Bardzo częstym błędem w stomatologii jest przepisywanie przez lekarzy antybiotyku bez konieczności. Antybiotyk na stan zapalny zęba, antybiotyk na zapalenie okostnej, antybiotyk na ból zęba − czy są one w ogóle konieczne? Zobacz, kiedy stosuje się antybiotyki w stomatologii, a kiedy można ich uniknąć.
Antybiotyk na „ból zęba” − dlaczego lepiej ich unikać?
Nadużywanie antybiotykoterapii w leczeniu stomatologicznym jest jednym najczęściej popełnianych błędów. Stosowanie antybiotyków, bez racjonalnych wskazań, może doprowadzić do wyjałowienia organizmu z naturalnej flory bakteryjnej, a w następstwie do zakażenia grzybiczego.
Antybiotyk może też spowodować powstanie szczepów antybiotykoodporych w Twoim organizmie. W wyniku tego, może stać się tak, że antybiotyk, który klasycznie jest stosowany w danej chorobie (niekoniecznie pochodzenia zębowego) np. w anginie, nie będzie już skuteczny. Jak to możliwe? Te same bakterie, czyli paciorkowce, wywołują wiele zakażeń odzębowych i anginę.
Antybiotyki na „ból zęba” (mówiąc potocznie), które są stosowane bez wyraźnego wskazania, powodują, że bakterie uodparniają się na nie. W takiej sytuacji w razie choroby, trzeba stosować większą dawkę innego, mocniejszego leku. Czasem nawet taki lek trzeba podawać dożylnie.
Antybiotyk stomatologiczny − uważaj na alergie!
Lekarz pewnie często pyta Cię, czy masz uczulenie na penicyliny. Dlaczego? Bo penicyliny są najstarszą grupą antybiotyków na świecie.
Penicylina naturalna, czyli tzw. penicylina G, nie jest już prawie wcale stosowana w medycynie, bo może łatwo wywołać alergię. Obecnie w stomatologii stosuje się głównie penicyliny syntetyczne, które nie są tak uczulające.
Najbardziej popularna to amoksycyklina − ma ona dużą penetracje do tkanek miękkich, a także jest oporna na działanie soku żołądkowego, przez co można ją podawać doustnie. Może być stosowana nawet u kobiet ciężarnych i karmiących. Żeby zwiększyć penetrację tego antybiotyku do tkanki kostnej stosuje się połączenie amoksycyliny z kwasem klawulanowym lub z sulbaktamem.
Reakcja uczuleniowa na tą grupę antybiotyków może objawiać się albo tylko reakcjami skórnymi, takimi jak rumień, swędzenie i pieczenie, albo spowodować poważniejsze objawy, takie jak obrzęk krtani, napad astmy, duszności, a nawet wstrząs anafilaktyczny. Dlatego przed rozpoczęciem pierwszej kuracji antybiotykami, warto wykonać testy skórne pod kątem określenia uczulenia na penicyliny.
Jaki antybiotyk na ból zęba stosować?
Odpowiedź jest krótka: żaden! Na ból, który jest spowodowany ogniskiem próchniczym, doraźnie mogą pomóc Ci dostępne bez recepty niesterydowe leki przeciwzapalne. Zawierają one zwykle popularny paracetamol lub ibuprofen. O tym, co pomoże Ci na ból zęba dowiesz się z artykułu: Co na ból zęba? Nie baw się w szarlatana!
Jednak z bólem zęba trzeba udać się do lekarza. Bo najważniejsze jest wyeliminowanie przyczyny, a nie zaleczenie objawów bólowych.
Przy nieodwracalnych zakażeniach miazgi, ząb trzeba leczyć endodontycznie. Co to znaczy? Że lekarz musi usunąć martwą miazgę z Twojego kanału korzeniowego. Dokładne, chemo-mechaniczne opracowanie kanału powinno pomóc osobom ogólnie zdrowym. Żaden lek, nawet najsilniejszy, w tym przypadku nie zmniejszy dolegliwości bólowych.
Oczywiście są od tego pewne odstępstwa. Są nimi ostre stany ropne, które zajmują tkankę okołowierzchołkową. Przy wytworzeniu się ropnia, który rozlewa się na okoliczne przestrzenie powięziowe i prowadzi do szerzenia się zapalenia na przyległe struktury.
Kiedy zaczynasz odczuwać bardzo niebezpieczne objawy ogólne, np.: obrzęk, trudności w przełykaniu, wzrostu temperatury ciała powyżej 38,8° C, szczękościsk, lekarz pokieruje Cię niezwłocznie na oddział chirurgii twarzowo-szczękowej.
Tam zostaną podane Ci antybiotyki (najczęściej dożylnie), a ropień nacięty i jego zawartość zdrenowana.
Wszystkie ostre stany w obrębie głowy i szyi są bardzo niebezpieczne, bo okolica twarzoczaszki jest bardzo dobrze unaczyniona i dochodzi tam do łatwego szerzenia się zapalenia w kierunku mózgowia.
Co więcej, obrzęk może nawet zablokować Twoje drogi oddechowe. Powikłaniem po stanie ropnym zęba może być nawet ropne zapalenie mózgu czy sepsa.
Antybiotyk przed zabiegiem stomatologicznym
Kiedy lekarz wykonuje np. leczenie endodontyczne, nacięcie ropnia, usunięcie kamienia poddziąsłowego czy ekstrakcje zęba, dochodzi do przejściowej bakteremii w Twoim organizmie. Nie jest to problemem u osób ogólnie zdrowych, bo organizm sam radzi sobie z zlikwidowaniem przejściowego wysiewu bakterii.
Jednak w niektórych przypadkach, lekarz zdecyduje się na podanie Ci antybiotyku przed zabiegiem stomatologicznym.
