Alkaptonuria (ochronoza, aku) – objawy, przyczyny, leczenie, dieta

Odziedziczone Zaburzenia Wrodzone-I- Ten artykuł jest przeznaczony dla Medyczni profesjonaliści

Profesjonalne artykuły referencyjne są przeznaczone dla pracowników służby zdrowia. Są one pisane przez brytyjskich lekarzy i oparte na dowodach naukowych, brytyjskich i europejskich wytycznych. Możesz znaleźć jedną z naszych artykuły zdrowotne bardziej użyteczny.

Ta strona została zarchiwizowana. Nie został zaktualizowany od 22/01/2010. Linki zewnętrzne i odnośniki mogą już nie działać.

Alkaptonuria

• Epidemiologia
• Prezentacja
• Diagnostyka różnicowa
• Dochodzenia
• Zarządzanie
• Komplikacje
• Rokowanie
• Zapobieganie

Synonimy:AKU, alcaptonuria; niedobór oksydazy kwasu homogentyzynowego; ochronoza

Jest to autosomalny recesywny stan niedoboru oksydazy kwasu homogentyzynowego, wynikający z zestawu odziedziczonych alleli na chromosomie 3 (3q21-q23). Zidentyfikowano całe spektrum mutacji.1, 2 Po raz pierwszy opisał go Garrod w 1902 r. I był jednym z pierwszych opisów klinicznych zidentyfikowanych jako recesywny autosomalnie.3 Zdiagnozowano go również w mumii Harwa z 1500 rpne4

Istnieje zasadnicza wada metabolizmu tyrozyny powodująca akumulację kwasu homogentyzynowego. Jest to szybko usuwane przez nerki, ale jeśli mocz zostanie pozostawiony, utlenia się, tworząc pigmentowany polimer, który barwi czarny mocz.

Nerki utrzymują stężenie kwasu homogentyzynowego we krwi na bardzo niskim poziomie, ale z czasem kwas homogentyzynowy odkłada się w chrząstce w całym organizmie i przekształca się w polimer.

Gdy polimer gromadzi się w chrząstce, w ciągu wielu lat normalnie przezroczyste tkanki stają się łupkowe, ale nie występuje przed osiągnięciem wieku dorosłego.5

Ekspresja choroby jest wieloczynnikowa. Stwierdzono nieco podwyższone występowanie HLA-DR7.6 Choroba rozluźnia sieciowanie między włóknami kolagenu i wynika z tego duża część patologii.7

Osady pigmentowanych polimerów kwasu homogentyzynowego występują w wielu tkankach, w tym w chrząstce, ścięgnach, łożach paznokci, powiekach, policzkach, pachach, narządach płciowych, błonach bębenkowych, krtani i błonie śluzowej policzka. Nazwa alkaptonuria pochodzi z ciemnego zabarwienia moczu z powodu wysokiego poziomu kwasu 2,5-dehydroksyfenylooctowego z utleniania i polimeryzacji kwasu homogentyzynowego.4

Wyniki autopsji pokazują, że wczesne zmiany obejmują martwicę chondrocytów, odkładanie się pigmentu w układzie sercowo-naczyniowym i składniki fibrolipidowe blaszek miażdżycowych.

Pigmentacja guzków i pierścieni zastawki aortalnej i zastawki mitralnej jest wynikiem wewnątrzkomórkowego i zewnątrzkomórkowego odkładania się pigmentu i jest związana z zwapnieniem i klinicznie istotnym zwężeniem aorty.8

Epidemiologia9

Występuje w 1: 100 000 do 1: 250 000 żywych urodzeń w większości krajów europejskich.

Na Słowacji występuje wyjątkowo wysoka częstość występowania 1: 19 000, ale występuje tylko około 10 odmian chromosomalnych.9 Sugeruje to chów wsobny w ograniczonej puli genowej.

Nie ma różnicy w częstości występowania między płciami, z wyjątkiem tego, że mężczyźni mają tendencję do szybszego występowania z poważniejszą chorobą.

Prezentacja

Objawy5

Objawy zapalenia stawów w kręgosłupie, biodrach i kolanach, począwszy od około 30 roku życia, są powszechne, jeśli nie uniwersalne.

Znaki

Może być zidentyfikowany w okresie niemowlęcym, ponieważ pieluchy plami się na czarno, ale bardzo często jest to pomijane lub ignorowane.

