Alkohol a choroby serca i naczyń

Przeczytaj także:

Nadciśnienie tętnicze uznawane jest za najważniejszy czynnik ryzyka przedwczesnych zgonów na całym świecie.

Więcej

Dieta śródziemnomorska nie należy do egzotycznych, skomponowanych na bazie trudno dostępnych produktów modeli żywieniowych.

Więcej

Aby w istotny sposób obniżyć ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego należy wprowadzić szereg zmian do codziennego stylu życia.

WięcejProfilaktyka w chorobach sercowo-naczyniowychASA w dawce 100 mg z glicyną

Pluscard, 100 mg + 40 mg, 60 tabletekSkład: 1 tabletka zawiera 100 mg kwasu acetylosalicylowego (Acidum acetylsalicylicum) oraz 40 mg glicyny (Glycinum).

 Wskazania do stosowania: Stosuje się w sytuacjach, w których celowe jest hamowanie agregacji płytek krwi: zapobieganie zawałowi mięśnia sercowego u pacjentów z chorobą sercowo-naczyniową; w świeżym zawale serca lub podejrzeniu świeżego zawału serca; zapobieganie powikłaniom zakrzepowo-zatorowym po przebytym zawale mięśnia sercowego, udarze mózgu, zabiegach na naczyniach wieńcowych, w dławicy piersiowej. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne: kwas acetylosalicylowy lub glicynę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nadwrażliwość na salicylany; reakcje uczuleniowe na inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. astma aspirynowa, gorączka sienna; czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy; wrodzone i nabyte skazy krwotoczne (hemofilia, małopłytkowość); dna moczanowa; trzeci trymestr ciąży i okres karmienia piersią; ciężka niewydolność wątroby lub nerek; niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. Ze względu na ryzyko zespołu Reye’a nie należy stosować kwasu acetylosalicylowego u dzieci w wieku do 16 lat. Podmiot odpowiedzialny: Aflofarm Farmacja Polska Sp. z o.o., ul. Partyzancka 133/151, 95-200 Pabianice. Lek dostępny bez recepty OTC.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Alkohol a ciśnienie- czy lampka wina może zaszkodzić?

Alkohol znany był już w starożytności. Również wtedy zalecano go jako lek na wiele chorób. Obecnie, poprzez negatywne skutki zarówno zdrowotne, jak i społeczne nie we wszystkich kręgach cieszy się dobrą opinią. Czy alkohol ma dobry wpływ na układ krążenia? Jak to jest z tą jedną lampką wina dla zdrowotności?

Produkt, który może Cię zainteresować: Ciśnieniomierz Diagnostic ProAfib

Ciśnieniomierz DiagnosticPro Afib Osoby z migotaniem przedsionków posiadają pięciokrotnie wyższe ryzyko Wczesna diagnoza migotania przedsionków i odpowiednie leczenie znacząco redukuje ryzyko udaru.

Zalety Wykrywa migotanie przedsionków – wczesna diagnoza migotania przedsionków redukuje ryzyko udaru Innowacyjna Sygnalizuje błędnie założony mankiet i ruch ciała podczas pomiaru –  te dwa wska W zestawie uniwersalny mankiet na ramię , rozmiar 22-42 cm Zasilacz w zestawie…

Alkohol na przestrzeni wieków

Trunki wysokoprocentowe stosowane były już przez Hipokratesa, który leczył winem obrzęki czy brak apetytu.

Od XVIII wieku podejście do alkoholu zmieniło się, gdyż po raz pierwszy w Anglii zaobserwowano, że jego nadmierna konsumpcja ma negatywny skutek zarówno dla zdrowia, jak i dla społeczeństwa.

Nadużywanie napojów wyskokowych skutkowało zaburzeniami pracy serca, narządów i naczyń krwionośnych prowadząc do poważnych chorób. Problem stanowił również jego uzależniający charakter, co sprawiało, że mnożyły się problemy społeczne.

Dlatego należy podkreślić, że alkohol spożywany w dużych ilościach nie pomaga, a ma raczej charakter destrukcyjny. Obecnie, dostrzegamy, że osoby mające problem alkoholowy mają większe ryzyko zawału serca, udaru, nowotworów wątroby i trzustki, a tym samym śmierci.

Lampka wina a układ krążenia

Istnieje wiele badań naukowych, które stwierdzają pozytywny wpływ umiarkowanego spożywania alkoholu na układ krążenia. Umiarkowany oznacza spożywanie do 30 g alkoholu dziennie tj. lampka wina. Badania te z reguły porównują wskaźniki umieralności na choroby układu krążenia a ilość spożywanego alkoholu.

W krajach takich jak Polska, Francja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Japonia i Chiny spożywa się więcej umiarkowanych ilości alkoholu (głównie wina) i stwierdza się również mniejszą ilość zgonów spowodowanych chorobami układu krążenia. Z badań wynika, że można mówić o zmniejszeniu ryzyka o 20-50 proc.

u osób spożywających alkohol w umiarze niż u osób będących abstynentami, pijących sporadycznie bądź pijących za dużo.