Antybiotyk przed zabiegiem podaje się:
- w trakcie leczenia immunosupresyjnego
- osobom z wadami serca
- osobom z niekontrolowaną cukrzycą
- osobom z upośledzonym układem odpornościowym
- po przeszczepach
- osobom ze sztuczną zastawką serca
- osobom z endoprotezami stawowymi
Kiedy zaczyna działać antybiotyk? Dopiero po pewnym czasie, dlatego powinien być podany odpowiednio wcześnie, tak żeby uzyskać odpowiednie wysycenie osocza substancją czynną.
W takich przypadkach, dawka leku najczęściej jest dwa razy większa niż stosowana klasycznie. Czasem lekarz może zdecydować, żeby podać Ci też antybiotyk zaraz po zabiegu. Ale utrzymanie wysokiego stężenia antybiotyku w organizmie przez kilka dni po leczeniu, nie ma sensu z punktu widzenia klinicznego.
Antybiotyki w przebiegu zapalenia przyzębia
Czasem przy zapaleniu przyzębia trzeba podać antybiotyki doustne.
Robi się to w przypadku:
- ostrego zapalenia dziąseł przy współistniejących objawach ogólnych lub występującego w przebiegu ciężkich chorób ogólnoustrojowych,
- ostrych ropni mnogich,
- ostrego martwiczo-wrzodziejącego zapalenie dziąseł lub przyzębia,
- agresywnego zapalenie przyzębia
- zapalenia przyzębia odpornego na leczenie.
Takie stany jednak rzadko zdarzają się w codziennej praktyce stomatologicznej.
Pamiętaj, że bardzo ważne jest racjonalne podejście do stosowania antybiotyków. Jeżeli cieszysz się dobrym zdrowiem i nie występują u Ciebie współistniejące, niebezpieczne objawy ogólne, nie ma potrzeby stosowania tej grupy leków przy klasycznym leczeniu stomatologicznym.
American Dental Association: antybiotyki nie są na ból zębów
ADA prowadzi kampanię zwalczającą niepotrzebne stosowanie antybiotyków (fot. pixabay)
Niestety dentyści nadal zapisują antybiotyki niezgodne ze wskazaniami stosowania ogólnego tych leków, antybiotykoterapia często zbyt długo trwa, stąd konieczność stałej edukacji lekarzy na temat zasad tego leczenia, jego działań niepożądanych i skutków nadużywania antybiotyków.
W większości przypadków bólu zębów i opuchlizny nie rekomenduje się stosowania antybiotyków, według najnowszych zaleceń ADA opublikowanych w Journal of the American Dental Association. Antybiotyki powinny być zarezerwowane dla pacjentów z ogólnoustrojowym problemem, na przykład z gorączką mającą przyczyny stomatologiczne.
Zespół ekspertów powołany przez ADA Council on Scientific Affairs oraz Center for Evidence-Based Dentistry rekomenduje niestosowanie antybiotyków w większości klinicznych przypadków w stomatologii, niezależnie od dostępności leczenia zachowawczego.
Oporność na antybiotyki chorobotwórczych bakterii staje się coraz większym zagrożeniem dla zdrowia, w samych Stanach Zjednoczonych co najmniej 2 mln ludzi przechodzi infekcję lekooporną, zaś 23 tys. osób z tej przyczyny umiera, wynika z raportu Centers for Disease Control and Prevention. Z kolei inne badania wykazują, że blisko 80 proc.
recept wystawianych na antybiotyki, jako element leczenia poprzedzający zabieg stomatologiczny nie jest zasadna z medycznego punktu widzenia.
Co więcej, część pacjentów stomatologicznych, którzy stosują antybiotykoterapię poprzedzającą leczenie trafia na ostry dyżur, ma ostre reakcje alergiczne, albo przechodzi infekcje Clostridioides difficile.
- – Niezwykle ważne byśmy stosowali antybiotyki mądrze, bo tylko wtedy będą skuteczne w tych przypadkach, w których są absolutnie niezbędne, mówił Peter Lockhart z Carolinas Medical Center-Atrium Health w Charlotte.
- Autorzy pracy radzą, że dla dorosłego pacjenta z bólem zębów najlepszym rozwiązaniem jest leczenie stomatologiczne, a jeśli istnieje taka potrzeba, to może on zażywać przeciwbólowe środki OTC.
- Zalecenia ADA mają pomóc klinicystom i pacjentom właściwie stosować antybiotyki, gdy istnieje pilna potrzeba leczenia powszechnie występujących problemów stomatologicznych, szczególnie przy leczeniu zachowawczym, pulpotomii, leczeniu kanałowym, nacięciu i drenażu ropnia.
Stosowanie antybiotyku w ostrym bólu zęba (nieodwracalnym zapaleniu miazgi)
Koronawirus (COVID-19) – zasoby
Pytanie badawczeCzy doustne przyjmowanie antybiotyków jest skuteczne i bezpieczne w leczeniu bólu zęba spowodowanego nieodwracalnym zapaleniem miazgi (zapalenie/uszkodzenie nerwu wewnątrz zęba)?
WprowadzenieNieodwracalne zapalenie miazgi powstaje gdy miazga zęba (unerwiona tkanka wypełniająca jamę zęba) została uszkodzona w stopniu uniemożliwiającym przywrócenie jej pierwotnej funkcji.
Charakteryzuje się silnym bólem zęba, budzącym pacjenta w nocy i jest uważany za najczęstszą przyczynę korzystania z doraźnej opieki stomatologicznej.
Zapalenie może dotyczyć każdego zęba, w każdej grupie wiekowej i zazwyczaj jest bezpośrednim skutkiem próchnicy zębów, złamania zęba lub urazu.
‘Standardowe postępowanie’ w nieodwracalnym zapaleniu miazgi to natychmiastowe usunięcie zainfekowanej miazgi zęba (jest to pierwszy etap leczenia endodontycznego tzw. kanałowego; przyp. tłum). Jednakże w niektórych rejonach świata wciąż stosuje się antybiotyki.