Diagnoza powinna jednak zawsze być brana pod uwagę u dzieci z ciemniejącym moczem, ponieważ może to być jedyny objaw stanu, a wczesne leczenie może zapobiec wystąpieniu wielu powikłań.10 W czwartej dekadzie życia zaczynają się oznaki odkładania pigmentu zwane ochronozą.

Niebieskie, szare lub czarne zabarwienie twardówki i chrząstki ucha jest charakterystyczne dla powszechnego barwienia tkanek ciała, ale szczególnie chrząstki.

Najbardziej dotknięte są biodra, kolana i krążki międzykręgowe, a choroba może przypominać reumatoidalne zapalenie stawów (RZS); jednak zwapnienia w tych miejscach dają obraz radiologiczny bardziej zgodny z chorobą zwyrodnieniową stawów (OA).

Zwapnienie może być wyczuwalne, szczególnie w małżowinie. Spadek ruchomości stawów i może wystąpić skostnienie, szczególnie w kręgosłupie z połączeniem jednego lub więcej krążków. Może wystąpić przepuklina dysku.

Wysięk stawowy, zwłaszcza w kolanie, jest powszechny, a zakres ruchów jest ograniczony. Pigmentacja stawów i ścięgien może być zauważona podczas operacji.

Może wystąpić choroba zastawki mitralnej lub zastawki aortalnej i zwapnienie tętnic wieńcowych.

Diagnostyka różnicowa5

• Wiele stanów może powodować ciemny mocz, zwykle z powodu krwi; jednak mocz, który wygląda normalnie po przejściu, staje się ciemniejszy w momencie stania jest bardziej niezwykły. Najbardziej znaną alternatywną diagnozą jest ostra przerywana porfiria.
• Wspólna choroba może przypominać RA lub OA.
• Ból i sztywność pleców sugerują zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
• Może być konieczne wykluczenie reumatycznej choroby serca i niewydolności zastawki mitralnej.

Dochodzenia5

• Badanie chromatograficzne moczu. Jest to standardowy test diagnostyczny. Kwas homogentyzynowy można zidentyfikować za pomocą chromatografii gazowej – spektroskopii masowej. Można również użyć plazmy. Istnieją substancje redukujące, ale nie zawierają glukozy.
• RTG kręgosłupa lędźwiowego. Może to wskazywać na degenerację dysku z uwapnieniem.
• Rentgen klatki piersiowej. Jest to zalecane, jeśli podejrzewa się stan, aby wykluczyć zajęcie zastawki aortalnej lub zastawki mitralnej.
• Skanowanie CT. Należy to wykonać u pacjentów w wieku powyżej 55 lat, aby wykluczyć zwapnienie tętnic wieńcowych.
• Reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR) może identyfikować mutacje genów w DNA ekstrahowanym z krwi.5 .

Zarządzanie5

Jeśli choroba zostanie zdiagnozowana w okresie niemowlęcym, podejmuje się próby zmniejszenia progresji. Nie przeprowadzono kontrolowanych badań, ale uzasadnione jest ograniczenie białka w diecie w celu zmniejszenia tyrozyny i fenyloalaniny. Wartość utrzymywania tego reżimu w dorosłości jest wątpliwa.

11 Mówi się, że u starszych dzieci i dorosłych witamina C, do 1 g dziennie, opóźnia konwersję kwasu homogentyzynowego do polimeru, który jest osadzany w tkankach.12 Nityzynon jest inhibitorem enzymu dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu, który pośredniczy w tworzeniu kwasu homogentyzynowego.

Zgłoszono, że stosowanie zmniejsza wydalanie produktu, ale długoterminowe bezpieczeństwo nie jest udowodnione.13, 14

Komplikacje5

Zwyrodnienie dysku prowadzi do sztywnego kręgosłupa z utratą normalnej lordozy. Przepuklina dysku może wymagać wycięcia chirurgicznego. Degeneracja ramion, kolan i bioder prowadzi do bólu, wysięku i luźnych ciał. Może być wymagana wymiana stawu.

Spojenie łonowe ma tendencję do wpływania, ale nie na stawy krzyżowo-biodrowe. Mogą powstawać kamienie nerkowe. Aortę zwapnia się, co ma tendencję do jej osłabienia. Problemy sercowo-naczyniowe występują z powodu interferencji z kolagenem.