Najnowsze badania dowodzą, że nie ma wpływu rodzaj spożywanego alkoholu – kiedyś było to wino, gdyż sugerowano, że za pozytywny wpływ odpowiadają polifenole w nim zawarte – obecnie wykazano, że nie ma to związku z pozytywnymi skutkami dla układu krążenia.

Pić czy nie pić? Oto jest pytanie

Z pewnością podejście do alkoholu powinno być ostrożne i indywidualne.

Należy pamiętać, że tak jak umiarkowane picie pomaga w zachowaniu prawidłowej kondycji serca, naczyń krwionośnych, a także wysokiego poziomu „dobrego cholesterolu” HDL, tak również alkohol spożywany długotrwale i w nadmiarze przyczynia się do zwiększenia ryzyka udaru krwotocznego, niewydolności serca czy migotania przedsionków. U osób pijących za dużo alkoholu zwiększa się również ryzyko nowotworów, chorób wątroby i trzustki. Trzeba podkreślić, że w Polsce już 2-3 miliony osób jest uzależnionych. Oczywiście są to badania poglądowe – realna liczba może być wyższa. Eksperci podkreślają również, że są też grupy osób, które z różnych przyczyn nie powinny spożywać alkoholu – młodzież, kobiety w ciąży, kobiety w wieku rozrodczym, osoby przyjmujące leki.

Alkohol w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego – co wiadomo Anno Domini 2010?

Kardiologia na co Dzień 2010; 5: 119–125

Data publikacji online: 2010/07/01

Pełna treść artykułu Pobierz cytowanie

ENW

EndNote

BIB

JabRef, Mendeley

RIS

Papers, Reference Manager, RefWorks, Zotero

AMA

Mamcarz A. What we know about role of alcohol in prevention of cardiovascular diseases? Anno Domini 2010. Kardiologia na co Dzień. 2010;(3):119-125.

APA

Mamcarz, A. (2010). What we know about role of alcohol in prevention of cardiovascular diseases? Anno Domini 2010. Kardiologia na co Dzień, (3), 119-125.

Chicago

Mamcarz, Artur. 2010. “What we know about role of alcohol in prevention of cardiovascular diseases? Anno Domini 2010”. Kardiologia na co Dzień (3): 119-125.

Harvard

Mamcarz, A. (2010). What we know about role of alcohol in prevention of cardiovascular diseases? Anno Domini 2010. Kardiologia na co Dzień, (3), pp.119-125.

MLA

Mamcarz, Artur. “What we know about role of alcohol in prevention of cardiovascular diseases? Anno Domini 2010.” Kardiologia na co Dzień, no. 3, 2010, pp. 119-125.

Vancouver

Mamcarz A. What we know about role of alcohol in prevention of cardiovascular diseases? Anno Domini 2010. Kardiologia na co Dzień. 2010;(3):119-125. Liczne badania epidemiologiczne wskazują, że relacja między konsumpcją alkoholu a ryzykiem ogólnej śmiertelności przyjmuje obraz krzywej U, a dla niektórych populacji i niektórych grup wiekowych obraz krzywej J. Zmniejszenie ryzyka wiąże się przede wszystkim ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, niedokrwiennego udaru mózgu i objawowej miażdżycy naczyń obwodowych u osób spożywających umiarkowane dawki alkoholu (1–2 drinki na dobę). Przy nadużywaniu alkoholu – powyżej 3–4 drinków na dobę – występuje zwiększone ryzyko nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu, udaru krwotocznego (powyżej 60 g/dobę), a także kardiomiopatii alkoholowej. Znane są różnorodne mechanizmy fizjologiczne odpowiedzialne za zmniejszanie ryzyka sercowo- -naczyniowego przy umiarkowanym spożyciu alkoholu. Główne z nich to: zmiana profilu lipidowego (wzrost frakcji HDL cholesterolu), wpływ na układ krzepnięcia (fibrynoliza), modyfikacja procesu zapalnego (zmniejszenie stężenia białka C-reaktywnego) oraz poprawa insulino­wrażliwości itp. Nie dysponujemy dziś precyzyjnie sformułowanymi zaleceniami dotyczącymi spożywania alkoholu formułowanymi przez towarzystwa naukowe, tak jak to jest w zakresie innych czynników ryzyka sercowo- -naczyniowego. Nie może dziwić ta ostrożność, ponieważ ryzyko może przewyższać korzyści. W powstających wytycznych podkreśla się fakt, że istnieje wiele różnych sposobów i strategii pozwalających zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, rozpoczynanie lub intensyfikacja picia alkoholu dla realizacji tych celów jest wobec tego niewskazane.

According to many epidemiological studies the relation between alcohol and total mortality can be describe by U-curve. In some population this relationship can by, however, represented by J-curve.

