epidemiologia

Częstość występowania wrodzonych nieprawidłowości w budowie macicy do tej pory nie została jednoznacznie poznana i opisana w literaturze. Wyniki danych szacunkowych zależą od tego jaka populacja podlega badaniu oraz jakie metody diagnostyczne i kryteria przyjęto przy rozpoznaniu wady.

Szacuje się, że wady macicy występują u około 2-6% kobiet w populacji ogólnej. Rozbieżności w wynikach należy tłumaczyć tym, że większość anomalii rozwojowych macicy ma bezobjawowy charakter, a ich rozpoznanie następuję dopiero podczas diagnostyki zaburzeń rozrodu.

Największy odsetek wad macicy (ponad 10%) rozpoznaje się wśród kobiet , u których w wywiadzie stwierdzono powtarzającą się niemożność donoszenia ciąż.

Rozwój przewodów Müllera idzie również w parze z kształtowaniem się układu moczowego, dlatego też u pacjentek ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w budowie macicy często współwystępują zaburzenia urologiczne – 12-50%.

Etiologia wrodzonych wad macicy

Czynniki zaburzające prawidłowy proces przekształcania się przewodów Müller w trakcie życia płodowego, mające wpływ na tworzenie się wad w budowie macicy nie zostały dotychczas dostatecznie poznane.

Przypuszcza się, że anomalie macicy mogą mieć podłoże genetyczne lub też rozwijać się wskutek niekorzystnego działania czynników mechanicznych, środowiskowych lub środków farmakologicznych (np.

ekspozycja na estrogen o nazwie diethylstilbestrol – DES).

Klasyfikacja rozwojowych wad macicy

Najbardziej rozpowszechniony, opierającą się na anomaliach rozwojowych przewodów Müllera jest podział zaproponowany w 1988 roku przez American Fertility Society (AFS) – tabela 1, obecnie ASRM – American Society for Reproductive Medicine.

Aktualnie obowiązujący systemem klasyfikacji wad żeńskich narządów płciowych został opracowany przez European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE) i European Society of Gynaecological Endoskopy (ESGE) w 2013 roku – tabela 2.

Podstawę podziału na kategorie główne i podkategorię stanowi anatomia macicy.

Prócz nieprawidłowości w budowie trzonu macicy, klasyfikacja ta uwzględnia również nieprawidłowości w obrębie szyjki macicy i pochwy, tworząc dodatkowe podkategorie – tabela 3.

Do macic dysmorficznych zalicza się wszystkie przypadki macicy z prawidłowym zewnętrznym obrysem macicy (bez zagłębienia), jednak z nieprawidłowym kształtem jamy macicy (z wyłączeniem przegród wewnątrzmacicznych).

Macica z przegrodą charakteryzuje się mięśniową lub włóknistą przegrodą dzielącą macicę na dwie jamy. Przegrody te odznaczają się różnym zasięgiem, jednak przyjęto, że muszą być dłuższe niż 50% grubości ściany macicy. Kontur zewnętrzny macicy jest bez zagłębienia lub jeśli występuje to nie jest ono większe niż 50% grubości ściany macicy.

Macica dwurożna posiada dwa rogi macicy, które zazwyczaj są wyraźnie odseparowane. W macicy dwurożnej częściowej zagłębienie zewnętrzne macicy jest większe niż 50% grubości ściany macicy. W macicy dwurożnej całkowitej zagłębienie zewnętrzne macicy jest większe niż 150% grubości ściany macicy. W macicy dwurożnej przegrodzonej przegroda jest dłuższa niż 150% grubości ściany macicy.

Macica jednorożna odznacza się obecnością tylko jednego rogu macicy. Przesunięta jest na jedną stronę miednicy. Posiada pojedynczy obszar rogu z jednym jajowodem, może również posiadać róg szczątkowy z jamą komunikacyjną lub niekomunikacyjną, albo róg szczątkowy bez jamy.

Macica aplastyczna to wszelkiego rodzaju hipoplazje i agenezje macicy.

Diagnostyka

Prawidłowe rozpoznanie wad macicy ma kluczowe znaczenie dla planowania dalszego toku leczenia oraz oceny ewentualnej potrzeby i możliwości interwencji chirurgicznej. Sklasyfikowanie wady rozwojowej macicy pozwala z większą dokładnością ocenić szanse powodzenia rozrodu. Obecnie w diagnostyce wykorzystuje się wiele nieinwazyjnych badań umożliwiających dokładną ocenę anatomii układu rodnego.