15 To jest zwykła przyczyna śmierci.

Rokowanie5

Oczekiwana długość życia jest normalna, ale zachodzi znaczna zachorowalność, ze znacznym bólem zaczynającym się już w wieku 30 lat. Powolne zwyrodnienie krążków kręgowych i dużych stawów są głównymi problemami, z następczą utratą sprawności i mobilności.

Zapobieganie

Nie można jeszcze zidentyfikować heterozygotycznych nosicieli, a badania prenatalne nie są dostępne. Testowanie nośników z ładunkiem tyrozyny może dać wyniki, ale ponieważ niektóre mają 50% normalnej aktywności enzymatycznej, jest to niezadowalające.5 Często zdarza się, że historia choroby jest negatywna.

Czy ta informacja była przydatna? tak Nie

Dziękujemy, właśnie wysłaliśmy wiadomość e-mail z ankietą, aby potwierdzić Twoje preferencje.

Dalsze czytanie i referencje

• Rodriguez JM, Timm DE, Titus GP i in; Strukturalna i funkcjonalna analiza mutacji w alkaptonurii. Hum Mol Genet. 2000 września 229 (15): 2341-50.

1. Vilboux T, Kayser M, Introne W, i in; Widmo mutacji oksydazy kwasu homogentyzynowego (HGD) w alkaptonurii. Hum Mutat. 4 września 2009 r.

2. Alkaptonuria, Online Mendelian Inheritance in Man (OMIM)

3. KNOX WE; Wrodzone błędy metabolizmu Sir Archibalda Garroda. II. Alkaptonuria. Am J Hum Genet. 1958 Jun10 (2): 95-124.

4. Stenn FF, Milgram JW, Lee SL i in; Biochemiczna identyfikacja pigmentu kwasu homogentyzynowego w ochronotycznej egipskiej mumii. Nauka. 1977 sierpień 5197 (4303): 566-8.

5. Roth KS; Alkaptonuria. eMedicine, 2009.

6. Aliberti G, Proietta M, Pulignano I, i in; Antygeny HLA u pacjentów z alkaptonurią. Panminerva Med. 2001 Sep43 (3): 145-8.

7. Murray JC, Lindberg KA, Pinnell SR; Hamowanie in vitro hydroksylazy lizylowej zarodka kurzego przez kwas homogentyzynowy. Proponowany ubytek tkanki łącznej w alkaptonurii. J Clin Invest. 1977 Jun59 (6): 1071-9.

8. Helliwell TR, Gallagher JA, Ranganath L; Alkaptonuria – przegląd patologii chirurgicznej i autopsyjnej. Histopatologia. 2008 Nov53 (5): 503-12. Epub 2008 Mar 8.

9. Zatkova A, de Bernabe DB, Polakova H, i in; Wysoka częstotliwość alkaptonurii na Słowacji: dowody na pojawienie się wielu mutacji w HGO z udziałem różnych mutacyjnych gorących punktów. Am J Hum Genet. 2000 Nov67 (5): 1333-9. Epub 2000 2 października.

10. Peker E, Yonden Z, Sogut S; Od ciemnienia moczu do wczesnej diagnozy alkaptonurii. Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2008 Nov-Dec74 (6): 700.

11. de Haas V, Carbasius Weber EC, de Klerk JB, et al; Sukces ograniczenia spożycia białka u pacjentów z alkaptonurią zależy od wieku. J Dziedzicz Metab Dis. 21 grudnia 1998 (8): 791-8.

12. Morava E, Kosztolanyi G, Engelke UF i in; Odwrócenie objawów klinicznych i nieprawidłowości radiograficznych z ograniczeniem białka i kwasem askorbinowym w alkaptonurii. Ann Clin Biochem. 2003 Jan40 (Pt 1): 108-11.

13. Suwannarat P, O'Brien K, Perry MB, et al; Stosowanie nityzynonu u pacjentów z alkaptonurią. Metabolizm. 2005 Jun54 (6): 719-28.

14. Phornphutkul C, Introne WJ, Perry MB, et al; Historia naturalna alkaptonurii. N Engl J Med. 26 grudnia 2002347 (26): 2111-21.

15. Hegedus ZL; Prawdopodobny udział rozpuszczalnych i zdeponowanych melanin, ich związków pośrednich i reaktywnych produktów ubocznych tlenu w chorobach ludzkich i starzeniu się. Toksykologia. 2000 kwietnia 14145 (2-3): 85-101.