In those who drink moderate quantity of alcohol (1-2 drinks per day) the reduction of the global cardiovascular risk has been shown, mostly due to the decreased number of angina, ischemic cerebral stroke and symptomatic peripheral arteriosclerosis.

In hard drinkers (more then 3-4 drinks per day) however there is a increased risk of arterial hypertension, arrhythmia, hemorrhagic cerebral stroke (if more than 60 γ of alcohol per day) and alcoholic cardiomyopathy.

As far as the relation between moderate alcohol drinking and the reduction of global cardiovascular risk is concerned many physiological mechanisms have been implied.

It seems that the most important changes include increase of HDL-C and decrease of CRP concentration, reduction of resistance to insulin and modification in blood coagulation (fibrinolytic effect of alcohol). Up till today there are no official guidelines as far as the role of alcohol consumption in cardiovascular risk reduction is concerned. It is fully understandable due to the fact that potential benefits can be suppressed by possible damages. According to currently available recommendations, among many lifestyle modifications that can decrease the risk of chronic diseases, starting or intensification of alcohol drinking is not recommended.

Profilaktyka zawału serca

Choroby układu sercowo-naczyniowego są wiodącą przyczyną śmierci. Najbardziej skuteczną metodą zapobiegania chorobom serca jest zmiana stylu życia.

Jednym z głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego jest nieprawidłowa masa ciała.

Najnowsze wytyczne sugerują, że otyłość należy uznać za chorobę, a leki obniżające poziom cholesterolu mogą istotnie pomóc w zapobieganiu chorobom układu sercowo-naczyniowego. 

Najlepszą strategią mającą na celu zmniejszenia masy ciała jest działanie na trzy sposoby: spożywanie mniejszej ilości kalorii, niż potrzebuje organizm, zwiększenie aktywności fizycznej i zmiana niezdrowych nawyków. 

2. Profilaktyka zawału serca

Choroba wieńcowa może doprowadzić do zgonu, ale są sposoby, by jej zapobiegać. Poniżej wymieniono kilka najważniejszych wskazówek, dotyczących zdrowego stylu życia.

Palenie tytoniu w jakiejkolwiek postaci to jeden z najistotniejszych czynników ryzyka rozwoju choroby wieńcowej. Substancje chemiczne zawarte w tytoniu mogą uszkadzać serce i naczynia krwionośne, prowadząc do miażdżycy tętnic. Tlenek węgla zawarty w dymie tytoniowym ma większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen.

To prowadzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi oraz tętna, żeby serce pracowało ciężej i dostarczało więcej tlenu do tkanek.

Kobiety, które palą papierosy i dodatkowo przyjmują tabletki antykoncepcyjne mają jeszcze wyższe ryzyko zawału serca lub udaru, ponieważ oba te czynniki zwiększają ryzyko postawania zakrzepów i zatorów. 

W przypadku prewencji chorób serca nie ma czegoś takiego jak „bezpieczna” ilość papierosów. Jednakże, im większa ilość wypalonych papierosów, tym większe ryzyko. Niebezpieczne dla serca jest również tzw. palenie bierne.

Dobra wiadomość jest taka, że jeśli rzucimy palenie, to po około 5 latach ryzyko choroby serca jest bliskie temu, jakie mają osoby, które nigdy nie paliły papierosów.

Niezależnie od tego, jak długo dana osoba paliła papierosy, ryzyko choroby serca spada od momentu rzucenia palenia.

• Wykonywanie ćwiczeń fizycznych przez 40 minut dziennie, 3-4 razy w tygodniu

Regularny wysiłek fizyczny pomaga zmniejszyć ryzyko zawału serca. Jeszcze większe korzyści może przynieść połączenie ćwiczeń fizycznych z utrzymywaniem odpowiedniej masy ciała. 

Aktywność fizyczna pomaga w kontrolowaniu masy ciała, a także zmniejsza ryzyko rozwoju chorób takich jak nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia i cukrzyca.

Należy wykonywać ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, przez minimum 40 minut dziennie, przez większość dni w tygodniu. Jeśli nie możesz sprostać tym wymaganiom, ćwicz tyle, ile dasz radę, nie poddawaj się. Można także podzielić ćwiczenia na cztery 10-minutowe sesje. 

Pamiętaj, że również codzienna aktywność, taka jak praca w ogrodzie, sprzątanie w domu, wchodzenie po schodach czy spacer z psem, jest korzystna dla Twojego zdrowia. Nie musisz się przeciążać, by osiągnąć korzyści z wysiłku fizycznego, ale zwiększając intensywność, czas trwania i częstotliwość treningów, można zyskać znacznie więcej.

Odpowiednio zbilansowana dieta pozwala zredukować ryzyko choroby wieńcowej i zawału serca. Dieta bogata w owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste pomaga chronić Twoje serce. Spożywanie roślin strączkowych i niektórych gatunków ryb również zmniejsza ryzyko zawału. 

Ważne jest ograniczenie niektórych rodzajów tłuszczów. Należy ograniczyć lub unikać kwasów tłuszczowych nasyconych oraz kwasów tłuszczowych nienasyconych typu trans. Tłuszcze nasycone powinny stanowić nie więcej niż 10% dziennego spożycia kalorii. 