Charakterystyka badaniaNiniejszy przegląd oparty jest na danych naukowych, które są aktualne do dnia 18 października 2019 r. Włączono jedno badanie o liczbie 40 uczestników z nieodwracalnym zapaleniem miazgi (uszkodzenie nerwu).
Badanie obejmowało dwie grupy po 20 osób, jedną grupę leczono penicyliną w dawce 500 mg, inną grupę placebo (nieaktywny składnik) co 6 godzin przez 7 dni.
Dodatkowo, wszyscy pacjenci otrzymywali leki przeciwbólowe (ibuprofen oraz paracetamol (acetaminofen) w połączeniu z kodeiną).
Najważniejsze wyniki
Antybiotyki nie wpłynęły istotnie na zmniejszenie bólu spowodowanego nieodwracalnym zapaleniem miazgi. Co więcej, nie było różnicy w łącznej liczbie przyjętych tabletek ibuprofenu lub Tylenolu (zawierajacego paracetamol – przyp. tłum) w okresie badania w obu badanych grupach. Podawanie penicyliny nie zmniejszyło istotnie odczucia bólu, odczucia naciskania na ząb oraz ilości przyjętych leków przeciwbólowych u osób z nieodwracalnym zapaleniem miazgi. Nie odnotowano działań niepożądanych lub reakcji.
Jakość danych naukowychBadanie to obejmowało niewielką liczbę uczestników, a pewność co do danych naukowych dotyczących różnych wyników oceniono jako niską.
Obecne dane naukowe są niewystarczające, aby móc określić czy antybiotyki są pomocne w analizowanym przypadku.
Niniejszy przegląd wskazuje na potrzebę przeprowadzenia większej liczby badań o lepszej jakości dotyczących stosowania antybiotyków w przypadku nieodwracalnego zapalenia miazgi.
Uwagi do tłumaczenia:
Tłumaczenie Magdalena Koperny Redakcja Artur Błoński
Farmakoterapia w walce z bólem i infekcją bakteryjną w leczeniu kanałowym
Leczenie kanałowe stanowi ingerencję w organizm, która zwiększa ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowej infekcji bakteryjnej. Wiąże się często także z dolegliwościami bólowymi. Dlatego też w niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie doustnej antybiotykoterapii wspomaganej lekami osłonowymi bądź leczenia przeciwbólowego za pomocą leków lub z wykorzystaniem lasera.
Antybiotyki są grupą leków dość szeroko stosowaną w endodoncji.
Wynika to z tego, że każde leczenie endodontyczne wypada uznać za ingerencję zwiększającą ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowej infekcji bakteryjnej (nawet jeśli będzie ona na niezwykle niskim poziomie natężenia).
Leki przeciwbakteryjne powinny być stosowane bądź zatem jednorazowo u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka (profilaktycznie) lub też terapeutycznie (w przypadku rozwoju i penetracji infekcji bakteryjnej w tkanki pacjenta).
Stany zapalne miazgi zębów mogą doprowadzić do groźnych powikłań ogólnoustrojowych, jeśli nie są prawidłowo leczone. W szczególnych przypadkach konieczne jest również zastosowanie doustnej antybiotykoterapii, wspomaganej lekami osłonowymi, lub też terapii przeciwbólowej.
Antybiotyki należy stosować jako element profilaktyki u pacjentów, u których występuje podwyższone ryzyko penetracji bakterii ogólnoustrojowo i rozwoju infekcyjnego zapalenia mięśnia sercowego lub stawów.
Według wszelkich doniesień naukowych i wskazań terapia antybiotykowa powinna być wykorzystana w przypadku wystąpienia u pacjenta objawów ogólnych związanych ze stanem zapalnym miazgi w postaci obrzęku tkanek twarzy i/lub wzrostu temperatury ciała. W innych przypadkach należy wdrożyć jedynie leczenie miejscowe, a antybiotykoterapię rozpocząć dopiero po wystąpieniu wyżej wymienionych objawów ogólnych.
Terapia antybiotykowa nie powinna być jedynym elementem leczenia, zawsze powinna towarzyszyć działaniom miejscowym dotyczącym zęba objętego stanem zapalnym.
Wśród antybiotyków, które można stosować w leczeniu powikłań stanów zapalnych miazgi, można wyróżnić β-laktamy oraz linkozamidy.
Za skuteczny antybiotyk uznaje się również „klasyczne” penicyliny, jednak nie są one zalecane ze względu na ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej u pacjenta.
Ze względu na mniejsze ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej zaleca się stosowanie klindamycyny lub amoksycyliny z kwasem klawulanowym.
Profilaktyka antybiotykowa w przypadku leczenia endodontycznego powinna dotyczyć tylko konkretnych grup pacjentów, objętych ryzykiem wystąpienia powikłań w postaci bakteryjnego zapalenia wsierdzia.
Na pierwszej wizycie w trakcie zbierania wywiadu lekarskiego należy ustalić, jakie schorzenia układu sercowo-naczyniowego zgłasza pacjent i jakie stanowią one ryzyko wystąpienia bakteryjnego zapalenia wsierdzia (endocarditis).
Jeśli w trakcie wywiadu stwierdza się u pacjenta: wszczepione sztuczne zastawki serca, epizod endocarditis w wywiadzie, wady wrodzone serca, chirurgicznie wytworzone zespolenie systemowo-płucne, oznacza to, że ryzyko wystąpienia powikłań jest wysokie i wymaga zastosowania zarówno profilaktyki przedzabiegowej, jak i pozabiegowej.
W przypadku stwierdzenia w wywiadzie: wad serca, dysfunkcji zastawkowych, kardiomiopatii przerostowej lub schorzeń zastawek mamy do czynienia z niższym ryzykiem powikłań bakteryjnych, wystarczy wówczas zastosować profilaktykę przedzabiegową.