Zgodnie ze stanowiskiem ESHRE/ESGE w przypadku kobiet, , u których w wywiadzie nie stwierdzono występowania objawów klinicznych mogących świadczyć o istnieniu malformacji w budowie macicy, zaleca się przeprowadzenie rutynowego badania ginekologicznego i dwumiarowego badania ultrasonograficznego (USG 2D).

W badaniu ginekologicznym z użyciem wziernika można w sposób obiektywny rozpoznać niektóre anomalia pochwy i szyjki macicy takie jak np.: aplazja, podłużna przegroda macicy sięgająca aż do ujścia zewnętrznego szyjki macicy lub podwójna szyjka macicy.

Badanie z użyciem USG 2D pozwala uzyskać wiarygodne informacje odnoszące się do kształtu szyjki macicy, jamy macicy, ściany oraz zewnętrznego obrysu macicy.

U kobiet u których podczas rutynowego badania ginekologicznego wysnuto podejrzenie występowania wrodzonych wad narządu rodnego oraz u kobiet z niepokojącymi objawami klinicznymi zaleca się pogłębić diagnostykę o trójwymiarowe badanie ultrasonograficzne (USG 3D). Badanie to pozwala uzyskać bardzo wiarygodne i obiektywne dane dotyczące szyjki macicy, jamy macicy, ściany oraz zewnętrznego obrysu macicy, a także współistniejących zmian w granicach miednicy mniejszej.

W przypadku trudności diagnostycznych oraz w razie podejrzenia złożonych wad zaleca się wykonanie tomografii rezonansem magnetycznym (MR) oraz badania endoskopowe. Badanie obrazowe MR pozwala uzyskać najbardziej wiarygodne i obiektywne informacje na temat pochwy, szyjki i jamy macicy, ściany oraz zewnętrznego obrysu macicy i innych struktur miednicy mniejszej.

Histeroskopia i laparoskopia to badania endoskopowe mające zastosowanie w ginekologii. Użycie histeroskopu pozwala zdobyć bardzo rzetelne informacje na temat ukształtowania pochwy, kanału szyjki macicy oraz jamy macicy wraz z macicznymi ujściami jajowodów.

Dzięki histeroskopii możliwe jest leczenie takich wad macicy jak: macica z przegrodą, macica dwurożna przegrodzona. Metoda ta umożliwia rozróżnienie macicy w kształcie litery T od macicy infantylnej.

Nie pozwala jednak odróżnić macicy przegrodzonej od dwurożnej, ponieważ badanie to nie dostarcza informacji na temat zewnętrznego obrysu macicy i grubości ściany macicy.

Laparoskopia natomiast jest to badanie endoskopowe o dość dużej inwazyjności, dlatego nie jest rekomendowane jako metoda diagnostyczna pierwszego wyboru. Najczęściej stosowana jest jako badanie w asyście przy leczeniu zabiegowym.

Badaniami uzupełniającymi, które mogą w niektórych przypadkach poszerzyć diagnostykę i ułatwić rozpoznanie wad macicy są również histerosalpingografia (HSG) oraz histerosalpingosonografia.

Objawy, wpływ na przebieg ciąży

W większości przypadków wrodzone wady macic nie dają żadnych objawów klinicznych, dlatego też w dużej mierze rozpoznawane są przypadkowo, podczas rutynowego ginekologicznego badania obrazowego. Czasami jednak anomalią rozwojowym macicy mogą towarzyszyć niespecyficzne objawy takie jak przewlekle bóle podbrzusza, pierwotny brak miesiączki lub bolesne miesiączkowanie.

Należy podkreślić, że wady macicy nie zmniejszają szansy zajścia w ciąże (proces zapłodnienia przebiega prawidłowo). Jednak obecność niektórych anomalii w budowie macicy może istotnie zwiększać ryzyko wystąpienia powikłań położniczych.

U pacjentek z malformacjami macicy częściej dochodzi do nawracających poronień, przedwczesnego porodu, miednicowego i poprzecznego położenia płodu, ograniczenia wewnątrzmacicznego wzrastania płodu, przedwczesnego odpływu płynu owodniowego oraz zaburzeń czynności skurczowej macicy podczas porodu.