Do głównych źródeł kwasów tłuszczowych nasyconych należą:

• Czerwone mięso
• Przetwory mleczne
• Olej kokosowy i palmowy

Do źródeł kwasów tłuszczowych nienasyconych typu trans należą:

• Pokarmy smażone w głębokim tłuszczu
• Produkty cukiernicze
• Margaryna
• Krakersy

Zdrowa dieta nie polega tylko na ograniczaniu tłuszczu. Zdrowe tłuszcze pochodzące z roślin takich jak awokado, orzechy, oliwki, pozwalają obniżyć poziom cholesterolu LDL i mają dobroczynny wpływ na serce. 

Większość osób spożywa zbyt mało owoców i warzyw – najkorzystniej jest spożywać około 5-10 porcji dziennie. Zdrowa dieta oznacza również kontrolowanie ilości spożywanego alkoholu.

Mężczyźni w wieku powyżej 65 lat oraz kobiety niezależnie od wieku, powinni wypijać maksymalnie jednego drinka dziennie, a mężczyźni poniżej 65 lat – najwyżej dwa drinki. Taka ilość alkoholu może mieć protekcyjny wpływ na serce.

Większe ilości stanowią zagrożenie dla zdrowia.

• Utrzymywanie prawidłowej masy ciała

Nadwaga i otyłość, zwłaszcza typu brzusznego (trzewnego) zwiększa ryzyko choroby serca. Nadmierna masa ciała może prowadzić do powstawania schorzeń zwiększających ryzyko zawału serca, takich jak nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia i cukrzyca.

Jednym ze sposobów na określenie, czy Twoja masa ciała jest prawidłowa, jest pomiar wskaźnika masy ciała BMI, który wylicza się na podstawie wzrostu i masy ciała. Wartości BMI równe 25 lub wyższe są związane z większym stężeniem cholesterolu we krwi, wyższym ciśnieniem tętniczym oraz zwiększonym ryzykiem zawału serca i udaru.

Aby określić, którzy pacjenci mogą odnieść korzyści ze zmniejszenia masy ciała, należy przynajmniej raz na rok dokonywać pomiarów wskaźnika masy ciała (BMI). 

BMI jest dobrą metodą oceny masy ciała, ale nie idealną. Należy pamiętać, że mięśnie ważą więcej niż tłuszcz, dlatego osoby mocno umięśnione mogą mieć wysokie BMI, mimo, że nie występuje u nich czynnik ryzyka zawału. Z tego powodu użyteczny jest również pomiar obwodu pasa, by określić ilość tłuszczu rozmieszczonego w obrębie brzucha.

1. Za otyłość brzuszną u mężczyzn uznaje się obwód pasa powyżej 102 cm
2. Za otyłość brzuszną u kobiet uznaje się obwód pasa powyżej 88 cm

Niedobór snu może poważnie osłabić Twoje zdrowie. Osoby, które nie śpią wystarczającą ilość czasu, mają wyższe ryzyko otyłości, nadciśnienia tętniczego, zawału serca, cukrzycy i depresji.

Większość osób dorosłych potrzebuje około 7-9 godzin snu każdej nocy. Jeśli budzisz się sam, bez budzika i czujesz się wypoczęty, prawdopodobnie śpisz wystarczająco długo.

Ale jeśli z trudem wstajesz rano z łóżka, potrzebujesz większej ilości snu. Powinieneś wypracować swój harmonogram godzin snu i przestrzegać pory, o której idziesz spać i wstajesz.

Postaraj się, by w Twojej sypialni było ciemno i cicho, żeby łatwiej było Ci zasnąć. 

Jeśli wydaje Ci się, że śpisz wystarczającą ilość czasu, ale w ciągu dnia czujesz się zmęczony, zapytaj lekarza, czy nie istnieje u Ciebie podejrzenie bezdechu sennego.

Obturacyjny bezdech senny to schorzenie, w którym dochodzi do zablokowania przepływu powietrza przez drogi oddechowe i chwilowego zatrzymania oddechu.

Do objawów bezdechu sennego należą: głośne chrapanie, gwałtowne chwytanie oddechu, budzenie się kilka razy w ciągu nocy, bóle głowy po przebudzeniu, ból gardła lub suchość w ustach, problemy z pamięcią lub skupieniem się.  

Do metod leczenia obturacyjnego bezdechu sennego należą: zmniejszenie masy ciała oraz stosowania urządzenia zwanego pompą CPAP, wytwarzającego dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych, co zapobiega ich zapadaniu się. 

• Regularne badania kontrolne

Profilaktyka w Małopolsce

Lek. Jakub Stępniewski

Spożywanie większych niż zalecane ilości alkoholu może mieć bardzo niebezpieczny wpływ na układ krążenia oraz na zdrowie ogółem.