W ramach profilaktyki przedzabiegowej (wady serca, zastawki serca, bakteryjne zapalenie wsierdzia, leczenie immunosupresyjne) można stosować:
- amoksycylinę (dorośli: 2,0 g, dzieci: 50 mg/kg m.c., jednorazowo godzinę przed zabiegiem),
- klindamycynę (dorośli: 600 mg, dzieci: 20 mg/kg m.c., jednorazowo godzinę przed zabiegiem).
Obecnie najbardziej polecane jest jednorazowe podanie wysokiej dawki antybiotyku przed zabiegiem bez konieczności przyjmowania kolejnych dawek po jego zakończeniu.
W ostrych stanach zapalnych tkanek okołowierzchołkowych powikłanych objawami stanu ropnego (obrzęk i/lub podwyższona temperatura ciała) należy wprowadzić antybiotykoterapię jako uzupełnienie prawidłowo prowadzonego leczenia endodontycznego. Wdrożenie odpowiedniego leczenia przyczynowego i/lub objawowego jest dodatkowo wspomagane terapią farmakologiczną przeciwbólową i przeciwzapalną.
- Klindamycyna – aktywna w stosunku do większości patogenów wywołujących zakażenia zębopochodne, doskonale penetruje tkankę kostną, lek pierwszego rzutu w terapii zakażeń zębopochodnych i przy uczuleniu na antybiotyki penicylinowe.
- Dawkowanie we wskazaniach endodontycznych wynosi 300 mg przyjmowane co 8 godzin lub też 600 mg przyjmowane co 12 godzin.
- W przypadku klindamycyny należy pamiętać, że lek jest niezalecany u osób ze schorzeniami zapalnymi przewodu pokarmowego ze względu na silne podrażnienie błony śluzowej.
Po podaniu antybiotyku mogą wystąpić zaburzenia żołądkowo-jelitowe: nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka, zapalenie przełyku i błony śluzowej jamy ustnej.
Bardzo rzadko (ale są one spotykane) obserwowane są reakcje nadwrażliwości (świąd, wysypka skórna, pokrzywka); jeszcze rzadziej obrzęki, gorączka polekowa, rumień wielopostaciowy i zespół Lyella, sporadycznie reakcje anafilaktyczne o ciężkim przebiegu.
W przypadku któregokolwiek z zaburzeń należy przerwać przyjmowanie leku i skontaktować się z lekarzem.
- Amoksycylina z kwasem klawulanowym charakteryzuje się gorszą penetracją do tkanki kostnej, ale szerszym spektrum działania przeciwbakteryjnego.
- Dawkowanie we wskazaniach endodontycznych wynosi 1,0 g przyjmowany co 12 godzin.
- Antybiotyki powinny być przyjmowane przez minimum 5 dni do ustąpienia objawów, jeśli te nie ustępują, konieczne jest przedłużenie antybiotykoterapii o kolejne 5 dni i/lub zmiana leku.
Leki przeciwbólowe
Jednym z elementów farmakoterapii przy stanach zapalnych miazgi u dzieci jest podawanie środków przeciwbólowych.
Leczenie enodontyczne doprowadzi w końcu do ustąpienia dolegliwości, podobnie jak antybiotykoterapia, ale nie zawsze będzie to miało miejsce bezpośrednio po zabiegu.
W takich przypadkach warto zalecić podanie odpowiednich środków przeciwbólowych. Dodatkowo część z środków przeciwbólowych ma również działanie przeciwzapalne, które warto wykorzystać.
Paracetamol
Jest jednym z popularniejszych środków przeciwbólowych, można go stosować w każdym wieku, również u dzieci i kobiet w ciąży. Ma działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, nie działa natomiast przeciwzapalnie.
Jego mechanizm działania polega na inhibicji syntezy prostaglandyn w ośrodkowym układzie nerwowym i w ten sposób blokowaniu odczucia bólu. Oznacza to, że działanie nie jest natychmiastowe, efekt przeciwbólowy powinien utrzymać się przez 6–8 godzin.
Skutki uboczne zażywania paracetamolu są niezwykle rzadkie, toteż jest lekiem zalecanym dla dzieci.
Przedawkowanie paracetamolu wywołuje bardzo poważne skutki zdrowotne.
Miejscem metabolizmu paracetamolu jest wątroba, gdzie większość leku przekształcana jest do nieaktywnych siarczanów i glukuronianów, natomiast pozostała część ulega przemianie do wyjątkowo toksycznej dla wątroby N-acetylo-p-benzochinoiminy, która jest natychmiast przekształcana pod wpływem silnego antyutleniacza wątrobowego, zwanego glutationem, do związków nietoksycznych. Wydolność glutationu wątrobowego ma swoje ograniczenia, stąd konieczność przestrzegania odpowiedniej dawki dobowej.
Ibuprofen
Ibuprofen to lek z rodziny niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Działa poprzez inhibicję powstawania prostaglandyn w obwodowym układzie nerwowym, dzięki czemu mają silniejsze działanie przeciwbólowe oraz działają również przeciwzapalnie.
Bardzo rzadko stwierdza się niepożądane skutki uboczne, aczkolwiek warto uprzedzić o możliwym podrażnieniu przewodu pokarmowego (nudności i/lub bóle w nadbrzuszu).
U dzieci powinien być stosowany tylko doraźnie, nie dłużej niż 3 dni w przypadku dolegliwości bólowych i 5 dni w przypadku gorączki.
Zalecana dawka dobowa to 20–30 mg/kg m.c. w dawkach podzielonych. Dawka dobowa dla dzieci od 1. do 3. roku życia (10–15 kg) wynosi 300 mg/dobę, dla dzieci w wieku 4–6 lat (16–20 kg) – 450 mg/dobę.
Dzieciom w wieku 7–9 lat (21–29 kg) można podać maksymalnie 600 mg/dobę, w wieku 10–12 lat (30–40 kg) – 900 mg/dobę. Dawka dobowa dla dorosłych i dzieci powyżej 12 lat wynosi 1200 mg.