Zwiększone ryzyko wczesnych poronień u kobiet z wadami macicy wiąże się z niedostatecznym ukrwieniem mięśnia macicy (w obrębie przegrody lub rogu macicy), a co za tym idzie niewystarczającego odżywienia zarodka i jego obumarcia. Szczególnie dotyczy to macicy przegrodzonej (najgorsze rokowania położnicze).

Leczenie

Leczenie chirurgiczne wdraża się w przypadku rozpoznania macicy jednorożnej z rogiem szczątkowym zawierającym czynne endometrium. Ten rodzaj wady wiąże się z występowaniem bólów w miednicy mniejszej, wstecznym miesiączkowaniem, rozwojem endometriozy oraz ryzykiem zagnieżdżenia ciąży w rogu.

Z uwagi na hipoplazję rogu szczątkowego w razie zagnieżdżenia się w nim ciąży zachodzi poważne ryzyko jego pęknięcia. Dlatego też, aby uniknąć powikłań położniczych, jak i zapobiec rozwojowi endometriozy czynny róg szczątkowy macicy jednorożnej powinno usuną się chirurgicznie.

Zaleca się wykonanie laparoskopii.

W przypadku powtarzających się niepowodzeń położniczych (nawykowe poronienia i utraty ciąż), u kobiet u których rozpoznano macice z przegrodami (klasa U2 i U3c wg ESHRE/ESGE) zaleca się histeroskopową resekcję przegrody w asyście z laparoskopią. Uważa się, że w przypadku macic z obecną przegrodą za nawracające poronienia odpowiada niedostateczne ukrwienie endometrium przegród, dlatego ich usunięcie podczas zabiegu chirurgicznego znacząco poprawia rokowania położnicze.

Budowa pochwy, macicy i innych narządów płciowych żeńskich

Budowa pochwy, macicy i innych narządów płciowych żeńskich

Budowa narządów płciowych żeńskich jest misterna. To połączenie układu moczowo-płciowego ma zagwarantować zajście i donoszenie ciąży, urodzenie potomstwa, a także produkcję hormonów mających wpływ na wiele procesów w ciele kobiety.

Sąsiedztwo układu moczowego pozwala na prawidłowe oddawanie moczu. Stopień skomplikowania wzajemnych relacji anatomicznych to dowód, jak wspaniała jest to architektura.

Zmiany zachodzące w trakcie całego życia wpływają na wygląd tych narządów, ich poszczególne funkcje i zadania, jakie mają pełnić.

Budowa narządów kobiecych

Układ rozrodczy tworzą narządy zewnętrzne (srom zawierający wargi sromowe większe i mniejsze oraz ich gruczoły, łechtaczkę, a także tkanki łączące z cewką moczową i odbytem) i wewnętrzne (pochwa, szyjka macicy, macica, jajowody i jajniki). Każdy z tych elementów składowych ma przydzieloną określoną funkcję.

Zewnętrzne narządy rodne stanowią swego rodzaju wrota do wewnętrznych. Wargi sromowe większe i mniejsze sprawiają, że pochwa jest zamknięta – w ten sposób chronią ją przed infekcjami i czynnikami zewnętrznymi.

Podstawową rolą narządu rodnego w przypadku kobiety w wieku prokreacyjnym jest zachowanie i podtrzymanie płodności.

Znajduje się on pod ciągłym wpływem nadrzędnych „kierowników” hormonalnych, czyli podwzgórza i przysadki mózgowej, i na zasadzie ciągłych zmian, co miesiąc, szykuje się do zajścia w ciążę. W jamie macicy poszerza się błona śluzowa, przygotowując się do zagnieżdżenia komórki jajowej.

Jeśli do zapłodnienia nie dojdzie, naturalnym schematem jest złuszczenie błony śluzowej, czyli miesiączka – jama macicy zostaje „posprzątana” i w następnym cyklu szykuje się ponownie do zapłodnienia.

Jak zmienia się budowa pochwy i macicy w czasie ciąży

Okres ciąży to dziewięciomiesięczna rewolucja w obrębie narządu rodnego.

Dochodzi do rozpulchnienia pochwy i szyjki macicy, szybko rozwija się mięsień macicy, następuje burza hormonalna – stanowi to duży wysiłek dla naturalnych sił organizmu.

Donoszenie ciąży, jej rozwój, prawidłowe funkcjonowanie łożyska, prawidłowy wpływ metabolizmu i hormonów matki na płód to jedne z najbardziej skomplikowanych relacji we wszechświecie.