Alkaptonuria – leczenie dietetyczne

Alkaptonuria (AKU) jest to choroba należąca do grupy IEM – wrodzonych błędów metabolizmu. Polega ona na zaburzeniu szlaku przemian tyrozyny i fenyloalaniny, czyli aminokwasów aromatycznych.

Wskutek tego, we krwi pacjenta zaczyna się kumulować kwas homogentyzynowy, który wydalany jest z moczem i odpowiada za jego ciemnienie w wyniku kontaktu z powietrzem.

Dodatkowo u chorych możemy zaobserwować przebarwienia tkanki łacznej – ochronozę oraz zmiany zwyrodnieniowe i zesztywniające stawów.

Leczenie alkaptonurii dąży do uzyskania 3 efektów – ograniczenia produkcji kwasu homogentyzynowego, ewentualna korekty defektu metabolicznego oraz zapobieżeniu przyszłym powikłaniom. Obecnie, większość dostępnych metod leczenia opiera się na pierwszym celu, czyli zapobieganiu produkcji HG (kwasu homogentyzynowego).

Anar Mammadov / 123RF

Niskobiałkowa dieta

Badania przeprowadzone w 1998 roku przez De Haasa i in. opierały się na zróżnicowaniu podaży białka u różnych grup pacjentów w wieku od 4 do 27 lat w przeciągu 2 tygodni. Początkowo wszyscy otrzymywali dietę zapewniająca 1g białka/kg masy ciała/ dobę, a następnie wartość tę podniesiono o 3 do nawet 5 g białka.

Wykazano, iż u grupy chorych z dietą niskobiałkową można zaobserwować znaczy spadek wydalania kwasu HG w stosunku do grupy z wyższą podażą białka. Udowodniono również, iż znacznie większą skuteczność i procentowe różnice w wydalaniu kwasu HG (przed i po zastosowanej diecie), można zauważyć u młodszych pacjentów.

Stąd wniosek, iż dieta nie będzie mieć znaczącego wpływu na stężenia kwasu homogentyzynowego u starszych pacjentów.

Czy istnieją wady stosowania takiej diety u dzieci? Niestety tak.

Dieta niskobiałkowa u małych pacjentów wiąże się z koniecznością intensywnej kontroli wzrostu i rozwoju pod okiem specjalisty. Dodatkowo diety takiej nie można stosować długoterminowo, więc ma ona raczej krótkoterminowe skutki.

Leczenie nityzynonem

Lek ten hamuje działanie enzymu produkującego kwas HG. Badania wykazały nawet 99,4% spadek wydalania z moczem tego kwasu przy podaży leku  ilości ok. 8 mg/dobę. Dodatkowo w 2011 roku Introne i in.

wykazali, iż dodatkową korzyścią stosowania tego leku może być opóźnienie rozwoju choroby zastawki aortalnej.

Dodatkowo nityzynon podawany przed fazą objawową może zapobiegać lub znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania, a u osób chorych zwolnić przebieg choroby.

Metoda idealna? Niestety nie

Głównym zarzutem kierowanym w wypadku tego leku jest ryzyko powstania hipertyrozynemii. Wiąże się to z licznymi problemami na tle neurologicznym, zaburzeniami rozwoju i dojrzewania dzieci. Istnieją również doniesienia, że lek ten może działać toksycznie w stosunku do organizmu człowieka, (m.in. hepatotoksycznie).

Inne stosowane metody to:

• Dieta eliminacyjna – wykluczone zostają produkty bogate w fenyloalaninę oraz tyrozynę. Dieta podobna jak u chorych na fenyloketonurię, bardzo restrykcyjna i wymagająca.
• Suplementacja wit.C – w dużych dawkach może ona spowolnić rozwój choroby i zapobiegać powikłaniom np. odkładaniu się pigmentu ochronozowanego.
• NTBC – inhibitor dioksygenazy kwasu 4-hydroksyfenylopirogronowego, który redukuje poziom produkcji HGA.

Bibliografia

Pereira Da Silva Lamas J., 2016 r. „Alkaptonuria. An obscure disease”

Murray R., 2005 r. “Biochemia Harpera”

0 0 głosuj

Oceń artykuł 🙂

Badanie kliniczne u pacjentów z alkaptonurią – Farmacja

AKU Society – organizacja międzynarodowa wspierająca pacjentów z alkaptonurią – poszukuje w Europie (także w Polsce) chętnych do wzięcia udziału w badaniach klinicznych pierwszego leku stosowanego w tej chorobie. Badania nie wiążą się z kosztami dla pacjentów.