Lek można podawać 3 razy dziennie.
Ketoprofen
Ketoprofen to lek z grupy NLPZ o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym i przeciwbólowym.
Stosuje się w leczeniu objawowym zapalnych, zwyrodnieniowych i metabolicznych schorzeń reumatycznych oraz w łagodzeniu niektórych objawów zespołów bólowych.
Wykazuje silne działanie przeciwzapalne, dzięki czemu jest skuteczny w leczeniu objawowym powikłań powstałych w tkankach okołowierzchołkowych.
Dawkowanie wynosi 100 mg co 24 godziny lub co 12 godzin. Nie należy przekraczać tej dawki, ze względu na silne działanie drażniące na błonę śluzową przewodu pokarmowego.
W trakcie przeprowadzania wywiadu należy określić, czy nie ma przeciwwskazań do stosowania ketoprofenu, które występują, jeśli pacjent ma:
- ciężką niewydolność serca,
- ciężką niewydolność nerek,
- ciężką niewydolność wątroby,
- przewlekłą niestrawność,
- skłonność do krwawień,
- astmę oskrzelową i zapalenie błony śluzowej nosa,
- czynną lub nawracającą chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy, występujące w przeszłości krwawienie z przewodu pokarmowego, perforację przewodu pokarmowego,
- występujące w przeszłości krwawienie z przewodu pokarmowego lub perforacja, związane z wcześniejszym stosowaniem NLPZ.
Probiotyki
Wyposażając pacjenta w cały arsenał farmakologiczny na okoliczność walki z bólem i zakażeniem bakteryjnym, warto również zwrócić uwagę na osłonę jego organizmu przed szkodliwym wpływem leków.
Pacjent poczuje się wówczas w pełni pod opieką swojego lekarza, a jego zaufanie do zastosowanego leczenia wzrośnie.
Przyjmowanie antybiotyków jest dla organizmu doświadczeniem obciążającym pod kątem obecności fizjologicznej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym oraz prawidłowej czynności wątroby i nerek. Dlatego też istotne jest pamiętanie o wsparciu organizmu odpowiednimi preparatami probiotycznymi.
Obecnie zaleca się preparaty zawierające szczepy bakteryjne Lactobacillus rhamnosus GG, Saccharomyces boulardii lub Lactobacillus sporogenes. W przypadku zalecania probiotyków dla dzieci warto zwrócić uwagę przede wszystkim na formę przyjmowania preparatu. Wśród obecnie dostępnych środków można wymienić:
- Acidolac zawierający liofilizowane szczepy bakterii Lactobacillus acidophilus oraz liofilizowane szczepy bakterii Bifidobacterium bifidum. Tabletki z wyglądu przypominają żelki „misie”, mają smak białej czekolady. Należy je podawać 2 razy dziennie, nie można ich stosować u dzieci poniżej 3. roku życia.
- Ido-Form Kid – zawierający Lactobacillus rhamnosus GG, witaminę B6, witaminę B1, Bifidobacterium animalis subs. Lactis. Ma formę tabletek do ssania, przyjmuje się 1 tabletkę dziennie, preparat można stosować u dzieci powyżej 1. roku życia.
Nowoczesne technologie w leczeniu dolegliwości bólowych
Lasery biostymulacyjne
Lasery niskiej mocy, określane również jako lasery biostymulacyjne, są grupą urządzeń, które mają na celu wykorzystanie promienia lasera w celu wywołania pozytywnych zmian w tkankach, nie powodując ich uszkodzenia w jakimkolwiek stopniu.
Wykazano, że promień światła o odpowiedniej długości fali wywołuje w tkankach reakcje fotobiochemiczne, które mogą skutkować zmniejszeniem dolegliwości bólowych w naświetlanym miejscu.
Wpływ fotochemiczny na syntezę neurotransmiterów powoduje, że lasery takie mogą oddziaływać zarówno na ból wywołany przez podrażnienie zakończeń nerwowych, jak i ból neuropatyczny.
Mają również działanie przeciwzapalne, jeśli ognisko zapalenia znajduje się w „zasięgu” działania lasera, naświetlanie może spowodować zmniejszenie dolegliwości bólowych związanych ze stanem zapalnym.
Istnieje wiele doniesień na temat skuteczności działania laserów diodowych, zarówno biostymulacyjnych, jak i zabiegowych w stomatologii, jednak ich stosowanie nie jest zbyt powszechne.
W trakcie naświetlania dochodzi do reakcji tkankowej na słabą wiązkę światła o mocy 2–200 mW o odpowiedniej długości fali. Światło może wnikać do organizmu na głębokość nawet 6 cm, dzięki ograniczonemu pochłanianiu przez wodę. Laseroterapia biostymulacyjna jest najczęściej zalecana jako wspomaganie tradycyjnych metod terapeutycznych, a nie samodzielna terapia.
Światło o odpowiedniej długości fali wywołuje szereg zmian zachodzących w komórkach organizmu poprzez procesy stabilizacji błon komórkowych, pobudzenie mitochondriów oraz zwiększenie potencjału energetycznego komórki.
Z badań wynika, że mechanizm działania lasera powoduje wzrost liczebności limfocytów T oraz aktywności monocytów, makrofagów i neutrofilów, co zwiększa miejscowo odporność organizmu i przyspiesza procesy gojenia w miejscu stanu zapalnego.
Same komórki ulegają pobudzeniu do działania poprzez mechanizmy związane z aktywnością mitochondriów.
Miejscowe działanie przeciwzapalne jest również związane z obkurczeniem naczyń krwionośnych wskutek wzrostu stężenia serotoniny, histaminy i heparyny, co hamuje narastanie przesączania śródnaczyniowego i powstawanie obrzęku zapalnego.
W przypadku leczenia endodontycznego badano wpływ promieniowania lasera biostymulacyjnego o długości fali 809 nm na występowania bolesności pozabiegowej po leczeniu endodontycznym. Badania potwierdziły zmniejszenie dolegliwości bólowych po jednym zabiegu naświetlania laserem.