Macica jest niezwykle złożonym inkubatorem, którego ogrom możliwości wzbudzać może jedynie zachwyt. Przemodelowanie jej struktury powoduje, że jej masa w ciąży może się powiększyć nawet 20-krotnie, a objętość wzrasta prawie 500-krotnie. Tempo tych zmian musi być szalone ze względu na szybko rosnący płód.

Po porodzie siłą mięśni, z których jest zbudowana, musi prędko wrócić do małej, obkurczonej macicy. Proces ten gwarantuje przede wszystkim zamknięcie poszerzonych w trakcie ciąży naczyń krwionośnych. Funkcja ochronna mięśni macicy ratuje świeżo upieczoną mamę przed silnym krwotokiem.

Mnogość zmian zachodzących w ciele kobiety, by zdolne było nosić i wydać na świat potomstwo, to materiał na grube tomy fachowej literatury.

Znaczenie jajowodów w procesie rozrodczym

W całym procesie płodności niebagatelną rolę pełnią jajowody. Zaskakujący może się wydawać fakt, że to właśnie w obrębie jajowodu, a nie w macicy, dochodzi do najważniejszego elementu związanego z prokreacją – do zapłodnienia.

W bańce jajowodu (w jego poszerzonej części) komórka jajowa łączy się z plemnikiem i powstaje zygota. Rusza ona w podróż do jamy macicy i tam ulega zagnieżdżeniu. Podróż tę ułatwiają specyficzne ruchy perystaltyczne (takie jak w jelitach) i specjalne rzęski.

Zaburzenia w tym procesie mogą prowadzić między innymi do częstszego występowania ciąż pozamacicznych.

Jak zmienia się budowa miednicy w czasie menopauzy

Ciągłość anatomiczna narządów miednicy mniejszej, ich wzajemna relacja i współdziałanie zdają egzamin przede wszystkim w tym okresie życia kobiety, w którym brak hormonalnej czynności jajników prowadzi do zwiększenia wiotkości aparatu podporowego.

Wpływ na to ma także nasilenie procesów atroficznych (zmniejszenie jakości i wytrzymałości tkanek), zachodzących w menopauzie. Niezwykle skomplikowana sieć więzadeł i tkanek podporowych ma służyć temu, by miednica i jej zawartość nie zachowywały się jak wiklinowy koszyk.

Rozluźnienie i pogorszenie jakości tych tkanek może prowadzić z wiekiem do obniżenia narządu rodnego (ścian pochwy, szyjki macicy, macicy).

Budowa pochwy i macicy a mechanizmy ochronne

W okresie prokreacyjnym duże znaczenie mają także mechanizmy ochronne przed czynnikami zewnętrznymi, głównie infekcjami. Zewnętrzne narządy rodne dzięki swojej specyficznej budowie chronią delikatne narządy wewnętrzne.

Wargi sromowe, śluz pochwy, jej specyficzna flora bakteryjna, bariera w formie szyjki macicy z wąskim kanałem prowadzącym do jamy macicy to te struktury, które bronią organizm przed wnikaniem do niego drobnoustrojów.

Istotne jest także to, że ciągłość jamy macicy z jajowodami i tych ostatnich z jamą brzuszną mogłaby spowodować bardzo łatwo zakażenie wnętrza jamy brzusznej. Dzięki mechanizmom obronnym takie sytuacje są niezwykle rzadkie.

Projektant narządu rodnego u kobiety zdał egzamin z wyróżnieniem. Jego budowa, współpraca określonych części składowych i ich bezpośredni wpływ na siebie, zmiany zachodzące przez całe życie, dostosowujące organy do nowych ról, to prawdziwy anatomiczny majstersztyk.

VIB/208/03-2018

Lek. ginekolog-położnik Maciej Chojnacki

Anatomia kobiety

Endometrioza: co to za choroba? Objawy, przyczyny, leczenie i dieta

Bywa niezwykle bolesna i uciążliwa, ale również bezobjawowa i nawet nierozpoznana. Endometrioza, bo o niej mowa, to choroba, która do dziś pozostaje dla badaczy zagadką.

Masturbacja kobiet i mężczyzn a zdrowie. Sposoby i skutki. Czy szkodzi?

Chociaż pewnie w mniejszym stopniu niż kilkadziesiąt lat temu, masturbacja nadal jest rzadko poruszanym tematem. Nie jest to już może tabu, ale u wielu osób powoduje zawstydzenie, zażenowanie, a u niektórych nawet poczucie winy.