Powszechnie znane są efekty przewlekłego, nadmiernego stosowania alkoholu na wątrobę, trzustkę czy układ nerwowy. Alkohol może prowadzić do rozwoju marskości wątroby, przewlekłego zapalenia trzustki, błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, kamicy żółciowej czy niewydolności nerek.

Jest on czynnikiem ryzyka powstawania nowotworów wyżej wymienionych organów, a także gardła, krtani, przełyku, płuc czy piersi. Poprzez degenerację komórek nerwowych wywołuje m. in. demencję, padaczkę i upośledzenie funkcji poznawczych. Zwiększa częstość wypadków i powstawania urazów.

Prowadzi do uzależnienia i izolacji społecznej.

Ocena wpływu spożywania alkoholu na układ krążenia była przedmiotem wielu dotychczas przeprowadzonych badań. Wiadomo, że alkohol predysponuje do rozwoju nadciśnienia tętniczego, arytmii np. migotania przedsionków, kardiomiopatii i niewydolności krążenia, zwiększa poziom „złego cholesterolu” we krwi i może prowadzić do krwotocznych udarów mózgu.

Równoczesne stosowanie alkoholu i leków kardiologicznych może nasilać, bądź osłabiać ich działanie.

Z drugiej jednak strony istnieją badania naukowe, których wyniki wykazują, że umiarkowane spożywanie alkoholu zmniejsza ryzyko niektórych chorób układu krążenia, w tym choroby niedokrwiennej serca, zawałów serca czy udarów niedokrwiennych mózgu. Sugeruje się również, że umiarkowane spożywanie alkoholu może zapobiegać rozwojowi cukrzycy typu 2 oraz zwiększać poziom „dobrego cholesterolu” we krwi.

Za umiarkowane uznaje się spożywanie 1-3 jednostek alkoholu na dobę u mężczyzn i 1-2 jednostek na dobę u kobiet. Jedną jednostkę alkoholu definiuje się jako: 250 ml piwa, 1 lampkę wina (około 150 ml) lub jeden kieliszek wódki (około 30 ml).

• Choć powszechnie uważa się, że wśród alkoholi wino wywiera najbardziej korzystny efekt, brakuje jednoznacznych dowodów potwierdzających to założenie.
• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wspólnie z medycznymi, w tym kardiologicznymi towarzystwami naukowymi z całego świata, przestrzega przed niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi spożywania alkoholu i zaleca abstynencję.
• Podsumowując, osobom niepijącym nie należy zalecać spożywania alkoholu w celu redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego, natomiast osobom pijącym nadmiernie należy zalecać ograniczenie spożycia alkoholu.
•  

Fot. Nadużywanie alkoholu prowadzi do rozwoju wielu chorób, w tym chorób układu krążenia.

Piśmiennictwo

1. Mamcarz A, Kopeć G, Pająk A i wsp. Wytyczne Polskiego Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia dotyczące znaczenia alkoholu w profilaktyce chorób układu krążenia. [przygotowane do publikacji]

2. Edelman EJ, Fiellin DA. In the Clinic. Alcohol Use. Ann Intern Med 2016; 164:ITC 1-16.

3. Perk J, De Backer G, Gohlke H, et al. Europejskie wytyczne dotyczące zapobiegania chorobom serca i naczyń w praktyce klinicznej na 2012 rok. Kardiologia Polska 2012; 70, supl. I: S 1–S 100

O alkoholu i chorobach serca po raz kolejny

Napoje alkoholowe od starożytności używane były do celów medycznych. Hipokrates zalecał stosowanie białego wina w zwalczaniu obrzęków, a czerwonego na poprawę apetytu. Jednak już w XVIII wieku w Anglii zaobserwowano i udokumentowano negatywne konsekwencje nadmiernego spożycia alkoholu.

Do następstw zbytniej konsumpcji alkoholu należy zwiększenie ryzyka niektórych nowotworów, schorzeń wątroby, trzustki. Należą do nich także zaburzenia funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, a także niebezpieczeństwo uzależnienia i wynikające z tego implikacje zdrowotne i społeczne.

Wyniki badań epidemiologicznych

Z drugiej strony jednak, wyniki wielu projektów epidemiologicznych sugerują korzystny wpływ umiarkowanego spożycia alkoholu na ryzyko chorób układu krążenia (ChUK).

Wiąże się to przede wszystkim ze zmniejszonym prawdopodobieństwem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu i miażdżycy. W różnych populacjach zależność pomiędzy wielkością konsumpcji alkoholu a ryzykiem umieralności sercowo-naczyniowej przyjmuje kształt krzywej U lub J.

Oznacza to, że zarówno osoby pijące nadmiernie, jak i abstynenci żyją krócej niż osoby pijące umiarkowanie.

Najwięcej dowodów na taki związek dostarczają duże badania kohortowe. Pozwalają one na ocenę indywidualnej konsumpcji, w porównaniu z indywidualnym ryzykiem chorób. W Stanach Zjednoczonych, Francji, Chinach, Japonii, W.