Badanie o nazwie DevelopAKUre jest finansowane przez Komisję Europejską; rekrutacja uczestników potrwa do końca października br.

DevelopAKUre to europejskie badania kliniczne, mające na celu ocenę bezpieczeństwa i skuteczności stosowania nityzynonu w hamowaniu rozwoju objawów alkaptonurii.

Badania – SONIA 1, SONIA 2 i SOFIA prowadzone są przez trzy ośrodki: w Wielkiej Brytanii (Royal Liverpool University Hospital), we Francji (Hospital Necker i Hospital Cochin) oraz na Słowacji (Narodowy Instytut Chorób Reumatycznych).   

Nityzynon przeznaczony dla pacjentów z  AKU powinien zablokować akumulację pigmentu (kwasu homogentyzynowego), a przez to zahamować rozwój choroby. – Nityzynon jest znanym już lekiem stosowanym z powodzeniem u pacjentów z tyrozynemią typu 1.

Istnieją podstawy związane z patomechanizmem AKU, sugerujące skuteczność nityzynonu, również w przypadku AKU –  mówi dr hab. Jolanta Sykut-Cegielska z Zakład Badań Przesiewowych Instytutu Matki i Dziecka, konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii metabolicznej.

AKU to bardzo rzadka wrodzona wada metabolizmu uwarunkowana genetycznie występująca u więcej  niż 1 osoby na 500 000 (wg bazy Orphanet 0,3/100 000). Alkaptonuria występuje endemicznie na Słowacji (1:19 000 urodzeń), w Czechach i na Dominikanie.

W Polsce zdiagnozowano do tej pory około 40 przypadków AKU, jednak są mocne podstawy by przypuszczać, iż istnieją przypadki pozostające bez właściwego rozpoznania.

Alkaptonuria jest związana z niedoborem enzymu zwanego dioksygenazą homogentyzynianową (ang. HGD) co prowadzi do nieprawidłowości w postaci odkładania się pigmentu w organizmie – 
w szczególności w krwi i innych tkankach.

Ten pigment, to kwas homogentyzynowy (alkapton), który powoduje ochrowe zabarwienie tkanek. Zjawisko to (charakterystyczne dla alkaptonurii) nazywa się ochronozą.

Większość pigmentu jest wydalana z moczem, ale reszta jest odkładana w tkankach, co powoduje zaburzenia funkcji i ciężkie obciążenie stawów, serca,  znacznie wpływając na jakość życia pacjenta.

Alkaptonuria mimo tego, że była jedną z pierwszych opisanych wrodzonych wad metabolizmu na świecie, nadal pozostaje  powszechnie nieznaną chorobą, która jako choroba rzadka nie skupia zainteresowania lekarzy – Wspomniane badanie kliniczne nie wiąże się z kosztami dla chorego, uczestnicy mają m.in. pokryty koszt przelotu samolotem – zaznacza prof. Jolanta Sykut-Cygielska, dodając, że badanie niesie nadzieję dla pacjentów, gdyż alkaptonuria pozostaje chorobą nieuleczalną.

Zainteresowani pacjenci z Polski proszeni są o kontakt z:

• AKU Society – AKU Society, dr Nicolas Sireau, tel. +44 788 670 9633, e-mail: [email protected] 

• lub z konsultantem krajowym w dz. pediatrii metabolicznej – dr hab. n. med. Jolanta Sykut-Cegielska, Zakład Badań Przesiewowych, Instytut Matki i Dziecka, tel. 22 32 77 375, e-mail: [email protected]

Podobał się artykuł? Podziel się!

Rzadka choroba czarnych kości, czyli alkaptonuria infoWire.pl

Czym jest AKU?

AKU to bardzo rzadka wrodzona wada metabolizmu uwarunkowana genetycznie występująca u więcej niż 1 osoby na 500 000 (wg bazy Orphanet 0,3/100 000). Alkaptonuria występuje endemicznie na Słowacji (1:19 tys.

urodzeń), w Czechach i na Dominikanie. W Polsce zdiagnozowano do tej pory około 40 przypadków AKU, jednak są mocne podstawy by przypuszczać, iż istnieją przypadki pozostające bez właściwego rozpoznania.