Orgazm kobiecy: czym jest i jak go rozpoznać? Rodzaje, objawy i przyczyny braku

Kobiecy orgazm przez lata był owiany tajemnicą, uznawany często za niemoralny, a nawet za…  nieistotny. Do dziś pozostaje zagadkowy i jest tematem wielu badań, ale na szczęście nie jest już w żaden sposób marginalizowany.

Choroby piersi i sutka. Badanie, objawy, leczenie, diagnostyka

Choroby piersi potrafią spędzać sen z powiek niejednej kobiecie, ale często wówczas, gdy problem zaczyna dotyczyć ich samych. Nie oznacza to, że temat zdrowia piersi ma powodować permanentny niepokój i skłaniać do cotygodniowych wizyt u lekarza. Warto go jednak mieć na uwadze, a z samobadania piersi oraz odpowiedniej profilaktyki uczynić nawyk.

Budowa piersi: anatomia, gruczoły, tkanka i wielkość

Wielkość i kształt piersi znajdują się w obszarze zainteresowań obu płci, jednak niewiele osób zastanawia się nad tym dlaczego budzą takie zainteresowanie, a tym bardziej – jaka jest ich rola w organizmie kobiety. Budowa piersi nie musi od razu wszystkich fascynować, jednak powinna interesować. I nie chodzi tu jedynie o anatomię kobiecych piersi.

Endometrium: czym jest? Funkcje, prawidłowa grubość i choroby

Endometrium, często mylone z pojęciem endometriozy, to bardzo ważna część kobiecych narządów rozrodczych. To błona śluzowa naturalnie występująca w jamie macicy, która pod wpływem działania hormonów podlega wielu cyklicznym przemianom. Już sama grubość endometrium ma niezwykle istotne znaczenie i wpływa na funkcje owej tkanki.

Dno macicy w ciąży i po porodzie. Wysokość, badanie i (prawidłowa) budowa

Niedługo po tym, jak przyszła mama dowie się, że jest w ciąży, zaczyna się zastanawiać jak podczas tego nadzwyczajnego okresu będzie zmieniał się jej organizm. Jak będą wyglądały poszczególne etapy ciąży, fazy rozwoju nowego życia, czy kiedy będzie mogła poznać termin porodu.

Srom – budowa, funkcje i choroby: wszystko to, co musisz wiedzieć o zewnętrznych częściach narządów płciowych kobiety

Srom to ogół narządów zewnętrznego układu płciowego kobiety. W skład sromu wchodzą m.in. wargi sromowe większe i mniejsze, przedsionek pochwy i łechtaczka.

Układ rozrodczy żeński: budowa i funkcje narządów kobiety

Żeński układ rozrodczy jest skomplikowanym systemem narządów, z których każdy pełni wyspecjalizowane role.

Gdzie jest błona dziewicza, jak wygląda i jak ją przerwać?

Błona dziewicza jest tak delikatna, elastyczna i – to swego rodzaju paradoks – otwarta, że jej przebicie bywa niezauważalne. A w każdym razie rzadko jest tak traumatycznym przeżyciem.

Błona dziewicza – gdzie jest, jak wygląda, głębokość

Błona dziewicza jest fałdem śluzówki, który nie ma większego znaczenia dla funkcjonowania organizmu, lecz obciążony jest znacznym ładunkiem znaczeń emocjonalnych i kulturowych.

Pochwa po porodzie – luźna, otwarta, jak wygląda, szeroka

Pochwa po porodzie u wielu kobiet często jest powodem kompleksów. Luźna pochwa po porodzie to najczęstszy z problemów, na które uskarżają się świeżo upieczone mamy.

Szyjka macicy – w ciąży, przed okresem, po zapłodnieniu

Szyjka macicy jest kanałem łączącym pochwę z jamą macicy. Zobacz, jak wygląda szyjka macicy przed okresem i jak reaguje szyjka macicy po zapłodnieniu.

Gdzie są jajniki – jakie wymiary, jak pracują, anatomia

Gdzie są jajniki i czym są? Jajniki u kobiety zlokalizowane są po obu stronach macicy, w pobliżu bocznych ścian miednicy.

Gdzie jest łechtaczka, co to jest, budowa, do czego służy

Łechtaczka służy wyłącznie osiąganiu seksualnej satysfakcji. Kiedyś uważana za bezużyteczną lub w najlepszym razie grzeszną, dziś łechtaczka wynoszona jest na piedestał.