Brytanii, Danii i Polsce zaobserwowano, że mężczyźni i kobiety, którzy spożywają umiarkowane ilości alkoholu (do 30 g alkoholu dziennie) mają ryzyko zgonu na choroby sercowo-naczyniowe niższe o 20-50% w porównaniu z osobami, które konsumują alkohol w minimalnych ilościach lub są całkowitymi abstynentami.

Średnie spożycie alkoholu nie odzwierciedla jednak modelu konsumpcji.

Bowiem takie samo przeciętne spożycie może występować u osoby codziennie spożywającej małe dawki alkoholu, jak i u osoby pijącej okazjonalnie duże jego ilości.

Podczas gdy systematyczna konsumpcja małych dawek może być korzystna dla serca, to nieregularne spożywanie dużych ilości napojów wysokoprocentowych może zwiększać ryzyko ChUK, zwłaszcza ryzyko choroby niedokrwiennej serca.

Mechanizm działania alkoholu

            Do fizjologicznych mechanizmów ochronnego wpływu małych ilości alkoholu na układ krążenia, zalicza się jego oddziaływanie na czynniki ryzyka tych chorób.

Główne z nich to:

• zmiana profilu lipidowego – alkohol podnosi stężenie cholesterolu frakcji HDL (tzw. „dobry” cholesterol), obniża poziom cholesterolu frakcji LDL (tzw. „zły” cholesterol) oraz apolipoproteiny A. Trzeba mieć też na uwadze, że alkohol niekorzystnie oddziałuje  na poziom trójglicerydów, mianowicie podnosi ich poziom; 
• wpływ na układ krzepnięcia – między innymi zmniejsza agregację płytek krwi, obniża stężenie fibrynogenu. Może hamować tworzenie się skrzepów w naczyniach wieńcowych;
• korzystne działanie na aktywność antyoksydacyjną;
• zmniejszenie procesów zapalnych czy poziomu homocysteiny.

Umiarkowane dawki alkoholu

            Generalnie przyjęto, że umiarkowane spożycie to 10 g na dobę dla kobiet i 20 g na dobę dla mężczyzn czystego alkoholu, czyli etanolu. Jedna puszka piwa (330 ml) zawiera około 12 g etanolu. Kieliszek wina (140 ml) – około 14 g. Natomiast kieliszek wódki (50 ml) to około 20 g etanolu.

Zagrożenia związane ze spożyciem alkoholu

O niekorzystnych skutkach konsumpcji alkoholu napisano już bardzo dużo, miedzy innymi w artykule zamieszczonym na tej stronie internetowej pt. „Alkohol i serce” Magdaleny Cedzyńskiej z Centrum Onkologii w Warszawie. Wszyscy wiemy, że nadużywanie alkoholu ma bardzo niekorzystny wpływ na zdrowie.

Przewlekłe picie alkoholu może powodować takie choroby serca jak kardiomiopatia alkoholowa, czy zaburzenia rytmu serca. Alkohol, po paleniu papierosów, stanowi kolejną, udowodnioną przyczynę nowotworów: jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku i wątroby. Warto też wspomnieć o problemach gastrologicznych takich jak marskość wątroby, zapalenie trzustki czy chorobę wrzodową.

W części krajów Europy i Ameryce Północnej alkohol jest też najistotniejszym czynnikiem odpowiedzialnym za największą liczbę zgonów z powodu chorób wątroby.Co więcej, konsumpcja alkoholu wiąże się też z wypadkowością, samobójstwami i uzależnieniem, nawet przy małych dawkach tego napoju.

Nadmiernej konsumpcji alkoholu towarzyszy często niedobór wielu składników pokarmowych, co prowadzić może do dodatkowych zaburzeń funkcjonowania organizmu.

Wokół tematu dotyczącego umiarkowanego picia alkoholu i chorób serca, jest  wiele kontrowersji i toczą się dyskusje naukowe. Najczęściej zadawanym pytaniem przez pacjentów kardiologicznych na pogadankach dietetycznych w naszym instytucie są właśnie pytania odnośnie alkoholu.

Zalecenia

Rekomendacje dotyczące konsumpcji alkoholu w chorobach sercowo-naczyniowych formułowane są bardzo ostrożnie. Bowiem może okazać się, że ryzyko jest większe niż korzyści.

Poniżej przytaczam stanowiska Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego,  Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Europejskiego Towarzystwa Badań nad Miażdżycądotyczące konsumpcji alkoholu w różnych jednostkach chorobowych.

Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej (2016 r.)

Napoje alkoholowe

Wypijanie ≥ 3 napojów alkoholowych dziennie wiąże się z podwyższonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego. Wyniki z badań epidemiologicznych świadczą o niższym ryzyku CVD w przypadku umiarkowanego (1 lub 2 jednostki na dzień) spożycia alkoholu, w porównaniu z osobami niepijącymi. Wydaje się, że zależność ta nie wynika ze szczególnej charakterystyki abstynentów.