Dodatkowo działanie laserów biostymulacyjnych przyspiesza gojenie ran i procesy naprawcze w tkankach oraz zapobiega ich uszkodzeniom zapalnym.
Wszystkie te aspekty mogą mieć znaczenie przy leczeniu endodontycznym, chociaż w tym przypadku konieczne jest regularne stosowanie naświetlania laserem w…
Co zyskasz, kupując prenumeratę?
- Roczną prenumeratę dwumiesięcznika Forum Stomatologii Praktycznej
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- …i wiele więcej!
Sprawdź
8 rad, dzięki którym unikniesz przykrych powikłań po usunięciu zęba
Zatrzymane ósemki, które znajdują się jeszcze w kości są dłutowane i następnie usuwane, należą do tych najmniej komfortowych zabiegów stomatologicznych, nawet mimo podania znieczulenia. Natomiast dla wielu pacjentów to okres po wyrwaniu zęba jest tym najboleśniejszym, który nierzadko wymaga zwolnienia lekarskiego, by dojść do siebie.
– Trudne dla pacjentów są zabiegi chirurgicznej ekstrakcji, które najczęściej dotyczą zębów trzonowych, szczególnie ósemek. Wówczas zakładane są szwy, a regeneracja po takim zabiegu jest dłuższa.
Natomiast ze względu na kłopotliwą anatomię tych zębów, takie zabiegi są często koniecznością, która pozwala uniknąć bolesnych i długofalowych konsekwencji dla całego narządu żucia – mówi lek. stom.
Waldemar Stachowicz z Centrum Periodent w Warszawie.
Każdorazowo po zabiegu usunięcia zęba, zębodół zostaje oczyszczony i umieszczony zostaje w nim tampon, który hamuje krwawienie.
W tym miejscu zazwyczaj wytwarza się skrzep krwi, który stanowi naturalny opatrunek dla kości, tkanek i nerwów oraz chroni ranę przed zakażeniem.
Jego utrata może spowodować poważne powikłania pod postacią zapalenia zębodołu czy nadmiernego krwawienia. Jak im zapobiec?
– Najprościej mówiąc – stosować się do zaleceń stomatologa, który usuwał ząb. W przypadku wątpliwości, zawsze warto doradzić się specjalisty w czasie kontrolnej wizyty po zabiegu lub jeszcze wcześniej, jeśli objawy nas niepokoją – wyjaśnia ekspert.
Istnieją pewne żelazne zasady, których bezwzględnie powinniśmy przestrzegać po ekstrakcji zęba, by gojenie odbywało się w sposób prawidłowy, oszczędzić sobie stresu oraz bólu.
WARTO PRZECZYTAĆ
5 najczęstszych przyczyn wyrywania zębów
Po ekstrakcji zęba, stomatolog umieszcza w zębodole tampon, który ma zatamować krwawienie. Nie powinniśmy go wyjmować przez najbliższe min. 30 minut, co umożliwia prawidłowe uformowanie się skrzepu w zębodole. Z tego samego względu na kilka godzin po zabiegu nie można jeść ani pić, szczególnie, gdy znieczulenie nadal działa.
Jeśli to konieczne i z rany nadal sączy się krew, możemy wymienić tampon na kawałek czystej, zwiniętej gazy lub ostudzoną po zaparzeniu torebkę herbaty.
Czarna herbata zawiera kwas garbnikowy, który łagodzi ból i ze względu na swoje właściwości ściągające hamuje krwawienie i ułatwia uformowanie skrzepu.
Jeśli w kolejnych dniach krwawienie nie ustaje i jest coraz obfitsze, to może to świadczyć o zaburzeniach krzepliwości krwi.
- Nie pal papierosów i nie pij alkoholu
Często ze strony pacjentów pada pytanie, jak szybko od zabiegu można zapalić papierosa lub wypić piwo. Zarówno jedno, jak i drugie jest zakazane przez minimum 24 godziny po zabiegu. Alkohol i papierosy najlepiej odstawić na min. 2-3 dni. Dlaczego?
Nikotyna powoduje kurczenie się naczyń krwionośnych i zaburza przepływ krwi. W efekcie tkanki są niedotlenione, a rany wolniej się goją. Palenie papierosów jest też jednym z czynników ryzyka powstania poekstrakcyjnego zapalenia kości zębodołu, czyli tzw. suchego zębodołu.
– Jest to szczególnie bolesne powikłanie gojenia się rany po ekstrakcji zęba, charakteryzujące się promieniującym bólem w okolicy pozabiegowej oraz obrzękiem tkanek.
Towarzyszyć temu może nieprzyjemny zapach i posmak w ustach, szczękościsk, gorączka, osłabienie czy powiększenie węzłów chłonnych. Suchy zębodół występuje szacunkowo u ok. 5 proc.
pacjentów po usunięciu zęba, częściej tych, którzy nie przestrzegają zaleceń po zabiegu – mówi stomatolog.
Co ważne, zakaz palenia odnosi się także do elektronicznych papierosów, które również zawierają nikotynę. Spożywanie alkoholu również jest zakazane, szczególnie, gdy po zabiegu stosujemy antybiotyk i spożywamy środki przeciwbólowe, których nie powinno się łączyć z alkoholem.
- Odstaw gorące potrawy i napoje
Gorąca herbata czy zupa nie są wskazane, dopóki znieczulenie po zabiegu nie przestanie działać. W innym wypadku możesz poparzyć sobie błonę śluzową jamy ustnej, ponieważ nie odczuwasz prawidłowo bólu i bodźców termicznych.
Dodatkowo, wysoka temperatura rozszerza naczynia krwionośne, więc może nasilić krwawienie i doprowadzić do utraty skrzepu. Z tego samego względu po zabiegu nie powinniśmy korzystać z sauny, solarium, kłaść ciepłych kompresów na policzek.