Alkaptonuria jest związana z niedoborem enzymu zwanego dioksygenazą homogentyzynianową (ang. HGD) co prowadzi do nieprawidłowości w postaci odkładania się pigmentu w organizmie – w szczególności w krwi i innych tkankach.

Pigment ten to kwas homogentyzynowy (alkapton), który powoduje ochrowe zabarwienie tkanek. Zjawisko to (charakterystyczne dla alkaptonurii) nazywa się ochronozą.

Większość pigmentu jest wydalana z moczem, ale reszta jest odkładana w tkankach, co powoduje zaburzenia funkcji i ciężkie obciążenie stawów, serca, znacznie wpływając na jakość życia pacjenta.

Alkaptonuria mimo tego, że była jedną z pierwszych opisanych wrodzonych wad metabolizmu na świecie, nadal pozostaje powszechnie nieznaną chorobą, która jako choroba rzadka zwykle nie skupia zainteresowania lekarzy, rządu ani społeczeństwa. Polska nie stanowi w tym względzie wyjątku.

– Chorzy na choroby rzadkie są poszkodowani. Po pierwsze, nie mają gdzie się leczyć. Po drugie, lekarze nie potrafią najczęściej zdiagnozować ich choroby Dotychczas w naszym kraju nie mówiono prawie nic na temat alkaptonurii, chorzy byli pozostawieni sami sobie i nie robiono nic, aby poprawić jakość ich życia– mówi Elżbieta Mołczan, pacjentka z AKU.

– Problem z diagnozowaniem rzadkich chorób wynika m.in. z tego, że w programie nauczania na studiach medycznych są one pomijane. – dodaje dr hab. n. med. Jolanta Sykut-Cegielska z Zakładu Badań Przesiewowych Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii metabolicznej..

W Polsce istnieje wiele organizacji pacjentów z rzadkimi chorobami, ale nie powstała jeszcze żadna dedykowana stricte alkaptonurii.

Jak rozpoznać AKU?

Od urodzenia mocz osoby dotkniętej tą chorobą staje się czarny po kilku godzinach kontaktu z powietrzem.

W wieku 20-40 lat może pojawić się ochronoza objawiająca się niebieską pigmentacją uszu i brązowo-czarnymi kropkami na oczach (na twardówce), które nie wpływają na jakość widzenia.

Od 30-tego roku życia pacjenci cierpią na ostre wczesne objawy zapalenia kości i stawów – w szczególności dotyczy to kręgosłupa, stawów biodrowych, kolan i ramion.

Często rozpoczyna się od uszkodzenia kręgosłupa przez zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Stawy i kości są pokryte czarnym pigmentem i następuje zwyrodnienie i zwapnienie krążków międzykręgowych w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i grzbietu. Pacjenci około 50 roku życia często

wymagają wymiany stawów (zazwyczaj kolanowy, biodrowy, barkowy). Wraz z AKU mogą pojawić się inne objawy kliniczne, takie jak: kamica układu moczowego czy pęcherzyka żółciowego , kamienie sterczowe,oraz choroby zastawek serca.

Rozpoznania choroby dokonuje się za pomocą specjalistycznego badania pojedynczej porcji moczu wykazującego zwiększone wydalanie kwasu homogentyzynowego. Test ten można przeprowadzić tylko w niektórych laboratoriach szpitalnych.

Czym jest DevelopAKUre?

DevelopAKUre to europejskie badania kliniczne, mające na celu ocenę bezpieczeństwa i skuteczności stosowania nityzynonu w hamowaniu rozwoju objawów alkaptonurii.

Badania – SONIA 1, SONIA 2 i SOFIA prowadzone są przez trzy centrale: w Wielkiej Brytanii (w Royal Liverpool University Hospital), we Francji (w Hospital Necker i Hospital Cochin) oraz w Słowacji (w Narodowym Instytucie Chorób Reumatycznych).  

Dziesięciu międzynarodowych partnerów wraz ze wspomnianymi ośrodkami pracuje nad utworzeniem badawczego konsorcjum. Nityzynon przeznaczony dla pacjentów z AKU powinien zablokować akumulację pigmentu (kwasu homogentyzynowego), a przez to zahamować rozwój choroby.

– Nityzynon jest znanym już lekiem stosowanym z powodzeniem u pacjentów z inną chorobą (tyrozynemia typu 1). Istnieją podstawy związane z patomechanizmem AKU, sugerujące skuteczność nityzynonu, również w przypadku AKU – mówi prof. Jolanta Sykut-Cegielska.