Nie możemy całkowicie wykluczyć potencjalnych, niewielkich zakłóceń i odwrotnej zależności przyczynowo-skutkowej. Ponadto w niedawno opublikowanym badaniu z randomizacją, obejmującym analizy z 59 badań epidemiologicznych. Zasugerowano, że najniższe ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych występuje u abstynentów.

Duża ilość alkoholu wiąże się z podwyższonymi ciśnieniem tętniczym i wskaźnikiem masy ciała.

Wytyczne ESC/ESH dotyczące postępowania w nadciśnieniu tętniczym (2018 r.) Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (ESH) do spraw postępowania w nadciśnieniu tętniczym

Ograniczenie spożycia alkoholu

Od dawna znany jest pozytywny liniowy związek między spożyciem alkoholu, ciśnieniem tętniczym, częstością występowania nadciśnienia i ryzykiem występowania chorób układu sercowo-naczyniowego. Picie dużych ilości alkoholu w krótkim czasie (binge drinking) może mieć bardzo silny wpływ presyjny.

W badaniu PATHS (Prevention and Treatment of HYpertesnion Study) analizowano wpływ ograniczenia spożycia alkoholu na ciśnienie tętnicze krwi. W grupie interwencji stwierdzono nieznacznie niższe (1,2/0,7 mm Hg) wartości ciśnienia tętniczego niż w grupie kontrolnej po 6-miesięcznym okresie obserwacji.

Metaanaliza* 56 badań epidemiologicznych wykorzystująca metodę randomizacji sugeruje, że ograniczenie spożycia alkoholu, nawet u osób pijących małe do umiarkowanych ilości alkoholu, może korzystnie wpływać na zdrowie sercowo-naczyniowe. Pijący mężczyźni z nadciśnieniem tętniczym powinni otrzymać zalecenie ograniczenia spożycia alkoholu do 14 jednostek tygodniowo.

Natomiast kobiety – do 8 jednostek tygodniowo (1 jednostka odpowiada 125 ml wina lub 250 ml piwa). Zaleca się również wprowadzenie dni bez alkoholu i ograniczenie picia dużych ilości alkoholu w krótkim czasie.

Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo‑naczyniowe (2019 r.) Grupa Robocza do spraw leczenia dyslipidemii Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) oraz Europejskiego Towarzystwa Badań nad Miażdżycą (EAS)

Alkohol

• Umiarkowane spożycie alkoholu (≤10 g/dzień [1 jednostka] dla mężczyzn i kobiet) jest dopusz­czalne w przypadku osób, które spożywają na­poje alkoholowe, pod warunkiem że stężenie trójglicerydów w osoczu nie jest zwiększone.
• * – połączone wyniki wielu badań
• Dr inż. Anna Waśkiewicz
• Zakład Epidemiologii, Prewencji Chorób Układu Krążenia i Promocji Zdrowia
• Narodowy Instytut Kardiologii w Warszawie

Alkohol i choroby układu sercowo-naczyniowego

Duże spożycie alkoholu, tzn. 30-40 g czystego etanolu dziennie, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej, podczas gdy mniejsze niż 30 g – z działaniem ochronnym przeciw tej chorobie, u obu płci.

Ze względów etycznych (możliwość rozwoju alkoholizmu i znana szkodliwość alkoholu związana z ryzykiem innych chorób) nie przeprowadzono długo trwającego badania klinicznego, w którym porównywano by wpływ alkoholu na występowanie choroby wieńcowej i zgony z tej przyczyny w dwóch grupach ludzi, jednej z zaleceniem spożywania alkoholu i drugiej – abstynenckiej. Z tego powodu wpływ alkoholu na ryzyko choroby wieńcowej, jak i innych chorób, jest oceniany na podstawie badań epidemiologicznych. Najlepiej takich, gdzie porównuje się pijących z osobami zachowującymi abstynencję przez całe życie, a nie tymi, którzy aktualnie nie piją, albowiem powodem takiego niepicia mogą być różne choroby.

Alkohol po zawale i po udarze

U osób, które przebyły zawał serca, małe spożycie alkoholu zmniejsza również ryzyko zgonów z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego, ale w większym stopniu u pacjentów z mniejszym uszkodzeniem mięśnia sercowego. Dotyczy to także osób po udarze niedokrwiennym mózgu, przy tym efekt prewencyjny jest jednak mniejszy.

Wśród mechanizmów ochronnego działania małych ilości alkoholu (1-2 drinki dziennie) w odniesieniu do choroby wieńcowej z jej powikłaniem, jakim jest zawał serca, wymienia się zwiększenie stężenia cholesterolu frakcji HDL („dobry” cholesterol), efekt przeciwkrzepliwy i antyoksydacyjny (hamowanie utleniania LDL w ścianach tętnic). Utlenienie cząsteczek LDL, tzw. oksydacyjna modyfikacja, sprawia, że przyczyniają się one do powstania miażdżycy. Na obecnym etapie wiedzy jest jednak podważana rola antyoksydantów zawartych w winie, zwłaszcza czerwonym, w hamowaniu rozwoju miażdżycy (w tym choroby wieńcowej) ze względu na ich zbyt małą zawartość.