Jajowody – funkcje, budowa, co to jest jajowód, drożność

Jajowody są tym miejscem układu rozrodczego kobiety, w którym dochodzi do spotkania komórki jajowej z plemnikiem. Następnie zaś za pomocą jajowodów zygota przekazywana jest do macicy. Dlatego też niedrożność jajowodów radykalnie zmniejsza szansę na zajście w ciążę. Zobacz, czym są jajowody, czemu służą i na czym polega ich udrażnianie.

Łechtaczka – co to jest gdzie się znajduje i jak jest zbudowana

Łechtaczka jest żeńskim odpowiednikiem męskiego penisa. Mimo zewnętrznych różnic, budowa łechtaczki zawiera zaskakująco dużo elementów znajdujących się także w prąciu.

Kobiecy wytrysk – czym jest ejakulacja u kobiet podczas stosunku

Kobiece wytryski fascynują i przerażają, podniecają i obrzydzają. W dużym stopniu dlatego, że ejakulacja u kobiet pozostaje zjawiskiem rzadkim i stosunkowo słabo poznanym przez naukę.

Macica – budowa, jak wygląda, gdzie jest, wielkość

Macica jest tym elementem żeńskiego układu płciowego, w którym lokuje się zapłodniona komórka jajowa i w którym rozwija się płód. Co to jest macica i jak wygląda? Gdzie się znajduje i jakie ma wymiary?

Punkt g u kobiety – gdzie jest, jak go znaleźć, co to jest

Co to jest punkt G? To miejsce na mapie kobiecych stref erogennych. Zlokalizowany na przedniej ściance pochwy punkt G może być źródłem orgazmu. Gdzie jest punkt G i jak go znaleźć? Jak bardzo punkt G kobiety różni się od punktu G mężczyzny?

Budowa pochwy – od środka, rysunek, prawidłowa, dziewicy

Budowa pochwy umożliwia przyjęcie męskiego penisa, zgromadzenie spermy, wydalenie krwi menstruacyjnej i wydanie na świat dziecka. Co to jest pochwa? Jak jest zbudowana i jaką ma długość?

Cewka moczowa – u kobiet, gdzie jest, budowa, funkcje

Cewka moczowa u kobiet jest znacznie krótsza, niż cewka moczowa męska. Tym samym cewka moczowa żeńska jest w większym stopniu narażona na infekcje.

Gruczoł Bartholina – jak wygląda, co to jest, leczenie

Gruczoł Bartholina (gruczoły przedsionkowe większe) jest narządem odpowiedzialnym za produkcję śluzu nawilżającego pochwę, umożliwiającego odbycie stosunku.

Macica dwurożna – a ciąża, zdjęcia USG, leczenie, a poród

Macica dwurożna jest wadą rozwojową, która skutkować może poronieniem lub przedwczesnym porodem. Dowiedz się, czym jest dwurożna macica i dlaczego tak często poruszane są kwestie „macica dwurożna a ciąża” oraz „macica dwurożna a poród”.

Tampony na basen – jakie, specjalne, z probiotykiem

Gdyby nie tampony, pływanie w basenie w czasie menstruacji byłoby niemożliwe. Na rynku można znaleźć wiele rodzajów tamponów, ale które zabrać ze sobą na basen?

Wzgórek łonowy – zdjęcia, funkcje, kobiecy, gdzie jest

Wzgórek łonowy jest częścią ciała o znaczeniu głównie estetycznym. Płaski wzgórek łonowy uchodzi za atut, zaś duży wzgórek łonowy bywa przedmiotem kompleksów.

Prawidłowa budowa pochwy – głębokość i wygląd

Elastyczna budowa pochwy pozwala na odbycie stosunku seksualnego a nawet wydanie na świat dziecka, mimo iż na co dzień głębokość pochwy nie przekracza 8-9 centymetrów, a jej szerokość – 3 cm.

Dojrzewanie dziewcząt – w jakim wieku się zaczyna i jakie ma objawy?

Dojrzewanie stanowi pomost pomiędzy okresem dzieciństwa a dorosłością. To zdecydowanie najbardziej burzliwy okres w życiu człowieka.

Strefy erogenne kobiet – mapa czułych miejsc u dziewczyny

Strefy erogenne stanowią około 15 procent powierzchni ciała u kobiet. Umiejętna stymulacja miejsc erogennych wywołuje pobudzenie seksualne, a nawet jest w stanie doprowadzić kobietę do orgazmu.