„DevelopAKUre” to badanie finansowane przez Komisję Europejską. Aby uzyskać statystycznie istotne wyniki, w badaniu musi wziąć udział 140 pacjentów. Badania potrwają do końca października 2014 roku.

Zespół medyczny Royal Liverpool University Hospital pilnie poszukuje europejskich pacjentów – również z Polski, którzy zechcieliby wziąć udział w badaniu i przyczynić się tym samym do opracowania terapii, która mogłaby zahamować postęp choroby.

– Warto wziąć udział w badaniu, tym bardziej, że choroba do tej pory pozostawała nieuleczalna – dodaje prof. Jolanta Sykut-Cegielska.

Alkaptonuria (ochronoza, AKU): przyczyny, objawy, leczenie

Dołącz do nas na Facebooku!

Kwas homogentyzynowy to jeden produktów powstałych w procesie rozkładu dwóch typów białek – tyrozyny i fenyloalaniny.

Wada genetyczna sprawia, że organizm nie wytwarza enzymu dzięki może zostać on zneutralizowany i bezpiecznie usunięty.

Jego obecność obserwuje się przede wszystkim w osoczu krwi i płynie pozakomórkowym, jednocześnie niekorzystnie odbija się na tkance łącznej, układ kostny a w szczególności na chrząstkę.

Przebieg alkaptonurii może być bardzo różny. Czasem zdarza się, że już u bardzo małych dzieci obserwuje się zmienioną, znacznie ciemniejszą, barwę moczu. U niektórych pacjentów mimo postępu schorzenia, przez bardzo długi czas nie występuje żadne dolegliwości.

W przypadku dorosłych przełomowa okazuje się trzecia oraz czwarta dekada życia. Nieprawidłowości zaczynają pojawiać się przede wszystkim w obrębie dużych i najbardziej obciążonych stawów. Postępujący stan zwyrodnieniowy wywołuje nieprzyjemny ból, znacznie ogranicza zakres ruchów oraz jego funkcje. Niejednokrotnie dochodzi do wysięku i deformacji stawu.

Zmiany chorobowe pojawiają się także w układzie krwionośnym. W tętnicach wieńcowych tworzą się zwapnienia, uszkodzona zostaje także zastawka aortalna. Złogi widoczne są również w nerkach.

Ponieważ największe uszkodzenia widoczne są w obrębie chrząstek, widoczne gołym okiem stają się zmiany w małżowinie usznej. staje się przebarwiona oraz znacznie sztywniejsza. Czasem uszkodzenia kosteczek słuchowych prowadzą do niedosłuchu. Obserwuje się także tzw.

objaw Oslena, czyli zmiana wielkości i koloru twardówki.Jednym z bardziej typowych objawów dla alkaptonurii jest ochronoza. To rodzaj zaburzenia prowadzącego do odkładania się jednego ze składników kwasu homogentyzynowego w tkankach ciała.

Obecność barwnika nadaje zajętym obszarom charakterystyczny żółto – brązowy kolor.

Wstępne rozpoznanie można postawić w oparciu o wywiad oraz analizę objawów.

Dodatkowo pobiera się od pacjenta próbkę moczu, jeśli w przeciągu godzinny zmieni on swoją barwę na ciemnobrązową zazwyczaj nie ma już wątpliwości.

Ostateczne potwierdzenie daje badanie próbki pod kątem obecności szkodliwego kwasu. Aby ocenić rodzaj zmian w stawach zleca się badania obrazowe tj. RTG bądź tomografię komputerową.

Alkaptonuria jest chorobą nieuleczalną. Jedyne co zaleca się pacjentom to znaczne ograniczenie spożycia białka, w którego procesie rozkładu powstaje kwas. Niestety jest to wyjątkowo trudne, gdyż zaliczane jest do aminokwasów niezbędnych człowiekowi do życia (dzienne zapotrzebowanie to ok. 2gramów).

Terapie uzupełnia się dużą ilością witaminy C.Alternatywną metodą walki ze alkaptonurią jest przyjmowanie nityzynonu, który obniża stężenie kwasu o blisko 70proc.

jednak skutki jego długofalowego przyjmowania i ewentualne skutki uboczne mogące wystąpić u pacjentów z alkaptonurią nie zostało dokładnie przebadane i poznane.