Nadużywanie alkoholu zwiększa zagrożenia

Z dużym naciskiem należy stwierdzić, że nadużywanie alkoholu (spożywanie dużej ilości) łączy się ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej i jej powikłaniami (zawałem serca), jak również z zagrożeniem udarem krwotocznym mózgu, poprzez działanie aterogenne (przyczynia się do powstawania blaszek miażdżycowych w tętnicach) i hipertensyjne (wzrost ciśnienia tętniczego).

Ponadto spożywanie trzech i więcej drinków dziennie może prowadzić do arytmii nadkomorowej (zaburzenia rytmu serca) oraz tzw. kardiomiopatii rozstrzeniowej.

Jest ona następstwem toksyczności alkoholu dla komórek mięśnia serca, zmniejsza zdolność lewej komory do skurczów, co jest powodem niewydolności serca.

Kliniczne i mierzalne objawy alkoholowej kardiomiopatii występują po latach przewlekłego nadużywania alkoholu.

Tę część artykułu można podsumować stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyrażonym w dokumencie „Global Status Report on Alcohol 2011” i powtórzonym w wersji z 2014 r.

: „Związek pomiędzy spożyciem alkoholu i chorobami sercowo-naczyniowymi jest złożony. Małe i umiarkowane picie alkoholu może mieć korzystny wpływ na zachorowalność i umieralność z powodu choroby wieńcowej i udaru niedokrwiennego mózgu.

Jednakże korzystny kardioprotekcyjny efekt picia znika w przypadku dużego spożywania”.

Jeśli nie pijesz, nie pij profilaktycznie

Na uwagę zasługuje stanowisko Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i innych towarzystw na temat napojów alkoholowych w dokumencie „Wytyczne postępowania w prewencji chorób sercowo-naczyniowych w praktyce klinicznej” z roku 2016: „wypijanie 3 lub więcej napojów alkoholowych dziennie wiąże się z podwyższonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Wyniki z badań epidemiologicznych świadczą o niższym ryzyku tych chorób w przypadku umiarkowanego (1 lub 2 drinki/dzień) spożycia alkoholu, w porównaniu z osobami niepijącymi”. Jednak eksperci napisali też: „Ponadto w niedawno opublikowanym badaniu z randomizacją, obejmującym analizy z 59 badań epidemiologicznych, poddano w wątpliwość jakikolwiek korzystny efekt umiarkowanego spożycia alkoholu. Zasugerowano, że najniższe ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych występuje u abstynentów, a każda ilość alkoholu wiąże się z podwyższonym ciśnieniem krwi i wskaźnikiem masy ciała”.

Można więc wnioskować, że autorzy „Wytycznych” odnoszą się ostrożnie do korzystnej roli alkoholu, spożywanego nawet w umiarkowanej ilości, w odniesieniu do kardioprotekcji.

W zaleceniach dotyczących zdrowych wyborów żywności w celu zmniejszenia ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, zaleca się tym, którzy piją napoje alkoholowe, umiarkowanie w ich spożyciu (10 g/dzień dla kobiet i 20 g/dzień dla mężczyzn).

Zawartość czystego alkoholu w 330 ml piwa wynosi 12 g, w kieliszku wina (150 ml) – 14,5 g i w kieliszku wódki (25 ml) – 10 g. Pacjenci, którzy mają zwiększone stężenie triglicerydów, powinni unikać alkoholu. Oznacza to, że abstynenci nie powinni spożywać alkoholu w celu prewencji chorób sercowo-naczyniowych.

Poza tym dobrze wiadomo, że spożycie alkoholu wiąże się z ryzykiem nowotworów, marskości wątroby, zapalenia trzustki, wypadkowością i samobójstwami. Dlatego napoje alkoholowe nie są zalecane, co najwyżej dopuszczone w ograniczonej ilości dla osób, które zwyczajowo je spożywają.

Zobacz więcej…

Sprawdź ile kalorii ma alkohol – Infografika

Literatura

1. Roercke M., Rhem J., Alcohol consumption, drinking patterns and ischemic heart disease: a narrative review of meta-analyses and a systematic review and meta-analysis of the impact of heavy drinking occasions on risk for moderate drinkers. BMC Medicine, 2016, 12, 182.
2. Klatsky A.L., Alcohol and cardiovascular diseases: where do we stand today. J. Intern. Med., 2015, 278, 238-250.
3. Stockley C.S., The relationship between alcohol, wine and cardiovascular diseases – a review. Nutr. Aging, 2015, 3, 55-88.
4. Piepoli M.F., Hoes A.W., Agewall S. i wsp. ,Task Force Members, 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice: the Six Joint Task Force of European Society of Cardiology and other Societies on cardiovascular disease prevention in clinical practice. Eur. Heart J., 2016, 37, 2315-2381.