Zamiast tego stosujmy zimny okład żelowy lub mrożonkę, które zmniejszą obrzęk tkanek. Przez kilka dni najlepiej spożywać letnie lub wręcz zimne napoje i pokarmy, takie jak jogurty, buliony, kleiki lub lody.
Warto też unikać żucia jedzenia stroną, po której usuwany był ząb.
– Umiarkowane krwawienie z rany po chirurgicznym usunięciu zęba, np. ósemki w ciągu pierwszych 24 godzin jest całkowicie normalne. Jednak z każdym kolejnym dniem, powinno być coraz bardziej skąpe. Jeśli zauważamy krwawienie pulsacyjne lub usta napełniają się krwią, pilnie skontaktujmy się ze stomatologiem. Jeśli dzieje się to w nocy, zgłośmy się na pogotowie – doradza ekspert.
Usunięcie większości zębów, które już wyrosły to zabiegi rutynowe, na ogół nie powodujące komplikacji. Czym innym jest nacięcie dziąsła i dłutowanie problematycznego zęba, które ze względu na ingerencję chirurgiczną jest bardziej inwazyjne. Planujemy przebiegnięcie maratonu, wypad na siłownię czy wizytę na basenie? To zdecydowanie zły pomysł.
– W pierwszych dniach po zabiegu chirurgicznym powinniśmy odpoczywać, najlepiej z głową uniesioną wyżej niż zwykle i unikać wszystkiego, co może przedłużać krwawienie i podnosić ciśnienie. Do takich czynności należy wysiłek fizyczny i schylanie się, czego powinniśmy unikać przez około tydzień – mówi dr Stachowicz.
Aby uniknąć utraty skrzepu i pojawienia się komplikacji, nie płuczmy ust przez pierwsze 24 godziny. W kolejnych dniach możemy to robić, ale bardzo delikatnie, najlepiej przy użyciu specjalnego aptecznego płynu.
Najczęściej dentyści zalecają preparat z dodatkiem chlorheksydyny, które działa antybakteryjnie, minimalizując ryzyko stanu zapalnego oraz wspomaga gojenie się tkanek.
Takie płukanie po każdym posiłku, również tej strony jamy ustnej, po której wykonywany był zabieg jest tym bardziej wskazane, że nie powinniśmy podrażniać okolicy rany szczoteczką.
– Płyn dotrze w zakamarki rany, zdezynfekuje ją i usunie nadmiar bakterii. Alternatywnie możemy też użyć naparu z ziół, np. kory dębu, rumianku lub szałwii. Przykładowo, szałwia posiada właściwości antyseptyczne i ściągające, jest znanym specyfikiem używanym przy stanach zapalnych jamy ustnej – doradza ekspert.
- Nie zaniedbuj higieny jamy ustnej
Częstym błędem u pacjentów, którzy obawiają się utraty skrzepu czy bólu jest zaprzestanie higieny jamy ustnej. Tkanki po zabiegu bezwzględnie muszą być utrzymywane w czystości i pozbawione resztek jedzenia.
O ile szczotkować zębów nie powinniśmy przez 12 godzin od zabiegu, to od kolejnego dnia, kiedy już spożywamy posiłki, umycie zębów jest wręcz wskazane.
Zęby myjemy tak, jak zwykle, natomiast dopóki rana się nie zagoi, starajmy się omijać szczotką okolicę skrzepu.
Jeśli dojdzie do zakażenia bakteryjnego, rozpoznamy to m.in. po silnym bólu, nie dającym się uśmierzyć środkami przeciwbólowymi, przedłużającym się krwawieniu lub sączeniu się ropy z rany, stanie podgorączkowym czy ogólnym osłabieniu organizmu.
– Zazwyczaj takim powikłaniom przeciwdziała antybiotyk, który powinien stosować pacjent w pierwszych dniach po zabiegu. Jeśli mimo tego nasze samopoczucie jest coraz gorsze, należy udać się do lekarza – mówi dr Stachowicz.
Aspiryna rozrzedza krew, więc może zaburzyć powstanie skrzepu na ranie i spowodować dalsze krwawienie. Z tego względu nie powinno się jej stosować ani przed zabiegiem chirurgicznym w jamie ustnej, ani po nim. Alternatywą, która pomoże zredukować ból i obrzęk po usunięciu zęba są środki na bazie paracetamolu, ibuprofenu lub w przypadku intensywnego bólu – ketoprofenu.
Pamiętajmy, że niektóre ze środków przeciwbólowych są niewskazane w przypadku m.in. astmy, choroby wrzodowej, niewydolności wątroby, nerek lub serca. Jeśli chorujemy na te schorzenia, koniecznie poinformujmy o tym dentystę przed zabiegiem.
Unikanie naruszania skrzepu, który wytworzył się w zębodole jest kluczowe, aby proces gojenia mógł przebiegać prawidłowo i bez komplikacji.
Czynnikiem ryzyka utraty skrzepu oprócz palenia, intensywnego płukania rany lub spożywania gorących pokarmów jest zasysanie powietrza. Podczas picia napojów przez słomkę wytwarzane jest ciśnienie, które może naruszyć skrzep.
Z tego samego względu nie powinniśmy pić napojów gazowanych, zaciągać się papierosem czy wydmuchiwać nosa przy katarze.
Źródło: inf.pras.
Blog – Czym jest zapalenie okostnej zęba?
9 kwi 2020 12:29:16Autor: Marcin Olkiewicz
Zapalenie okostnej zęba to bardzo bolesna dolegliwość. Objawia się ona silnym, promieniującym bólem zęba występującym szczególnie przy nagryzaniu, okresowymi szczękościskami czy podwyższoną temperaturą ciała.
Do choroby dochodzi najczęściej na skutek szerzenia się procesu zapalnego miazgi w kierunku kości wyrostka zębodołowego.
Jak leczyć zapalenie okostnej zęba? Czy istnieje w ogóle możliwość, by uniknąć ekstrakcji zęba?
Zapalenie okostnej to kolejny etap szerzenia się procesu zapalnego miazgi zęba poprzez ozębną do kości wyrostka zębodołowego.
Proces ten odbywa się w sposób następujący: bakterie i ich toksyny przedostają się przez kość do pokrywającej ją okostnej, ta zaś, zainfekowana, reaguje stanem zapalnym.
Wraz z postępowaniem procesu zapalnego, pojawia się wysięk, który odwarstwia i napina okostną, prowadząc w ten sposób do silnych dolegliwości bólowych.
Przyczyny zapalenia okostnej zęba
Na początek należy uściślić, że stosowane powszechnie określenie „zapalenie okostnej zęba” jest błędne. Tak naprawdę, do czynienia mamy bowiem z okostną szczęki bądź żuchwy, a ząb stanowi jedynie źródło rozprzestrzeniającego się problemu.
- Najczęstsze przyczyny zapalenia okostnej, które powodowane jest procesami zapalnymi zębów, to:
- nieleczone zmiany próchnicze, których efekt stanowi zapalenie miazgi i martwica,nieleczone zęby z martwicą miazgi bądź zgorzelą,zapalenia tkanek okołowierzchołkowych zęba,zaawansowane zapalenia przyzębia,problemy z wyrzynaniem zębów mądrości,nieusunięte zakażone korzenie zębów tkwiące w kości,
- zapalenia kości (te niepochodzące od zębów).
- Znacznie rzadziej występujące przyczyny zapalenia okostnej, to powikłane złamania żuchwy, zapalenia ślinianki, czy powikłania po zastosowaniu znieczulenia miejscowego.
Szczoteczka soniczna Panasonic EW-DL82-W
339,00 zł
Zapalenie okostnej zęba – objawy
Głównym objawem zapalenia okostnej zęba jest silny, pulsujący ból zęba, występujący wzdłuż gałęzi nerwu trójdzielnego, który unerwia czuciowo twarz.
Dolegliwości promieniują do okolic oczu i uszu, a czasem są tak intensywne, że niektórzy pacjenci skarżą się na ból zęba rozprzestrzeniający się po całej głowie i szyi.
Okolice zakażonego zęba są opuchnięte, zaczerwienione, w trakcie ich dotyku ból się potęguje. Sam ząb często jest rozchwiany, zdarza się również, że wysadzony z zębodołu.
Niekiedy w związku z zapaleniem okostnej zęba, dochodzi również do szczękościsku, czyli ograniczenia możliwości rozwierania szczęk. U niektórych pacjentów pojawia się gorączka i gorsze samopoczucie.
Jak leczyć zapalenie okostnej zęba? Jaki antybiotyk?
W przypadku dostrzeżenia u siebie objawów zapalenia okostnej zęba, należy niezwłocznie udać się do stomatologa. Ten, w celu zdiagnozowania problemu, najpierw wykona zdjęcie rentgenowskie naszej szczęki, w niektórych przypadkach pacjent dodatkowo otrzymuje skierowanie na tomograf.
Po ocenie wykonanych zdjęć, specjalista przepisuje osobie chorej antybiotyki – szczególnie dobrze sprawdza się w tym przypadku klindamycyna, która znakomicie penetruje tkankę kostną.
Należy jednak przy tym pamiętać, że antybiotykoterapia nie jest odpowiednim rozwiązaniem dla wszystkich pacjentów – to, czy leczenie antybiotykiem w danym przypadku okaże się zasadne, jest zależne od ogólnego stanu zdrowia osoby leczonej oraz jej indywidualnych predyspozycji.
Aby zredukować ból związany z zapaleniem okostnej zęba, zaleca się stosowanie środków przeciwbólowych, takich jak aspiryna, paracetamol czy ibuprofen. W celu wyeliminowania opuchlizny lekarze zalecają zimne okłady.
Kolejnym etapem leczenia, gdy już zakończymy leczenie antybiotykami i wyeliminujemy ból oraz opuchliznę, jest zajęcie się przez stomatologa źródłem problemu, czyli kłopotliwym zębem. Nie zawsze konieczne jest jego usuwanie – wszystko zależy od tego, w jakim stanie jest ząb.
W niektórych przypadkach, specjalista może wdrożyć leczenie kanałowe, które polega na usunięciu chorobowo zmienionej miazgi zęba z komory i kanałów zębowych. O ekstrakcji problematycznego zęba dentysta decyduje w ostateczności, gdy już nie istnieją żadne szanse, by go odbudować.
Możliwe powikłania po zapaleniu okostnej zęba
Jeśli nie podejmiemy leczenia zapalenia okostnej zęba, proces zapalny doprowadzi do powstania ropnia podokostnowego (zbiornika ropy pod okostną).
W naszej jamie ustnej, tuż przy chorym zębie pojawi się bolesne, elastyczno-twarde wygórowanie z obrzękiem okolicznych tkanek.
Ból zęba jeszcze bardziej się nasili, będzie występował nawet bez dotykania zainfekowanych okolic, a przy ich podrażnianiu, stanie się niemal nie do zniesienia. Okresowo występować będzie gorączka, ogólne osłabienie, oraz dreszcze.
Leczenie ropnia podokostnowego jest nieco bardziej skomplikowane, ponieważ wymaga nacięcia ropnia w znieczuleniu miejscowym, i następnie wykonania sączkowania, czyli wygórowania na błonie śluzowej, mającego doprowadzić do ewakuacji treści ropnej. Po pozbyciu się z newralgicznych miejsc ropy, problematyczny ząb jest leczony kanałowy, bądź – w ostateczności – dochodzi do jego ekstrakcji.
Luki zębowe spowodowane leczeniem zapalenia okostnej zęba bądź związanymi z nim powikłaniami wypełnia się stosując leczenie protetyczne bądź implantoprotetyczne.